Londyńska kolekcja Halimy Nałęcz. Muzeum Narodowe w Gdańsku by Muzeum Narodowe w Gdańsku

gdańsk 2013

koncepcja wystawy, kuratorzy, aranżacja wystawy

Grażyna Szcześniak, Wojciech Zmorzyński

współpraca

Magdalena Olszewska, Joanna Szymula-Grygiel, Małgorzata Paszylka-Glaza

opracowanie graficzne katalogu, skład i łamanie

Agnieszka Gawędzka

tłumaczenie

Marek Gajdziński

redakcja katalogu

Wojciech Zmorzyński

redakcja językowa

Hanna Negowska

prace konserwatorskie

Pracownia Konserwatorska MNG

fotografie barwne

Krzysztof Sadowski

zdjęcia czarno-białe

Archiwum Emigracji UMK w Toruniu

druk

Drukarnia Legra Sp. z o.o.

ISBN

978-83-63185-44-2

wydawca

Muzeum Narodowe w Gdańsku

mecenasi Muzeum Narodowego w Gdańsku:

patroni medialni:

rynek p o r t a l

sztuka

w w w.r ynek isztuk a.pl

Kolekcja Halimy Nałęcz zajmuje w zbiorach Muzeum Narodowego w Gdańsku wyjątkowe miejsce. Ofiarowana krótko po zniesieniu stanu wojennego, była w tym trudnym okresie prawdziwie „królewskim darem”, stawiając Halimę Nałęcz wśród grona największych donatorów gdańskiego Muzeum. Wybór Gdańska nie był przypadkowy. Niewątpliwy wpływ na tę decyzję miał fakt, że po 1945 roku na Wybrzeże przybyła duża liczba ludności z obszaru Wileńszczyzny, gdzie Halima spędziła dzieciństwo i młodość. Poza tym zaprzyjaźniony z artystką Marek Żuławski, znający tutejsze środowisko plastyków, poparł wybór gdańskiego Muzeum Narodowego. Nasza kolekcja licząca teraz 386 prac – w porównaniu z wcześniejszą darowizną Halimy Nałęcz dla Muzeum Narodowego w Warszawie z 1976 roku czy ostatnią, przekazaną Archiwum Emigracji w Toruniu – ze względu na jakość prac, jak i ich liczbę jest najcenniejsza. W kolekcji oczywiście przeważa malarstwo, ale ważne miejsce ma tu także grafika i rzeźba. Prace malarskie prezentują bogate spectrum rozwiązań formalnych, jak i ikonograficznych, pozwalają poznać złożoną problematykę malarstwa drugiej połowy XX wieku. Choć dominują prace artystów brytyjskich, jest tu także reprezentowana twórczość artystów z innych krajów europejskich: Francji, Hiszpanii, Portugalii, Grecji, Niemiec, Szwecji, czy innych kontynentów: Japonii, Izraela, Turcji, Brazylii, Republiki Południowej Afryki, Stanów Zjednoczonych, Kanady. Szczególne miejsce w kolekcji zajmują artyści polscy tworzący na emigracji, między innymi: Marian Bohusz-Szyszko, Stanisław Frenkiel, Franciszka Themerson, Marek Żuławski, czy przebywający w Londynie tylko przy okazji krótkich pobytów i wystaw czasowych: Aleksander Kobzdej, Andrzej Putrym, Janina Żemojtel. Należy podkreślić, że kolekcja powstawała przez prawie trzydzieści lat i wiąże się nierozerwalnie z działalnością prowadzonej przez Halimę Nałęcz w Londynie Drian Galleries. Było to miejsce kulturotwórcze, jedna z ważniejszych europejskich galerii sztuki współczesnej, szczególnie w okresie do lat 70. XX wieku. Prowadząc galerię, Halima Nałęcz bardziej niż sukces komercyjny ceniła sobie wierność linii programowej. Niezwykle ważne miejsce w jej działalności wystawienniczej zajmowało malarstwo abstrakcyjne. Stąd w naszych zbiorach znajdują się wyjątkowe prace jednego z pionierów tego gatunku – Josepha Lacasse’a, z którym łączyła Halimę Nałęcz długoletnia przyjaźń. Donatorka opiekowała się wieloma młodymi twórcami, między innymi Williamem Crozierem i Johnem Bellanym i bezsprzecznie przyczyniła się do ich artystycznego sukcesu. Na szczególną uwagę zasługują prace kobiet, wśród nich wybitnych artystek: Raquel Forner, Ruth Francken, Evelyn Gibbs, Margret Riese, Soshany, Haliny Sukiennickiej, Niny Tryggvadóttir. W kolekcji znajduje się 60 prac samej Halimy Nałęcz – oryginalnej malarki obdarzonej niezwykłą wyobraźnią i szczególną wrażliwością na kolor. Na wystawie prezentujemy twórczość wszystkich artystów, jednakże ze względu na ograniczoną powierzchnię wystawienniczą musieliśmy dokonać wyboru prac. Z całością kolekcji można się zapoznać w publikacji towarzyszącej wystawie, która ma charakter katalogu zbioru. Składam serdeczne podziękowania za pomoc przy organizacji wystawy Panu prof. Janowi Wiktorowi Sienkiewiczowi. O przyjęcie szczególnych wyrazów wdzięczności proszę Panią Marylę Żuławską, bez której przygotowanie wystawy byłoby niemożliwe. Muzeum Narodowe w Gdańsku w przyszłości z pewnością będzie kontynuować prezentację kolekcji Halimy Nałęcz – organizując wystawy problemowe czy indywidualne poszczególnych twórców. Wojciech Bonisławski Dyrektor Muzeum Narodowego w Gdańsku

Halima Nałęcz’ offering is of exceptional value to the National Museum in Gdańsk. It was donated to us shortly after the termination of martial law in 1983 and constituted a truly ‚royal gift’ in these hard times, which makes Halima Nałęcz one of the most generous donors to the Gdańsk Museum. Her choosing Gdańsk was hardly a random act. Halima spent her childhood and adolescent years in the Vilnius Region (which was part of Poland before WWII), and the people of that area did massively migrate to the Gdańsk Region after 1945. The selection of the National Museum in Gdańsk was also supported by Marek Żuławski, a close friend of Halima, who was acquainted with the artistic community in Gdańsk. The collection now comprises 386 works and is more important than all the donations made by Halima Nałęcz to the National Museum in Warszawa, in 1976, and the recent donation received by the Archives of Polish Emigration in Toruń. Even though painting prevails over other works of art, graphic art and sculpture are also significantly represented. The paintings feature a wide spectrum of formal and iconographic choices thus representing the complex nature of the art of painting during second half of the twentieth century. The British artists, who have the biggest share in the collection, are accompanied by artists from different parts of Europe: France, Spain, Portugal, Greece, Germany, Sweden, as well as Japan, Israel, Turkey, Brazil, South Africa, the United States, and Canada. Of special importance are the Polish artists who work outside Poland, such as Marian Bohusz-Szyszko, Stanisław Frenkiel, Franciszka Themerson, Marek Żuławski, or the ones who only visited London for short stays or exhibitions, such as: Aleksander Kobzdej, Andrzej Putrym, and Janina Żemojtel. It is worthy of note that the collection was created over a period of 30 years and is inextricably connected with Halima Nałęcz’ management of the Drian Galleries in London. This was a culture-generating place, and one of the most important European contemporary art galleries, especially until the 1970s. As the manager, Halima Nałęcz chose to aim at being faithful to her artistic beliefs rather than achieving a financial success. She especially valued abstract art, and this is why we now have in our collection the spectacular works of Josepha Lacasse, one of the pioneers of the genre and a long-time friend of Halima Nałęcz. She also acted as a protector to many young artists, such as William Crozier and John Bellany, and thus contributed to their successes. Some special attention should go to the works of female artists gathered in the collection, some of whom may be viewed as outstanding artists, for example: Raquel Forner, Ruth Francken, Evelyn Gibbs, Margret Riese, Soshana, Halina Sukiennicka, and Nina Tryggvadóttir. The collection also features 60 works created by Halima Nałęcz herself; she was an extraordinary painter gifted with immense imaginative powers and sensitivity to colours. Works of all the artists in the collection are included in our exhibition. However, due to the limits of space, we were forced to exclude some works. However knowledge of the entire collection may be obtained through reading the catalogue. I would like to take this opportunity to express my gratitude and sincere appreciation to Ms Maryla Żuławska for her assistance during the making of this exhibition. The National Museum in Gdańsk will certainly continue to present Halima Nałęcz’ collection in future by organising theme or individual exhibitions of the artists. Wojciech Bonisławski The Director of the National Museum in Gdańsk

J a n W i k t o r S i e n k i e wi c z

Dzieła z londyńskiej kolekcji Drian Galleries Halimy Nałęcz w Muzeum Narodowym w Gdańsku

W 2013 roku minie trzydzieści lat od dnia, kiedy to w październiku 1983 roku na pokładzie statku Polskich Linii Oceanicznych „Inowrocław” dotarł do Gdyni dar Halimy Nałęcz z Londynu na rzecz Muzeum Narodowego w Gdańsku, liczący 384 dzieła sztuki współczesnej autorstwa artystów działających wówczas na zachodzie Europy1. Kolekcja złożona w większości z prac malarskich, a także z grafik i rzeźb artystów obcokrajowców była wówczas doskonałą sposobnością do zapoznania się ze współczesną sztuką powstającą na świecie oraz okazją do przypomnienia – dzięki pracom autorstwa polskich malarzy tworzących poza Polską − że sztuka polska drugiej połowy XX wieku, ta powstająca po 1945 roku, to nie tylko sztuka Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Integralną częścią XX-wiecznej sztuki polskiej, dzisiaj jeszcze ciągle odkrywaną i opracowywaną, jest polska sztuka powstała na emigracji – zarówno tej europejskiej, jak i pozaeuropejskiej. Do największych polskich skupisk artystycznych po drugiej wojnie światowej w Europie należały kolonie artystyczne w Wielkiej Brytanii – z głównym centrum polskiej diaspory, jakim był Londyn, oraz we Francji – z jej stolicą w Paryżu. Za oceanem od 1945 roku najprężniej działały polskie środowiska artystyczne w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej, Kanadzie, a także w Argentynie. Również, o czym z racji na brak

rozpoznania polska historia sztuki XX wieku zupełnie nie wspomina, interesujące i ważne osiągnięcia artystyczne w dziejach sztuki światowej XX wieku są dziełem polskich artystów, którzy po drugiej wojnie światowej osiedlili się na kontynencie australijskim. Jedynie nieliczni emigracyjni polscy artyści plastycy − z tych rozproszonych po świecie skupisk artystycznych, często z wyboru zupełnie oddalonych od formalnych związków i stowarzyszeń artystycznych – mieli szanse na indywidualne wystawy swojej sztuki w kraju ich urodzenia. W procesie odkrywania i wprowadzania polskiego dorobku artystycznego w krwioobieg sztuki powszechnej, europejskiej i pozaeuropejskiej, kapitalną rolę odegrały galerie sztuki współczesnej, prowadzone na emigracji po drugiej wojnie światowej przez Polaków. Do najważniejszych w Europie należały trzy galerie londyńskie, które zaistniały na rynku brytyjskim pod koniec lat 50. i na początku lat 60. XX wieku: Drian Gallery Halimy Nałęcz (1957), Galeria Mateusza Grabowskiego (1959) oraz Centaur Gallery (1960) prowadzona przy londyńskiej Portobello Road przez Dinah i Jana Wieliczków. We Francji najważniejszą polską powojenną galerią sztuki współczesnej była Galeria Lambert, ulokowana na wyspie świętego Ludwika w Paryżu, a prowadzona przez Zofię i Kazimierza Romanowiczów.

1 Katalog wystawy „Dzieła artystów współczesnych dar Haliny [winno być – Halimy] Nałęcz z Londynu dla Muzeum Narodowego w Gdańsku”, Gdańsk 1984. 9

Znaczna część kolekcji dzieł sztuki współczesnej, stanowiących własność dwóch polskich galerii – Grabowski Gallery oraz Drian Gallery, dzięki hojności ich właścicieli pod koniec lat 70. XX wieku trafiła do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie, Gdańsku, Wrocławiu oraz do Muzeum Sztuki w Łodzi2. Główną ideą, która przyświecała darczyńcom, była chęć wzbogacenia polskich muzeów o rzadkie dzieła współczesnej sztuki europejskiej i światowej oraz troska o zachowanie w polskich zbiorach części polskiego dorobku artystycznego powstałego po wojnie poza Polską.

W drodze do Londynu Halina Maria Krzywicz-Nowohońska3 urodziła się 2 lutego 1914 roku w Antonowie na Wileńszczyźnie, w obwodzie grodzieńskim, w rodzin2 Katalog wystawy „Wystawa dzieł artystów współczesnych z kolekcji Haliny [winno być – Halimy] Nałęcz z Londynu, ofiarowanych Muzeum Narodowemu w Warszawie”, MN w Warszawie, I−II 1978. 3 Wykorzystano ustalenia dotyczące życia i twórczości Halimy Nałęcz oraz dziejów Drian Galleries, pióra autora: Polskie galerie sztuki w Londynie w drugiej połowie XX wieku, Lublin − Londyn 2003; Halima Nałęcz, Toruń − Londyn 2007; Polskie galerie sztuki w Londynie w oczach brytyjskiej i polskiej krytyki artystycznej, [w:] Dzieje krytyki artystycznej i myśli o sztuce. Materiały z konferencji naukowej, Toruń 13–15 czerwca 2007, red. M. Geron, J. Malinowski, Warszawa 2009, s. 371–388. 10

nym majątku właściciela ziemskiego Antoniego Krzywicz-Nowohońskiego4 i jego żony Larysy Domańskiej. Jako czterolatka, w początkach wojny polsko-bolszewickiej w 1918 roku, wyjechała z rodzicami z rodzinnego majątku do Jarosławia nad Wołgą, gdzie wkrótce zmarł jej ojciec. W 1920 roku już tylko z matką powróciły na Wileńszczyznę, skąd następnie przeniosły się do Warszawy5, by po ponownym powrocie do Antonowa zamieszkać w 1924 roku w Wilnie. Tu 10-letnia wówczas Halina rozpoczęła stałą edukację. Po ukończeniu 3-letniego Gimnazjum im. ks. Czartoryskiego kontynuowała naukę w 6-letnim wileńskim Liceum Filomatów. Po maturze rozpoczęła studia malarskie na Uniwersytecie Stefana Batorego, pod kierunkiem profesora Michała Rouby, na co wpływ miała zapewne żona artysty Kazimiera Adamska, do której w okresie licealnym Halina uczęszczała na lekcje rysunku. W 1936 roku Halina Nowohońska wyszła za mąż za inżyniera Stanisława Jastrzębiec-Więckowskiego, kaprala 3. Pułku Strzelców Podhalańskich. 4 Nowohońscy herbu Następ. Ojciec zmarł, kiedy Halina miała 4 lata. Patrz: Nałęcz Halima, [w:] People of Today, London 1992, s. 1464. 5 Tutaj zatrzymały się dzięki pomocy rodziców, Stanisława Herbsta (późniejszego profesora), brata ciotecznego Haliny Nałęcz (syna siostry ojca).

W czasie kampanii wrześniowej był on adiutantem generała Józefa Ustronia z 21. Dywizji Górskiej. Małżeństwo trwało krótko – mąż Haliny Więckowskiej zginął w 1941 roku w jednym z niemieckich obozów jenieckich. O jego śmierci artystka jednak nie wiedziała, kiedy pod koniec 1941 roku próbowała się przedostać na Litwę, skąd planowała wyjechać do Kanady przez Władywostok6. Z powodu rozpoczętej wojny niemiecko-sowieckiej Halina znalazła się w Moskwie, skąd przez Odessę i Turcję dotarła do Hajfy. Tutaj wstąpiła do Służby Pomocniczej Kobiet YMCA formującej się w II Korpusie Wojska Polskiego, gdzie została dekoratorką i pracowała przy dekorowaniu świetlic, kasyn, namiotów żołnierskich i oficerskich oraz współtworzyła scenografie do przedstawień dla szkół junackich. Zakończenie drugiej wojny światowej i pojałtańska sytuacja geopolityczna w Europie po 1945 roku zamknęła możliwość powrotu na rodzinną Wileńszczyznę. Halina Więckowska rozpoczęła poszukiwanie swojego miejsca na ziemi. W 1946 roku, po demobilizacji, przez rok pracowała w pensjonacie dla rekonwalescentów wojennych, a następnie w sklepie mody damskiej Aida-Rowell w Jerozolimie. Tutaj uczęszczała na 3-miesięczny kurs obejmujący wykłady z dziedziny medycyny ogólnej, pierwszej pomocy i pielęgniarstwa. Odbyła również praktykę szpitalną w zakresie wymaganym przez Brytyjski Czerwony Krzyż w Palestynie do uzyskania dyplomu pielęgniarki pomocniczej oraz zdała egzamin przed komisją aprobowaną przez Delegata Rządu Rzeczypospolitej Polskiej ds. Polskiego Czerwonego Krzyża w Palestynie. Jednak z powodu zamieszek palestyńsko-angielskich, do jakich dochodziło wówczas w Jerozolimie, Halina Więckowska w 1948 roku wyjechała do Libanu. Tu udało jej się podpisać kontrakt na wyjazd do Wielkiej Brytanii jako European Volunteer Worker i dostać skierowanie do pracy w przędzalni bawełny w Manchesterze, skąd w 1951 roku przeniosła 6

W tym czasie zmarła matka malarki.

się do jednej z londyńskich fabryk pończoch7. Okres ten artystka uważała za stracony, zarówno w jej życiu osobistym, jak i zawodowym. Potrzebowała zmiany środowiska i poszukania możliwości samorealizacji. W 1952 roku wyszła za mąż za Zygmunta Nałęcza, poznanego w Klubie Orła Białego w Londynie. Wówczas też przyjęła pseudonim artystyczny Halima. W tym samym roku rozpoczęła studia malarskie w Studium Malarstwa Sztalugowego pod opieką Społeczności Akademickiej Uniwersytetu Stefana Batorego, prowadzonym przez Mariana Bohusza-Szyszkę. W 1953 roku była jedną z pierwszych absolwentek Studium, po czym kontynuowała edukację artystyczną w paryskiej pracowni bel-

gijskiego abstrakcjonisty Jeana Henriego Closona. Tam też poznała właścicielkę prestiżowej galerii sztuki współczesnej Denise René, dzięki której mogła poszerzyć swoje horyzonty twórcze o wielorakie inspiracje płynące z najnowszej sztuki francuskiej, mało wówczas znanej na wyspach brytyjskich. To w Paryżu, jak wielokrotnie potwierdzała artystka, narodziła się myśl o powołaniu do życia własnej galerii sztuki współczesnej. 7 W tym okresie za pośrednictwem Czerwonego Krzyża otrzymała potwierdzenie o śmierci męża. 11

Drian Galleries Obecność malarstwa nowoczesnego na rynku sztuki w Wielkiej Brytanii, co potwierdzają między innymi angielscy krytycy sztuki, tacy jak Max Wykes-Joys i Denis Bowen, rozpoczęła się z chwilą otwarcia w 1956 roku galerii New Vision oraz w 1957 roku Drian Gallery Halimy Nałęcz8. Datę tę Bowen (malarz i krytyk sztuki jednocześnie) przesunął nawet o kilka lat wcześniej, uważał bowiem, że zjawiska związane z obecnością sztuki awangardowej na gruncie londyńskim zaczęły się tuż po przyjeździe Halimy Nałęcz do Londynu, gdzie od początku lat 50. XX wieku wspólnie z Polką organizował wystawy prac studentów z Central School of Art i Hammersmith School of Arts and Crafts w Londynie. W tym czasie główne centrum sztuki w stolicy Wielkiej Brytanii mieściło się na Bond Street9, na czele z ulokowaną przy 5

galerii sztuki, w której mogliby wystawiać artyści nieakceptowani na Bond Street10. W 1956 roku Bowen, Wilson i Nałęcz powołali do życia nową galerię sztuki nowoczesnej, dla której wybrali lokal położony przy 4 Seymour Place, Marble Arch w Londynie. Inicjatywa ta była kontynuacją działań niedawno powołanej przez Bowena New Vision Group, skupiającej młodych artystów z londyńskich szkół artystycznych.

niej najbardziej prestiżową, legendarną dzisiaj, Walker’s Gallery. W połowie lat 50. XX wieku głównym dążeniem Denisa Bowena, jak również jego przyjaciela Franka Arvaya Wilsona oraz Halimy Nałęcz było stworzenie w Londynie takiej 8 Por. M. Wykes-Joyce, Drian Galleries. A short history by Max Wykes-Joyce, Londyn 2009. 9 Por. wypowiedź malarki w filmie Halima w krainie baśni, reż. S. Pater, Wrocław 1992. 12

Halima Nałęcz, obeznana w ówczesnej sytuacji rynku sztuki w Wielkiej Brytanii, dostrzegała szansę promocji malarstwa współczesnego zarówno w wąskim wówczas jeszcze obszarze sztuki abstrakcyjnej, która była jej główną pasją w latach 50. i 60. XX wieku, ale również na rozległych obszarach twórczości nasyconej treścią i wątkami przedstawieniowymi. Jej głównym zamierzeniem stała się działalność promocyjna i wystawiennicza 10 Zob. opinie angielskich krytyków sztuki na ten temat, zwłaszcza takich, jak M. Wykes-Joyce czy D. Bowen. Por. wypowiedź Bowena w filmie Halima Nałęcz w krainie czarów, reż. A. Mrozek, Warszawa 1986.

dzieł twórców pochodzących z całego Commonwealthu − Australii, Pakistanu, Indii, a także Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej, Japonii i większości krajów europejskich. I tak jak Denis Bowen koncentrował się na przełomie lat 50. i 60. minionego stulecia na malarstwie abstrakcyjnym, tak Halima Nałęcz stała się pierwszą właścicielką londyńskiej galerii sztuki współczesnej, która dostrzegła i doceniła malarstwo nowej figuracji. W 1957 roku w pomieszczeniach zamkniętego już od jakiegoś czasu sklepu rzeźnika, ulokowanego niedaleko od galerii New Vision na 7 Porchester Place, Halima Nałęcz otworzyła galerię sztuki współczesnej, której nadała nazwę „Drian”. W ten sposób Drian Gallery oraz New Vision11, obok znanej już wówczas Gallery One12 kierowanej przez Victora Musgrave’a oraz Galerii Obelisk prowadzonej przez Jimmiego McMalema, były jedynymi placówkami wystawienniczymi w Londynie, które dawały możliwość prezentacji prac młodym awangardowym artystom. Abrewiacja „Drian”, która pojawiła się w nazwie galerii, pochodząca od Pieta Mondriana – artysty, którego malarka ceniła wówczas szczególnie, była intrygująca i jednocześnie odpowiednia do charakteru galerii i gustu artystycznego jej właścicielki13. 11 New Vision Gallery, po odejściu z niej w 1960 r. F.A. Wilsona, działała pod kierownictwem D. Bowena do 1966 r. Po zamknięciu Galerii Bowen zajął się, oprócz twórczości malarskiej, karierą uniwersytecką. Pracował m.in. jako visiting professor malarstwa w Victoria University i British Columbia w Kanadzie. Poza tym wykonał wiele różnych projektów, m.in. w 1974 r. projekty dekoracji do Black Light Ballet dla Margaret Morris Dance Movement, a w 1984 r. wraz z malarzami J. Bellanym i D. Cullym był współorganizatorem grupy artystów reprezentujących siedem regionów celtyckich: Szkocję, Irlandię, Walię, Kornwalię, Isle of Man, Brytanię i Galię. Patrz: m.in. M. Wykes-Joyce, The Short History of the Drian Galleries. The Founder / Director and the Artists, Londyn 1992, mps w Arch. Tate Gallery Library w Londynie. 12 16 North Audley Street Grosvenor Square, London Wl Hyde Park. 13 Przez trzy kolejne lata galeria miała nazwę pisaną w liczbie pojedynczej – Drian Gallery. Zmiana nazwy na liczbę mnogą (Drian Galleries) nastąpiła w listopadzie 1960 r., kiedy to, w związku z wielką indywidualną wystawą prac belgijskiego abstrakcjonisty Josepha Lacasse’a, Halima Nałęcz poszerzyła powierzchnię wystawową swojej galerii o nowe pomieszczenia, wynajmując dodatkowo mieszkanie w następnym domu. Po połączeniu pomieszczeń na parterze i pierwszym piętrze powstała nowa przestrzeń ekspozycyjna, pozwalająca na organizowanie wystaw dwa razy większych niż do tej pory. Przez kolejnych 16 lat galeria Halimy

Pierwsze dziesięciolecie funkcjonowania galerii (1957−1967) umocniło jej pozycję pośród awangardowych londyńskich placówek, czyniąc również z Halimy Nałęcz jedną z czołowych znawczyń europejskiej sztuki współczesnej w Londynie. Brytyjska prasa przyrównywała rolę Halimy Nałęcz na londyńskim rynku sztuki do Eleanor Sidenburg, nowojorskiej monopolistki na wystawy prac Pabla Picassa, czy też do właścicielek galerii paryskich: Denise René, Colette Allendy i Madame Prevost14. Zasadą działalności Drian Galleries stała się nie komercjalizacja, ale przede wszystkim, jak słusznie zauważała w 1984 roku Dorota Hill, „skupienie uwagi na ważnych, aktualnych zjawiskach sztuki światowej i lansowaniu młodych, zdolnych twórców”15 − zarówno obcych, jak i tych, którzy funkcjonowali w obrębie tak zwanego polskiego

Londynu. Halima Nałęcz w swojej galerii organizowała wernisaże i pokazy młodej sztuki brytyjskiej. Tymi działaniami – podobnie jak powstała Nałęcz funkcjonowała w pomieszczeniach dwóch budynków i dopiero w 1976 r., z powodu nadmiernych kosztów utrzymania tak dużej powierzchni sal ekspozycyjnych, właścicielka galerii powróciła do stanu sprzed 1960 r. 14 From a correspondent, Gallery Owners – Swayed by the Hart, „The Times” 1965, nr 401, s. 11. 15 D. Hill, Kolekcja, „Głos Wybrzeża” 1984, nr 222, s. 5. 13

w 1959 roku Grabowski Gallery – wpisała się „w kulturalny pejzaż Londynu” i to „stanowiło o jej odrębności od innych prywatnych i publicznych galerii”16. Podobnie jak Grabowski Gallery, Drian Gallery łączyła w sobie niezależny, kulturotwórczy charakter galerii publicznej i „autorski” charakter galerii prywatnej. Na wernisaże na Portland Place, jak do galerii Grabowskiego, przychodził „cały Londyn – dziennikarze, krytycy, dygnitarze, intelektualiści, hipisi, a przede wszystkim artyści”17. Od 1957 do 1989 roku Halima Nałęcz zorganizowała ponad 320 udokumentowanych wystaw zbiorowych i indywidualnych, na których swoje prace prezentowało ponad 400 artystów z całego świata18. Wbrew wszelkim przeciwnościom i często niełatwej kondycji finansowej, w szczytowym okresie rozwoju galerii w latach 60. i 70. XX wieku co dwa tygodnie odbywały się kolejne wernisaże. W Londynie – mówiła w 1986 roku Halima Nałęcz – było w tym czasie „bardzo wiele galerii, które były przede wszystkim komercyjne, które brały do siebie tylko tych artystów, których łatwo było sprzedać. Ale ja byłam temu przeciwna. Wystawiałam tych twórców, którzy byli trudni. I jeśli mam satysfakcję, to przede wszystkim dlatego, że przetrwałam ten trudny okres. Że dzisiaj ci trudni malarze są znani na świecie, a o tych łatwych dawno już zapomniano”19. W istocie, Halima Nałęcz miała dobrą rękę i wręcz nieomylną intuicję do wyławiania talentów artystycznych. Stawiała na twórców młodych i nieznanych, którzy niebawem stawali się sławni, jak chociażby John Bellany, Douglas Portway czy

Wydarzenia artystyczne, jak wernisaże, spotkania z artystami i wydawnictwa (zwłaszcza katalogi wystaw) Drian Galleries, były systematycznie odnotowywane zarówno w prasie polskiej wydawanej w Wielkiej Brytanii, jak również – co należy szczególnie podkreślić – w anglojęzycznych specjalistycznych periodykach poświęconych sztuce współczesnej. Od końca lat 60. XX wieku szczególnie dwie polskie galerie sztuki zadomowiły się na stałe na łamach brytyjskich pism artystycznych, na przykład: „Apollo”, „The Studio”, „Arts Review”, „Art And Antiques Weekly”, jak też dzienników: „The Times”, „Evening Standard”, „Hornsey Journal”, „Express & News” czy „Ham & Highgate Express”. Autorami tekstów o wystawach w polskich galeriach byli w przeważającej mierze znani wówczas i wysoko cenieni angielscy krytycy sztuki nowoczesnej, biorący żywy udział w londyńskim życiu artystycznym, tacy jak: Max Wykes-Joyce, J.Y. Mock, G.S. Whittet, Pierre Rouve, Denis Bowen, Jasia Reichardt, Conroy Maddox, P. Parker, Richard Walker, Orwell Blakeston, Linda Haley, Linda Talbot, Christopher Delaville, Jerome Mellguist, Michael Stepherd, Marina Waizey, Barbara Wright i Guy Burn.

18 Od grudnia 2000 r. w Tate Gallery Library w Londynie znajduje się prawie kompletna dokumentacja wystaw w Drian Galleries, obejmująca 306 drukowanych katalogów.

Sześćdziesiąt cztery teksty w anglojęzycznej prasie (do których udało się dotrzeć autorowi wstępu do niniejszego katalogu podczas prac badawczych nad dziejami polskich galerii sztuki w Londynie w 2. poł. XX w., prowadzonych w pierwszych latach XXI w.), dotyczyły działalności wystawienniczej Drian Galleries. W 1959 roku, niespełna dwa lata od otwarcia tej placówki przez Halimę Nałęcz, na łamach magazynu „Apollo” opublikowano

19 Wypowiedź malarki w filmie Halima Nałęcz w krainie czarów, reż. A. Mrozek, Warszawa 1986.

20 J. Ładnowska, op. cit., s. 31.

16 Por. J. Ładnowska, Mateusz Grabowski, [w:] Swingujący Londyn. Kolekcja Grabowskiego, Katalog wystawy, Muzeum Sztuki w Łodzi, 15 maja – 19 sierpnia 2007, red. A. Saciuk-Gąssowska, P. Kurc, s. 24. 17

Denis Bowen. Drian Galleries była więc w dużym stopniu galerią debiutów, której sprzyjała żywa atmosfera rozwijającego się i coraz silniejszego na europejskiej mapie środowiska artystycznego Londynu lat 60. XX wieku20.

Ibidem, s. 24.

siedem not poświęconych wernisażom wystaw zorganizowanych przez tę nieznaną jeszcze wówczas w Londynie Polkę. Wydrukowano między innymi teksty o wystawie Lutki Pink21, Douglasa Portwaya22, Yaacova Agama23 i René Laubiesa24. I chociaż pierwsze cztery noty są anonimowe25, to autorami następnych są już J.Y. Mock26 i wyrocznia ówczesnej angielskiej krytyki sztuki – Max Wykes-Joyce27, autor opublikowanego dwa lata później tekstu o lansowanym przez wiele lat przez Halimę Nałęcz malarstwie Douglasa Portwaya. Również siedem tekstów dotyczących Drian Galleries ukazało się w prasie angielskiej w roku 196028. 21 Munford and Lutka Pink at The Drian Gallery, „Apollo” 1959, nr 407, s. 24. 22

Portway at The Drian Gallery, „Apollo” 1959, nr 408, s. 409.

23 Agam at The Drian Gallery, „Apollo” 1959, nr 411, s. 149. 24 Laubies at The Drian Gallery, „Apollo” 1959, nr 409, s. 91–92. 25 Jak chociażby: Suzanne Rodillon, „Apollo” 1959, marzec, s. 86–87, także okładka. 26 J.Y. Mock, News from Paris and London, „Apollo” 1959, nr 416, s. 104; J.Y. Mock, Modern art in London, „Apollo” 1959, nr 417, s. 135. 27

M. Wykes-Joyce, Portway, „Apollo” 1959, nr 408, s. 49.

28 W tym: Clemente at The Drian, „Apollo” 1960, nr 422, s. 121; Frank Hodgkins at The Drian Gallery, „Apollo” 1960, nr 423, s. 154; Kosice at The Drian Gallery, „Apollo” 1960, nr 424, s. 193; Ch. Delaville, Edgard Pillet at The Drian Gallery, „Apollo” 1960, nr 424,

Poszerzyła się także lista autorów zainteresowanych działalnością i myślą promocyjną właścicielki galerii. Między innymi na łamach „Apolla” pojawił się tekst o twórczości belgijskiego artysty Josepha Lacasse'a29, którego dzieła Halima Nałęcz pokazywała kilkakrotnie w kolejnych latach działalności swojej galerii, zaś w „Art News and Review” recenzję z prezentacji dzieł Terry’ego Macparrana zamieścił Michael Stepherd30. Przez kolejnych dwanaście lat, od 1962 do 1974 roku, na temat działalności artystycznej polskich galerii w Londynie ukazało się 38 artykułów. Wszystkie dotyczyły Grabowski Gallery i Drian Galleries31. Warto zauważyć, że w roku 1963 między innymi o twórczości Mariana Bohusza-Szyszki, którego prace wystawiała Nałęcz s. 195; H.S., Contemporary Polish Painting, „Apollo” 1960, nr 419, s. 20–21; J. Mullguist, Courtrai Cubist, „Art News an Review” 1960, nr 21, s. 1−2. 29

J. Reichard, Lacasse, „Apollo” 1960, nr 428, s. 212.

30 M. Stepherd, Terry Macparran, Drian Gallery, „Arts News and Review” 1960, nr 21, s. 14. 31 G.S. Whittet, The Drian Gallery, „The Studio” 1962, nr 3, s. 238–240; John Penn, Gerald Marks, Drian Galleries, „Arts Review” 1962, nr 19, s. 21. 15

w swojej galerii, na łamach „Arts Review” pisał wybitny specjalista w dziedzinie malarstwa współczesnego Pierre Rouve32. Inni krytycy angielscy interesowali się artystami obcymi wystawiającymi w polskich galeriach. W roku 1967 Max WykesJoyce zamieścił w „Arts Review” artykuł poświęcony eksponowanemu wówczas w Drian Galleries malarstwu Raquel Forner33. Systematycznie w latach 1967–1973 o wystawach w Drian Galleries publikowała teksty Marina Vaizey. W roku 1967 poświęciła swój pierwszy artykuł twórczości malarskiej Halimy Nałęcz34, a trzy lata później, w 1970 roku, odwiedziła Drian

Galleries na wystawie „The Four Seasons”35. Pozostając wierna polskiej placówce, w 1973 roku krytyczka opublikowała w „Arts Review” artykuł pod tytułem Halima Nałęcz z okazji wystawy prac artystki w Drian Galleries36. Należy 32 P. Rouve, Marian Bohusz-Szyszko, Drian Gallery, „Arts Review” 1963, nr 21, s. 14. 33 M. Wykes-Joyce, Raquel Forner, Drian Gallery, „Arts Review” 1967, nr 6, s. 99. W tym samym roku o Drian Galleries pisali także: H. Bringham Towner, Halima Nałęcz County Town Lewes Gallery, „Arts Review”, 1967, nr 16, s. 298, 302; P. Parker, Halima Nałęcz, „Arts Review” 1967, nr 24, s. 459. 34 M. Vaizey, Profile of Halima Nalecz, „Arts Review” 1967, nr 1, s. 92. 35

M. Vaizey, The Four Sesons, „Arts Review” 1970, nr 4, s. 113.

36 M. Vaizey, Halima Nalecz, „Arts Review” 1973, nr 5, s. 126, także okładka. Dwa lata wcześniej okładkę „Arts Review” zdobiła 16

podkreślić, że polska malarka i galerniczka została wówczas szczególnie wyróżniona przez redakcję periodyku, albowiem całą pierwszą stronę 22 numeru pisma z 1973 roku zdobiła barwna całostronicowa reprodukcja jednego z jej obrazów. Pod koniec lat 60. XX wieku stałym bywalcem na wernisażach w Drian Galleries był krytyk sztuki pracujący dla „Arts Review” Richard Walker. Spod jego pióra wyszedł między innymi tekst Drian Galleries in Polish Millenium37 dedykowany tejże galerii z okazji tysiąclecia polskiej państwowości, a także omówienie dorobku artystycznego Masaaki Sato i Johna Davisa38 oraz twórczości Douglasa Portwaya39. Należy też wspomnieć, że o Drian Galleries w latach 70. XX wieku pisała inna Angielka – Barbara Wright40. W latach 70. i 80. XX wieku do znanych krytyków piszących o Drian Galleries, takich jak Pierre Rouve, Denis Bowen41, Richard Walker, Barbara Wright42, Max Wykes-Joyce43 czy Linda Talbot, dołączyli Oswell Blakeston i Eithne Power44. Przez kolejnych 10 lat, od 1976 do 1986 roku, obecność Drian Galleries w anglojęzycznych periodykach i prasie codziennej „ustabilizowała się” do poziomu kilku tekstów rocznie. W 1976 roku na sześć tekstów, które się ukazały na łamach „Arts Review” i „Express & News”, trzy były poświęcone Drian Galleries. Również po trzy teksty dedykowano Drian Galleries w latach 1977, 1978 i 1979. również reprodukcja pracy Halimy Nałęcz. Zob. Paintings by Halima Nałęcz, Drian Galleries, „Arts Review” 1971, nr 5, okładka. W tym samym numerze: M. Wykes-Joyce, Halima Nałęcz, s. 136. 37 R. Walker, Drian Galleries in Polish Millenium, „Arts Review” 1968, nr 24, s. 799. 38 R. Walker, Masaaki Sato, John Davis, Drian Galleries, „Arts Review” 1968, nr 17, s. 546. 39

R. Walker, Douglas Portway, „Arts Review” 1971, nr 23, s. 710.

40 B. Wright, Peggy Kamp, Drian Galleries, „Arts Review” 1970, nr 15, s. 496; B. Wright, Bal and Nałęcz at The Drian Galleries, „Arts Review” 1972, nr 15, s. 460. 41 D. Bowen, Marion McClanaham, Drian Galleries, „Arts Review” 1975, nr 9, s. 244. 42 B. Wright, The London Group, „Arts Review” 1975, nr 16, s. 452. 43 M. Wykes-Joyce, 22nd Annual Exhibition, Drian Galleries, „Arts Review” 1975, nr 14, s. 383. 44

E. Power, The Polish Colony, „Sell Out” 1975, nr 6, s. 29–33.

W połowie lat 80. XX wieku do grona stałych obserwatorów i recenzentów wystaw prac w polskich galeriach sztuki w Londynie dołączyła Helen Borchgrave45. Do roku 1990 najwierniejszym recenzentem Drian Galleries pozostał Max Wykes-Joyce46. Krytyk ten wspomagał Halimę Nałęcz swoją radą i wiedzą także wtedy, gdy w 30. rocznicę powstania placówki Nałęcz zdecydowała się prze-

Systematycznie od 1959 roku tematom poświęconym sztuce obcej i polskiej wystawianej w Drian Galleries swoje łamy udostępniał redagowany po wojnie w Londynie przez Mieczysława Grydzewskiego tygodnik „Wiadomości”, a także londyńskie dzienniki: „Dziennik Polski i „Dziennik Żołnierza” (ze swoją specjalną edycją „Tydzień Polski”) oraz „Orzeł Biały”. Już w pierwszych latach od powstania Drian Galleries wykształcił się stały zespół zainteresowanych publikowaniem

kazać część swojej kolekcji dzieł sztuki Muzeum Narodowemu w Gdańsku. Wykes-Joyce pomógł Halimie Nałęcz zarówno w organizacji jubileuszu 30-lecia galerii, jak i w przygotowaniu jubileuszowego wydania katalogu 3 Decades at The Drian, do którego napisał artykuł poświęcony historii i działalności Drian Galleries47. Prawie trzykrotnie więcej niż w prasie brytyjskiej, bo ponad 280 razy w latach 1956–2003, o artystach skupionych wokół polskich galerii sztuki w Londynie, jak i o samych galeriach pisano w polskiej prasie wydawanej w Wielkiej Brytanii. Recenzje, sprawozdania, wypowiedzi, relacje i noty, zarówno pióra krytyków i historyków sztuki, jak też artystów piszących o sztuce, odzwierciedlają gusty polskiej społeczności emigracyjnej. W nich jak w soczewce skupia się przede wszystkim patriotyczna dbałość o zachowanie w prasie drukowanych śladów po każdej prezentacji, szczególnie sztuki polskiej. (O artystach obcych wystawianych chociażby w Drian Galleries pisano przede wszystkim w prasie angielskiej).

45 H. de Borchgrave, Stanisław Frenkiel, Peter MacKarell, Annette Rowdon, „Arts Review” 1985, nr 22, s. 597. 46 Autorstwa M. Wykes-Joyce’a są m.in.: Halima Nałęcz, John Bellany, William Crozier, Drian Galleries, „Arts Review” 1985, nr 20, s. 508; Paintings with French Connection, Drian Galleries, „Arts Review” 1987, nr 23, s. 808; John Reilly, Drian Galleries, „Arts Review” 1988, nr 21, s. 739; Norman Gilbert, Drian Galleries, „Arts Review” 1989, nr 4, s. 153–154; Halima Nałęcz, Drian Galleries, „Arts Review” 1990, nr 14, s. 397. 47 Zob. M. Wykes-Joyce, 3 Decades at The Drian, Drian Galleries, „Arts Review” 1987, nr 18, s. 601.

tekstów o sztuce na emigracji, wydarzeniach artystycznych organizowanych w polskich galeriach i artystach przez nie promowanych. Listę krytyków otwiera Stefania Zahorska48, a za nią: Marian Bohusz-Szyszko49, Alicja Drwęska50, Stanisław Frenkiel. W polskojęzycznej prasie swoje teksty zamieszczali także piszący o sztuce malarze, 48 Autorstwa S. Zachorskiej są m.in.: Rozdroża malarstwa, „Wiadomości” 1959, nr 686, s. 6; Wystawy, „Wiadomości” 1959, nr 716/717, s. 3; Wystawy, „Wiadomości” 1960, nr 739, s. 5; Wystawy, „Wiadomości” 1960, nr 750, s. 5. 49 Marian Bohusz-Szyszko był autorem blisko 30 interesujących tekstów poświęconych polskiemu Londynowi. Szczególnie intensywnie publikował od lat 60. do 80. XX w. 50 Alicja Drwęska czynnie uczestniczyła w życiu wystawienniczym Londynu. Spośród 21 tekstów, jakie się ukazały w polskiej prasie w związku z wystawami sztuki w polskich galeriach, aż dziewięć jest jej autorstwa, m.in.: 15-lecie Drian Galery, „Tydzień Polski” 1972, nr 32, s. 9; W londyńskich galeriach, „Tydzień Polski” 1972, nr 21, s. 5; O artystach dorosłych i niedorosłych, „Tydzień Polski” 1972, nr 49, s. 6–7. 17

między innymi Zygmunt Turkiewicz, Marek Żuławski, Józef Czapski, a także teatrolog i miłośnik sztuk plastycznych Tymon Terlecki. Na początku lat 70. XX wieku do grona recenzentów dołączyli: Cezary Węgrowski, Bronisław Przyłuski, Przemysław Przyborowski i Krzysztof Rowiński. Z fali emigracji solidarnościowej, jaka osiadła w stolicy Wielkiej Brytanii w połowie latach 80. XX wieku, w pejzaż polskiej prasy emigracyjnej w Londynie wpisał się na stałe znany i ceniony za dziennikarski „pazur” artysta malarz i krytyk sztuki Andrzej Maria Borkowski51. Po upadku muru berlińskiego, w latach 90. XX wieku pojawili się także w londyńskiej prasie tacy autorzy i badacze sztuki polskiej na emigracji, jak: Lesław Bobka, Jan Wiktor Sienkiewicz oraz wieloletni redaktor naczelny „Dziennika Polskiego” Jarosław Koźmiński. Z przeglądu opublikowanych w prasie angielskiej i polskiej tekstów dotyczących działalności Drian Galleries wyłania się stosunkowo klarowny obraz charakteru i profilu tej placówki w pejzażu londyńskiego środowiska artystycznego drugiej połowy XX wieku. W pewnym stopniu może się rozczarować ktoś, kto poprzez działalność Drian Galleries spodziewałby się otrzymać przekrój wszystkich tendencji, stylów i kierunków w sztuce światowej czy polskiej w okresie od roku 1957 do końca XX wieku. Kolekcja Halimy Nałęcz, pomimo szerokiego wachlarza stylistycznego w promowaniu i gromadzeniu dzieł, nie rejestrowała – w przeciwieństwie do nastawionej przede wszystkim na sztukę tak zwanej trzeciej fazy angielskiego pop-artu − wszystkich wydarzeń artystycznych, jakie się odbywały na przestrzeni drugiej połowy XX wieku. Pomimo otwartości Nałęcz na sztukę nową, nieznaną i wchodzącą na europejskie salony artystyczne, Drian Galleries była w dużej 51 A.M. Borkowski zamieścił szereg artykułów w „Dzienniku Polskim” i „Tygodniu Polskim”. Obecnie publikuje także w londyńskim „Gońcu Polskim” i w „Coolturze”. 18

mierze galerią o charakterze tradycyjnym, pojmującą tradycję jako formę wypowiedzi artystycznej, która znaczyła w przeważającej większości klasyczny obraz, rzeźbę czy grafikę52. Z galerią współpracowali polscy artyści o ugruntowanej pozycji na brytyjskiej i międzynarodowej scenie artystycznej, na przykład Feliks Topolski, Marek Żuławski czy Marian Bohusz-Szyszko. Halima Nałęcz inicjowała lub wspomagała drogi karier artystycznych między innymi takich artystów, jak Lutka Pink, Aleksander Werner, Tadeusz Ilnicki, Józef Piwowar, Kazimierz Dźwig, Władysław Anatol, Zbigniew Kupczyński, Stefan Mirunkiewicz, Halina Sukiennicka czy Andrzej Kuhn. Nie można też nie wspomnieć o roli galerii Halimy Nałęcz w kształtowaniu życia kulturalnego polskiej powojennej społeczności emigracyjnej w Londynie. Do Drian Galleries na wernisaże wystaw przychodziła plejada osobowości z londyńskiego świata artystycznego angielskiego i polskiego. Obecność w polskiej galerii na Porchester Place stawała się niekiedy – jak w przypadku wernisaży prac Mariana Bohusza-Szyszki − rodzajem manifestacji postawy polskiej emigracji, nieakceptującej form współpracy z krajem. Właścicielka Drain Galleries nie popierała jednak radykalnych postaw tak zwanego Londynu „niezłomnego”, który z zasady bojkotował również działania w obszarze szeroko rozumianej działalności kulturalnej związanej z wymianą doświadczeń twórczych pomiędzy ówczesną Polską Ludową a artystami na emigracji53. Halima Nałęcz nie zamykała się na możliwość prezentacji dorobku artystów zza żelaznej kurtyny54, chociaż jej 52 D. Hill, op. cit. 53 O postawach Londynu „niezłomnego” m.in. R. Habielski, Niezłomni, nieprzejednani. Emigracyjne „Wiadomości” i ich krąg 1940−1981, Warszawa 1991; W. Hładkiewicz, Polska elita polityczna w Londynie 1945−1972, Zielona Góra 1995. 54 Jak pisał Rafał Habielski, „sposób myślenia Londynu, czyli niezłomność, miał także wymiar pozapolityczny. Wyrażał się on skłonem ku przeszłości i pielęgnowaniem pamięci o niej oraz tradycjonalizmem w ocenie świata zewnętrznego. Troska o ocalenie kultury polskiej przed deformacjami ideologicznymi, na które narażona była w kraju, sprzyjała koncentrowaniu zainteresowań na sprawach

zainteresowanie polskimi artystami w kraju i ich twórczością było znacznie mniejsze niż znanego londyńskiego aptekarza Mateusza Grabowskiego, prowadzącego w latach 1959−1974 galerię sztuki nowoczesnej. W 1998 roku Drian Galleries, decyzją wówczas 84-letniej właścicielki, ostatecznie zamknęła swoją działalność55. Faktycznie jednak ostatni oficjalny wernisaż wystawy odbył się już wcześniej, bo w 1989 roku, kiedy to w polskiej galerii zostały zaprezentowane fotomontaże ulubionego i przez lata lansowanego przez Nałęcz Basila Alkazziego, jednego z największych jej odkryć z lat 70. XX wieku56. Obserwując bogactwo działań Halimy Nałęcz w Drian Galleries, można stwierdzić, że twórcza energia w promowaniu, a także kolekcjonowaniu sztuki współczesnej wyrastała u niej z przyczyn bardziej wysublimowanych i głębszych niż zwykła potrzeba sukcesu zawodowego i lokaty kapitału. Właściwie o tym ostatnim nigdy – jak sama mówiła – nie myślała, albowiem na niej kończyła się linia Krzywicz-Nowohońskich z Antonowa. Pasja, której oddawała się Halima Nałęcz, dała jej przede wszystkim możliwość wykazania się dobrą intuicją, zwłaszcza w ocenie twórczości artystów mało znanych, których talent z upływem lat sprawdził się na rynku sztuki. Swoje zamiłowania kolekcjonerskie Nałęcz połączyła z własną profesją, tworząc w ten sposób swój świat i swój sposób na życie. „Kiedy patrzę ze zdumieniem na to wszystko, wydaje mi się − mówiła − że to nie ja byłam motorem, lecz była jakaś siła, która wyłącznie polskich. Emigracja zamykała się tym samym, po części z założenia, po części mimowolnie, w świecie urządzonym przez siebie dla siebie. Następstwem przyjęcia tej postawy była nieufność i niechęć do świata zewnętrznego”. Zob. R. Habielski, Polski Londyn, Wrocław 2000, s. 61. 55 Ze względu na prace związane z wyprzedażą części kolekcji oraz z przekazaniem dokumentacji Drian Galleries do Tate Gallery Library, czym przez dwa następne lata zajmowała się Maryla Żuławska, za datę ostatecznego zamknięcia galerii można przyjąć rok 2000. 56 Między innymi D. Wepman, Resonant Echoes: The art of Basil Alkazzi, Londyn 2007.

kierowała tym wszystkim. I dzisiaj, kiedy dostaję katalogi z wystaw artystów z całego świata i widzę moje nazwisko jako pierwszej, u której malarze wystawiali, daje mi to wiele satysfakcji i zapominam o wszystkich trudach, jakie były. A było ich naprawdę dużo”57.

Malarstwo Halimy Nałęcz „Twórczość Halimy Nałęcz − jak przed blisko trzydziestoma laty pisała Krystyna FabijańskaPrzybytko − sytuuje się jakby na przecięciu dwóch sfer wzajemnie się przenikających. Pierwsza dotyczy strony anegdotycznej, czyli mówiąc ogólniej − form i przeżyć związanych z pięknem. Punktem wyjścia są tutaj motywy czerpane z przyrody czy fascynacje bytem natury. Sfera druga zaczyna się tam, gdzie natura ulega przeistoczeniu. Gdzie następuje metamorfoza w nowy układ form, sugerujący nowe znaczenie. Tej dziedziny nie można ani nazwać, ani opisać, gdyż należy ona do samej istoty artystycznego przekazu. Wymaga zatem indywidualnego odbioru. Obrazy [Nałęcz] wypełnione prawie bez reszty przez ogrody i kwiaty, drzewa, pola i łąki są raczej projekcją wyobraźni czerpiącej z zapamiętanych z dzieciństwa krajobrazów. Toteż wszechobecna w tym malarstwie przyroda jednoczy w sobie cechy anegdotyczne – jest ponad miarę wybujała, wewnętrznie rozwibrowana, naznaczona jakby piętnem żywiołu, a zarazem pobrzmiewa w niej nuta poetyczności, a może [nawet] melancholii. [W twórczości malarki] istotną rolę spełnia paleta barwna. Z bajecznie kolorowych ‘orkiestracji’ powstaje zamierzony efekt dekoracyjności. Wzmacnia go wibracja konturów, zagmatwana arabeska linii, ruchliwość kolorowych plam opisujących formy i kładzionych płasko na płótnie − bez wchodzenia w tak zwany trzeci wymiar. Barwności tej nie mają żadne cienie ani też półcienie, nieodzowne przy 57 Wypowiedź Halimy Nałęcz w filmie Halima Nałęcz w krainie czarów, reż. A. Mrozek, Warszawa 1986. 19

oddawaniu głębi przestrzennej. Halima operuje z zasady typem układów otwartych, natomiast ramy ograniczają jedynie fragment większej epickiej całości. Sceną zaś malarskiej ekspozycji jest z reguły najbliższy widzowi plan. Każdy obraz staje się ‘świeżą’ kreacją niemożliwą do skopiowania czy imitacji. Forma i gobelinowa faktura jest tu identyfikatorem”58. Niewątpliwie w malarstwie Halimy Nałęcz można wyróżnić dwa zasadnicze okresy. W latach 50. minionego stulecia początkująca wówczas artystka uprawiała malarstwo abstrakcyjne. Miejscem, w którym zaraziła się tym malarstwem, była paryska Galeria Denise René. Niemałe znaczenie miał również kontakt artystki z twórczością Jeana Henriego Closona59, u którego pobierała naukę. Paryż, a szczególnie kontakt z Closonem wywarły na niej wielkie wrażenie. Stolica Francji, obok Nowego Jorku, była wówczas największym centrum sztuki nowoczesnej, gdzie Halima Nałęcz mogła się zapoznać z najnowszymi osiągnięciami między innymi abstrakcyjnego ekspresjonizmu, informelu czy też − przeżywającego wówczas swój czas rozkwitu – taszyzmu. Polka w swoich upodobaniach stała się bliska doświadczeniom twórców uprawiających abstrakcję geometryczną, chociaż równie szybko na jej płótnach „falami” zaczęły się pojawiać fascynacje ekspresjonizmem i taszyzmem. Nie bez znaczenia dla „okresu abstrakcyjnego” w jej malarstwie była, zorganizowana w Galerii Denise René, retrospektywna wystawa prac malarskich Pieta Mondriana, którą właścicielka paryskiej galerii zorganizowała w roku otwarcia Drian Gallery. Fascynacja malarstwem abstrakcyjnym była również – jak się wydaje – naturalną reakcją młodej polskiej artystki na otaczającą ją po wojnie 58 K. Fabijańska-Przybytko, Wstęp, [w:] katalog wystawy „Malarstwo Halimy Nałęcz”, Muzeum Narodowe w Gdańsku, Gdańsk 1984, s. 3. Opinię Fabijańskiej szeroko cytuje w swojej monografii Paulina Laskowska – zob. P. Laskowska, Drian Gallery Halimy Nałęcz. Dzieje powstania galerii i jej artyści, Lublin 1997, mps, BU KUL, s. 28−29. 59 Artysta urodził się w 1888 r. w Liège, zmarł w Paryżu w 1974 r. 20

rzeczywistość. Nałęcz, po trudnych doświadczeniach związanych między innymi z robotniczym środowiskiem i „ucieczką” z przędzalni w Manchesterze, powróciła do świata sztuki i rodzącego się nowego życia artystycznego w stolicy Wielkiej Brytanii. Paulina Laskowska, autorka niepublikowanej rozprawy o Drian Galleries, stawia tezę, iż fascynacja sztuką abstrakcyjną była wyrazem kondycji psychicznej artystki, która po wojennej tułaczce i ciężkim okresie pobytu w zakładach przemysłowych na północy Wielkiej Brytanii właśnie w sztuce abstrakcyjnej znalazła rodzaj medium − ucieczki od brutalnej rzeczywistości. „Im bardziej okropny jest świat − cytuje Laskowska Paula Klee − tym bardziej abstrakcyjna jest sztuka, podczas gdy szczęśliwy rodzi sztukę związaną z ziemią”60. Pod koniec lat 50. XX wieku zauważalna jest zmiana stylu w twórczości malarskiej Halimy Nałęcz, zwłaszcza w podejściu do bardziej ekspresyjnego koloru oraz tematyczności w sztuce. Tym razem zmiana ta była wynikiem powrotu artystki do doświadczeń wyniesionych ze Szkoły Mariana Bohusza-Szyszki i przedwojennej edukacji w pracowni profesora Michała Rouby w Wilnie. Powstałe pomiędzy 1953 a 1963 rokiem abstrakcyjne płótna Nałęcz nacechowane są niewątpliwie potrzebą zapisu osobistych przeżyć artystki za pomocą stworzonych przez nią własnych środków wyrazu. Geometryczne, w większości płaskie podziały powierzchni płócien na regularne czy też mniej regularne figury geometryczne, przybierające najczęściej kształt prostokątów, kwadratów, rombów i trójkątów, były niewątpliwie próbą poszukiwania własnego stylu poprzez świadome czerpanie z osiągnięć ówczesnej europejskiej sztuki najnowszej. Szybko jednak, bo na przełomie lat 50. i 60. XX wieku, kompozycje olejne Halimy Nałęcz zaczęły zdradzać 60 P. Klee, [w:] Artyści o sztuce. Od Van Gogha do Picassa, red. E. Grabska, Warszawa 1977. Cyt. za: P. Laskowska, op. cit., s. 21.

umiłowanie koloru, wyniesione z doświadczeń przedwojennej szkoły wileńskiej. Kolor ten, wypełniający poszczególne geometryczne pola, z jednolitych płaszczyzn coraz bardziej przemieniał się w wyraźnie fakturowo wypełniane przestrzenie, w których wyczuwa się właściwą i szczególną artystce indywidualną wrażliwość na kwestie samego przeżycia kolorystycznego, podkreślanego coraz bardziej zdecydowanymi pociągnięciami pędzla oraz fakturą farby nakładanej dynamicznie prowadzącą pędzel ręką. Krystyna Fabijańska-Przybytko we wczesnych kompozycjach Nałęcz dostrzegła też element przenikania się pierwiastków słowiańskich z orientalnymi, które – według niej − „zaszczepione zostały podczas tułaczki przez Turcję, Egipt (widziała Dolinę Królów i Luksor) i Bliski Wschód”61. Jak pisał brytyjski historyk sztuki Pierre Rouve, Halima Nałęcz intuicyjnie wyprzedzała ogólny nurt przemian w sztuce europejskiej, jaki był widoczny dopiero w latach 70. XX wieku, a polegający na zmierzchu „atrakcyjności postaw i tendencji artystycznych preferujących kult nowości i postępu, a także laicki i homocentryczny model kultury. W miejsce radykalnych pryncypiów analityczno-konstruktywistycznych oraz modernizmu zmierzającego do wydzielenia sztuki z życia coraz częściej − również na jej płótnach − pojawiały się tendencje do nadawania twórczości znaczeń egzystencjalnych i emocjonalnych”62. W stronę malarstwa przedstawieniowego pociągnęło Halimę Nałęcz odkrycie nowych inspiracji twórczych, zaczerpniętych bezpośrednio z przyrody i otaczającej artystkę natury, które to brytyjska krytyka nazwała Rediscovery of Nature. W obszarze warsztatu malarskiego była to decyzja świadoma i radykalna. Polska artystka bezboleśnie odeszła od abstrakcji geometrycznej, 61 K. Fabijańska-Przybytko, op. cit. 62 R. Rogozińska, Inspiracje pasyjne w sztuce polskiej w latach 1970−1999. W stronę Golgoty, Poznań 2002, s. 14.

koncentrując się na tematach związanych z otaczającym ją światem przyrody. Coraz głębiej zapadała się w realizację wielkoformatowych kompozycji, dynamicznych, pełnych ekspresji i wybuchu gwałtownej energii, o wyraźnie ekspresjonistycznym charakterze, wskazujących na wektor ukierunkowań prowadzący do fascynacji i umiłowania dzieł mistrzów szeroko rozumianego europejskiego ekspresjonizmu abstrakcyjnego . Erupcję aktywności malarskiej Halimy Nałęcz przyniósł przełom lat 60. i 70. XX wieku. Płótna z tego okresu to kompozycje już bardzo dojrzałe, indywidualnie przemyślane również w zakresie treści, jak i walorów dekoracyjnych. Nasycone są całą gamą szczegółów i dopowiedzeń stanowiących nieodzowną część składową wibrujących swoim niezależnym życiem tajemniczych wnętrz egzotycznych lasów – pełnych na wpół europejskiej i na wpół amazońskiej roślinności będącej naturalnym siedliskiem dla całej plejady bezpiecznie czujących się w nim zwierząt i ptaków. Miłość do przyrody, fascynacja gatunkami roślin oraz zainteresowanie florą i fauną, wyniesione z rodzinnej Wileńszczyzny, znalazły swoje urzeczywistnienie także we wręcz bajkowym, fantastycznie zakomponowanym i utrzymywanym z ogromną pieczołowitością wielkim angielskim ogrodzie otaczającym posiadłość w Miland (Nałęczowie posiadali w niej udziały, m.in. mieli pokój do swojej dyspozycji). Ogród ten − jakby ze snów − pełen niezliczonych gatunków drzew, krzewów, wieloletnich i jednorocznych kwiatów, był nie tylko oazą spokoju i miejscem wypoczynku Halimy, ale przypominał artystce jej dziecinne lata spędzone na, pozostawionych w 1940 roku na zawsze, Kresach. Na płótnach Halimy Nałęcz z lat 60. i 70. XX wieku zaczęła się pojawiać szeroka paleta barw, kładziona w ekspresyjny, ale nieprzypadkowy 21

sposób, wzmocniona w wielu kompozycjach poprzez narastanie powierzchni malarskiej płótna. W wielu partiach kompozycji nie brakuje zdecydowanych kontrastów, zwłaszcza tam, gdzie z gąszczu wyłaniają się zarówno dzikie, jak i domowe zwierzęta. Koty i podwórkowe kundle w wyimaginowanej przez londyńską malarkę przestrzeni wnętrz lasów, łąk i przydomowych ogrodów czują się tak samo dobrze jak zwykły szpak czy szlachetny dzięcioł. Parki i tajemnicze ogrody pozostały od tej pory najważniejszymi tematami twórczości Halimy Nałęcz. Niemniej od końca lat 70. XX wieku malarstwo artystki ulegało powolnym, choć nie zawsze wyraźnie dostrzegalnym modyfikacjom. Jej ogrody się uspokoiły i zaczęły rozkwitać jakby innym gatunkiem roślin, tak – pisał Stanisław Frenkiel − „jak gdyby zmieniła się pora roku czy warunki klimatyczne; słońce jest zamglone, a światło rozpyla się w mgiełki i opary, które kąpią poszczególne obrazy w poświacie tonalnej, sprowadzając kolorystyczne schematy do jednolitych układów dominowanych przez jeden ton. Obrazy te można łatwo porównać do kompozycji muzycznych utrzymanych w jednej tonacji; są tam etiudy, scherza i sonaty, natomiast nie ma oper i oratoriów”63. Zmiany formalne i tematyczne pojawiły się w malarstwie Halimy Nałęcz w końcowym okresie jej twórczości malarskiej, wraz z przeniesieniem się artystki na stałe do nadmorskiego Brighton. Po czterdziestu latach spędzonych w stolicy Wielkiej Brytanii malarka opuściła Londyn. Z okien jej nowego apartamentu rozciągał się niepowtarzalny widok na morze, które w kontraście do zgiełku londyńskiej ulicy dawało artystce poczucie spokoju i wyciszenia. Nowy pejzaż, nowe otoczenie

i nowe doznania estetyczne nie mogły nie pozostawić echa na płótnach artystki. Powstające w Brighton prace olejne, chociaż nadal wypełnione plejadą ptaków zamieszkałych w gąszczu konarów drzew i w plątaninie liści nadnaturalnej wielkości kwiatów, zaczęły emanować nową tonacją kolorystyczną oscylującą coraz częściej wokół odcieni błękitu, niebieskości, a czasami nawet zimnego fioletu, odnoszących się do widzianego przez malarkę horyzontu łączącego zmieniające się barwy morza z przybierającą coraz to inne odcienie − w różnych porach roku i dnia − kolorystyką nieba. Symetria i równowaga, które wyznaczał daleki horyzont dzielący niebo i wodę, również częściej niż do tej pory zaczęły się pojawiać na płaszczyznach brightonowskich kompozycji nadmorskich polskiej artystki64. „Tę symetryczność, pisała Paulina Laskowska, podkreślają elementy figuratywne, jak na przykład w obrazie Courtship, gdzie dwa stylizowane ptaki skierowane do siebie en face, wyznaczają linię pionową obrazu, a wertykalne tła układają się w zharmonizowane pasy, uwypuklając porządek kompozycji. Rośliny od czasu do czasu przybierają naturalny wygląd, który daje się identyfikować, tak jak na przykład malwa czy agawa w obrazie Steps. Poza tym widać większą prostotę, ‘wyczyszczenie’ pierwszego planu z ‘gąszczu’ roślin, [co] nadaje obrazom charakteru spokoju i łagodności”65. Wielkim osobistym sukcesem Halimy Nałęcz jako malarki była wystawa jej 87 płócien w warszawskiej Zachęcie w 1987 roku, eksponowana w sali Matejkowskiej i Narutowiczowskiej, połączona z prezentacją wybranych prac współczesnych artystów europejskich i pozaeuropejskich z jej zbiorów ofiarowanych wcześniej Muzeum Narodowemu w Warszawie i Gdańsku66. 64 Por. L. Bobka, Medycyna kolorów. W 80-tą rocznicę urodzin Halimy Nałęcz, „Dziennik Polski” 1997, nr 27, s. 6. 65

63 S. Frenkiel, Malarstwo Halimy Nałęcz, „Wiadomości” 1979, nr 5, s. 1. 22

P. Laskowska, op. cit., s. 27.

66 Katalog wystawy „Malarstwo Halimy Nałęcz”, Zachęta, Warszawa 1987.

„Kiedy miałam dziesięć lat, mówiła w wywiadzie artystka, z profesorem [Stanisławem] Herbstem wystawałam przed Zachętą, która mnie zachwycała swoim ogromem i onieśmielała zarazem. Marzyłam wtedy, żeby tam kiedyś móc wystawiać swoje obrazy. I proszę, stało się: mam wystawę w Zachęcie”67. Trwająca trzy tygodnie prezentacja w Zachęcie została w Polsce przyjęta z dużym zainteresowaniem publiczności, prawdopodobnie także z tego powodu, iż poza wystawą „4 x Paryż”, która miała miejsce w Zachęcie w 1984 roku, możliwości skonfrontowania twórczości naszych artystów z pracami twórców europejskich nadal były w Polsce bardzo ograniczone, a organizowane od 1984 roku w Poznaniu targi sztuki krajów socjalistycznych „Interart” stanowiły, jak z samej nazwy wynika, bardzo fragmentaryczny obraz współczesnych tendencji w sztuce europejskiej i były raczej ofertą handlową niż artystyczną. Pokazane w warszawskiej Zachęcie obrazy Halimy Nałęcz były ostatnią manifestacją twórczości artystki w Polsce. Cztery lata później na zbiorowej wystawie „Jesteśmy”, prezentującej dorobek żyjących wówczas poza granicami ojczyzny polskich twórców, zabrakło (nie do końca wiadomo z jakich przyczyn) prac Halimy Nałęcz68. Ze środowiska londyńskiego pokazano jedynie obrazy Janiny Baranowskiej, Mariana Bohusza-Szyszki, Stanisława Frenkla, Magdy Konarzewskiej, Marysi Lewandowskiej, Antoniego Malinowskiego, Jana Pieńkowskiego i Rosława Szaybo. W świetle prowadzonych przez autora tekstu od ponad dwudziestu lat badań mających na celu przywrócenie poprzez publikacje dziejom polskiej historii sztuki dokonań twórczych polskich 67 (P), O duchach w „Drian Galleries” w Londynie. Rozmowa „Życia” z Halimą Nałęcz, „Życie Warszawy” 1987, nr 189, s. 1. 68 Katalog wystawy „Jesteśmy. Wystawa artystów polskich tworzących za granicą”, Galeria Zachęta, wrzesień − październik, Warszawa 1991.

artystów, rozproszonych poza krajem w wyniku drugiej wojny światowej, malarstwo Halimy Nałęcz jawi się w dużym stopniu jako zjawisko bardzo indywidualne i nade wszystko niepowtarzalne. Nie może, rzecz jasna, być postrzegane bez uwzględnienia bagażu doświadczeń i inspiracji, które wywarły wpływ na jego ukształtowanie się. W ponad pięćdziesięcioletniej czynnej twórczości malarskiej Halimy Nałęcz można bez wątpienia, o czym pisała Paulina Laskowska, „odnaleźć [zarówno] pokrewieństwa z polskim koloryzmem i światowym informelem, [jak i dopatrzeć się w pewnym zakresie] ech folkloru ludowego. Wyidealizowane wizerunki natury są otoczone [w kompozycjach Nałęcz] aurą egzotyki. Dla nas ta egzotyka jest swoista i bliska, gdyż w barwach wesołych, w stylizacji fantastycznych kwiatów odnajdujemy [być może jedynie przez skojarzenia] echa polskich wiejskich wycinanek”69. Zaś w warstwie formalnej nazwiska mistrzów Halimy Nałęcz (zwłaszcza Marian Bohusz-Szyszko oraz Jean Henri Closon) wyznaczają wektor jej ekspresjonistycznych fascynacji w wypowiedzi artystycznej. Chociaż w dotychczasowej literaturze poświęconej XX-wiecznej sztuce w Wielkiej Brytanii, na przykład w opracowaniu Erica Listera i Sheldona Williama pt. Twentieth Century British Naive and Primitive Artists70, pojawiały się między innymi próby zakwalifikowania twórczości Halimy Nałęcz w poczet artystów „naiwnych”. Jednak twórczość artystyczna Nałęcz takim kryteriom zdecydowanie się wymyka. Malarstwo Halimy Nałęcz, jak pisał Stanisław Frenkiel, „jest rzadkością w historii polskiej sztuki, która zawsze obfitowała w retoryczne ćwiczenia. Wypowiada się w formie umyślnie ograniczonej, swobodnie obraną dyscypliną układu i wyobraźni”71. Jest prawdziwym, głębokim i szczerym przekazem wewnętrznego świata oraz doświadczeń i radości życia polskiej artystki z Londynu. 69 P. Laskowska, op. cit., s. 27. 70 Londyn 1977. 71 S. Frenkiel, op. cit. 23

Zbiory z kolekcji Halimy Nałęcz w Muzeum Narodowym w Gdańsku W 1976 roku, blisko dwadzieścia lat po wystawie inaugurującej działalność Drian Galleries, Halima Nałęcz postanowiła część gromadzonej przez

siebie kolekcji sztuki współczesnej artystów polskich i obcych przekazać do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie. Głównym powodem tej decyzji była – przyświecająca artystce już w pierwszych latach działalności londyńskiej placówki − myśl o przekazaniu w przyszłości zebranych dzieł sztuki do któregoś z polskich muzeów, albowiem jak podkreślała − zbierała obrazy z myślą o kraju72. Równie ważnym czynnikiem, jak się wydaje, była coraz dotkliwiej odczuwalna w początkach lat 70. XX wieku recesja angielskiej gospodarki, co skutkowało wzrostem kosztów utrzymania galerii, powiększonej przecież w 1960 roku o pomieszczenia w sąsiednim budynku73. To głównie względy finansowe zadecydowały o ograniczeniu w połowie lat 70. 72 K. Sobolewski, Zbierałam obrazy z myślą o kraju. Rozmowa z Halimą Nałęcz, „Kurier Polski” 1978, nr 63, s. 5. 73 J.W. Sienkiewicz, O malarstwie i handlu sztuką rozmawiamy z Halimą Nałęcz, „Forum Polonijne” 1995, nr 4, s. 22−23. 24

powierzchni ekspozycyjnej Drian Galleries i powrocie do pierwotnego lokalu. Jednak impulsem ostatecznym, by swoje dzieła przekazać do Polski, była decyzja Mateusza Grabowskiego (Grabowski Gallery), który w lipcu 1975 roku przekazał na rzecz Muzeum Narodowego w Warszawie i Muzeum Sztuki w Łodzi kolekcję dzieł sztuki złożoną z 386 obiektów, autorstwa twórców polskich i obcych74. Halima Nałęcz zgromadziła nie mniej imponującą kolekcję malarstwa – jej część przekazała pod koniec 1976 roku do zbiorów sztuki 74 W 1975 r. na rzecz Muzeum Narodowego w Warszawie i Muzeum Sztuki w Łodzi M. Grabowski przekazał liczącą 386 obiektów kolekcję dzieł sztuki, złożoną z obrazów, grafik, rzeźb i tkanin twórców obcych i polskich. Decyzją ówczesnych dyrektorów muzeów w Warszawie i Łodzi prace będące dziełem polskich artystów trafiły do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie, a prace artystów obcych – chociaż w zbiorze tym są także polskie nazwiska – trafiły do Muzeum Sztuki w Łodzi. Zob. J.W. Sienkiewicz, Polskie galerie…, op. cit., s. 167−168. Zbiór kolekcjonowanych przez Grabowskiego, poza sztuką współczesną, historycznych naczyń farmaceutycznych (w większości pochodzących z terenu Włoch) kolekcjoner przekazał w 1976 r. do Muzeum Farmacji w Krakowie.

nowoczesnej Muzeum Narodowego w Warszawie. Dar polskiej malarki i właścicielki galerii liczył 181 dzieł sztuki, pośród których znalazło się 13 obrazów współczesnego malarstwa polskiego, 99 obrazów malarstwa obcego, 62 rzeźby, cztery grafiki i jedna mozaika75. Pośród 98 artystów obcokrajowców znaleźli się twórcy pochodzący w większości z Wielkiej Brytanii, ale także z Belgii, Hiszpanii, Włoch, Francji, Japonii, Szwecji, Niemiec, Węgier, Jugosławii, Argentyny, Kanady, Stanów Zjednoczonych i Australii. Do Muzeum Narodowego w Warszawie trafiły również prace polskich artystów, w tym rzeźby Tadeusza Ilnickiego i Jerzego Stockiego oraz obrazy Marka Żuławskiego, Mariana Bohusza-Szyszki, Zbigniewa Adamowicza, Tadeusza Ilnickiego, Franciszki Themerson, Lutki Pink, Zygmunta Turkiewicza oraz Halimy Nałęcz. W październiku 1983 roku, jak wspomniano we wstępie tekstu, do Muzeum Narodowego w Gdańsku trafił dar Halimy Nałęcz liczący 384 dzieła sztuki. W niespełna rok został zinwentaryzowany, opisany i przygotowany do prezentacji przez ówczesnego kuratora Działu Sztuki Współczesnej Muzeum Narodowego w Gdańsku Krystynę Fabijańską-Przybytko, która oceniała go jako posiadający „nie tylko wybitną wartość artystyczną, lecz − w pewnym sensie − także historyczną. Odzwierciedla bowiem, podkreślała kuratorka wystawy, problemy nurtujące plastykę światową na przestrzeni ostatnich trzydziestu lat i uwidacznia skomplikowaną drogę jej rozwoju”76, albo-

wiem w kolekcji znalazło się 301 dzieł twórców obcokrajowców, w tym prace artystów z krajów europejskich i pozaeuropejskich, między innymi z Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych, Argentyny, Wenezueli, Indii, Japonii i Afryki 75 Z ramienia Muzeum Narodowego w Warszawie sprawą przejęcia londyńskiej kolekcji dzieł sztuki zajmował się Andrzej Michałowski, ówczesny wicedyrektor tej placówki. 76 K. Fabijańska-Przybytko, Wstęp, [w:] katalog wystawy „Dzieła artystów współczesnych dar Halimy Nałęcz z Londynu dla Muzeum Narodowego w Gdańsku”, Gdańsk 1984, s. 4.

Południowej. Malarstwo polskie zaś jest w londyńskim darze reprezentowane przez kompozycje Zbigniewa Adamowicza, Mariana Bohusza-Szyszki, Kazimierza Dźwiga, Stanisława Frenkla, Tadeusza Ilnickiego, Andrzeja Kuhna, Zbigniewa Kupczyńskiego, Halimę Nałęcz, Lutkę Pink, Andrzeja Putryma, Halinę Sukiennicką, Franciszkę Themerson, Janinę Żemojtel i Marka Żuławskiego77. Zanim jednak w październiku 1984 roku pokazano w gdańskim Muzeum ofiarowane przez Halimę Nałęcz dzieła sztuki, 10 kwietnia 1984 roku w Pałacu Opatów w Oliwie odbył się z udziałem artystki wernisaż prac malarskich jej autorstwa. Zaprezentowane zostały płótna ofiarowane Gdańskowi, jak też specjalnie przywiezione z Londynu na tę ekspozycję 23 prace będące własnością autorki78. Wystawa ta oraz obecność na niej londyńskiej kolekcjonerki była zapowiedzią, będącej wówczas w przygotowaniu, wystawy wszystkich przekazanych w 1983 roku prac. Ponownie Halima Nałęcz przyjechała do Gdańska 14 września 1984 roku, gdzie w salach ekspozycyjnych Pałacu Opatów w Oliwie odbył się wernisaż wystawy „Dzieła artystów współczesnych dar Haliny Nałęcz z Londynu dla Muzeum Narodowego w Gdańsku”79. Trwająca pół roku prezentacja cieszyła się dużym zainteresowaniem. Jak pisała w recenzji wystawy Dorota Hill, „niezależnie od całkiem zrozumiałych luk faktograficznych kolekcja Halimy Nałęcz jest zdolna 77 A. Jęsiak, Szukam pereł na śmietniku sztuki, „Dziennik Bałtycki” 1984, nr 89, s. 4. Także: K.K., Otwarcie wielkiej wystawy dzieł artystów współczesnych w Pałacu Opatów w Oliwie. „Przekazałam dorobek swojego życia…”, „Dziennik Bałtycki” 1984, nr 219, s. 1, 2; ztz, Dar Polski z Londynu dla muzeum w Gdańsku. Trzydziestoletnie zbiory prac malarskich i rzeźbiarskich, „Wieczór Wybrzeża” 1984, nr 184, s. 2; (k), Minister Kultury i Sztuki zwiedził wystawę w Pałacu Opatów, „Dziennik Bałtycki” 1984, nr 220, s. 2. 78 Podczas otwarcia wystawy artystka „w uznaniu zasług położonych w propagowanie kultury polskiej” została udekorowana odznaką Zasłużony dla Kultury Polskiej oraz honorową odznaką Zasłużony Ziemi Gdańskiej. 79 Między innymi (hld), Otwarcie wystawy malarstwa Halimy Nałęcz, „Dziennik Bałtycki” 1984, nr 87, s. 3. 26

nasycić niejednego konesera sztuki współczesnej. Poczynając od dzieł chronologicznie najstarszych, wypełniają je obrazy znaczone nazwiskami, takimi jak m.in. Roger Hilton, Terry Frost, Leon Zack, Edgard Pillet, Aleksander Kobzdej, Douglas Portway. […] Stylistycznie należą oni do malarstwa niefiguratywnego, strukturalizmu, abstrakcjonizmu − ale wykazującego skłonność do bazowania na formach naturalnych i procesach organicznych (Terry Frost, Roger Hilton) i malarstwa gestu (Frank Avray Wilson). Następna sala przynosi wielkie nazwisko Josepha Lacasse’a (1894−1975) i jego Kompozycję na czarnym tle z 1910 roku. Kojarząc tę datę z powstaniem pierwszej abstrakcyjnej akwareli Wassila Kandinsky’ego z 1911 roku, nietrudno dostrzec znaczenie tego twórcy w historii sztuki światowej. Eksponowany jest w towarzystwie Munforda i intuicyjnych wizji Japończyka Paula Jeana Foujino. Feeria malarstwa japońskiego wybuchła w następnych salach, gdzie wiszą ogromne płótna Keiichi Taté. Gdyby ktoś miał wątpliwość co do rozjaśniających właściwości obrazów − skutecznie je rozwiewa działanie malarstwa Louisa Portera (USA). Motywy słońca, drzewa, plaży, rozświetlają ciemne miejsca, w których są wystawione, czyniąc w ten sposób jasny przedsionek do zbyt ciemnego pomieszczenia, w którym się znalazł gwasz Michaela Sandle, utrzymany w konwencji lirycznej abstrakcji operującej przede wszystkim kolorem. Drugie piętro Pałacu Opatów wypełniają obrazy z lat 60. i 70. Pojawia się zestaw płócien znaczonych dobrze znanymi nazwiskami: Marian Bohusz-Szyszko, Marek Żuławski, Andrzej Kuhn, David Messer, Andrzej Putrym, Janina Żemojtel, Stanisław Frenkiel. Kolekcja Halimy Nałęcz raz po raz umożliwia kontakt z indywidualnościami artystycznymi. Jest nim William Crozier. Jest nim John Bellany. John Bellany należy do bezsprzecznych sukcesów inicjacji Halimy Nałęcz. Jego malarstwo cieszy się dzisiaj ogromną popularnością w świecie. Pochodzące z lat 70. XX wieku płótna mają

zdecydowanie przedmiotowy charakter. Jest to co prawda sztuka aestetyczna, ale prezentująca człowieka w centrum jego najważniejszych problemów. Pokazuje motywacje kierujące współczesnym człowiekiem, jego moralność i filozofię. J. Bellany znajduje się w miejscu, w którym wiszą obrazy powstałe w ostatnich latach, a które kończą rytm eksponowanej kolekcji. I w charakterystyczny, również dla sztuki światowej, sposób znaczone są największą dozą przedmiotowości, powrotem do realizmu − Ray Walker Na przystanku. Zabarwiona osobowością Halimy Nałęcz kolekcja jest wspaniałą lekcją historii sztuki”80.

Halimę Nałęcz w odpowiednim momencie, zważywszy również na sytuację rodzinną malarki. W 1985 roku zmarł mąż artystki, zatem do typowych codziennych obowiązków związanych z prowadzeniem galerii doszły właścicielce Drian Galleries sprawy dotyczące zamknięcia działalności firmy Zygmunta Nałęcza, który przez lata zajmował się handlem nieruchomościami. Jak podkreślała artystka, wbrew wszelkim smutnym wydarzeniom i nowym sytuacjom „nie poddawała się”, chociaż myśl o zamknięciu Drian Galleries coraz częściej przybierała formę oficjalnych deklaracji.

Decyzja o przekazaniu znacznej części londyńskiej kolekcji do Polski była decyzją podjętą przez

W kilka tygodni po śmierci męża Halimy Nałęcz na wernisażu retrospektywnej wystawy swoich prac z udziałem konsula ówczesnej Polskiej

D. Hill, Kolekcja, „Głos Wybrzeża” 1985, nr 222, s. 5.

Rzeczypospolitej Ludowej Cezarego Ikonowicza, zorganizowanej przy okazji realizowanego wówczas filmu Halima Nałęcz w krainie czarów81, artystka mówiła: „To jest otwarcie inne niż zawsze, bo nie wiem, czy to nie będzie już ostatnie, po prawie 30 latach mojej pracy tutaj. Los galerii rozstrzygnie się w ciągu najbliższych paru tygodni. Ja, jeśli jeszcze siły na to pozwolą, będę starała się kontynuować swoją pracę”. Drian Galleries istniała jeszcze przez kolejnych dwadzieścia lat. Przy wydatnej pomocy Maryli Żuławskiej, współpracującej z Halimą Nałęcz od 1986 roku, po definitywnym zamknięciem galerii w 2000 roku dokumentacja tej placówki trafiła do archiwum londyńskiej Tate Gallery.

81 28

Film w reż. A. Mrozek, Warszawa 1986.

s p is I l u s t r a c j i w t e k ś c i e :

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.

Halina w wieku trzech lat W okresie gimnazjalnym W Pomocniczej Służbie Kobiet przy II Korpusie Wojska Polskiego Halima Nałęcz − Drian Gallery, 1957 r. Drian Gallery. Wystawa Moshe Tamira, 1958 r. Wystawa prac Marka Żuławskiego w Drian Galleries, 1962 r. Stoją od lewej: Halima Nałęcz, Feliks Topolski, Marek Żuławski, Marian Hemar Wystawa prac Mariana Bohusza-Szyszki w Drian Galleries, 1963 r. Stoją od lewej: hrabia Edward Raczyński, generał Władysław Anders, Marian Bohusz-Szyszko, Halima Nałęcz Halima Nałęcz − Drian Galleries. Ekspozycja prac Geoffreya Armstronga, 1970 r. Ekspozycja prac Josepha Lacasse’a. Stoją od lewej: Joseph Lacasse, William Crozier, John Bellany, Halima Nałęcz Ekspozycja daru Halimy Nałęcz w Muzeum Narodowym w Gdańsku (Pałac Opatów w Oliwie), 1984 r. Halima Nałęcz uhonorowana odznaką Zasłużony Ziemi Gdańskiej Pałac Opatów w Oliwie, 1984 r. 75-lecie urodzin Halimy Nałęcz

J a n W i k t o r S i e n k i e wi c z

Halima Nałęcz’s Drian Galleries’ London Collection in the National Museum in Gdańsk

In 2013 it will be 30 years, since in October 1983 Halima Nałęcz, an art collector and London gallery owner, presented a collection of 384 works of contemporary foreign and Polish artists to the National Museum in Gdańsk. The main body of the collection comprises paintings by foreign artists. It also includes, foreign artists’ graphical works and sculptures. At the time of its original presentation the collection, being an overview of the state of international contemporary art, posed a convenient opportunity to remind people in Poland that Polish art of the second half of the twentieth century was not only created within the boundaries of the People’s Republic of Poland. The collection is therefore not only of outstanding artistic value, but also of substantial historical significance; it reflects the main issues of the world’s fine arts and documents the 30 years of the development of the discipline. Contemporary art galleries owned or managed by the Poles who chose to stay abroad after WWII had a major share in discovering and presenting Polish artistic output to the international art world. The three galleries that emerged after WWII in London: Halima Nałęcz’s Drian Gallery, established in 1957, the Gallery of Mateusz Grabowski, opened in 1959, and the Centaur Gallery, established in 1960 by Jan and Dinah Wieliczko.

The London collection that is on display at the National Museum in Gdańsk includes 301 foreign works of art. Polish painting is represented by the following artists: Zbigniew Adamowicz, Marian Bohusz-Szyszko, Kazimierz Dźwig, Stanisław Frenkel, Tadeusz Ilnicki, Andrzeja Kuhn, Zbigniew Kupczyński, Halima Nałęcz, Lutka Pink, Andrzej Putrym, Halina Sukiennicka, Franciszek Themerson, Janina Żemojtel i Marek Żuławski. According to contemporary British art critics, Halima Nałęcz’s Drian Galleries, due to its exhibitions and promotional activities, was among the most important London avant-garde establishments, especially in the 1960s and 1970s. This also makes Halima Nałęcz one of the most outstanding contemporary art experts living in London. Her position on the London art market has been compared by the British press to the role played by Eleanor Sidenburg, the exclusive Pablo Picasso art dealer on the New York artistic scene, or to the prominent positions of Denise René, Colette Allendy, or Madame Prevost, the owners of the galleries in Paris. Indeed, Halima Nałęcz had unmistakable intuition in selecting gifted artists. Her prime interest was the artists who were young and unknown, but were bound to become famous, such as John Bellany, Douglas Portway, or Denis Bowen. As a result, Drian Galleries was the place of artistic debuts,

sustained by the lively aura of the developing and increasingly stronger artistic set of London in the 1960s. Halima Nałęcz was well acquainted with the British art market and spotted a chance to promote Polish contemporary painting both within the new and narrow abstract art domain and the well-established figurative painting area. She was a great admirer of the abstract arts of the 1950s and 1960s, and became the first Polish owner of a London contemporary art gallery who discovered and appreciated the painting of the new figuration. Her main plan was to exhibit and promote the works of artists of not only the entire Commonwealth: Australia, Pakistan, India, but also the United States, Japan, and most of the European countries. The collection gathered by Halima Nałęcz appears to be unique in character when considered from a Polish perspective. It features such foreign artists as Joseph Lacasse, Roger Hilton, Terry Frost, Edgard Pillet, Douglas Portway, who stylistically represent nonfigurative, structural, and abstract painting; Terry Frost and Roger Hilton, who base their art on natural forms and organic processes; Michael Sandle, whose works are of lyrical abstract character and highlight the use of colour.

Between 1957 and 1989 Halima Nałęcz held over 320 recorded exhibitions of both group and individual characters, exhibiting in total more than 400 artists from around the world. This established her as a significant person on the London arts scene. She also managed to achieve this high professional status in her own, unique style. Drian Gallery, in much the same way as the Grabowski Gallery, combined the independent and influential character of a public venue with the individual touch of a private gallery. The main motif behind Halima Nałęcz’s thirty years long activities that culminated in her presenting a part of her collection to the National Museum in Gdańsk was her urge to widen the collections of Polish museums with rare works of contemporary European and international artists, as well as to preserve in Polish collections the works of the Polish artists who worked outside Poland after the war.

G r a ż y n a s z c z e ś ni a k

od abstrakcji do nowej figuracji. charakterystyka kolekcji Halimy Nałęcz w zbiorach Muzeum Narodowego w Gdańsku

Trzydzieści lat temu zbiory sztuki współczesnej Muzeum Narodowego w Gdańsku, dzięki hojności i patriotycznej wrażliwości Halimy Nałęcz, wzbogaciły się o 3861 dzieł artystów, w większości zagranicznych. Jak znaczący był to wkład w poszerzenie gdańskich zbiorów, niech świadczy fakt, że w kolekcji malarstwa Działu Sztuki Współczesnej znajdowało się wówczas niespełna 1200 obiektów. Tak więc szczodrość Ofiarodawczyni, przekazującej Muzeum na własność 365 obrazów (pozostała część daru to 13 grafik i 8 rzeźb), aż o jedną czwartą powiększyła muzealny zasób współczesnego malarstwa, tak bardzo ubogi w sztukę zza „żelaznej kurtyny”! Należy też pamiętać, że niemożliwe było (zarówno wówczas, jak i niestety obecnie) pozyskanie takiej liczby dzieł zagranicznych twórców w inny sposób niż przez darowiznę. Dar stanowią dzieła 153 artystów: 143 malarzy, 6 grafików i 4 rzeźbiarzy. Największy zespół w tej kolekcji obejmuje 17 dzieł brytyjskiego artysty Williama Croziera, licznie reprezentowana jest twórczość Amerykanina Louisa Portera (14 prac), Włocha Ulrico Schettiniego i Japończyka Keiichiego Taté (po 13 dzieł) oraz Hiszpana Dario Villalby (10 prac). Joseph Lacasse, Anthony Prinsep, John Pelling, Edward 1 W katalogu „Dzieła artystów współczesnych dar Haliny [winno być – Halimy] Nałęcz z Londynu dla Muzeum Narodowego w Gdańsku” z 1984 r. znajduje się lista 384 dzieł. Dwie dodatkowe prace zostały wpisane do księgi inwentarzowej MNG w 1988 r. W tym okresie Halima Nałęcz wycofała cztery obrazy własnego autorstwa i przekazała je do Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi, w zamian przekazała do Muzeum cztery inne własne obrazy, które zostały wpisane do księgi inwentarzowej w 1988 r.

Hayes, Nina Hosali mają w kolekcji Halimy Nałęcz po sześć dzieł, Jean Paul Foujino i John Bellany – po pięć. Z twórczością 94 artystów możemy się zapoznać na podstawie ich pojedynczych prac czy – jak w przypadku pozostałych artystów – na podstawie dwóch, trzech lub czterech. Wśród dzieł przekazanych przez Halimę Nałęcz znajduje się również wyjątkowy zespół 60 płócien jej autorstwa, reprezentatywny dla twórczości artystki z okresu lat 60., 70. i początku 80. XX wieku. Przekazany Gdańskowi dar obejmuje dużą część kolekcji tworzonej przez Halimę Nałęcz przez lata działalności Drian Galleries – dzieł kupowanych albo pozyskiwanych dzięki darowiznom od artystów wystawiających w galerii. W charakterze zbioru jak w lustrze odbijają się mody i tendencje artystyczne tamtych czasów – z końca lat 50. XX wieku, czyli z początków funkcjonowania galerii, pochodzi 39 dzieł abstrakcyjnych, wszystkie o wysokim poziomie artystycznym (co się pokrywa z przyjętymi ambitnymi, niekomercyjnymi założeniami programowymi galerii), a tylko trzy prace o charakterze figuratywnym. Najwięcej dzieł, prawie 200, powstało w latach 60. i większość nich (ok. 130) to równie wartościowe dzieła abstrakcyjne. Jak widać, ekspansja abstrakcjonizmu w latach 50. i jego dalsze trwanie w latach 60. znalazły pełne odbicie w kolekcji Halimy Nałęcz. Sytuacja diametralnie się zmienia w latach 70., kiedy coraz mocniej do głosu dochodzą oponenci sztuki bezprzedmiotowej – zarzucający jej formalizm i deprecjonujący znaczenie oraz dążący 31

do przywrócenia sztuce figuracji. Dlatego też w zbiorze Halimy Nałęcz na prawie 120 powstałych w latach 70. dzieł ponad 100 ma charakter przedstawiający. Z lat 80. pochodzą tylko 24 prace (co się wiąże z datą przekazania daru), w tym 17 figuratywnych. Podane liczby dotyczą malarstwa i grafiki – ze znajdujących się w zbiorze ośmiu form rzeźbiarskich trzy są z lat 60., a pięć – z lat 70. Ogólnie rzecz ujmując, w darze stosunek liczbowy dzieł abstrakcyjnych i z pogranicza abstrakcji do różnych przejawów sztuki figuratywnej jest prawie równy – z niewielką przewagą abstrakcji. Część abstrakcyjną kolekcji otwiera dzieło wyjątkowe, zarówno z racji czasu powstania, jak i z powodu swej unikatowości. Kompozycja na czarnym tle, pastel z 1910 roku autorstwa Josepha Lacasse’a [kat. 148], to jedno z pierwszych dzieł abstrakcyjnych, powstałych równolegle z abstrakcyjnymi akwarelami Wassilego Kandinskiego (z 1910 r.), które nie zawierały już żadnych odniesień do rzeczywistości wizualnej. Kandinskiego uznaje się za twórcę abstrakcji, gdyż jako pierwszy dostrzegł potrzebę wyzwolenia malarstwa od przedmiotu – jego wizerunku i znaczeń. W przypadku Lacasse’a – młodego szesnastoletniego artysty samouka (naukę artystyczną miał dopiero rozpocząć) – rzecz miała się o tyle inaczej, że abstrakcyjne kompozycje, które wówczas tworzył, nie były rezultatem świadomie podjętej decyzji oderwania się od rzeczywistości. Wypływały z fascynacji światem przyrody nieożywionej, konkretnie kamiennymi formami, z którymi Lacasse miał do czynienia, gdy wraz z ojcem pracował w kamieniołomach. Praca ta zaowocowała powstaniem serii pasteli o nazwie „Cailleaux” (Krzemienie), których obrazowanie miało już charakter abstrakcyjny, i z tego cyklu pochodzi Kompozycja na czarnym tle. Jest to jedyne dzieło Lacasse’a z okresu powstawania abstrakcji znajdujące się w zbiorach naszego muzeum. Do gdańskich zbiorów z londyńskiej kolekcji trafiło jeszcze pięć obrazów artysty z dojrzałego okresu jego twórczości. 32

W latach 50. i pierwszej połowie lat 60. popularność abstrakcji, w jej ekspresyjnym gorącym wydaniu, miała charakter wręcz masowy, przy czym królował informel w różnych odmianach. W kolekcji Halimy Nałęcz z końca lat 50. pochodzi wiele pięknych przykładów taszyzmu, kierunku operującego układami plam barwnych, w którym kładziono nacisk na sam fizyczny akt malowania – tworzenia płaszczyzny obrazu. W pierwszej kolejności należy tu wymienić obraz Denisa Bowena z 1956 roku [kat. 33]. Artysta, współpracownik i doradca Halimy Nałęcz jest zaliczany do pionierów malarstwa abstrakcyjnego w Wielkiej Brytanii. Taszyzm w najlepszym wydaniu prezentuje piękny, o wspaniałej, mięsistej fakturze obraz Georga Karla Pfahlera z 1958 roku [kat. 250], artysty niemieckiego znanego z późniejszych czystych dzieł abstrakcji geometrycznej, całkowicie odmiennych od naszej dynamicznej kompozycji. Z 1959 roku pochodzi kilka świetnych, mocno osadzonych w założeniach taszyzmu, obrazów różnych autorów. Warto wymienić obraz francuskiej malarki Ruth Francken [kat. 90] zbudowany z ekspresyjnych, bardzo współcześnie brzmiących form złożonych z plam żywych barw, które w Polsce będą dopiero szokować w latach 80. w twórczości „nowych dzikich”. Podobnie feerią żywych kolorów zachwyca obraz islandzkiej artystki Niny Tryggvadóttir [kat. 338]. Monochromatyczny dla odmiany obraz pt. Splot Franka Wilsona [kat. 355], pokryty plątaniną prostokątnych form podkreśloną zróżnicowaną fakturą, oddziałuje na widza nasyconym błękitem farby dynamicznie rozprowadzanej na powierzchni obrazu. Jego forma odzwierciedla przekonanie artysty, biologa z wykształcenia, że tworzenie na wzór struktury minerałów wprowadza do chaosu porządkującą artykulację. Keiichi Taté, francuski artysta japońskiego pochodzenia, uczeń Lacasse’a, również tworzył swe obrazy w duchu taszyzmu. Pokrywał je mozaiką

nakładających się wielobarwnych, zazwyczaj drobnych, impastów, przez co uzyskiwał efekt fizycznej bez mała „migotliwości” faktury. Kilkanaście jego prac [kat. 317–329] daje wyobrażenie o ówczesnym oeuvre tego mało znanego, a wartego uwagi artysty. Mniej lub bardziej taszystowskie, ale bez wątpienia utrzymane w klimacie ekspresjonizmu abstrakcyjnego są też obrazy Roberta W. Munforda [kat. 167, 168], Suzanne Rodillon [kat. 283], Bruce’a Killeena [kat. 139], Oswella Blakestona [kat. 27], Paula Bellamy’ego [kat. 16, 17] i polskiej artystki ze środowiska wrocławskiego Janiny Żemojtel [kat. 364]. W londyńskim darze znajdują się również prace będące przykładem malarstwa gestu (action painting), w którym główną rolę odgrywa czynnik spontanicznego, nie całkiem kontrolowanego gestu artysty wprowadzającego do obrazu przypadek. Adele White i Georgina pozwalają farbie spływać strużkami [kat. 352 i 101, 102] bądź swobodnie łączyć się plamom farby, stosują technikę drippingu. Geoffrey Armstrong w jednej ze swych trzech prac [kat. 7] oraz Aldridge Haddock [kat. 105] pokrywają płaszczyzny obrazów cienkimi warstwami rozlewnych plam barwnych, które, tworząc nacieki, przenikają się wzajemnie, przy czym Armstrong uzyskuje w obrazie efekt pozornej głębi, iluzji malarskiej przestrzeni, przez co można jego dzieło przypisać abstrakcji aluzyjnej. Ciekawą reprezentację w zbiorze ma malarstwo kaligraficzne – nurt informelowy inspirujący się dalekowschodnią kaligrafią, jej graficzną, nieczytelną dla zachodniej kultury formą, w której znaleziono nowe środki wyrazu. Doskonałym przykładem tego nurtu są dwie akwarele Japończyka Hisao Domoto (z 1950 i 1960 r.) [kat. 71, 72]. Jego twórczość bezpośrednio wynikała z rodzimej kultury, bez zachodniego pośrednictwa. Akwarele Domoto, malowane swobodnie i lekko, z elementami malarstwa gestu, można też przypisać abstrakcji lirycznej. Podobnie lekką i wysublimowaną akwarelę z wyraźnymi

wpływami kaligrafii stworzył niemiecki artysta Willy Tirr [kat. 336]. Z kolei Włoch Ulrico Schettini łączy elementy malarstwa kaligraficznego z taszyzmen – kilkanaście jego obrazów, bardzo ekspresyjnych, utrzymanych w mocnych czerwieniach lub brązach z akcentami czerni i oranżu, z elementami kolażu, wymyka się prostej klasyfikacji [kat. 287–299]. Część abstrakcyjnych obrazów z daru należy do tego nurtu abstrakcji, który – łamiąc zasadę Kandinskiego całkowitego odrywania się od przedmiotu – nie odżegnywał się od związków z naturą, a inspirował się nią, dochodząc w efekcie finalnym do abstrakcji. Głównie są to powiązania z pejzażem, ale też z innymi elementami rzeczywistości. Na pierwszym miejscu wymienić należy trzy dzieła Franka Fidlera [kat. 79–81] o tytułach sugerujących związki z naturą. Prace te są przykładem malarstwa fakturalnego, bardzo dynamicznego, ekspresyjnego, wręcz drapieżnego w formie dzięki plątaninie ostrych, półkolistych kształtów, za to o stonowanej, wyważonej szlachetnej kolorystyce. Szczególne miejsce w kolekcji, ze względu zarówno na liczbę, jak i artystyczną jakość, zajmują obrazy Williama Croziera, Louisa Portera oraz Anthony’ego Prinsepa. Crozier operuje dużymi płaskimi plamami żywych mocnych barw, z dominantą czerwieni. Niekiedy uzupełniają je szerokie linie-krechy lub nieregularne łuki i koła. Obrazy te wręcz epatują witalnością, zdają się być owocem radości tworzenia [kat. 53–69]. Mimo że ich tytuły (większość jest określona mianem „pejzażu”) wskazują na związki z naturą (z wyjątkiem pięknej Drogi do Chartres oraz trzech dzieł figuralnych), to jednak są one ukryte, praktycznie już niewidoczne w wyabstrahowanej formie. Przeciwnie jest w malarstwie Portera – autora cyklów o wiele mówiących tytułach: Motyw słońca, Motyw plaży, Motyw drzewa, Mity greckie. Choć tytuły te sugerują różne źródła inspiracji, to jednak obrazy składające się na te cykle są jednorodnie utrzymane w zbliżonej kolorystyce i formie, 33

malowane z kręgów w czystych, jasnych, żywych i kontrastowych barwach (błękity, żółcienie, oranże, róże, fiolety) [kat. 256–269]. W nierzeczywistych malarskich przestrzeniach, dających wrażenie głębi, ewokują jeden element rzeczywisty – słońce. Prinsep z kolei nadaje swoim dziełom konkretne, literackie wręcz tytuły (np. Stary Joe poszedł na ryby) i w jego kompozycjach można niekiedy rozpoznać ślady rzeczywistości – elementy architektury, kształt żagli, ale są one elementem kompozycji plastycznej, jedną z form na nią się składających [kat. 271–277]. Malarstwo Prinsepa jest bardzo ciekawe, ciepłe (żeby nie powiedzieć – wesołe), oryginalne. Artysta operuje zgeometryzowanymi plamami (ale bynajmniej nie w duchu abstrakcji zimnej), formowanymi grubymi warstwami farby. Maluje szpachlą, urozmaica fakturę obrazu, pokrywając jego fragmenty drobnymi punktami farby, jakby wyciskanymi z tuby. Używa kolorów ciepłych, chętnie łączy róż z oranżem. Od inspiracji pejzażem nie odżegnują się w swych abstrakcyjnych kompozycjach Donald Pass [kat. 234–239] i tworzący na emigracji polski artysta Zbigniew Adamowicz [kat. 1–3]. Natomiast Ray Cattell, Peter Wright oraz Stephen Reynham tworzą na granicy abstrakcji. Akwarelista Cattell maluje obrazy o dużej wrażliwości kolorystycznej, operuje płynnymi przejściami tonalnymi, umiejętnie uzyskując efekt świetlistości i głębi [kat. 36, 37]. Pejzaże Wrighta to syntetyczne kompozycje intrygująco rozwiązane na zasadzie kontrastu form, z wyraźnie wyznaczoną linią horyzontu, która jedyna pozostaje symbolicznym elementem sugerującym krajobraz [kat. 359–361]. Reynham natomiast nie był abstrakcjonistą – malował mocno zgeometryzowane kompozycje figuralne. Jednak jedyny jego obraz w omawianym zbiorze [kat. 279] ma znamiona dzieła graniczącego z abstrakcją. Geometryczna wizja architektoniczna zbudowana z wielobarwnych, równo wykreślonych form geometrycznych, poza widocznymi trójwymiarowymi przestrzeniami nie ma wiele wspólnego z rzeczywistym pejzażem urbanistycznym. 34

W zbiorze Halimy Nałęcz znajdują się również obrazy abstrakcyjne o wyrazie surrealnym, lirycznym, o wyczuwalnych podtekstach metaforycznych bądź zawierających aluzje do nieistniejących przestrzeni. Do nich należy między innymi praca Rogera Hiltona, jednego z pionierów abstrakcji w Wielkiej Brytanii. Obraz tworzą: ciemne tło podzielone poziomo na dwie płaszczyzny, a na nim zaledwie dwa elementy – łuk białej linii i nieregularna niewielka plama zieleni [kat. 116]. Za pomocą tak drastycznie oszczędnych środków artysta osiągnął maksimum siły wyrazu – efekt niedopowiedzenia i liryzmu. Obraz jest bliski dziełom tzw. abstrakcji chromatycznej (Mark Rothko), ale dodane elementy tworzą w obrazie przestrzeń budzącą surrealno-metafizyczne odczucia. Poetyką zbliżoną do dzieł Paula Klee i Joana Miró charakteryzuje się obraz Colina Thomsa, z pogranicza abstrakcji i surrealizmu [kat. 335]. Derek Southall swoje dwa obrazy buduje na kontrastach form organiczno-technicznych, które działają na zasadzie znaku. Wyczuwalna jest, mimo całkowicie abstrakcyjnej formy, metaforyczność dzieł podkreślona tytułami (Nowe światy są starsze, Tworzenie miasta) [kat. 305, 306]. Tymczasem lekką i świeżą kompozycją ujmuje obraz francuskiej artystki polskiego pochodzenia Lutki Pink [kat. 253]. Utrzymany w pastelowej gamie, pokryty jest mozaiką drobnych, wielobarwnych form. Za typowy przykład abstrakcji aluzyjnej może służyć obraz niemieckiego artysty Philipa Weichbergera [kat. 351] – na tle szarego, nierzeczywistego pejzażu widnieje kolista, duża i równie nierzeczywista forma zbudowana z mnogości kresek-szprych. Jedyna praca Francuza Edgarda Pilleta, zaliczanego do twórców abstrakcji geometrycznej, pochodzi z wcześniejszego okresu jego twórczości. Z „geometrią” łączy ją tylko główny motyw – umieszczona centralnie na czarnym tle biaława kula. Dzieło jest zapowiedzią późniejszych reliefowych obrazów z półkulistymi wklęśnięciami skupiającymi światło, tzw. tygli [kat. 252]. W pracy tej nie ma jeszcze,

charakterystycznego dla późniejszego okresu, precyzyjnego rysunku. Tu obraz oddziałuje zbrużdżoną fakturą tła i kuli, a także znajdującymi się u dołu znakami tajemniczego archetypicznego pisma. Obrazy Szwedki Violet Tengberg charakteryzują: wizyjność, swobodna ekspresja niepozbawiona lekkości, ślady figuracji oraz intensywność i symbolika lśniących kolorów (artystka chętnie używa złotej barwy) [kat. 331–333]. Obraz i grafika argentyńskiej artystki Raquel Forner [kat. 83, 370] formalnie są zbliżone do taszyzmu – pokrywają je dziwaczne, niby organiczne formy utworzone z nieregularnych plam, a jednak prace te niosą konkretne przesłanie treściowe, pochodzą bowiem z cyklu „kosmicznego” obrazującego tematy związane z kosmosem, lotami kosmicznymi itp. W porównaniu do późniejszych, bardzo efektownych, rozbuchanych kolorystycznie, fantazyjnych, figuralnych obrazów artystki, ten pochodzący ze zbioru Halimy Nałęcz jest stonowany, mimo żywej kolorystyki. Aluzyjnością czy lirycznością charakteryzują się dzieła jeszcze wielu artystów, takich jak: John Penn [kat. 248, 249], Jennifer van Ingen [kat. 128], Evelyn Street [kat. 310], Francine Morin-Jagu [kat. 166], Per Lillieström [kat. 156], Peter Barrett (którego trzy prace różnią się znacznie między sobą, jedna z nich wykracza poza abstrakcję) [kat. 10–12]. Bardzo popularną w latach 50. i 60. odmianą informelu było malarstwo materii. Wielu artystów pociągały nowe środki wyrazu – zaadaptowanie do celów artystycznych rozmaitych, nie-malarskich materii. W zbiorze Halimy Nałęcz znajduje się kilka przykładów tego nurtu: jeden obraz polskiego przedstawiciela Aleksandra Kobzdeja [kat. 141], obrazy Merricka Hansela [kat. 106–108], który tworzył kolaże z fragmentów różnych materiałów, siatek, elementów metalowych, gipsu itp., dających ciekawe, strukturalne efekty, obraz Maurice’a Jadota (także rzeźbiarza – jedna z rzeźb jest w darze) [kat. 129] o fakturze zbliżonej do faktury jego rzeźby

[kat. 379], oraz reliefowe dzieło kanadyjskiej artystki Maryon Kantaroff [kat. 137]. W kolekcji znajdują się też prace pół-reliefowe, wykonane co prawda z rozmaitych materiałów, warstw zbrużdżonej farby itp., ale wykraczające swoją metaforyczną wymową poza formalizm malarstwa materii. Do nich należą: dzieło artysty francuskiego Jamesa Guiteta [kat. 104], zbudowane z dużych, oddziałujących na siebie monochromatycznych płaszczyzn, praca Leona Zacka [kat. 363], greckiego artysty Nikosa [kat. 230], Jacka Clemente [kat. 45]. Ich obrazy są monochromatyczne, a dzięki zróżnicowanej fakturze – wzbogacone o element załamującego się na powierzchni światła. Dzieło Christophera D. Watkinsa Graffiti sprawia wrażenie fragmentu zdjętego ze ściany tynku pokrytego wyrytymi znakami [kat. 350]. Ciekawa jest praca Geoffreya Armstronga [kat. 8] – wielobarwna, utrzymana w ciepłej tonacji, w której ważną rolę odgrywa fizyczność pacyn farby „budujących” powierzchnię. Izraelski artysta Moshe Tamir, którego twórczość jest reprezentowana dwoma obrazami i grafiką [kat. 315, 316, 376], tworzy dzieła o wyraźnych konotacjach aluzyjnych czy wręcz surrealistycznych. Są to kompozycje w zasadzie figuralne, ale „figury” ukrywają się w zróżnicowanej, impastowej i wielobarwnej powierzchni. Stephen Strocen wykorzystuje materię powierzchni obrazu do wyrażania symboliki znaku [kat. 311, 312]. Jest w kolekcji Halimy Nałęcz grupa abstrakcyjnych dzieł, które wymykają się klasyfikacjom. Obrazy te niewątpliwie należą do abstrakcji gorącej – widać w nich wpływy taszyzmu czy malarstwa gestu, jednak ekspresyjność barwy i formy trzymane są w rygorze konstrukcji, a o ich wyjątkowości decydują indywidualne znamiona. Na uwagę zasługują oryginalne obrazy takich artystów, jak Frank Beanland [kat. 14, 15], który pokrywa powierzchnię obrazu drobnymi kolistymi formami, Raymond Fawcett [kat. 77, 78], francuski 35

artysta japońskiego pochodzenia Jean Paul Foujino [kat. 84–88], Terry Frost [kat. 94], Grace Gardner [kat. 95–99] i Hansi Bohm [kat. 28, 29], której obrazy wyróżniają się szlachetną i zharmonizowaną, choć ekspresyjną kolorystyką. W obrazach Josepha Lacasse’a z dojrzałego okresu twórczości [kat. 149– 153] nadal widoczna jest młodzieńcza fascynacja naturalnymi strukturami, tym razem wyrażona w mocnych, zdecydowanych kolorach. John Pelling maluje z rozmachem ekspresyjne kompozycje o organicznych konotacjach [kat. 242–244], John Milnes-Smith eksploruje malarską przestrzeń [kat. 164], by później zwrócić się w stronę abstrakcji geometrycznej [kat. 165], a William Clements uprawia malarstwo znaku, symbolu [ kat. 46, 47]. Obraz Antony’ego Benjamina pochodzi z przejściowego okresu, kiedy artysta rezygnował z abstrakcji gorącej, taszystowskiej na rzecz sztuki spekulatywnej, bliskiej abstrakcji zimnej – jest to dzieło monochromatyczne i wskazuje na zainteresowanie artysty barwą jako taką [kat. 23]. Przeciwwagą dla subiektywnej abstrakcji ekspresyjnej, gorącej był dynamiczny rozwój stojącej na przeciwległym biegunie obiektywnej abstrakcji geometrycznej, zimnej, u źródeł której leżały dokonania Pieta Mondriana, Kazimierza Malewicza i konstruktywistów. W kolekcji Halimy Nałęcz ta gałąź abstrakcji jest reprezentowana tylko kilkoma przykładami: dwoma obrazami op-artowskimi Stephena Willatsa [kat. 353, 354] oraz – pięknym w swej kolorystycznej kompozycji – obrazem Simona Foxa [kat. 89]. Z geometrycznego okresu twórczości artystki pochodzi obraz Eve Garrison również o „zacięciu” op-artowskim [kat. 100]. Sztuka przedstawieniowa, figuratywna w kolekcji Halimy Nałęcz, choć liczebnie dorównuje zbiorowi abstrakcji, bez wątpienia jest łatwiejsza w klasyfikacji. Można w niej wyróżnić tradycyjne tematy malarskie, takie jak: pejzaż, martwa natura, portret, sceny rodzajowe, a także dzieła o wymowie symbolicznej, 36

egzystencjalnej – oddawane za pomocą zróżnicowanych środków wyrazu: od realistycznych, ekspresyjnych po deformację. Analizę tej grupy dzieł należy rozpocząć od realizmu – w Anglii po wojnie bardzo żywe były tradycje tego kierunku. W podarowanym Muzeum zbiorze reprezentują je: doskonały portet Halimy Nałęcz autorstwa Maxa Chapmana [kat. 42], akwarelowy pejzaż Egertona Wooda [kat. 357], przedstawienia bukietów kwiatów autorstwa Betty Bowman [kat. 35], Stephena Whittle’a [kat. 378] oraz widoki fragmentów łąk, ogrodów itp. Charlesa Sandersona [kat. 285, 374], Caroline Sykes [kat. 314], Jima Russella [kat. 284]. Dwaj polscy artyści emigracyjni – Marian BohuszSzyszko w portrecie z 1953 roku [kat. 30] oraz Stanisław Frenkiel w obrazie Wenecja – plac św. Marka, w którym bynajmniej nie chodzi o impresję z zabytkowego miasta [kat. 93] – prezentują ekspresjonizm w doskonałym wydaniu (w przypadku Bohusza połączony z koloryzmem). Zupełnie inaczej przedstawia Wenecję Frank Spears [kat. 307] – impresyjnie, w delikatnych barwach oddając urok miejsca. Kilkanaście pozostałych pejzaży charakteryzuje różnorodność zastosowanych środków wyrazu – od uproszczenia, sprowadzenia krajobrazu do charakterystycznych dlań znaków, płaszczyzn bądź figur geometrycznych (Madeleine Enright [kat. 76], Italo Violante [kat. 377], Angela Ker [kat. 138]) czy rozbicia go na drobne barwne „witrażowe” elementy (Norma Jameson [kat. 130 – 132]), poprzez impastowo, ekspresyjnie malowane pejzaże (Nils Berndtson [kat. 24, 25]), symboliczne, podszyte niepokojem obrazy Stanley’a Cooke’a [kat. 48] i Hansa Schwarza [kat. 300], po surrealistyczny pejzaż polskiego artysty Andrzeja Putryma [kat. 278]. W zbiorze znajduje się też kilka przykładów martwych natur: Georg Downs upraszcza i geometryzuje formy [kat. 73, 74], Katerina Fredyna tworzy

kolaż z materiałów przywodzących na myśl „miękkość” buduaru [kat. 72], Gerard Blakely traktuje tytułowe „krzesło” kolorystyką rodem z fowizmu [kat. 26], a Charlotte Ardizzone bonnardowsko maluje fragmenty wnętrz [kat. 4–6]. Ciekawą grupę dzieł przedstawieniowych stanowią obrazy wyrastające z poetyki malarstwa naiwnego czy wręcz dziecięcego. Mają wiele uroku, a ich twórcy godni są zapamiętania. W stylistyce dziecięcej utrzymane są prace dwóch polskich artystów emigracyjnych: barwny gwasz Zbigniewa Kupczyńskiego [kat. 147] i trzy obrazy Tadeusza Ilnickiego, bardzo kolorowe, o uproszczonych, skubizowanych formach [kat. 125–127]. Pełen naiwnego wdzięku jest wizerunek dziewczynek z obrazu Na spacerze Betty Holman [kat. 118]. Z kolei Sombrero Bernarda Sterna emanuje aurą smutku [kat. 309]. Szczęśliwie w darze Halimy Nałęcz znalazły się cztery obrazy polskiego malarza emigracyjnego Andrzeja Kuhna – artysty mało znanego w Polsce, a zasługującego na uznanie z racji oryginalnego lirycznego malarskiego świata, z uproszczoną formą, żywą kolorystyką, naiwnym rysunkiem, współgrającymi z opowiadanymi historiami, w tym również biblijnymi [kat. 142–145]. Do biblijnej historii pierwszych rodziców odwołuje się Peter Boleyn w oryginalnym dziele – małym tryptyku szafiastym, z otwieranymi skrzydłami bocznymi, na awersach których umieszcza odnośne cytaty z Księgi Rodzaju. W części centralnej znajduje się, przedstawiona z satyrycznym zacięciem, mocno stylizowana scena kuszenia Adama przez Ewę [kat. 32]. Podobnie satyryczną wymowę i nietypowy kształt ma inne dzieło tego artysty – Niemądry szyld malarza z Shepherds Bush [kat. 31]. Wymowę satyryczną, choć o innym, bo egzystencjalnym zabarwieniu, mają też obrazy Edwarda Hayesa [kat. 109–114], który maluje sceny figuralne w uproszczony nieco sposób, we własnej stylistyce. Nie brak w nich elementów metaforycznych czy surrealistycznych.

Część dzieł ma zdecydowanie narracyjny charakter. Do nich należą obrazy Reya Walkera z przedstawieniem sceny ulicznej [kat. 349], Anthony’ego Slatera o wydźwięku satyry obyczajowej [kat. 303], bardzo kolorowe, formalnie „rozgadane” kompozycje Pauline Seaton [kat. 301, 302] oraz trzy ciekawe, duże, malowane płaszczyznowo kompozycje figuralne Johna Pellinga, utrzymane w aurze niedopowiedzenia i tajemniczości [kat. 245–247]. Twórczość hiszpańskiego grafika José Luisa Alexanco oraz francuskiego malarza André Lejosne’a jest reprezentowana odmiennymi pracami, ale o podobnym symbolicznym, egzystencjalnym wydźwięku. Obraz Lejosne’a Piaskownica [kat. 155] jest na pierwszy rzut oka abstrakcyjny, jednak uważny ogląd pozwala odkryć na obrzeżach owalnej, zdawać by się mogło, abstrakcyjnej formy postaci dwojga siedzących dzieci. Pustka wokół i schematycznie pokazane odindywidualizowane bloki u góry kompozycji decydują o przygnębiającej wymowie tego obrazu. Podobnie oddziałują dużych formatów grafiki Alexanco – ich głównym motywem jest skulona, powielana postać ludzka, umieszczana na czarnym płaskim tle [kat. 366–369]. Anglia jest kolebką nowej figuracji – kierunku w malarstwie przedstawieniowym, który w połowie lat 60. pojawił się jako reakcja na abstrakcję. Do jego powstania przyczyniła się nowatorska twórczość Francisa Bacona, który już w latach 40. w swoich dziełach drastycznie deformował postać ludzką. Nowatorstwo jego sztuki inspirowało twórców do poszukiwań własnych środków wyrazu. Znakomite tego przykłady znajdujemy też w kolekcji Halimy Nałęcz2.

2 Jak stwierdził Jan Wiktor Sienkiewicz w niniejszej publikacji, to „Halima Nałęcz stała się pierwszą właścicielką londyńskiej galerii sztuki współczesnej, która dostrzegła i doceniła malarstwo nowej figuracji.” Patrz: J.W. Sienkiewicz, Dzieła z londyńskiej kolekcji Drian Galleries Halimy Nałęcz w Muzeum Narodowym w Gdańsku, s. 13.

W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na obrazy znakomitego malarza szkockiego Johna Bellany’ego [kat. 18–22], w których deformacja, kolor i kompozycja służą metaforycznym, głęboko egzystencjalnym treściom. Prekursorskie w odniesieniu do nowej figuracji są trzy obrazy Croziera [kat. 60, 65, 66]. Szczególne wrażenie robi zwłaszcza Figura w pejzażu, gdzie w abstrakcyjnym, drapieżnym krajobrazie artysta umieścił postać z trupią czaszką w miejscu głowy. Wpływy Bacona widoczne są w obrazach Davida Messera, silnie deformującego ludzką postać [kat. 161–163], Mollie Higgins [kat. 115] i Donalda Younga [kat. 362]. Nowa figuracja otworzyła drzwi niewyczerpanym możliwościom w przedstawianiu ludzkiej postaci, stąd twórczość poszczególnych artystów przybierała własne oblicze. Oryginalnością cechuje się sześć barwnych obrazów Niny Hosali [kat. 119–124], o wymowie metaforycznej, zapełnionych uproszczonymi postaciami, ukształtowanymi z kanciastych figur geometrycznych wyrysowanych grubymi liniami. Hiszpański artysta Dario Villalba, mimo że zajmował się w swej twórczości różnymi tematami, w zbiorze Halimy Nałęcz jest reprezentowany jednorodnymi pracami z cyklu poświęconego sportowcom. Na jednolitych tłach przedstawia płaszczyznowo malowane sylwetki („cienie”) sportowców w ruchu [kat. 339–348]. Zarówno plakatowość tych prac, jak i ich temat zbliżają je do pop-artu. Oryginalne cechy figuratywności mają obrazy: Johna Corbridga [kat. 49], greckiej malarki Riki Pana [kat. 231, 232], Johna Tobina [kat. 337], Kennetha Coutts-Smitha [kat. 51] oraz austriackiej artystki Soshany [kat. 304]. Wśród nich znajdują się też prace Polaków: wszechstronnej artystki Franciszki Themerson, która rysunek tytułowej wielogłowej postaci ryje w grubej warstwie biało-kremowej farby [kat. 334], oraz Marka Żuławskiego – tchnący spokojem majestatyczny Pejzaż śródziemnomorski z postacią [kat. 365]. 38

Halima Nałęcz przekazała w darze osiem form rzeźbiarskich – trzy dzieła George’a Stockiego (w tym dwa zgeometryzowane reliefy) [kat. 381–383], dwie rzeźby plasujące się w nurcie abstrakcji organicznej Donalda Wellsa [kat. 384, 385], rzeźbę wspomnianego już przy okazji twórczości malarskiej Maurice’a Jadota [kat. 379], relief Carole Steyn zbudowany z elementów organicznych tworzących ciekawą fakturę [kat. 380]. Katalog wszystkich dzieł z kolekcji Halimy Nałęcz zamyka rzeźba, również o organicznych konotacjach, polskiego artysty emigracyjnego Aleksandra Wernera [kat. 386]. Kolekcja podarowana przez Halimę Nałęcz Muzeum Narodowemu w Gdańsku skupia dzieła tradycyjnie tworzone na płaszczyźnie – obrazy i grafiki. Ich nowatorski, awangardowy – w większości przypadków – charakter nie podlega dyskusji, choć brak wśród nich dzieł z nurtu abstrakcji spekulatywnej, pop-artu (za wyjątkiem Villalby), konceptualizmu, dzieł wykorzystujących inne media i techniki, takie jak fotografia czy asamblaż. Fakt ten nie umniejsza jednak rangi ani wartości kolekcji – nie ulega wątpliwości, że w jej tworzeniu zaważył gust twórczyni i subiektywny wybór dzieł tych artystów, którzy zdobyli u niej uznanie i zostali przez nią ocenieni jako warci pokazania. Kolekcja jest całkowicie dziełem Halimy Nałęcz, odzwierciedla jej wrażliwość artystyczną, być może stanowi uzupełnienie własnego oeuvre, którego imponująca reprezentacja 60 płócien – barwnych, tchnących radością życia, malowanych w naiwnej konwencji przedstawień kwiatów, łąk, drzew, zwierząt – wzbogaca zbiory malarstwa współczesnego Muzeum Narodowego w Gdańsku.

G r a ż y n a S z c z e ś ni a k

From Abstract Art to the New Figuration. Depicting Halima Nałęcz' collection owned by the National Museum in Gdańsk

Thirty years ago the modern arts collection of the National Museum in Gdańsk was extended by 386 works donated by Halima Nałęcz. This was a most significant contribution since the entire Contemporary Arts Collection comprised less than 1200 works at that time. Halima Nałęcz donated the works of 153 artists: 143 painters, six graphic artists, and four sculptors. The donation encompasses a substantial part of the collection gathered by Halima Nałęcz during her management of the Drian Galleries. The 1950s and 60s are the decades characterised by the expansion of the abstract arts, whereas the year 1965 marks the return to figuration and the birth of the movement known as the New Figuration. The collection reflects these artistic trends. The works dating from the 1950s and 60s are mostly abstract, and the works created at the second half of the 1960s represent the New Figuration. The overall numbers of the abstract and figurative works are almost equal, with slightly more abstract works. Josepha Lacasse’s Composition on a Black Background occupies a special place within the collection. This abstract pastel was created in 1910, i.e. in the year in which Kandinsky, considered widely as the creator of the abstract art, finished his first abstract painting. Lacasse is therefore counted among the co-creators of the movement.

The collection of the paintings created in the late 1950s contains many instances of Tachisme, the movement that is characterised by the composition of colour blots and the importance of the physical aspect of the act of painting. These are the works of: Denis Bowen, one of the pioneers of the abstract art in Great Britain and an associate of Halima Nałęcz, George Karl Pfahler, Ruth Francken, Nina Tryggvadóttir, Frank Wilson, Keiichi Taté, Robert W. Munford, Suzanne Rodillon, Bruce Killeen, Oswell Blakeston, Paul Bellamy, and a Polish artist Janina Żemojtel. The donation includes samples of Action Painting, the works that illustrate the principles of the movement in which the main attention is given to the spontaneous, not entirely controlled artistic gesture that introduces randomness to the picture. These are the works of Adele White, Georgina, Geoffrey Armstrong, and Aldridge Haddock. Calligraphic Painting, the art informel movement inspired by the art of calligraphy of the Far East, is represented in Halima Nałęcz’ collection by the watercolours of Hisao Domoto and Willy Tirr, and by the paintings by Ulrico Schettini, who combines calligraphic painting with Tachisme. Many abstract artists were inspired by nature, especially by landscapes: Frank Fidler, William Crozier, Louis Porter, Anthony Prinsep, Donald Pass, and a Polish artist Zbigniew Adamowicz. There are 39

also those who operate on the edge of abstraction: such as watercolourists Ray Cattell, Peter Wright, and Stephen Reynham. The collection includes the samples of allusive and lyrical abstraction. They are represented by the works of the following artists: Roger Hilton, one of the pioneers of the abstract art in the UK, Derek Southall, Lutka Pink, Philip Weichberger, Edgard Pillet, Violet Tengberg, Colin Thoms and Raquel Forner, John Penn, Jennifer van Ingen, Evelyn Street, Francine Morin-Jagu, Per Lillieström, and Peter Barrett. Matter painting was a popular variety of art informel in the 1950s and 60s. The collection features several such paintings. These are the works of Aleksander Kobzdej, Merrick Hansel, Maurice Jadot, and a relief painting by Maryon Kantaroff. There are also some semi-relief paintings that go beyond the formalism of matter painting due to their metaphorical meaning. These are the works of James Guitet, Leon Zack, Nikos, Jack Clemente, Christopher D. Watkins, Geoffrey Armstrong, Moshe Tamir, and Stephen Strocen. Some of the abstract paintings in the collection, even though they belong to expressive abstraction, feature clear construction. These are the works of Frank Beanland, Raymond Fawcett, Jean Paul Foujino, Terry Frost, Grace Gardner, Hansi Bohm, Lacasse, John Pelling, John Milnes-Smith, William Clements. The painting by Antony Benjamina inclines towards speculative art. Expressive abstraction was counterbalanced by the development of geometric abstraction, which was rooted in the oeuvre of Mondrian, Malewicz, and the Constructivists. This ramification of abstract art is represented in the collection by only a few artists: Stephen Willats, Simon Fox, and Eve Garrison. 40

Figurative art motives in Halima Nałęcz’ donation include landscape, still life, portrait, genre scenes, and the works of symbolic or existential meaning rendered with varied means of expression, from realistic and expressive ones to deformities. There are several realistic works in the collection: a portrait of Halima Nałęcz by Max Chapman, Egerton Wood’s landscape, representations of bouquets of flowers (Betty Bowman, Stephen Whittle), and landscapes depicting a part of a grassland, a garden, etc. (Charles Sanderson, Caroline Sykes, Jim Russell). Expressionism is represented by two Polish artists, Marian Bohusz-Szyszko and Stanisław Frenkiel. Landscape painting of diverse means of expression is represented by: Frank Spears, Madeleine Enright, Italo Violante, Angela Ker, Norma Jameson, Nils Berndtson, Stanley Cooke, Hans Schwarz, Andrzej Putrym. The collection also features still lives: Georg Downs, Katerina Fredyna, Gerard Blakely, and Charlotte Ardizzone. Naive paintings comprise a significant set of works. These are the works of Zbigniew Kupczyński i Tadeusz Ilnicki. A naïve charm is evoked by Betty Holman’s painting. Bernard Stern’s Sombrero brings forth an aura of sorrow. Some of the works are of narrative nature: Rey Walker’s painting which depicts a street scene, Anthony Slater’s social satirical work, Pauline Seaton’s compositions, and three large figural works by John Pelling. England is the birthplace of the New Figuration, inspired by Francis Bacon’s oeuvre. Halima Nałęcz was the first London gallery owner who appreciated this movement. Her collection features metaphorical, deeply existential paintings by John Bellany, three painting by Crozier, the pictures by David Messer, Mollie Higgins and Donald Young, Nina Hosali, and

Dario Villalby’s paintings that, through their posterlike character and motives (figures of sportsmen), stand close to pop-art. Some unique figurative features may be found in the works of the following artists: John Corbridge, Grecian painter Rika Pana, John Tobin, Kenneth Coutts-Smith, Austrian artist Soshana and two Poles: Franciszka Themerson and Marek Żuławski. Sculpture is represented by three works by George Stocki, by Donald Wells, Maurice Jadot, Aleksander Werner, and by Carole Steyn’s relief. The collection consists of works arranged on a surface, pictures and graphical works. Although most of them are of unquestionably vanguard nature, the collection lacks the representation of speculative abstraction, pop art or conceptualism, the works that would use other media or techniques, such as photography, collage, or assemblage. This, however, diminishes neither the value, nor the rank of the collection. It is Halima Nałęcz achievement that reflects her artistic nature and completes her own artistic oeuvre, represented by 60 paintings that are now a part of the collection of the National Museum in Gdańsk.

Nota re da kcyjna d o katalo gu prac

W datowaniu obiektów zastosowano dwa rodzaje oznaczeń: w nawiasie kwadratowym zapisano przypuszczalny czas powstania, oparty na stylistycznych porównaniach; bez nawiasu zaś podano datowanie dokładne lub przybliżone, ale niebudzące wątpliwości. W opisach odwrotów dzieł główny nacisk położono na przedstawienie napisów (sygnatur) odautorskich. Podano także zapisy imion i nazwisk artystów dokonane przez osoby trzecie (m.in. pracowników Drian Galleries bądź Muzeum Narodowego). Jeżeli występujące na odwrotach tytuły w języku polskim pokrywały się z przyjętym tytułem obiektu, nie przytaczano brzmienia, jedynie sygnalizowano ich obecność. W innych przypadkach polskie tytuły są podane. Przytoczono treści znajdujących się na odwrotach nalepek i pieczęci, z wyjątkiem nalepek Drian Galleries, w przypadku których zrezygnowano z dokładnego podawania ich zawartości (standardowo zawierały nazwisko artysty, tytuł, technikę i wymiary). Również w opisie nalepek firmowych (firm ramiarskich itp.) podano tylko nazwę firmy. We wszystkich przypadkach zachowano oryginalną pisownię. Nie przytoczono nalepek Muzeum Narodowego w Gdańsku. Każda z nich zawiera nazwisko artysty, tytuł obrazu oraz numer inwentarzowy.

Zbigniew Adamowicz (1916 Kijów − 1986 Londyn)

Malarz. Do szkoły średniej uczęszczał w Wilnie. Brał udział w kampanii wrześniowej. Po wojnie podjął studia malarskie w krakowskiej ASP w pracowni Zbigniewa Pronaszki. W 1946 wyjechał do Wielkiej Brytanii. W okresie 1947−1950 uczęszczał do Camberwell School of Arts and Crafts w Londynie. W 1950 zaczął wystawiać z Grupą 49. Należał do grupy Free Painters and Sculptors. W latach 1958, 1960 i 1966 miał wystawy indywidualne w Drian Galleries, brał także udział w wystawach zbiorowych. Tworzył w tym czasie kompozycje abstrakcyjne, często z aluzją do pejzażu. 2. Wnętrze, 1964 olej, płótno, 97 × 106,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu monogramem wiązanym: ZA na odwrocie sygnatura autorska: Adamowicz PAINTING ’64; napis: Z. ADAMOWICZ nr inw. MNG/SW/1228/MR  3. Pejzaż olej, płótno, 152 × 96 cm sygnowany w prawym górnym rogu monogramem wiązanym: ZA na odwrocie niewyraźna sygnatura autorska: ADAMOWICZ / LANDSCAPE; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1229/MR

 1. Pejzaż, 1960 olej, płótno, 106,5 × 76 cm niesygnowany nr inw. MNG/SW/1227/MR 47

Charlotte Ardizzone (1943 Londyn; mieszka tamże)

Malarka. Pochodzi z artystycznej rodziny. Była najmłodszym uczestnikiem Royal Academy Summer Exhibition w 1961. Krótko studiowała w Central Saint Martin’s College of Arts and Design oraz Byam Shaw School of Art w Londynie. Przeniosła się do Norfolk. Pracowała jako nauczyciel malarstwa, ilustrator, terapeuta. W 1975 i 1977 miała wystawy indywidualne w Drian Galleries. Wystawiała również w Christopher Hull Gallery (1988), Sally Hunter Fine Art w Londynie (1991), Albemarle Gallery w Londynie (2001). Maluje martwe natury, wnętrza, pejzaże − zarówno z Wielkiej Brytanii, jak i kontynentu.  4. Wnętrze, ok. 1970 olej, płótno, 120 × 59,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Charlotte Ardizzone na odwrocie napisy: CH. ARDIZZONE; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1231/MR 5. Martwa natura, 1969 olej, płótno, 46 × 62 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Charlotte Ardizzone na odwrocie sygnatura autorska: 23 1969 CH. ARDIZZONE; częściowo zachowana nalepka firmy Canonbury nr inw. MNG/SW/1230/MR

 6. W altanie, ok. 1970 olej, płótno, 75 × 75 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Charlotte Ardizzone na odwrocie napisy: CHARLOTTE ARDIZZONE 121 HORNSEY LANE N.6; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1232/MR

Geoffrey Armstrong

(1945 Republika Południowej Afryki; mieszka w Liverpoolu, Wielka Brytania) Malarz, rzeźbiarz. Studiował malarstwo w Johannesburg School of Art. Przed wyjazdem do Wielkiej Brytanii w 1969 miał jedną wystawę indywidualną w Johannesburgu. Jego pierwsza wystawa indywidualna w Londynie w Drian Galleries odbyła się w 1970, kolejna w 1972. W 1990 przeniósł się do Liverpoolu. Wystawiał w Wielkiej Brytanii i Południowej Afryce. Początkowo malował kompozycje figuratywne, by w Londynie zwrócić się ku abstrakcji, często aluzyjnej. Eksperymentował z technikami, często używając emalii i lakierów.

 7. Kolor i światło, [ok. 1968]

 8. Bez tytułu, 1970−1972

olej, lakier, sklejka, 91 × 80,5 cm niesygnowany na odwrocie tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1233/MR

technika własna, płótno, 123,5 × 152 cm sygnowany na odwrocie: G. Armstrong / 1970−72 nr inw. MNG/SW/1234/MR

 9. Para, 1969 technika mieszana, płótno, 174 × 244 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: G. Armstrong / 69 na odwrocie napisy: ARMSTRONG; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1235/MR

Peter Barrett

(1935 Indie; mieszka w Londynie) Malarz i ilustrator. W wieku trzech lat przeniósł się z rodzicami do Wielkiej Brytanii. Uczęszczał do Dulwich College w Londynie. Służył w Royal Navy. W połowie lat 60., wraz z żoną – pisarką Susan Barrett przeniósł się do Aten, gdzie mieszkał przez dziesięć lat. W 1964 i 1969 miał wystawy indywidualne w Drian Galleries. W tym czasie malował obrazy olejne i akwarele, przeważnie kompozycje abstrakcyjne nawiązujące do natury. Popularność przyniosły mu ilustracje do książek dla dzieci. Specjalizuje się w ilustracjach przedstawiających zwierzęta, zwłaszcza konie, ptaki i dinozaury. Wykonał również projekty znaczków pocztowych. 10. Białe żłobienia, 1965 olej, płótno, 110 × 90 cm sygnowany w prawym górnym rogu: BARRETT na odwrocie sygnatura autorska: August – 1965 PBarrett; nalepka firmy GREEN & STONE LIMITED nr inw. MNG/SW/1237/MR  11. Pod wodą, 1969 olej, płótno, 100 × 100 cm sygnowany w lewym górnym rogu: Peter Barrett / 1969 na odwrocie napis: PETER BARRETT nr inw. MNG/SW/1238/MR  12. Konar, 1968 olej, płótno, 175 × 135 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: BARRETT 1968 nr inw. MNG/SW/1239/MR

Izgan Baz

(1918 Turcja − 1982 Wielka Brytania) Malarz kompozycji abstrakcyjnych malowanych w sposób niezwykle ekspresyjny. Wystawiał w Wielkiej Brytanii, m.in. w Drian Galleries (1957).

 13. Obraz, 1957 tempera, płótno, 130 × 82 cm niesygnowany na odwrocie napisy: BAZ; tytuł w j. polskim; nalepka z tekstem maszynowym: IZGAN BAZ ur. 1918 / OBRAZ, 1957 / (WIELKA BRYTANIA) nr inw. MNG/SW/1236/MR

Frank Beanland

(1936 Bridlington, Wielka Brytania; mieszka w Frostenden, Suffolk, Wielka Brytania) Malarz. W latach 1952−1957 uczęszczał do Hull College of Art and Craft w Hull i Slade School of Fine Art w Londynie. W 1962 przebywał na stypendium w Kungliga Akademien för de fria konsterna w Sztokholmie. Od 1964 do 1966 wykładał w Swansea College of Art. Był związany z kornwalijską Porthleven Group. Wielokrotnie wystawiał w Londynie, w tym w Drian Galleries w 1963 i 1965 oraz dwukrotnie w Grabowski Gallery. Tworzył obrazy w duchu abstrakcyjnego ekspresjonizmu. W 2. poł. lat 60. zaczął wykonywać charakterystyczne spot paintings – niezwykle ekspresyjne obrazy, o grubych impastach w formie nieregularnych kół i o intensywnej barwie. Obrazy te przyniosły mu dużą popularność. Tworzył też kompozycje na zlecenia kościołów i szpitali (Royal London Hospital).

 14. Błękit − czerwień − czerń, 1974 olej, płyta pilśniowa, 127 × 76 cm niesygnowany na odwrocie napisy: BEANLAND; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1240/MR  15. Żółty na czerni, 1974 olej, płótno, 182,5 × 122,5 cm niesygnowany na odwrocie dwie okrągłe pieczęcie: MASONITE / MADE IN SWEDEN; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1241/MR

 14.

 15.

Paul Bellamy

(1939 Leicester, Wielka Brytania; mieszka w Walsall, Wielka Brytania) Malarz, ilustrator. Studiował w Loughborough College of Art w Leicester. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1969. Prezentował kompozycje abstrakcyjne o gładkiej fakturze, składające się z szeregu barwnych płaszczyzn.  16. Układy, 1968 olej, płótno, 122,5 × 107 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Bellamy / 68. na odwrocie napisy: PAUL BELLAMY; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1242/MR  17. Ikar, 1968 olej, płótno, 167 × 121,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Bellamy / 68 nr inw. MNG/SW/1243/MR 58

John Bellany

(1942 Port Seton, Szkocja; mieszka w Cambridge, Wielka Brytania) Malarz, grafik, rysownik, pedagog. Pochodzi z rybackiej rodziny. Studiował w Edinburgh College of Art i Royal College of Art w Londynie (1965–1968). Podróżował do Belgii, Holandii, Niemiec, Hiszpanii. Wykładał m.in. w Brighton College of Art, Winchester College of Art, Goldsmiths College of Art, Royal College of Art, a także w Victorian College of the Arts w Melbourne. W 1991 został członkiem Royal Academy. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1959, 1970, 1971, 1973 i 1974. Dzieciństwo spędzone w rybackiej rodzinie i społeczności ma duży wpływ na jego twórczość. Stworzył własną mitologię i swój język symboli – świat ludzi i zwierząt bierze udział w teatrum życia i śmierci, dobra i zła.

 18. Brzemię, ok. 1971 olej, płótno, 210 × 108 cm sygnowany na odwrocie: John Bellany / „The Burden” na odwrocie napis: JOHN BELLANY nr inw. MNG/SW/1244/MR

 19. Muzyka śmierci, ok. 1971 olej, płótno, 189 × 153 cm sygnowany w prawym górnym rogu: Bellany na odwrocie napisy: BELLANY; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1245/MR  20. Zjawy nocne, ok. 1973 olej, płótno, 183 × 187 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: Bellany na odwrocie napisy: BELLANY; tytuł w. j. polskim nr inw. MNG/SW/1246/MR 60

 21. Taniec śmierci, ok. 1973 olej, płótno, 175 × 212 cm w prawym dolnym rogu części środkowej zamalowana sygnatura na odwrocie sygnatura autorska: John / Bellany / TOTENTANZ nr inw. MNG/SW/1247/MR

 22. Opętany, 1969 olej, dykta, 183 × 183 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: Bellany na odwrocie sygnatura autorska: February 1969 / John Bellany / „The Possessed” nr inw. MNG/SW/1248/MR

Antony Benjamin

(1931 Boarhunt, Hampshire, Wielka Brytania – 2002 Holt, Wielka Brytania) Malarz, grafik, rzeźbiarz, pedagog. W latach 1946−1949 studiował w Londynie w Southall Technical College, w okresie 1951−1955 – w Regent Street Polytechnic, a od 1966 do 1968 – w Wolverhampton College of Art. W połowie lat 50. ukończył prywatne studia u Fernanda Légera i Williama Haydera w Paryżu. Po studiach osiedlił się w Kornwalii. W latach 1961−1973 wykładał w Ealing School of Art, Saint Martin’s School of Art, University of Calgary, York University w Toronto i California State University. Tworzył obrazy abstrakcyjne, zawsze o dużym znaczeniu koloru, zarówno ekspresyjne, jak i o znamionach abstrakcji geometrycznej. W jego późnej twórczości pojawiły się obrazy, w których widać fascynację muzyką i kulturą Maroka. W 1973 przeprowadził się do Londynu, gdzie założył studio graficzne Clarendon Graphics.  23. Bez tytułu, 1966 akryl, płótno, 152 × 152 cm sygnowany w prawym górnym rogu: Benjamin / 66 na odwrocie napisy: A. BENJAMIN; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1249/MR

Nils Berndtson

(1920 Malmö, Szwecja − 1994 Wielka Brytania) Malarz. Jego matka miała polsko-czeskie pochodzenie. W latach 40. studiował w prywatnej szkole rzeźby Leny Börjeson, a następnie w prywatnej szkole malarstwa Edvina Ollersa. Naukę uzupełnił w Akademii Sztuk Pięknych w Monachium. Podróżował po Europie, przez pewien czas mieszkał w Republice Południowej Afryki, gdzie zajmował się również architekturą. Przeniósł się do Wielkiej Brytanii i zamieszkał z rodziną w hrabstwie Buckinghamshire. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1975. Prezentował wówczas głównie pejzaże z Włoch, Francji i Afryki, syntetyczne, malowane ekspresyjnie i niezwykle barwne.  24. Kościół, ok. 1975 olej, płyta pilśniowa, 81 × 63 cm sygnowany w lewym dolnym rogu monogramem wiązanym: NB nr inw. MNG/SW/1250/MR

 25. Italia, [ok. 1975] olej, płyta pilśniowa, 83 × 106,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu monogramem wiązanym: NB na odwrocie spłowiały napis: ITALIA / NILS BERNDSTON nr inw. MNG/SW/1251/MR

Gerard Blakely

(1922 Londyn; mieszka w Saint Ives, Wielka Brytania) Malarz. W czasie II wojny światowej służył w armii. W latach 1947−1949 studiował w Camberwell School of Arts and Crafts. Osiadł w Saint Ives w Kornwalii. Brał udział w wystawach twórców tej koloni artystycznej. Malował kompozycje figuratywne, m.in. martwe natury, wnętrza, utrzymane w linearnym stylu i o ostrej kolorystyce, a następnie kompozycje abstrakcyjne.  26. Krzesło, 1978 olej, płótno, 76 × 63,5 cm niesygnowany na odwrocie napis: blakely nr inw. MNG/SW/1253/MR

Oswell Blakeston

(właściwie Henry Joseph Hasslecher) (1907 Weybridge, Wielka Brytania – 1985 Londyn) Malarz, jednak znany jest przede wszystkim jako autor scenariuszy, nowel i poezji oraz książek podróżniczych i kucharskich. Związany z przemysłem filmowym, początkowo z Gaumont Studio, gdzie współpracował z Davidem Leanem. W okresie 1927−1933 był krytykiem filmowym we wpływowym magazynie „Close-up”. Pisywał także dla „The Architectural Review”, „Ambit”, „The Sunday Telegraph”, „Tribune”. Prowadził eksperymenty z materiałami w dziedzinie fotografii i filmu. Współpracował z Francisem Bruguière’em przy filmie Light Rhythms (1930), będącym jednym z pierwszych filmów abstrakcyjnych w Wielkiej Brytanii. Tworzył również obrazy w duchu abstrakcji metaforycznej. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1967.  27. Pejzaż, [ok. 1966] olej, płótno, 39,5 × 29,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: O.B. na odwrocie napisy: Oswell Blakeston [wyblakły] / 65 / [wymiary] / „BEZ TYTUŁU” nr inw. MNG/SW/1252/MR

Hansi Bohm

(1907 Wiedeń − 1996 Londyn) Malarka. Zajmowała się terapią poprzez sztukę. W latach 1957−1963 pracowała w Shenley Hospital. W latach 70. przebywała w USA, gdzie wystawiała. Jest autorką książek Art versus Illness i Making Simple Construction. W Drian Galleries miała wystawy indywidualne w 1968 i 1985, na których zaprezentowała kompozycje abstrakcyjne.

 28. Istambuł, [ok. 1967]

 29. Istambuł II, [ok. 1967]

olej, papier naklejony na płótno, 85,5 × 119 cm niesygnowany na odwrocie napisy: HANSI BOHM; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1254/MR

olej, papier naklejony na płótno, 89,5 × 122 cm niesygnowany na odwrocie napisy: HANSI BOHM; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1255/MR

Marian Bohusz-Szyszko

(1901 Trokienniki na Wileńszczyźnie – 1995 Londyn) Malarz, rysownik. W latach 1921–1923 studiował na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie pod kierunkiem Ferdynanda Ruszczyca, w okresie 1923–1927 – w ASP w Krakowie, a następnie w ASP w Warszawie. W 1929 zamieszkał w Gdyni, a w 1933 w Gdańsku. Brał udział w kampanii wrześniowej, w latach 1939–1945 przebywał w obozach jenieckich. W 1945 dołączył do II Korpusu Polskiego gen. Andersa w Cecchignoli pod Rzymem, gdzie zorganizował tzw. Rzymską Szkołę Malarstwa złożoną z polskich żołnierzy studentów. Od listopada 1946 przebywał w Wielkiej Brytanii. W 1948 założył Studium Malarstwa Sztalugowego i Grafiki Użytkowej, przekształcone w 1977 w samodzielny wydział sztuki Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie w Londynie. Był profesorem, doktorem honoris causa PUNO, honorowym prezesem Związku Plastyków Polskich w Wielkiej Brytanii. Brał udział w licznych wystawach, m.in. w Drian Galleries (1963, 1966, 1971). Tworzył ekspresyjne pejzaże, sceny rodzajowe, portrety – o silnej deformacji i nasyconym kolorze. Ważną rolę w jego malarstwie zajmuje tematyka religijna.

 30. Portret kobiecy, ok. 1953 olej, płótno, 76,5 × 63,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu monogramem wiązanym: MB na odwrocie napisy: BOHUSZ; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1256/MR

Peter Boleyn

(1938 Norwich, Wielka Brytania; mieszka w Londynie) Malarz. Miał wystawę w Drian Galleries w 1977. Malował symboliczne kompozycje figuratywne, często o satyrycznej wymowie.  31. Niemądry szyld malarza z Shepherds Bush, 1976 olej, płótno, 56 × 20,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Peter Boleyn / 1976 na odwrocie sygnatura autorska: PETER BOLEYN / 39 THE GRAMPHIAS / SHEPHERDS BUSH RD. / THE SILLY SIGN PAINTER / FROM SHEPHERDS BUSH nr inw. MNG/SW/1257/MR  32. Omamił mnie wąż i zjadłam (tryptyk), 1977 olej, płótno, drewno, sklejka, 2 × (56 × 20,5 cm); 56 × 44 cm sygnowany w lewym dolnym rogu części środkowej: Peter Boleyn 1977 nr inw. MNG/SW/1258/MR

 32.

Denis Bowen

(1921 Kimberly, Republika Południowej Afryki − 2006 Londyn) Malarz. W dzieciństwie wraz z rodzicami przeniósł się do Wielkiej Brytanii. Studiował w Huddersfield School of Art. W czasie wojny przerwał studia i służył w marynarce wojennej. Po wojnie kontynuował naukę w Royal College. Był wykładowcą na wielu uczelniach, także w Kanadzie. Razem z Avrayem Wilsonem i Halimą Nałęcz założył New Vision Centre Gallery w 1956, pierwszą galerię prezentującą w Wielkiej Brytanii sztukę abstrakcyjną. W 1984 był współzałożycielem Celtic Vision – stowarzyszenia promującego artystów z regionów celtyckich. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1961. Jest uważany za ojca malarstwa abstrakcyjnego w Wielkiej Brytanii. Początkowo malował obrazy taszystowskie, by w późniejszym okresie tworzyć kompozycje abstrakcyjne nawiązujące do pejzażu, często o symbolicznej aurze.  33. Kompozycja abstrakcyjna, 1956 olej, płyta pilśniowa, 135,5 × 75,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Denis Bowen 1956 nr inw. MNG/SW/1259/MR

Betty Bowman

(1923 Londyn; mieszka w Cotswolds, Wielka Brytania) Malarka, pedagog. Jej ojciec był właścicielem firmy ceramicznej Edward Bowman & Son, w której przez wiele lat pracowała. Studiowała w Central School of Arts and Crafts oraz prywatnie u Mabel B. Messer, Regent Street Polytechnic School of Art. Po studiach przeniosła się do Cotswolds, gdzie w starym młynie otworzyła prywatną szkołę plastyczną. W Drian Galleries miała wystawy indywidualne w 1975, 1977, 1982. Maluje m.in. portrety, kwiaty, jednak najbardziej znane są jej pastelowe, niezwykle subtelne, zamglone, atmosferyczne pejzaże.  34. Mgła, [lata 70. XX w.] akwarela, pastel, papier, 78,5 × 58 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: BOWMAN nr inw. MNG/SW/1260/MR  35. Piwonie, [lata 70. XX w.] pastel, papier, 51 × 70 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: BOWMAN nr inw. MNG/SW/1261/MR

Ray Cattell

(1921 Birmingham, Wielka Brytania; mieszka w Toronto, Kanada) Malarz. Studiował w Birmingham College of Art. W czasie II wojny światowej służył w Royal Navy. Po wojnie kontynuował studia w wymienionej uczelni. Pracował w Londynie jako grafik użytkowy. W 1954 przeniósł się do Toronto. Jest członkiem Ontario Society of Artists, The Canadian Society of Painters i Royal Canadian Academy of Art. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1972, 1974 i 1980. Prezentował wówczas olejne i akwarelowe kompozycje abstrakcyjne swobodnie malowane, stworzone z przenikających się subtelnie plam barwnych.  36. Brzeg plaży, 1966 akwarela, papier, 36,5 × 50,5 cm sygnowany pod górną krawędzią centralnie: Cattell na odwrocie oprawy napisy: RAY CATTELL / Edge sounds of the beach; tytuł w j. polskim; pieczęć Drian Galleries nr inw. MNG/SW/1262/MR

 37. Początek nocy, 1972 akryl, płótno, 86 × 101 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: Cattell na odwrocie nalepka autorska: REY CATTELL z adresem artysty, tytułem [THE NARROW OF NIGHT START], techniką i wymiarami obrazu nr inw. MNG/SW/1263/MR

John Cavanagh

(1931 Manchester, Wielka Brytania – 1995 Londyn) Malarz, rysownik. Uczęszczał do College of Art and Design w Manchesterze. Przez pewien czas mieszkał w Paryżu. Po powrocie w 1960 do Manchesteru nauczał w Withington College of Further Education. Następnie przeniósł się do Londynu. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1974, 1979 i 1984. Zaprezentował kompozycje figuratywne, sylwetki ludzkie złożone z geometryzowanych form.

 38. Postać, 1973 akryl, płótno, 111 × 87 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: CAVANAGH 73 na odwrocie sygnatura autorska: CAVANAGH; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1265/MR

 39. Postać II, 1973 akryl, płótno, 91 × 72,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: CAVANAGH 73 na odwrocie sygnatura autorska: JOHN CAVANAGH; tytuł w j. polskim; pieczęć: SENNELIER / [tekst nieczytelny] nr inw. MNG/SW/1266/MR

 40. Mężczyźni, 1973 tempera, papier, 50 × 34 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: Cavanagh 73 na odwrocie oprawy napisy: CAVANAGH; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1267/MR

 41. Janette Wiśniewska, 1979 olej, gwasz, papier, 49 × 33 cm sygnowany z lewej strony: Cavanagh 79 na odwrocie oprawy sygnatura autorska na nalepce: Janette Wiśniewska / GOUACHE 7 PENCIL / [wymiary] / John Cavanagh 1979; tytuł w j. polskim; napis: JOHN CAVANAGH nr inw. MNG/SW/1268/MR

Max Chapman

(1911 Londyn – 1999 tamże) Malarz, ilustrator, poeta, krytyk sztuki. Pochodził z artystycznej rodziny. Uczył się w Dulwich College, a następnie w Byam Shaw School (1927−1930). Po uzyskaniu stypendium odbył podróż artystyczną do Włoch. W latach 30. podróżował po Europie, był w Hiszpanii i Francji, gdzie zetknął się z ówczesną awangardą. Kilka lat mieszkał w Kornwalii. Zajmował się także ilustracją książkową. Przez 25 lat był krytykiem dla „What’s On in London”, pisywał także poezję. Brał udział w wystawach London Group i Royal Academy. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1986, podczas której zaprezentował kompozycje abstrakcyjne.  42. Potret Halimy Nałęcz, 1977 olej, płótno, 91 × 91,5 cm sygnowany w górnym lewym rogu: Chapman ’77 na odwrocie napis: MAX CHAPMAN; nalepka: HALIMA NALECZ nr inw. MNG/SW/1264/MR

Tessa Christie

(1941 Londyn; mieszka w Wielkiej Brytanii) Malarka. Była córką oficera marynarki, więc jako dziecko dużo podróżowała. Uczęszczała do Farnham School of Art, gdzie uzyskała stypendium na dalsze dwuletnie studia w Slade School of Art. W Drian Galleries miała wystawę indywidualną w 1969. Pokazała wówczas prace, które wykonała na podstawie rysunków powstałych w Natural History Museum oraz National Institute of Oceanography.  43. Wojownik, ok. 1969 olej, sklejka, 68 × 93 cm sygnowany na odwrocie monogramem wiązanym: TC ponadto na odwrocie napisy: TESSA CHRISTIE; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1269/MR  44. Oręż, ok. 1969 olej, płyta pilśniowa, 38 × 62 cm sygnowany na odwrocie monogramem wiązanym: TC nr inw. MNG/SW/1270/MR

Jack Clemente

(1926 Novara, Włochy – 1974 Mediolan) Malarz. Studiował literaturę i filozofię w Novara. Zaczął malować w 1946. Studiował w Accademia di Belle Arti di Brera w Mediolanie. W 1952 przeniósł się do Paryża. Mieszkał w Paryżu i Mediolanie. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1958. Prezentował obrazy abstrakcyjne, dla których inspiracją były malowidła prehistoryczne i geologiczne skamieniałości. W 1960 odszedł od malowania farbami olejnymi i zaczął tworzyć obiekty z takich przedmiotów, jak drewno i liny.  45. Kompozycja szara, 1959 technika własna, płótno, 115,5 × 89,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: J. Clemente / 59 na odwrocie sygnatura autorska: J. Clemente; napisy: J. CLEMENTE; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1271/MR

William Clements

(1937 Liverpool, Wielka Brytania − 1982 Londyn) Malarz. Studiował w Liverpool College of Art. Po studiach podróżował do Maroka i Francji. Tworzył kompozycje symboliczne, a także abstrakcyjne, nawiązujące do op-artu.  46. Wisznu, 1982 tempera, płyta pilśniowa, 152,5 × 122 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: W.H.C. na odwrocie napisy: VISHNU, 56, Bill Clements / This WAY UP / 506; dwie pieczęcie ROYAL / BOARD / [napis nieczytelny] nr inw. MNG/SW/1272/MR

 47. Taniec Sziwy, 1982 tempera, sklejka, 86 × 86 cm sygnowany w polu kompozycji z lewej: Bill Clements na odwrocie napisy: 55 / B. CLEMENTS; Shivas Dance; Bill Clements. nr inw. MNG/SW/1273/MR 85

Stanley Cooke

(1913 Mansfield, Nottinghamshire, Wielka Brytania – 2006 Guildford, Surrey, Wielka Brytania) Malarz. Edukację rozpoczął w King Edward School, a następnie studiował w School of Art w Mansfield. W latach 1927–1941 i 1946–1949 był zatrudniony jako plastyk w Metal Box Company w Mansfield. W czasie II wojny światowej służył w wojskach inżynieryjskich jako kreślarz i rysownik. Po wojnie osiadł w Guildford. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1972. Malował wówczas obrazy olejne i akwarele, głównie syntetyczne, indywidualne pejzaże o zróżnicowanej fakturze.  48. Zimowy obraz, 1972 olej, tektura, 70 × 101 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: Stanley Cooke na odwrocie napisy: Title: WINTER PAINTING 2 / Medium: OIL / Stanley Cooke / “Broandlands” / 17 Grasmere Close / Guildfort, Surrey; pieczęć: ROYAL / BOARD / [napis nieczytelny] nr inw. MNG/SW/1274/MR

John Corbidge

(1935 Sheffield, Wielka Brytania − 2002 Lania, Cypr) Malarz. Od 1951 uczęszczał do Sheffield College of Arts and Crafts, a następnie do Slade School of London University. Od 1952 podróżował do Francji, Jugosławii, Włoch. Przez pewien czas mieszkał we Włoszech, a następnie osiadł na Cyprze. W 1974 po inwazji tureckiej mieszkał w Trieście. Na Cypr powrócił w 1989. Uprawiał malarstwo olejne i akwarelę. W Drian Galleries miał wystawę w 1963. Tworzył w tym czasie przedstawienia figuralne, pejzaże, stosując niekiedy pogrubioną fakturę.

 49. Ucieczka X, 1963 olej, kolaż, sklejka, 81 × 122 cm niesygnowany na odwrocie napisy: J. CORBIDGE; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1275/MR

Vasco Costa

(1917 Lizbona − 1986 Kopenhaga) Malarz. Studiował w Szkole Sztuk Pięknych António Arroio w Lizbonie. W latach 1934−1941 zajmował się architekturą wnętrz. W 1941 wyjechał do Brazylii, a w 1942 do Nowego Jorku. Służył w amerykańskiej armii. Od 1948 mieszkał we Francji, a następnie w Danii. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1973, prezentował kompozycje abstrakcyjne w typie informel, utrzymane w żywej, intensywnej tonacji.  50. Bez tytułu (Kompozycja abstrakcyjna), 1972 olej, płótno, 145 × 130 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: Vasco Costa 72 na odwrocie napisy: 14 / KEYSTONE / [wymiary] / (PAS 146 × 114 COMME REF. / DANS LA LISTE) nr inw. MNG/SW/1293/MR

Kenneth Coutts-Smith

(1929 Kopenhaga − 1981 Toronto, Kanada) Malarz, historyk i krytyk sztuki, pedagog. Studiował w Heatherley’s School of Fine Art w Londynie. Pisał poezje, opowiadania, wstępy do katalogów, artykuły do gazet. Od początku lat 60. był sekretarzem Drian Galleries, następnie zarządzał New Vision Centre Gallery. Należał do organizatorów Commonwealth Biennale of Abstract Art. Wykładał w Liverpool College of Art i Harrow College of Art w Londynie. Opublikował książki Dream of Icarus i Dada oraz zbiór esejów z lat 1970−1980 pt. The Demise of the Avant-garde. W 1970 wyjechał do Kanady. Był wykładowcą na University of Calgary, University of Manitoba, York University w Toronto oraz w Nova Scotia College of Art and Design. Wykładał w Europie i Australii. Był kuratorem wielu wystaw, zajmował się sztuką wideo i mail artem. Promował sztukę z Europy Wschodniej, szczególnie jugosłowiańską. Wystawiał w Szwecji, Wielkiej Brytanii, Francji, USA i Kanadzie. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1962.  51. Ponowne wejście, 1962 olej, płótno, 122 × 91 cm sygnowany na odwrocie: Coutts-Smith / 1962 / RE – ENTRY nr inw. MNG/SW/1464/MR

E.H. Crawford

(1932 Gower Peninsula, Walia; mieszka w Wielkiej Brytanii) Malarz. Studiował w London University, dyplom uzyskał w 1957. W 1959 wyjechał do Andaluzji w Hiszpanii, gdzie przebywał do 1962. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1968 i 1969. Tworzył w tym czasie symboliczne kompozycje figuratywne.  52. Siedzące i stojące akty II, [2. poł. lat 60. XX w.] ołówek, kredka świecowa, papier, 37,4 × 57,7 cm sygnowany u dołu: Sitting and Standing Nudes II / E.H.CRAWFORD nr inw. MNG/SW/1672/MR

William Crozier

(1930 Glasgow − 2011 Wickham, Hampshire, Wielka Brytania) Malarz, pedagog. Miał szkocko-irlandzkie pochodzenie. W latach 1949−1953 studiował w School of Art w Glasgow. Przez pewien czas pracował jako scenograf. Podróżował po Europie. Wykładał w Bath Academy of Art, Central School of Arts and Crafts, Winchester School of Art. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1958, 1960, 1961, 1964 i 1984. Prezentował dynamicznie malowane kompozycje abstrakcyjne malowane płasko, szeroką plamą barwną. Tworzył także kompozycje abstrakcyjne z aluzją do pejzażu, od lat 70. pojawiały się w nich elementy figuratywne.

 53. Pejzaż, 1960 olej, sklejka, 65,5 × 61,5 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: CROZIER na odwrocie napis: CROZIER; liczba 63; nalepka Drian Galleries nr inw. MNG/SW/1276/MR  54. Pejzaż, 1961 olej, płótno, 122 × 152,5 cm sygnowany w partii środkowej u dołu: CROZIER ’61 nr inw. MNG/SW/1277/MR

 55. Kompozycja na białym tle, 1960 olej, płótno, 122 × 122 cm sygnowany u dołu pośrodku: CROZIER ’60 na odwrocie napisy: CROZIER; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1278/MR

 56. Pejzaż, 1961 olej, płótno, 122 × 122 cm sygnowany u dołu z lewej: CROZIER W. nr inw. MNG/SW/1279/MR 91

 57. Pejzaż, 1961 olej, płótno, 152 × 183 cm sygnowany w partii środkowej u dołu: CROZIER 61 na odwrocie napis: CROZIER nr inw. MNG/SW/1280/MR

 58. Pejzaż, 1961 olej, płótno, 152 × 183 cm sygnowany u dołu po lewej: CROZIER 61 na odwrocie napisy: tytuł w j. polskim, CROZIER nr inw. MNG/SW/1281/MR

 60. Krzesło, 1962 olej, płótno, 152 × 152 cm sygnowany na odwrocie: „THE CHAIR” / W. CROZIER 1962 na odwrocie napisy: WILLIAM CROZIER; liczba 140 nr inw. MNG/SW/1283/MR 92

 59. Pejzaż, 1961 olej, płyta pilśniowa, 160 × 152 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: CROZIER ’61 na odwrocie napisy: tytuł w j. polskim; CROZIER; pieczęcie ROYAL / BOARD / 1955 / MADE IN SWEDEN nr inw. MNG/SW/1282/MR 93

 61. Koniec rozmyślań, 1967 olej, płótno, 152 × 152 cm sygnowany na odwrocie: WILLIAM ’67 / CROZIER na odwrocie nalepka z tekstem: WILLIAM CROZIER / PONDERS END / [wymiary] nr inw. MNG/SW/1284/MR 94

 62. Droga do Chartres I, 1969 olej, płótno, 152 × 152 cm sygnowany na odwrocie: WILLIAM CROZIER / 1969 ponadto na odwrocie nalepka: ROAD TO CHARTRES I nr inw. MNG/SW/1285/MR

 63. Kompozycja z błękitem, 1961 olej, płótno, 152 × 152 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: CROZIER ’61 na odwrocie napisy: tytuł w j. polskim; CROZIER nr inw. MNG/SW/1286/MR

 64. Kompozycja abstrakcyjna, 1961 olej, płótno, 152 × 152 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: CROZIER ’61 nr inw. MNG/SW/1287/MR 95

 65. Figura w pejzażu, 1973

 66. Maski, ok. 1973

olej, płótno, 173 × 171 cm sygnowany na odwrocie: William Crozier na odwrocie nalepka: THE ORION GALLERY z nazwiskiem autora i danymi obrazu nr inw. MNG/SW/1288/MR

olej, płótno, 91 × 91,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: CROZIER na odwrocie podwójna sygnatura autorska: W. Crozier nr inw. MNG/SW/1289/MR

 67. Pejzaż olej, płótno, 137,5 × 104 cm niesygnowany na odwrocie napisy: CROZIER; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1290/MR

 68. Pejzaż olej, płyta pilśniowa, 121,5 × 121,5 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: CROZIER nr inw. MNG/SW/1291/MR

 69. Martwa natura olej, kolaż, płyta pilśniowa, 122 × 103,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: CROZIER na odwrocie napisy: CROZIER; tytuł w j. polskim; dwie pieczęcie: ROYAL / BOARD / [napis nieczytelny] nr inw. MNG/SW/1292/MR

Don van Dall

(1930 Oklahoma, USA; mieszka tamże) Malarz samouk. Studiował prawo, przez krótki okres był aktorem, zajmował się także polityką, próbował pisać poezję. Mieszkał w wielu krajach: Kalifornii, Libii, Singapurze, był wicedyrektorem koncernu Mobil w Indonezji, przebywał także w Wenezueli. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1973. Prezentował zarówno ekspresyjnie malowane kompozycje figuratywne, jak i obrazy abstrakcyjne.  70. Kompozycja w półkolu, 1969 olej, płótno, 81 × 96 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: DON VAN DALL 69 nr inw. MNG/SW/1294/MR

Hisao Domoto

(1928 Kioto, Japonia; mieszka w Tokio) Malarz. Jego pierwszą inspiracją była twórczość Sengai Gibona, XIX-wiecznego malarza, mnicha Zen. Dwukrotnie zdobywał Nitten Grand Prize (1951, 1953). Wyjechał do Paryża, gdzie studiował w École des Beaux-Arts (1955). Mieszkał w Paryżu do 1967, następnie powrócił do Japonii. W Setagaya, jednej z dzielnic Tokio, otworzył pracownię. Miał wystawy indywidualne we Francji, w Japonii, Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii. Należał do pierwszych japońskich malarzy używających farb akrylowych, stosował także farby olejne i akwarele. Tworzył wyrafinowane liryczne kompozycje abstrakcyjne, subtelne w kolorycie, bliskie malarstwu kaligraficznemu. Później jego malarstwo, pełne dynamizmu, aranżacji przestrzeni i harmonizujących kolorów, zbliżyło się do neokonstruktywizmu. Brał udział w wystawie inaugurującej działalność Drian Gallery w 1957.  72. Kompozycja, ok. 1950 akwarela, papier, 51 × 74 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Domoto nr inw. MNG/SW/1296/MR

100

 71. Kompozycja, ok. 1960 akwarela, papier, 32,5 × 51 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Domoto na odwrocie oprawy: nalepka Drian Galleries; nalepka z tekstem maszynowym: DOMOTO – ur. 1928 / KOMPOZYCJA, ok. 1960 / (FRANCJA) nr inw. MNG/SW/1295/MR

101

 73. Martwa natura z czaszką, ok. 1950 olej, płótno, 61 × 76 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: G. Downs nr inw. MNG/SW/1297/MR

102

George Downs

(1902 Londyn − 1983 Macclesfield, Wielka Brytania) Malarz. Był samoukiem, malować zaczął w wieku 35 lat. Pracował jako sprzedawca, w wolnych chwilach malował. Został odkryty przez Juliana Trevelyana z The Artists International Association. Nie opuszczał swojego domu w Chiswick w Londynie. Poznawał sztukę dzięki książkom, a także podczas zwiedzania londyńskich muzeów i galerii. Nie przyjął propozycji zostania asystentem Jankela Adlera. W 1982 przeniósł się do Macclesfield. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1978. Malował ekspresyjne lub naiwnie surrealistyczne kompozycje, czerpiąc tematy z otaczającego świata (martwe natury).  74. Martwa natura z dzbanem, ok. 1976 olej, płótno, 87 × 111 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: G. Downs na odwrocie tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1298/MR

103

Kazimierz Dźwig

(1923 Podgórze − 1994 Hampshire, Wielka Brytania) Malarz, rysownik. W czasie II wojny światowej został wcielony do niemieckiej służby budowlanej. Po ucieczce w 1944 trafił do Włoch, gdzie dołączył do partyzantów w okolicach Padwy. Wstąpił do II Korpusu Polskiego gen. Andersa i przy korpusie uczył się w utworzonej przez Mariana Bohusza-Szyszko Rzymskiej Szkole Malarstwa. W Wielkiej Brytanii kontynuował naukę w Sir John Cass School, a następnie, po otrzymaniu stypendium, w Camberwell School of Arts and Crafts, a także u Henryka Gotliba. W 1952 rozpoczął pracę jako grafik w wytwórni papierów wartościowych Thomasa de la Rues, gdzie projektowano banknoty i znaczki pocztowe dla wielu krajów. Pracował tam do emerytury w 1988. Należał do Grupy 49, brał udział w wystawach Związku Artystów Polskich w Wielkiej Brytanii. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1962. Początkowo malował głównie pejzaże, czerpiąc z tradycji polskiego koloryzmu, by w późniejszym okresie tworzyć kompozycje abstrakcyjne, malowane swobodnie, zawsze z dużym wyczuciem koloru.  75. Błękit indygowy, ok. 1973 olej, płótno, 91,5 × 121 cm niesygnowany na odwrocie napis: KAZIMIERZ DŹWIG – „BŁĘKIT INDYGOWY” ok. 1973 r. nr inw. MNG/SW/1299/MR

104

Madeleine Enright

(1920 Paryż; mieszka w Londynie) Malarka. Mieszkała w Egipcie, Tajlandii i Japonii. Malarstwem zajęła się w latach 60., gdy mieszkała w Singapurze – jej nauczycielem był chiński artysta Cheong Soo Pieng. W latach 70. osiedliła się w Wielkiej Brytanii. W Drian Galleries miała wystawy indywidualne w 1979, 1981 i 1984. Maluje obrazy olejne, głównie pejzaże, tworzy rysunki, stosuje technikę kolażu. W jej pracach widać inspiracje sztuką Dalekiego Wschodu.  76. Pejzaż, 1980 gwasz, ołówek, papier, 66 × 86 cm niesygnowany na odwrocie napisy: M. ENRIGHT; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1300/MR

105

Raymond Fawcett

(1934 Leeds, Yorkshire, Wielka Brytania – 1994 Londyn) Malarz, grafik. Studiował w Beckenham School of Art, a następnie w Royal College of Art (1956–1959). Miał wspólną pracownię ze Stuartem Brisleyem i Astrid Balinski. Od 1967 zaczął się zajmować sitodrukiem. W 1971 rozpoczął podróżowanie do Turcji i Włoch. Był wykładowcą w Hammersmith, Hornsey and Camberwell Art Colleges, gdzie do dziś przyznawana jest nagroda „Ray Fawcett Memorial”. W Drian Galleries miał wystawę w 1960. Prezentował wówczas obrazy abstrakcyjne złożone z geometrycznych płaszczyzn skontrastowanych kolorystycznie.  77. Obraz I, 1959 olej, płótno, 102 × 127 cm sygnowany na odwrocie: fawcett; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1301/MR

 78. Obraz II, ok. 1959 olej, płótno, 122 × 91,5 cm sygnowany na odwrocie: fawcett nr inw. MNG/SW/1302/MR

106

Frank Fidler

(1910 Londyn − 1995 Hertfordshire, Wielka Brytania) Malarz, rzeźbiarz – samouk. Był właścicielem sklepów warzywniczych w Waltham Cross. Jego rodzice byli hodowcami kwiatów, swojego syna kształcili do zawodu handlowca. Już jako dziecko przejawiał talent plastyczny, później traktował malarstwo jako hobby, malując głównie kwiaty. Za namową profesjonalnych plastyków poświęcił się malarstwu. Zrezygnował z prowadzenia sklepów, zaczął eksperymentować z technikami malarskimi i tendencjami sztuki współczesnej. W latach 60. przeniósł się do Hertfordshire. Wykonywał publiczne zamówienia, m.in. wykonał ceramiczne murale dla Civic Centre w St. Albans. Aktywnie uczestniczył w działalności Harlow Playhouse Gallery, gdzie poznał Henry Moore’a. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1959, 1963, 1969. Zaprezentował ekspresyjne kompozycje abstrakcyjne malowane fakturalnie.  79. Fantazja, [koniec lat 50. XX w.] olej, płótno, 97 × 107 cm niesygowany na odwrocie dwa razy napisy: FRANK FIDLER; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1303/MR  80. Drzewo, [koniec lat 50. XX w.] olej, płótno, 86,5 × 211 cm niesygowany nr inw. MNG/SW/1304/MR

108

 81. Pejzaż, 1959 olej, płótno, 178 × 230 cm niesygowany na odwrocie napisy: FIDLER; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1305/MR

109

Ronald Forbes

(1947 Braco, Szkocja; mieszka w Livingston, Lothian, Wielka Brytania) Malarz, pedagog. W latach 1964−1969 uczęszczał do Edinburgh College of Art, gdzie studiował u Robina Philipsona. Od 1970 do 1971 uczył się w Jordanhill College of Education w Glasgow. Był wykładowcą w Bell College w Hamilton (1972−1973), Crawford School of Art w Cork (1974−1978), Glasgow School of Art (1979−1983), Duncan of Jordanstone College of Art w Dundee. Był założycielem i prezesem Art Foundation w Livingston (1979). W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1975 i 1984, na których prezentował kompozycje figuratywne.  82. Niezrozumiały język, 1974 olej, płótno, 61 × 51 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: forbes 74 na odwrocie napis: RONALD FORBES / DOUBLE DUTCH, 1974 nr inw. MNG/SW/1306/MR

Raquel Forner

(1902 Buenos Aires, Argentyna – 1988 tamże) Malarka, graficzka. W wyniku częstych podróży rodziny do Europy część dzieciństwa spędziła w Hiszpanii. W 1923 ukończyła studia w Academia Nacional de Bellas Artes w Buenos Aires, na tej uczelni pozostała jako wykładowca rysunku. W 1928 miała swoją pierwszą wystawę indywidualną w Buenos Aires, po czym przeniosła się do Paryża i studiowała u Othona Friesza. W1936 roku wyszła za mąż za rzeźbiarza argentyńskiego Alfredo Bogatti. W 1937 zdobyła złoty medal na Międzynarodowej Wystawie w Paryżu. Wystawiała w wielu galeriach w Argentynie i Europie, w Drian Galleries w 1967 i 1970. Pod wrażeniem wojny domowej w Hiszpanii stworzyła prace ukazujące okropności wojny, była wtedy pod silnym wpływem surrealizmu. Od 1957 w jej pracach pojawiły się przedstawienia ukazujące podróże międzyplanetarne. Seria „kosmiczna” przyniosła jej uznanie w Europie. Twórczość z okresu tej osobistej kosmicznej „mitologii” charakteryzuje się żywym kolorytem.  83. Księżycowy kamień, z cyklu „Astronauci”, 1967 olej, płótno, 116 × 91 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Raquel Forner / Paris 1967 na odwrocie sygnatura autorska: Raquel Forner / Paris 1967; Piedra / Luna / 2; nalepka Drian Galleries; nalepka z liczbą 169 nr inw. MNG/SW/1307/MR 110

Paul Shusaku Foujino

(1925 Hiemura, Shiga-Ken, Japonia – 1982 Paryż) Malarz. Sztuką zainteresował się w wieku 11 lat, kiedy ze względu na chorobę musiał z rodzicami wyjechać nad morze, jego nauczycielem był wtedy japoński malarz Nakayama. Studiował filozofię i malarstwo w Szkole Sztuk Pięknych w Tokio. Od 1953 przebywał w Paryżu, gdzie studiował w Académie Julian i École des Beaux-Arts. Jego nauczycielem był także Joseph Lacasse. W latach 70. zajmował się mozaiką, miał wiele zamówień publicznych. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1962, 1963 i 1964. Prezentował dynamicznie malowane kompozycje abstrakcyjne.  84. Rytmy, 1959 olej, płótno, 196 × 100 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Paul S. Foujino na odwrocie napisy: P.J. FOUJINO; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1308/MR

111

112

 85. W czerwieniach, 1959

 86. Na błękicie, 1960

olej, płótno, 133 × 133 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: 59 / Paul S. Foujino na odwrocie napisy: tytuł w j. polskim; FOUJINO nr inw. MNG/SW/1309/MR

olej, płótno, 96 × 137 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: 60 Paul S. Foujino na odwrocie sygnatury: P.J. FOUJINO; P. FOUJINO; napis: „NA BŁĘKITNYM TLE” nr inw. MNG/SW/1310/MR

 87. W czerniach, 1960 olej, płótno, 129 × 196 cm sygnowany w lewym górnym rogu: Sh. Paul J. Foujino nr inw. MNG/SW/1311/MR

 88. Bitwa, [lata 60. XX w.] olej, płótno, 130 × 195 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: Paul S. Foujino na odwrocie napis: P. FOUJINO nr inw. MNG/SW/1312/MR

113

114

Simon Fox

(1943 Dorset, Wielka Brytania; mieszka w Londynie) Malarz. Studiował początkowo w College of Art w Falmouth, następnie w London College of Printing i Royal College of Art. W Drian Galleries miał wystawę w 1960. Prezentował kompozycje abstrakcyjne o prostej konstrukcji, złożone z figur geometrycznych.  89. Kompozycja geometryczna, 1970 olej, welur, płyta pilśniowa, 100 × 70 cm niesygnowany na odwrocie napisy: SIMON FOX; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1313/MR

115

Ruth Francken

(1924 Praga − 2006 Paryż) Malarka, rzeźbiarka. Od 1924 do 1937 mieszkała w Wiedniu, a następnie do 1939 w Paryżu. Po wybuchu II wojny światowej udała się do Wielkiej Brytanii. Pobierała lekcję malarstwa u Arthura Segala w Oksfordzie. W 1941 wyemigrowała do Nowego Jorku, gdzie uczęszczała do Art Students League. Pracowała jako projektantka tkanin. W 1950 wróciła do Europy, początkowo mieszkała w Wenecji, a od 1952 w Paryżu. Od 1964 do 1965 przebywała w Berlinie na stypendium Fundacji Forda. W latach 1973−1980 uczyła malarstwa w Sarah Lawrence College w Paryżu, następnie przez rok (1979−1980) – na Uniwersytecie w Santa Barbara w USA. Od końca lat 60. tworzyła obiekty, a od lat 70. zajmowała się także fotografią. Jest autorką słynnego „krzesła człowieka” (1971). W Drian Galleries miała wystawę indywidualną w 1959. Prezentowała wówczas kompozycje w stylu abstrakcji informel.  90. Uwertury, 1959 olej, płótno, 162 × 129,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: fr 59 na odwrocie sygnatura autorska: ouvertures / No 3 / r. francken / 1959; napis: RUTH FRANCKEN; nalepka Drian Galleries nr inw. MNG/SW/1314/MR

Cynthia Fraser

(1924 Edynburg, Wielka Brytania; mieszka tamże) Malarka. Studiowała sztukę we Francji i na Jersey. W czasie II wojny światowej służyła w Auxiliary Territorial Service. Po wojnie, po urodzeniu syna, studiowała w Edinburgh College of Art (1949–1953). Należała do Scottish Society of Women Artists. W Drian Galleries miała wystawę indywidualną w 1975. Prezentowała m.in. akwarelowe martwe natury – uproszczone i o uabstrakcyjnionych formach.  91. Martwa natura, 1974 akwarela, papier, 54 × 73,5 cm sygnowany u lewym dolnym rogu: Cynthia Fraser 1974 nr inw. MNG/SW/1315/MR

117

Katerina Fredyna

(1906 Charków, Ukraina – 1978 Londyn) Malarka, rysowniczka. Studiowała w Saint Martin’s School of Art w Londynie u Muriel Pemberton. Należała do grup Free Painters and Sculptors oraz Campden Hill Club. Wystawiała we Francji i w Wielkiej Brytanii. Malowała obrazy olejne, tworzyła kolaże, szczególnie cenione były jej gwasze.  92. Trzewik Bolivara, 1960 gwasz, kolaż, jedwab, 31,5 × 52 cm sygnowany u dołu z lewej: K. FREDYNA. 60 na odwrocie napis: PARIS / 68; nalepka: 1962. / GRAND PRIX INTERNATIONALE / DE PEINTURE ET SCULPTURE DE MONTE-CARLO / SALON BOSIO / Avenue de l’Hermitage – MONTE CARLO (Pté de Monaco) / No 269-2; nalepka z pismem odręcznym: No4 / Artist: KATERINA FREDYNA / Title: LE SOULIER DU BOLIVAR / MEDIA:GOUACHE ON SILK / [cena w funtach]; nalepka firmy Ernest Wheatley nr inw. MNG/SW/1316/MR

118

Stanisław Frenkiel (1918 Kraków − 2001 Londyn)

Malarz, grafik, rysownik, pedagog, krytyk sztuki. W latach 1937−1939 studiował w krakowskiej ASP u Władysława Jarockiego i Kazimierza Sichulskiego. W 1939 kilka miesięcy przebywał w Paryżu. Po wybuchu II wojny światowej przedostał się do Lwowa, gdzie został aresztowany za odmowę przyjęcia rosyjskich dokumentów tożsamości i zesłany do Kazachstanu. W 1942 wstąpił do armii gen. Andersa, stacjonował w Iraku, Palestynie i Egipcie. W tym czasie wykonał liczne rysunki. W okresie 1945−1947 studiował w Beirut Academy of Fine Art, gdzie uzyskał srebrny medal. Od 1947 mieszkał w Wielkiej Brytanii. Naukę kontynuował w Sir John Cass College of Art, studiował także historię sztuki na Uniwersytecie Londyńskim. Od 1958 był wykładowcą w wielu szkołach londyńskich, m.in. Wimbledon College, Putney School od Art, Gipsy Hill College, a także na Uniwersytecie Londyńskim. Wykładał również w Stanach Zjednoczonych. Był członkiem Zrzeszenia plastyków Polskich w Wielkiej Brytanii, a także od 1976 – elitarnej London Group, z którą wystawiał. Zajmował się krytyką artystyczną. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1962. Jego figuralne prace charakteryzuje deformacja i karykaturalne przerysowanie. Stosował mocny, nasycony kolor.  93. Wenecja − Plac św. Marka, 1980 olej, płótno, 73 × 90 cm sygnowany na odwrocie: S. Frenkiel ponadto na odwrocie napis: „PLAC ŚW. MARKA – WENECJA” nr inw. MNG/SW/1317/MR

119

Terry Frost

(1915 Leamington Spa, Warwickshire, Wielka Brytania − 2003 Newlyn, Wielka Brytania) Malarz, grafik, pedagog. Uczęszczał na wieczorowe kursy sztuki, później pracował w przemyśle radiowym. W czasie II wojny światowej służył w wojsku, w 1943 trafił do obozu w Bawarii i tu ponownie zainteresował się sztuką. Poznał wówczas Adriana Heatha, który był jego nauczycielem. W latach 1950−1952 był asystentem rzeźbiarki Barbary Hepworth. Wykładał w Bath, Gregory Fellow University, Banff Summer School w Kanadzie, Leeds College of Art i na Cyprze, a później na Uniwersytecie w Reading. Był członkiem London Group. W latach 1959−1963 mieszkał w Saint Ives, a następnie przeniósł się do Bandury, miał pracownię w Newlyn w Kornwalii. W 1992 został wybrany do grona Royal Academicians, a w 2000 uzyskał tytuł szlachecki. Od 1949 tworzył obrazy abstrakcyjne o zdecydowanych mocnych kolorach, swobodnie malowane, zbudowane z figur geometrycznych, pasów czystego koloru.  94. Żółć − Czerń – Czerwień, 1960 akwarela, papier, 27,5 × 35 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Frost 60 na odwrocie oprawy napis: T. FROST; nalepka: The REDFERN GALLERY Ltd. / 20 CORK STREET / BURLINGTON GARDENS / BOND STREET – LONDON W 1 / title: “Yelow: Black: Red” / Artist: TERRY FROST / Purchaser: The Drian Gallery / Date: June 20th. 1963; pieczęć Drian Galleries nr inw. MNG/SW/1318/MR

120

Grace Gardner

(1920 Chicago, USA; mieszka w Flushing, Cornwall, Wielka Brytania) Malarka. Kształciła się w Chicago. Odbyła liczne podróże po Europie, Bliskim i Dalekim Wschodzie. Od 1984 mieszka w Kornwalii w Wielkiej Brytanii. W Drian Galleries miała wystawy indywidualne w 1972 i 1979. Początkowo malowała realistyczne portrety i pejzaże, by dojść do malarstwa abstrakcyjnego, niezwykle barwnego, wirującego kolorem. W 1980 odbyła podróż do Chin, co zainspirowało ją do stworzenia serii akwafort. W latach 90. powstały abstrakcyjne kompozycje złożone z barwnych kwadratów, w tym okresie wykonywała również kolaże. W 2009 ukazała się jej autobiograficzna książka Grace notes. A Life in Art.

121

122

 96. Fuga, 1978

 98. L-80-1, 1980

 97. Sonho da Luz, [ok.1978]

 99. L-80-2, 1980

akryl, płótno, 75,5 × 101 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Grace Gardner na odwrocie napisy: G. Gardner; liczba 301; nalepka z tekstem: „SONHO DA LUZ” / grace gardner / PAINTINGS / 1109 MONROE STREET / EVANSTONE, 60202 / 326-3642 nr inw. MNG/SW/1321/MR

123

124

Eve Garrison

(1903 Boston, USA – 2003 Chicago) Malarka. W 1930 uzyskała dyplom School of the Art Institute w Chicago. W 1934 w Denver Art Museum miała pierwszą wystawę indywidualną. Malowała portrety, akty, weduty z Chicago, pejzaże z podróży do Meksyku. Później w jej malarstwie pojawiły się wpływy kubizmu i surrealizmu. Ostatecznie artystka zwróciła się ku malarstwu abstrakcyjnemu i pop-artowi. Zajmowała się także rysunkiem. W Drian Galleries miała wystawy indywidualne w 1968, 1970 i 1974. Prezentowała wówczas kompozycje abstrakcyjne, zbudowane z drobnych, uregulowanych elementów geometrycznych.  100. Wielobarwny kwadrat, ok. 1968 olej, płyta pilśniowa, 101 × 96 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: EVE GARRISON na odwrocie napisy: tytuł w j. polskim, GARRISON nr inw. MNG/SW/1324/MR

125

Georgina (Georgina Hunt)

(1922 Reading, Berkshire, Wielka Brytania − 2012 Londyn) Malarka. Studiowała w Slade School of Fine Art u Williama Coldstreama. W 1953 wyjechała do Republiki Południowej Afryki, do Londynu powróciła w 1959. W latach 1970−1972 przebywała w USA. W latach 90. odwiedzała Japonię. W Drian Galleries miała wystawy indywidualne w 1967 i 1969. Malowała wówczas kompozycje abstrakcyjne w typie informel. Od lat 70. tworzyła subtelne mgławicowe obrazy abstrakcyjne, posługując się techniką spray.

126

 101. Symbol 2, ok. 1967

 102. Kompozycja na białym tle, 1969

akryl, papier naklejony na płytę pilśniową, 146 × 87,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Georgina. 67 na odwrocie nalepka z tekstem: TITLE: SYMBOL 2 / [cena] nr inw. MNG/SW/1325/MR

akryl, płótno, 121,5 × 106 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Georgina. / 69 nr inw. MNG/SW/1326/MR

127

Evelyn Gibbs

(1905 Liverpool, Wielka Brytania − 1991 Londyn) Malarka, grafik, rysownik, pedagog. W latach 1922−1926 studiowała w School of Art w Liverpoolu oraz w Royal College of Art w Londynie (1926−1929). Po wygraniu Prix de Rome otrzymała stypendium na studia w British School w Rzymie (1929−1931). Po powrocie nauczała w szkole dla dzieci upośledzonych, napisała książkę o nauczaniu sztuki ilustrowaną przez jej uczniów (The Teaching of Art in Schools, 1934), a następnie została wykładowcą w Goldsmiths’ College School of Art. W czasie II wojny światowej była ewakuowana do Nottingham, gdzie założyła stowarzyszenie Midlands Group of Artists, z którym organizowała wystawy. Po wojnie tworzyła w Londynie. W Drian Galleries miała wystawy indywidualne w 1970 i 1972. Malowała zarówno klasycyzujące przedstawienia figuralne, jak i subtelne kompozycje abstrakcyjne.  103. Wyspa, ok. 1970 pastel, tusz, papier, 52,5 × 66,5 cm niesygnowany na odwrocie oprawy napis: EVELYN GIBBS WYSPA nr inw. MNG/SW/1327/MR

128

James Guitet

(1925 Nantes, Francja − 2010 Seynes, Francja) Malarz, grafik, pedagog. W latach 1944−1945 studiował w École des Beaux-Arts w Nantes, a w 1946−1947 w Académie Jaudon w Paryżu. W latach 1954−1957 wykładał w École des Beaux-Arts w Angers, a od 1956 do 1963 – w Wersalu. Przez pewien czas mieszkał w Grecji. W 1970 został profesorem malarstwa i grafiki na paryskiej Sorbonie. Brał udział w Biennale w Wenecji (1962). W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1972. Prezentował kompozycje abstrakcyjne w nurcie informel.  104. 60P.10.61, 1961 olej, płótno, 90 × 130 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: James – Guitet 61 nr inw. MNG/SW/1328/MR

129

Edwin Aldridge Haddock

(1931 Durham, Wielka Brytania − 1996 Grimsby, Wielka Brytania) Malarz samouk. Ukończył studia medyczne na Uniwersytecie w Durham (1953), a następnie uzyskał dyplom z położnictwa w Royal College of Obstetricians and Gynaecologists (1955). Pracował w szpitalach w Newcastle i Middlesbrough. Był członkiem Lincolnshire Artists’ Society i Free Painters and Sculptors. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1963. Prezentował obrazy abstrakcyjne, zbudowane z nieregularnych plam barwnych kładzionych miękko, rozpływających się i nawzajem się przenikających.

 105. Kompozycja abstrakcyjna, 1963 olej, płótno naklejone na płytę pilśniową, 92 × 70,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu monogramem wiązanym: AH na odwrocie sygnatura autorska: Aldrige Haddock / GRIMSBY / ’63; napisy: A. HADDOCK; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1329/MR

130

Merrick Hansel

(1914 Kent, Wielka Brytania − 1988 tamże) Malarz. Początkowo tworzył poezję i pisał krótkie opowiadania. W czasie II wojny światowej jako oficer artylerii służył w Afryce, Indiach i Birmie. Malarstwem zajął się po wojnie. Należał do grupy Free Painters and Sculptors, z którą wystawiał. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1965 i 1967. Prezentował kompozycje abstrakcyjne w typie malarstwa materii. Obrazy traktował w „rzeźbiarski sposób”, tworząc reliefy, wykorzystując gips, sieci, sznurek, kawałki blachy.  106. Relief, ok. 1963 technika własna, płyta pilśniowa, 45,5 × 76 cm sygnowany w prawym dolnym rogu monogramem wiązanym: MH na odwrocie sygnatura autorska: MERRICK HANSEL / No. 14; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1330/MR

 107. Krucjata, ok. 1963 technika własna, kolaż, płyta pilśniowa, 76 × 60,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu monogramem wiązanym: MH na odwrocie sygnatura autorska: MERRICK HANSEL / 5; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1331/MR

 108. Struktury, ok. 1963 technika własna, kolaż, płyta pilśniowa, 91 × 60,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu monogramem wiązanym: MH na odwrocie sygnatura autorska: MERRICK HANSEL; cyfra 3; tytuł w j polskim nr inw. MNG/SW/1332/MR

131

132

107. 

 108.

133

Edward Hayes

(1932 Dublin, Irlandia; mieszka w Londynie) Malarz, rysownik. Studiował w National College of Art w Dublinie i Crawford School of Art w Cork w Irlandii. W Londynie mieszka od 1958. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1958, 1961, 1964, 1966, 1970, 1975 i 1977. Prezentował wówczas kompozycje figuralne z elementami surrealistycznymi.  109. Murphy w fotelu na biegunach, 1968 olej, płótno, 121 × 91 cm sygnowany na odwrocie: EDWARD HAYES / LONDON 1968; MURPHY / IN / ROCKING CHAIR nr inw. MNG/SW/1333/MR  111. Wiggy, 1971 olej, płótno, 161 × 133,5 cm sygnowany na odwrocie: EDWARD HAYES / Los Angeles / 1971 / TITLE / “WIGGY” / AN OLD SCHOOL TEACHER HALF FORGOTTEN / EDWARD HAYES / L.A. / 1971 nr inw. MNG/SW/1335/MR

134

 110. z cyklu „Muzyka kameralna”, ok. 1973 olej, płótno, 127 × 154 cm niesygnowany nr inw. MNG/SW/1334/MR

135

 112. z cyklu „Sceny codzienne” nr 10, 1977 olej, płótno, 101 × 96 cm niesygnowany nr inw. MNG/SW/1336/MR

136

 113. z cyklu „Sceny codzienne” nr 8, 1977 olej, płótno, 92 × 76 cm niesygnowany na odwrocie napisy: z cyklu: Rough image, E. HAYES nr inw. MNG/SW/1337/MR

 114. Studium głowy Olivera Plunketta, 1981 akryl, papier, 20 × 17,5 cm sygnowany u doły z prawej: EDWARD HAYES ’81 na odwrocie oprawy napis: EDWARD HAYES nr inw. MNG/SW/1338/MR

137

Mollie Higgins

(1909 Londyn − 1989 Dorchester, Wielka Brytania) Malarka. W latach 1928−1930 uczęszczała do Slade School of Fine Art w Londynie. Pracowała w Shell Advertising, gdzie zajmowała się reklamą. Wraz z rodziną przeniosła się na farmę w Dorset. Od 1956 ponownie zaczęła malować, znajdując inspirację w greckiej poezji i rzeźbie, chińskiej ceramice i pejzażu Australii. W Drian Galleries miała wystawę indywidualną w 1980.  115. Oglądanie, 1966 akryl, płyta pilśniowa, 102 × 75 cm sygnowany na odwrocie: MH / 1966 nr inw. MNG/SW/1339/MR

138

Roger Hilton

(1911 Northwood, Middlesex, Wielka Brytania – 1975 Botallack, Wielka Brytania) Malarz. W latach 1929–1931 studiował w Slade School of Art w Londynie i Académie Ranson w Paryżu (1931– 1939). W czasie II wojny światowej służył w wojsku i przebywał w obozie jenieckim. Po wojnie wykładał w londyńskiej Central School of Arts and Crafts (1954– 1956). Od lat 50. podróżował do Kornwalii, należał do tamtejszej koloni artystów. W 1964 reprezentował Wielką Brytanię na XXXII Biennale w Wenecji. Początkowo tworzył kompozycje kubizujące, a od 1950 – obrazy abstrakcyjne w nurcie malarstwa informel. Następnie uprościł kompozycję i ograniczył paletę barw − nazwano go wówczas „uczłowieczonym Mondrianem”. Pod koniec lat 50. tworzył kompozycje w nurcie abstrakcji lirycznej. W latach późniejszych malował obrazy na wpół figuratywne, nawiązujące do estetyki prac dzieci, odwołujące się też do surrealizmu.  116. Obraz, 1960 olej, płótno, 50,5 × 60,5 cm niesygnowany na odwrocie nalepka: Painting. February 1960 / Artist: Roger Hilton / [tekst nieczytelny]; pieczęć firmy WINSOR & NEWTON’S nr inw. MNG/SW/1340/MR

139

Cliff Holden

(1919 Manchester, Wielka Brytania; mieszka w Szwecji) Malarz, grafik, rysownik, projektant, pedagog. Uczył się w Wilmslow Modern School, a następnie studiował rolnictwo i weterynarię w Reaseheath School of Agriculture. Zaczął malować w 1943. Następnie studiował filozofię w City Literary Institute w Londynie, tam spotkał malarza Dawida Bomberga. Wraz z grupą malarzy przeniósł się za Bombergiem do Borough Polytechnic w Londynie, gdzie utworzyli Borough Group w 1946. Pisał recenzje, m.in. do „Art News Review”, „Konstperspektic”, „Paletten”. Prowadził audycje radiowe o sztuce, pisał także recenzje wystaw dla BBC. Od 1956 mieszkał i pracował w Szwecji. Wraz z żoną założył studio projektowe w Marstrand, a później w Falkenbergu, gdzie założył także szkołę malarstwa i rysunku. Promował wymianę kulturalną między Szwecją i Anglią. Jest członkiem London Group. W Drian Galleries miał wystawę w 1962. Prezentował silnie uproszczone kompozycje figuralne.  117. Siedząca postać, 1956 olej, płyta pilśniowa, 121,5 × 91 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: Cliff Holden 56 na odwrocie sygnatura autorska: SEATED FIGURE / CLIFF HOLDEN / DERWEN STUDIO / 798 F[?]HAM Rd. / LONDON S.W.G.; nalepki: częściowo zerwana z odręcznym tekstem „SEATED FIGURE” / OIL / PR[?] / CLIFF HOLDEN; A.I.A / EXIBITION / 15 LISLE STREET / GER 4846; Drian Galleries; firmy JAMER BOURLET & SONS Ltd. nr inw. MNG/SW/1341/MR

140

Betty Holman

(1911 Camborne, Wielka Brytania − 1990 Ibiza) Malarka. Wykształcona w Wielkiej Brytanii, związana z Kornwalią. W Drian Galleries miała wystawę w 1967. Malowała sceny rodzajowe, portrety utrzymane w estetyce malarstwa naiwnego.  118. Na spacerze, 1967 olej, płótno, 50,5 × 40,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Holman ’67 na odwrocie napisy: Out Walking / London 1967; liczba 66; na odwrocie ramy: BETTY HOLMAN nr inw. MNG/SW/1342/MR

141

Nina Hosali

(1898 Londyn − 1987 tamże) Malarka, pisarz, pedagog. Odbyła prywatną edukację. Jako malarka była samoukiem. W 1921 wraz z matką Kate Hosali były w Afryce, po powrocie do Londynu w 1923 założyły Society for the Protection of Animals in North Africa. Artystka przez wiele lat była przewodniczącą Margaret Morris Movement. Była też założycielką Nature Cure Clinic w Londynie, zajmującą się medycyną naturalną. Należała do grupy Free Paintings and Sculptors (była honorowym sekretarzem). Publikowała książki: A North Affrican Diary i Children of Allah. Mieszkała w Biggin Hill. W Drain Galleries miała wystawę indywidualną w 1981. Prezentowała obrazy figuratywne, przedstawiające uproszczone i zdeformowane figury ludzkie, nawiązujące do skalnych rytów czy sztuki prymitywów.

142

 119. W słońcu, 1965

 120. Spotkanie, 1965

 121. W świątyni, 1965

olej, płyta pilśniowa, 122 × 61 cm sygnowany w lewym górnym rogu monogramem wiązanym: NH na odwrocie sygnatura autorska: Hosali / ’65; nalepka z tekstem pisanym ręcznie: NINA HOSALI / „Jade in the Sun” / [tekst nieczytelny]; nalepka z pisanymi na maszynie imieniem, nazwiskiem i adresem artystki, nalepka firmy JAMES BOURLT & SONS Ltd. nr inw. MNG/SW/1343/MR

olej, płyta pilśniowa, 122 × 61 cm sygnowany w lewym dolnym rogu monogramem wiązanym: NH na odwrocie sygnatura autorska: HOSALI / ’65; napis: CAMBRIDGE A – L; nalepka z tekstem odręcznym: NINA HOSALI / „Encounter” / [tekst nieczytelny przekreślony]; nalepka z imieniem, nazwiskiem i adresem artystki nr inw. MNG/SW/1344/MR

olej, płyta pilśniowa, 122 × 61 cm sygnowany w prawym górnym rogu monogramem wiązanym: NH na odwrocie sygnatura autorska: Hosali / ’65 nr inw. MNG/SW/1345/MR

 122. Postacie w oknie, 1965 olej, płyta pilśniowa, 91 × 68 cm sygnowany w lewym górnym rogu monogramem wiązanym: NH na odwrocie sygnatura autorska: Hosali / 65; nalepka ROYAL SOCIETY OF BRITISH ARTISTS z nazwiskiem i adresem artystki, tytułem obrazu [Figures in a Window] i ceną; nalepka z liczbą 969 nr inw. MNG/SW/1346/MR

144

 123. Konferencja (tryptyk), 1966 olej, technika własna, płyta pilśniowa, 3 × [102 × 76 cm] sygnowany na odwrocie każdej części: Hosali / ’66 ponadto na odwrocie: nalepki z nazwiskiem i adresem autorki; nalepki: NINA HOSALI / „CONFERENCE” (Triptych / in 3 Parts) / [tekst nieczytelny]; nalepki firmy JAMES BOURLET & SONS nr inw. MNG/SW/1347/MR

145

 124. Karuzela (tryptyk), 1967 olej, płyta pilśniowa, 3 × [122 × 61 cm] sygnowany na odwrocie każdej części: Hosali / ’67 ponadto na odwrocie: dwie nalepki ROYAL INSTITUTE GALLERIES z tytułem obrazu [MERRY-GO-ROUND], nazwiskiem i adresem autorki oraz ceną; nalepki z nazwiskiem i adresem autorki nr inw. MNG/SW/1348/MR

146

Tadeusz Ilnicki

(1906 Kiernasówka na Ukrainie − 1993 Warszawa) Malarz, grafik, rzeźbiarz. Był absolwentem szkoły artystycznej w Odessie (1926–1927). W 1929 został aresztowany i zesłany w region Archangielska. Zdołał uciec i przedostać się do Francji. Podjął studia w Conservatoire des Arts et Métiers. W 1933 powrócił do Polski. W 1939 był we Francji, gdzie dołączył do polskich sił zbrojnych. Po ewakuacji trafił do Wielkiej Brytanii, służył w 1 Dywizji Pancernej gen. Maczka, biorąc udział w jej szlaku bojowym. W 1947 osiadł w Londynie. W 1952 jako pierwszy absolwent ukończył Studium Malarstwa Sztalugowego prowadzone przez Mariana Bohusza-Szyszko. Należał do grupy Free Painters and Sculptors. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1965 i 1967. Malował wówczas wielobarwne, lekko kubizujące kompozycje figuralne.

 125. Ptaszki, ok. 1965 olej, płótno, 51 × 61 cm niesygnowany na odwrocie napis: YOUNG BIRDS nr inw. MNG/SW/1349/MR

147

148

 126. Turniej, 1965

 127. Mężczyzna w łódce, [lata 60. XX w.]

olej, płótno, 71 × 92 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: T. Ilnicki nr inw. MNG/SW/1350/MR

olej, płótno, 160 × 186 cm niesygnowany na odwrocie tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1351/MR

149

Jennifer Van Ingen

(1942 Witley, Surrey, Wielka Brytania; mieszka w Londynie) Malarka. W latach 1959–1962 uczęszczała do Ealing School of Art w Londynie. Po studiach podróżowała po Europie. W 1963 miała pracownię w Paryżu na Montparnasse, a później w Londynie, gdzie prowadziła również szkołę malarstwa. W Drian Galleries wystawiała w 1969 i 1988. Pokazała wówczas kompozycje abstrakcyjne, malowane gładko, traktowane płaszczyznowo.  128. Kompozycja na bieli, ok. 1963 akryl, płótno, 142 × 132 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: J.A. Van Ingen nr inw. MNG/SW/1352/MR

Maurice Jadot

(1893 Bruksela − 1983 Londyn) Malarz, rzeźbiarz, grafik. W latach 1910−1914 studiował architekturę w Académie Royale des Beaux-Arts u Victora Horta w Brukseli. W okresie I wojny światowej służył w wojsku. Od 1919 mieszkał w Wielkiej Brytanii. Należał do założycieli i członków grupy Free Painters and Sculptors. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1958, 1959 i 1960. Prezentował obrazy abstrakcyjne o zgaszonej kolorystyce i silnie zróżnicowanych fakturach, miejscami reliefowych.  129. 21–59, 1959 olej, technika własna, płyta pilśniowa, 152,5 × 122 cm sygnowany na odwrocie: Maurice Jadot / 21–59 nr inw. MNG/SW/1353/MR

150

151

Norma Jameson

(1933 Burslem, Staffordshire, Wielka Brytania; mieszka w Beckenham, Kent, Wielka Brytania) Malarka. Od 1951 do 1955 studiowała w Bath Academy of Art, a w latach 1955−1956 – w Liverpool University. Dyplom z tkaniny artystycznej uzyskała w Goldsmiths College of Art w Londynie. Opublikowała książkę Batik for Beginners. W Drian Galleries miała wystawę indywidualną w 1971. Prezentowała silnie przetworzone pejzaże o spiętrzonej perspektywie. Artystka operowała wówczas uproszczonymi i zgeometryzowanymi formami.

152

 130. Żółte pole, ok. 1970

 131. Niespokojny pejzaż, ok. 1970

olej, płyta pilśniowa, 91 × 122 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Norma Jameson na odwrocie sygnatura autorska: 9. Norma Jameson / YELLOW FIELD nr inw. MNG/SW/1355/MR

olej, płyta pilśniowa, 91 × 122 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Norma Jameson na odwrocie sygnatura autorska: NORMA JAMESON / 19. Unquiet Landscape; a także adres: III HAYES WAY BECKENHAM KENT nr inw. MNG/SW/1356/MR

 132. Burza nad Wickham, ok. 1970 olej, płyta pilśniowa, 122 × 140 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Norma Jameson na odwrocie sygnatura autorska: 30 / STORM OVER WICKHAM / Norma Jameson nr inw. MNG/SW/1357/MR

153

Moni Jana

(1943 Bengal, Indie; mieszka w Kalkucie) Malarka. Ukończyła angielską literaturę na Uniwersytecie w Kalkucie. Do Wielkiej Brytanii przyjechała robić doktorat z literatury. Studiowała w Hammersmith College of Art w Londynie. W Drian Galleries wystawiała w 1980, 1983, 1990, 1993. Malowała w tym czasie symboliczne kompozycje figuratywne przepełnione wschodnim mistycyzmem i filozofią.  133. Grająca, 1979 pastel, papier, 49,5 × 31,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Jana na odwrocie oprawy napisy: MONI JANA; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1358/MR

154

Sophie Johnson

(1913 Polska − 1997 Londyn) Studiowała na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po wojnie pracowała w Niemczech, gdzie poznała swojego męża Petera Johnsona, lekarza psychiatrę. Od 1947 mieszkała z mężem w Wielkiej Brytanii. Była zaprzyjaźniona z Markiem Żuławskim i Feliksem Topolskim. Od 1972 wykonywała kolaże. W Drian Galleries miała wystawę indywidualną w 1981, na której prezentowała prace w technice kolażu.  134. Adieu Coco Chanel, 1979 kolaż, papier, 27 × 15,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: SOPHIE 79 na odwrocie oprawy sygnatura autorska: Adieu Coco Chanel / Johnson nr inw. MNG/SW/1359/MR

Bryn Jones

(1927 Londyn; mieszka tamże) Malarz. Ukończył Cambridge. Wykładał na Uniwersytecie w Kairze i Hongkongu. Malować zaczął w 1955. Pierwszą indywidualną wystawę miał w Drian Galleries w 1962, kolejną w 1963. Prezentował wówczas abstrakcyjne, wysmakowane kolorystycznie, często fakturalne kompozycje.  135. Czerwony intruz, 1963 olej, płótno, 122,5 × 107 cm sygnowany na odwrocie: BRYN / JONES ponadto na odwrocie: tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1360/MR

155

Muriel Juniper

(1906 London – 1982 tamże) Malarka, graficzka. Studiowała w Royal College of Art i Central School of Arts and Crafts, specjalizując się w litografii. Zajmowała się także ilustracją książkową. Wystawiała z London Group. W Drian Galleries miała wystawę indywidualną w 1971. Malowała wówczas kompozycje abstrakcyjne, zbudowane z nieregularnych plam o stonowanych barwach nakładających się na siebie.  136. Kompozycja żółto-szara, [ok.1960] olej, płyta pilśniowa, 71 × 91cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Juniper na odwrocie ramy napisy: MURIEL JUNIPER; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1361/MR

156

Maryon Kantaroff

(1933 Toronto, Kanada; mieszka tamże) Rzeźbiarka, malarka, rysownik, muzyk. Studiowała grę na fortepianie w Royal Conservatory of Music, a także sztukę i archeologię na Uniwersytecie w Toronto (dyplom w 1957). Po studiach pracowała jako kurator w Art Gallery of Ontario, a następnie wyjechała na studia podyplomowe z archeologii do British Museum w Londynie. W Londynie zaczęła studiować rzeźbę w Reading University, John Cass College of Art, Chelsea College of Art. Zajmowała się krytyką artystyczną. Jest współzałożycielką grupy Toronto New Feminists, a także angażuje się w działalność Amnesty International i Artists for Peace. W Drian Galleries miała wystawę indywidualną w 1965. Prezentowała zarówno abstrakcyjne reliefy, jak i rzeźby.  137. Fuga, 1960 technika własna, olej, gips, płyta pilśniowa, drewno, 49 × 38 cm sygnowany u dołu z prawej: MKantaroff na odwrocie: tytuł w j. polskim; nalepka z tekstem: FUGUE / by / Maryon Kantaroff; nalepka Drian Galleries nr inw. MNG/SW/1363/MR

Angela Ker

(1932 Glasgow, Szkocja, Wielka Brytania; mieszka na Ibizie) Malarka. Studiowała w Glasgow School of Art, a następnie w British School w Rzymie. Od lat 70. mieszka na Balearach. W Drian Galleries miała wystawy indywidualne w 1967, 1968 i 1970. Prezentowała obrazy figuratywne skomponowane z dużych płaszczyzn barwnych.  138. Wiatrak, 1967 akryl, płótno, 91,5 × 71 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: KER / 1967 nr inw. MNG/SW/1362/MR

157

Bruce Killeen

(1926 Warwickshire, Wielka Brytania; mieszka w Gloucestershire, Wielka Brytania) Malarz samouk, pedagog, krytyk sztuki, autor filmów o sztuce. Studiował literaturę angielską na Oksfordzie. Osiedlił się w Gloucestershire. W latach 1969−1980 wykładowca literatury i sztuki w Colchester School of Art i Royal Academy Schools. Był lokalnym korespondentem „The Guardian”. Nagradzany za filmy o sztuce. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1965. Maluje kompozycje abstrakcyjne, początkowo informelowe, by w kolejnych latach tworzyć kompozycje z aluzją do pejzażu.  139. Odosobnienie, 1964 olej, płyta pilśniowa, 184 × 91 cm sygnowany na odwrocie: KILLEEN na odwrocie nalepka firmy JAMES BOURLET & SONS nr inw. MNG/SW/1364/MR

John Kingerlee

(1936 Birmingham, Wielka Brytania; mieszka na Beara Peninsula, Irlandia) Malarz. Uczęszczał do Towarzystwa Maryjnego w Exeter. W okresie 1962–1982 mieszkał w Kornwalii. Przez pewien okres mieszkał w Hiszpanii i Maroku. Po powrocie do Wielkiej Brytanii wyjechał do Irlandii i zamieszkał na półwyspie Beara. Przeszedł na islam. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1979. Prezentował symboliczne kompozycje figuratywne.  140. Mędrzec w ogrodzie, 1976 tempera, tusz, płótno, 42,5 × 37 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Kingerlee / 76 na odwrocie napis: The Sage in his Garden / 1976 nr inw. MNG/SW/1365/MR

159

Aleksander Kobzdej

(1920 Olesko na Ukrainie – 1972 Warszawa) Malarz, grafik, ilustrator, rzeźbiarz, scenograf. Studia rozpoczął w 1939 na Wydziale Architektury Politechniki Lwowskiej. W 1945 podjął naukę w ASP w Krakowie pod kierunkiem Eugeniusza Eibischa, następnie został asystentem Władysława Lama na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej. Dyplom architekta uzyskał w 1946. W latach 1947−1951 był związany z PWSSP w Gdańsku, a od 1951 z warszawską ASP, w której kilkakrotnie piastował stanowisko dziekana Wydziału Malarstwa. Początkowo malował zgodnie z założeniami realizmu socrealistycznego, później zwrócił się ku abstrakcji łączonej z nurtem malarstwa materii.  141. Biały, 1961 olej, gips, technika własna, płótno, 55 × 46 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Kobzdej / 1961 na odwrocie sygnatura autorska: Aleksander Kobzdej / 1961 / „BIAŁY” / [wymiary] nr inw. MNG/SW/1366/MR

Andrzej Kuhn

(1929 Lwów; mieszka w Boston, Lincolnshire, Wielka Brytania) Malarz. W czasie II wojny światowej po zajęciu Lwowa przez Armię Czerwoną jego ojciec został aresztowany, a on wraz z matką i siostrą został zesłany do Kazachstanu. Za próbę ucieczki jego matka trafiła do obozu pracy, gdzie zmarła, dzieci zostały oddane do domu dziecka. Szczęśliwie odnaleziony przez ojca, po wyjściu armii gen. Andersa na Bliski Wschód trafił do Iranu, Palestyny i Egiptu. Do Londynu przyjechał w 1947. Przez sześć lat pracował fizycznie w porcie, po czym otrzymał stypendium w Chelsea School of Art. W 1962 opuścił Londyn i przeniósł się na Wschodnie Wybrzeże. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1970 i 1985. Na jego twórczość niewątpliwy wpływ wywarły wydarzenia z dzieciństwa. Stworzył własną ikonografię i stylistykę, świat bajkowy pełen lirycznej zadumy.

 142. Patron żeglarzy, ok. 1970 olej, płyta pilśniowa, 60 × 67 cm sygnowany w lewym górnym rogu: A. Kuhn na odwrocie liczba 62.; napis: A. Kuhn „Patron żeglarzy” nr inw. MNG/SW/1367/MR

160

 143. Kataryniarz, ok. 1970 olej, płyta pilśniowa, 76 × 78 cm sygnowany w prawym górnym rogu: A. Kuhn na odwrocie pieczęć: ROYAL / BOARD / MADE IN SWEDEN / GOLDEN; napis: A. Kuhn Kataryniarz; liczba 303 nr inw. MNG/SW/1368/MR  144. Powrót rybaka, ok. 1970 olej, płyta pilśniowa, 114 × 141 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: A. Kuhn na odwrocie pieczęcie: ROYAL / BOARD / MADE IN SWEDEN / GOLDEN nr inw. MNG/SW/1369/MR

161

 145. Ostatnia wieczerza, ok. 1970 olej, płyta pilśniowa, 122 × 119 cm sygnowany w prawym górnym rogu: A. Kuhn na odwrocie dwie pieczęcie: ROYAL / BOARD / MADE IN SWEDEN / GOLDEN nr inw. MNG/SW/1370/MR

162

M. Taya Kumar

(1951 Madras, Indie; mieszka tamże) Malarka. Tworzy kompozycje figuratywne o surrealistycznej symbolice i nastroju.  146. Scena figuralna, 1982 kredka, sklejka, 91,5 × 127 cm sygnatura nieczytelna w lewym górnym rogu na odwrocie sygnatura autorska: [podpis nieczytelny] 20/7/82; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1371/MR

Zbigniew Kupczyński

(1928 Wilno; mieszka w Vancouver, Kanada) Malarz. Studia malarskie odbył we wrocławskiej PWSSP w pracowni Eugeniusza Gepperta i Stanisława Dawskiego. W 1957 otrzymał stypendium Ministra Kultury i Sztuki i wyjechał do Paryża, gdzie współpracował z Galerią André Schoellera. Przebywał również w USA. Po powrocie do kraju zorganizował wraz z Waldemarem Smolarkiem „Wolną Galerię”, która eksponowała obrazy na murach warszawskiego Barbakanu. Od 1971 mieszka w Kanadzie, często odwiedza Polskę. Od 1980 prowadził w Kanadzie własną galerię. Miał wiele wystaw indywidualnych w Polsce, Francji, Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii – w Drian Galleries w 1974. Stworzył własną malarską poetykę, malował obrazy ukazujące świat dziecka, barwny i pozornie beztroski, jednak pełen zagrożeń i lęku. Jest także autorem cyklu obrazów abstrakcyjnych oraz kompozycji z metalu i drewna.  147. Dziecko z psem, 1974 gwasz, pastel, papier, 68,5 × 49 cm sygnowany w prawym górnym rogu: Kupczyński / 1974 na odwrocie oprawy napis: Zbigniew Kupczyński / „Dziecko z psem” 1974; dwie pieczęcie Drian Galleries; pieczęć firmy J.J. FIALA / PICTURE FRAMES nr inw. MNG/SW/1372/MR

163

Joseph Lacasse

(1894 Tournai, Belgia – 1975 Paryż) Malarz, rysownik. Pochodził z robotniczej rodziny. Od 1905 roku wraz z ojcem pracował fizycznie w kamieniołomach. W 1909 pracował jako kamieniarz, a wieczorowo uczył się imitowania marmuru i powierzchni drewnianych – powstały wówczas prace abstrakcyjne Les cailoux (Krzemienie). W 1912 wstąpił do École des Beaux-Arts w Tournai. W czasie I wojny światowej trafił do obozu, w 1916 uciekł i ukrywał się w szpitalu w Tournai. W 1919 rozpoczął studia w Royal Academy of Art. Od 1925 zamieszkał w Paryżu. W 1931 otworzył na Montparnasse galerię L’Equipe. Niezwykle istotna dla jego twórczości była znajomość z Robertem Delaunay’em i Mauricem Denisem. W 1939 wyjechał do Wielkiej Brytanii. W latach 1943–1945 uczył ceramiki w Stoke-on-Trent. Do Paryża powrócił w 1946. W Drian Galleries wystawiał w 1969 (prace z lat 1910–1960), 1962 (okres kubistyczny), 1971, 1983 i 1984. Jest uznawany za jednego z pionierów malarstwa abstrakcyjnego, a po II wojnie światowej był jednym z prekursorów abstrakcji ekspresyjnej.

164

 148. Kompozycja na czarnym tle, 1910 pastel, papier, 61,5 × 74 cm sygnowany nad dolną krawędzią w polu kompozycji: Lacasse / 1910 nr inw. MNG/SW/1373/MR

 149. Obraz granatowo-niebieski, 1960 olej, płótno, 115 × 89 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Joseph Lacasse / 1960 na odwrocie napisy: LACASSE; tytuł w j. polskim; pieczęć Drian Galleries nr inw. MNG/SW/1374/MR

165

166

 150. Obraz czerwony, 1960

 152. Obraz niebieski, 1960

olej, płótno, 89 × 115,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Joseph Lacasse 1960 na odwrocie tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1375/MR

olej, płótno, 162 × 129,5 cm sygnowany na odwrocie: Lacasse / 1960 / 11 Impasse Ronsin / Paris XV nr inw. MNG/SW/1377/MR

 151. Obraz czerwono-żółty, 1960

 153. Obraz czerwono-czarny, 1960

olej, płótno, 115 × 162 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: Joseph Lacasse / 1960 na odwrocie sygnatura autorska: Lacasse / 1959 / 11 Impasse Ronsin / Paris XV; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1376/MR

olej, płótno, 76 × 101 cm sygnowany w lewej części u dołu: Joseph Lacasse / 1960 na odwrocie napisy: 36 LACASSE; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1378/MR

167

Fiona Lee

(1934 Londyn; mieszka tamże) Malarka. W Drian Galleries miała wystawę indywidualną w 1975, podczas której prezentowała aluzyjne kompozycje abstrakcyjne.  154. Kompozycja abstrakcyjna, 1975 olej, płótno, 90,5 × 74 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Fiona Lee na odwrocie napis: FIONA LEE „KOMPOZYCJA FIOLETOWO- / ZIELONA Z BIAŁYM AKCENTEM” / [wymiary] nr inw. MNG/SW/1384/MR

168

André Lejosne

(1929 Richebourg, Pas-de-Calais, Francja; mieszka w Paryżu) Malarz. Studiował w École des Beaux-Arts oraz prywatnej szkole Roberta Lesbounit w Paryżu. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1973, 1975 i 1979. Malował wówczas symboliczne, surrealistyczne kompozycje, kontrastując figuratywne przedstawienia z abstrakcyjnym tłem obrazów.  155. W piaskownicy, 1978 olej, płótno, 73,5 × 92 cm sygnowany na odwrocie: Andre Lejosne nr inw. MNG/SW/1379/MR

169

Per Lillieström

(1932 Björnlunda, Szwecja; mieszka na Teneryfie) Malarz. Studiował w School of Art and Design w Sztokholmie oraz od 1953 w Paryżu na Académie Julian u André Lhote’a. Od 1956 mieszka na Teneryfie, początkowo w Puerto de la Cruz, a następnie w Los Realejos. Był wykładowcą wizytującym na University of Surrey w Wielkiej Brytanii i na International University Menéndez Pelayo w Santa Cruz. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1973, na której zaprezentował kompozycje abstrakcyjne.  156. Motyw morski, [ok. 1971] olej, płótno, 73,5 × 99 cm sygnatura nieczytelna w lewym dolnym rogu na odwrocie napis: tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1381/MR

Ann Lindsell-Stewart (1923 Londyn; mieszka w Republice Południowej Afryki)

Malarka samouk. Uczęszczała do szkoły w Folkestone w Wielkiej Brytanii. Od lat 50. mieszkała w Zimbabwe, a następnie w Republice Południowej Afryki. W Drian Galleries miała wystawy indywidualne w 1972 i 1974. Prezentowała południowoafrykańskie pejzaże i sceny rodzajowe, malowane syntetycznie o intensywnej kolorystyce.  157. Wyścig kosmiczny, 1972 olej, płyta pilśniowa, 45 × 64 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Lindsell Stewart 72. nr inw. MNG/SW/1473/MR

170

Reginald James Lloyd

(1926 Hereford, Wielka Brytania; mieszka w Dawlish, Devon, Wielka Brytania) Malarz samouk. Po służbie wojskowej studiował krótko w Exeter School od Art. Od 1956 mieszkał w Bideford. Zajmował się ilustracją książkową, wykonywał murale i witraże. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1967 i 1969. Zaprezentował wówczas kompozycje abstrakcji aluzyjnej zbudowane z płaskich plam barwnych.  158. Dwie głowy, 1967 olej, płyta pilśniowa, 26,5 × 50 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: R.J. LLoyd / 1967 na odwrocie sygnatura autorska: R.J. LLOYD; liczba (21) oraz tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1380/MR

171

172

Colin Lucas

(1906 Londyn − 1984 tamże) Architekt, malarz. Uczęszczał do Cheltenham College, a w latach 1925−1928 studiował Architekturę na Cambridge University School. Po studiach pracował w firmie ojca. Był w Wielkiej Brytanii pionierem zastosowania w budownictwie konstrukcji żelbetonowych. Z lat 30. znane są jego modernistyczne realizacje powstałe w ramach działalności firmy Connell, Ward and Lucas. Po wojnie był szefem London County Council, zajmował się urbanistyką i polityką mieszkaniową. W 1978 przeszedł na emeryturę i poświęcił się malarstwu. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w latach 1979–1981. Prezentował realistyczne, nieco uproszczone pejzaże.

 159. Wiosenne drzewa w Regents Park, 1980

 160. Dąb w Hampstead Heath, 1980

olej, płótno naklejone na sklejkę, 30 × 40,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Colin Lucas ’80 na odwrocie: napisy: COLIN LUCAS; nalepka z tekstem: 26. Trees in Springtime. / Regents Park. / April 1980. / by / Colin Lucas nr inw. MNG/SW/1382/MR

olej, płótno naklejone na sklejkę, 36 × 46 cm niesygnowany na odwrocie napis: COLIN LUCAS / 85 / 26 Oak Into Hampstead Heath nr inw. MNG/SW/1383/MR

David Messer

(1912 Sanok − 1999 Izrael) Malarz. W 1929 wyemigrował do Palestyny. Od 1955 mieszkał w Paryżu, ale często wyjeżdżał do Izraela, aż tam zamieszkał. Wystawiał w Europie, USA i Izraelu, gdzie mieszkał do śmierci. W Drian Galleries wystawiał w 1970. Prezentował wówczas ekspresjonistyczne pejzaże, sceny rodzajowe i figuralne o dużym stopniu deformacji postaci.  161. A, 1967 olej, płótno, 46 × 54,5 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: Messer. na odwrocie sygnatura autorska: Messer / 67; „A” 1967 nr inw. MNG/SW/1385/MR  162. B, 1968 olej, płótno, 73 × 60 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Messer na odwrocie sygnatura autorska: Messer 68; napis: DAVID MESSER; „B” 1968 nr inw. MNG/SW/1386/MR

173

174

 163. C, 1969 olej, płótno, 46 × 54,5 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: Messer. na odwrocie sygnatura autorska: Messer 69; napis: DAVID MESSER / „C” 1969 nr inw. MNG/SW/1387/MR

175

John Milnes-Smith

(1929 Middlesex, Wielka Brytania − 1998 Londyn) Malarz, architekt. W latach 1934−1938 studiował w Architectural Association School of Architecture w Londynie, specjalizował się w budynkach historycznych. W czasie II wojny światowej służył na Dalekim Wschodzie, m.in. w Birmie. Po wojnie pracował w dziedzinie ochrony i konserwacji obiektów zabytkowych. Był członkiem London Group. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1963, 1971, 1976 i 1980. Prezentował kompozycje w nurcie abstrakcji informel, później w jego kompozycjach pojawiły się elementy abstrakcji geometrycznej. Tworzył także kolaże.

176

 164. Kompozycja, ok. 1970

 165. Kompozycja geometryczna, 1980

olej, płótno, 121 × 79 cm sygnowany w prawym dolnym rogu monogramem wiązanym: JMS na odwrocie sygnatura autorska: J. MILNES-SMITH / 63; napis: DRIAN nr inw. MNG/SW/1465/MR

olej, płyta pilśniowa, 60,5 × 45,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu monogramem wiązanym: JMS 80 na odwrocie sygnatura autorska: J. MILNES-SMITH i cyfra 8; napis: KOMPOZYCJA GEOMETRYCZNA nr inw. MNG/SW/1466/MR

Francine Morin-Jagu (1936 Francja − 1975 Meksyk)

Malarka. Studiowała w École des Beaux-Art w Paryżu. Uczęszczała także do pracowni André Lhotte’a i Fernanda Légera. Od 1950 podróżowała do Grecji, Włoch, Szwecji. W 1952 wyjechała do Meksyku, gdzie wyszła za mąż. Swoje abstrakcyjne obrazy zapełniała kolistymi, malowanymi płasko formami, w czystych barwach i o różnym nasyceniu.  166. Kompozycja w zieleniach, ok. 1970 olej, płótno, 130 × 97 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: - MORIN.JAGU na odwrocie napisy: M. JAGU; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1354/MR

Robert Watson Munford (1925 Worcester, Massachusetts, USA – 1991 Nowy Jork)

Malarz, grafik, pedagog. Uczęszczał do Worcester Academy. W czasie II wojny światowej służył w U.S. Army Air Corps. Po wojnie kontynuował studia na Ohio State University (1946–1947), Cleveland Institute of Art (1947– 1949), University of Bellas Artes, San Miguel de Allende w Meksyku (1947) i Art Students League w Nowym Jorku (1949–1951). W 1957 przeniósł się na Baleary, ostatecznie osiedlił się w Santa Eulária na Ibizie. Był założycielem stowarzyszenia Grupo Ibiza 59. W latach 1962–1965 wykładał grafikę w Druckwerkstatt Schloss Wolfsburg. W 1966 powrócił do Nowego Jorku. W tym okresie projektował scenografie dla teatrów w Nowym Jorku. W 1971 rozpoczął pracę na Long Island University, gdzie wykładał przez dwadzieścia lat. W Drian Galleries miał wystawę w 1958. W tym okresie malował w stylu abstrakcyjnego ekspresjonizmu.  167. Senne wody, 1959 olej, płótno, 152 × 142 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Munford na odwrocie sygnatura autorska: Munford / L19597; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1388/MR 178

 168. Kompozycja abstrakcyjna, 1959 olej, płótno, 152 × 142 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Munford na odwrocie sygnatura autorska: Munford / L 19599 nr inw. MNG/SW/1389/MR 179

Halima Nałęcz (Halina Nałęcz)

(1914 Antonów na Wileńszczyźnie − 2008 Londyn) Malarka, kolekcjonerka. Na początku wojny polsko-bolszewickiej wraz z rodziną zmuszona była do wyjazdu z majątku i opuszczenia Wileńszczyzny. Od 1924 mieszkała w Wilnie, gdzie podjęła edukację. Po ukończeniu Liceum Filomatów w Wilnie studiowała na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu Stefana Batorego pod kierunkiem Michała Rouby. W 1936 wyszła za mąż za Stanisława Jastrzębiec-Więckowskiego (zginął w 1941). W 1941 po rozpoczęciu wojny niemiecko-sowieckiej znalazła się w Moskwie. Udało się jej wyjechać przez Odessę i Turcję do Hajfy, gdzie wstąpiła do Służby Pomocniczej Kobiet przy II Korpusie Wojska Polskiego. Pracowała jako dekoratorka, zajmowała się również scenografią. W 1949 znalazła się w Libanie, gdzie podpisała kontrakt na wyjazd do Wielkiej Brytanii. Pracowała w przędzalni bawełny w Manchesterze, a następnie w fabryce pończoch w Londynie. Wyszła za mąż za Zygmunta Nałęcza. Rozpoczęła naukę w Studium Malarstwa Sztalugowego prowadzonym przez Mariana Bohusza-Szyszko. W 1953 kontynuowała naukę w Paryżu, w pracowni Jeana Henriego Closona. W 1956 wraz z Denisem Bowenem i Frankiem Avray Wilsonem otworzyła galerię New Vision, a w 1957 przy Porchester Place własną galerię – Drian Gallery (od 1960 Drian Galleries), którą prowadziła do 2000. W 1978 przekazała 181 prac w darze do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie, a w 1983 – 384 prace do Muzeum Narodowego w Gdańsku. Początkowo w swojej twórczości była zafascynowana malarstwem abstrakcyjnym, by na początku lat 60. dojść do własnej formuły − malarstwa figuratywnego ukazującego fantastyczny świat barwnych ogrodów i kwiatów.  169. Zwyciężony, 1966 olej, płótno, 126,5 × 102 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Nalecz 66 na odwrocie sygnatura autorska: HALIMA NALECZ / 5/7 PORCHESTER PLACE / LONDON W 2 „THE DEFEATED”; nalepka Drian Galleries; pieczęć: EWAN PHILLIPS GALLERY [...]; pieczęć firmy ROBERSON & Co. LTD nr inw. MNG/SW/1167/MR

 170. Posłaniec, 1966 olej, płótno, 126 × 102 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Nalecz 66 nr inw. MNG/SW/1168/MR

180

 171. Weekend w Holandii, 1966 olej, płótno, 142,5 × 117,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Nalecz 66 nr inw. MNG/SW/1169/MR 181

182

 172. Odkrywanie natury, 1966

 173. Odkrywanie natury, 1966

olej, płótno, 142 × 116 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Nalecz 66 na odwrocie wyblakła sygnatura autorska: Halima Nalecz 1966.; nalepka Drian Galleries, napis: 46 PARIS 126 nr inw. MNG/SW/1170/MR

olej, płótno, 162 × 126 cm sygnowany na odwrocie: N.26 HALIMA NALECZ / 5-7 PORCHESTER PLACE / LONDON W2 / oil on canvas Rediscovery of Nature ponadto na odwrocie: cena w funtach; nalepka z nazwiskiem i adresem artystki, tytułem obrazu [REDISCOVERY OF NATURE]; nalepka firmy JAMES BOURLET & SONS nr inw. MNG/SW/1171/MR

 174. Tropikalna rzeka, 1966 olej, płótno, 100,5 × 153 cm sygnowany na odwrocie: HALIMA NALECZ / 5/7 PORCHESTER PLACE LONDON. W2 ponadto na odwrocie: nalepka Drian Galleries z tytułem [Tropical River] nr inw. MNG/SW/1172/MR

 175. Egzotyczny ogród, 1966 olej, płótno, 180 × 116,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Nalecz 66 na odwrocie: nalepka Drian Galleries nr inw. MNG/SW/1173/MR

183

 176. Szczęśliwy wśród pól, 1968 olej, płótno, 103 × 126 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: Nalecz 68. na odwrocie sygnatura autorska: HALIMA NALECZ / 5/7 PORCHESTER PLACE LONDON. W2 „HAPPY IN THE FIELDS” (No.2); nalepka Drian Galleries nr inw. MNG/SW/1174/MR  177. Błękitny świt, 1968 olej, płótno, 182 × 122 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: Nalecz 68 na odwrocie sygnatura autorska: HALIMA NALECZ / 5/7 PORCHESTER PLACE / LONDON W.2 „BLUE DAWN” No.1; pieczęć firmy ROBERSON & Co. LTD nr inw. MNG/SW/1175/MR  178. Szukanie miodu, 1969 olej, płótno, 127 × 102 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Nalecz 69 na odwrocie: nalepka Drian Galleries; nalepka At FEDERATION OF BRITISH ARTIST GALLERY z tytułem obrazu [LOOKING FOR HONEY], nazwiskiem i adresem artystki, techniką i ceną nr inw. MNG/SW/1176/MR

185

186

 179. Akrobata łąk, 1969

 180. Alicja w krainie czarów, 1970

olej, płótno, 102 × 126 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Nalecz 69 na odwrocie: nalepka Drian Galleries; pieczęć firmy ROBERSON & Co. LTD nr inw. MNG/SW/1177/MR

olej, płótno, 102 × 126 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: Nalecz 70. nr inw. MNG/SW/1178/MR

 181. Zamiast wakacji (część I dyptyku), 1970

 182. Zamiast wakacji (część II dyptyku), 1970

olej, płótno, 167,5 × 122 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: Nalecz 70. na odwrocie: nalepka z tekstem odręcznym HALIMA NALECZ / 5/7 PORCHESTER PLACE / LONDON, W.Z / „INSTEAD OF HOLIDAY” / (DIPTYCH) [cena w funtach] / RIGHT PANEL; pieczęć firmy ROBERSON & Co. LTD nr inw. MNG/SW/1179/MR

olej, płótno, 167,5 × 122 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Nalecz 71. na odwrocie: nalepka z tekstem odręcznym HALIMA NALECZ / 5/7 PORCHESTER PLACE / LONDON, W.Z / „INSTEAD OF HOLIDAY” / (DIPTYCH) [cena w funtach] / LEFT PANEL; pieczęć firmy ROBERSON & Co. LTD nr inw. MNG/SW/1180/MR

 183. Słowiańska idylla, 1971 olej, płótno, 116 × 142 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: Nalecz 71 na odwrocie sygnatura autorska: „Slavic Idyll” / Halima Nalecz / 5-7 Porchester Place W 22 / cena w funtach; nalepka z odręcznie pisanymi: nazwiskiem i adresem artystki, tytułem i ceną obrazu nr inw. MNG/SW/1181/MR  184. Lato, 1971 olej, płótno, 122 × 167 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: Nalecz 71 na odwrocie napis: „Summer” nr inw. MNG/SW/1182/MR

188

189

 185. Czerwone pole, 1971 olej, płótno, 102 × 127 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: Nalecz 71 nr inw. MNG/SW/1183/MR  186. Idylliczny świat, 1974 olej, płótno, 102 × 76,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: 74 / Nalecz na odwrocie sygnatura autorska: 8, Halima Nalecz „Idyllic World” / 5-7 Porchester Place W 22 BT oil; cena w funtach nr inw. MNG/SW/1184/MR

 187. Daleki wulkan, 1975 olej, płótno, 122 × 122 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Nalecz 75 na odwrocie sygnatura autorska: No 563 NALECZ HALIMA „FARAWAY VOLCANO” oil / 7 Porchester Place W 22 BT; pieczęć firmy ROBERSON & Co. LTD nr inw. MNG/SW/1185/MR

190

191

 188. Ożywione pola, 1976 olej, płótno, 77,5 × 101,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Nalecz 76 na odwrocie sygnatura autorska: Halima Nalecz „The Spirited Fields” / 1976 / Porchester Place W2; nalepka At THE MALL GALLERIES z tytułem [The GRASS IN GREEN], nazwiskiem i adresem artystki, techniką i ceną nr inw. MNG/SW/1190/MR

192

 189. Złote lisy, 1977 olej, płótno, 100,5 × 76 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Nalecz 77 na odwrocie wyblakły napis: Golden Foxes nr inw. MNG/SW/1191/MR  190. Rozjarzony ogród, 1978 olej, płótno, 91 × 71 cm niesygnowany na odwrocie napis: GLOWING GARDEN 1978 nr inw. MNG/SW/1192/MR

193

194

 191. Boże Narodzenie, 1979

 192. Las, 1979

olej, płótno, 90,5 × 60,5 cm sygnowany na odwrocie: Halima Nałęcz Christmas 1979 ponadto na odwrocie: nalepka z danymi obrazu, adresem artysty i ceną podaną w funtach nr inw. MNG/SW/1193/MR

olej, płótno, 50 × 40 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: Nalecz 79 na odwrocie napis : The Forest nr inw. MNG/SW/1194/MR

 193. Zielono-niebieski, 1980

 194. Wiosna, 1980

olej, płótno, 101 × 76 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Nalecz 80 nr inw. MNG/SW/1195/MR

olej, płótno, 103,5 × 70,5 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: Nalecz na odwrocie napis: Spring 1980 nr inw. MNG/SW/1196/MR

 195. Letnia wibracja, 1983 olej, płótno, 121,5 × 160 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: Nalecz 83 na odwrocie sygnatura autorska: Halima Nalecz / 7 Porchester Place, 6, Summer Vibration nr inw. MNG/SW/1197/MR

 196. Duch, 1975 olej, płótno, 77 × 101 cm sygnowany w dołu po lewej: Nalecz 75 na odwrocie wyblakła sygnatura autorska: HALIMA [...], liczba 18, cena w funtach nr inw. MNG/SW/1198/MR

196

197

 197. Pośród nocy, [1975] olej, płótno, 90,5 × 72 cm niesygnowany na odwrocie napis: Midlest Night nr inw. MNG/SW/1199/MR

 198. Requiem dla Lacasse’a, 1975 olej, płótno, 102 × 75,5 cm niesygnowany na odwrocie napis: „Requiem for Lacasse” nr inw. MNG/SW/1200/MR  199. Ogród, 1971 olej, płótno, 76 × 101,5 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: Nalecz 71 na odwrocie napis: „GARDEN” nr inw. MNG/SW/1201/MR

199

 200. Arabski czarownik, 1980 olej, płótno, 101 × 75,5 cm sygnowany na odwrocie: 1980 HALIMA NALECZ „THE ARABIAN FAIRY” nr inw. MNG/SW/1202/MR  201. Na brzegu morza, [1980] olej, płótno, 103 × 76,5 cm niesygnowany nr inw. MNG/SW/1203/MR  202. Król Orzeł, 1980 olej, płótno, 75,5 × 101 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Nalecz 80 na odwrocie napisy: 13 „KING EAGLE” [wymiary] / HALINA NALECZ / [cena w funtach] DRIAN GALLERIES 7 PORCHESTER PLACE LONDON W 2 nr inw. MNG/SW/1204/MR

200

 203. Bukiet lata, 1974 olej, płótno, 102 × 76 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: Nalecz 74 na odwrocie sygnatura autorska: [podpis nieczytelny] „Bouquet of Summer”; pieczęć firmy ROBERSON & Co. LTD nr inw. MNG/SW/1205/MR  204. Samotność, [1970] olej, płótno, 113 × 86 cm sygnowany na odwrocie: NALECZ HALIMA / 7 PORCHESTER PLACE W2231 nr inw. MNG/SW/1206/MR  205. Na szczycie, [ok. 1980] olej, płótno, 102 × 76 cm niesygnowany na odwrocie nalepka: John Moores Liverpool Exhibition 12 1980 / [nazwisko i adres artystki, tytuł obrazu „On the TOP”, technika, cena, podpis nieczytelny artystki]; pieczęć firmy G. ROBERSON & Co. LTD. nr inw. MNG/SW/1207/MR

201

202

 207. Drzewne stwory, [1976] olej, płótno, 102 × 126 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: Nalecz na odwrocie sygnatura autorska: HALIMA NALECZ 5-7 PORCHESTER PLACE MARBLE ARCH. TREE CREATURES; nalepka Drian Galleries; pieczęć EWAN PHILLIPS GALLERY [...] nr inw. MNG/SW/1209/MR

 206. Radosny ogród, 1976

 208. Późne lato, [1970]

olej, płótno, 91 × 122 cm sygnowany w obu dolnych rogach: Nalecz 76 na odwrocie sygnatura autorska: HALIMA NALECZ / „JUBILEE GARDEN” / 7 Porchester Place London W2; pieczęć firmy G. ROBERSON & Co. LTD. nr inw. MNG/SW/1208/MR

olej, płótno, 102 × 76 cm sygnowany na odwrocie: 5-7 Porchester Place W 2 Halima Nalecz ponadto na odwrocie pieczęcie: Drian Galleries; nalepka (zniszczona) At THE HALL GALLERIES z nazwiskiem i adresem artystki, danymi obrazu nr inw. MNG/SW/1210/MR

203

 209. Cztery pory roku, 1969 olej, płótno, 126 × 102 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Nalecz. / 69 na odwrocie wyblakła sygnatura autorska: HALIMA NALECZ / 5-7 PORCHESTER PLACE MARBLE ARCH.; nalepka Drian Galleries; nalepka At FEDERATION OF BRITISH ARTIST GALLERY z tytułem obrazu [FOUR SEASONS], nazwiskiem i adresem artystki, techniką i ceną nr inw. MNG/SW/1211/MR  210. Złote lato, [1970] olej, płótno, 101 × 126 cm niesygnowany na odwrocie napisy: 14, „Golden Summer”, cena w funtach; pieczęć firmy ROBERSON & Co. LTD nr inw. MNG/SW/1212/MR

205

 211. Oczekujące stworzenie, 1966 olej, płótno, 126 × 102 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: Nalecz 66 na odwrocie napis: HALIMA NALECZ; nalepka: At FEDERATION OF BRITISH ARTIST GALLERY z tytułem obrazu [THE WAITING CREATURE], nazwiskiem i adresem artystki, techniką i ceną; nalepka firmy JAMES BOURLET & SONS; pieczęć firmy ROBERSON & Co. LTD nr inw. MNG/SW/1213/MR

 212. Nadejście nocy, 1972 olej, płótno, 102,5 × 76 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: Nalecz 72 nr inw. MNG/SW/1214/MR

 213. Kompozycja, [lata 50. XX w.] olej, płótno, 61 × 51 cm niesygnowany na odwrocie napis: „COMPOSITION” nr inw. MNG/SW/1215/MR

206

207

208

 214. Jesień, [1973]

 215. W słońcu, 1972

olej, płótno, 75 × 51,5 cm niesygnowany na odwrocie napis: „AUTUMN”, na odwrocie płótna prostokątna nieczytelna pieczęć nr inw. MNG/SW/1216/MR

olej, płótno, 76,5 × 50,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Nalecz 72 na odwrocie napis: „IN THE SUN” nr inw. MNG/SW/1217/MR

 216. Egipski kot, 1977 olej, płótno, 122 × 122 cm niesygnowany na odwrocie napis: „EGYPTIAN CAT”; cena w funtach; pieczęć firmy ROBERSON & Co. LTD nr inw. MNG/SW/1218/MR

209

 217. Radosny dzień, 1977 olej, płótno, 122 × 122 cm niesygnowany na odwrocie napis: „Joyous Day”; cena w funtach; pieczęć firmy ROBERSON & Co. LTD nr inw. MNG/SW/1219/MR  218. Wielkanoc, 1983 olej, płótno, 77 × 61 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Nalecz 83 na odwrocie napis: „EASTER, 83” nr inw. MNG/SW/1220/MR  219. Lato, [1977] olej, płótno, 111 × 86 cm sygnowany na odwrocie: NALECZ HALIMA. THE SUMMER nr inw. MNG/SW/1221/MR

210

 220. Poranna pieśń, 1976 olej, płótno, 121 × 121 cm niesygnowany na odwrocie napis: 15, „Morning Song”; cena w funtach; pieczęć firmy G. ROBERSON & Co. LTD nr inw. MNG/SW/1222/MR 211

 221. Na polach, 1976

 222. Niebieski pejzaż, 1972

olej, płótno, 162 × 126 cm sygnowany na odwrocie: Halima Nalecz / 7 Porchester Place W2 2BT, „In the Fields”, cena w funtach, liczba 25 nr inw. MNG/SW/1226/MR

olej, płótno, 121 × 167 cm sygnowany na odwrocie: HALIMA NALECZ / 5-7 Porchester Place W 22 / Blue Landscape, 13, cena w funtach nr inw. MNG/SW/1224/MR

213

 223. Letni śpiew, 1973

 224. Nocny lot, [1972]

olej, płótno, 160 × 121 cm sygnowany na odwrocie: Halima Nalecz / „Summer Song” / 5-7 Porchester Place W 22 ponadto na odwrocie: nalepka z odręcznie pisanymi: nazwiskiem i adresem artystki, tytułem i ceną obrazu nr inw. MNG/SW/1223/MR

olej, płótno, 162 × 126 cm sygnowany na odwrocie: 9 Halima Nalecz „Night Flight”; cena w funtach ponadto na odwrocie: pieczęć firmy G. ROBERSON & Co. LTD nr inw. MNG/SW/1225/MR

 225. Ulubiony poemat, [lata 70. XX w.] olej, płótno, 75 × 101 cm niesygnowany nr inw. MNG/SW/1708/MR  226. Lisy, [lata 70. XX w.] olej, płyta pilśniowa, 50 × 76 cm niesygnowany na odwrocie napisy: FOXES; nalepka firmy NEWFRAMES nr inw. MNG/SW/1709/MR

214

215

 227. Lato, [1977] olej, płótno, 51 × 76 cm sygnowany na odwrocie: Halima Nalecz N. 9 „The summer” nr inw. MNG/SW/1710/MR  228. Wielkanocne jajko, [lata 70. XX w.] olej, płótno, 75 × 50 cm niesygnowany na odwrocie napis: EASTER EGG nr inw. MNG/SW/1711/MR

216

Nieokreślony malarz  229. Kompozycja, [lata 70. XX w.] emalia, miedź, 20 × 30,3 cm niesygnowany nr inw. MNG/SW/1673/MR

Nikos (Nikos Sahinis)

(1924 Saloniki, Grecja – 1989 tamże) Malarz, grafik, pedagog. Studiował prawo i ekonomię na Uniwersytecie w Salonikach, a następnie malarstwo u Polykleitosa Rengosa i Roya Moyera oraz grafikę u Georga Perreta. Od 1970 był wykładowcą na Uniwersytecie w Salonikach, gdzie prowadził zajęcia z malarstwa, grafiki i scenografii. W czasach dyktatury wojskowej odmówił udziału w Biennale w Wenecji. W latach 1978−1983 podróżował po Europie. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1978. Uprawiał malarstwo, grafikę, zajmował się scenografią, projektował kostiumy, plakaty, uprawiał krytykę artystyczną. Początkowo malował pejzaże i martwe natury, później zainteresowały go sceny z życia codziennego, wreszcie jego malarstwo zmierzało w kierunku abstrakcji. Od lat 50. wykonywał także kolaże. Około 1960 tworzył kompozycje abstrakcyjne, ekspresyjne, często o grubej fakturze. W latach późniejszych w swojej twórczości wykorzystywał płótno światłoczułe. Od lat 80. był pod wpływem neoekspresjonizmu.  230. Obraz fakturowy, 1963 olej, płótno, technika własna, 110 × 110 cm sygnowany u dołu z lewej: NIKOS na odwrocie sygnatura autorska: NIKOS / 1963; nalepka z odręcznym tekstem: Nikos Sahinis / Obraz fakturowy Inw 1340 / ol pł. techn własna / 1963 r. nr inw. MNG/SW/1390/MR

217

Rika Pana (Rika Panagiotopoulou) (1929 Ateny; mieszka w Grecji)

Malarka. Studiowała w pracowni Panosa Sarafianosa, a następnie w Szkole Sztuk Pięknych w Atenach. Przez pewien czas mieszkała w Paryżu. W Drian Galleries miała wystawę indywidualną w 1969. Prezentowała ekspresyjnie malowane kompozycje z pogranicza abstrakcji i figuracji.  231. Postacie, ok. 1969 akryl, płótno, 89 × 79,5 cm niesygnowany nr inw. MNG/SW/1391/MR

 232. Matka i dziecko, ok. 1969 akryl, płótno, 80 × 70 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: R. Pana na odwrocie napisy: RIKA PANA; tytuł w j. polskim; 1969 r. nr inw. MNG/SW/1392/MR

218

219

D. Paramore

(1937 Malawi; mieszka tamże) Malarz. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1982. Prezentował wówczas kompozycje abstrakcyjne z aluzją do pejzażu.  233. Bez tytułu, 1981 olej, płótno, 61 × 91,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: D. Paramore 1981 na odwrocie napisy: PARAMORE; liczba 279. / Ph. 26 / 4181 N.M.; PARAMORE nr inw. MNG/SW/1393/MR

Donald Pass

(1930 Congleton, Cheshire, Wielka Brytania – 2010 Wheatley, Wielka Brytania) Malarz, rysownik, pedagog. Studiował w Stoke-on-Trent Regional College of Art w Londynie (1947–1950) oraz Royal Academy Schools (1951–1954). Był wykładowcą w Liverpoolu, Manchesterze, Birmingham, a także w więzieniu Drake Hall w Stafford. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1958 i 1960, prezentował wówczas liryczne abstrakcyjne obrazy. Później w swoim malarstwie zwrócił się ku tematyce religijnej. W 1969 przeszedł głębokie doświadczenie mistyczne na przykościelnym cmentarzu. Od tego momentu utrwalał swoje wizje zmartwychwstania dusz. W 1984 rozpoczął serię monumentalnych rysunków węglem przedstawiających zmartwychwstanie.  234. Piony, ok. 1958 olej, płótno, 102 × 102 cm niesygnowany na odwrocie napisy: DONALD PASS; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1394/MR

 235. Pejzaż, ok. 1958 olej, płótno, 148 × 128 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: D. PASS na odwrocie napisy: EUSTON / OIL / PAINTINGS / FRAGILE nr inw. MNG/SW/1395/MR

220

221

222

 238. Trznadle, 1966

 239. Na promenadzie Weston-Super-Mare, 1967

olej, płótno, 123,5 × 92 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: DONALD PASS na odwrocie napisy: 1966 VESPERS, DONALD PASS nr inw. MNG/SW/1398/MR

olej, płótno, 152 × 101 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Pass na odwrocie sygnatura: PROMENADE WESTON-SUPER-MARE DONALD PASS MARCH 1967 nr inw. MNG/SW/1399/MR

 236. Pejzaż, ok. 1959 olej, płótno, 102 × 128 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: D. PASS na odwrocie napisy: DONALD PASS; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1396/MR  237. Kompozycja w zieleniach, ok. 1960 olej, płótno, 128 × 148 cm niesygnowany na odwrocie napis: DONALD PASS; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1397/MR

223

224

James Pearson

(1945 Glasgow, Wielka Brytania; mieszka w Wielkiej Brytanii) Malarz. Tworzy wielobarwne motywy figuratywne, o dekoracyjnym charakterze, często linearne.  240. W dżungli, [2. poł. lat 60. XX w.] olej, płyta pilśniowa, 91 × 78,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: J.P. na odwrocie napisy: JAMES PEARSON; tytuł w j. polskim; nalepka z odręcznym napisem: 9 / IN THE / JUNGLE / [wymiary] nr inw. MNG/SW/1400/MR

 241. Maroko, [2. poł. lat 60. XX w.] olej, płyta pilśniowa, 108 × 76 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: J.P. na odwrocie napis: JAMES PEARSON „MAROCO”; pieczęć firmy ROYAL BOARD / IN SWEDEN / GOLDEN nr inw. MNG/SW/1401/MR

225

 243. Połączenie, ok. 1967 olej, płótno, 139 × 177,5 cm niesygnowany na odwrocie inny obraz; napisy: PELLING / 55 FUSION nr inw. MNG/SW/1403/MR  244. Rana 1, ok. 1967 olej, płótno, 152 × 245 cm niesygnowany na odwrocie inny obraz; napisy: PELLING / tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1404/MR

John Pelling

(1930 Hove, Sussex, Wielka Brytania; mieszka w Monte Carlo) Malarz, pastor Kościoła Anglikańskiego. W 1946 rozpoczął naukę w Brighton College of Art and Crafts, a w latach 1951−1955 studiował w Royal College of Art. Od 1955 do 1958 uczęszczał do Chichester Theological College. W 1959 przyjął święcenia. Był pastorem w parafiach Kensington, Hammersmith. W 1979 wyjechał na południe Francji, by ostatecznie objąć, aż do emerytury, parafię w Nicei. Po przejściu na emeryturę poświęcił się całkowicie malarstwu. Jak sam przyznawał, miało ono ścisły związek z powołaniem. Był przyjacielem Francisa Bacona. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1965, 1967 i 1978. Początkowo malował obrazy abstrakcyjne o swobodnej, ekspresyjnej plamie barwnej, by od lat 70. tworzyć kompozycje figuratywne, często o symbolicznej aurze.

 242. Plaża, ok. 1965 olej, płótno, 126,5 × 102 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: PELLING nr inw. MNG/SW/1402/MR 227

 245. Pustynia, ok. 1970 olej, płótno, 177 × 137 cm niesygnowany nr inw. MNG/SW/1405/MR  246. Zakochani, [ok. 1975] olej, płótno, 152 × 136 cm niesygnowany nr inw. MNG/SW/1406/MR

228

 247. Kąpiel, [ok. 1975] olej, płótno, 177 × 177 cm niesygnowany na odwrocie napis: PELLING „Z TAHITI” nr inw. MNG/SW/1407/MR

229

John Penn

(1921 Greens Norton, Northamptonshire, Wielka Brytania – 2007 Ipswich, Suffolk, Wielka Brytania) Architekt, malarz. Uczęszczał do Eton i do Trinity College w Cambridge. Studiował także historię w Cambridge. W czasie II wojny światowej służył w wojsku. Po wojnie uzupełnił studia w Architectural Association w Londynie. Przez pewien czas pracował w USA. Zajmował się także projektowaniem mebli. W Drian Galleries miał wystawę w 1962. Prezentował wówczas kompozycje abstrakcyjne o zróżnicowanej fakturze.

230

 248. Obraz czarny, 1962

 249. Kompozycja sferyczna, [ok. 1960]

technika własna, płyta pilśniowa, 121,5 × 83 cm niesygnowany na odwrocie napisy: DRIAN PENN; nalepka z tekstem maszynowym: PENN, John / born in 1922 / lives in England / 126 Black Paintings 1962; nalepka: CITY OFF BRADFORD GALLERY / CARTWRIGHT MEMORIAL HALL / numer 792; dwie nalepki firmy JAMES BOURLET & SONS nr inw. MNG/SW/1408/MR

olej, płótno, 121,5 × 83,5 cm niesygnowany na odwrocie napisy: JOHN PENN; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1409/MR

Georg Karl Pfahler

(1926 Emetzheim, Wissembourg, Niemcy − 2002 tamże) Malarz, rzeźbiarz, pedagog. W 1948 podjął studia w Akademie der Bildenden Künste w Norymberdze, a w 1950 – w Staatliche Akademie der Bildenden Knute w Stuttgarcie. W tym czasie zajmował się także ceramiką. Należał do założycieli stowarzyszenia Gruppe 11, skupiającego malarzy informel, a także Stuttgarter Gruppe. W Drian Galleries miał wystawę w 1958. Prezentował kompozycje abstrakcyjne w typie informel, skonstruowane z przenikających się plam barwnych. W swoim późniejszym malarstwie eksperymentował z efektami przestrzennymi, dążył do uproszczeń konstrukcji obrazu.  250. Kompozycja abstrakcyjna, 1958 olej, płótno, 100 × 128,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Pfah G / 5 II. 58 na odwrocie sygnatura autorska: 5 Februar 1958 [podpis nieczytelny]; skreślona liczba 15; cyfra 7; napisy: PFAHLER; tytuł w j. polskim; nalepka Drian Galleries nr inw. MNG/SW/1410/MR

232

Ivan Picelj

(1924 Okučani, Chorwacja − 2011 Zagrzeb, Chorwacja) Malarz, rzeźbiarz, grafik, projektant. W latach 1943−1946 studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Zagrzebiu. Był założycielem interdyscyplinarnej grupy EXAT-51 (1951) i Industrial Design Studio – SIO (1956), a także międzynarodowego ruchu New Tendencies (1961−1967). Był związany z Galerią Denise René w Paryżu. Brał udział w Biennale w Wenecji w latach 1969 i 1972. Projektował plakaty, książki, zajmował się wzornictwem przemysłowym, a od 1957 – rzeźbą. Projektował pawilony wystawowe. Jako malarz posługiwał się językiem geometrii, tworząc czytelne, linearne kompozycje zbudowane z prostych figur geometrycznych i podstawowych kolorów.  251. Kompozycja Xaty, 1959 olej, płótno, 95 × 115 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: PICELJ ’59 na odwrocie sygnatura autorska: IVAN PICELJ „COMPOSITION XATY” 1959, oil nr inw. MNG/SW/1411/MR

233

Edgard Pillet

(1912 Saint-Christoly-Médoc, Francja − 1996 Paryż) Malarz, rzeźbiarz, architekt. Od 1928 studiował w École des Beaux-Arts w Bordeaux, a od 1931 – w École des Beaux-Arts w Paryżu. W 1936 uzyskał stypendium, dzięki czemu przez rok mieszkał w Grecji. Od 1950 był redaktorem awangardowego pisma „Art d’aujourd’hui”. W 1950 stworzył warsztat sztuki abstrakcyjnej na Académie de la Grande Chaumière w Paryżu. Był związany z galerią Denise René. W 1951 reżyserował abstrakcyjny film Genesis. W połowie lat 50. wyjechał do USA. W 1955 był profesorem na Uniwersytecie w Louisville, a rok później – w Instytucie Sztuki w Chicago. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1959 i 1961. Jego malarstwo opiera się na zastosowaniu i kontraście podstawowych figur geometrycznych.  252. Miriada, 1961 olej, technika własna, płótno, 116 × 89 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: PILLET na odwrocie sygnatura autorska: MYRIADE / E. Pillet / 1961; nalepka Drian Galleries; nalepka firmy JAMES BOURLET & SONS nr inw. MNG/SW/1412/MR

234

Lutka Pink (Ludwika Pinkusiewicz) (Warszawa 1906 − Jerozolima 1999)

Malarka. Studiowała w warszawskiej ASP, a w latach 1937−1938 w paryskim oddziale krakowskiej ASP u Wacława Zawadowskiego. W Paryżu wyszła za mąż za malarza Kazimierza Zielenkiewicza. Wojnę wraz z mężem spędziła w Aix-en-Provence we Francji. W 1946 powróciła do Paryża. Od początku lat 50. wyjeżdżała do Nowego Jorku. Należała do grupy Free Painters and Sculptors. W Drian Galleries miała wystawy indywidualne w 1958 i 1962. Zaliczana jest do kręgu malarzy Montparnasse. Malowała pejzaże, portrety, martwe natury. Początkowo jej malarstwo nawiązywało do twórczości Vuillarda i Bonnarda, później pod wpływem przyjaźni z Picassem geometryzowała formy, by następnie zwrócić się ku malarstwu abstrakcyjnemu.  253. Kompozycja, [ok. 1960] olej, płyta pilśniowa, 49,5 × 73 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: LUTKA PINK nr inw. MNG/SW/1413/MR

235

Brian Plummer

(1934 Londyn; mieszka tamże) Malarz. Od 1954 do 1957 uczęszczał do Hornsey College of Art, w latach 1957–1960 – do Royal Academy Schools w Londynie. Przewodniczył fundacji studiów na University of Westminster. W 1979 uzyskał nagrodę na Biennale w Barcelonie. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1965. Prezentował wówczas swobodnie malowane kompozycje abstrakcyjne nawiązujące do pejzażu.  254. Mgły nad horyzontem, 1964 olej, płótno, 183 × 183 cm sygnowany na odwrocie: B. Plummer 1964 na odwrocie napisy: „BROAD REYN”, MIST OPENING OVER LANDSCAPE, PLUMMER; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1414/MR

 255. Skell, 1964 olej, płótno, 42 × 42 cm sygnowany na odwrocie: B. Plummer ponadto na odwrocie napis: 70 „SKELL” 1964 (No9) nr inw. MNG/SW/1415/MR

236

237

Louis Porter

(1904 Stamford, USA − 1984 Nowy Jork) Malarz. W latach 1929−1930 studiował w The Arts Students League w Nowym Jorku u Kimona Nicolaïdesa. Pod wpływem rodziny studiował także prawo w Yale University Law School, po skończeniu prawa został przyjęty do adwokatury w Nowym Jorku. W 1932 wyjechał do Paryża, gdzie uczył się u Jeana Marchanda. Po powrocie do Nowego Jorku ponownie studiował w The Arts Students League (1939−1940). Ostatecznie zrezygnował z prawa i kupił małą farmę w Connecticut. Napisał dwie książki: Extending our Vision: God is The Infinite i autobiograficzną Road to Damascus. Ostatnie dwadzieścia lat spędził w New Canaan koło Nowego Jorku. W Drian Galleries wystawiał indywidualnie w 1969, 1970 i 1972. Malował w tym okresie inspirowane naturą abstrakcyjne kompozycje o zwartej konstrukcji i mocnym kolorze.

 256. Motyw słońca, ok. 1969 olej, płótno, 122 × 76 cm sygnatura wiązana: PORTER w lewym górnym rogu nr inw. MNG/SW/1416/MR  257. z cyklu „Mity greckie”, ok. 1962 olej, płótno, 76 × 122 cm sygnatura wiązana: PORTER w lewym dolnym rogu nr inw. MNG/SW/1417/MR

 258. z cyklu „Mity greckie”, ok. 1969 olej, płótno, 122 × 76,5 cm sygnatura wiązana: PORTER w lewym dolnym rogu na odwrocie napis: LOUIS PORTER nr inw. MNG/SW/1418/MR

238

240

 259. z cyklu „Mity greckie”, ok. 1960 olej, płótno, 122 × 76,5 cm sygnatura wiązana: PORTER w prawym górnym rogu na odwrocie napis: LOUIS PORTER nr inw. MNG/SW/1419/MR

 260. z cyklu „Motywy drzewa”, ok. 1969 olej, płótno, 122 × 76 cm sygnatura wiązana: PORTER w lewym górnym rogu nr inw. MNG/SW/1420/MR  261. z cyklu „Motywy drzewa”, ok. 1969 olej, płótno, 76,5 × 122 cm sygnatura wiązana: PORTER w lewym górnym rogu nr inw. MNG/SW/1421/MR

241

242

 262. z cyklu „Motywy drzewa”, ok. 1969

 263. z cyklu „Motywy plaży” (tryptyk), ok. 1969

olej, płótno, 122 × 76,5 cm sygnatura wiązana: PORTER w prawym dolnym rogu na odwrocie napisy: L. Porter; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1422/MR

olej, płótno, 123,5 × 225 cm sygnatura wiązana: PORTER w prawym górnym rogu na odwrocie każda część tryptyku opatrzona autorskim oznakowaniem: t 26 – 1 b # 3 / 706 – 1b; t 26 – 1 b # 2 / 708 – 1b; t 26 – 1 b # 1 / 707 – 1b; 9/70; 7/70; 8/70; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1423/MR

243

 264. z cyklu „Motywy plaży”, ok. 1969 olej, płótno, 123,5 × 225 cm niesygnowany na odwrocie: liczba 984; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1424/MR  265. z cyklu „Motywy plaży”, ok. 1969 olej, płótno, 123,5 × 225 cm sygnatura wiązana: PORTER w prawym górnym rogu na odwrocie napisy: MOTYW „PLAŻA” LOUIS PORTER nr inw. MNG/SW/1425/MR  266. z cyklu „Motywy plaży”, ok. 1969 olej, płótno, 125 × 151 cm niesygnowany nr inw. MNG/SW/1426/MR

244

245

 267. z cyklu „Motywy plaży”, ok. 1969 olej, płótno, 125 × 151 cm sygnatura wiązana: PORTER w prawej części u góry na odwrocie tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1427/MR

 268. Motyw martwej natury, ok. 1969 olej, płótno, 60,5 × 76 cm sygnatura wiązana: PORTER w prawym górnym rogu na odwrocie napisy: LOUIS PORTER oraz tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1428/MR

 269. Opus 578 (dyptyk), ok. 1969 olej, płótno, 76,5 × 122 cm niesygnowany na odwrocie napisy: D 36 # 1; D 36 # 2; na odwrocie: „OPUS 578”; L. Porter; nalepka z tekstem pisanym ręcznie: Louis Porter / Opus 578 (dyptyk) Inw 1429 / ol. pł / ok 1969 r nr inw. MNG/SW/1429/MR

246

Douglas Portway

(1922 Johannesburg, Republika Południowej Afryki – 1993 Bristol, Wielka Brytania) Malarz, rysownik, projektant. Uczęszczał do Witwatersrand Technical Art School w Johannesburgu (1942–1944). Po latach był wykładowcą tej szkoły, a także Uniwersytetu w Johannesburgu. W 1952 wyjechał na stypendium do USA, gdzie przebywał pięć lat. W latach 1959–1966 podróżował po Europie, będąc związany umową z Halimą Nałęcz. W 1967 osiedlił się w Saint Ives w Kornwalii, a w latach 80. – w Bristolu. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w latach 1959–1965, 1968, 1978 i 1983. Prezentował wówczas kompozycje abstrakcyjne, często monochromatyczne, o zróżnicowanej fakturze.  270. Różowy tryptyk, ok. 1958 olej, płótno, 2 × (112 × 43,5 cm), 112 × 87 cm niesygnowany na odwrocie każda część tryptyku oznaczona liczbą 287 łamaną na: kolejno – 1, 2, 3; na odwrocie części 287/3: napisy: Portway, tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1430/MR

247

 271. Dyptyk, 1963 olej, płótno, 116 × 178,5 cm sygnowany u dołu pośrodku: PORTWAY na odwrocie sygnatura autorska: Portway [niewyraźna] / 1963 nr inw. MNG/SW/1431/MR

248

Anthony Prinsep

(1908 Shenstone, Staffordshire, Wielka Brytania − 1980 Snekkersten, Dania) Malarz, rzeźbiarz. Uczęszczał do Royal Military Academy w Sandhurst. Przez trzy lata był w brytyjskiej armii. W latach 1931−1934 studiował w Central School of Art, w szczególności rzeźbę. W czasie II wojny światowej służył we wschodniej Afryce, zajmował się m.in. kamuflażem. Odbył podróże do Nigerii, Ghany, gdzie spotkał wielu afrykańskich artystów. Po wojnie mieszkał w Suffolk, Londynie i Devon, w 1958 osiedlił się w Dartmouth, a później w Snekkersten w Danii. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1963. Malował obrazy abstrakcyjne i figuratywne o zróżnicowanej fakturze. Na jego twórczość miała wpływ sztuka afrykańska. Wykonał ilustracje do książek o Afryce.

 272. Maska podwójnego ptaka, 1962 olej, płótno, 89 × 127 cm sygnowany w prawym górnym rogu: Prinsep’62 na odwrocie sygnatura autorska: ANTHONY LEVETTPRINSEP / „DOUBLE BIRD MASK” [przekreślone] / JAWBONES / DARTMOUTH / S. DEVON; nalepka Drian Galleries; nalepka: PRINSEP Anthony born in England 1908 / lives in South Devon; nalepka: CITY OF BRADFORD ART GALLERY / CARTWRIGHT MEMORIAL HALL / numer 847; nalepka firmy JAMES BOURLET & SONS nr inw. MNG/SW/1432/MR

249

 273. Obrona błękitu, 1965 olej, płótno, 83 × 122 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: Prinsep ’65 na odwrocie sygnatura autorska: ANTHONY LEVETT-PRINSEP / JAWBONES / DARTMOUTH / S. DEVON; nalepka Drian Galleries nr inw. MNG/SW/1433/MR

250

 274. Letni domek w Suizie Wong, 1965

 275. Jesienny ogród, 1965

olej, płótno, 122 × 152 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: Prinsep ’65 na odwrocie sygnatura autorska: „SUZIE WONG’S SUMMER / HOUSE”/ 1965 / ANTHONY LEVETT-PRINSEP / JAWBONES / DARTMOUTH / S. DEVON nr inw. MNG/SW/1434/MR

olej, płótno, 122 × 152 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: Prinsep ’65. na odwrocie sygnatura autorska: ”AUTUMN GARDEN” / 1965 / ANTHONY LEVETT-PRINSEP / JAWBONES / DARTMOUTH / S. DEVON nr inw. MNG/SW/1435/MR

251

252

 276. Miejsce nocnego połowu, 1965

 277. Stary Joe poszedł na ryby, 1965

olej, płótno, 168,5 × 123 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: Prinsep ’65 na odwrocie sygnatura autorska: „PLACE FOR NIGHT FISHING” / ANTHONY LEVETT-PRINSEP / JAWBONES / DARTMOUTH / S.DEVON nr inw. MNG/SW/1436/MR

olej, płótno, 121,5 × 183 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: Prinsep ’65 na odwrocie sygnatura autorska: „OLD JOE HAS GONE FISHING” / 1965 / ANTHONY LEVETT-PRINSEP / JAWBONES / DARTMOUTH / S. DEVON nr inw. MNG/SW/1437/MR

253

Andrzej Putrym

(1944 Wilno – 1990 Sopot) Malarz. Był absolwentem gdańskiej PWSSP. Dyplom uzyskał w pracowni Stanisława Borysowskiego (1971). Wystawiał od 1971, m.in. w Sztokholmie, Monachium, Tokio, Londynie – w Drian Galleries miał ekspozycję indywidualną w 1979. W tym czasie przebywał w Londynie, tworzył wówczas surrealistyczne kompozycje pełne swoistej poetyki i wewnętrznego niepokoju.  278. Pejzaż, 1978 olej, płótno, 60 × 46 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Putrym na odwrocie napis: ANDRZEJ PUTRYM / 1978 r. nr inw. MNG/SW/1438/MR

Stephen Raynham

(1912 Londyn – 1980 tamże)

Malarz. Początkowo zajmował się muzyką, później literaturą: pisał sztuki teatralne i powieści. Podróżował po Europie, na Daleki i Bliski Wschód. Ostatecznie poświęcił się malarstwu. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1969. Malował mocno zgeometryzowane pejzaże, postaci poddane rytmowi figur geometrycznych.  279. Metropolis, 1967 olej, płótno naklejone na płytę pilśniową, 123 × 152 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: S. Reynham ’67 na odwrocie napis: S. RAYNHAM nr inw. MNG/SW/1439/MR

254

255

Flora Rey

(1935 Buenos Aires, Argentyna; mieszka tamże) Malarka, graficzka. Studiowała w Szkole Sztuk Pięknych w Buenos Aires. Po studiach podróżowała po Argentynie, Boliwii, Peru. W 1957 została członkiem Buenos Aires Group. W latach 1959–1961 podróżowała po Europie, w następnym roku – po Meksyku i USA. Przez pewien czas mieszkała w Hiszpanii. Wystawiała od 1955. W Drian Galleries miała wystawę indywidualną w 1969, na której zaprezentowała swobodnie malowane, barwne kompozycje abstrakcyjne.  280. Przenikanie, 1978 olej, płótno, 60 × 60 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: FLORA Rey na odwrocie napisy: FLORA REY; „Przenikanie”; F. Rey; liczba 281; dwie pieczęcie argentyńskiej firmy TANDIL; liczby: 21.78 nr inw. MNG/SW/1440/MR

Margret Riese

(1945 Sachsen-Anhalt, Niemcy; mieszka w Bad Honnef, Niemcy) Malarka. Wychowywała się w Johannesburgu w RPA. Studiowała na University of Witwatersrand w Johannesburgu, dyplom ze Sztuk Pięknych (1962−1966). W latach 1966−1974 pracowała jako asystentka scenografa Maxa Bignensa w Koloni. Od 1974 miała własne studio. W latach 2000−2007 mieszkała na południu Francji. Wystawę w Drian Galleries miała w 1973, zaprezentowała na niej serię kompozycji abstrakcyjnych.  281. Cień, 1970 olej, płótno, 100 × 75 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Riese ’70 na odwrocie sygnatura autorska: „Schatten” / Riese ’70 nr inw. MNG/SW/1441/MR  282. Galatea, 1971 olej, płótno, 105 × 76 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Riese ’71 na odwrocie sygnatura autorska: „Galathea” / Riese ’71; napis: RIESE nr inw. MNG/SW/1442/MR

256

Suzanne Rodillon

(1916 Paryż − 1988 Saint-Tropez, Francja) Malarka. Była samoukiem, zaczęła malować w wieku 30 lat, a skończyła pod koniec lat 60. W Drian Galleries miała wystawy indywidualne w 1959 i 1961. Malowała kompozycje abstrakcyjne w nurcie informel.  283. Kompozycja abstrakcyjna, 1960 olej, płótno, 73 × 91 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Rodillon 60 nr inw. MNG/SW/1443/MR

258

Jim Russell

(1933 Walsall, Staffordshire, Wielka Brytania – 2002 Londyn) Malarz, rysownik, ilustrator, pedagog. Studiował w Birmingham College of Art (1951–1957). Od 1960 mieszkał w Londynie. Wykładał w Saint Martin’s School of Art. Wykonywał ilustracje dla wydawnictw i prasy, m.in. do „Radio Times” i „Punch”. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1974. Prezentował realistycznie malowane kompozycje. Specjalizował się w tematyce pracy, także w teatrze, portretował osobistości świata sztuki.  284. Trawa, ok. 1978 olej, płyta pilśniowa, 44 × 57 cm sygnowany u dołu wzdłuż lewej krawędzi: RUSSEL nr inw. MNG/SW/1444/MR

259

Charles Sanderson (1949 Londyn; mieszka tamże)

Malarz, grafik, rysownik. Uczęszczał do Millfield School, później do Byam Show School of Art (1967–1970) oraz Hammersmith College (1969–1972). Przez pewien czas mieszkał w Paryżu, podróżował do Australii i południowo-wschodniej Azji. W Dian Galleries miał wystawę indywidualną w 1979. Prezentował wówczas obrazy i rysunki: martwe natury, pejzaże, w tym widoki ogrodów malowane realistycznie, wręcz werystycznie.  285. Mój ogród, 1979 olej, płótno, 122,5 × 92 cm niesygnowany nr inw. MNG/SW/1445/MR

260

Michael Sandle

(1936 Weymouth, Dorset, Wielka Brytania; mieszka w Launceston, Wielka Brytania) Rzeźbiarz, malarz, grafik. Od 1951 do 1954 kształcił się w Douglas School of Art and Technology, a w latach 1956−1959 w Slade School of Fine Art w Londynie. W 1959 otrzymał stypendium Abbey Minor Travelling i stypendium rządu francuskiego. Po powrocie wykładał w Leicester College of Art, tam należał do współorganizatorów Leicester Group. W 1970 wyjechał do Kanady, a później do Niemiec, gdzie wykładał. W 1976 został wykładowcą w British School w Rzymie, zajęcia prowadził także w Pforzheim i Karlsruhe. W 1990 otrzymał tytuł członka Royal Academy, z godności tej zrezygnował, został ponownie wybrany w 2004. W Drian Galleries wystawiał w 1963. Jest znany przede wszystkim jako rzeźbiarz, twórca monumentalnych realizacji, m.in. Memorial for the Victims of a Helicopter Disaster w Mannheim (1985), Siege Bell for Malta w La Valetcie (1993), International Maritime Organization Seafarers’ Memorial w Londynie (2001).  286. Kompozycja, 1959 gwasz, papier, 70,5 × 101 cm sygnowany w prawym górnym rogu: MICHAEL SANDLE 1959 / Michael Sandle na odwrocie oprawy napis: MICHAEL SANDLE nr inw. MNG/SW/1446/MR

261

 287. Teoria wojny (poliptyk), 1959 olej, papier naklejony na płótno, 4 × (152 × 101,5 cm) sygnowany na odwrocie: Schettini / „theory for a war – London 59 ponadto na odwrocie : tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1447/MR

262

Ulrico Schettini (Montefiore)

(1932 Castrovillari, Włochy; mieszka w Mediolanie) Malarz, ceramik, pedagog. Studiował malarstwo i ceramikę w Pesaro, gdzie pracował w manufakturze ceramiki Molaroni. Następnie przeniósł się do Rzymu i tu pracował jako ceramik. Mieszkał przez pewien czas w Paryżu. W 1958 przeniósł się do Londynu, gdzie otworzył studio witraży i fresków. Wykładał w Hull College of Arts and Crafts, Carlisle College of Art and Design, Hornsey College of Art, City Literary Institute oraz w King’s College w Londynie. W 1964 otworzył studio w Nowym Jorku, prowadził także wykłady na uczelniach amerykańskich. W 1980 powrócił do Włoch. Wykładał w Accademia Belle Arti di Brera, wykładał również w Peru. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1959. Malował wówczas niezmiernie dynamiczne i ekspresyjne kompozycje abstrakcyjne, stosował w nich także technikę kolażu. W latach 80. tworzył kompozycje figuratywne nawiązujące do antyku, był zainteresowany także tematyką religijną (wykonał szereg witraży do kościołów), stosował różne techniki i media.

263

 288. „The Observer ”, 1959 olej, kolaż, papier naklejony na płótno, 101,5 × 177 cm sygnowany na odwrocie: Schettini / „The Observer – London 59” nr inw. MNG/SW/1448/MR  289. Transgresja 1, 1959 olej, płótno, 152 × 101,5 cm sygnowany na odwrocie: „Transgression n. 1” new Series. / Schettini / London 1959; ponadto na odwrocie: dwie nalepki Drian Gallery i nalepka z ceną. nr inw. MNG/SW/1449/MR

 290. Transgresja 2, 1959 olej, płótno, 165 × 101,5 cm sygnowany na odwrocie: „Transgression n. 2. New Series.” / Schettini London 1959 nr inw. MNG/SW/1450/MR

264

 291. Transgresja, 1959

 292. Diariusz − Londyn 59, 1959

olej, papier naklejony na płótno, 153 × 101,5 cm sygnowany na odwrocie: Schettini / „Transgression – London 59” ponadto na odwrocie: nalepka Drian Galleries [bez danych obrazu]; nalepka z tekstem maszynowym z nazwiskiem autora i tytułem obrazu nr inw. MNG/SW/1451/MR

olej, papier naklejony na płótno, 101,5 × 177 cm sygnowany na odwrocie: Schettini / „Diary – London 59” ponadto na odwrocie: nalepka Drian Galleries; tytuł w j. polskim [„Dziennik”] nr inw. MNG/SW/1452/MR

267

 293. Temat dla spikera, 1959 olej, papier naklejony na płótno, 153 × 101,5 cm sygnowany na odwrocie: „Proposition to a speaker” / Schettini 1959 / London ponadto na odwrocie: nalepka Drian Galleries, tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1453/MR  294. Pierwsza propozycja, 1958 olej, papier naklejony na płótno, 152 × 101,5 cm sygnowany na odwrocie: Schettini / 58 ponadto na odwrocie: nalepka Drian Galleries nr inw. MNG/SW/1454/MR  295. Elipsa na ekranie, 1959 olej, papier naklejony na płótno, 177 × 101,5 cm sygnowany na odwrocie: Schettini / „Elipse on the screen – London 59” ponadto na odwrocie: nalepka Drian Galleries, tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1455/MR  296. Czerwona zasłona, 1959 olej, papier naklejony na płótno, 152 × 101,5 cm sygnowany na odwrocie: Schettini / „red screen – London 59”; ponadto na odwrocie: tytuł w j.polskim, nalepka Drian Galleries nr inw. MNG/SW/1456/MR 268

 297. Gra wyobraźni, 1959 kolaż, papier, 100 × 70 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Schettini na odwrocie oprawy dwie nalepki Drian Gallery nr inw. MNG/SW/1457/MR  298. Obraz, 1959 technika mieszana, tektura, 76,5 × 51,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Schettini 1959 nr inw. MNG/SW/1458/MR  299. Zapamiętane wrażenie, 1960 olej, płótno, 165 × 101 cm sygnowany na odwrocie: Schettini / London 1960 / „Immagine commemorativa” ponadto na odwrocie napis: „Pamiętne Zapamiętane wrażenie” nr inw. MNG/SW/1459/MR

270

Hans Schwarz

(1922 Wiedeń − 2003 Londyn) Malarz, rzeźbiarz, ilustrator, pedagog, pisarz. W latach 1937−1938 uczęszczał do Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu, ale został przez nazistów z niej wydalony i zmuszony do opuszczenia Austrii. Wyjechał do Wielkiej Brytanii, gdzie w okresie 1940−1941 był internowany. W latach 1941−1943 uczęszczał do Birmingham School of Arts and Crafts. Do 1966 był wykładowcą w wielu szkołach, w tym okresie był również ilustratorem. Później poświęcił się malarstwu i rzeźbie. Pisał książki o sztuce, m.in. Figure Painting, Colour for the Artist, Painting in Towns and Cities dla wydawnictwa Studio Vista. Był członkiem wielu stowarzyszeń artystycznych, np. Contemporary Portrait Society. Malował portrety, akty, pejzaże. Był również znakomitym akwarelistą.  300. Czerwony pejzaż, ok. 1982 akwarela, gwasz, papier, 53 × 73,5 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: H. Schwarz na odwrocie napis: HANS SCHWARZ nr inw. MNG/SW/1460/MR

Pauline T. Seaton

(mieszka w Wielkiej Brytanii) Malarka. W swojej twórczości umiejętnie łączy elementy abstrakcyjne z figuracją.

 301. Bez tytułu (Muzykanci), [lata 70. XX w.] olej, płyta pilśniowa, 121,5 × 121 cm sygnowany na odwrocie: Pauline T. Seaton ponadto na odwrocie napisy: sandpapered [...], tytuł w j. polskim; PAULINE SEATON; pieczęć ROYAL / BOARD / [napis nieczytelny] nr inw. MNG/SW/1461/MR

271

 302. Bez tytułu (Diabeł w Glasgow), [lata 70. XX w.] olej, płyta pilśniowa, 121 × 121 cm sygnowany na odwrocie: Pauline T. Seaton ponadto na odwrocie napisy: PAULINE SEATON; [wymiary]; pieczęcie ROYAL / BOARD / [napis nieczytelny] nr inw. MNG/SW/1462/MR

272

Anthony Slater

(1940 Matlock, Derbyshire, Wielka Brytania; mieszka w Australii) Malarz. Wykształcony w Wielkiej Brytanii. Maluje kompozycje figuralne często o obyczajowym wydźwięku, niepozbawione swoistej satyry.  303. W objęciach, 1973 akryl, płótno, 147 × 147,5 cm niesygnowany na odwrocie napis: ANTHONY SLATER nr inw. MNG/SW/1463/MR

Soshana (Susanne Schüller) (1927 Wiedeń; mieszka tamże)

Malarka. Pierwszych lekcji rysunku udzielała jej matka – rzeźbiarka Margarethe Schüller. Następnie uczęszczała do Rudolf Steiner School, Schwarzwald School. W 1938 wraz z rodziną opuściła Austrię i udała się do Paryża, a w 1939 – do Londynu. Uczęszczała do Northwood College, a w 1940 – do Chelsea Polytechnic. W 1941 wyjechała do Nowego Jorku. Uczęszczała do Washington Irving High School. W wieku 17 lat odbyła podróż po USA. W 1945 wyszła za mąż za artystę polskiego pochodzenia Beysa Afroyima. Z powodów politycznych opuściła USA i spędziła dziewięć miesięcy na Kubie. W 1951 powróciła do Wiednia. Studiowała w Universität für angewandte Kunst i Akademie der bildenden Künste w Wiedniu. W 1952 przeniosła się do Paryża. Podróżowała po Azji (Chiny, Indie, Japonia, Kambodża) i Afryce. W 1968 odbyła podróż dookoła świata. W 1972 przeniosła się do Jerozolimy, a w 1974 – do Nowego Jorku, by w 1984 powrócić do Wiednia. W Drian Galleries miała wystawę indywidualną w 1971. W tym czasie łączyła abstrakcję z surrealistycznym obrazowaniem.  304. Walka, [ok. 1970] olej, płótno, 100 × 65 cm niesygnowany na odwrocie napisy: CABS; COMBAT; „WALKA” / SOSHANA nr inw. MNG/SW/1467/MR

273

274

Derek Southall

(1930 Coventry, Wielka Brytania; mieszka w Londynie) Malarz, pedagog. Studiował w Coventry School of Art (1943−1946), Camberwell College of Art i Goldsmiths College of Art. W 1954 otrzymał stypendium na studia w Hochschule für Bildende Kunst w Berlinie. Od 1955 nauczał w Coventry College of Art, Birmingham Regional College of Art, a także na University of South Carolina w USA. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1962 i 1969. Prezentował wówczas abstrakcyjne kompozycje nie bez surrealistycznych odniesień.  305. Nowe światy są starsze, 1962 olej, płótno, 91,5 × 91,5 cm sygnowany w prawym górnym rogu: Derek Southall ’62 nr inw. MNG/SW/1468/MR

 306. Tworzenie miasta, 1962 olej, płótno, 151 × 127 cm sygnowany w lewym górnym rogu: Derek Southall ’62 na odwrocie sygnatura autorska: 9 Formation of the City / Derek Southall 1962 nr inw. MNG/SW/1469/MR

275

 307. Wenecja, [lata 70. XX w.] olej, płótno, 46 × 61 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Spears na odwrocie napisy: FRANK SPEARS; liczba 14; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1470/MR

276

Frank Spears

(1906 Walsall, Staffordshire, Wielka Brytania − 1991 Bishops Waltham, Wielka Brytania) Malarz. Studiował sztukę, muzykę i dramat w Birmingham School of Art, a następnie w Londynie. W 1928 wyjechał do Cape Town w Republice Południowej Afryki. W latach 1945−1947 był prezesem Towarzystwa Artystów w RPA. Był również aktorem, tworzył słuchowiska radiowe. Odnajdywał się również w biznesie – projektował i sprzedawał łodzie. W 1969 powrócił do Wielkiej Brytanii. Brał udział w Biennale w São Paulo (1963) oraz Biennale w Wenecji (1963). W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1973, 1978, 1982. Początkowo był zainteresowany postimpresjonizmem, w USA, gdzie przebywał w 1949, był pod wpływem malarstwa abstrakcyjnego. Ostatecznie malował martwe natury (w tym kwiaty), sceny muzyczne, pejzaże, a wszystko to przymglone, o subtelnym kolorycie. Wykonywał również witraże.  308. Narcyze, ok. 1982 olej, płótno, 68 × 52,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Spears na odwrocie napisy: FRANK SPEARS /„NARCYZE”, „KWIATY” nr inw. MNG/SW/1471/MR

Bernard Stern

(1920 Bruksela − 2002 Marsylia, Francja) Malarz, rysownik. Jego matka był Angielką, ojciec – zamożnym kupcem o polsko-żydowskich korzeniach. W latach 1935−1937 studiował w Académie Royale des Beaux-Arts w Brukseli, a od 1937 do 1939 – w Akademii w Antwerpii. Do Wielkiej Brytanii przyjechał w 1940, gdzie studiował w Saint Martin’s School of Art (1942). Był rysownikiem w „Daily Herald”. Oprócz malarstwa zajmował się także handlem, przez długie lata pracował dla Concord Lighting International. Jego żona była Amerykanką. Mieszkał w Londynie, Nowym Jorku i we Francji. Jego autobiografia Milles Années ukazała się w 1999. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1972. Prezentował uproszczone kompozycje figuratywne, pełne koloru i swoistej poetyki − kwiaty, portrety dzieci, sceny rodzajowe.  309. Sombrero, 1972 olej, płótno, 102 × 91 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Stern na odwrocie napisy: B. STERN; liczba 294; na odwrocie płótna: 5/3/72 / Sombrero nr inw. MNG/SW/1472/MR 277

Evelyn Street

(1930 Irlandia; mieszka w Warrington, Wielka Brytania) Malarka. W latach 50. studiowała w Cork School of Art, następnie wyjechała do Wielkiej Brytanii, gdzie uczęszczała do South Devon School of Art. W Drian Galleries miała wystawy w 1960 i 1962. Prezentowała wówczas kompozycje abstrakcyjne złożone z przenikających się plam barwnych.  310. Zalążki myśli, 1965 olej, płótno, 82 × 108 cm sygnowany na odwrocie: Evelyn Street / Thought embryos-pensive / March 65 nr inw. MNG/SW/1474/MR

Stephen Strocen

(1930 Buenos Aires, Argentyna − 1999 tamże) Malarz, grafik, pedagog. W 1950 ukończył National School of Fine Arts w Buenos Aires. W latach 1959−1961 przebywał w Paryżu. Odwiedził Holandię. W 1962 był w Meksyku, a następnie USA. Przez pewien czas mieszkał w Hiszpanii. Był współzałożycielem Buenos Aires Group. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1962, 1965 i 1979. Prezentował kompozycje abstrakcyjne, o zróżnicowanej fakturze, z pewnymi elementami symbolicznymi.  311. Bez tytułu, 1964 olej, płótno, 200 × 100 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: STROCEN 64 na odwrocie napisy: STROCEN, BEZ TYTUŁU nr inw. MNG/SW/1475/MR

 312. Bez tytułu, 1964 olej, technika własna, płótno, 150 × 110 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: STROCEN 64 na odwrocie napisy: BEZ TYTUŁU / STROCEN nr inw. MNG/SW/1476/MR 278

Halina Sukiennicka

(1906 Tumulin na Wileńszczyźnie – 1998 Londyn) Zajmowała się malarstwem, grafiką, rysunkiem, ceramiką. Przed wojną ukończyła prawo na uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. Doktoryzowała się w Paryżu. Do wybuchu wojny praktykowała w Wilnie. Malarstwo zaczęła uprawiać po wojnie, gdy znalazła się na emigracji w Londynie. Wykładała nauki społeczne i polityczne w Polish School of Political and Social Science. Pod koniec lat 40. podjęła naukę w Studium Malarstwa Sztalugowego prowadzonym przez Mariana Bohusza-Szyszkę przy Uniwersytecie Stefana Batorego na Obczyźnie, a także ceramikę w Hammersmith School of Art. Była sekretarzem Zrzeszenia Artystów Polskich w Wielkiej Brytanii. Związana z londyńskim Polskim Ośrodkiem Społeczno-Kulturalnym w Londynie, sprawowała pieczę nad utworzoną tam kolekcją malarstwa artystów polskich. Brała aktywny udział w życiu wystawienniczym. W Drian Galleries wystawiała indywidualnie w 1963 i 1986. W 1968 opublikowała w Oficynie Stanisława Gliwy tekę Black and white ze wstępem Mariana Bohusza-Szyszki, w 1969 – tekę Wilno. Malowała symboliczne kompozycje, posługując się często formami abstrakcyjnymi. Zajmowała się również ilustracją książkową.  313. Wokół nas, 1974 olej, płótno, 76 × 101 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: H. Sukiennicka na odwrocie sygnatura autorska: April 1974 H. Sukiennicka „Around Us”; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1477/MR

280

Caroline Sykes

(1950 Londyn; mieszka w Chelsea, Wielka Brytania) Malarka, grafik. Studiowała w Saint Martin’s School of Art i Goldsmiths University, gdzie specjalizowała się w projektowaniu graficznym. Przez kilka lat prowadziła własne studio projektowe. Po tym okresie poświęciła się całkowicie malarstwu. Zamieszkała w Devon. Jest członkiem Chelsea Arts Club. W Drian Galleries miała wystawę indywidualną w 1982. Prezentowała realistycznie malowane kompozycje, kwiaty, ogrody. Specjalizuje się w malarstwie akwarelowym.  314. Dziki zakątek ogrodu, ok. 1980 akwarela, papier, 50 × 57 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Caroline Sykes na odwrocie oprawy napisy: CAROLINE SYKES; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1478/MR

281

Moshe Tamir

(1924 Odessa − 2004 Izrael) Malarz, grafik, pedagog. W 1931 wyemigrował do Palestyny. Studiował w Bezalel School of Art w Jerozolimie i Akademii Sztuk Pięknych w Rzymie (1950−1952). Został ciężko ranny w czasie izraelskiej wojny o niepodległość w 1948. Był profesorem Akadémie des Beaux-Arts w Tel Avivie i Jerozolimie, a od 1961 – jej dyrektorem. Został także inspektorem do spraw nauczania artystycznego w Ministerstwie Edukacji i Kultury. Przez pewien czas mieszkał w Paryżu. W 1954 brał udział w Biennale w Wenecji, a w 1961 – w Biennale w São Paulo. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1958, 1960 i 1963. Prezentował wówczas symboliczne kompozycje pełne zagadkowych znaków i rytów na barwnych abstrakcyjnych tłach.  315. Obraz I, 1962 olej, technika własna, płótno, 73 × 92 cm sygnowany w prawym górnym rogu: M. Tamir / 62 na odwrocie napis: TAMIR; nalepka firmy JAMES BOURLT & SONS Ltd. z numerem 5166; dwie nalepki Drian Galleries z danymi autora i obrazu nr inw. MNG/SW/1479/MR

 316. Głowa, 1962 olej, technika własna, płótno, 71 × 51 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: M. Tamir / 1962 na odwrocie napis: M. TAMIR nr inw. MNG/SW/1480/MR

282

283

Keiichi Taté

(1920 Tokio; mieszka w Japonii) Malarz. Studiował malarstwo w Tokio. Od lat 50. przebywał w Paryżu. Jego mentorem był Joseph Lacasse. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1960 i 1963. Prezentował kompozycje abstrakcyjne w nurcie informel.  317. Obraz 1/60, 1960 olej, płótno, 114,5 × 80 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: TATÉ 60 na odwrocie sygnatura autorska: taté 60 nr inw. MNG/SW/1481/MR

 318. Obraz 2/60, 1960 olej, płótno, 115 × 88,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: taté 60 na odwrocie sygnatura autorska: TATÉ; nalepka Drian Galleries nr inw. MNG/SW/1482/MR

284

 319. Obraz 3/60, 1960

 320. Obraz 4/60, 1960

olej, płótno, 116 × 88,5 cm sygnowany na odwrocie: TATÉ / 1960 na odwrocie napisy: KEIICHI TATÉ; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1483/MR

olej, płótno, 130 × 97,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Taté 60 na odwrocie sygnatura autorska powtórzona trzy razy: TATÉ nr inw. MNG/SW/1484/MR

286

 321. Obraz 5/60, 1960 olej, płótno, 114,5 × 80 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: TATÉ 60 na odwrocie sygnatura autorska TATÉ; nalepka Drian Galleries; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1485/MR  322. Obraz 6/60, 1960 olej, płótno, 139 × 190 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: TATÉ 60 na odwrocie sygnatura autorska: TATÉ / 1960; nalepka Drian Galleries nr inw. MNG/SW/1486/MR  323. Obraz 1/61, 1961 olej, płótno, 162 × 44 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: 62 TATÉ na odwrocie: nalepka Drian Galleries oraz napis: Drian / Galleries / London nr inw. MNG/SW/1487/MR 287

 324. Obraz 2/61, 1961 olej, płótno, 166 × 230 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: taté 61 na odwrocie: sygnatura autorska: taté / JANVIER 1961; nalepka Drian Galleries nr inw. MNG/SW/1488/MR

288

 325. Obraz 1/62, 1962

 326. Obraz 2/62, 1962

olej, płótno, 116 × 73 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: TATÉ na odwrocie napisy: TATÉ; tytuł w j. polskim; nalepka Drian Galleries nr inw. MNG/SW/1489/MR

olej, płótno, 92 × 65 cm niesygnowany na odwrocie sygnatura autorska: TATÉ nr inw. MNG/SW/1490/MR

289

 327. Obraz 3/62, 1962 olej, płótno, 112,5 × 161 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Taté / 62 na odwrocie sygnatura autorska: TATÉ nr inw. MNG/SW/1491/MR  328. Obraz 1/63, 1963 olej, płótno, 170 × 230 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Taté 63 na odwrocie napisy: TATÉ; „OBRAZ 1/63”; na płótnie: [?] You / London / [?] nr inw. MNG/SW/1492/MR

290

 329. Obraz 1/66, 1966 olej, płótno, 115 × 87,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: TATÉ 66 nr inw. MNG/SW/1493/MR

292

T. Tegey Bliżej nieokreślony artysta, tworzący geometryzujące kompozycje abstrakcyjne.  330. Żółta tarcza, [lata 60. XX w.] olej, płótno, 63 × 63 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: T. Tegey na odwrocie napisy: T. TEGEY; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1494/MR

Violet Tengberg (1920 Munktrop, Szwecja; mieszka w Göteborgu)

Malarka. Chodziła do prywatnej szkoły w Göteborgu, w latach 1958–1963 studiowała w Valand School of Fine Art. Studiowała również historię sztuki i historię religii na Uniwersytecie w Göteborgu. Po studiach podróżowała po Europie, była w USA i Kanadzie. Publikowała artykuły o twórczości Williama Blake’a, tworzyła poezję. Napisała dwie książki o własnej twórczości. Maluje obrazy olejne, akwarele, pastele. W Drian Galleries miała wystawy indywidualne w 1967, 1970 i 1972. Prezentowała wówczas wizyjne kompozycje malowane swobodnie i ekspresyjnie, zawierające symboliczne odniesienia.  331. Wizja, 1966 olej, płótno, 98 × 72 cm sygnowany w lewym górnym rogu: Violet Tengberg – 66 na odwrocie napis: tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1495/MR

 332. Gorejący okręt, [ok. 1966] olej, płótno, 45,5 × 35 cm niesygnowany na odwrocie liczby: 64 oraz 419; nalepka z liczbą 471 nr inw. MNG/SW/1496/MR

293

 333. Bez tytułu, ok. 1966 olej, płótno, 36 × 56 cm niesygnowany na odwrocie napis: V. TENGBERG – BEZ TYTUŁU nr inw. MNG/SW/1497/MR

Franciszka Themerson (1907 Warszawa – 1988 Londyn)

Malarka, zajmowała się filmem eksperymentalnym, rysunkiem, scenografią. Kształciła się w warszawskich Akademii Muzycznej i Akademii Sztuk Pięknych (1924–1931). W 1931 wyszła za mąż za pisarza i filozofa Stefana Themersona. Wspólnie realizowali filmy eksperymentalne, założyli Spółdzielnię Autorów Filmowych. Była redaktorem artystycznym, założonego z mężem pisma „f.a.”. Ilustrowała książki dla dzieci. Od 1940 przebywała na stałe w Wielkiej Brytanii. W 1948 założyła z mężem wydawnictwo Gaberbocchus Press, którego była dyrektorem artystycznym. Od lat 50. zajmowała się także scenografią i projektowaniem kostiumów, odnosząc duże sukcesy (m.in. projektowała kostiumy i scenografię do Króla Ubu dla Marionetteatern ze Sztokholmu z muzyką Krzysztofa Pendereckiego, za co otrzymała Złoty Medal na I Międzynarodowym Triennale Scenografii Teatralnej w Jugosławii w 1966). W latach 1963–1969 wykładała w Departments of Graphic Design, Theatre Design and Fine Art w Central School of Art, Wimbledon School of Art i Bath Academy of Art. W Drian Galleries miała wystawę retrospektywną w 1963.  334. Wielogłowa postać, 1962 olej, technika własna, płótno, 71 × 54 cm sygnowany w prawym górnym rogu: Themerson 62 na odwrocie nalepka Drian Galleries nr inw. MNG/SW/1498/MR

295

296

Colin Thoms

(1912 Edynburg, Wielka Brytania − 1997 Glasgow, Wielka Brytania) Malarz, grafik. W latach 1929−1933 studiował w Edinburgh College of Art. W 1934 podjął studia w Slade School w Londynie. Dzięki stypendium uczelni w Edynburgu mógł wyjechać do Wenecji, Florencji, Rzymu, Paryża, gdzie uczęszczał na lekcje rysunku do Académie Colarossi. Kolejne stypendium umożliwiło mu podróż do Brukseli i Monachium. W czasie II wojny światowej służył w artylerii i korpusie edukacyjnym, trafił na Bliski Wschód. Po wojnie przeniósł się do Aberdeen, gdzie wykładał w Gray’s School of Art. W jego malarstwie widać było fascynacje twórczością Paula Klee i Joana Miró. Tworzył kompozycje na pograniczu abstrakcji i surrealizmu.  335. Nocna wędrówka, 1974 olej, płótno, 63 × 76,5 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: ThOMS / 74 na odwrocie napis: THOMS / [napis nieczytelny] nr inw. MNG/SW/1499/MR

297

Willy Tirr

(1915 Szczecin – 1991 Leeds, Wielka Brytania) Malarz samouk. W 1938 opuścił Niemcy i emigrował do Wielkiej Brytanii. W czasie II wojny światowej służył w armii brytyjskiej. Po wojnie osiedlił się w Leeds. W latach 50. i 60. wykładał w Leeds College of Art, później kierował Wydziałem Sztuk Pięknych w Leeds Polytechnic. W 1971 wykładał gościnnie w Corcoran College of Art w Waszyngtonie. Na początku lat 80. przebywał w Australii. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1959. Tworzył kompozycje abstrakcyjne, często wielkoformatowe, niezwykle ekspresyjne, o znamionach informelu.  336. Kompozycja abstrakcyjna, [ok. 1958] akwarela, pastel, papier, 78 × 58 cm sygnowany na odwrocie: WILLY TIRR / [tekst rozmazany] ponadto na odwrocie napis: AKWARELA ABSTRAKCYJNA; nalepka z ceną w funtach nr inw. MNG/SW/1500/MR

John Tobin

(1924 Londyn; mieszka tamże) Malarz, pedagog. Uczęszczał do King Alfred School w Londynie. Był studentem George’a Moorhousea i Mary Kendal-Johanson. Naukę kontynuował w Lancaster College of Art, Oxford Art School, Willesden College. W latach 50. miał studio w Lake District, gdzie prowadził letnią szkolę malarstwa. Od lat 60. pracuje w Londynie. W Drian Galleries wystawiał w 1965. Prezentował wówczas symboliczne obrazy figuralne o zgeometryzowanych formach i nasyconym kolorze.  337. Król i gość, [ok. 1964] olej, płótno, 122 × 91 cm sygnowany na odwrocie: TOBIN / KING WITH VISITOR I / The Visitor nr inw. MNG/SW/1501/MR

298

Nina Tryggvadóttir (1913 Seyðisfjörður, Islandia −1968 Nowy Jork)

Malarka. Edukację artystyczną zaczęła na Islandii. W 1935 przeniosła się do Kopenhagi, gdzie studiowała w królewskiej Akademii Sztuk Pięknych. W 1939 przeniosła się do Paryża, a w 1942 – do Nowego Jorku. W 1949 odwiedziła Islandię, ale ze względów politycznych nie mogła wrócić do USA. Mieszkała z mężem w Paryżu. Do Nowego Jorku powróciła dopiero w 1959. W Drian Galleries miała wystawę indywidualną w 1959. Prezentowała kompozycje abstrakcyjne w nurcie informel.  338. Kompozycja z czerwieniami i żółciami, 1959 olej, płyta pilśniowa, 137 × 125 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: TRYGGVADOTTIR 59 nr inw. MNG/SW/1502/MR

299

Dario Villalba

(1939 San Sebastian, Hiszpania; mieszka w Madrycie) Malarz, fotograf, grafik. Studiował prawo i filozofię w Madrycie, ale poświęcił się malarstwu. Od 1956 studiował w Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Madrycie, naukę kontynuował w pracowni André Lhote’a w Paryżu. W 1963 otrzymał stypendium na studia w Harvard University. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1966. Początkowo malował obrazy abstrakcyjne, ale w połowie lat 60. zainteresował się figuracją – powstały wówczas „skamieniałości, torsy, odciski”. Brał udział w XXXV Biennale w Wenecji. Stworzył cykl obrazów „ludzi uwięzionych w tworzywach sztucznych”. Od lat 70. zaczął się posługiwać fotografią. W 1973 otrzymał Nagrodę na XII Biennale w São Paulo. Współpracował z Andy Warholem. Od lat 80. tworzył prace łączące różne techniki, powrócił również do malarstwa abstrakcyjnego. W 2002 został członkiem Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych w Madrycie.

 339. Bramkarz I, 1965 akryl, płótno, 89 × 146 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: DARIO VILLALBA 65 nr inw. MNG/SW/1503/MR

 340. Bramkarz II, 1965 akryl, płótno, 89 × 146 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: DARIO VILLALBA / 65 nr inw. MNG/SW/1504/MR

300

 341. Zawodnik, 1965

 342. Zawody, 1965

akryl, płótno, 130 × 97 cm niesygnowany nr inw. MNG/SW/1505/MR

akryl, płótno, 130 × 97 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: DARIO VILLALBA / 65 nr inw. MNG/SW/1506/MR

301

 343. Koszykarze I, 1965

 344. Mecz, 1965

akryl, płótno, 116 × 72,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: DARIO VILLALBA / 65 na odwrocie tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1507/MR

akryl, płótno, 146 × 113,7 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: DARIO VILLALBA / 65 nr inw. MNG/SW/1508/MR

 345. Mecz II, 1965 akryl, płótno, 130 × 97 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: Dario Villalba, 65 na odwrocie napisy: tytuł w j. polskim, VILLALBA nr inw. MNG/SW/1509/MR

302

303

 346. Sportowiec, 1965 akryl, płótno, 130 × 97,5 cm sygnowany w prawym górnym rogu: DARIO VILLALBA / 65 nr inw. MNG/SW/1510/MR  347. Koszykarze II, 1965 akryl, płótno, 88,5 × 115,5 cm sygnowany w lewym dolnym rogu: DARIO VILLALBA / 65 na odwrocie napis: „KOSZYKARZE II” nr inw. MNG/SW/1511/MR  348. Piłkarz, 1965 akryl, płótno, 115,5 × 88,5 cm sygnowany z lewej u góry: DARIO VILLALBA / 65 nr inw. MNG/SW/1512/MR

304

Ray Walker

(1945 Liverpool − 1984 Londyn) Malarz, pedagog. Pochodził z ubogiej rodziny. Uczęszczał do Hillfoot Hey Grammar School, a w latach 1961−1965 – do Liverpool College of Art. W tym czasie grał w zespole rokowym. Edukację uzupełnił w Royal College of Art (1966−1969). Przez krótki czas mieszkał w Maroko. Od 1972 wykładał na wielu londyńskich uczelniach. Specjalizował się w malarstwie monumentalnym, był autorem wielu murali w Londynie. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1970. Prezentował wielopostaciowe przedstawienia, m.in. z londyńskiej ulicy, niepozbawione swoistego humoru i satyry.  349. Na przystanku, [ok. 1969] olej, płótno, 213 × 182 cm sygnowany u dołu z prawej: Ray Walker na odwrocie sygnatura autorska: Ray Walker nr inw. MNG/SW/1513/MR

Christopher Darton Watkins

(1928 Gloucestershire, Wielka Brytania; mieszka w Londynie) Malarz. Studiował na Oxford University oraz w Ruskin School of Art w Oxfordzie. Mieszkał w Portugalii, Hiszpanii, we Włoszech, Francji, a także z żoną Szwedką w Skåne. Był członkiem UNESCO’s International Association of Art. W Drian Galleries miał wystawę w 1965. Prezentował kompozycje abstrakcyjne, opracowane techniką własną, często o reliefowej strukturze.  350. Graffiti, 1965 relief, technika własna, płyta pilśniowa, 121,5 × 128 cm sygnowany na odwrocie: „Graffiti iii” / darton Watkins 65 nr inw. MNG/SW/1514/MR

305

Philipp Weichberger

(1937 Bremen, Niemcy − 1985 Nowy Jork) Malarz samouk. Malarstwem zajął się w 1950. W okresie 1955−1959 mieszkał w Paryżu, a następnie w Brukseli. W 1965 zamieszkał w Nowym Jorku. W Drian Galleries miał wystawę w 1962. Prezentował kompozycje abstrakcyjne z tendencją do aluzji.

Adele White

(1931 Cape Town, Republika Południowej Afryki − 1987 tamże) Malarka. Od 1953 studiowała w Michaelis School of Fine Art w Cape Town, a od 1955 w Nationaal Hoger Instituut voor Schone Kunsten w Antwerpii. W 1955 odbyła podróż artystyczną do Włoch, Francji, Jugosławii. Dwa lata mieszkała w Grecji, a pięć lat jako artystka rezydentka w Londynie. Wystawę indywidualną w Drian Galleries miała w 1969. Uprawiała abstrakcję informel, z pogranicza malarstwa gestu.

306

 351. „Zimzem”, 1960 olej, płótno, 117 × 195 cm sygnowany w prawym górnym rogu podpisem nieczytelnym: Weichberg Ph [?] na odwrocie sygnatura autorska [podpis nieczytelny], data: 18. J[?] 1960; nalepka GALERIE EUROPE / Paris, z danymi obrazu; ponownie sygnatura autorska: Philipp Weichberger / No 242 / „ZiMZEM” nr inw. MNG/SW/1515/MR

 352. Diagonalna harmonia, 1969 akryl, płótno, 129 × 89,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Adele White. 69 na odwrocie napis: ADELA WHITE / DIAGONAL HARMONY / 8 nr inw. MNG/SW/1516/MR

307

Stephen Willats

(1943 Londyn; mieszka tamże) Malarz, rzeźbiarz, pedagog, wydawca. W okresie 1962−1963 studiował w Ealing School of Art. W 1965 był redaktorem naczelnym i wydawcą „Control Magazine”, a w latach 1972−1973 dyrektorem Centre for Behavioural Art w Londynie. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1962. Uważany jest za pioniera sztuki konceptualnej w Wielkiej Brytanii. Początkowo tworzył obiekty, badał zjawiska optyczno-kolorystyczne; w swojej twórczości wykorzystuje różne media.

308

 353. Wariacje koloru, 1963

 354. Kompozycja optyczna, [ok. 1965]

akryl, relief, drewno, 92 × 80 cm sygnowany na odwrocie: S. WILLATS. JULY 1963 / Colour Variable No.1. 24 × 36 ponadto na odwrocie napis: Halima Nalecz / DRIAN Galleries / [adres galerii i nry tel.] nr inw. MNG/SW/1517/MR

olej, płyta pilśniowa, 36 × 49 cm niesygnowany na odwrocie napisy: S. WILLATS; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1518/MR

309

Frank Avray Wilson

(1914 Vacoas, Mauritius − 2009 Londyn) Malarz, grafik, pisarz, naukowiec. Uzyskał dyplom z biologii na Cambridge University. Studia artystyczne uzupełnił we Francji i Norwegii. W 1956 należał do współzałożycieli New Vision Centre Gallery razem z D. Bowenem i H. Nałęcz. Mieszkał w Londynie i Le Tignet we Francji. Ważnym czynnikiem w jego twórczości było jego wykształcenie jako biolog. Malował kompozycje w nurcie abstrakcji informel. Brał udział w wystawie inaugurującej działalność Drian Gallery w 1957.  355. Splot, 1959 olej, płótno, 197 × 152 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Avray Wilson / 59 na odwrocie napisy: Panneau en 3 [skreślone] / Redfen / liczba 18; napis: WILSON; nalepka Drian Galleries; nalepka The REDFERN GALLERY Ltd. z nazwiskiem artysty i danymi obrazu nr inw. MNG/SW/1519/MR

Eddie Wolfram

(1940 Essen, Niemcy; mieszka w Londynie) Malarz, projektant, producent, pisarz. W 1948 wraz z rodziną przeniósł się do Wielkiej Brytanii. Pracował w telewizji jako scenograf, scenarzysta, producent programów, reklam. W okresie 1968−1972 był redaktorem „Art and Artists”, pisywał także do „Studio International” i „Arts Review”. Wykładał w Londynie, m.in. w Royal College of Art, Saint Martin’s College of Arts and Craft, West Sussex College of Design, a także Birmingham Schools of Art. Był autorem książek o sztuce: monografii Rene Magritte’a i historii techniki kolażu. W Drian Galleries miał wystawę w 1971. Prezentował kompozycje figuratywne, często o symbolicznym znaczeniu.  356. Malina, 1971 olej, płótno, 123 × 123 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: WOLFRAM. 71 na odwrocie sygnatura autorska: ‘RASPBERRY’ 1/71 / EDDIE WOLFRAM / Eddie Wolfram nr inw. MNG/SW/1520/MR

310

Egerton Wood

(1926 Krugersdorp, Republika Południowej Afryki; mieszka w Wielkiej Brytanii) Malarz. Uczęszczał do Jeppe High School for Boys w Johannesburgu. W czasie II wojny światowej służył w Royal Navy. Po wojnie studiował na University of the Witwatersrand. Wystawiał w RPA, Francji, we Włoszech. W Drian Galleries miał wystawy w 1977 i 1979. Głównym motywem jego prac, przez długi czas, były tematy związane z Afryką: pejzaże, sceny rodzajowe z życia mieszkańców, weduty, sceny ze zwierzętami.  357. Elsburg we wschodnim Transwalu, 1976 akwarela, papier, 23,5 × 38,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Egerton Wood / 76 na odwrocie oprawy napis: EGERTON WOOD; nalepka: EGERTON WOOD / ELSBURG WE WSCH. TRANSWALU, 1976 nr inw. MNG/SW/1521/MR

 358. Kompozycja, 1980 olej, płótno, 92 × 73 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Egerton Wood / 80 na odwrocie sygnatura autorska: TITLE: COMPOSITION V [wyraz zamalowany] / [wymiary] / EGERTON WOOD nr inw. MNG/SW/1522/MR

312

Peter Wright

(1932 Londyn; mieszka tamże) Malarz. Studiował w Saint Martin’s School of Art i London University. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1968. Prezentował kompozycje abstrakcyjne z aluzją do pejzażu.  359. Wzór zaoranej ziemi − czarny + biały, 1967 olej, płótno, 162 × 78,5 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: PW na odwrocie sygnatura autorska: PETER WRIGHT / 63, FAIRVIEW RD. / STEVENAGE / HERTS / “PLOUGH PATTERN, / BLACK + WHITE” / 1967.; cyfra 8 nr inw. MNG/SW/1523/MR

 360. Pejzaż morski i czerwone niebo, 1967 olej, płótno, 129 × 83 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: PW na odwrocie sygnatura autorska: PETER WRIGHT / STEVENAGE / HERTS / “SEASCAPE: / RED SKY” / 1967 nr inw. MNG/SW/1524/MR

 361. Niebiesko-zielony pejzaż morski, 1967 olej, płótno, 165 × 129 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: PW na odwrocie sygnatura autorska: PETER WRIGHT / STEVENAGE / HERTS / „BLUE/GREEN / SEASCAPE” / 1967 nr inw. MNG/SW/1525/MR

314

Donald Young

(1924 Londyn – 1990 tamże) Malarz, rysownik, pedagog. Uczęszczał do Central School of Arts and Crafts. W czasie II wojny światowej służył w Royal Navy, był ranny. W okresie 1944–1946 studiował w Chelsea School of Art. Edukację uzupełnił na kierunku pedagogika w Leicester College. Wykładał w Loughborough College of Art. Prowadził także zajęcia dla dorosłych w Beckenham Art Centre (1976–1985). W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1966. W swojej twórczości umiejętnie łączył elementy figuratywne z abstrakcją.  362. Postać leżąca, [lata 60. XX w.] olej, płótno, 71 × 91,5 cm sygnowany w lewym górnym rogu: D. YOUNG na odwrocie sygnatura autorska: D. YOUNG; napisy D. YOUNG; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1526/MR

Léon Zack

(1892 Niżny Nowogród, Rosja − 1980 Vanves, Francja) Malarz, rzeźbiarz, rysownik. Studiował filozofię i malarstwo w Moskwie. Podróżował do Włoch i Niemiec, w 1923 zamieszkał w Paryżu. W 1938 uzyskał francuskie obywatelstwo. Początkowo malował obrazy figuratywne o geometryzujących formach. Pod koniec lat 40. w jego twórczości pojawiły się kompozycje abstrakcyjne, a następnie tematyka religijna. Około 1954 zwrócił się ku abstrakcji geometrycznej, a później – taszyzmu. Zajmował się także witrażem i mozaiką (wystrój kościoła Notre Dame des Pauvres w Issy-les-Moulineaux, 1955), a także scenografią. W Drian Galleries trzykrotnie brał udział w wystawach zbiorowych.  363. Obraz szaro-różowy, [ok. 1960] olej, płótno, 35 × 22 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Léon Zack na odwrocie napisy: LÉON ZACK; tytuł w j. polskim nr inw. MNG/SW/1527/MR

316

Janina Żemojtel

(1931 Wilno − 2004 Wrocław) W latach 1950–1956 studiowała we wrocławskiej PWSSP pod kierunkiem Stanisława Dawskiego i Eugeniusza Gepperta. Dyplom uzyskała w 1956. Należała do stowarzyszenia Krąg i Grupy Wrocławskiej. Uczestniczyła w akcjach i wystawach „Złotego Grona” w Zielonej Górze, a także w plenerach w Osiekach. Malowała cyklami. Początkowo malowała w duchu postimpresjonizmu: akty, martwe natury, autoportrety, by zwrócić się ku abstrakcji. Pod koniec lat 60. w jej malarstwie ponownie pojawiły się postaci. W okresie stanu wojennego brała udział w ruchu kultury niezależnej.  364. Szyb XV, [ok. 1964] olej, płyta pilśniowa, 95 × 94,5 cm niesygnowany na odwrocie sygnatura autorska: tyt. SZYB XV godło „S”; napis: ŻEMOJTEL; nalepka z pieczęcią Prezydium Rady Narodowej Wrocławia (Konserwatora Zabytków Miasta Wrocławia) zezwalającą na wywóz przedmiotu za granicę, z dn. 27 VIII 1965; zniszczona nalepka z zaświadczeniem ZPAP we Wrocławiu potwierdzającym autorstwo obrazu, z dn. 27 VIII 1965; pod nią podlepione pismo konserwatora zabytków dot. wywozu za granicę. nr inw. MNG/SW/1528/MR

318

Marek Żuławski

(1908 Rzym – 1985 Londyn) Malarz, grafik, rysownik, publicysta. W latach 1926–1933 studiował w warszawskiej SSP u Karola Tichego i Felicjana Szczęsnego Kowarskiego. W 1935 wyjechał na stypendium do Paryża, a w 1936 do Londynu, gdzie osiadł na stałe. Zajmował się malarstwem sztalugowym, ściennym, grafiką warsztatową, plakatem, ilustrował książki. Od lat 50. uprawiał krytykę artystyczną, pisał do prasy, miał audycję w radiu BBC, był autorem kilku książek o sztuce, w tym wspomnień. Brał udział w życiu wystawienniczym Wielkiej Brytanii (Drian Galleries, 1970), wystawiał również w Polsce. Początkowo malował martwe natury, portrety, akty, sceny rodzajowe w duchu postimpresjonistycznego koloryzmu. Od pobytu w zrujnowanej Warszawie w 1946 głównym tematem prac artysty stał się człowiek. Jego malarstwo, podejmujące problematykę egzystencjalną, podlegało częstym przemianom formalnym.  365. Pejzaż śródziemnomorski z postacią, 1963/1964 olej, płótno, 143 × 122 cm sygnowany w prawym dolnym rogu: Marek 63/4 na odwrocie dwukrotna sygnatura autorska: 48 ŻUŁAWSKI; napisy: M. ŻUŁAWSKI, MAREK ŻUŁAWSKI; na płótnie pieczęć firmy ROBERSON & Co. LTD nr inw. MNG/SW/1529/MR

319

grafika

José Luis Alexanco (1942 Madryt; mieszka tamże)

Malarz, rzeźbiarz, grafik. Uczył się rysunku i grawerowania u Manuela Gil Castro w Casa de la Moneda, a także w Escuela Superior de Bellas Artes w Madrycie. W 1965 przebywał w Londynie, gdzie zapoznał się z pop-artem. Po powrocie zaczął pracować nad przetwarzaniem form antropomorficznych, obrazu ruchu. Pracował w technice sitodruku. W 1966 został nagrodzony na I Międzynarodowym Biennale Grafiki w Krakowie. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1966 i 1968. Wraz z grupą artystów był twórcą projektu automatycznego generowania form plastycznych, realizowanym w centrum obliczeń na Uniwersytecie w Madrycie. Interesował się cyfrową transformacją obrazu, jego wewnętrzną strukturą, zależnościami między obrazem a tekstem, obrazem a muzyką. Należy do pionierów sztuki komputerowej w Hiszpanii.  366. Podwojona kompozycja, 1965

 368. Człowiek pochylony (dyptyk), 1965

serigrafia, papier, 147 × 70 cm sygnowana u dołu: 6/11 Alexanco 65 na odwrocie nalepka: J.L.ALEXANCO C/ BELEN, 13 MADRID / „DOUBLE COMPOSITION” / silk screen – Three colours / [wymiary] nr inw. MNG/SW/1138/G

serigrafia, płótno, 2 × (100 × 81 cm) sygnowana w prawym dolnym rogu: Alexanco 65 (367.) nr inw. MNG/SW/1140/G

 367. W obsesyjnym charakterze, 1965 serigrafia, papier, 70 × 146 cm sygnowana w prawym dolnym rogu: Alexanco 65 na odwrocie nalepka: J.L.ALEXANCO C/ BELEN, 13 MADRID / „OBSESSIVE CHARACTER” / silk screen. Black and White / [wymiary] nr inw. MNG/SW/1139/G

 369. Zderzający się z sobą (dyptyk), [1965] serigrafia, płótno, 2 × (110 × 70 cm) niesygnowany na odwrocie tytuł w j.polskim / [wymiary] nr inw. MNG/SW/1141/G

323

324

Raquel Forner

(1902 Buenos Aires, Argentyna – 1988 tamże) Biogram − patrz malarstwo  370. Problemy astronauty, 1966 litografia barwna, papier, 33,5 × 40,5 cm (w świetle) sygnowana u dołu: 24/25 Astronauta con problemas Raquel Forner / Paris 1966 nr inw. MNG/SW/1142/G

325

Norman Gilbert

(1926 Trynidad; mieszka w Glasgow, Wielka Brytania) Malarz, rysownik, grafik, pedagog. Uczęszczał do Marr College w Troon. W okresie II wojny światowej służył w Royal Navy. Po wojnie zajął się sztuką. W latach 1948−1952 studiował w School of Art w Glasgow. W latach 1957−1962 wykładał w Dunbartonshire, a od 1964 do 1967 – w Glasgow. W latach późniejszych poświęcił się całkowicie twórczości. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1981 i 1989.  371. Chłopiec i dziewczyna, 1979 litografia, papier, 58 × 89,5 cm (w świetle) sygnowana u dołu: 27/50 Boy AND Girl Norman Gilbert ’79 nr inw. MNG/SW/1143/G

Raya Kruk

(1948 Łotwa; mieszka w Belfaście, Irlandia Północna) Malarka, graficzka. Jej ojciec był grafikiem. Studiowała mozaikę, witrażownictwo, malarstwo ścienne. Odbyła studia doktoranckie w Akademii Sztuk Pięknych w Leningradzie (doktorat w 1970). Po studiach tworzyła witraże i mozaiki, również monotypie. W 1972 wyjechała z ZSRR. Wystawiała w Warszawie, Wiedniu, Nowym Jorku, Paryżu, Londynie. W Drian Galleries miała wystawę indywidualną w 1980. Prezentowała wówczas monotypie.  372. Łodzie w Kornwalii, 1966 monotypia, papier, 58,5 × 44 cm sygnowana w prawym dolnym rogu: R. Kruk na odwrocie sygantura autorska: Raya Kruk / Boats (monotype) / [cena w funtach] nr inw. MNG/SW/1144/G

326

Christiane Kubrick

(1932 Braunschweig, Dolna Saksonia, Niemcy; mieszka w Childwickbury, Hertfordshire, Wielka Brytania) Malarka, tancerka, aktorka. Pochodzi z rodziny aktorskiej. Od wczesnej młodości pobierała lekcje tańca i aktorstwa. Na planie filmu Patos of Glory w 1957 poznała swojego przyszłego męża, reżysera Stanleya Kubricka (ślub w 1958). W tym czasie mieszkała z mężem w USA, gdzie studiowała sztukę w Los Angeles i w Art Student’ Laague w Nowym Jorku. W latach 60. przeniosła się wraz z mężem do Wielkiej Brytanii, gdzie studiowała w Saint Martin’s School of Art. W latach późniejszych zamieszkała z rodziną w posiadłości Childwickbury w Hertfordshire. W Drian Galleries miała wystawy indywidualne w 1962 i 1972. Malowała niezwykle barwne kompozycje, przeważnie kwiaty i ogrody. Występowała również w filmach dokumentalnych o twórczości Kubricka.  373. Czesząca się, 1975 litografia barwna, papier, 32,5 × 37,7 cm sygnowana u dołu: artist PROOF Christiane Kubrick 1975 nr inw. MNG/SW/1145/G

327

Charles Sanderson (1949 Londyn; mieszka tamże) Biogram − patrz malarstwo  374. Kaktusy w cieplarni w Kew, 1979 litografia barwna, papier, 46,5 × 63,5 cm (w świetle) sygnowana u dołu: The Cactus House at Kew C.J. Sanderson 1979 nr inw. MNG/SW/1146/G

Michael Sandle

(1936 Weymouth, Dorset, Wielka Brytania; mieszka w Launceston w Kornwalii) Biogram − patrz malarstwo  375. Figura, 1960 litografia, papier, 60,5 × 43,5 cm sygnowana u dołu: [napis nieczytelny] (artist proof) M. Sandle 60 nr inw. MNG/SW/1147/G

328

329

Moshe Tamir

(1924 Odessa − 2004 Izrael) Biogram − patrz malarstwo  376. Kompozycja litografia barwna, papier, 45,5 × 54,5 cm sygnowana w prawym dolnym rogu: M. Tamir 2-16 nr inw. MNG/SW/1148/G

330

Italo Violante

(1915 Lizbona – 1986 Włochy) Malarz, grafik. Studiował w Accademia di Belle Arti w Genui. Był członkiem Movimento Futurista we Włoszech. Wystawiał we Włoszech, Francji, w Portugalii. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1978. Prezentował kompozycje figuratywne, w tym pejzaże i weduty.  377. Kompozycja urbanistyczna, [lata 70. XX w.] litografia barwna, papier, 41 × 51 cm sygnowana u dołu: 27/50 VIOLANTE nr inw. MNG/SW/1149/G

Stephen Whittle

(1953 Leeds, Yorkshire, Wielka Brytania – 2000 Sonoma Country, USA) Grafik, malarz. Studiował w Chelsea School of Art i Brighton College of Art, dyplom uzyskał w 1975. Przez cztery lata mieszkał w Szwajcarii. Od 1980 miał studio w Lancashire. W 1992 przeniósł się z rodziną do USA i ostatecznie osiadł w Sonoma Country w Kaliforni. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1979. Tworzył w technikach metalowych. W swojej twórczości nawiązywał do dwóch angielskich tradycji – pejzażu i mistrzostwa grafiki.  378. Studium kwiatów II, 1981 akwaforta, akwatinta, papier, 31,5 × 26,5 cm sygnowana u dołu: Artist Proof Flower Study (II) Stephen Whittle ’81 nr inw. MNG/SW/1150/G

331

rzeĹşba

Maurice Jadot

(1893 Bruksela − 1983 Londyn) Biogram − patrz malarstwo  379. 3–62, 1962 drewno klejone, malowane, podstawa drewniana 48 × 13,5 × 13 cm sygnowana na podstawie: M. JADOT 3–62 nr inw. MNG/SW/128/Rz

Carole Steyn

(1938 Manchester, Wielka Brytania; mieszka w Londynie) Rzeźbiarka, malarka. W 1953 studiowała w Académie Julian w Paryżu, a w latach 1954–1956 w Saint Martin’s School of Art w Londynie. W dziedzinie rzeźby studia uzupełniła w Camden School of Arts (1968). Do lat 70. tworzyła głównie płaskorzeźby. Od tego czasu zajęła się także malarstwem, tworząc obrazy olejne, akwarele i pastele. W latach 90. uprawiała grafikę. Przez wszystkie te okresy wykonywała kameralne, wolnostojące rzeźby. W Drian Galleries wystawiała w 1971, 1982 i 1985.  380. Relief, 1971 technika własna, elementy naturalne, płyta paździerzowa pleksi, 60,5 × 91 × 7 cm sygnowany przy lewej krawędzi po środku: C.Steyn 71 na odwrocie napis: 1975 Carole Steyn British nr inw. MNG/SW/129/Rz 335

 381. Relief z kulą, 1978 elementy metalowe, plastik, akryl, płyta wiórowa 46 × 46,5 × 7 cm sygnowany z prawej strony u dołu: G STOCKI nr inw. MNG/SW/130/Rz

336

George Stocki (Jerzy Stocki-Sosnowski) (1913 Kraków – 1997 Londyn) Rzeźbiarz. W latach 1937–1939 studiował w Państwowej Szkole Sztuk Zdobniczych i Przemysłu Artystycznego w Poznaniu. Po wybuchu II wojny światowej przedostał się przez Marsylię do Wielkiej Brytanii. Zgłosił się do armii brytyjskiej i został wysłany do zachodniej Afryki, a później do Kairu. Był oficerem łącznikowym między Brytyjczykami a II Korpusem Polskim gen. Andersa. Brał udział w kampanii włoskiej. Jeszcze jako żołnierz uczestniczył w wystawach w Wielkiej Brytanii. Kontynuował naukę w rzymskiej Accademia di Belle Arti. W Wielkiej Brytanii pracował jako dekorator w fabryce manekinów. Poznawał nowe materiały. Jako rzeźbiarz tworzył kompozycje z metalu i syntetycznych żywic, często dekoracyjne rzeźby małego formatu. W latach późniejszych także assamblages z gotowych przedmiotów czy geometryzujące kompozycje z różnych materiałów. Często brał udział w wystawach o tematyce religijnej. W Drian Galleries miał wystawy indywidualne w 1981 i 1984.

 382. Relief, 1978 elementy metalowe, akryl, drewno, płyta wiórowa 37 × 50,5 × 6 cm sygnowany z prawej strony u dołu: G STOCKI nr inw. MNG/SW/131/Rz

 383. Biskup, 1972 żelazo oksydowane, podstawa drewniana 44,5 × 10 × 11 cm sygnowana na podstawie: STOCKI 317 nr inw. MNG/SW/132/Rz

337

338

Donald Wells

(1929 Silverdale, Staffordshire, Wielka Brytania; mieszka w Londynie) Rzeźbiarz, malarz, grafik. Początkowo uczył się w zakładzie ceramicznym w Stroke-on-Trent. Studiował w Newcastle-under-Lyme School of Art u Jacka Clarksona, współpracownika Henry Moore’a. W 1950 przeprowadził się do Londynu. Brał udział w urządzeniu klubów Troubador Club i Earls Court. W Drian Galleries miał wystawę indywidualną w 1967. Prezentował rzeźby z brązu połączone z aluminium. W tym czasie tworzył także w kamieniu i gipsie, tworzył reliefy, wykorzystując różne materiały. W latach 1992–1997 mieszkał na Krecie.  384. Forma I, 1968 metal, podstawa drewniana, 28,5 × 9,5 × 7 cm sygnowana od spodu: WELLS / 68 / 1/2 nr inw. MNG/SW/133/Rz

 385. Forma II, 1968 metal, 34 × 13 × 10 cm sygnowana od spodu: WELLS / 68 1/3 nr inw. MNG/SW/134/Rz

Aleksander Werner

(1920 Brwinów – 2011 Margatte, Kent, Wielka Brytania)

 386. Bez tytułu, 1978 ceramika szkliwiona, podstawa drewniana 24,5 × 41 × 24,5 cm niesygnowana nr inw. MNG/SW/135/Rz

Malarz, rzeźbiarz, grafik, rysownik, ceramik. We wrześniu 1939 wraz z matką i siostrą trafił do Lwowa. Po wkroczeniu Armii Radzieckiej zostali aresztowani i zesłani do łagru. W 1942 trafił do armii gen. Andersa, z którą przez Persję, Irak i Palestynę dotarł do Włoch. Studiował malarstwo w rzymskiej Akademii Sztuk Pięknych, a od 1946 w Wielkiej Brytanii pod kierunkiem Mariana Bohusza-Szyszki w obozach w Sudburry i w Kingwood Common w ramach Studium Malarstwa i Grafiki Użytkowej. Kontynuował studia na kierunku grafiki użytkowej w Sir John Cass School Art w Londynie. Był współzałożycielem Grupy 49. W latach 60. zainteresował się rzeźbą, tworzył w glinie i szkle. W połowie lat 70. zaczął tworzyć kompozycje przestrzenne z topionego szkła. Brał udział w życiu artystycznym Wielkiej Brytanii, w Drian Galleries miał dużą wystawę indywidualną w 1972.

339

340

341

OPRACOWANIA, MONOGRAFIE, ARTYKUŁY

A Archiwum emigracji. Studia, szkice, dokumenty, t. 1–9 (1998–2007), z. 2, red. Mirosław A. Supruniuk, Toruń 1998–2007. B Blum Aleksander, Cud nad Tamizą, Londyn 1989. Bojko Szymon, Z polskim rodowodem. Artyści polscy i amerykańscy polskiego pochodzenia w sztuce Stanów Zjednoczonych w latach 1900–1980, Toruń 2007. Buchman Ilan L., Gilfillan L., Hamilton M., Przewodnik emigranta: Australia, Kanada, Nowa Zelandia, Republika Południowej Afryki, Wielka Brytania, Stany Zjednoczone, Warszawa 1994. Buckman David, Dictionary of Artists in Britain Since 1945, Londyn 1998. Byczkowski Józef, Polacy w Europie. Informator o Polonii i Polakach w Europie w XX wieku, Opole 1994. D Drian Galleries. A short history by Max Wykes-Joyce, Londyn 2009. F Frenkiel Stanisław, Kożuchy w chmurach i inne eseje o sztuce, wstęp i wybór J. Koźmiński, Toruń 1998. H Halima Nałęcz w krainie czarów, reż. Maria Mrozek, film zrealizowany przez Warszawski Ośrodek Telewizji Polskiej, Warszawa 1986. Halima w krainie baśni, z serii: Wspólnota w kulturze, reż. Stanisław Pater, film zrealizowany przez Wrocławski Ośrodek Telewizji Polskiej, Wrocław 1992. Halima in ‘Wonderland’, http://www.halimanalecz.com/pages/text2.html Hall Douglas, Art in Exile. Polish painters in post-war Britain, Bristol 2008. J Jotkiałło Halina, Wymarzony powrót do Wilna, http://www.magwil.lt/archiwum/2008/mm10/paz-14.htm Judycka Agata, Judycki Zbigniew, Poles in Great Britain: Biographical Year Book of Poles in Great Britain, Londyn – Paryż 1995. K Kłossowski Andrzej, Instytucja spełnionej nadziei. Polska Libella i Galeria Lambert Zofii i Kazimierza Romanowiczów, katalog wystawy, Warszawa 1994/1995. Klimaszewska Iwona, Kolory Wileńszczyzny utrwalone na płótnie, http://www.tygodnik.lt/200841/wiesci4.html. Kolczyńska Paulina, Polski Londyn, Warszawa 1991, mps, Instytut Historii Sztuki UW. Kolekcja sztuki XX wieku w Muzeum Sztuki w Łodzi, red. Urszula Czartoryska, Muzeum Sztuki, Warszawa 1991. Kossowska Stefania, Galeria przodków. Sylwetki emigracyjne, Warszawa 1993. Koźniewski Kazimierz, Słownik swoich i obcych, Warszawa 1994. Królikowski Bohdan, Listy znad Tamizy, Lublin 2000. Kryszak Janusz, Supruniuk Mirosław Adam, Oficyna Poetów i Malarzy 1949–1991, Toruń 1992. Kultura skupisk polonijnych: Materiały z III Sympozjum naukowego. Warszawa, 12–13 maja 1988, opr. i red. Krzysztof Groniewski, Andrzej Kłossowski i Witold Stankiewicz, Warszawa 1994.

342

L Leksykon kultury polskiej poza krajem od 1939 roku, t. 1, red. Krzysztof Dybciak i Zdzisław Kudelski, Lublin 2000. Libella. Galerie Lambert. Szkice i wspomnienia, red. Mirosław A. Supruniuk, Toruń 1998. Lister Eric, William Sheldon, Twentieth Century British Naive and Primitive Artists, Londyn 1977. M Mała galeria sztuki emigracyjnej ze zbiorów Archiwum Emigracji, katalog wystawy, red. Mirosław A. Supruniuk, Joanna Krasnodębska, Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu, Toruń 2002. McEwen John, John Bellany, Edynburg 1994. McMillan, Scottish Art 20tb Century, Edynburg 1994. Metkenn Günter, Yaacov Agam, Londyn 1977. Między Polską a światem. Kultura emigracyjna po 1939 r., red. Marta Fik, Warszawa 1992. Moszyński Andrzej, Abstract Art, Londyn 1993. N Nałęcz Halima, 3 Decades of Private Views at The Drian, Londyn 1986. Niecieja Stanisław, Jeżewski Bohdan, Archiwum osobowe emigracji, [w:] Biblioteka Polska w Londynie 1942–1992, Londyn 1993. P Pierwszy Zjazd Profesorów i Absolwentów Wszystkich Uczelni Akademickich na Obczyźnie, 6–9 września 1985, Londyn 1985. Polak w świecie. Leksykon Polonii i Polaków za granicą, pr. zb. pod patronatem MSZ RO, Warszawa 2001. Polonia – słownik biograficzny, red. Agata i Zbigniew Judyccy, Warszawa 2000. Polska sztuka współczesna na obczyźnie (Contemporary Art by Polish Artists Abroad), red. Halina Sukiennicka, Londyn 1970. Polska sztuka współczesna poza krajem. Kolekcja POSK-u, red. Halina Sukiennicka, Londyn 1982. Polskie życie artystyczne 1945–1960, red. Aleksander Wojciechowski, Wrocław – Warszawa – Kraków l992. Poznański Czesław, Polish Artists in Great Britain, Londyn 1944. Prace III Kongresu Kultury Polskiej na Obczyźnie, Londyn 20–26 sierpnia 1995, red. Krzysztof Rowiński, Londyn 1998. R Radzik Tadeusz, Szkolnictwo polskie w Wielkiej Brytanii po drugiej wojnie światowej, Lublin 1991. Ringström K., Lacasse – 20th Century Masters, Londyn 1962. S Sienkiewicz Jan Wiktor, „Dwa światy” – jedna sztuka. Pomiędzy PRL-em a niezłomnym Londynem w Galerii Mateusza Grabowskiego (1959– 1975), [w:] Bariery kulturowe w turystyce, red. Ewa LewandowskaTarasiuk, Zbigniew Krawczyk, Jan Wiktor Sienkiewicz, Warszawa 2007, s. 205–215. Sienkiewicz Jan Wiktor, Głos w dyskusji do wystąpienia Pani Prof. Haliny Taborskiej pt. Polska kultura artystyczna w Londynie, [w:] Materiały międzynarodowej konferencji: Rola dawnej i nowej emigracji polskiej w warunkach Unii Europejskiej. Kraków PAU-PUNO 2005, pr. zb. pod red. Jerzego Wyrozumskiego, Polska Akademia Umiejętności (Kraków), PUNO (Londyn) 2007, s. 197–201. Sienkiewicz Jan Wiktor, Halima Nałęcz, Toruń – Londyn 2007 (edycja polskojęzyczna i angielskojęzyczna).

Sienkiewicz Jan Wiktor, Halima Nałęcz (1914–2008) in memoriam. Ze zbiorów Muzeum Uniwersyteckiego w Toruniu http://www.muzeum. umk.pl/wystawy.html Sienkiewicz Jan Wiktor, Halima Nałęcz. Biogram. Sztuka polska na świecie, http://www.muzeum.umk.pl/sztuka_polska/halima-nalecz Sienkiewicz Jan Wiktor, Krajobraz Ziemi Ojczystej w wizji polskich twórców na emigracji. Artyści Polskiego Londynu, [w:] Krajoznawstwo wobec wyzwań integrującej się Europy. Asymilacja i współistnienie kultur na przestrzeni dziejów w Polsce, Materiały VI Kongresu Krajoznawstwa Polskiego, Olsztyn 10–12 września 2010, z. 2, red. Marek Boguszewski, Andrzej Wieloch, s. 31–45. Sienkiewicz Jan Wiktor, Marian Bohusz-Szyszko. Życie i twórczość (1901–1995), Lublin 1995. Sienkiewicz Jan Wiktor, Mariana Bohusza-Szyszki „O sztuce”, Roczniki Humanistyczne 42 (1994), z. 4, s. 217–232. Sienkiewicz Jan Wiktor, Motywacje w formowaniu się zbiorów kolekcjonerskich na emigracji, „Lubelskie Wiadomości Numizmatyczne” 1994, nr 3, s. 16–20. Sienkiewicz Jan Wiktor, Multicultural context of Polish Art Galleries in London in the second half of the 20th Century, [w:] Materiały z konferencji międzynarodowej: Multiculturalism at the Start of 21st Century: The British-Polish Experience. Australian Theory and Practice, Łódź 2007 (w druku, msp, s. 15). Sienkiewicz Jan Wiktor, Obraz ziemi ojczystej w twórczości artystów polskiego Londynu, [w:] Obraz i przyroda. Materiały z konferencji „Obraz i przyroda”. Katolicki Uniwersytet Lubelski 6–8 października 2003, red. Małgorzata Urszula Mazurczak, Jowita Patyra, Małgorzata Żak, Lublin 2005, s. 511–528. Sienkiewicz Jan Wiktor, Polska sztuka religijna w Anglii po drugiej wojnie światowej. Zarys problematyki, „Rzeźba Polska”, t. XII: Sztuka w przestrzeni duchowej, Orońsko 2006, s. 93–103. Sienkiewicz Jan Wiktor, Polskie galerie sztuki w Londynie w drugiej połowie XX wieku, Lublin – Londyn 2003. Sienkiewicz Jan Wiktor, Polskie galerie sztuki w Londynie w oczach brytyjskiej i polskiej krytyki artystycznej, [w:] Dzieje krytyki artystycznej i myśli o sztuce. Materiały z konferencji naukowej, Toruń 13–15 czerwca 2007, red. Małgorzata Geron, Jerzy Malinowski, Warszawa 2009, s. 371–388. Sienkiewicz Jan Wiktor, Pół wieku (po)za granicami polskiej kultury i sztuki. Polscy artyści w Wielkiej Brytanii 1939–1989. Stan badań, [w:] Granice w kulturze, red. Andrzej Radomski, Radosław Bomba, Lublin 2010, s. 246–257, http://wiedzaiedukacja.eu/wp-content/uploads/2011/01/ Granice-w-kulturze-ost.pdf Sienkiewicz Jan Wiktor, Sztuka w poczekalni. Studia z dziejów plastyki polskiej na emigracji 1939–1989, Toruń 2012. Sienkiewicz Jan Wiktor, Wojciech Falkowski. Malarstwo. Painting, Lublin 2005. Sienkiewicz Jan Wiktor, Z chrześcijańskiej inspiracji, cz. 1, „Dziennik Polski” (Londyn) 2006, z 5 października, s. 10; cz. 2, „Dziennik Polski” (Londyn) 2006, z 6 października, s. 14; cz. 3, „Dziennik Polski” (Londyn) 2006, z 9 października, s. 12; cz. 4, „Dziennik Polski” (Londyn) 2006, z 10 października, s. 10; cz. 5, „Dziennik Polski” (Londyn) 2006, z 11 października, s. 10; cz. 6, „Dziennik Polski” (Londyn) 2006, z 12 października, s. 10.

Sienkiewicz Jan Wiktor, Zmierzch polskich galerii sztuki w XX-wiecznym Londynie, Roczniki Humanistyczne KUL 48/49 (2000/2001), z. 4, s. 279–304. Swingujący Londyn − kolekcja Grabowskiego, katalog wystawy, Muzeum Sztuki w Łodzi, 15 V − 19 VIII, Łódź 2007. Słownik malarzy polskich od dwudziestolecia międzywojennego do końca XX wieku, t. 2, wybór i opracowanie haseł Małgorzata Kitowska-Łysiak, Irena Kossowska, Maryla Sitkowska, Warszawa 2001. Smith Tim, Winslow Michelle, Keeping The Faith. The Polish Community in Britain, Sheffield 2000. Spalding Frances, British Art Since 1900, Londyn 1986. St. Ives 1939–64. Twenty Five Years of Paintings, Sculpture and Pottery, red. David Lewis, Tate Gallery, Londyn 1985. Supruniuk Mirosław, „Trwałość i płynność”. Sztuka Polska w Wielkiej Brytanii w XX wieku – wstęp do opisu, [w:] Archiwum emigracji. Studia, szkice, dokumenty, t. 7–9 (2006), z. 1–2, red. Mirosław A. Supruniuk, Toruń 2006, s. 127–159. Sztuka Polska w Wielkiej Brytanii 1939−2000. Antologia, red. Mirosław A. Supruniuk, Toruń 2006. W Wykes-Joyce Max, My Heart Has Opened into Every Form: The Art of Basil Alkazzi, Londyn 1982. Ż Żuławski Marek, Studium do autoportretu, Toruń 2009.

PUBLIKACJE W PRASIE* 1957 [Czaykowski Bogdan] bc, Parę uwag o krytyce i malarstwie polskim w Anglii, „Merkuriusz Polski – Życie Akademickie”, nr ½ (81/81) s. 31–32. Moch J.Y., News and Views from Paris and London, „Apollo”, nr 394, s. 191. 1958 Sułkowski Tadeusz, Dwie wystawy, „Wiadomości”, nr 44 (657) s. 3. 1959 (), Agam at The Drian Gallery, „Apollo”, nr 411, s. 149; nr 716/717, s. 4. (), Laubies at The Drian Gallery, „Apollo”, nr 409, s. 91–92. (), Munford and Lutka Pink at The Drain Gallery, „Apollo”, nr 407, s. 24. (), Portway at The Drian Gallery, „Apollo”, nr 408, s. 409. (), Pillet at The Drian Gallery, „Apollo”, nr 410, s. 121. (), Sprawy sztuki, „Wiadomości”, nr 708, s. 5. (), Suzanne Rodillon, „Apollo”, z. III, s. 86–87 (także okładka). Drwęska Alicja, Obrazy Halimy Nałęcz, DPDŻ, 12 X, s. 8. Kon Zygmunt, Dwie wystawy Halimy Nałęcz, DPDŻ, 31 X, s. 8. Mock J.Y., News from Paris and London, „Apollo”, nr 416, s. 104. Mock J.Y., Modern Art in London, „Apollo”, nr 417, s. 135. Wykes-Joyce Max, Portway, „Apollo”, nr 408, s. 49. Zahorska Stefania, Rozdroża malarstwa, „Wiadomości”, nr 686, s. 6. Zahorska Stefania, Wystawy, „Wiadomości”, nr 716/717, s. 3.

343

1960 (), Clemente at The Drian, „Apollo”, nr 422, s. 121. (), Frank Hodgkins at The Drian Gallery, „Apollo”, nr 423, s. 154. (), Kosice at The Drian Gallery, „Apollo”, nr 424, s. 193. (), Kronika, „Wiadomości”, nr 732/733, s. 12. (), Kronika, „Wiadomości”, nr 725, s. 6. Delaville Christopher, Edgard Pillet at The Drian Gallery, „Apollo”, nr 424, s. 195. Frenkiel Stanisław, Odrodzenie impresjonizmu, „Wiadomości”, nr 738, s. 3. H.S., Contemporary Polish Painting, „Apollo”, nr 419, s. 20–21. Lemborelle Guy, Quelques expositions chez Duncan, „Art actuel international” (Paris), nr 18, s. 6. Mellguist Jerome, Courtrai Cubist, „Art News and Review”, nr 21, s. 1–2. Reichardt Janina, Lacasse, „Apollo”, nr 428, s. 212. Stepherd Michael, Terry Macparran, Drian Gallery, „Art News and Review”, nr 21, s. 14. Zahorska Stefania, Wystawy londyńskie, „Wiadomości”, nr 725, s. 4. Zahorska Stefania, Wystawy, „Wiadomości”, nr 22 (739), s. 5. Zahorska Stefania, Wystawy, „Wiadomości”, nr 750, s. 5. 1961 (), Kronika ilustrowana, „Wiadomości”, nr 773, s. 6. (), Kronika, „Wiadomości”, nr 778, s. 6. Bohusz-Szyszko Marian, W galeriach londyńskich, „Dziennik Polski”, nr 181, s. 3. [Ostrowski Jan] (n), Polskie życie kulturalne. Z „remanentów” ubiegłego roku, „Orzeł Biały”, nr 1, s. 4. 1962 (), John Penn, Gerald Marks, Drian Galleries, „Arts Review”, nr 19, s. 21. (), Kronika, „Wiadomości”, nr 832, s. 6. [Ostrowski Jan] (n), Polskie życie kulturalne. Ruch plastyczny i odczytowy, „Orzeł Biały”, nr 238, s. 6. Whittet G.S., The Drian Gallery, „The Studio”, nr 3, s. 238–240. Turkiewicz Zygmunt, Wystawy polskie w Londynie, „Kultura” nr 9 (179), s. 120–124. 1963 (), Abstrakcje i „pop-art”, „Dziennik Polski”, nr 227, s. 3. (), Taté Recent Paintings, Stephen Gilbert Aluminium Structures, „Arts Review”, nr 8, s. 13. (), W Londynie, „Wiadomości”, nr 902, s. 4. (a.m.), Na wystawie „Mistrzów XX wieku” w Drian Galleries, DPDŻ, nr 79 (2.4), s. 3. Bohusz-Szyszko Marian, Malarstwo Haliny Sukiennickiej, „Tydzień Polski”, nr 52, s. 5. Bohusz-Szyszko Marian, O polskich galeriach i malarkach, „Tydzień Polski”, nr 9, s. 4. Bohusz-Szyszko Marian, W galeriach polskich, „Tydzień Polski”, nr 39, s. 5. Cravel P., Gallery Owners, „The Times”, 16 VIII, s. 3. [Karren Tamara] (t.k.), Sukces polskiego malarza, „Tydzień Polski”, nr 45, s. 4. Rouve Pierre, Marian Bohusz, Drian Gallery, „Arts Review”, nr 21, s. 14.

344

Turkiewicz Zygmunt, Wystawy polskie w Londynie, „Kultura”, nr 1–2 (183–184), s. 212–215. Turkiewicz Zygmunt, Wystawy polskie w Londynie, „Kultura” nr 6 (188), s. 121–125. Turkiewicz Zygmunt, Wystawy polskie w Londynie, „Kultura” nr 11 (193), s. 126–130. Whittet G.S., The Drian Gallery, „The Studio”, nr 481, s. 238–240. 1964 (a.m.), Krajowe konstrukcje i londyńskie abstrakcje, „Dziennik Polski”, nr 17, s. 4. Bohusz-Szyszko Marian, Witold Kawalec, Tadeusz Wąs i dwa Anglicy, „Tydzień Polski”, nr 34, s. 8. Bohusz-Szyszko Marian, Wystawa malarstwa i rzeźby kobiet, „Tydzień Polski”, nr 10, s. 6. Drwęska Alicja, Opus Mariana Bohusza-Szyszki, „Wiadomości”, nr 7 (933), s. 7. 1965 (), Gallery Owners-Swayed by The Heart, „The Times”, nr 401, s. 11. (k.), Wystawa Zrzeszenia Polskich Plastyków, „Dziennik Polski”, nr 302, s. 3. Bohusz-Szyszko Marian, By coś stworzyć, trzeba czymś być. Malarstwo Tadeusza Ilnickiego, „Tydzień Polski”, nr 24, s. 8. Bohusz-Szyszko Marian, Wilno w rysunkach Haliny Sukiennickiej, „Tydzień Polski”, nr 15, s. 7. Drwęska Alicja, Peggy i Halima, „Tydzień Polski”, nr 7, s. 8. Drwęska Alicja, Urzekające malarstwo Portwaya, „Tydzień Polski”, nr 32, s. 8. Drwęska Alicja, W polskich galeriach, „Tydzień Polski”, nr 48, s. 5. Frenkiel Stanisław, Mechano-faktura Henryka Berlewiego, „Wiadomości”, nr 1023, s. 5. Frenkiel Stanisław, Polskie malarstwo współczesne, „Wiadomości”, nr 1002, s. 3. Karren Tamara, Od kodeksów do palety, „Tydzień Polski”, nr 15, s. 7. Turkiewicz Zygmunt, Wystawy londyńskie, „Kultura”, nr 4 (210), s. 125–133. 1966 Drwęska Alicja, Geometria i surrealizm, „Tydzień Polski”, nr 36, s. 8. Drwęska Alicja, Kontrasty malarskie, „Tydzień Polski”, nr 51, s. 8. Drwęska Alicja, Romantyzm w plastyku, „Tydzień Polski”, nr 47, s. 8. Drwęska Alicja, Trzy wystawy w Drian w 1966, „Tydzień Polski”, nr 12, s. 8. Drwęska Alicja, W polskich galeriach w Londynie, „Tydzień Polski”, nr 25, s. 8. Drwęska Alicja, W polskich galeriach, „Tydzień Polski”, nr 43, s. 5. Drwęska Alicja, Wystawa prac Bohusza-Szyszki, „Tydzień Polski”, nr 17, s. 8. Ostrowski Jan, Życie kulturalne polskiego Londynu, „Orzeł Biały”, nr 19 (1166), s. 43–45. Ostrowski Jan, Życie kulturalne polskiego Londynu, „Orzeł Biały”, nr 22 (1169), s. 35–37. Turkiewicz Zygmunt, Wystawy londyńskie, „Kultura”, nr 1–2 (219–220), s. 199–202.

1967 (), Kronika, „Wiadomości”, nr 111, s. 6. (), Stefan Mrożewski, „Wiadomości”, nr 1091, s. 3. (k), Dziesięciolecie polskiej galerii, „Dziennik Polski”, nr 26, s. 3. Bingham Towner H., Halima Nałęcz County Town Lewes Gallery, „Arts Review”, nr 16, s. 298, 302. Drwęska Alicja, W polskich galeriach, „Tydzień Polski”, nr 3, s. 5. Frenkiel Stanisław, Malarstwo Tadeusza Ilnickiego, „Wiadomości”, nr 49 (1131), s. 3. Legeżyński Stefan, Ilnicki i Siudmak, „Orzeł Biały”, nr 41 (1188), s. 29. Legeżyński Stefan, Wystawa letnia w Royal Academy, „Orzeł Biały”, nr 36/37 (1183/84), s. 23–24. Ostrowski Jan, Życie kulturalne polskiego Londynu, „Orzeł Biały”, nr 32 (1179), s. 12, 29. Ostrowski Jan, Notatnik kulturalny, „Orzeł Biały”, nr 41 (1188), s. 28. Parker P., Halima Nałęcz, „Arts Review”, nr 24, s. 459. Vaizey M., Profile of Halima Nalecz, „Arts Review”, nr 1, s. 92. Wykes-Joyce Max, Raquel Forner, Drian Gallery, „Arts Review”, nr 6, s. 99. 1968 Bohusz-Szyszko Marian, Malarstwo Halimy Nałęcz, „Wiadomości”, nr 1183, s. 3. Bohusz-Szyszko, Zbiory sztuki polskiej w Londynie, „Tydzień Polski”, nr 47, s. 7. Bowen Denis, Rudolph Scheurer, Drian Galleries, „Arts Review”, nr 18, s. 576. Drwęska Alicja, Dwie wystawy malarskie, „Tydzień Polski”, nr 31, s. 8. Maddox Conroy, APA in Drian Galleries, „Arts Review”, nr 20, s. 642. Milker Aleksander, Jubileuszowa wystawa Szkoły Malarskiej, „Dziennik Polski”, 235, s. 3. Ostrowski Jan, Notatnik kulturalny, „Orzeł Biały”, nr 45 (1192), s. 33. Sukiennicka Halina, O malarstwie, przyrodzie i Halimie Nałęcz, „Wiadomości”, nr 3 (1138), s. 5. Vaizey Marina, Anatol Władysław, Drian Galleries, „Arts Review”, nr 15, s. 491. Walker Richard, Drian Galleries in Polish Millenium, „Arts Review”, nr 24, s. 799. Walker Richard, Masaaki Sato, John Davis, Drian Galleries, „Arts Review”, nr 17, s. 546. 1969 Bohusz-Szyszko Marian, Malarstwo Halimy Nałęcz, „Wiadomości”, nr 4 (1191), s. 3. Dorf Barbara, R.J. Lloyd, Karin Oom, Drian Galleries, „Arts Review”, nr 10, s. 337. Drwęska Alicja, W polskich galeriach w Londynie, „Tydzień Polski”, nr 5, s. 6. 1970 Bohusz-Szyszko Marian, Kongresowa wystawa sztuk plastycznych, „Tydzień Polski”, nr 41, s. 5. Bohusz-Szyszko Marian, Malarstwo Heleny Wawrzkiewiczowej, „Wiadomości”, nr 26 (1265), s. 5. „Cztery pory roku” Halimy Nałęcz, „Tydzień Polski”, nr 11, s. 8. Drwęska Alicja, Polskie wystawy w Londynie, „Tydzień Polski”, nr 23, s. 9. Drwęska Alicja, Wystawa F.P.S., „Tydzień Polski”, nr 18, s. 4. Kosiński Zdzisław, Polska Sztuka Współczesna na Obczyźnie, „Wiadomości”, nr 45 (1284), s. 4.

Ostrowski Jan, Notatnik kulturalny, „Orzeł Biały”, nr 71 (1218), s. 30–31. Vaizey Marina, The Four Seasons, „Arts Review”, nr 4, s. 113. Wright Barbara, Peggy Kemp, Drian Galleries, „Arts Review”, nr 15, s. 496. 1971 (), Kronika, „Wiadomości”, nr 30, s. 4. (znk), Wystawa Halimy Nałęcz, DPDŻ, 1.04., s. 6. Drwęska Alicja, Przedwiośnie na polskich wystawach, „Tydzień Polski”, nr 14, s. 4. Paintings by Halima Nałęcz, Drian Galleries, „Arts Review”, nr 5 (okładka). Walker Richard, Douglas Portway, „Arts Review”, nr 23, s. 710. Wykes-Joyce Max, Halima Nałęcz, „Arts Review”, nr 5, s. 136. 1972 (), Dwie Polski na wystawie, „Dziennik Polski”, nr 110, s. 3. (), Jubileuszowa wystawa Halimy Nałęcz, „Dziennik Polski”, nr 30, s. 11. (), Kronika, „Wiadomości”, nr 1402, s. 6. (), Kronika, „Wiadomości”, nr 5, s. 4. Blakeston Oswell, Art. Drian, „What’s On in London”, 7 VII, s. 34. Drwęska Alicja, 15-lecie Drian Gallery, „Tydzień Polski”, nr 32, s. 9. Drwęska Alicja, O artystach dorosłych i niedorosłych, „Tydzień Polski”, nr 49, s. 6–7. Drwęska Alicja, Doroczna wystawa polskich plastyków, „Tydzień Polski”, nr 14, s. 5. Drwęska Alicja, Kontrasty i harmonie, „Tydzień Polski”, nr 51, s. 5. Drwęska Alicja, O artystach dorosłych i niedorosłych, „Tydzień Polski”, nr 49, s. 6–7. Drwęska Alicja, W londyńskich galeriach, „Tydzień Polski”, nr 21, s. 5. Drwęska Alicja, Wystawy polskie w Paryżu i Londynie, „Tydzień Polski”, nr 46, s. 6–7. Frenkiel Stanisław, Wystawa rzeźb Aleksandra Wernera, „Wiadomości”, nr 13/14 (1356/1357), s. 6. Przyborowski Przemysław, Polskie Galerie w Londynie, „Życie Warszawy”, nr 295, s. 6. Przyłucki Bronisław, Impresje z dwóch wystaw, „Tydzień Polsk””, nr 4, s. 5. Wright B., Bal and Nałęcz at The Drian Galleries, „Arts Review”, nr 15, s. 460. 1973 Drwęska Alicja, Jubileuszowa wystawa Mariana Bohusza, „Tydzień Polski”, nr 4, s. 5. Drwęska Alicja, Wiosna w galerii koło parku, „Tydzień Polski”, 31 III, s. 7. Drwęska Alicja, Wystawy polskich malarzy w Londynie, „Tydzień Polski”, nr 29, s. 6–7. Frenkiel Stanisław, Marian Bohusz-Szyszko, „Wiadomości”, nr 12 (1408), s. 3. Rosemary Simon, Great Expectations, „Evening Standard”, 12 XI, s. 30. Vaizey Marina, Halima Nalecz, „Arts Review”, nr 5, s. 126 (także okładka). Wędrowski Cezary, Halima Nałęcz 1963–1973, „Dziennik Polski”, nr 74, s. 3. Wędrowski Cezary, Jubileuszowa wystawa Bohusza, „Dziennik Polski”, nr 19, s. 3.

345

1974 Bohusz-Szyszko Marian, Nowe obrazy Sukiennieckiej, „Wiadomości”, nr 45 (1494), s. 5. Drwęska Alicja, Akty i fakty, „Tydzień Polski”, nr 22, s. 5. Drwęska Alicja, Trzy wystawy polskich plastyków, „Tydzień Polski”, nr 10, s. 6–7. Drwęska Alicja, W polskich galeriach Londynu i Paryża, „Tydzień Polski”, nr 48, s. 5. Frenkiel Stanisław, Ogrody Semiramidy, „Wiadomości”, nr 34 (1483), s. 5. [Ostrowski Jan], Kronika kulturalna, „Orzeł Biały”, nr 122 (1269), s. 37. 1975 (), Fiona Lea, Drian Galleries, „Arts Review”, nr 21, s. 599. (), Joseph Lacasse, Douglas Portway, Cecil Stehpenson, Franciszka Themerson, „Drian Galleries”, „Arts Review”, nr 19, s. 532. Drwęska Alicja, O polskich galeriach, „Tydzień Polski”, nr 7, s. 5. Drwęska Alicja, Przegląd wystaw: Londyn, Oksford, Paryż, „Tydzień Polski”, nr 24, s. 5. Bowen Denis, Marion McClanaham, Drian Galleries, „Arts Review”, nr 9, s. 244 Wykes-Joyce Max, 22”d Annual Exhibition, Drian Galleries, „Arts Review”, nr 14, s. 383. 1976 (), Art: Winter’s Garden, „Express & News”, 19 III, s. 45. Blakeston Oswell, From the Halima Nałęcz Collection, „Arts Review”, nr 22, s. 580. Draper Frances, John Milnes-Smith and Simon Fox, Drian Galleries, „Arts Review”, nr 11, s. 275. Drwęska Alicja, Londyńskie wystawy, „Tydzień Polski”, nr 23, s. 7. Drwęska Alicja, Na przełomie starego i nowego roku, „Tydzień Polski”, nr 3, s. 4. Drwęska Alicja, Wystawy Związku Polskich Artystów Plastyków, „Tydzień Polski”, nr 25, s. 7. Frenkiel Stanisław, Malarstwo Halimy Nałęcz, „Wiadomości”, nr 8 (1560), s. 5. Tomkins Sharman Lee, Halima Nałęcz Paintings for Collectors, Drian Galleries, „Arts Review”, nr 16, s. 405–406. 1977 (), Basil Alkazzi, „Apollo”, nr 187, s. 16. Blakeston Oswell, Basil Alkazzi, Drian Galleries, „Arts Review”, nr 20, s. 596. Bohusz-Szyszko Marian, Malarstwo Haliny Sukiennickiej, „Wiadomości”, nr 1655/1656, s. 10. Drwęska Alicja, Letnie wystawy polskie, „Tydzień Polski”, nr 43, s. 7. Drwęska Alicja, Zobaczone – zanotowane, „Tydzień Polski”, nr 4, s. 7. Drwęska Alicja, Wystawy zimowego kwartału, „Tydzień Polski”, nr 16, s. 7. Spadling Frances, Karol Zieliński, Drian Galleries, „Arts Review”, nr 19, s. 570. 1978 (), A Gift from London. Paintings and sculptures from the collection of Halina Nałęcz have enriched the depository of the National Museum in Warsaw, „Poland”, nr 6, s. 16–17. (), Cenny dar Haliny Nałęcz, „Panorama Polonii”, nr 5, s. 44. 346

(ega), Sztuka współczesna z Londynu. Dar dla Muzeum Narodowego, „Trybuna Ludu”, nr 23, s. 2. (grt), Kolekcja światowego malarstwa w Muzeum Narodowym. Dary Haliny Nałęcz z Londynu, „Express Wieczorny”, nr 18, s. 2. (wk), Dar Haliny Nałęcz, Międzynarodowa kolekcja w Muzeum Narodowym, „Życie Warszawy”, nr 20, s. 7. (zew), Hojny dar z Londynu dla Muzeum Narodowego. Wystawa kolekcji Haliny Nałęcz, „Kurier Polski”, nr 17, s. 1. Burn Guy, Drian Artists, Drian Gallery, „Arts Review”, nr 15, s. 408. Frenkiel Stanisław, Baranowska w Drian Gallery, „Wiadomości”, nr 1703, s. 5. McCullough F., John Bellany Paintings, „Arts Review”, nr 5, s. 141. Sobolewski Kazimierz, Zbieram obrazy z myślą o kraju. Rozmowa z Halimą Nałęcz, „Kurier Polski”, nr 63, s. 5. 1979 Frenkiel Stanisław, Malarstwo Halimy Nałęcz, „Wiadomości”, nr 5 (1714), s. 1. Lacey Julie, Strocen and Flora Rey, Drian Galleries, „Arts Review”, nr 22, s. 618. Mullaly Terence, Art, „Daily Telegraph”, 7 IV, s. 15. Phillpotts Beatrice, Konstanty Brandel, Drian Galleries, „Arts Review”, nr 4, s. 96. Walker Richard, George Lynch, Drian Galleries, „Arts Review”, nr 1, s. 19. 1980 Drwęska Alicja, Wystawa polskich plastyków, „Tydzień Polski”, nr 50, s. 7. Drwęska Alicja, Wystawy polskich malarzy w Londynie, „Tydzień Polski”, nr 47, s. 7. Kozicka Helena, W Drian Galleries i w Muzeum Narodowym, „Chłopska Droga”, nr 58–59, s. 13. 1981 (g), „Kolażowe” malarstwo Zofii Johnson, DPDŻ, 20.03., s. 8. Bohusz-Szyszko Marian, Poeta z żelaza, „Tydzień Polski”, nr 51, s. 6. Drwęska Alicja, Wszechświat z papieru, „Tydzień Polski”, nr 10, s. 7. Rowiński Krzysztof, Wystawa S. Frenkla w Drian Galleries, DPDŻ, 20.03., s. 8. 1982 (), Drian Galleries, „Arts London Review”, nr 1, s. 1. Blakeston Oswell, Drian Galleries, „Arts London Review”, nr 1, s. 1. Drwęska Alicja, Malarstwo J. Baranowskiej, „Tydzień Polski”, nr 22, s. 6. Wykes-Joyce Max, Paramore, Drian Galleries, „Arts Review”, 8 X, s. 516. 1983 (), Drian Galeries, „Arts London Review”, nr 3, s. 1. Boniecka Ewa, Polskie szlaki w Londynie. Najstarsza galeria awangardy, „Życie Warszawy”, nr 167, s. 5. Jęsiak Anna, Wspaniały dar otrzymało Muzeum Narodowe, „Dziennik Bałtycki”, nr 232, s. 4. Kunicka Ewa, Niezwykły dar otrzymało Muzeum Narodowe w Gdańsku. 404 dzieła z kolekcji Halimy Nałęcz, „Głos Wybrzeża”, nr 250, s. 1, 2. Kunicka Ewa, Kolekcja malarstwa i rzeźby, „Głos Wybrzeża”, nr 256, s. 5.

1984 (), Drian Gallery, „Arts London Review”, nr 10, s. 1. (), Drian Gallery, „Arts London Review”, nr 4, s. 1. (hld), Otwarcie wystawy malarstwa Halimy Nałęcz, „Dziennik Bałtycki”, nr 87, s. 3. (k), Minister kultury i sztuki zwiedził wystawę w Pałacu Opatów, „Dziennik Bałtycki”, nr 220, s. 2. Drwęska Alicja, Polskie wystawy w Londynie, „Tydzień Polski”, nr 30, s. 8–9. Hill Dorota, Kolekcja, „Głos Wybrzeża”, nr 222, s. 5. Jęsiak Anna, Szukam pereł na śmietniku sztuki, „Dziennik Bałtycki”, nr 89, s. 4. K.K., Otwarcie wielkiej wystawy dzieł artystów współczesnych w Pałacu Opatów w Oliwie. „Przekazałam dorobek swojego życia…”, „Dziennik Bałtycki”, nr 219, s. 1, 2. Legez G., Dar Topolskiego, DPDŻ, 28.05, s. 4. Młodzianowski Adam, Człowiek żelaza, DPDŻ, 12.04., s. 5. Rowiński Krzysztof, Wystawa płaskorzeźb J. Stockiego, DPDŻ, 19.06., s. 4. Rowiński Krzysztof, Trzy polskie malarki, DPDŻ, 1.11., s. 5. Strzałko F., W polskich galeriach Londynu, DPDŻ, 20.12., s. 6. ztz, Dar Polki z Londynu dla muzeum w Gdańsku, Trzydziestoletnie zbiory prac malarskich i rzeźbiarskich, „Wieczór Wybrzeża”, nr 184, s. 2. 1985 Drwęska Alicja, Wystawy w polskich galeriach, DPDŻ, 28.11., s. 6. Wykes-Joyce Max, Halima Nałęcz, John Belany, William Crozier, Drian Galleries, „Arts Review”, nr 20, s. 508. 1986 Borkowski Andrzej, Wystawa Z. Kobylińskiej, DPDŻ, 24.07., s. 6. Drwęska Alicja, Wystawa malarstwa Z. Kobylińskiej, DPDŻ, 25.07., s. 7. Drwęska Alicja, Wystawa obrazów Sukiennickiej, DPDŻ, 5.03., s. 7. Rowiński Krzysztof, W Galeriach, „Dziennik Polski”, nr 136, s. 4. 1987 (P), O duchach w „Drian Galleries” w Londynie. Rozmowa „Życia” z Halimą Nałęcz, „Życie Warszawy”, nr 189, s. 1, 2. Cybulski Maciej, 3 dekady Galerii Drian, „Dziennik Polski”, nr 200, s. 3. Krauze Wojciech, Kolekcja Halimy Nałęcz. Otwarcie ekspozycji w „Zachęcie”, „Życie Warszawy”, nr 187, s. 1, 6. Rogalska Barbara, Z Londynu do „Zachęty”, „Kierunki”, nr 35, s. 13. Wykes-Joyce Max, 3 Decades at The Drian, Drian Galleries, „Arts Review”, nr 14, s. 498. Wykes-Joyce Max, Paintings with French Connection, Drian Galleries, „Arts Review”, nr 23, s. 808. 1988 Wykes-Joyce Max, John Reilly, Drian Galleries, „Arts Review”, nr 21, s. 739. Wykes-Joyce Max, 31st Annual Exhibition, „Arts Review”, nr 15, s. 69. 1989 Wykes-Joyce Max, Norman Gilbert, Drian Galleries, „Arts Review”, nr 4, s. 153–154. 1990 Wykes-Joyce Max, Halima Nałęcz, Drian Galleries, „Arts Review”, nr 14, s. 397.

1992 Beaumont Mary Rose, Halima Nalecz, „Arts Review”, nr 3, s. 36–37. Szomański W.R., Szampańskie urodziny w Drian Gallery, DPDŻ, 26.02., s. 6. 1993 (), Shop Window, Paintings, Prints and Sculpture for Sale – Halima Nałęcz, Polish Cultural Institute, „Arts Review”, z. III, okładka. 1995 Sienkiewicz Jan Wiktor, O malarstwie i handlu sztuką rozmawiamy z Halimą Nałęcz, „Forum Polonijne”, nr 4, s. 22–23. 1997 Bobka Lesław, 40-lecie Drian Gallery, DPDŻ, 29.10., s. 4. Bobka Lesław, Medycyna kolorów. W 80-tą rocznicę urodzin Halimy Nałęcz, „Dziennik Polski”, nr 27, s. 6. 2001 Bobka Lesław, Archiwum Halimy Nałęcz w Tate Gallery, „Dziennik Polski”, nr 2, s. 4. 2003 Sienkiewicz Jan Wiktor, Polskie galerie sztuki w powojennym Londynie, „Gazeta – Dziennik Polonii w Kanadzie – Dodatek Kulturalny”, nr 7, s. 3–4 (także: http:www.gazetagazeta.com). Sienkiewicz Jan Wiktor, Polskie galerie sztuki w Londynie, „Tydzień Literacki” (Londyn), z 4 października, s. 12–13. 2008 Supruniuk Mirosław A., Malarstwo Halimy Nałęcz, „Głos Uczelni”, nr 17.

KATALOGI WYSTAW ZORGANIZOWANYCH PRZEZ DRIAN GALLERIES W LATACH 1957−1989 1957 Inaugural Exhibition, Drian Gallery, 23 X – l1 XI, Londyn. 1958 4 Sculptors and 2 Painters, Drian Gallery, 1–19 VII, Londyn. Brenson, Drian Gallery, 22 VII – 11 VIII, Londyn. Clemente Jack, 24 New Paintings, Drian Gallery, III, Londyn. Flett Alex, Drian Gallery, 14–30 VIII, Londyn. Fontene, Drian Gallery, 14 X – 1 XI, Londyn. Kahn Erich, Drian Gallery, 13–30 VIII, Londyn. Legros, Drian Gallery, 25 XI – 12 XII, Londyn. Meylan, Sculpture, Drian Gallery, 25 X – 13 XI, Londyn. Munford, Drian Gallery, 25 XI – 12 XII, Londyn. Pink Lutka, Drian Gallery, 17 X – 11 XI 1958–1971, Londyn. Rich Denis, Rich John, Paintings, Drian Gallery, 22 I – 10 II, Londyn. Tamir Moshe, Drian Gallery, 23 IX – 1 X, Londyn. Zangs, Drian Gallery, 2–10 IX, Londyn. 1959 Agam, Drian Gallery, 21 IV – 5 V, Londyn. Fidler Paintings, Drian Gallery, 9–20 VI, Londyn. 347

Gwen Barnard, Drian Gallery, II, Londyn. Jadot Marice, Drian Gallery, 24 VIII – 12 IX, Londyn. Jürgen-Fischer Klaus, Drian Gallery, 25 VIII – 12 IX, Londyn. Krüger – Sculpture, Drian Gallery, 25 VIII – 12 IX, Londyn. Lacasse, Drian Gallery, 18 XI – 5 XII, Londyn. Movable and Transformable Painting. Paintings in Movement, Drian Gallery, V, Londyn. Pillet Edgard, Abstract Painters, Drian Gallery, 25 III – 11 IV, Londyn. Ratcliff, Paintings, Drian Gallery, 24 VI – 11 VII, Londyn. Three Brazilian Artists, Drian Gallery, 14 VII – 1 VIII, Londyn. 1960 Adamowicz, Drian Gallery, III, Londyn. Campbell Scott, Drian Gallery, 28 VI – 19 VII, Londyn. Crozier, Drian Gallery, 12–31 VIII, Londyn. Fawcett, Drian Gallery, 29 VI – 19 VII, Londyn. Hodgkinson, Drian Gallery, 20 IV – 7 V, Londyn. Lacasse, Drian Galleries, 22 XI 1960 – 7 I 1961, Londyn. Kosice, Spatial Constructions and First Hydraulic Sculpture, Drian Gallery, Londyn. Luther, Sculpto-Paintings, Drian Gallery, 21 VII – 10 VIII, Londyn. Macsparran Terry, Drian Gallery, 5 X – 7 XI, Londyn. 12 Paintings, Drian Gallery, 22 VII – 10 VIII, Londyn. Pillet Edgard, Drian Gallery, 2–25 VI, Londyn. Rawlinson Allan, Drian Galleries, 24 III – 14 IV, Londyn. Taté, Drian Gallery, 12–24 X, Londyn. 1961 Agaoglu, Drian Galleries, 22 III – 14 IV, Londyn. Bland, Drian Galleries, 19 VII – 5 VIII, Londyn. Construction – England 1950–60, Drian Galleries 11–31 I, Londyn. Crozier, Drian Galleries, IX, Londyn. Dal Monte, Drian Galleries, 7–25 II, Londyn. Fidler, Drian Galleries, 10–27 V, Londyn. Foujino, Drian Galleries, 1–17 VI, Londyn. Lattanzi, Recent Paintings and Drawings, Drian Galleries, 8–25 II, Londyn. Portway Douglas, Drian Galleries, 19 VIII – 5 IX, Londyn. Ratcliff John, Drian Galleries, 17 X – 4 XI, Londyn. Reynolds Daphne, Drian Galleries, 9–21 VIII, Londyn. Wall Brian, Sculpture, Drian Galleries, 13–30 IX, Londyn. 1962 Apergis, Bakic, Burt, Gilbert, Pernevi, Rummel – Sculpture, Drian Galleries, IV, Londyn. Rummel Max, Drian Galleries, Londyn. Coutts-Smith, Drian Galleries, 8–31 VIII, Londyn. Crozier, Fidler, Foujino, Haller, Cliff, Holden, Pillet, Portway, Tamir, Taté, Żuławski – Paintings, Drian Galleries, IV, Londyn. Edmonds Michael, Drian Galleries, 8–31 VIII, Londyn. Hanlan, Drian Galleries, 6–31 VIII, Londyn. Herzele, Mosaics, Drian Galleries, 25 IV – 12 V, Londyn. Lacasse – Cubist Period 1910–1915, Drian Galleries, 22 V – 15 VI, Londyn. Nemours, Drian Galleries, Londyn. Tamir, Drian Galleries, XII, Londyn. Watkins, Metal Sculpture, Drian Galleries, 3–22 IX, Londyn. Żuławski Marek, Drian Galleries, 16 X – 5 XI, Londyn. 348

1963 Beanland Frank, Drian Galleries, XII, Londyn. Bohusz Marian, Retrospective Exhibition 1943–63, Drian Galleries, 29 X – 18 XI, Londyn. Burden Daniel, Paintings, Drian Galleries, 13 IX – 1 X, Londyn. Burt Laurence, Sculpture, Drian Galleries, Londyn. Corbidge John, Drian Galleries, 19 XI – 19 XII, Londyn. Friedman Bernard, Drian Galleries, XII, Londyn. Gilbert Stephen, Structures 1962–1963, Drian Galleries, 30 IV – 27 V, Londyn. Guitet James, Drian Galleries, 31 V – 7 VI, Londyn. Heaton-Potworowska Doreen, Drian Galleries, 26 V – 17 VI, Londyn. Jones Bryn, Drian Galleries, 18 VI – 6 VII, Londyn. Marr Leslie, Drian Galleries, II, Londyn. Prinsep Anthony, Drian Galleries, 20 VIII – 7 IX, Londyn. Reynolds Daphne, Drian Galleries, XI–XII, Londyn. Russon Barbara, Drian Galleries, XII, Londyn. Sandle Michael, Drian Galleries, 22 I – 12 II, Londyn. Stokoe Michael, Drian Galleries, 9–29 VII, Londyn. Sukiennicka Halina, Drian Galleries, 10–30 XII, Londyn. Taté paintings, Drian Galleries, 30 IV – 27 V, Londyn. Themerson Franciszka, Drian Galleries, IX, Londyn. Turkiewicz Zygmunt, Drian Galleries, 22 I – 12 II, Londyn. Wystawa retrospektywna prac malarskich Mariana Bohusza-Szyszki z lat 1943–1963, Drian Galleries, X–XI, Londyn. 1964 Apergis Achilleas, Drian Galleries, 28 V – 20 VI, Londyn. Chester William and Pelayo, Drian Galleries, IV, Londyn. Drian Artists Annual Exhibition, Drian Galleries, I, Londyn. Geddes Margaret, Drian Galleries, 21 VIII – 7 IX, Londyn. Harris Alfred, Drian Galleries, 2–24 X, Londyn. Jacobs Rosalind, Drian Galleries, 11–29 XI, Londyn. Nawiasky Mechthild, Paintings, Drawings, Drian Galleries, V, Londyn. Paintings Könekamp Frederick, Drian Galleries, V, Londyn. Portway Douglas, Drian Galleries, 24 VI – 13 VII, Londyn. Recent Paintings by Nye Pharr, Drian Galleries, 17 XI – 8 XII, Londyn. Zack Irene, Mosaics, Sculpture, Drian Galleries, 23 VI – 13 VII, Londyn. 1965 Drian Aitists – 1965, Drian Galleries, 6–25 I, Londyn. Frere-Smith Mathiew, Drian Galleries, Londyn. Garland David, Drian Galleries, 26 I – 20 II, Londyn. Geoffrey Jiqbal, Drian Galleries, Londyn. Historically Important 20th Century Masters, Drian Galleries, 17 VIII – 13 IX, Londyn. Ilnicki Tadeusz, Drian Galleries, VI, Londyn. Killeen Bruce, Drian Galleries, 26 I – 20 II, Londyn. Nemes Endre, Drian Galleries, 5–29 V, Londyn. Pelling John, Drian Galleries, 23 IX – 11 XII, Londyn. Plummer Brian, Paintings and Watercolours, Drian Galleries, 23 II – 12 III, Londyn. Portway Douglas, Drian Galleries, 13 VII – 13 VIII, Londyn. Stocki George, Drian Galleries, 1–21 VI, Londyn. Ulman Rick, Paintings, Drian Galleries, 22 VI – 12 VII, Londyn. Williams Jolan, Drian Galleries, 23 II – 12 III, Londyn.

1966 Adamowicz, Drian Galleries, Londyn. Alexanco-Graphic Work, Drian Galleries, 15 II – 1 III, Londyn. Bohusz Marian, Paintings, Drian Galleries, 15–30 IV, Londyn. Burt Laurence, Sculpture, Drian Galleries, 5–21 V, Londyn. Frere-Smith Matthew, Sculpture, Drian Galleries, 23 VII – 13 IX, Londyn. Guthrie Kathleen, Drian Galleries, 22 XI – 23 XII, Londyn. Hayes Edward, New Paintings, Drian Galleries, 26 VII – 19 VIII, Londyn. Hedgecock Derek, Drian Galleries, 1–18 IX, Londyn. Kościalkowski Marian, Drian Galleries, Londyn. Marx Michelle, Drian Galleries, 22 VIII – 10 IX, Londyn. Memoriał Exhibition of Paintings by Cecil Stephenson (1889–1965), Drian Galleries, 22 XI – 23 XII, Londyn. Orel, Drian Galleries, 14 VI – 1 VII, Londyn. Paintings Walls Robert, Drian Galleries, 2–19 III, Londyn. Rogers Edward, Drian Galleries, 23 III – 7 IV, Londyn. Villalba Dario, Drian Galleries, 15 II – 11 III, Londyn. 1967 „Double-Take”: Paintings by OHvier Bevan and Lois Matcham, Drian Galleries, Londyn. Bernd, Drian Galleries, 14 XI – 2 XII, Londyn. Drian Artists Jubilee Exhibition, Drian Galleries, 8–27 I, Londyn. Exhibition of Paintings by Raquel Forner, Drian Galleries, 31 III – 17 IV, Londyn. Garthe Margarethe, Drian Galleries, 14 XI – 2 XII, Londyn. Georgina, Drian Galleries, 7–30 VII, Londyn. Gwyer Robert, Sculpture, Drian Galleries, 4–21 VII, Londyn. Hansel Merrick, Drian Galleries, 2–21 X, Londyn. Holman Betty, Paintings, Drian Galleries, Londyn. Ilnicki Tadeusz, Drian Galleries, 25 X – 11 XI, Londyn. Paintings by R.F. Lloyd, Drian Galleries, 6–30 IX, Londyn. Prafulla Mohanti, Drian Galleries, Londyn. Physick Gordon, Drian Galleries, 25 X – ll XI, Londyn. Rediscovery of Nature, Drian Galleries, 5–26 VIII, Londyn. Sunlight Ben, Drian Galleries, 6–30 VI, Londyn. Wells Donald, Drian Galleries, 14–26 VIII, Londyn. 1968 „Cycle of The Poet”, Nebojsa Mitric, Drian Galleries, 29 X – 15 XI, Londyn. „Rediscovery of Nature” – Halima Nalecz, Drian Galleries, 11 XII 1968 – 26 I 1969, Londyn. Alexanco, Paintings, Constructions Silkscreens, Drian Galleries, 7–20 I, Londyn. Anonymous, APA, Drian Galleries, X, Londyn. Association of Polish Artists in Great Britain, Drian Galleries, 7–26 XI, Londyn. Craven Alfred, Drian Galleries, 9–30 V, Londyn. Figures in Dream, Crawford E.H., Drian Galleries, 29 X – 15 XI, Londyn. Hévézi Endré, Drian Galleries, 25 VI – 13 VII, Londyn. Kantaroff Maryon, Drian Galleries, 7–20 I, Londyn. Kingsley Sandra, Drian Galleries, 7–23 VIII, Londyn. Portway Douglas, Drian Galleries, 26 III – 13 IV, Londyn. Ratcliff John, Fellow of Free Painters and Sculptors, Drian Galleries, 18 IV – 3 V, Londyn.

Raynham Stephen, Drian Galleries, 8–28 II, Londyn. Sato Masaaki, Drian Galleries, 27 VIII – 13 IX, Londyn. Scheurer Rudolf, Drian Galleries, 17 IX – 4 X, Londyn. Sydney Berenice, Drian Galleries, 6–28 II, Londyn. Wawrzkiewicz Helena, Drian Galleries, 1–23 III, Londyn. Wright Peter, Drian Galleries, 2–23 III, Londyn. 1969 Bellamy Paul, Drian Galleries, 17 III – 3 IV, Londyn. Bolan Michael, Drian Galleries, 29 VII – 16 VIII, Londyn. Boyd Jamie, Drian Galleries, II, Londyn. Christie Tessa, Drian Galleries, 9–28 VI, Londyn. Georgina (Georgina Hunt Atkins), Drian Galleries, 8–26 VII, Londyn. Greetham Geoffrey, Sculpture, Drian Galleries, 8–26 VII, Londyn. Haydon Williams, Drian Galleries, 19 VIII – 6 IX, Londyn. Kalander Gunhild, Drian Galleries, 7–30 I, Londyn. Lloyd R.J., Drian Galleries, 20 V – 7 VI, Londyn. Morgan Glyn, Drian Galleries, 9–28 VI, Londyn. Neiman, Drian Galleries, 22 IX – 11 X, Londyn. Oom Karin, Drian Galleries, 20 V – 7 VI, Londyn. Porter Louis, Drian Galleries, 9–26 IX, Londyn. Rey Flora, Drian Galleries, 5–23 II, Londyn. Scott Bernard, Drian Galleries, Londyn 1969. Sosnowski Juliusz, Drian Galleries, 26 II – 14 III, Londyn. Sumner Maud, „Silence and Space”, Drian Galleries, 11–29 XI, Londyn. Tit-Wah Ho, Drian Galleries, 27 VI – 4 VII, Londyn. Van Ingen Jennifer, Drian Galleries, 29 VII – l6 VIII, Londyn. Vashti Talya, Drian Galleries, 29 IV – 16 V, Londyn. Verag Lucienne, Drian Galleries, 29 IV – l6 V, Londyn. White Adele, Drian Galleries, 29 IX – 18 X, Londyn. 1970 „The Four Seasons” Recent Paintings by Nałęcz Halima, Drian Galleries, 24 II – 14 III, Londyn. Armstrong Geoffrey, Sculpture – Paintings – Monotypes, Drian Galleries, 11–29 VIII, Londyn. Arthur Margaret, Drian Galleries, 2–20 XI, Londyn. Barrett Peter, Drian Galleries, 14 XII 1970 – 2 I 1971, Londyn. De Saram Ralph, Drian Galleries, 12–31 X, Londyn. Exhibition of Paintings by Forner Raquel, Drian Galleries, 23 XI – 11 XII, Londyn. Gibbs Evelyn, Drian Galleries, 3–21 II, Londyn. Kemp Peggy, Drian Galleries, VII, Londyn. Kuhn Andrzej, Drian Galleries, 2–18 IX, Londyn. Lemmy, Drian Galleries, 9–27 VI, Londyn. Messer David, Drian Galleries, 9–27 VI, Londyn. Paintings by Ardizzone Charlotte, Drian Galleries, 4–30 I, Londyn. Porter Louis, Drian Galleries, 18 V – 6 VI, Londyn. 1971 Bellany John. Paintings and Drawings, Drian Galleries, 27 VII – 14 VIII, Londyn. Dela Vega Claraso „40 Drawings”, Drian Galleries, XII, Londyn. Gwyer Robert, Drian Galleries, 17 V – 4 VI, Londyn. Kapolka Kajt, Drian Galleries, 9–26 XI, Londyn. Keller Charles, Drian Galleries, VIII, Londyn. Lacasse, Drian Galleries, Londyn. Marian Jan, Drian Galleries, 9–26 XI, Londyn. 349

Milnes-Smith John, Paintings, Drian Galleries, 6–24 VII, Londyn. Muriel Juniper, Drian Galleries, 7–24XI, Londyn. Nałęcz Halima, Drian Galleries, 15 III – 3 IV, Londyn. Soshana, Drian Galleries, VI, Londyn. Werner Aleksander, Drian Galleries, 19 XII 1971 – 7 I 1972, Londyn. 1972 Anatol Władysław, Drian Galleries, 30 VIII – 15 IX, Londyn. Bal, Drian Galleries, 14–31 VII, Londyn. Bennett Terence, Drian Galleries, 6–20 VI, Londyn. Bogaerts Geston, Drian Galleries, 20 III – 6 IV, Londyn. Dogger Gerard A., Drian Galleries, 23 XI – 11 XII, Londyn. Gardner Grace, Drian Galleries, 24 I – 12 II, Londyn. Kubrick Christiane, Drian Galleries, 31 X – 21 XI, Londyn. Nałęcz Halima, Drian Galleries, 10–31 VII, Londyn. Porter Louise, Paintings, Drian Galleries, VII, Londyn. Scheurer Rudolf, Drian Galleries, 16 V – 3 VI, Londyn. Second One-Man Show at Drian Galleries of Sculpture and Paintings by Geoffrey Armstrong, Drian Galleries, VIII, Londyn. Tengberg Violet, Drian Galleries, 2–17 III, Londyn. 1973 Dźwig Kazimierz, Drian Galleries, 26 VI – 14 VII, Londyn. Exhibition of Paintings and Drawings by Nałęcz Halima, Drian Galleries, III, Londyn. Gottesthal, Drian Galleries, 12 XII 1972 – 2 I 1973, Londyn. Inger Jirby, Drian Galleries, 18 I – 3 II, Londyn. Jameson Norma, Drawings, Batiks, Paintings, Drian Galleries, 26 XI – 14 XII, Londyn. Moggridge Helen, Drian Galleries, 16 V – 2 VI, Londyn. Nałęcz Halima, Exhibition of Paintings and Drawings, Drian Galleries, 13–31 III, Londyn. Paintings and Drawings 1967–73 by Nałęcz Halima, Drian Galleries, 13–31 III, Londyn. Pearce Erica, Drian Galleries, 17 VII – 3 VIII, Londyn. Spears Frank, Drian Galleries, 3–19 IV, Londyn. Sumner, Drian Galleries, 5–21 IX, Londyn. Van Dall Don, Drian Galleries, V, Londyn. Walter Adler Ivan, Drian Galleries, 4–22 VI, Londyn. 1974 Exhibition of Paintings by Kupczyński, Drian Galleries, 9 XII 1974 – 2 I 1975, Londyn. Gardner Grace, Drian Galleries, 27 VIII – 16 IX, Londyn. MacDonald James, Recent Paintings, Drian Galleries, 8 I – 3 II, Londyn. 1975 Berndtson Nils, Drian Galleries, IV, Londyn. Fraser Cynthia, Drian Galleries, 25 XI – 15 XII, Londyn. Kubrick Christine, Drian Galleries, 13–31 V, Londyn. Lejosne André, Drian Galleries, 24 VI – 11 VII, Londyn. Mirunkiewicz Stefan, Drian Galleries, XI, Londyn. Nałęcz Halima, Drian Galleries, 17 XII 1975 – 17 I 1976, Londyn. Nowak D. Krysia, Drian Galleries, 3–19 IV, Londyn. 1976 Kulick Barbara, Drian Galleries, 5–18 XII, Londyn. Pierzchało-Piasecka Zoe, Drian Galleries, XI, Londyn. 350

1977 Alkazzi Basil, Exhibition of Paintings, Drian Galleries, X/XI, Londyn. Baron Killi di Pauli, Paintings, Drian Galleries, 17–31 VIII, Londyn. Clare Peter, Drian Galleries, 20 III – 2 IV, Londyn. Exhibition of Pastels by Bowman Betty, Drian Galleries, 12–22 XII, Londyn. Gruner Sophie, Drian Galleries, 15–30 VI, Londyn. Mindel Milton, Drian Galleries, 24 V – 14 VI, Londyn. Paintings by Boleyn Peter, Drian Galleries, 5–19 VII, Londyn. Wood Egerton, Drian Galleries, 17–31 X, Londyn. Zieliski Karol, Drian Galleries, 2–23 IX, Londyn. 1978 Almen Robert, Exhibition of Oil, Gouaches and Lithography, Drian Galleries, 7–22 XII, Londyn. Aten Riemke, Drian Galleries, 5–19 V, Londyn. Downs George, Retrospective Exhibition 1945–1977, Drian Galleries, 12–30 I, Londyn. Orlik Henry, Drian Galleries, 2–22 III, Londyn. Kobyliska Zofia, Drian Galleries, 30 IV – 13 V, Londyn. Maxwell Ery, Exhibition of Paintings and Drawings, Drian Galleries, IX, Londyn. New Paitings by Baranowska, Drian Galleries, VI, Londyn. Pelling John, Recent Paintings, Drian Galleries, 3–17 IV, Londyn. Rincon Carlos, Drian Galleries, 1–28 II, Londyn. Spears Frank, Drian Galleries, 20 VI – 8 VII, Londyn. Violante, Drian Galleries, 18 IV – 3 V, Londyn. 1979 Alkazzi Basil, Exhibition of Paintings, Drian Galleries, 3–20 X, Londyn. Cavanagh John, Paintings, Drian Galleries, VII–VIII, Londyn. Coin Lucas, Drian Galleries, 1–15 VI, Londyn. Janikowski Mieczysław T., Memoriał Exhibition 1912–1968, Drian Galleries, III, Londyn. Lejosne André, Drian Galleries, 9–21 IV, Londyn. Lynch George, Drian Galleries, 23 I – 10 II, Londyn. Memoriał Exhibition 1880–1970, Brandel Konstanty, Drian Galleries, 1–17 III, Londyn. Putrym Andrzej, Drian Galleries, XI, Londyn. Rey Flora, Drian Galleries, X–XI, Londyn. Sanderson Charles, Drian Galleries, 24 IV – 12 V, Londyn. Strocen, Drian Galleries, X–XI, Londyn. Variations on a Theme – Grace Gardner, Drian Galleries, 4–18 IX, Londyn. Wallach Ellen, Enamels, Drian Galleries, 21–30 VI, Londyn. Water Colours by Cattell Ray, Drian Galleries, 17 XII 1979 – 6 I 1980, Londyn. Whittle Stephen, Drian Galleries, 19 II – 6 III, Londyn. 1980 Drian Artists Exhibition, Drian Galleries, I, Londyn. Exhibition of Paintings by Elliot Margaret, Drian Galleries, 11–25 VI, Londyn. Higgins Mollie, Retrospective Exhibition of Paintings and Drawings, Drian Galleries, 28 V – 10 VI, Londyn. Kruk Raya, Drian Galleries, 10–23 XII, Londyn. Lindsell-Stewart Ann, Exhibition of Paintings and Drawings, Drian Galleries, X, Londyn. Water Colouric by Ray Cattell, Drian Galleries, VI, Londyn.

1981 Armstrong Benita, Drian Galleries, 16 IX – 3 X, Londyn. Carpreau Henri, Drian Galleries, 20 I – 3 II, Londyn. Dyer Leslie, Drian Galleries, 5–19 V, Londyn. Frenkiel Stanisław, Drian Galleries, 10–28 III, Londyn. Gilbert Norma, Drian Galleries, 4–24 VI, Londyn. Hayes Edward, Drian Galleries, 4–17 XI, Londyn. Hosali Nina, Drian Galleries, 5–17 X, Londyn. Nichols Richard, Drian Galleries, 16 IX – 30 X, Londyn. Stocki George, Drian Galleries, 18 XI – 5 XII, Londyn. Wallach Ellen, Drian Galleries, 22 VII – 5 VIII, Londyn. 1982 Bowett Druie, Drian Galleries, 22 XI – 14 XII, Londyn. Dykman Jeanette, Drian Galleries, 26 V – 12 VI, Londyn. Exhibition of Paintings by Frank Spears, Drian Galleries, 2–17 XI, Londyn. Exhibition of Paintings by Paramore, Drian Galleries, 4–18 X, Londyn. Paintings by Atack Jon, Drian Galleries, III, Londyn. Roscini, Drian Galleries, 15 IV – 7 V, Londyn. Sykes Caroline, Exhibition of Paintings and Drawings, Drian Galleries, VI / VII, Londyn. Willgohs Jan Erik, Paintings/Painted Objects, Drian Galleries, 1–15 II, Londyn. Kumar Taya, Exhibition of Paintings, Drian Galleries, VII, Londyn. 1983 Moni Jana, Drian Galleries, 10–20 X, Londyn. Baxter Michael, Drian Galleries, II, Londyn. 1984 Exhibition of Enamels by Hévézi Endré, Drian Galleries, 7–21 VIII, Londyn. Exhibition of Paintings by Friedrichs Karins, Drian Galleries, 13–31 X, Londyn. Exhibition of Sculpture by Stocki George, Drian Galleries, VI, Londyn. Hecht Mary, Drian Galleries, IV, Londyn. Homage to Lacasse (1894–1975), Drian Galleries, 3–30 XI, Londyn. Larusdottir Karolina, Drian Galleries, 12–27 III, Londyn. Ronald Forbes „World State Circus” and Other Paintings, Drian Galleries, 23 VIII – 10 IX, Londyn.

1989 Photo-Montages by Alkazi Basil, Drian Galleries, II, Londyn. Gilbert Norman, Drian Galleries, II–III, Londyn. [brak daty] () Anatol Władysław, Drian Galleries, 30 VIII – 15 IX, Londyn. () Bloc André, Recent Works, Drian Galleries, 18 IV – 8 V, Londyn. () Kawalec W.G., Sculptures; Lyons C., Paintings, Drian Galleries, Londyn. () Lloyd R.J., Drian Galleries, Londyn. () Mann Edna, Paintings, Drian Galleries, Londyn. () Rodillon Suzanne, Paintings and Drawings, Drian Galleries, III, Londyn.

INNE GALERIE 1967 Halima Nalecz – exhibition of paintings „Rediscovery of Nature”, 22 XI – 13 XII, 1967, Ewan Philips Gallery 1978 Wystawa dzieł artystów współczesnych z kolekcji Halimy Nałęcz z Londynu ofiarowanych Muzeum Narodowemu w Warszawie, Muzeum Narodowe w Warszawie, I–II, Warszawa. 1984 Dzieła artystów współczesnych dar Halimy Nałęcz z Londynu dla Muzeum Narodowego w Gdańsku, Gdańsk. Malarstwo Haliny Nałęcz, Muzeum Narodowe w Gdańsku, Gdańsk. 1987 Malarstwo Halimy Nałęcz, Galeria Zachęta, VI, Warszawa. 1993 Rediscovery of Nature. Nałęcz Halima – Paintings, Polish Cultural Institute, 5 II − 2 IV, Londyn. * Ułożono w porządku chronologicznym. Przy czasopismach niemających numerów podano daty dzienne.

Opracował Jan Wiktor Sienkiewicz

1985 Kuhn Andrzej, Drian Galleries, 10 II – 2 III, Londyn. Steyn Carole, Drian Galleries, 4–18 VI, Londyn. 1986 Chapman Max, Drian Galleries, 6–24 V, Londyn. Exhibition of Paintings by Sukiennicka Halina, Drian Galleries, 20 II–8 III, Londyn. Kobyliska Zofia, Drian Galleries, Londyn. 1988 „Pastels of Greece” by Hance Arthur, Drian Galleries, XII, Londyn. Exhibition of Paintings by Reilly John, Drian Galleries, 4–24 X, Londyn. Lysaght Edward, Drian Galleries, 7–21 IV, Londyn. Van Ingen Jennifer, Drian Galleries, 19 IX – 1 X, Londyn.

351

ISBN 978-83-63185-44-2

9 788363 185442