wo 18 dec 2013 serie barok Grote Zaal / 19.30 uur
choir of new college oxford + hoogleraar mirjam van veen NoĂŤl NoĂŤl!
PROGRAMMA
wo 18 dec 2013 serie barok Grote Zaal / 19.30-21.25 uur aanvang lezing: 19.30 uur duur: ca. 30 minuten
CHOIR OF NEW COLLEGE OXFORD + HOOGLERAAR MIRJAM VAN VEEN Noël Noël!
aanvang concert: 20.15 uur DUUR: ca. 70 minuten zonder pauze
Mirjam van Veen hoogleraar kerkgeschiedenis Edward Higginbottom dirigent VERKONDIGING Thomas Tallis (ca. 1505-1585) O nata lux William Byrd (1543-1623) Rorate caeli desuper Michael Praetorius (1569/73-1621) Es ist ein Ros’ entsprungen John Joubert (1927) There is no rose In samenwerking met:
GEBOORTE Morten Lauridsen (1943) O magnum mysterium Johann Christoph Friedrich Bach (1732-1795) Gloria, sei dir gesungen Johann Sebastian Bach (1685-1750) O Jesulein süss
Tekst toelichting: Edward Higginbottom
Hieronymus Praetorius (1560-1629) Joseph Lieber Jan Pieterszoon Sweelinck (1562-1621) Hodie, Christus natus est BEZOEK VAN DE HERDERS Michael Head (1900-1976) The little road to Bethlehem Richard Dering (ca. 1580-1630) Quem vidistis, pastores Richard Rodney Bennett (1936-2012) Out of your sleep arise and wake Karl Leuner (ca. 1817), arr. Charles Macpherson (1870-1927) The shepherds’ cradle song DE REIS VAN DE DRIE WIJZEN Giovanni Pierluigi da Palestrina (1525/26-1594) Videntes stellam (a 8) Peter Cornelius (1824-1874) The Three Kings Andrew Carter (1939) The Magi ENVOI (AFSLUITING) Holly and Ivy (traditionele Engelse carol, arr. H. Walford Davies) Rocking (traditionele Tschechische carol, arr. Edward Higginbottom) King Jesus hath a garden (traditionele Nederlandse carol, arr. Charles Wood)
TOELICHTING Het programma volgt het kerstverhaal zoals dat door de evangelist Lucas werd opgeschreven. We zien vier belangrijke scènes: de verkondiging, de geboorte, het bezoek van de herders en de reis van de drie wijzen – het verhaal dat iedereen kent, maar dat we illustreren aan de hand van een grote diversiteit aan muziek, van renaissancepolyfonie tot hedendaags repertoire. blij gemoed wordt uitgezien naar de komst van Christus. O nata lux is sober en hymneachtig, Rorate caeli desuper heeft rijker contrapunt en de ritmische energie waarmee Byrd een staaltje van zijn beste kunnen laat horen. Es ist ein Ros’ entsprungen van Michael Praetorius is een lofzang op de onschuld, trouw en nederigheid van de maagd Maria. De simpele strofische vorm ervan wordt weerspiegeld in John Jouberts twintigste-eeuwse zetting van de middeleeuwse Engelse variant, There is no rose. Joubert lijkt wars van complexiteit of chromatiek en schreef een carol die in de eenvoud en elegantie de hoogste kwaliteit herbergt.
Elke belangrijke muziekperiode is vertegenwoordigd, waarbij we vooral de nadruk leggen op de rijke muzikale erfenis uit Duitsland en Engeland. We zetten oud en nieuw tegenover elkaar en verbinden dit alles met liederen die in de oorsprong van de kerstmuziek wortelen.
Oude en nieuwe muziek uit de rijke muzikale erfenis van Duitsland en Engeland
Geboorte De kribbe bezoeken we op Eerste Kerstdag met de prachtige, moderne klassieker O magnum mysterium van Morten Lauridsen, waarin hij treffend de gevoelens van verwondering en vreugde weet te vatten. Net als bij Joubert is Lauridsens muzikale taal sterk diatonisch, maar het harmonische idioom met zijn onopgeloste kwarten en secunden produceert opvallend ruimtelijke muziek.
Verkondiging Het verhaal van de verkondiging wordt verteld met teksten die vooral aan Christus refereren in termen als brenger van het licht (O nata lux) en verlosser van de wereld. In Rorate caeli desuper wordt verzocht om een regen van genade. Deze motetten, geschreven door de belangrijkste componisten van de Engelse gouden eeuw van polyfonie, Thomas Tallis en William Byrd, behoren tot de adventstijd, de tijd waarin met 4
TOELICHTING
De reis van de drie wijzen De drie wijzen, of koningen, zijn duidelijk een andere klasse kraamvisite dan de herders. In de zetting van Lucas’ verslag van Giovanni Pierluigi Palestrina, het bekende Videntes Stellam, klinken echo’s van Praetorius’ achtstemmige benadering. The Three Kings van Peter Cornelius is ondertussen een klassieker, waar het koraal Wie leuchtet schön die Morgenstern in een bassolo geweven wordt. Andrew Carter heeft veel bijgedragen aan het moderne kerstrepertoire. In zijn The Magi is ook de tekst van zijn eigen hand. Door de strofische vorm is het idioom van de carol bewaard gebleven, maar een mysterieuze, zelfs exotische sfeer wordt toegevoegd door de harmonische wisselingen in dit slim bedachte stuk. We besluiten ons kerstverhaal met enkele van de meest populaire liederen: oeroude teksten en geliefde melodieën die in hun eenvoud ontroerend zijn.
Johann Christoph Friedrich Bach (zoon van) barst in zijn Gloria, sei dir gesungen uit in energiek, barok vreugdegeschal en leeft zich uit met het nabootsen van klokgelui, en feestelijke loopjes en imitaties. De hierop volgende stukken zijn erg verschillend in hun behandeling van een bestaande melodie. Johann Sebastian Bachs harmonisatie van O Jesulein süss is welafgewogen en eenvoudig, terwijl Hieronymus Praetorius’ achtstemmige zetting van het herdersliedje Joseph lieber heel plechtig is. De grote Nederlandse componist Jan Pieterszoon Sweelinck brengt beide samen in zijn Hodie, Christus natus est, waarin hij de geboorte in een swingende driedelige maatsoort verkondigt, en alle gebruikelijke polyfone technieken exploreert om het feest te illustreren. Bezoek van de herders Het bezoek van de schaapsherders begint met het knusse The little Road to Bethlehem van Michael Head. Richard Dering was een Engelse dissident die in de vroege zeventiende eeuw in Antwerpen woonde en werkte. Hij gebruikte de tekst uit het evangelie van Lucas waar de herders gevraagd wordt wat ze gezien hebben. Zijn zetting is dramatischer en theatraler dan Byrds Quem vidistis, pastores, en doet meer denken aan Sweelincks solide texturen en schilderachtige uitbeeldingen. De middeleeuwse tekst van Out of your sleep arise and wake – in feite een oproep aan de luisteraar om wakker te worden en het wonder van deze geboorte te erkennen – is met een moderne strofische benadering passend in de carol-traditie vormgegeven door Richard Rodney Bennet, terwijl Charles MacPhersons bewerking van Karl Leuners Cradle Song met zijn weelderige harmonieën stevig in de romantische tradities wortelt.
Edward Higginbottom
5
liedteksten O nata lux O nata lux de lumine, Jesu redemptor saeculi, Dignare clemens supplicum Laudes precesque sumere.
O Licht geboren uit Licht, Jezus, verlosser van de wereld, Verwaardig u de lofzangen en de gebeden Van uw smekelingen te aanvaarden.
Qui carne quondam contegi
Gij, die u eens hebt verwaardigd met vlees te worden Bekleed ter wille van hen die verloren waren, Geef dat wij ledematen mogen worden Van uw zalig lichaam.
Dignatus es pro perditis, Nos membra confer effici Tui beati corporis.
Rorate caeli desuper Rorate caeli desuper, et nubes pluant iustum.
Dauwt, hemelen, van boven, en wolken, regent de Rechtvaardige: Uw aarde hebt gij gezegend, Heer: Gij hebt Jacob uit de gevangenschap teruggevoerd. Eer aan de Vader en de Zoon en de Heilige Geest. Zoals het was in het begin en nu en altijd en in de eeuwen der eeuwen. Amen.
Benedixisti, Domine, terram tuam: avertisti captivitatem Jacob. Gloria Patri et Filio, et Spiritui Sancto: sicut erat in principio, et nunc et semper, et in saecula saeculorum. Amen.
6
liedteksten
Es ist ein Ros’ entsprungen Es ist ein Ros’ entsprungen aus einer Wurzel zart, wie uns die Alten sungen; von Jesse kam die Art und hat ein Blümlein bracht mitten im kalten Winter, wohl zu der halben Nacht.
‘Du sollst dich nicht entsetzen,’ sprach er, ‘o Jungfrau schon! Mein Wort lass dich ergetzen, ich komm aus Himmels Thron, bring frohe Botschaft dir. Du hast bei Gott Genade gefunden, glaube mir.’
Das Röslein, das ich meine, so uns das Blümlein bringt, Maria ists, die Reine, von der Jesaias singt; nach Gottes ew’gem Rath hat sie ein Kind geboren und bleibt doch reine Magd. Der Engel unverdrossen Fuhr in der Juden Land Gen Nazarath; verschlossen Marien er da fand In ihrem Kämmerlein. Er sprach sie an so freundlich: ‘Gegrüsset sei, Jungfrau rein, ‘du bist voll aller Gnaden, der Herr will mit dir sein, hoch über aller Frauen will er dich benedein.’ Die edle Jungfrau zart, Von dieses Engels Grüssen Wie sie erschrocken ward!
7
liedteksten
There is no rose There is no rose of such virtue As is the rose that bare Jesu. Alleluia. For in this rose contained was Heaven and earth in lityle space, Res miranda. By that rose we may well see There be one God in persons three, Pares forma. Then leave we all this worldly mirth And follow we this joyous birth, Transeamus.
O magnum mysterium O magnum mysterium et admirabile sacramentum, ut animalia viderunt Dominum natum, jacentem in praesepio! Beata Virgo, cujus viscera meruerunt portare Dominum Christum. Alleluia!
O groot geheim en verheven wonder, de dieren mochten de Heer bij zijn geboorte aanschouwen, neergelegd in een kribbe. O gelukzalige Maagd, wier schoot de Heer Jezus Christus mocht dragen. Halleluja.
8
liedteksten
Gloria sei dir gesungen Gloria sei dir gesungen Mit Menschen und englishchen Zungen, Mit Harfen und mit Zimbeln schon. Von zwolf Perlen sind die Pforten An deiner Stadt; wir sind Konsorten Der Engel hoch um deiner Thron. Kein Aug hat je gespurt, Kein Ohr hat je gehort Solche Freude. Des sind wir froh, Io, io, ewig in dulci jublilo.
O Jesulein süß O Jesulein süß! O Jesulein mild! Des Vaters Will’n hast du erfüllt; Bist kommen aus dem Himmelreich, Uns armen Menschen worden gleich, O Jesulein süß! O Jesulein mild! O Jesulein süß! O Jesulein mild! Mit Freuden hast du die Welt erfullt, Du kommst herab vom Himmelssaal, Und trostst uns in dem Jammerthal, O Jesulein süß! O Jesulein mild! O Jesulein süß! O Jesulein mild! Du bist der Lieb ein Ebenbild: Zünd an in uns der Liebe Flamm, Dass wir dich lieben allzusamm, O Jesulein süß! O Jesulein mild!
9
liedteksten
Joseph lieber Joseph lieber, Joseph mein Hilf mir wiegen mein Kindelein, Gott, der wird dein Löhner sein Im Himmelreich, der Jungfrau Kind Maria.
Joseph, my dear Joseph, help me rock my little child. God will recompense you in heaven, the Virgin Mary’s child.
Eia, eia. Virgo Deum genuit, Quem divina voluit clementia.
Hey, hey! The Virgin has given birth to God whom the divine mercy willed.
Omnes nunc concinite, Nato regi psallite, Voce pia dicite: Sit gloria Christo nostro infantulo.
Now let all sing together, sing to the newborn king, saying with devout voice, “Glory be to Christ our babe!”
Hodie apparuit in Israel, Quem praedixit Gabriel, est natus Rex.
Today the one whom Gabriel predicted has appeared in Israel, has been born king.
Hodie Christus natus est Hodie Christus natus est: Hodie Salvator apparuit: Hodie in terra canunt Angeli, laetantur Archangeli Noe, Noe. Hodie exsultant justi, dicentes:
Vandaag is Christus geboren, Vandaag verscheen de Redder, Vandaag zingen de engelen op aarde En jubelen de aartsengelen. Noe, noe. Vandaag verheugen zich de rechtvaardigen, zeggend: Eer aan God in den hoge, Alleluia. Noe, noe.
Gloria in excelsis Deo. Alleluia. Noe, Noe.
10
liedteksten
The little road to Bethlehem As I walked down the road at set of sun The lambs were coming homewards one by one, I heard a sheep bell-softly calling them Along the little road to Bethlehem. Beside the door, as I drew nigh, I heard sweet Mary sing a lullaby. She sang about the lambs at close of day And rocked her King among the hay. Across the air the silver sheep-bell rang, ‘The lambs are coming home’ sweet Mary sang, ‘Your star of Gold is shining in the sky, So sleep my little King, go lullaby.’ As I walked down the road at set of sun The lambs were coming homewards one by one, I heard a sheep bell-softly calling them Along the little road to Bethlehem.
Quem vidistis, pastores Quem vidistis, pastores, dicite, Annuntiate nobis, in terris quis apparuit?
Wie hebt gij gezien, herders? Zeg het ons: Verkondig het op aarde, Wie is er verschenen? Wij hebben een kind gezien En een koor van engelen Dat de Heer loofde, Halleluja.
Natum vidimus et choros angelorum: Collaudantes Dominum, Alleluia.
11
liedteksten
Out of your sleep arise and wake Out of your sleep arise and wake, For God mankind now hath ytake. All of a maid without any make: Of all women she beareth the bell. And through a maide fair and wise, Now man is made of full great price: Now angels knelen to man’s service, An at this time all this befell. Now man is brighter than the sun: Now man in heav’n on high shall won: Blessed be God this game is begun And his mother the Empress of hell. That ever was thrall now is he free: That ever was small now great is she: Now shall God deem be thee and me Unto this bliss if we do well. Now man he may to heaven wend: Now heav’n and earth to him they bend. He that was foe now is our friend. This is no nay that I you tell. Now blessed Brother grant us grace, At doomes day to see thy face, And in thy court to have a place, That we may there sing thee nowell. (anoniem, vijftiende eeuw)
12
liedteksten
The Shepherds Cradle Song O sleep thou heaven-born treasure thou, Sleep sound, thou dearest child; White angel wings shall fan thy brow With breezes soft and mild. We shepherds poor are here to sing A simple lullay to our king. Lullaby, lullaby, sleep, sleep softly, lullaby. See Mary has with mother’s love A bed for thee outspread. While Joseph stoops and watches at thy head, The lambkins in the stall so nigh, That thou mayest sleep, have hushed their cry. Lullay, lullaby, sleep, sleep softly, lullaby. And when Thou'rt big and art a man Full woe's in store for Thee; For cruel men Thy death will plan, And hang Thee on a tree. So sleep, my Baby, whilst Thou may, 'Twill give Thee rest against that day. Lullay, lullaby, sleep, sleep softly, lullaby. ( A. Foxton Ferguson )
Videntes stellam Videntes stellam magi gavisi sunt gaudio magno: et intrantes domum, invenerunt puerum, cum Maria, matre eius, et procidentes adoraverunt eum. Et apertis thesauris suis, obtulerunt ei munera: aurum, thus et myrrham.
Bij het zien van die ster werden de wijzen vervuld van overgrote vreugde en zij gingen het huis binnen, zagen er het kind met zijn moeder Maria, en op hun knieĂŤn neervallend betuigden zij het hun hulde. Zij haalden hun schatten te voorschijn en boden het kind geschenken aan: goud, wierook en mirre. Eer aan de Vader en de Zoon en de Heilige Geest. Zoals het was in het begin en nu en altijd en in de eeuwen der eeuwen. Amen.
Gloria Patri et Filio et Spiritui Sancto. Sicut erat in principio, et nunc et semper et in saecula saeculorum. Amen. 13
liedteksten
The Three Kings
The Magi
Three Kings from Persian lands afar To Jordan follow the pointing star: And this the quest of the travelers three, Where the new-born King of the Jews may be. Full royal gifts they bear for the King; Gold, incense, myrrh are their offering.
Came three Kings a-questing, Caspar, Melchior, Balthazar, Ever seeking, never resting, Hasting t’ward the Star, Caspar, Melchior, Balthazar. Gold brought one, Gold brought Caspar, Kneeling in worship.
How brightly shines the morning star! With grace and truth from heaven afar Our Jesse tree now bloweth.
Came three wise men yearning, Caspar, Melchior, Balthazar, Through the desert wending, turning, Onward with the Star, Caspar, Melchior, Balthazar.
The star shines out with a steadfast ray; The kings to Bethlehem make their way, And there in worship they bend the knee, As Mary’s child in her lap they see; Their royal gifts they show to the King; Gold, incense, myrrh are their offering.
Myrrh brought one, Myrrh brought Melchior, Kneeling in worship.
Of Jacob’s stem and David’s line, For thee, my Bridegroom, King divine, My soul with love o’erfloweth.
Came three sages winding, Caspar, Melchior, Balthazar, Hoping, trusting, searching, finding Peace beneath the Star, Caspar, Melchior, Balthazar.
Thou child of man, lo, to Bethlehem The Kings are travelling, travel with them! The star of mercy, the star of grace, Shall lead thy heart to its resting place. Gold, incense, myrrh thou canst not bring; Offer thy heart to the infant King.
Frankincense brought one, Frankincense brought Balthazar, Kneeling in worship.
Thy word, Jesu, Inly feeds us, Rightly leads us, Life bestowing. Praise, O praise such love o’erflowing.
May we with the Magi kneeling, Caspar, Melchior, Balthazar, Find in faith your love and healing: Christ the Morning Star, Christ the Morning Star. 14
liedteksten
The holly and the ivy
Mary’s little baby, sleep, sweetly sleep, Sleep in comfort, slumber deep; We will rock you, rock you, rock you, We will rock you, rock you, rock you: We will serve you all we can, Darling, darling little man.
The holly and the ivy, when they are both full grown, Of all the trees that are in the wood, the holly bears the crown. Oh, the rising of the sun and the running of the deer, The playing of the merry organ, sweet singing in the choir.
King Jesus hath a garden King Jesus hath a garden, full of divers flowers, Where I go culling posies gay, all times and hours.
The holly bears a blossom as white as lily flower, And Mary bore sweet Jesus Christ to be our sweet saviour.
There naught is heard but Paradise bird, Harp, dulcimer, lute, With cymbal, trump and tymbal, And the tender, soothing flute.
The holly bears a berry as red as any blood, And Mary bore sweet Jesus Christ to do poor sinners good.
The Lily, white in blossom there, is Chastity: The Violet, with sweet perfume, Humanity.
The holly bears a prickle as sharp as any thorn, And Mary bore sweet Jesus Christ on Christmas Day in the morn.
The bonny Damask-rose is known as Patience: The blithe and thrifty Marygold, Obedience.
The holly bears a bark as bitter as any gall, And Mary bore sweet Jesus Christ for to redeem us all.
The Crown Imperial bloometh too in yonder place, ‘Tis Charity, of stock divine, the flower of grace.
Rocking
Yet, ‘mid the brave, the bravest prize of all may claim The Star of Bethlem-Jesus-bless’d be his Name!
Little Jesus, sweetly sleep, do not stir; We will lend a coat of fur, We will rock you, rock you, rock you, We will rock you, rock you, rock you: See the fur to keep you warm, Snugly round your tiny form.
Ah! Jesu Lord, my heal and weal, my bliss complete, Make thou my heart thy garden-plot, fair, trim and neat.
15
BIOGRAFIEËN COMPONISTEN Thomas Tallis De Britse componist en muziekuitgever Thomas Tallis (1505-1585) was organist van de Abbey of The Holey Cross in Waltham. Hij vestigde zich in 1540 in Canterbury en werd twee jaar later lid van de Chapel Royal. Hij zou de rest van zijn leven deze functie blijven vervullen, waarbij hij vier vorsten diende. In 1575 kregen Thomas Tallis en zijn leerling William Byrd van Elizabeth I het alleenrecht om muziek uit te geven.
William Byrd William Byrd (1543-1623) was een van de grootste Engelse componisten van zijn generatie. Hij kreeg als kind muziekles van Thomas Tallis in de Chapel Royal in Londen. In 1563 werd hij, ondanks zijn jeugdige leeftijd, benoemd tot organist van de kathedraal in Lincoln. Hij schreef zowel
geestelijke als wereldlijke muziek, zowel vocale werken als instrumentale muziek.
Michael Praetorius Michael Praetorius (1569/73-1621) was een Duitse componist en muziektheoreticus uit de beginperiode van de barokmuziek. In 1595 begon hij aan zijn eerste organistenbaan, in de kapel van het kasteel van hertog Heinrich Julius von Brunswick-Wolfenbüttel in Gröningen. Vanaf die tijd werkte hij ook samen met grote componisten als Heinrich Schütz en Samuel Scheidt. Zijn driedelig traktaat Syntagma Musicum (1615– 1620) kan worden gezien als een encyclopedie van de muziektheorie en -praktijk van die tijd.
John Joubert John Joubert (1927) werd geboren in Kaapstad. Op 19-jarige leeftijd kreeg hij 16
een beurs om te studeren in Londen en woont sindsdien in Engeland. Joubert componeerde meer dan 160 werken, waaronder twee symfonieën, soloconcerten en zeven opera’s. Het meest bekend is hij van zijn koorwerken, vooral van de carols Torches en There is No Rose of Such Virtue.
Morten Lauridsen Morten Lauridsen (1943) is sinds 1972 hoogleraar compositie aan de University of Southern California (Thornton School of Music). Hij is de zoon van Deense immigranten en groeide op in de staat Oregon. Lauridsen heeft een groot aantal geestelijke composities op zijn naam staan. Zijn O magnum Mysterium en Lux aeterna staan op het repertoire van katholieke (kerk) koren over de gehele wereld. Lauridsen werd meermalen onderscheiden. In 2007 ontving hij de National Medal of Arts uit handen van de Amerikaanse president George. W. Bush.
biografie
Johann Christoph Friedrich Bach Johann Christoph Friedrich Bach (1732-1795) was de vierde zoon van Johann Sebastian Bach. Hij werd ook wel de Bückeburger Bach genoemd vanwege zijn dienstverband aan het hof van graaf Willem van SchaumburgLippe in Bückeburg, eerst als klavecinist en vanaf 1759 als concertmeester. Gedurende zijn carrière aan het hof ontwikkelde Johann Christoph zich van een barokcomponist, waarin de stem van zijn vader doorklinkt, tot een componist van klassieke muziek, met invloeden van de muziek van Mozart en Gluck.
Johann Sebastian Bach Johann Sebastian Bach (16851750) was een Duits organist, componist, klavecinist, violist, muziekpedagoog en dirigent van barokmuziek. Hij wordt door de meeste musicologen beschouwd als een van de grootste en invloedrijkste componisten uit de geschiedenis van de klassieke muziek. Hij was meester van
de contrapunttechniek en zijn muziek behoort tot het hoogtepunt van de polyfone stijl van de barok.
Hieronymus Praetorius De Duitse componist, organist en muziekuitgever Hieronymus Praetorius (1560-1629) was de zoon van de organist Jacob Praetorius. In 1580 kreeg hij zijn eerste aanstelling als organist in Erfurt en vervolgens speelde hij in de Jacobikerk in Hamburg, eerst als assistent van zijn vader en vanaf 1586 als eerste organist. Deze post behield hij tot zijn dood.
Jan Pieterszoon Sweelinck Jan Pieterszoon Sweelinck (1562-1621) ontwikkelde zich tot een van de grootste orgelvirtuozen van zijn tijd en werd de belangrijkste Nederlandse componist aan het begin van de 17e eeuw. Hij was een heel productief componist: van zijn hand zijn maar liefst ruim 250 vocale werken in de vorm van chansons, 17
madrigalen, motetten en psalmen verschenen. Pas later verschenen er werken voor klavecimbel en orgel. Het orgel werd het instrument waarop hij excelleerde.
Michael Head Michael Head (1900-1976) was een Engelse componist, pianist, organist en zanger. Tijdens zijn diensperiode in de Eerste Wereldoorlog schreef hij de liederencyclus Over the rim of the moon, tevens zijn eerste gepubliceerde werk. Na de oorlog hervatte hij zijn opleiding aan de Royal Academy of Music. Na zijn eerste recital in de Wigmore Hall in 1929 groeide zijn bekendheid als pianist. Als componist is hij voornamelijk bekend door zijn liederen.
Richard Dering Richard Dering (ca. 1580-1630) was een Engelse renaissanceen barokcomponist. Het grootste deel van zijn leven woonde en werkte hij in de Zuidelijke Nederlanden. Van 1612 tot 1616 reisde hij met de Britse ambassadeur naar Venetië en zijn muziek vertoont
biografie
verschillende Italiaanse invloeden. Hij schreef motetten, canzonetten en madrigalen, onder andere uitgegeven door Pierre Phalèse in Antwerpen.
Richard Rodney Bennett Sir Richard Rodney Bennett (1936-2012) was een Britse componist en pianist. Hij schreef orkestwerken, jazzliederen en muziek voor toneel en film. Hij studeerde aan de Royal Academy of Music en volgde de zomerklassen in het Duitse Darmstadt, waar hij zich verdiepte in het serialisme. Later kreeg hij in Parijs les van de beroemde Pierre Boulez. Hij werkte samen met Roger Quilter aan verschillende projecten, waaronder de lichte opera Julia, die in het Royal Opera House, Covent Garden in december 1936 in première ging.
Charles Macpherson Charles Macpherson (18701927) was een Schotse organist geboren in Edinburgh. Toen hij negen jaar was werd hij koorknaap in de St. Paul's kathedraal in Londen en
studeerde vervolgens aan de Royal Academy of Music. In de St. Paul's was hij van 1895 tot 1916 assistent-organist en vanaf 1916 de vaste organist, een positie die hij tot zijn dood behield.
Giovanni Pierluigi da Palestrina Giovanni Pierluigi da Palestrina (1525/26-1594) was een Italiaanse componist. Hij heeft een grote invloed gehad op de ontwikkeling van de katholieke kerkmuziek, en is altijd beschouwd als de belichaming van de renaissancemuziek. Hij was kapelmeester van de Cappella Giulia van de SintPieter te Rome, de Sint-Jan van Lateranen in Rome, de Santa Maria Maggiore, en uiteindelijk tot aan zijn dood aan de SintPieter, waar hij ook begraven werd. Reeds bij zijn leven bezat Palestrina Europese faam. Palestrina heeft een enorme hoeveelheid composities nagelaten.
Peter Cornelius Peter Cornelius (1824-1874) was een Duits componist, acteur, muziekcriticus en 18
dichter. In 1844 ging hij naar Berlijn en studeerde contrapunt en compositie. In 1852 leerde hij Franz Liszt kennen, die hem naar Weimar haalde. De kunstenaarsomgeving in Weimar vormde een inspiratiebron voor de muzikale creativiteit van Cornelius. Daar ontstonden veel liederen op eigen tekst, het grootste deel van zijn rooms-katholieke kerkmuziek en zijn opera Der Barbier von Bagdad. In 1859 verhuisde hij naar Wenen, waar hij lid werd van de Wagnerkring en bevriend raakte met Johannes Brahms.
Andrew Carter Andrew Carter (1939) is een Engelse componist, dirigent en arrangeur. In 1965 richtte hij in York het Chapter House Choir op, een gemend koor waar hij zeventien jaar leiding aan gaf. De Oxford University Press gaf meer dan vrijftig composities uit, waaronder meerdere carols. In 1997 schreef hij de Missa Sancti Pauli voor de 300ste verjaardag van de St. Pauls kathedraal in Londen.
biografie
UITVOERENDEN Mirjam van Veen
Hoogleraar kerkgeschiedenis Mirjam van Veen is hoogleraar kerkgeschiedenis aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Zij is specialist op het gebied van de zestiende eeuw. In 2001 promoveerde zij op een proefschrift over de polemiek tussen Dirck Volckertsz Coornhert en Johannes Calvijn. Mirjam van Veen publiceerde daarnaast een groot aantal artikelen over de polemiek tussen reformatie en radicale reformatie en over de pleidooien van David Joris en Sebastian Castellio voor religieuze tolerantie. Bovendien editeerde zij een aantal geschriften van Calvijn in de prestigieuze reeks Calvini Opera Denuo Recognita en publiceerde zij over een aantal onbekende geschriften van David Joris. Na een studieverblijf in Genève en een verblijf als visiting scholar in Grand Rapids, verkreeg zij een aanstelling als docent algemene en Nederlandse kerkgeschiedenis aan de Vrije Universiteit te Amsterdam.
Sedert 1 mei 2011 is zij hoogleraar kerkgeschiedenis van de vroegmoderne tijd op de Fenna Diemer Lindeboomleerstoel. In 2009 publiceerde Mirjam van Veen drie boeken: twee boeken over Calvijn en een over Dirck Volckertsz Coornhert. In 2012 verscheen een boek over Sebastian Castellio, De Kunst van Twijfelen. Sebastian Castellio was in de zestiende eeuw een voorvechter van religieuze tolerantie. Terwijl protestanten en katholieken hun waarheden 19
in gewapend beton goten, pleitte hij voor de twijfel, als middel om met elkaar in gesprek te komen.
biografie
Choir of New College Oxford Het koor van New College in Oxford is een van de meest gevierde koren van het Verenigd Koninkrijk. Het koor bestaat uit een dertigtal zangers, waaronder de beroemde jongenssopranen en -alten. Het koor bestaat al sinds de veertiende eeuw, toen William van Wykeham een koor oprichtte in zijn ‘nieuwe’ college. Sindsdien begeleidt het koor regelmatig diensten in de kapel, bijvoorbeeld de woensdagse Evensong. In de laatste eeuw is de uitstraling van het koor wel sterk veranderd: het koor zingt tegenwoordig over de hele wereld en maakt talloze opnames. Het repertoire is zeer breed, een belangrijk kenmerk van het koor wat het ook voor de zangers zo leuk maakt om in te zingen. Nu en dan werkt het koor samen met gerenommeerde orkesten en ensembles. Over de jaren heen heeft dirigent Edward Higginbottom met het koor gewerkt aan een constante en herkenbare koorklank en -stijl. Hij is
specialist in de muziek van renaissance, barok en klassiek, maar schuwt vooral ook het hedendaagse repertoire niet. Sopraan Michael Alchin, Oscar Bennett, Edward Beswick, Jacob Clayden, William Cox, Jeken Elwin, Joseph Hancock, Tobias McLusky, George Maddison, Hugo Payton, Hal Philips, James Robson, Oscar Ross, Ryan Seneviratne, Ardhan Subramaniam, Samuel Ward 20
Alt Alexander Chance, Daniel Laking, Henry Seabright, Stephen Taylor Tenor James Brown, Tim Coleman, Steven Grahl, Nicholas Hampson, Wilfrid Jones, Tom Kelly Bas Alexander Brett, Thomas Edwards, Thomas Lowen, Brian McAlea, Duncan Saunderson, George Robarts, bas
VERWACHT
wo 12 feb 2014 serie barok grote zaal / 19.30 uur
B’ROCK + FILOSOOF ROB WIJNBERG Virtuoze barokconcerten voor fluit en viool
Vernieuwing, verjonging, experimenteren en nieuwe avonturen. Dat was wat in 2005 in Gent twintig jonge musici voor ogen stond met het nieuwe barokensemble B’Rock. Hun Vivaldi bevat vele aangename verrassingen. Vivaldi’s concerten voor fluit en viool zijn kleurrijk en levendig; titels als L’amoroso (De geliefde) en La Notte (De nacht) spreken boekdelen.
Foto: © B'Rock - Kurt van der Elst
Blokfluitist Maurice Steger en violist Rodolfo Richter zijn grote namen uit de authentieke uitvoeringspraktijk. Met hen komt B’Rock vanavond ongetwijfeld weer tot die ‘verbluffende spontaniteit en theatrale directheid’ waar bijvoorbeeld Opernwelt magazine al eerder zo van onder de indruk was.
B'Rock
In samenwerking met:
21
VERWACHT
December 2013
zo 22 dec / 19.30 uur
zo 12 jan / 20.15 uur
Atlas Ensemble Premières
Combattimento Consort Amsterdam + Nederlands Kamerkoor Weihnachtsoratorium
Nederlands Kamerkoor + Storioni Trio Von der Liebe
vr 20 dec / 20.30 uur
za 28 dec / 19.30 uur
Insomnio The Yellow Shark van Frank Zappa
Calefax Rietkwintet + gasten PAN 10
do 19 dec / 20.15 uur
do 16 jan / 20.15 uur
Januari 2014 zo 5 jan / 15.00 uur
Van Swieten Society Nieuwjaarsconcert
za 18 jan / 20.15 uur
do 9 jan / 20.15 uur
Veenfabriek Replica
za 21 dec / 20.15 uur
Tamara Stefanovich Spraakmakende sonate van Boulez
Asko|Schönberg + Slagwerk Den Haag Stilte en chaos
zo 22 dec
Kindermiddag
vr 17 jan / 20.15 uur
Florian Boesch + Malcolm Martineau Die schöne Müllerin
za 21 dec / 15.00 uur
De IJ-Salon Mahlers mooiste
Nieuw Ensemble An Evening of Today 2
zo 19 jan
Ives marathon Ives Ensemble
vr 10 jan / 20.15 uur
Slagwerk Den Haag Drumming
12.00 uur
13.30 uur
J.O.N.G. Ensemble Het hemelse fagotje (5+)
za 11 jan / 20.15 uur
14.00 uur
Marc-André Hamelin Vroeg 20e-eeuwse pianoklassiekers
The Unanswered Question
13.30 en 15.30 uur / Kleine Zaal
Theater De Spiegel Nest (2+)
Ives in kleine bezetting
17.30 uur
Concord Sonate zo 12 jan / 11.00 uur / Kleine Zaal
13.30 uur / Bimhuis
ICP Orchestra Instant componeren (10+)
Masato Suzuki Suzuki bespeelt het Fokker-orgel 22
Geheimtips Bijzondere concerten die je niet mag missen
Muziekgebouw aan ‘t IJ / foto: Erik van Gurp
MUZIEKGEBOUW AAN ’T IJ Piet Heinkade 1 / 1019 BR Postbus 1122 / 1000 BC Amsterdam Kaartverkoop T 020 788 2000 ma t/m za 12.00 -18.00 uur Kantoor T 020 788 2010 F 020 788 2020 E post@muziekgebouw.nl Zakelijke evenementen T 020 788 2023
Restaurant Zouthaven bevindt zich op de begane grond van het Muziekgebouw. Voor een heerlijke start van uw concertavond. Openingstijden en reserveren www.zouthaven.nl of T 020 788 2090 WORD VRIEND Steun het Muziekgebouw al vanaf € 50 per jaar. Lees meer op : muziekgebouw.nl/steunons
PARTNERS De activiteiten van het Muziekgebouw aan ’t IJ komen tot stand door steun van:
Gelieve uw mobiele telefoon tijdens het concert uit te schakelen. Camerabeeld- en geluidsopnamen alleen toegestaan met toestemming vooraf.
Mediapartner:
Pauzedrankje (indien inbegrepen) serveren wij op tafels bij de uitgang van de zaal.
Druk binnenwerk:
EARLY BIRD TICKETS Voor jongeren tot 30 jaar, bijna alle concerten € 10. Wees snel: hoe eerder, hoe meer kans. Lees meer op: www.muziekgebouw.nl/earlybirds
Reserveren en openingstijden restaurant Zouthaven: www.zouthaven.nl. Centraal Station (10-15 min lopen) is met tram 26 bereikbaar tot 00.00 uur. Taxicentrale Amsterdam: T 020 677 7777. De Piet Heinparkeergarage onder Muziekgebouw aan ’t IJ is 24 uur per dag open. Informatie + online kaarten bestellen www.muziekgebouw.nl. Ook voor onze nieuwsbrief.