do 9 jan 2014 donderdagavond serie serie asko|schönberg Grote Zaal / 20.15 uur
Asko|schönberg + slagwerk den haag + cappella amsterdam Stilte en chaos
PROGRAMMA
do 9 jan 2014 donderdagavond serie serie asko|Schรถnberg Grote Zaal / 20.15-22.05 uur
Asko|Schรถnberg + SLAGWERK DEN HAAG + CAPPELLA AMSTERDAM
DUUR: ca. 55 minuten voor de pauze ca. 35 minuten na de pauze
Stilte en chaos
inleiding
Reinbert de Leeuw dirigent Keren Motseri sopraan Barbara Kozelj mezzosopraan Harry van der Kamp bas Gerrie de Vries spreekstem Elliot Simpson gitaar
foyerdeck 1 / 19.15-19.45 uur
Elmer Schรถnberger in gesprek met Jan van de Putte en Gerrie de Vries
Dit concert wordt mede mogelijk gemaakt door
Partners Donderdagavondserie:
Tekst toelichting: Christiane Schima Eindredactie: Elmer Schรถnberger i.o.v. Asko|Schรถnberg
Anton Webern (1883-1945) Sechs Stücke, op. 6 (1909/1928) I. II. III. IV. V. VI. Jan van de Putte (1959) Bamboleamos no mundo * 1 Poema de cançao sobre a esperança 2 Coroai-me de rosas 3 Naõ estou pensando em nada 4 Estou tonto PAUZE György Kurtág (1926) Grabstein für Stephan, op. 15c (1989) György Kurtág Vier liederen op gedichten van János Pilinszky, op. 11 (1975) 1 Alcohol 2 In memoriam F.M. Dostojevski 3 Hölderin 4 Verés György Kurtág Samuel Beckett: What is the Word, op. 30b (1990/91)
* Deze compositie is mede tot stand gekomen met steun van het Fonds Podiumkunsten
TOELICHTING György Kurtág en Jan van de Putte zijn net als hun voorganger Anton Webern meesters van het kleine maar veelzeggende gebaar. Achter een enkele toon, interval, klank of pianissimoaanduiding liggen bij deze componisten werelden van emoties verscholen. Hun muziek is een muziek op de rand van het zwijgen, klank geworden stilte. Becketts laatste tekst ‘What is the word’, door Kurtág getoonzet, is een document van de sprakeloosheid. De over het podium en de concertzaal verdeelde instrumenten maken deze sprakeloosheid en de ons omringende leegte voelbaar. Het tot niets leidende gepeins en de grillige gedachtevluchten van Pessoa inspireerden Van de Putte tot een vervolg op zijn aan deze zonderlinge Portugese dichter gewijde liederencyclus.
die slechts een enkele minuut duren. Deze aforistische schrijfwijze kondigt zich al aan in zijn aan Arnold Schönberg opgedragen Sechs Stücke für Orchester op.6 uit 1910, die vandaag klinken in de versie voor gereduceerde bezetting uit 1928. In de ontvlechting van de compacte orkestklank en het streven naar transparante klankweefsels is de componist hier nog een stap verder gegaan. Met een minimum aan middelen bereikt hij een maximum aan expressie. Webern spreekt in Sechs Stücke een visionaire taal, die op stenografische wijze benauwdheid en angst, weemoed en vreugde verkondigt en verborgen gevoelens als in een flits tot bewustzijn brengt. Het hart van het werk vormt het vierde deel, wellicht het meest ontstellende visioen van een treurmars ooit geschreven.
Anton Webern
Sechs Stücke, op. 6 Na 1945 werd de uiterst gecomprimeerde muziek van Anton Webern, waaruit al het overbodige en versierende is weggelaten, een voorbeeld voor een hele generatie componisten.
Jan van de Putte
Bamboleamos no mundo Na Uma Só Divinha Linha en Addiamento getuigt een nieuw deel dat Jan van de Putte aan zijn Pessoa-cyclus heeft toegevoegd (een vierde deel staat nog in de steigers) van zijn
Webern heeft het muzikale materiaal op ongekende wijze gedifferentieerd en verfijnd, en werd zo tot wegbereider van het serialisme. Tussen 1910 en 1920 ontstonden werken 4
TOELICHTING
György Kurtág
niet-aflatende interesse voor de Portugese schrijver. Twee van Pessoa’s alter ego’s krijgen het woord in Bamboleamos no mundo: de zich in kunstige verzen uitdrukkende intellectueel Ricardo Reis en de doelloos voor zich uit dromende gevoelsmens Álvaro de Campos.
Grabstein für Stephan Naarmate György Kurtág in het Westen bekender werd, aanvaardde hij ook grotere compositieopdrachten. Het kloppende hart van zijn oeuvre echter vormen stukken in miniatuurformaat, samengevoegd tot voorlopige, steeds veranderende cycli.
Van de Putte heeft in deze aflevering van zijn Pessoa-verhaal vooral aan de expressieve mogelijkheden van de zangstemmen gedacht, zeker in het eerste lied Poema de cançao sobre a esperança, waarin hij geheel heeft afgezien van een instrumentale begeleiding. Dit lied is ingekleurd door oosters aandoende pentatonische melodische lijnen. De uitgekiende poëtische zinnen van Reis inspireerden Van de Putte tot het lyrische lied Coroai-me de rosas (‘Wil mij met rozen kransen’). Het is een passende tekst voor een eerbetoon: het lied is opgedragen aan Reinbert de Leeuw, die dit jaar zijn vijfenzeventigste verjaardag en zijn vijftigjarige jubileum als docent aan het Haagse conservatorium viert. In dit lied scheppen de pentatonische harmonieën, aan de Japanse gagaku- en de Indonesische gamelanmuziek refererende klanken een plechtig-dromerige sfeer. In de volgende liederen kruipt de componist in de huid van de wispelturige Álvaro de Campos. Suggestief herhaalde zinnen – ‘ik zit aan niets te denken’ – en kale strijkersklanken evoceren in Naõ estou pensando em nada een gevoel van leegte. Obsessief herhaalde zinnen en woorden kenmerken ook het van hectische bedrijvigheid vervulde Estou tonto (‘Ik ben niet goed wijs’). Als in een krankzinnige wedstrijd roepen de zangeressen op de laatste pagina’s van de partituur elkaar alleen nog maar ademloos het woord ‘tonto’ (‘niet goed wijs’) toe.
De introverte en teruggetrokken levende Hongaar heeft zijn composities, opgegaan in cycli als Játekok (‘Spelletjes’) en Signs, Games and Messages, ooit vergeleken met dagboekaantekeningen. Ze bevatten hommages en verjaardagsgroeten aan vrienden, lijken op voetafdrukken van een leven. Het zijn beknopte composities waarin de componist zich concentreert op een muzikaal detail en refereert aan oude meesters – Bach, Beethoven, Schumann en Bartók.
Grabstein für Stephan op. 15c is een in memoriam voor Stephan Stein, de overleden echtgenoot van de psychologe Marianne Stein. In 1957 stelde de Hongaarse overheid Kurtág door een stipendium in de gelegenheid om een jaar in Parijs te studeren. Zijn bezoeken aan de psychologe, die bekend stond om met haar gave kunstenaars uit een creatieve impasse te helpen, resulteerden in zijn officiële Opus 1, een strijkkwartet bestaande uit delen van aforistische lengte in de geest van Webern. Stein had Kurtág ervan overtuigd dat hij niet meteen het grootste moest nastreven maar zich om te beginnen op kleine vormen moest toeleggen. Zijn bewondering en warme 5
TOELICHTING
György Kurtág
gevoelens voor haar sloegen over op haar man, voor wie hij in Grabstein für Stephan een monument heeft opgericht. Het werk wordt omlijst door tedere, nostalgische klanken van een sologitaar. In het middengedeelte komt het tot dramatische, onheilspellende momenten. Doffe paukenslagen die aan een rouwstoet herinneren, bereiden het einde voor. Het laatste woord heeft de gitaar, die, als een hart dat blijft stilstaan, stokt op de toon b.
Samuel Beckett: What is the Word In What is the Word op tekst van Samuel Beckett, zoekt de componist samen met de dichter naar woorden voor het onuitsprekelijke. Beckett droeg zijn laatste, op 82-jarige leeftijd geschreven gedicht op aan de Amerikaanse regisseur Joe Chaikin, die als gevolg van een hersenbloeding aan afasie leed. Net als de tekst lijkt ook de muziek op gestamel. Zij loopt steeds weer vast en verstrikt zich in een net van fragmentarische initiatieven, klanken en taalgeluiden. Ten slotte blijven er nog maar drie tonen, een hulpeloos gesticuleren en kreunen over.
György Kurtág
Vier liederen op gedichten van János Pilinszky De erudiete Kurtág bezit een uitgebreide taalen literatuurkennis. Hij heeft een voorkeur voor donkere en verscheurde teksten, teksten waarin het gaat om diepgravende, existentiële queesten – Kafka, Achmatova, Hölderlin. Tot de dichters met wie Kurtág zich verwant voelt behoort ook János Pilinszky, een Hongaar die als krijgsgevangene in een Duits concentratiekamp traumatische ervaringen opdeed. Zijn karige, tot weinig woorden beperkte gedichten weerspiegelen een sombere kijk op de wereld. In vier beelden schetst Pilinszky exemplarische lijdenssituaties, zoals die van de naar Siberië gedeporteerde Dostojevski en de psychisch gestrande Hölderlin. Verder mijmert hij over bedwelming (Alcohol) en eenzaamheid (Slaag). Net als de dichter beperkt Kurtág zich in zijn Vier liederen op gedichten van Janós Pilinszky tot het hoognodige. Een paar noten, een kort motief, stiltes zijn voldoende om de essentie van de gedichten over te brengen. 6
liedteksten Jan van de Putte
Bamboleamos no mundo Tekst: Fernando Pessoa (1888-1935)
Vertaling: August Willemsen
Poema de cançao sobre a esperança Dá-me lírios, lírios, E rosas também. Dá-me lírios, lírios, E rosas também. Mas se não tens lírios Nem rosas a dar-me, Tem vontade ao menos de me dar os lírios E também as rosas. Basta-me a vontade, Que tens, se a tiveres, de me dar os lírios E as rosas também, E terei os líriosOs melhores líriosE as melhores rosas As melhores rosas E os melhores líriosSem receber nada, A não ser a prenda Da tua vontade De me dares lírios E rosas também
Poema de cançao sobre a esperança Geef mij lelies, lelies, en rozen eveneens. Geef mij lelies, lelies, en rozen eveneens. Maar heb je geen lelies Noch rozen als geschenk, Heb dan althans de wil Om mij lelies te geven En eveneens de rozen. Je wil is mij genoeg, Als je die hebt, de wil Om mij lelies te geven En rozen eveneens, En ik zal lelies hebben De allermooiste lelies En ook de mooiste rozen De mooiste rozen En de allermooiste lelies Zonder iets te krijgen, Tenzij het geschenk Dat niets is dan jouw wil Om mij lelies te geven En rozen eveneens.
7
liedteksten
Coroai-me de rosas Coroai-me em verdade De rosasRosas que se apagam Em fronte a apagar-se Tão cedo! Coroai-me de rosas E de folhas breves. E basta.
Wil mij met rozen kransen, Wil mij waarlijk kransen met rozen Rozen die verwelken op een brauw die welkt zo vroeg! Wil mij met rozen kransen En met vlugge blaad’ren. Meer niet.
Não estou pensando em nada E essa coisa central, que é coisa nenhuma, É-me agradável como o ar da noite, Fresco em contraste com o verão quente do dia,
Ik zit aan niets te denken En dit centrale iets, dat helemaal niets is, bevalt mij als de nachtlucht, Fris in tegenstelling tot de warme zomerdag.
Não estou pensando em nada, e que bom!
Ik zit aan niets te denken, wat verrukkelijk!
Pensar em nada É ter a alma própria e inteira. Pensar em nada É viver ìntimamente O fluxo e o refluxo da vida...
Aan niets denken Is helemaal je eigen ziel bezitten. Aan niets denken Is stroom en tegenstroom Des levens vanbinnen beleven...
Não estou pensando em nada. Só, como se me tivesse encostado mal. Uma dor nas costas, ou num lado das costas, Há um amargo de boca na minha alma: É que, no fim de contas, Não estou pensando em nada, Mas realmente em nada, Em nada...
Ik zit aan niets te denken. Alleen dat, als lag ik wat ongelukkig, Met een pijntje in mijn rug, of aan één kant daarvan, Er is een bittere smaak in mijn ziel: Dat komt, uiteindelijk, Omdat ik aan niets zit te denken Maar aan echt helemaal niets, Aan niets...
Estou tonto Tonto de tanto dormir ou de tanto pensar, Ou de ambas as coisas. O que sei é que estou tonto E não sei bem se me devo levantar da cadeira
Ik ben niet goed wijs, Niet goed wijs van zoveel slapen of zoveel denken, Of allebei. Ik weet enkel dat ik niet goed wijs ben En ik weet niet of ik uit mijn stoel moet opstaan 8
liedteksten
Ou como me levantaria dela. Fiquemos nisto: estou tonto.
Of hoe ik dat zou moeten doen. Laten we het hierop houden: ik ben niet goed wijs.
Afinal Que vida fiz eu da vida? Nada. Tudo interstícios, Tudo aproximações, Tudo função do irregular e do absurdo, Tudo nada... É por isso que estou tonto... Agora Todas as manhãs me levanto Tonto... Sim, verdadeiramente tonto... Sem saber em mim o meu nome, sem saber onde estou, Sem saber o que fui, Sem saber nada.
Per slot, Welk leven heb ik van ‘t leven gemaakt? Niets. Alles tussenpozen, Alles benaderingen, Alles krachtens het ongeregelde en het absurde, Alles niets... Daarom ben ik niet goed wijs... Niettemin Sta ik elke ochtend op Niet goed wijs... Ja, echt niet goed wijs... Zonder mijn naam te kennen. Zonder te weten waar ik ben, Zonder te weten wie ik was, Zonder iets te weten.
Mas se isto é assim, é assim. Deixo-me estar na cadeira. Estou tonto. Bem, estou tonto. Fico sentado E tonto, Sim, tonto, Tonto... Tonto...
Maar als dit zo is, dan is het zo. Ik blijf maar in mijn stoel zitten. Ik ben niet goed wijs. Het zij zo, ik ben niet goed wijs. Ik blijf zitten Niet goed wijs, Ja, niet goed wijs, Niet goed wijs... Niet goed wijs… Poema de cançao sobre a esperança, Não estou pensando em nada, Estou tonto, uit: Àlvaro de Campos [Fernando Pessoa] De metafysische ingenieur en andere gedichten 1923-1935, Amsterdam: De Arbeiderspers, 2007. Vertaald door August Willemsen, Coroai-me de rosas , uit: Ricardo Reis [Fernando Pessoa] Odes/Oden, Amsterdam: De Arbeiderspers, 2002. Vertaald door August Willemsen
9
liedteksten
Fernando Pessoa
Jรกnos Pilinszky
10 Samuel Beckett
liedteksten
György Kurtág
Vier Liederen van János Pilinsky op. 11 Tekst: Janos Pilinsky (1921-1981)
Engelse vertaling: L.T. András
1 Alkohol Elöhívom a lehetetlent, egy ház áll rajta eaeeuoaeees egy bokor, egy néma, néma állat és egy nadrágszár a szürkületben.
I conjure up the impossible, a house stand on it ehaioueh and a bush, a silent, silent creature and a trouser leg in falling darkness.
2 In memoriam F.M. Dosztojevszkij Hajoljon le. (Földig hajol) Älljon föl. (Fölemelkedik) Vegye le az ingét, gatyáját. (Mindkettöt leveszi) Nézzen szembe. (Elfordúl. Szembenéz) Öltözzön föl. (Felöltözik)
Bend down. (Bends on the ground) Stand erect. (Rises slowly up) Take off your shirt and underpants. (Takes them off one by one) Turn and face me. Turns away. Faces him) Put on your clothes. (Puts them back on)
3 Hölderlin December höje, nyarak jégverése, drótvégre csomózott madár, mi nem voltám én? Boldogan halok.
December’s fervour summer’s flailing hailstorm, wild bird encumbered with clogs, this and more I’ve been. Willingly I die.
4 Verés Most elviselhetö. Most másra gondolok. Most semmi sincs. Most én vagyok. Most minden van. Most elviselhetetlen. Most, most pedig, most és egyedül, itt és most, végképp egyedül csak te meg én.
Now I can endure it. Now other thoughts occur. Now nothing is. Now I exist. Now every thing. Now more than one can suffer. Now finally, now in loneliness, now in ultimate, utter loneliness, just you and I. 11
liedteksten
György Kurtág What is the Word
Tekst: Samuel Beckett (1906-1989)
Mi is a szó mi is a szó hiábavaló – hiábavaló nak hoz.– nak hoz – mis is a szó – hiábavaló ettöl – mindettol – adott – hiábavaló adva mindettöl
What is the Word folly folly for two– for to– what is the word– folly from this– all this– given– folly given all this–
látnivalo – hiábavaló látni mindezt ezt mis is a szó – ez ez – ez ez itt – mindez ez itt – hiábavaló adva mindettöl latva – hiábavaló látni, mindezt itt – nak hoz – mi is a szó– látni – pillantani – pillantani tünni – szükseg pillantani tunni – hiábavaló szükseg pillaritani – tünni– mi– mi is a szó – és hol – hiábavalónak hoz szükseg pillantani tünni mi hol–
seeing– folly seeing all, this– this– what is the word– this this– this this here– all this this here– folly given all this– seeing– folly seeing all this this here– for to– what is the word– see– glimpse– seem to glimpse– need to seem to glimpse– folly for to need to seem to glimpse– what– what is the word– and where– folly for to need to seem to glimpse what where– where– 12
liedteksten
ho– mi is a szó – ott – adáat – odebb odaát – távol – tavol odébb odaát – eltüno eltüno távol odaáb odaat mi – in – mi is a szó – latni mindezt mind ezt ezt – mind ezt ezt itt – hiábavaló nak hoz látni mi pillantani – pillantani tünnni – szukseg pillantani tünni – eltuno tavol odabb odaat mi – hiábavaló nak hoz szükség pillantani tünni el tiino tavol odabb odaat– mi mi is a szó mi is a szó
what is the word– there-over there– away over there– afar– afar away over there– afaint– afaint afar away over there what– what– what is the word– seeing all this– all this this– all this this here– folly for to see what– glimpse– seem to glimpse–– need to seem to glimpse– afaint afar away over there wliat– to need to folly for seem to glimpse, afaint afar away over there what– what– what is the word– what is the word –
13
BIOGRAFIEËN Anton Webern
Anton Webern (1883-1945) werd in Wenen geboren als zoon van een Oostenrijkse hoge ambtenaar. Van kindsaf kreeg hij piano- en cellolessen, en aan de universiteit van Wenen studeerde hij muziekwetenschap bij Guido Adler.
Webern de fundamenten voor een bescheiden en zeer opvallend oeuvre waarin de beknoptheid van het muzikale materiaal, atonaliteit en de twaalftoonstechniek een belangrijke rol spelen. Na posten als theaterdirigent in een hele reeks steden, werd hij in 1918 leraar en dirigent in Wenen, en bouwde een grote reputatie op als vertolker van moderne muziek. In 1934 verloor hij al zijn officiële functies en moest leven van de opbrengst van privélessen. Hij stierf in 1945 in het Oostenrijkse Mittersill door een kogel van een Amerikaanse soldaat.
Jan van de Putte
foto: Co Broerse
COMPONISTEN
Jan van de Putte (1959) studeerde enige tijd muziekwetenschap en sonologie in Utrecht. Daarnaast studeerde hij computermuziek bij Floris van Manen en compositie bij Joep Straesser en Ton Bruynèl. Hij rondde zijn studie af bij Klaas de Vries in Rotterdam. Van der Putte heeft een bescheiden oeuvre opgebouwd. Hij is beïnvloed door de componisten Gustav Mahler, Claude Debussy, Anton Webern, Edgar Varèse, Karlheinz Stockhausen, Helmut Lachenmann, Wolfgang Rihm en traditionele muziek uit Indonesië en Japan. Sinds 1996 woont hij in Parijs.
Hoewel hij aan de Universiteit van Wenen begon aan een reguliere muziekopleiding, ging hij in 1904 privé bij Arnold Schönberg studeren. Onder diens vleugels legt 14
biografie
György Kurtág
foto: Boosey & Hawkes
Op 14 december jl. ontving Jan van de Putte uit handen van de directeur van het Fonds Podiumkunsten de Matthijs Vermeulenprijs 2013 voor zijn Kagami-Jishi, een compositie voor piano en orkest die in het Holland Festival van 2012 haar première beleefde. Het juryrapport spreekt van ‘een intrigerende en geheimzinnige klankwereld, waardoor je als luisteraar langzaamaan het werk in gezogen wordt’ en prijst Van de Putte’s ‘grote vakmanschap’ en ‘heldere visie op klank en vorm’.
György Kurtág werd op 19 februari 1926 geboren in Lugoj, in het huidige Roemenië. In 1946 schreef hij zich in aan het conservatorium van Boedapest waar hij piano, compositie en kamermuziek studeerde. Na zijn opleiding verhuisde hij tijdelijk naar Parijs waar hij in de jaren 1957-1958 lessen volgde bij Olivier Messiaen en Darius Milhaud. Van 1958 tot 1963 werkte Kurtág als repetitor bij de Béla Bartók Middelbare School voor Muziek in Boedapest en van 1960 tot 1968 bij de 15
Nationale Filharmonie. Tijdens de jaren 1967 tot 1986 was hij werkzaam aan de Liszt Academie waar hij piano en kamermuziek doceerde. In 1986 ging hij officieel met pensioen maar in de praktijk gaf hij nog tot 1993 les. In de jaren tachtig kwam Kurtágs internationale doorbraak; aanvankelijk vanwege zijn werk als muziekpedagoog maar later ook als componist. Hij werkte samen met meerdere orkesten en ensembles, waaronder het Berliner Philharmonisch Orkest, Ensemble intercontemporain en het Schönberg Ensemble (nu Asko|Schönberg). Zijn inspanningen werden bekroond met verschillende internationale opdrachten en prijzen.
biografie
UITVOERENDEN Reinbert de Leeuw
foto: Merlijn Doomernik
Dirigent
bij het Sydney Symphony Orchestra, het Aldeburgh Festival en bij het Tanglewood Festival voor hedendaagse muziek in de Verenigde Staten. Tot voor kort was hij artistiek leider van het NJO. Hij ontving diverse prijzen en onderscheidingen voor zijn baanbrekende werk. Voor zijn enorme oeuvre en buitengewone verdiensten voor de Nederlandse muziek ontving hij de Edison Oeuvreprijs Klassiek 2013.
Keren Motseri Sopraan
Vanaf de oprichting in 1974 is Reinbert de Leeuw vaste dirigent van het Schönberg Ensemble, tegenwoordig Asko|Schönberg.
De Israëlische sopraan Keren Motseri studeerde cello, sloot haar doctoraal biologie summa cum laude af en voltooide vervolgens haar masteropleiding zang aan de Dutch National Opera Academy.
Daarnaast dirigeert hij ook een groot aantal andere ensembles, operagezelschappen en symfonieorkesten in binnen- en buitenland, waaronder het Koninklijk Concertgebouworkest. De Leeuw was artistiek adviseur
Keren zingt in heel Europa concert- en operarepertoire van de renaissance tot en met de eenentwintigste eeuw. Enkele van haar meest opvallende voorstellingen waren met de Nederlandse Bachvereniging (met dirigenten Richard Egarr en 16
biografie
Barbara Kozelj Mezzosopraan
foto: Merlijn Doomernik
Jos van Veldhoven), Ensemble Modern (Franck Ollu) en het Residentie Orkest (Jaap van Zweden). Zij werkte als vertolker van hedendaagse muziek met componisten als Saariaho, Dusapin, Reich, Andriessen en Van der Aa. Op het operatoneel zong ze rollen bij het Aix-en-Provence Opera Festival, La Monnaie (Brussel) en de Nationale Reisopera. Enkele operarollen werden speciaal voor haar stem geschreven.
De Sloveense mezzosopraan legde de basis voor haar muzikale ontwikkeling aan de Academie voor Muziek in Ljubljana en studeerde af met masters in opera en liedoratorium aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Haar muzikale flexibiliteit omvat vele stijlperioden. Ze stond op grote podia als Konzerthaus Wien, Wigmore Hall London en Palau de la Musica Barcelona en trad op bij De Nederlandse Opera, Opera Bonn en Aalto Theater 17
Essen. Onlangs debuteerde ze in Carnegie Hall New York in de Matthäus Passion met Iván Fischer. Ze werkt samen met de dirigenten Jaap van Zweden, Gennady Rozdestvensky, Neeme Järvi, Richard Egarr, Ed Spanjaard en Reinbert de Leeuw, en was te gast bij onder andere het Gabrieli Consort, Academy of Ancient Music, St.Luke’s Orchestra NY, en vrijwel alle Nederlandse symfonieorkesten. www.barbarakozelj.com
biografie
foto: Allard Willemse
Bas
Harry van der Kamp studeerde bij Alfred Deller, Max van Egmond en Herman Woltman, onder andere aan het Sweelinck Conservatorium in Amsterdam.
operazanger vertolkte hij vele rollen. Bij de Nederlandse Opera werkte hij mee aan Monteverdi’s Orfeo en L’incoronatione di Poppea en aan moderne producties als Rêves d’un Marco Polo van Claude Viviers (regie Pierre Audi) en Rage d’Amour van Robert Zuidam. Met zijn eigen Gesualdo Consort Amsterdam trad hij op in Europa en Canada. Het Sweelinck Monument (boek/ cd-uitgave van de complete vocale werken van Jan Pieterszoon Sweelinck) werd bekroond met twee Edisons. www.harryvanderkamp.nl
Gerrie de Vries Spreekstem
foto: Marco Borggreve
Harry van der Kamp
Gerrie de Vries (mezzosopraan) werd internationaal bekend met haar interpretaties van het twintigste-eeuwse repertoire. Daarnaast voerde zij talloze werken uit die speciaal voor haar werden geschreven of aan haar werden opgedragen zoals Pancho Villa, liederen van Robert Zuidam en A King, Riding, een opera van Klaas de Vries geregisseerd door Christopher Martaler. Sinds 2004 is zij artistiek leider van De Helling, een nieuw initiatief tot kleinschalig muziektheater
Hij behoorde tot de founding singers van Cappella Amsterdam en was ook verbonden aan het Nederlands Kamerkoor, waarvan zeven jaar als artistiek adviseur. Van New York tot Peking trad hij op met barokspecialisten als Gustav Leonhardt en Nikolaus Harnoncourt. Als 18
biografie
Elliot Simpson
in de Verenigde Staten en Europa. Elliot studeerde bij David Tanenbaum aan het San Francisco Conservatory of Music en bij Zoran Dukic aan het Koninklijk Conservatorium, Den Haag. Zijn eindexamen in Den Haag werd bekroond ‘met onderscheiding voor zijn buitengewone bijdrage aan het hedendaagse muziek’.
Gitaar
foto: Jason O'Connell
in Nederland. Daar initieerde en speelde zij in voorstellingen zoals Winterreise en I am her Mouth van Jan van de Putte. Op dit moment speelt zij de hoofdrol in Honderd nachten, honderd jaren, een nieuw muziektheaterwerk van Klaas de Vries waarvoor zij tevens het libretto schreef.
Als prominent voorstander van het hedendaagse muziekrepertoire voor de gitaar heeft Elliot Simpson (VS, 1987) wereldpremières gegeven met werken van componisten als Sofia Goebaidoelina, Alvin Lucier en Michael Finnissy. Elliot heeft als gastspeler onder meer gewerkt bij de San Francisco Symphony, de New European Ensemble, de György Ligeti Academy en Ensemble Modelo62. Hij heeft deelgenomen aan festivals en concertseries 19
biografie
Asko|Schönberg Asko|Schönberg, toonaangevend ensemble voor nieuwe muziek, voert muziek van de twintigste en eenentwintigste eeuw uit.
Asko|Schönberg is ensemble in residence bij Muziekgebouw aan ’t IJ. www.askoschoenberg.nl
Deze muziek is niet alleen van grote, gevestigde namen als Louis Andriessen, Sofia Goebaidoelina, Mauricio Kagel, György Kurtág, György Ligeti, Wolfgang Rihm en Karlheinz Stockhausen, maar ook van jongere componisten als Michel van der Aa, Martijn Padding, Jörg Widmann en Rob Zuidam. Speciale aandacht is er voor langjarige relaties en samenwerking met grote, betekenisvolle componisten, voor onbekend en gloednieuw werk van hoge kwaliteit. Concerten vinden plaats in series in Muziekgebouw aan ‘t IJ en Het Concertgebouw, in gastoptredens in het Holland Festival, De Nederlandse Opera en in co-producties. Het ensemble treedt op in een keur aan concertzalen en festival in binnen- en buitenland. Ook het jongere publiek wordt niet vergeten: er zijn educatieve projecten voor diverse leeftijden. 20
foto: Hans Hijmering
biografie
Musici: Ingrid Geerlings fluit/ tenorblokfluit Jana Machalett piccolo/ altfluit/basfluit/ basblokfluit Mirjam Teepe piccolo/altfluit Evert Weidner hobo/althobo Marieke Schut hobo Pierre Woudenberg klarinet/ esklarinet/basklarinet David Kweksilber klarinet/ basklarinet/contrabasklarinet RenĂŠe Knigge fagot/ contrafagot Jaap de Vries contrafagot Jan Harshagen hoorn Pierre Buizer hoorn Wouter Brouwer hoorn Gertjan Loot trompet
Frank Braafhart trompet Koen Kaptijn trombone Francisco Couto trombone Tjeerd Oostendorp tuba Pauline Post piano/ harmonium/pianino Gerrit Hommerson klavecimbel/harmonium Andrea Vasi celesta Csaba KirĂĄly pianino Ernestine Stoop harp Joey Marijs slagwerk Ger de Zeeuw slagwerk Nora Mulder cimbalon Jan Rokyta cimbalon An Raskin accordeon Patricio Wang basgitaar/citer Joseph Puglia viool Liesbeth Steffens altviool 21
Bernadette Verhagen altviool Heleen Hulst viool/altviool Hans Woudenberg cello Rares Mihailescu cello Lucia Swarts cello Quirijn van Regteren Altena contrabas
biografie
Slagwerk Den Haag Slagwerk Den Haag is een gespecialiseerd slagwerkensemble dat met grote openheid en inventiviteit invulling geeft aan muziek van nu. SDH initieert daarbij zeer uiteenlopende projecten; van multidisciplinaire voorstellingen tot jeugdprogramma’s en educatieve projecten in de sloppenwijken van Cairo. Het instrumentarium van SDH onderscheidt zich door een ongekende diversiteit. SDH
werkt(e) samen met partners als het Holland Festival, Bang on a Can (New York) en Muziekgebouw aan ‘t IJ, maar ook met partners uit andere kunstdisciplines als Orkater en Club Guy & Roni. SDH heeft met componisten als Mauricio Kagel, John Cage, Karl-Heinz Stockhausen, Guo Wenjing, Louis Andriessen en Seung-Ah Oh gewerkt. Ook de jongste lichting componisten komt, middels laboratoriumprojecten in samenwerking met het Koninklijk Conservatorium in Den Haag, aan bod. www.slagwerkdenhaag.nl
22
Musici: Natalia Alvarez slagwerk Tatiana Koleva slagwerk Antonio Pierna slagwerk Martijn Krijnen slagwerk
foto: Marco Borggreve
biografie
Cappella Amsterdam Met een rijkdom aan stemkleuren bereikt kamerkoor Cappella Amsterdam zijn specifieke homogene klank. Het koor staat onder artistieke leiding van chef-dirigent Daniel Reuss. Al vanaf de oprichting in 1970 vormt de liefde voor muziek de leidraad. Om elke compositie te laten spreken, heeft het koor zich zowel op moderne als op oude, authentieke zangtechnieken toegelegd. De nadruk in het
repertoire ligt op die twee uitersten: oude meesters en moderne muziek. Speciale aandacht schenkt het koor aan werken van Nederlandse componisten, variërend van Sweelinck tot Andriessen en Ton de Leeuw. Het koor werkt samen met Nederlandse en internationale topensembles en -orkesten, zoals het Orkest van de Achttiende Eeuw en Asko|Schönberg. De cd met koorwerken van Leoš Janácek ˇ werd bekoord met de Edison Klassiek 2013. www.cappellaamsterdam.nl
23
Musici: Marijke van der Harst sopraan Åsa Olsson alt Ross Buddie tenor Mattijs van de Woerd bariton Harry van der Kamp bas
VERWACHT
do 16 jan 2014 donderdagavond serie grote zaal / 20.15 uur
NIEUW ENSEMBLE An Evening of Today 2
Het Nieuw Ensemble biedt met het Platform Jonge Makers ieder jaar een avondconcert lang de ruimte aan de talentvolste jonge componisten, die van over de hele wereld naar Amsterdam komen om zich het vak verder eigen te maken. In februari 2013 vond de eerste editie plaats van deze verrassende, kleurrijke en creatieve muziekavond.
24
Foto: Kadir van Lohuizen
An Evening of Today 2 is een programma in alle ruimten van het Muziekgebouw. De makers putten uit een grote diversiteit aan inspiratiebronnen en dat levert spannende muziek van nu op. In dit Amsterdamse project werkt een nieuwe generatie musici en compositiestudenten van het Conservatorium van Amsterdam samen met het Nieuw Ensemble om hedendaags Amsterdam te weerspiegelen.
Nieuw Ensemble
VERWACHT
do 6 mrt 2014 donderdagavond serie serie asko|Schönberg grote zaal / 20.15 uur
ASKO|SCHÖNBERG + SLAGWERK DEN HAAG Oost en west
De Poolse componiste Hanna Kulenty woont al twintig jaar in Nederland. Toch wortelt haar weidse klankwereld meer in OostEuropese bodem dan in ons drassige polderlandschap. Voor de Franse altvioliste Geneviève Strosser schreef ze een gloednieuw soloconcert. Van vaderlandse bodem is zowel het nieuwe werk van Peter-Jan Wagemans als Scenes from an old memory box van Joey Roukens. De jonge componist haalt hierin muzikale herinneringen op aan vervlogen tijden. De Koreaanse Seung-Ah Oh vermengt oost en west in haar muziek. Zo baseerde zij haar DaDeRimGil op ritmes van Koreaanse wasvrouwen. Asko|Schönberg is ensemble in residence
Hanna Kulenty
25
VERWACHT
Januari vr 10 jan / 20.15 uur
Slagwerk Den Haag Drumming
zo 19 jan
vr 24 jan / 20.15 uur
Ives marathon Ives Ensemble
Bohuslav Zola + Hugo van Neck De Kreutzersonate
12.00 uur
Ives in kleine bezetting
za 25 jan / 15.00 uur
14.00 uur
De IJ-Salon John Adams’ Family
za 11 jan / 20.15 uur
Marc-André Hamelin Vroeg 20e-eeuwse pianoklassiekers
The Unanswered Question za 25 jan / 20.15 uur 17.30 uur
zo 12 jan / 11.00 uur / Kleine Zaal
Masato Suzuki Suzuki bespeelt het Fokker-orgel zo 12 jan / 20.15 uur
Nederlands Kamerkoor + Storioni Trio Von der Liebe
Concord Sonate di 21 jan / 12.30 uur
Lunchconcert Ism Conservatorium van Amsterdam
do 16 jan / 20.15 uur
Nieuw Ensemble An Evening of Today 2
wo 22 jan / 20.15 uur
Florian Boesch + Malcolm Martineau Die schöne Müllerin
zo 26 jan / 15.00 uur
Cappella Amsterdam Carte blanche voor Gijs Leenaars
di 21 jan / 20.15 uur
Charlotte Riedijk + Ellen Corver + Codarts Dans Harawi
vr 17 jan / 20.15 uur
Juilliard Quartet Tussen volksmuziek en avant-garde
Combattimento Consort Amsterdam Haydn aria’s met Lisa Larsson
do 30 jan / 20.15 uur
Nederlands Blazers Ensemble + gasten Het NBE in Afrika vr 31 jan / 20.30 uur
Zapp 4 + Anton Goudsmit + Jan Rokyta Poetic Dynamite
do 23 jan / 20.15 uur za 18 jan / 20.15 uur
Veenfabriek Replica
Sinfonia Rotterdam Rotterdam Concerto III
26
Geheimtips Bijzondere concerten die je niet mag missen
Muziekgebouw aan ‘t IJ / foto: Erik van Gurp
MUZIEKGEBOUW AAN ’T IJ Piet Heinkade 1 / 1019 BR Postbus 1122 / 1000 BC Amsterdam Kaartverkoop T 020 788 2000 ma t/m za 12.00 -18.00 uur Kantoor T 020 788 2010 F 020 788 2020 E post@muziekgebouw.nl Zakelijke evenementen T 020 788 2023
Restaurant Zouthaven bevindt zich op de begane grond van het Muziekgebouw. Voor een heerlijke start van uw concertavond. Openingstijden en reserveren www.zouthaven.nl of T 020 788 2090 WORD VRIEND Steun het Muziekgebouw al vanaf € 50 per jaar. Lees meer op : muziekgebouw.nl/steunons
PARTNERS De activiteiten van het Muziekgebouw aan ’t IJ komen tot stand door steun van:
Gelieve uw mobiele telefoon tijdens het concert uit te schakelen. Camerabeeld- en geluidsopnamen alleen toegestaan met toestemming vooraf.
Mediapartner:
Pauzedrankje (indien inbegrepen) serveren wij op tafels bij de uitgang van de zaal.
Druk binnenwerk:
EARLY BIRD TICKETS Voor jongeren tot 30 jaar, bijna alle concerten € 10. Wees snel: hoe eerder, hoe meer kans. Lees meer op: www.muziekgebouw.nl/earlybirds
Reserveren en openingstijden restaurant Zouthaven: www.zouthaven.nl. Centraal Station (10-15 min lopen) is met tram 26 bereikbaar tot 00.00 uur. Taxicentrale Amsterdam: T 020 677 7777. De Piet Heinparkeergarage onder Muziekgebouw aan ’t IJ is 24 uur per dag open. Informatie + online kaarten bestellen www.muziekgebouw.nl. Ook voor onze nieuwsbrief.