do 16 jan 2014 donderdagavond serie serie Nieuw Ensemble Grote Zaal / 20.15 uur
nieuw ensemble An Evening of Today
PROGRAMMA NIEUW ENSEMBLE A Evening of Today
Yoshiaki Onishi dirigent Igor Iofe (1985) Streets Yoshiaki Onishi (1981) Départ dans…
do 16 jan 2014 donderdagavond serie serie nieuw ensemble Grote Zaal / 20.15-22.10 uur DUUR: ca. 50 minuten voor de pauze ca. 45 minuten na de pauze
inleiding foyerdeck 1 / 19.15-19.45 uur
Joël Bons praat met de componisten
Flora Koene (1990) Terri Kate Moore (1979) Mobile & Sculpture
Dit concert wordt mede mogelijk gemaakt door
PAUZE Felipe Ignacio Noriega (1982) DTMF (Dual-Toil Multi-Frequent) signaling Flora Koene (1990) Charlie Emre Sihan Kaleli (1987) [No.11] for two trios, live electronics, and light
Partners Donderdagavondserie:
Mátyás Wettl (1987) Ö Tekst toelichting: Paul Janssen
TOELICHTING Nieuw repertoire initiëren en genereren, het is misschien wel de ‘core business’ van het Nieuw Ensemble. Toen het ‘eigen bandje’, zoals artistiek leider Joël Bons het noemt, in 1981 zijn eerste concerten gaf, was er geen origineel repertoire voor de bijzondere bezetting van het ensemble. Dus was samenwerken met componisten een eerste vereiste. Die vereiste werd destijds vastgelegd in de stichting VoDeCo (Voor De Componist) en mondde uit in componistenpractica onder leiding van onder anderen Louis Andriessen, Otto Ketting en Theo Loevendie. De practica vormden een belangrijke stap naar de muziekpraktijk voor tegenwoordig gevierde componisten als Jan van de Putte, Theo Verbey, Willem Jeths, Mayke Nas en Wilbert Bulsink. Later zette het Nieuw Ensemble dit beleid voort met Het Componistenpracticum, vaak gerelateerd aan een thema. Een belangrijke kweekvijver voor jong talent en een goede mogelijkheid om nieuw en interessant repertoire te creëren.
van levensbelang. We werken intensief met de componisten samen, vragen met elkaar fondsen aan, richten samen de concertavond in en bepalen de studie- en repetitieroute.’ Vandaar dat er vandaag een zevental jonge componisten uit even zoveel windrichtingen op het programma staat die op dirigent en componist Yoshiaki Onishi na allen in Nederland studeren of gestudeerd hebben. De componisten krijgen de vrije hand en worden gestimuleerd om buiten de bekende kaders te treden, om op zoek te gaan naar nieuwe mogelijkheden, ongehoorde klanken en verbindingen met andere disciplines.
De verbeelding is weer aan de macht
Het componistenpracticum in zijn oude vorm is zonder subsidie niet meer te handhaven maar met An Evening of Today wil het Nieuw Ensemble ook in afgeslankte toestand een platform bieden aan hetzelfde idee. ‘Het blijft een drijfveer van ons om nieuwe muziek te maken’, zegt Bons. ‘Om de muziek van de toekomst een kans te geven. Dat is voor ons heel wezenlijk. Juist voor mensen die net of bijna afgestudeerd zijn is een brug naar de muziekpraktijk, een brug naar de toekomst
Het resultaat is een zeer divers beeld van de muziek van nu. En als er daarbij al een constante of een rode draad is, dan is het wel de ‘open mind’ waarmee elke componist het veld betreedt. Geen vooroordelen, geen regels, geen overheersende compositiesystemen ‘De verbeelding is weer aan de macht’, aldus Bons. ‘Iedere componist volgt zijn of haar eigen fantasie en verwondering.’ 3
TOELICHTING
Yoshiaki Onishi
En dat levert een rijk palet op aan invalshoeken en invloeden. Van de ‘beeldmuziek’ zonder geluid van Flora Koene, via het muziektheater met oude telefoons van Felipe Ignacio Noriega en de sculptuur met keramisch slagwerk van Kate Moore naar de gerafelde nachtclubsferen van Mátyás Wettl, elke componist schept een heel eigen universum en sleept de toeschouwer mee in zijn of haar verhaal. En al die verhalen samen vertellen dat de muziek van de toekomst zeer levensvatbaar is en dat een concert als An Evening of Today van groot belang is voor de ontwikkeling van de componisten van de toekomst.
Départ dans…
De Japanse componist en dirigent Yoshiaki Onishi deed al in 2011 tijdens de Gaudeamus Muziekweek van zich spreken. Met Départ dans… won deze ‘coming man’ de Gaudeamus Prijs. Reden voor het Nieuw Ensemble om Onishi niet alleen als dirigent te engageren, maar ook het winnende werk op het programma te zetten. Het intrigerende werk vol wonderlijk obsessieve ensembleklanken is sindsdien niet meer uitgevoerd. ‘Ik beschouw Départ dans… als een onderzoek naar hoe men een stuk textiel kan beschouwen’, zegt de componist over zijn werk. ‘Als een globaal geweven patroon vol veranderende patronen of als een collectie van microscopische draden die elkaar aanvullen om nieuwe kleuren te vormen.’ Départ dans… dat bestaat uit ‘twee regio’s’ kan op een vergelijkbare wijze beluisterd worden. Het is aan de luisteraar te kiezen voor een globale luisterhouding of inzoomen op details. De titel is afkomstig uit de laatste regel van het gedicht Départ uit de collectie Illuminations van Arthur Rimbaud: ‘Départ dans l’affection et le bruit neufs!’
Igor Iofe Streets
Igor Iofe uit Oezbekistan kwam naar Amsterdam om hier aan het conservatorium te studeren en raakte gefascineerd door de stad. Vooral de straatmuzikanten die op iedere straathoek staan intrigeerden hem. ‘Het is alsof ze allemaal dezelfde muziek spelen, alsof ze onderling een draadloze verbinding hebben’, aldus de componist. Voor Streets stelde hij zich ‘de straten en kanalen van Amsterdam in de herfst’ voor. ‘Melancholische muziek van straatmuzikanten, een atmosfeer van eenzaamheid en een lichte vorm van nostalgie omhelzen je terwijl je verdwaalt…’ Iofe vertelt zijn sprookjesachtige verhaal met een ensemble van getokkelde instrumenten en marimba’s en de shakuhachi en de basblokfluit als solisten. ‘Niet omdat ze zo Amsterdams zijn, maar omdat ze goed passen bij de sfeer van het werk.’
Flora Koene Terri + Charlie
De jonge Nederlandse componiste Flora Koene heeft een heel eigen muzikale taal geschapen. Waar ze dat voorheen deed door zelf instrumenten te bouwen, richt ze zich sinds 2013 op ‘visuele muziek’. 4
TOELICHTING
Felipe Ignacio Noriega
Muziek in beeld, muziek zonder geluid. ‘Visual music bestaat uit beelden en het gaat om kijken in plaats van luisteren, zegt Koene. ‘Voor deze muziek gebruik ik mijn eigen lichaam. Met korte videofragmenten die bestaan uit bewegingen van delen van mijn lichaam sample ik de muziek. Omdat ik denk dat ritme het hart is van wat muziek vormt, is mijn werk altijd zeer ritmisch.’ In haar beeldtaal gebruikt ze naast ritme alle mogelijke muzikale elementen zoals structuur, beweging, variatie en herhaling. Visual Music moet uitgroeien tot een zesdelige installatie die in april in première gaat.
DTMF (Dual-Toil Multi-Frequent) signaling Felipe Ignacio Noriega kwam vijf jaar geleden naar Nederland en specialiseerde zich in liveelektronica en muziektheater. Ook in DTMF signaling komen deze elementen samen. De componist onderzoekt de dramaturgische implicaties van de oude telefoons met draaischijven uit de jaren zeventig en tachtig. Hij manipuleert de telefoons en gebruikt ze als een uitbreiding van de live-elektronica. ‘Deze scenografische objecten worden de verbindende dramaturgische draden in een surreëel verhaal dat beïnvloed is door foto’s van Guy Bourdin en Cindy Sherman, statische beelden vol van narratieve significantie.’
Kate Moore
Mobile & Sculpture De van oorsprong Australische Kate Moore doet het tegengestelde van wat Flora Koene doet. Door de muziek in de ruimte te plaatsen probeert ze klinkende beelden te scheppen.
Emre Sihan Kaleli
[No.11] for two trios, live electronics, and light De in Ankara geboren componist Emre Sihan Kaleli geldt inmiddels als een van de ‘huiscomponisten’ van het Nieuw Ensemble. Hij werkte al mee aan de Atlas Academy en schreef diverse stukken voor het ensemble.
De klank vertegenwoordigt een vorm, een ruimte. ‘Mobile and sculpture is muziek die in de lucht hangt, zwevend in tijd en ruimte. Vriendelijke klanken van microtonale keramische xylofoons vormen een contrapunt bij de instrumentale kleuren van het ensemble, uitgebreid met de klank van een breekbare porseleinen mobile die in bedeesde chaos rond de in noten gefixeerde compositie draait. De combinatie van een geschreven partituur, als een in steen gehouwen sculptuur, met de onvoorspelbare sonische onderbrekingen van de ronddraaiende porseleinen stukken, maakt de muziek tot een tijdloze dans van noten, tijdsduur en atmosfeer.’
Met [No. 11] bewijst hij zich wederom als een zeer originele geest. Het belangrijkste thema in zijn werk wordt gevormd door de gebaren die nodig zijn om geluid voort te brengen of te manipuleren. Strijken, tokkelen, blazen. Deze elementen worden ‘visueel versterkt’ doordat ze door versterking in de tijd uitvergroot worden. Het ensemble is daarbij verdeeld in twee trio’s die ruimtelijk opgesteld zijn. Daardoor is de 5
TOELICHTING
interactie tussen de musici een ander belangrijk thema. De elektronica is daarbij een integraal onderdeel van de klank van de instrumenten.
Mátyás Wettl Ö
De in Boedapest geboren componist Mátyás Wettl studeerde in Amsterdam en ontwikkelde zich daar tot een zeer originele componist die buitengewoon expressief omgaat met elementen als blues en jazz. Daarmee schept Wettl een sfeer van directe herkenning en tegelijkertijd vervreemding. Ö voor jazz-zangeres en ensemble ontspoort bijvoorbeeld langzaam door een ontstemde gitaar. Het werk is volgens de componist ‘een lied voor het Nieuw Ensemble. Een beknopte verkenning van stemming, tempo, dynamiek, instrumentatie, articulatie, emoties, gevoelens, woorden, punten, cirkels, vierkanten, blokken, ballen, netten, films, oceanen, slaven, pretparken, wormen, autosnelwegen, couveuses, fastfood restaurants, aardbevingen, voorsteden, zonnebrand, gadgets, brandweermannen, Johns en Jennifers, plastic sticks, sneeuwballen, vulkanen, slangen, boeren, drive-thru trouwerijen, paddenstoelen, juweliers, vuisten, speelgoedplaneten, een achtkoppige boyband en draadloze liefde.’
6
liedtekst Mรกtyรกs Wettl ร
salting a street on melting snow slipping on dirt with broken shoes
just dream of childhood chasing balls with barefoot and blowing bubbles the whole day i wish to be again that free eating candy-floss all the time until my teeth fall out with ease time would freeze
thinking of how how would it be be in a room sipping a tea or flying away far so so sweet
its cold outside stepping in slush with frozen feet
wouldnt it be marvelous wouldnt it be wonderful wouldnt it be sweet sweet sweet
wondering how how would it feel be in a bar drinking a beer or flying far away drifting under sunshine wouldnt it be so so sweet 7
BIOGRAFIEËN verschillende films die onder andere te zien waren op het Keep an Eye Festival en het Cinekid Filmfestival. Iofe is daarnaast artistiek leider van het kamermuziekensemble 528Hz en een van de oprichters van het filmmuziekbedrijf TritoneCraft.
Foto: Thanasis Deligiannis
Igor Iofe
Igor Iofe (1985) werd geboren in Oezbekistan en woont tegenwoordig in Amsterdam. Hij studeerde aan het Conservatorium van Amsterdam bij Wim Henderickx, Richard Ayres, Fabio Nieder, Willem Jeths en Jorrit Tamminga. Ook volgde hij masterclasses bij Misato Mochizuki, Tristan Murail en Tan Dun. Naast zijn opleiding tot ‘klassiek’ componist studeerde Iofe Compositie voor film bij Jurre Haanstra. Al gedurende zijn studie schreef hij muziek voor
Yoshiaki Onishi
de Gaudeamus Prijs te winnen. Onishi is dirigent van IKTUS+, een collectief van musici dat voortgekomen is uit het Iktus Percussion Ensemble in New York. Daarnaast dirigeert hij wereldwijd vele internationaal gerenommeerde ensembles.
Flora Koene De Nederlandse componiste Flora Koene (1990) besloot na jaren werken met klanken en het bouwen van nieuwe muziekinstrumenten in 2013 visuele muziek te gaan componeren.
De Japanse componist, klarinettist en dirigent Yoshiaki Onishi (1981) is docent aan de Columbia University in New York. Als componist wordt hij inmiddels wereldwijd gespeeld. In Nederland vestigde hij in 2011 de aandacht op zich door 8
Foto: Thanasis Deligiannis
COMPONISTEN
Met behulp van video construeert zij muziek zonder geluid maar met beeld. Door muziek met beelden te maken
biografie
in plaats van geluid, probeert ze terug te gaan naar het hart van de muziek. Naar haar mening is ritme het belangrijkste element van de muziek. Daarom is ritme ook zeer aanwezig in haar werk. Voor de visuele muziek gebruikt ze haar eigen lichaam als materiaal; zo wordt het fysieke element van muziek benadrukt.
vielen haar al diverse prijzen ten deel zoals De Komeet Cultuurprijs en de Carlsbad Festival of Music Price. Ze werkt met akoestische en electro-akoestische media en heeft naast ‘gewone’ concertmuziek diverse installaties ontwikkeld.
Felipe Ignacio Noriega Felipe Ignacio Noriega (1982) werd geboren in Mexico Stad. Tegenwoordig woont en werkt hij in Amsterdam waar hij in 2013 cum laude afstudeerde aan het Conservatorium van Amsterdam.
Foto: Thanasis Deligiannis
Foto: Thanasis Deligiannis
Kate Moore
De Australische componiste Kate Moore (1979) werd geboren in Engeland en woont en werkt in Nederland. Ze studeerde onder andere aan het Conservatorium van Sidney en het Koninklijk Conservatorium in Den Haag en haar werk wordt inmiddels internationaal uitgevoerd en er
het 2scoremusictheater competitie in Enschede voor zijn opera LAKE in 2012. In zijn werk spelen beweging, theater en visueel voorstellingsvermogen een belangrijke rol. Hij is medeoprichter van Amsterdam KamerOpera en Colectivo Juana, twee groepen die op het grensgebied tussen muziek, opera en theater werkzaam zijn. Noriega werkt daarbij samen met theatermakers, dramaturgen, choreografen, dansers, musici en andere componisten en hij heeft er een specialisatie van gemaakt om huishoudelijke elektronische apparaten – zoals telefoons – dramatisch in te zetten in diverse projecten.
Daarvoor deed hij al van zich spreken met een eerste prijs tijdens de compositiecompetitie van Tromp Percussion Eindhoven in 2010 en de publieksprijs tijdens 9
Emre Sihan Kaleli De Turkse componist Emre Sihan Kaleli (1987) begon als pianist, maar richtte zich al snel op compositie. Hij studeerde aan het conservatorium van Oezbekistan. Daarna kwam hij naar Amsterdam, waar hij aan het Conservatorium
biografie
Zijn werk wordt uitgevoerd op verschillende internationale festivals zoals de Wittener Tage für Neue Kammermusik en de Gaudeamus Muziekweek. Kaleli won de eerste prijs tijdens de vijfde Pre-Art Competition for Young Composers in Zwitserland en in 2013 kreeg hij een eervolle vermelding tijdens de Gaudeamus Muziekweek voor Il voto dell’innocenza.
Foto: Thanasis Deligiannis
van Amsterdam in 2012 zijn master behaalde. Sinds 2012 werkt hij als freelancecomponist. Emre schreef diverse stukken voor het Nieuw Ensemble en maakt deel uit van het artistieke team van de organisatie.
Hij is mannelijk. Mátyás Wettl is Hongaars. Mátyás Wettl studeerde compositie in Boedapest en Amsterdam. Mátyás Wettl interesseert zich voor het maken van muziek, voornamen en siroop. Mátyás Wettl interesseert zich niet voor auto’s.
Mátyás Wettl De Hongaarse Mátyás Wettl (1987) is kort over zijn eigen biografie. 10
biografie
UITVOERENDEN Nieuw Ensemble
Door de bijzondere bezetting – naast houtblazers, strijkers en piano telt het ensemble ook tokkelinstrumenten als de mandoline, harp en gitaar – veroverde het Nieuw Ensemble al snel een vooraanstaande plaats in het Nederlandse muziekleven. Het ensemble initieerde een uniek en internationaal repertoire met meer dan vijfhonderd voor het gezelschap geschreven composities waarbij ook niet-westerse componisten en musici een belangrijke rol spelen. Zo introduceerde het gezelschap als eerste Chinese componisten in Nederland en was het de bakermat voor het door Bons opgerichte Atlas Ensemble. In 1998 werden het Nieuw Ensemble onderscheiden met de Prins Bernard Fonds Muziekprijs.
Musici: Harrie Starreveld shakuhachi Marieke Franssen fluit Ernest Rombout hobo Matthías Ingiberg Sigurðsson (bas)klarinet Hans Wesseling mandoline Helenus de Rijke gitaar Ernestine Stoop, Marieke Schoenmakers harp Igor Iofe piano Herman Halewijn percussie Marijke van Kooten viool Frank Brakkee altviool 11
Jeroen den Herder cello Rob Dirksen contrabas Gasten: Laura Polence (jazz)zangeres Cinthya Oyervides actrice Sarah Jefferey klompen/ blokfluit Ahmet Bicak trompet Igor Iofe piano Tristan Renfrow slagwerk Felipe Ignacio Noriega liveelectronics Vinny Jones lichtontwerp
foto: Kadir van Lohuizen
Het Nieuw Ensemble werd in 1980 opgericht door gitarist Joël Bons, die sindsdien fungeert als artistiek leider, en klarinettist Arjan Kappers. In 1982 werd Ed Spanjaard de vaste dirigent.
VERWACHT
do 23 jan 2014 donderdagavond serie grote zaal / 20.15 uur
Sinfonia Rotterdam Rotterdam Concerto III
De Amerikaans-Nederlandse componiste Vanessa Lann schrijft een nieuw fagotconcert voor de gelauwerde fagottist Bram van Sambeek en Sinfonia Rotterdam. Over Van Sambeek schreef NRC Handelsblad: ‘Hij speelt zo moeiteloos, speels, levendig en muzikaal dat je niet meer snapt waarom de fagot met zijn lage timbre een ongebruikelijk solo-instrument is.’ Dit is het derde concert in een reeks opdrachtwerken voor Sinfonia Rotterdam en minder gangbare solo-instrumenten.
Rotterdam Concerto I van Joey Roukens was een denderend slagwerkfeest met percussionist Colin Currie als stralend middelpunt. En de Amerikaans-Nederlandse componist Ned McGowan schreef Rotterdam Concerto II voor de onwaarschijnlijke combinatie van iPad en groot ensemble. Alle ogen en oren zijn nu gericht op Rotterdam Concerto III van Vanessa Lann, een componiste die graag op ontdekkingsreis gaat.
12
Vanessa Lann
VERWACHT
do 13 feb 2014 serie nieuw ensemble grote zaal / 20.15 uur
Nieuw Ensemble Rond Harvey en Carter
In deze ode aan twee grote componisten die ons in 2012 ontvielen staat de vergankelijkheid centraal. Carters prachtige liedcyclus Tempo e Tempi is gecomponeerd op teksten van de Italiaanse dichters Ungaretti and Quasimodo die aan het verstrijken van tijd refereren. Jonathan Harvey's Death of Light/ Light of Death is gebaseerd op indrukwekkende Issenheimer altaarstuk van Matthias Grunewald. Over Grünewalds beroemde schilderij merkte Harvey op: 'Misschien heeft een kruisiging er wel nooit zo verpletterend uitgezien. Al het licht lijkt te zijn verdwenen.' Het doel van muziek is volgens Harvey de natuur van het lijden te openbaren en te genezen. De ultieme vraag van het bestaan. De muziek van Harvey en Carter wordt geflankeerd door het fenomenale strijktrio van Webern en een nieuw werk van geestverwant Brian Ferneyhough. Het concert opent met een korte première van Joël Bons, een lofzang voor twee Nieuw Ensemble-musici die afscheid nemen van het ensemble: klarinettist Arjan Kappers en pianist John Snijders.
13
Jonathan Harvey
VERWACHT
Januari
di 21 jan / 20.15 uur
do 30 jan / 20.15 uur
Charlotte Riedijk + Ellen Corver + Codarts Dans Harawi
Nederlands Blazers Ensemble + gasten Het NBE in Afrika
wo 22 jan / 20.15 uur
vr 31 jan / 20.30 uur
Veenfabriek Replica
Combattimento Consort Amsterdam Haydn aria’s met Lisa Larsson
Zapp 4 + Anton Goudsmit + Jan Rokyta Poetic Dynamite
zo 19 jan
do 23 jan / 20.15 uur
Ives marathon
Sinfonia Rotterdam Rotterdam Concerto III
vr 17 jan / 20.15 uur
Florian Boesch + Malcolm Martineau Die schöne Müllerin za 18 jan / 20.15 uur
12.00 uur
Ives Ensemble Ives in kleine bezetting 14.00 uur
Ives Ensemble The Unanswered Question
di 21 jan / 12.30 uur
Lunchconcert Ism Conservatorium van Amsterdam
za 1 feb / 20.15 uur
Lunapark + Ralph van Raat Coming Together
vr 24 jan / 20.15 uur
Bohuslav Zola + Hugo van Neck De Kreutzersonate
zo 2 feb
Bachdag 12.00 uur
za 25 jan / 15.00 uur
De IJ-Salon John Adams’ Family
Lunch met Jos van Veldhoven en Clairy Polak 13.30 uur
17.30 uur
Ives Ensemble Concord Sonate
Februari
za 25 jan / 20.15 uur
Juilliard Quartet Tussen volksmuziek en avant-garde
Erik Bosgraaf + Cordevento 15.30 uur
Lucile Boulanger + Arnaud De Pasquale
zo 26 jan / 15.00 uur
Cappella Amsterdam Carte blanche voor Gijs Leenaars 14
20.15 uur
Nederlandse Bachvereniging Geheimtips Bijzondere concerten die je niet mag missen
Muziekgebouw aan ‘t IJ / foto: Erik van Gurp
MUZIEKGEBOUW AAN ’T IJ Piet Heinkade 1 / 1019 BR Postbus 1122 / 1000 BC Amsterdam Kaartverkoop T 020 788 2000 ma t/m za 12.00 -18.00 uur Kantoor T 020 788 2010 F 020 788 2020 E post@muziekgebouw.nl Zakelijke evenementen T 020 788 2023
Restaurant Zouthaven bevindt zich op de begane grond van het Muziekgebouw. Voor een heerlijke start van uw concertavond. Openingstijden en reserveren www.zouthaven.nl of T 020 788 2090 WORD VRIEND Steun het Muziekgebouw al vanaf € 50 per jaar. Lees meer op : muziekgebouw.nl/steunons
PARTNERS De activiteiten van het Muziekgebouw aan ’t IJ komen tot stand door steun van:
Gelieve uw mobiele telefoon tijdens het concert uit te schakelen. Camerabeeld- en geluidsopnamen alleen toegestaan met toestemming vooraf.
Mediapartner:
Pauzedrankje (indien inbegrepen) serveren wij op tafels bij de uitgang van de zaal.
Druk binnenwerk:
EARLY BIRD TICKETS Voor jongeren tot 30 jaar, bijna alle concerten € 10. Wees snel: hoe eerder, hoe meer kans. Lees meer op: www.muziekgebouw.nl/earlybirds
Reserveren en openingstijden restaurant Zouthaven: www.zouthaven.nl. Centraal Station (10-15 min lopen) is met tram 26 bereikbaar tot 00.00 uur. Taxicentrale Amsterdam: T 020 677 7777. De Piet Heinparkeergarage onder Muziekgebouw aan ’t IJ is 24 uur per dag open. Informatie + online kaarten bestellen www.muziekgebouw.nl. Ook voor onze nieuwsbrief.