zo 9 feb 2014 festival Grote Zaal
melnikov & friends De ideale kamermuziekdag van pianist Alexander Melnikov
PROGRAMMA
zo 9 feb 2014 melnikov & friends Grote Zaal
GROTE ZAAL / 14.30 UUR ISABELLE FAUST + ALEXANDER MELNIKOV Prokofjev en Franck GROTE ZAAL / 16.30 UUR ALEXANDER MELNIKOV & FRIENDS Schubert GROTE ZAAL / 20.15 UUR ALEXANDER MELNIKOV & FRIENDS Brahms en Hindemith
Alexander Melnikov is dit seizoen artist in residence van Muziekgebouw aan 't IJ
Tekst programmaboek: Stephen Westra
Inleiding
De grote Russische pianist Alexander Melnikov nodigt muzikale vrienden uit om een middag, een namiddag en een avond samen te musiceren. En muzikale vrienden heeft hij. Regelmatig speelt hij samen met de ‘groten der aarde’: violisten als Vadim Repin, Yuri Bashmet en de cellisten Natalia Gutman, Pieter Wispelwey, Alexander Rudin en Jean-Guihen Queyras. leven’ nadat hij Hindemiths meesterwerk Mathis der Maler hoorde, en speelde hem wél veel. Vandaag laten ook Alexander Melnikov en zijn vier kompanen horen hoeveel de grote Duitser waard is.
Alexander Melnikov is dit jaar artist in residence bij Muziekgebouw aan ’t IJ. De afgelopen vijf jaar gaf hij hier al prachtige recitals vol fijnzinnige muzikaliteit. Vooral zijn uitvoering van de 24 Preludes en fuga’s van Dmitri Sjostakovitsj ligt velen nog vers in het geheugen. Met zijn muzikale vrienden van vandaag – Isabelle Faust, Gerard Costes, Teunis van der Zwart, Laura Pou en collegapianist Mikhail Mouratch – houdt Melnikov onder meer twee fraaie betogen. Het eerste is voor Schubert. De vier geprogrammeerde werken hoor je weinig. Maar Paul Hindemith is doorgaans nog veel minder in beeld. Deze ooit zo gevierde componist wordt soms flauw bejegend. ‘Hindemith? Hin damit!’ (‘weg ermee’) of ‘Beroemde componist van de minst beroemde muziek van de 20 e eeuw’. De legendarische pianist Glenn Gould zag zich genoodzaakt essays te schrijven met titels als ‘Hindemith: When Will His Time Come Again?’. Gould zelf kwam naar hij zei pas ‘muzikaal tot 3
programma
zo 9 feb 2014 melnikov & friends Grote Zaal / 14.30-15.05 uur DUUR: ca.35 minuten zonder pauze
Isabelle Faust & Alexander Melnikov Prokofjev en Franck
Sergej Prokofjev (1891-1953) Vijf melodieĂŤn op. 35bis (1920/25) voor viool en piano Andante Lento ma non troppo Animato ma non allegro Allegretto leggiero e scherzando Andante non troppo CĂŠsar Franck (1822-1890) Sonate in A (1886) voor viool en piano Allegretto ben moderato Allegro Recitativo-fantasia Allegretto poco mosso
4
Isabelle Faust viool Alexander Melnikov piano
Toelichting Sergej Prokofjev
in Amerika, moest in den verre vreemde maar aan de bak zien te komen. Nina Pavlovna Kosjits was een goede vangst. De bloedmooie en zeer ontwikkelde zangeres – net als Prokofjev een Russische emigrant – ontwikkelde zich tot vooraanstaand operazangeres (en filmster). Ze zong onder meer in de première van Prokofjevs opera Liefde voor de drie sinaasappelen in 1921 in Chicago.
Vijf melodieën
Sergej Prokofjev mag als componist de meest subtiele vondsten hebben gedaan, als dagboekschrijver was hij gortdroog, met onvermoede boekhouderskwaliteiten. Hij schreef nagenoeg elke dag, stipt, zakelijk. Toch lees je die eindeloze verslagen graag – ze gaan over een groot componist. Zoals deze notitie van 25 november 1920, wanneer hij, 28 jaar oud, in Californië zit: ‘Brief van [de sopraan Nina] Kosjits, vulkanisch als altijd. […] Haar carrière komt op gang. Ze vroeg me een paar liederen zonder woorden voor haar te schrijven om op haar concert van 12 januari te zingen. Zo kwam ze dus terug op een verzoek dat ze al eerder in New York deed, en ik vond het idee aantrekkelijk. Ik begon vandaag weer […] ik ging er zo in op dat ik het tijdstip vergat waarop ik bij de Prinses had moeten zijn […].’
Prokofjev maakte van de zangpartij heel simpel een vioolpartij Tegen die tijd had Prokofjev ook zijn Vijf liederen zonder woorden op.35 gereed: ‘Kosjits’ succes neemt maar toe; ze ontving mijn liederen en ontdekte tot haar verrassing dat ze mijn harmonieën niet begrijpt,’registreert het dagboek onbarmhartig (12 januari 1921). ‘Ik had dat ook niet van haar verwacht maar het zal haar met de tijd wel lukken.’ Vijf jaar later bewerkte hij zijn Opus 35 zelf voor piano en viool; de zangpartij werd de vioolpartij, heel simpel en de tekst hoefde hij niet eens te schrappen: die was er – in navolging van de beroemde woordloze Vocalise van collega-componist Sergej Rachmaninov – immers nooit geweest.
Typisch dat Prokofjev over de loopbaan van de zangeres rept. Voor iemand die het ging maken, schreef hij nu eenmaal graag; enig opportunisme was hem niet vreemd. Anderzijds is dat ook wel begrijpelijk: hij was vanwege de Revolutie van 1917 Rusland ontvlucht, zat daar moederziel 5
TOELICHTING concert 14.30 uur
César Franck
het programma; buiten schemerde het al. ‘Na het eerste Allegretto konden de musici hun noten nog maar nauwelijks lezen,’ vertelde later een ooggetuige, ‘de reglementen verboden echter elke vorm van belichting in de ruimtes waarin schilderijen hingen. Men stond op het punt het publiek naar huis te sturen, maar de mensen waren zo door het stuk gegrepen dat niemand op de gedachte kwam weg te gaan. Toen hoorde men Ysaÿe met zijn stok op zijn lessenaar tikken en uitroepen: ‘Verder, verder!’ En er gebeurde iets ongelooflijks: de beide musici, die in het ondoordringbaar donker niet eens meer te zien waren, speelden de laatste drie delen uit het hoofd, met enorme overgave. Alleen de wonderbaarlijke muziek beheerste het nachtelijk duister.’ Zo bleek deze ‘muziek van de dageraad’ ook in de allerlaatste schemer prachtig te kunnen klinken.
Sonate in A
Een vogel die bij het aanbreken van de dag zijn maatje aanroept – mooi beeld voor het begin van César Francks Vioolsonate. De associatie is niet van de minste, namelijk van de Franse schrijver Marcel Proust. Als ‘petit phrase’ speelt dit gebroken akkoord een grote rol in zijn À la recherche du temps perdu, de grootste 20 e-eeuwse roman. Maar bovenal blijft dit melodietje natuurlijk de ‘aanroeping’ van Francks meest geliefde werk. Opmerkelijk, dat hij die vier maten pas toevoegde toen de sonate al af was. Het begin als eind…. Franck schreef zijn vioolsonate in 1886 voor de beroemde Belgische violist Eugène Ysaÿe. Franck was toen 64 jaar; hij was iemand die pas laat op stoom kwam. Zijn beste werk dateert van na zijn zestigste: Symfonie in d, Variations symphoniques, Prélude, choral et fugue. Ysaÿe kreeg de sonate cadeau bij zijn huwelijk; hij speelde hem daarna nog graag en vaak. Legendarisch werd een uitvoering op zekere dag in het kader van een tentoonstelling in Brussel. De sonate was het laatste stuk op 6
7
Isabelle Faust & Alexander Melnikov ( foto: Marco Borggreve )
programma
zo 9 feb 2014 melnikov & friends Grote Zaal / 16.30-18.20 uur DUUR: ca. 50 minuten voor de pauze ca. 40 minuten na de pauze
Alexander Melnikov & Friends Schubert
Franz Schubert (1797-1828) Variaties op ‘Trockne Blumen’ D 802 op. posth.160 (1824) voor fluit en piano Wandererfantasie D 760 op.15 (1822) Allegro con fuoco, ma non troppo Adagio Presto Allegro PAUZE Allegro ‘Lebensstürme’ D 947 op. posth.144 (1828) voor piano vier handen Fantasie over ‘Sei mir gegrüsst’ D 934 op.posth.159 (1827) voor viool en piano
8
Alexander Melnikov piano Laura Pou fluit Mikhail Mouratch piano Isabelle Faust viool
Toelichting
Een van Schuberts merkwaardigste uitlatingen is dat hij op zekere dag zei dat hij geen liederen meer zou schrijven. Schubert geen liederen meer? Zijn die niet de kern, het hart van zijn oeuvre? Winterreise, Schwanengesang, Erlkönig, Gretchen am Spinnrade, 600 stuks in totaal – Schubert was de grootste liedcomponist ooit. Het lied was het uitgangspunt van zijn componeren. Vanmiddag drie instrumentale stukken die ontstonden vanuit een lied. De variaties over Trockne Blumen waren voor een bevriende fluitist van de Philharmonische Gesellschaft in Wenen. Trockne Blumen komt uit de cyclus Die schöne Müllerin op tekst van Wilhelm Müller. Geleid door een beekje ontmoet een jonge molenaar de mooie molenaarsdochter. Maar zij vat zijn schuchtere liefde te licht op, bespot hem. De molenaar trekt verder en zoekt in het beekje de dood. Trockne Blumen klinkt kort voor hij zijn trieste tocht voltooid heeft: ‘Ihr Blümlein alle, die sie mir gab / euch soll man legen mit mir ins Grab.’ Hier ‘gezongen’ door de viool, direct na de inleiding.
Het is een bijbel-in-het-klein van de romantiek, de laatste zin van het lied: ‘Dort wo du nicht bist, ist das Glück.’ Schubert varieert echter het kalme middengedeelte van het lied (‘Die Sonne dünkt mich hier so kalt’) met zijn lang-kortkortlang-ritme. Dat doet hij in drie van de vier delen, en met ongelooflijke fantasie. In het briljante slotdeel – Schubert kon het zelf niet spelen: ‘Laat de duivel dat maar doen’, zei hij – ontlokt het thema de meest onstuimigste passages. Het is wat betreft vorm geen ‘los’ stuk, maar juist een van Schuberts beste sonates. De variaties over Sei mir gegrüsst schreef Schubert in december 1827. Hij schreef het een klein jaar voor zijn dood, voor de vioolvirtuoos Josef Slawjk. Bij de première wist het publiek er niet zo goed raad mee; zeven in elkaar overgaande delen was dan ook wat merkwaardig. Alleen de correspondent voor de Londense Harmonicon was enthousiast: ‘De waarde van deze nieuwe fantasie ligt ver boven het gemiddelde.’
Schubert gebruikte het lied als uitgangspunt van zijn componeren De basis van de Wandererfantasie is een van Schuberts meest karakteristieke liederen, Der Wanderer op tekst van Schmidt von Lübeck. 9
TOELICHTING concert 16.30 uur
Uit Schuberts laatste scheppingsfase klinkt ook het Allegro ‘Lebensstürme’ voor piano vierhandig. Een hartstochtelijk werk; je voelt dat Schubert de dood nabij weet. Zo nabij, dat het stuk eigenlijk onvoltooid is. Er bestaat namelijk ook nog een prachtig Rondo voor 4-handig piano, in een mooi aansluitende toonsoort. Waarschijnlijk was dat het slot van een grote sonate die Schubert in gedachten had, met Lebensstürme als eerste deel en dan nog ‘iets’ ertussen. Ook Lebensstürme met z’n romantische ‘losse’ titel is wat betreft vorm een van Schuberts beste stukken. Veel strakker geformeerd in ieder geval dan een onvoltooide symfonie die hij in 1828 ook onder handen had, de zogenaamde ‘Tiende’. De doorwerking is een van zijn overtuigendste; de plotselinge dieptesprong naar het tweede thema aangrijpend. Lebensstürme is echter niet op een lied gebaseerd. De mooie titel is van de uitgever Diabelli, die na Schuberts dood een gigantische stapel manuscripten op zijn bureau kreeg. Hij stelde publicatie van dit Allegro uit tot 1840 toen de tijdsgeest er rijp voor was.
10
11
Franz Schubert
programma
zo 9 feb 2014 melnikov & friends Grote Zaal / 20.15-22.00 uur
Alexander Melnikov & Friends
DUUR: ca. 50 minuten voor de pauze ca. 30 minuten na de pauze
Brahms en Hindemith
Alexander Melnikov piano Isabelle Faust viool Gerard Costes Ferré trombone Teunis van der Zwart althoorn, natuurhoorn Laura Pou fluit Mikhail Mouratch piano
Paul Hindemith (1895-1963) Sonate voor viool en piano in E (1935) Ruhig bewegt Langsam Sonate voor trombone en piano (1941) Allegro moderato maestoso Allegretto grazioso Allegro pesante ‘Lied des Raufbolds’ Allegro moderato maestoso Sonate voor fluit en piano (1936) Heiter bewegt Sehr langsam Sehr lebhaft Marsch Sonate voor althoorn en piano (1943) Ruhig bewegt Lebhaft Sehr langsam Lebhaft PAUZE Johannes Brahms (1833-1897) Trio voor hoorn, viool en piano in Es op. 40 (1865) Andante – Poco piu animato Scherzo: Allegro Adagio mesto Finale: Allegro con brio 12
Toelichting Paul Hindemith
Hij deed dat uit enthousiasme en professionaliteit, maar ook wel uit noodzaak. Toen Hindemith begon aan zijn cyclus – die zou oplopen tot maar liefst 26 sonates – was hij juist in de ban gedaan door de nazi’s. Het was 1936. Hitler was geshockeerd toen hij in Hindemiths opera Neues vom Tage een naakte vrouw in bad zag; de minister voor propaganda Joseph Goebbels verbood uitvoeringen van Mathis der Maler; en zelfs een pleidooi van dirigent Wilhelm Furtwänger bij de nazitop kon niet verhinderen dat de grote componist, toch al gevaarlijk ‘cultureel bolsjewistisch’, tenslotte werd gebrandmerkt als ‘entartet’ (ontaard). Geen Hindemith meer in de Duitse concertzalen, dus speelde hij zijn stukken thuis. Met zijn vrouw Gertrude. In zijn situatie kwam gelukkig wel wat verbetering toen hij in 1940 naar Amerika emigreerde.
Sonates
‘Du wirst dich wundern, dass ich das ganze Blaszeug besonate’ – ‘U zult wel verrast zijn, dat ik voor dat hele blaasspul een sonate schrijf.’, liet Paul Hindemith, luchtig, in november 1936 aan zijn uitgever Willy Strecker weten. Zojuist deed hij de Fluitsonate op de bus. ‘Ik had al lang het plan een hele serie van zulke stukken te schrijven. Ten eerste bestaat er niks fatsoenlijks voor deze instrumenten, afgezien van wat klassieke dingen; […] en ten tweede heb ik omdat ik me nu eenmaal zo rijkelijk voor de blazerij interesseer, enorm veel zin in deze stukken.’ Hij was de uitgelezen figuur voor zo’n reeks. ‘Hindemith is een tot leven gekomen viool of altviool, of piano, of strijkkwartet, of kleine trom,’ volgens musicoloog Paul Bekker. De componist kon zich uitstekend in de aard van een instrument verplaatsen én in de techniek. Het komt zelden voor dat een componist zelf nagenoeg alle instrumenten waarvoor hij componeert, ook kan bespelen. Maar Hindemith – van huis uit altviolist – bekwaamde zich op elk instrument van het moderne symfonieorkest, uitgezonderd de harp. Het is op aardige fotootjes gedocumenteerd: Hindemith fier op de trompet, samenspelend met zijn vrouw aan de piano; Hindemith op bed op een geruite sprei liggend met de flügelhorn aan de mond; Hindemith in de achtertuin van zijn huis met een olijk koppie spelend op de fagot, et cetera.
Hindemiths composities werden niet meer gespeeld in de Duitse concertzalen, dus speelde hij ze zelf thuis De stukken zijn kort: tien, hooguit vijftien minuten. Opmerkelijk is vaak de vorm. Het laatste deel van de driedelige Fluitsonate bijvoorbeeld wordt uitgebreid tot een mars die dan als onafhankelijk vierde deel figureert. Opvallend is dat Hindemith, toch geen kleine jongen als het om polyfonie (meerstemmigheid) 13
TOELICHTING concert 20.15 uur
gaat, nooit meer dan drie stemmen schrijft. Meer, zo betoogde hij in zijn theoretische werk Unterweisung im Tonsatz, kan het menselijk oor niet waarnemen. Alles bij elkaar zijn deze zesentwintig sonates voor zoveel verschillende instrumenten een uniek ‘project’: geen componist voor of na hem speelde dit klaar.
verder – Brahms praatte er niet over, het was zijn gewoonte niet zijn gevoelens te uiten. Het Zwarte Woud gaf hem de rust die hij nodig had. Brahms wandelde veel, nu eens tussen de bitterzwarte dennen, dan tussen het kreupelhout dat popelde in lente uit te barsten. Of hij klom omhoog tot waar het landschap kaler werd en de grond als enige beschutting hier en daar wat sneeuw was gegund. Het was in deze omgeving dat hem het hoofdthema van het eerste deel van zijn Hoorntrio inviel. Ook het idee, op zich ongewoon, om in kamermuziek de landelijke klank van een hoorn te gebruiken, lijkt door de natuur te zijn geïnspireerd. Een waldhorn moest het zijn, daar stond hij op.
Johannes Brahms
Trio voor hoorn, viool en piano Een verstandig idee om de bovenste verdieping van het pension te huren, met drie grote ramen, vlak onder het dak. Dan kon je nog verder kijken. In het voorjaar van 1865 nam Johannes Brahms zijn intrek in Lichtenthal, niet ver van Baden-Baden in Zuid-Duitsland. Hij zocht rust.
En bovendien – in Lichtenthal, ver weg van de trieste gebeurtenissen in Hamburg – kon Brahms eindelijk rouwen. Een gevoelige ziel hoort het in het derde deel van het trio, het Adagio mesto, dat nog wat beschouwelijk begint maar allengs uitgroeit tot een smartelijke klacht.
Op een dag, drie maanden geleden, had hij een telegram gekregen met het bericht dat in Hamburg zijn moeder op sterven lag en er onmiddellijk vanuit zijn woonplaats Wenen naartoe gereisd. Hij kwam echter te laat; ze was al overleden. Na de begrafenis, al verdrietig op zich, had hij nog de zorg om de afwikkeling van alles. Zijn vader wilde daar part noch deel aan hebben. Brahms’ ouders waren gescheiden, dus nu kwam alles op zijn schouders terecht. Van het verwerken van het verdriet om zijn dierbare moeder kwam het nauwelijks. Een vriend had hem een keer aangetroffen toen hij Bachs Goldbergvariaties zat te spelen terwijl de tranen hem over zijn gezicht liepen. Maar 14
15
Alexander Melnikov (foto: Marco Borggreve)
BIOGRAFIEËN COMPONISTEN Sergej Prokofjev
heftig dissonante en virtuoze pianomuziek, en werd beroemd met zijn Scythische suite (1915) voor orkest. Na de Revolutie vertrok Prokofjev naar het buitenland en verbleef onder andere in de Verenigde Staten, Duitsland en Parijs. In 1936 keerde hij wegens geldgebrek terug naar Rusland waar hij, evenals zijn tijdgenoten, onder druk werd gezet door het regime. Hij stierf in 1953 op dezelfde dag als Stalin.
César Franck
César Franck (1822-1890) was een Franse componist, pianist, organist, dirigent en muziekpedagoog. Zijn ouders waren van Duitse afkomst. Het grootste deel van zijn professionele leven bracht Franck in Parijs door.
Sergej Prokofjev (1891‑1953) werd geboren in de Oekraïne als enig kind van een landbouwkundig ingenieur. Hij was een ‘wonderkind’ dat al op zijn elfde twee opera’s had gecomponeerd.
Al op 11-jarige leeftijd reisde Franck samen met zijn iets jongere broertje als vioolpianoduo langs de Belgische cultuurcentra. In 1833 toog de familie naar Parijs. Franck studeerde er aanvankelijk privé compositie, contrapunt en fuga bij Anton Recha; later werd hij toegelaten tot het conservatorium, waar
Zijn studietijd aan het conservatorium van St. Petersburg vond hij ‘saai’ en de meeste inspiratie kreeg hij al tijdens zijn jeugd van de Russische componist Reinhold Glière, en later van Nikolaj Mjaskovski. Hij maakte naam als jonge componist met 16
biografie
hij ondermeer de orgelklas van François Benoist bezocht. In 1859 werd hij organist van de nieuwe Église SainteClotilde, waar hij tot aan zijn dood organist bleef. In 1885 werd hem het Légion d’honneur verleend. Later werd hij voorzitter van de vooraanstaande Société nationale de musique. Franck had grote invloed met de symfonische muziek en de kamermuziek die hij in de tweede helft van zijn leven schiep. Dit geldt ook voor zijn latere composities voor orgel en piano.
Franz Schubert
Franz Schubert (1797-1828), zoon van een muzikale schoolmeester, leerde in zijn jeugd zingen, viool en piano spelen. Hij werd opgeleid aan het Stadskonvikt, de beste onderwijsinstelling van Wenen. Op zijn zestiende begon hij liederen te componeren. Alleen al in 1815 was het aantal rond hondervijftig. Zijn orkestwerken, religieuze muziek, opera’s en kamermuziek werden nauwelijks uitgevoerd, maar vooral met zijn liederen, totaal zo’n zeshonderd, wist hij bij een select publiek grote naam 17
te maken. Door zijn trouwe vrienden, regelmatig bijeen in ‘Schubertiades’, leerde hij steeds nieuwe dichters kennen die hem inspireerden tot zijn liedcomposities. Schubert stierf op 31-jarige leeftijd aan de gevolgen van syfillis en buiktyfus.
biografie
Paul Hindemith
Paul Hindemith (1895‑1963) was een musicus in hart en nieren. Hoewel hij componeerde in verschillende stijlen (laat-romantisch, expressionistisch, serieel) was en bleef hij een neoclassicist. In zijn composities maakte hij gebruik van oudere technieken en vormen. Hij liet een zeer divers oeuvre na.
Quartet, waar hij actief pleitte voor de muziek van zijn tijd. In 1927 werd hij benoemd tot leraar compositie aan de Hochschule der Künste van Berlijn en vervolgens in 1938 in Zwitserland, waar hij naartoe gevlucht was voor het opkomende nazisme. Hij vertrok naar de Verenigde Staten, waar hij les gaf aan de Universiteit van Yale, als leraar compositie, van 1940 tot 1953. Hij verkreeg in 1948 de Amerikaanse nationaliteit. Waardering voor Hindemiths werk bleef lang uit. Toen zijn muziek tijdens een zomercursus in Darmstadt als ‘oud ijzer’ werd bestempeld, reageerde hij ad rem met de opmerking: ‘de muziekgeschiedenis zit vol met dergelijk oud ijzer, dat langer standhoudt dan de nieuwe drek’.
Paul Hindemith studeerde viool aan het Dr. Hoch’s Konservatorium van Frankfurt, en speelde vervolgens van 1915 tot 1923 in de opera van Frankfurt. Van 1921 tot 1929 was hij altviolist in het Amar 18
Johannes Brahms De Duitse componist, dirigent, organist en pianist Johannes Brahms (1833-1897) begon zijn leven in een sloppenwijk van Hamburg. Zijn muzikale kwaliteiten werden al snel onderkend door zijn vader die freelance musicus was.
Hij ontwikkelde zich tot een begenadigd pianist en een hartstochtelijk verzamelaar van volksmuziek. Op zijn twintigste werd hij als componist ontdekt door het echtpaar Robert en Clara Schumann die hem omarmden als de nieuwe stem van Duitsland. Hij schreef een omvangrijk oeuvre met vier symfonieën,
biografie
twee pianoconcerten een vioolconcert, koorwerken, liederen, kamermuziek en werk voor piano solo. Met zijn hang naar de muziek van onder anderen Beethoven en Bach werd hij beschouwd als een conservatief componist en een tegenpool van de ‘nieuwlichters’ Liszt en Wagner.
19
biografie
UITVOERENDEN Alexander Melnikov Alexander Melnikov, dit jaar artist in residence bij Muziekgebouw aan ’t IJ, werd in 1973 geboren. Hij studeerde aan het Moskous conservatorium bij Lev Naumov. Hier trok hij ook de aandacht van de grote pianist Svjatoslav Richter die de jonge Melnikov uitnodigde op te treden op zijn festivals in Rusland en Frankrijk. Daarnaast bekwaamde Melnikov zich in de historische uitvoeringspraktijk bij Andreas Staier. Hij was amper twaalf jaar oud toen hij zijn debuut maakte met het Eerste pianoconcert van Beethoven. Zijn doorbraak kwam toen hij in 1991, achttien jaar oud, de Koningin Elisabeth Wedstrijd in Brussel won. Sindsdien treedt Melnikov op in de grote zalen ter wereld – solo, in kamermuziekverband en met orkesten als het
Foto: Marco Borggreve
Piano
Philadelphia Orchestra, het Russisch Nationaal Orkest en het Koninklijk Concertgebouworkest onder leiding van dirigenten als Mikhail Pletnev, Paavo Järvi en Valery Gergjev. Ook trad hij op met ‘oude muziek’ensembles als de Akademie für Alte Musik Berlin. Alexander Melnikov staat bekend om zijn eigenzinnige artistieke beslissingen. Zo maakte hij samen met Andreas Staier een bijzonder ‘dialoog’-programma: Staier op klavecimbel een selectie uit Bachs Das wohltemperierte Klavier, Melnikov op piano preludes en fuga’s van 20
Sjostakovitsj. Met Sjostakovitsj heeft Melnikov overigens een bijzondere band: zijn opname van diens pianoconcerten samen met het Mahler Chamber Orchestra, oogstte grootse bijval van de kritiek terwijl zijn registratie van de complete 24 Preludes en fuga’s onder andere de Choq de classica en de Jahrespreis der Deutschen Schallplattenkritik kreeg. Bovendien verkoos BBC Music Magazine de cd in 2012 tot een van ‘The 50 Greatest Recordings of all Time’.
biografie
Isabelle Faust
Foto: Marco Borggreve
Viool
De Duitse violiste Isabelle Faust (1972) wordt met haar uitzonderlijke techniek en bijzondere interpretatie beschouwd als één van de meest vooraanstaande violisten van haar generatie. Op jonge leeftijd begon ze al met haar vioolstudie bij Christoph Poppen. Sindsdien won ze diverse concoursen en in 1997 werd ze ‘Young Artist of the year’. Ze heeft met vele gerenommeerde orkesten samengewerkt, waaronder het Gewandhausorchester Leipzig, de London Philharmonic en het
Nederlands Philharmonisch Orkest. Net als meer artiesten van haar generatie beperkt Faust zich niet tot de muziek van ‘slechts’ één tijdvak uit de muziekgeschiedenis. Met Concerto Köln en Andreas Staier heeft ze zich beziggehouden met de historische uitvoeringspraktijk. Daarnaast speelt ze ook veel hedendaagse muziek en wordt er regelmatig nieuw werk voor haar gecomponeerd. Kamermuziek neemt een belangrijke plaats in en ze werkt samen met musici als Alexander Lonquich, Alexander Melnikov, Andreas Staier, Lars Vogt en Steven Isserlis.
Laura Pou Fluit
In 2009 studeerde Laura Pou af aan de Escola Superior de Música de Catalunya in Barcelona. Zij studeerde daar dwarsfluit bij Magdalena Martinez and Júlia Gállego. Ook studeerde ze barokfluit bij Marc Hantaï. 21
Een beurs maakte het Pou mogelijk om in 2007 in Londen te studeren bij Wissam Boustany en Emer McDonough. Ze was lid van het Youth National Orchestra of Catalonia (JONC) van 2003 tot 2009 en eerste fluitist van het Youth Orchestra Presjovem van 2003 tot 2005. Sinds 2006 is ze eerste fluitist bij het Conjunt XXI! en vanaf 2007 bij het Britten Pears Orchestra. In 2008 werd ze lid van het Youth National Orchestra of Spain (JONDE) en werkt ze regelmatig samen met de Wind Symphonic Band van Barcelona en het Vallès Symphony Orchestra.
biografie
Mikhail Mouratch
hij als begeleider van de violisten Vadim Repin, Ilya Grubert, Mark Lubotsky en Nikolai Madoyan te horen in het Concertgebouw te Amsterdam en Den Haag en optredens in Duitsland en Oostenrijk.
Foto: Angelaq Sterling
Piano
Gerard Costes Ferré Trombone
Mikhail Mouratch (Rusland, 1958) volgde zijn opleiding aan het conservatorium te Moskou, waar hij onderricht kreeg van de beroemde pedagoge Vera Gornostajeva. Daarna studeerde hij nog enige tijd onder leiding van Vadim Sachorov. Mouratch is sinds 1989 verbonden aan Het Nationale Ballet, maar ook daarbuiten maakt hij carrière. Zo trad hij met orkest als in recitals op in onder meer Oostenrijk, Joegoslavië, Duitsland, Griekenland en Italië. Bovendien was
De Spaanse trombonist Gerard Costes Ferré (1980) studeerde eerst aan het conservatorium van Tortosa. In 2001 verhuisde hij naar Barcelona en vervolgde daar zijn studie aan de Escola Superior de Música de Catalunya bij Ricardo Casero. 22
In 2004 ontving hij een beurs om te studeren aan de Royal College of Music in Londen, waar hij in 2006 afstudeerde met onderscheiding. In Hannover deed hij een nog een postdoctorale opleiding en volgde verschillende masterclasses, onder anderen bij Christian Lindberg, Stefan Schulz en Chris Houlding. Van 1998 tot 2002 maakte hij deel uit van het Youth National Orchestra of Catalonia (JONC). Hij speelde in verschillende orkesten en ensembles, waaronder het RTV Orchestra van Spanje, Andorra National Chamber Orchestra en London Brass. Momenteel is hij trombonist bij het ensemble Music Aeterna , het Barcelona Brass Ensemble en het Barcelona Trombone Quartet.
Teunis van der Zwart Althoorn, natuurhoorn
De Nederlandse hoornist Teunis van der Zwart (1964) is een van de toonaangevende hoornisten van zijn generatie. Al vroeg in zijn carrière
biografie
besloot hij ambassadeur voor de natuurhoorn te worden.
Sindsdien maakte hij talloze opnamen en concertreizen door grote delen van de wereld met een flink aantal top-orkesten en kamermuziekgroepen, waaronder het Amsterdam Baroque Orchestra, het Orchestre des Champs-Elysées, Nachtmusique, Collegium Vocale Gent, Bach Collegium Japan, de Nederlandse Bachvereniging en Akademie für Alte Musik Berlin. Als solist, docent en spreker maakte van der Zwart zijn opwachting in vele masterclasses, cursussen, concertseries en festivals in Europa, de Verenigde Staten, Australië en Japan. 23
VERWACHT
zo 23 mrt 2014 festival
The Art of the Trio
Een dag vol betoverende Drievuldigheid Het getal drie blijft iets magisch houden. Ook in de muziek. Twee stemmen is slechts tweestemmigheid, maar drie is harmonie. En dat is het in vele facetten. Daarom zet Muziekgebouw aan ‘t IJ de verkenning van de rijkdom van het trio voort. Met een strijktrio plus meerstemmige zang, een avontuurlijk jazztrio en een pianotrio als stevige basis voor een sopraanstem. Een dag vol betoverende Drievuldigheid, i.s.m. De Groene Amsterdammer. Foto: Marco Borggreve
PROGRAMMA GROTE ZAAL / 14.00 UUR
Cappella Pratensis + Goeyvaerts Strijktrio Hommage
Osiris Trio
GROTE ZAAL / 16.30 UUR
Rembrandt Frerichs Trio Jazz op fortepiano GROTE ZAAL / 19.15 UUR
Arthur Japin Het getal 3 in het leven van Arthus Japin / lezing GROTE ZAAL / 20.15 UUR
Osiris Trio Kunst van het trio BIMHUIS / 20.30 UUR
The Necks 24
VERWACHT
zo 27 apr 2014 festival
November Music Dag
Muziek van nu met ‘klanken die ertoe doen’ Volgend op de 21ste editie van November Music in Den Bosch – het belangrijkste internationale festival voor actuele muziek in Nederland – is het beste van het Bossche programma in het Muziekgebouw te horen. Met muziek van nu door de makers van nu en met ‘klanken die ertoe doen’, aldus de Volkskrant. Programma GROTE ZAAL / 11.00 UUR
Nieuw Amsterdams Peil Narcissus, melodrama in klank en geur KLEINE ZAAL / 12.30 UUR + 15.30 UUR
Godelieve Schrama
Godelieve Schrama + Wouter Snoei La harpe c’est moi GROTE ZAAL / 14.30 UUR
Dyane Donck + Ensemble Gending The Obscure Thoughts of Isabella Green BIMHUIS / 16.30 UUR
Bram Stadhouders Trio + Nederlands Kamerkoor Henosis
25
VERWACHT
Februari wo 12 feb / 19.30 uur
B’Rock Virtuoze barokconcerten voor fluit en viool
vr 21 feb / 20.30 uur
do 27 feb / 20.15 uur
Jóhann Jóhannsson + Bill Morrison + Belgian Brass The Miners’ Hymns
Rias Kammerchor + Ensemble Resonanz Het verlies van het paradijs
za 22 feb / 20.15 uur
do 13 feb / 20.15 uur
Slagwerk Den Haag Music for Bones
Nieuw Ensemble Harvey en Carter
zo 23 feb / Kindermiddagen
vr 14 feb / 20.15 uur
13.30 uur
Nederlands Kamerorkest + Spark Kiss of Fire – aspects of love
Nederlands Kamerorkest Help Heksen Hexen (6+)
za 15 feb / 20.15 uur
Nederlands Kamerorkest + Spark Kiss of Fire – aspects of love
13.30 uur / Kleine Zaal
Theater Pantalone Pantoffeltrein (2+)
vr 28 feb / 20.15 uur
David Kweksilber + Werner Herbers + The Stolz Quartet Eddie Sauter - Focus Suite
Maart za 1 mrt / 20.15 uur
Ralph van Raat + Håkon Austbø Een visionaire Messiaen
13.30 uur / Bimhuis
zo 2 mrt / 15.00 uur
The Ploctones Keten met Anton Goudsmit (10+)
Studentenorkesten Koninklijk Conservatorium en Codarts Bron voor minimal music
15.30 uur / Kleine Zaal
do 6 mrt / 20.15 uur
Theater Pantalone Pantoffeltrein (2+)
Asko|Schönberg + Slagwerk Den Haag Oost en West
di 18 feb / 12.30 uur
Lunchconcert Ism Nationaal Muziekinstrumenten Fonds
wo 26 feb / 20.15 uur do 20 feb / 20.15 uur
musikFabrik Zappa en zielsverwanten
Rocío Molina + Rosario La Tremendita Afectos
26
Geheimtips Bijzondere concerten die je niet mag missen
Muziekgebouw aan ‘t IJ / foto: Erik van Gurp
MUZIEKGEBOUW AAN ’T IJ Piet Heinkade 1 / 1019 BR Postbus 1122 / 1000 BC Amsterdam Kaartverkoop T 020 788 2000 ma t/m za 12.00 -18.00 uur Kantoor T 020 788 2010 F 020 788 2020 E post@muziekgebouw.nl Zakelijke evenementen T 020 788 2023
Restaurant Zouthaven bevindt zich op de begane grond van het Muziekgebouw. Voor een heerlijke start van uw concertavond. Openingstijden en reserveren www.zouthaven.nl of T 020 788 2090 WORD VRIEND Steun het Muziekgebouw al vanaf € 50 per jaar. Lees meer op : muziekgebouw.nl/steunons
PARTNERS De activiteiten van het Muziekgebouw aan ’t IJ komen tot stand door steun van:
Gelieve uw mobiele telefoon tijdens het concert uit te schakelen. Camerabeeld- en geluidsopnamen alleen toegestaan met toestemming vooraf.
Mediapartner:
Pauzedrankje (indien inbegrepen) serveren wij op tafels bij de uitgang van de zaal.
Druk binnenwerk:
EARLY BIRD TICKETS Voor jongeren tot 30 jaar, bijna alle concerten € 10. Wees snel: hoe eerder, hoe meer kans. Lees meer op: www.muziekgebouw.nl/earlybirds
Reserveren en openingstijden restaurant Zouthaven: www.zouthaven.nl. Centraal Station (10-15 min lopen) is met tram 26 bereikbaar tot 00.00 uur. Taxicentrale Amsterdam: T 020 677 7777. De Piet Heinparkeergarage onder Muziekgebouw aan ’t IJ is 24 uur per dag open. Informatie + online kaarten bestellen www.muziekgebouw.nl. Ook voor onze nieuwsbrief.