do 27 feb 2014 donderdagavond serie Grote Zaal / 20.15 uur
rias kammerchor + ensemble resonanz Het verlies van het paradijs
PROGRAMMA
do 27 FEB 2014 donderdagavond serie Grote Zaal / 20.15-22.15 uur DUUR: ca. 50 minuten voor de Pauze ca. 50 minuten na de pauze
inleiding RIAS Kammerchor + Ensemble Resonanz Het verlies van het paradijs Tõnu Kaljuste dirigent
foyerdeck 1 / 19.15-19.45 uur
Thea Derks in gesprek met Bernard Hess (koorleider van RIAS Kammerchor) en Tobias Rempe (artistiek leider Ensemble Resonanz)
Tõnu Kõrvits (1969) Labyrinths (2010) Deel 1 en deel 8 uit Kreek’s Notebook (2007) Lepo Sumera (1950-2000) Concerto per voci e strumenti (1997) PAUZE Peteris ¯ Vasks(1946) Prayer (2011) Arvo Pärt (1935) Cantus in memory of Benjamin Britten (1977/80) Adam’s Lament (2009/10)
Partners Donderdagavondserie:
Tekst toelichting: Paul Janssen
TOELICHTING
Sinds Arvo Pärt de westerse wereld veroverde met zijn meditatieve tintinnabuli-stijl is de belangstelling voor de recente muziek uit Estland en Letland alleen maar gegroeid. De spirituele invalshoek, de muzikale eenvoud en concentratie, de rol die de volksmuziek in de werken van vele componisten speelt; het heeft allemaal geleid tot een muziek die direct aanspreekt. een van de meest succesvolle componisten van de jongere generatie componisten uit Estland.
Vandaar dat componisten als Lepo Sumera, Tõnu Kõrvits en Peteris ¯ Vasks in het kielzog van Pärt door konden dringen tot de internationale muziekwereld. Tijdens dit concert krijgen de ontwikkelingen in Estland en Letland reliëf met een vroeg en een recent werk van Pärt (de Cantus in Memory of Benjamin Britten en Adam’s Lament) en werken van de eerder genoemde geestgenoten. Rode draad vormen de koorwerken waarin de eeuwenoude volksmuziek en de oude religieuze gezangen een belangrijke rol spelen.
Daarbij is Kõrvits een briljant orkestrator en instrumentator. Dat blijkt ook direct uit Labyrinths dat de componist in 2011 voor het Talinn Chamber Orchestra en Tõnu Kaljuste schreef. Het werk voor strijkorkest laat ondanks de vrij monochrome bezetting een veelheid aan kleuren en sferen horen in de zeven korte delen. Kõrvits is zoals gewoonlijk niet erg spraakzaam over de achterliggende ideeën en structuren van zijn werk. Over Labyrinths wil hij alleen kwijt dat het geïnspireerd is op de novellen van de Argentijnse schrijver Jorge Luis Borges, met name op El Jardín de senderos que se bifurcan (De tuin met zich splitsende paden). Kõrvits heeft in Labyrinths gezocht naar een klinkend equivalent van de droomwereld en de ambivalente tijdwaarneming in de verhalen van Borges.
Tõnu Kõrvits
Labyrinths Kreek’s Notebook Expressief, melodisch en een romantisch aura: het zijn kwalificaties die vaak langskomen bij beschrijvingen van het werk van Tõnu Kõrvits, 3
TOELICHTING
In Kreek’s Notebook appelleert Kõrvits aan de historie en het fundament van muzikaal Estland. De volksmuziek en vooral het lied is door de eeuwen heen de trots geweest van het land. Het staat zozeer voor de verbondenheid van het volk dat de Sovjet Unie tijdens de communistische jaren van overheersing de Estse volksmuziek verbood. Componist Cyrillus Kreek (1889-1962) onderkende al in de eerste helft van de twintigste eeuw het belang van het volkslied voor Estland. Hij legde een grote collectie volksliederen aan die hij nauwgezet noteerde en die sindsdien niet alleen een bron vormen voor de vele koren in het land, maar ook andere componisten tot inspiratie dienen. Ook Kõrvits wierp zich op een achttal liederen die hij hercomponeerde voor koor en ensemble. Hij hield de melodie intact maar ging vrij om met versieringen en instrumentale accenten zodat de volksliederen een moderner jasje kregen. Hoewel de acht liederen als geheel een eenheid vormen, kunnen de delen ook afzonderlijk uitgevoerd worden. Vanavond klinken het eerste en laatste deel.
Sumera gold als groot symfonicus die ook veel ervaring had op het gebied van elektronische muziek, een invloed die in al zijn werk waarneembaar is. Sumera lijkt de pijn en de contemplatie die in werken van Kõrvits en Pärt doorsijpelt links te laten liggen en gaat terug naar een haast middeleeuwse muziekbeleving. Dat is misschien wel het meest opvallende aan zijn in 1997 op verzoek van Tõnu Kaljuste geschreven Concerti per voci e strumenti. Carl Orffs Carmina Burana is niet zo heel ver weg. Deze middeleeuwse klank mengt Sumera met moderne technieken zoals glissandi, random gemompel, clusters, chromatische close harmony en repetitieve structuren à la Steve Reich, compleet met geklap dat doet denken aan diens Tehillim. De onvertaalbare tekst van Doris Kareva bestaat uit een fonetische weergave van Estse woorden, namen en associaties. Zo wordt het ‘kirikiri’ dat aan het begin klinkt in Estland geassocieerd met het gezang van de nachtegaal.
Peteris ¯ Vasks Prayer
Peteris ¯ Vasks is de belangrijkste Letse componist die op de golven van het werk van Arvo Pärt ook in het Westen in de belangstelling kwam. Zijn stijl is vergelijkbaar met zijn vakbroeders uit Estland.
Lepo Sumera
Concerto per voci e strumenti De Estse componist Lepo Sumera was net als de bijna een generatie oudere Arvo Pärt een pupil van zijn landgenoot Heino Eller. Toch is de stijl van Sumera – die in 2000 op slechts 50-jarige leeftijd overleed – heel anders dan wat men op grond van de grootste gemene deler in Estland zou kunnen verwachten.
Ook Vasks opteert voor weemoed en schoonheid, voor muzikale introspectie en reflectie. Daarnaast is hij een grootmeester in het inlassen van dramatische momenten. De Letse volksmuziek speelt in zijn werk een grote rol en ook de verhouding tussen de mens en de 4
TOELICHTING
natuur staat vaak centraal. Vasks, zoon van een predikant, wordt wel een ‘prediker met noten’ genoemd. Regelmatig schrijft hij ook werken met een religieuze lading zoals Dona Nobis Pacem uit 1995, de Missa uit 2005 en recenter Prayer uit 2011 dat vandaag op het programma staat. Dit werk voor koor en strijkorkest is bedoeld als een hommage aan Moeder Theresa op een tekst van haar biografe Kathryn Spink. De vrij korte tekst roept in drie coupletten aan om onze ogen, oren en ons hart te openen. Vasks maakt er een intens vijftien minuten durend gebed van dat begint met een langzame inleiding van de strijkers. Het koor begint vriendelijk, harmonieus. Pas bij de woorden die spreken over de ‘cries of the hungry and tortured’ in het tweede couplet wordt de toon dramatischer. En als de tekst ten slotte spreekt over geloof en liefde bewandelt Vasks extatische wegen alvorens weer in een kalm unisono te eindigen. Uiteindelijk sterft het werk weg in een orkestrale passage die het materiaal van de introductie in herinnering roept.
Dmitri Sjostakovitsj, Igor Stravinsky en de twaalftoonstechniek van Arnold Schönberg. Naast tegenstand van het Sovjetregime kreeg Pärt ook te maken met persoonlijke onvrede. In de late jaren zestig trok hij zich terug en bestudeerde hij onder andere de muziek uit de middeleeuwen en vroege renaissance van de Nederlandse School. Pärt hervond zijn weg met een ‘eenvoudige’, spirituele muziek die hij tintinnabular noemde, muziek die gebruik maakt van simpele harmonieën die klinken als klokken (tintinnabuli is Latijn voor klokjes). In 1976 schreef hij Für Alina, een pianowerk waarin hij voor het eerst gebruik maakte van deze nieuwe stijl. Al snel volgden zijn tot nu toe bekendste werken: Fratres, Cantus In Memory Of Benjamin Britten en Tabula Rasa, alle uit 1977.
Na bestudering van oude muziek hervond Pärt zijn weg De Cantus in memory of Benjamin Britten voor strijkorkest en klokken is voor Pärt misschien een verrassende titel. Zijn werk en dat van Britten lijken mijlenver uit elkaar te liggen. ‘Waarom raakte de dood van Benjamin Britten op 4 december 1976 mij zo?’, schreef Pärt bij wijze van verklarende toelichting. ‘Gedurende deze periode was ik duidelijk op het punt dat ik de omvang van zo’n verlies kon herkennen. Ik had het werk van Britten net ontdekt. Vlak voor zijn dood begon ik de ongebruikelijke puurheid van zijn muziek te waarderen. Daarnaast wilde ik de componist al langere tijd persoonlijk ontmoeten, wat nu nooit meer zou gebeuren.’ Pärt vertaalde zijn waardering en verdriet in een zeer puur werk dat alleen
Arvo Pärt
Cantus in memory of Benjamin Britten Adam’s Lament Arvo Pärt is verreweg de bekendste componist uit Estland. Zijn vaak religieus getinte werken in de zogenaamde tintinnabuli-stijl kennen vele liefhebbers in het Westen. Die kenmerkende stijl van Pärt is het resultaat van een persoonlijke crisis. Pärt – net als Sumera een leerling van Heino Eller – begon als een avant-gardist en liet zich beïnvloeden door de werken vanonder anderen 5
TOELICHTING
gebruik maakt van de witte toetsen van de piano. Twee bewegingen spelen daarbij een rol. De eerste is een dalende lijn die per segment langer wordt (A-G, A-G-F, A-G-F-E enzovoort). De tweede is de toepassing van de middeleeuwse techniek van de mensurale canon. De tweede violen spelen wat de eerste violen spelen op halve snelheid, de altviolen spelen weer langzamer dan de tweede violen en zo door tot de celli en bassen. De klokken zorgen ondertussen voor een etherische glinstering. In het recentere Adam’s Lament, geschreven in 2009 in opdracht van de Europese culturele hoofdsteden Istanbul (2010) en Talinn (2011) is het vooral de interpunctie en de verstaanbaarheid van de tekst die de gang van zaken bepaalt. De tekst is van de Russische monnik Starets Silouan (1866-1938), van wie Pärt al eerder een tekst gebruikte – in Silouan’s Songs uit 1991 – en het onderwerp is Adam, de eerste mens, die het verlies van het aardse Paradijs betreurt en klaagt over de zondigheid waartoe de mensheid is veroordeeld. ‘Voor mij is de naam Adam een collectieve term, niet alleen voor de hele mensheid, maar ook voor ieder individu ongeacht tijdperk, sociale klasse of religieuze overtuiging’, schrijft Pärt bij wijze van voorwoord. ‘En deze collectieve Adam lijdt en klaagt al millennia op deze aarde. Onze voorouder Adam voorzag de menselijke tragedie en nam zijn verantwoordelijkheid, als het resultaat van zijn zondige actie. Hij leed aan alle omwentelingen van de mensheid tot in de diepste wanhoop aan toe, ontroostbaar in zijn folteringen’. In het statige en aangrijpende koorwerk streeft Pärt er naar de dramatische geschiedenis van de mensheid samen te vatten tot een overkoepelende smart die alle grote wereldreligies met elkaar verbindt. 6
liedteksten Tõnu Kõrvits
Deel 1 en 8 uit Kreek’s notebook I Nüüd ole, Jeesus, kiidetud, et sa neitsist sündinud, kui inimene ilmale, sest laulvad inglid rõõmsasti. Kürieleis.
Praised be you, Jesus Christ that you have been born as a man from a virgin - this is true at which the host of angels rejoices. Kyrie eleison... He whom the whole globe of the earth could not enclose now lies in Mary's bosom; he has become a little baby who alone maintains everything. Kyrie eleison...
Kes suurem on kui ilmamaa, Maarja süles magab ta, see on nüüd laps, kes ilma peal kõik asjad peab üleval. Kürieleis. VIII Ma vaatan üles mäele, kus Jeesus verene end heitis pale peale ja nuttis raskesti. Oh õnnis paistmine End näita sagesti et meil ta surma mure jääks meelde alati.
I gaze up at the hill where Jesus all bloodied threw himself to the ground face down and wept grievously. Oh blessed revelation, may you often occur, so that his grievous death will always be in our mind.
7
liedteksten
Lepo Sumera
koriander Gloria! undruk, undruk, Kassiopeia, Kristiaania. Andromeda – gloria. Mania grandiosa, rosa mundi, gloria! Loorber, loorber, koriander, oregano, oleander, Romeo ja Julia, Gloria! Andromeda, mandragora, rododendron, mandala, undruk, undruk, Kassiopeia, Kristiaania. [---] Gloria! Gloria! Gloria!
Concerto per voci e strumenti Tekst: Doris Kareva (1958)
I. Furioso Kirikirikirikiri-kirikirikirikiriküüt! mandala kiriküüt! kiriküüt! Klara kinkis Karlile klarneti, Karl! Karl varastas Klara korallid, kirikiri kirikiri ki! ki! Untsantsakas, netsuke, mats mis mats, müts, kiriküüt! kiriküüt! Andromeda, mandragora, rododendrom, mandala, undruk, Kristiaania, Mater, mater dolorosa, hosianna, roosamanna, kiriküüt! kiriküüt! Küll küll kiriküüt! kirikiri kirikiri kirikiküüt!
Dit uit associatieve fonetische verbindingen geschreven gedicht is niet vertaalbaar
II. Moderato Andromeda, mandragora, rododendron, mandala, undruk, undruk, Kassiopeia, Kristiaania. Loorber, loorber, koriander, Andromeda, mandragora. III. Allergo misterioso Andromeda, mandragora, rododendron, mandala, undruk, undruk, Kassiopeia, Kristiaania… Mania, grandiosa, rosa mundi, gloria! Loorber, loorber, koriander, 8
liedteksten
Peteris ÂŻ Vasks Prayer
Tekst: Kathryn Sprink (1953)
Lord, open our eyes that we may see you in our brothers and sisters. Lord, open our ears that we may hear the cries of the hungry, the cold, the frightened, the oppressed. Lord, open our hearts that we may love each other as you love us. Renew in us your spirit. Lord, free us and make us one. Amen
9
liedteksten
Arvo Pärt Adam's Lament Tekst: Starets Silouan (1866-1938)
Адам, отец вселенной, в раю знал сладость любви Божией, и потому, когда был изгнан из рая за грех и лишился любви Божией, горько страдал и с великим стоном рыдал на всю пустыню. Душа его терзалась от мысли: «Любимого Бога я оскорбил.»
Adam, father of all mankind, in paradise knew the sweetness of the love of God; and so when for his sin he was driven forth from the garden of Eden, and was widowed of the love of God, he suffered grievously and lamented with a mighty moan. And the whole desert rang with his lamentations. His soul was racked as he thought: ‘l have grieved my beloved Lord.’ He sorrowed less after paradise and the beauty thereof - he sorrowed that he was bereft of the love of God, which insatiably, at every instant, draws the soul to Him. In the same way the soul which has known God through the Holy Spirit but has afterwards lost grace experiences the torment that Adam suffered. There is an aching and a deep regret in the soul that has grieved the beloved Lord. Adam pined on earth, and wept bitterly, and the earth was not pleasing to him. He was heartsick for God, and this was his cry: ‘My soul wearies for the Lord, and I seek Him in tears. How should I not seek Him ? When I was with him my soul was glad and at rest, and the enemy could not come nigh me. But now the spirit of evil has gained power over me, harassing and oppressing my soul, so that I weary for the Lord even unto death, and my spirit strains to God, and there is nought on earth can make me glad. Nor can my soul take comfort in any thing, but longs once more to see the Lord, that her hunger may be appeased. I cannot forget Him for a single moment, and my soul languishes after Him, and from the multitude of my afflictions I lift up my voice and cry: ‘Have mercy upon me, 0 God.
Не так жалел он о рае и красоте его, как о том, что лишился любви Божией, которая ненасытно каждую минуту влечёт душу к Богу. Так, всякая душа, познавшая Бога Духом Святым, но потом потерявшая благодать, испытывает Адамово мучение. Больно душе, и сильно жалеет она, когда оскорбит любимого Господа. Скучал Адам на земле и горько рыдал, и земля была ему не мила. Он тосковал о Боге и говорил: «Скучает душа моя о Господе и слёзно ищу его. Как мне его не искать? Когда я был с ним, душа моя была весела и покойна, и враг не имел ко мне доступа: а теперь злой дух взял власть надо мною, и колеблет, и томит душу мою, и потому скучает душа моя о Господе даже до смерти, и рвётся дух мой к Богу, и ничто на земле не веселит меня, и ничем не хочет душа моя утешиться, но снова хочет видеть Его и насытиться Им, не могу забыть Его ни на минуту, и томится душа моя по Нему, и от множества скорби стоном плачу я: «Помилуй мя, Боже, падшее создание Твое.» 10
liedteksten
Have mercy on Thy fallen creature.’ Thus did Adam lament, and tears streamed down his face on to his beard, on to the ground beneath his feet, and the whole desert heard the sound of his moaning. The beasts and the birds were hushed in grief; while Adam wept because peace and love were lost to all men on account of his sin. Adam knew great grief when he was banished from paradise, but when he saw his son Abel slain by Cain his brother, Adam's grief was even heavier. His soul was heavy, and he lamented and thought: ‘Peoples and nations will descend from me, and multiply, and suffering will be their lot, and they will live in enmity and seek to slay one another.’ And his sorrow stretched wide as the sea, and only the soul that has come to know the Lord and the magnitude of His love for us can understand. I, too, have lost grace and call with Adam: ‘Be merciful unto me, 0 Lord ! Bestow on me the spirit of humility and love.’
Так рыдал Адам, и слёзы лились по лицу его на грудь и землю, и вся пустыня слушала стоны его: звери и птицы замолкали в печали: а Адам рыдал, ибо за грех его все потеряли мир и любовь.
Велика была скорбь Адама по изгнании из рая, но когда он увидел сына своего Авеля, убитого братом Каином, то ещё большею стала скорбь его, и он мучился душою, и рыдал, и думал: «От меня произойдут и размножатся народы, и все будут страдать, и жить во вражде, и убивать друг друга.» И эта скорбь его была велика, как море, и понять её может только тот, чья душа познала Господа и как много он нас любит. И я потерял благодать и вместе с Адамом зову: «милостив буди мне, Господи. Даруй мне духа смирения и любви.»
Vertaling: Rosemary Edmonds
11
BIOGRAFIEËN COMPONISTEN Tõnu Kõrvits
tijdens het International Rostrum of Composers in Parijs. Sindsdien is hij een veelgevraagd componist in binnen- en buitenland. Naast componist is Kõrvits ook een uitstekend arrangeur en arrangeert hij veel jazz en populaire muziek. Ook staat hij in eigen land bekend als een begenadigd filmcomponist. Kõrvits doceert instrumentatie en orkestratie aan de Estonian Academy of Music.
minimalisme van zijn landgenoten, liet Sumera zich vooral beïnvloeden door de eeuwenoude Estse Runoliederen.
Lepo Sumera Tõnu Kõrvits (1969) werd geboren in Talinn en studeerde aan de Talinn Secondary School of Music bij Alo Põldmäe en aan de Estonian Academy of Music bij Raimo Kangro. Hij voltooide zijn studie bij Jaan Rääts. In 1993, nog tijdens zijn studie, maakte Kõrvits zijn debuut tijdens het Estonian Music Festival. Een jaar later vertegenwoordigde zijn Gitaarconcert Estland
Lepo Sumera (1950-2000) studeerde compositie aan de Estonian Music Academy bij professor Heino Eller waar hij vanaf 1978 tot zijn dood zelf compositie doceerde. Sumera, die al jong blijk gaf van grote muzikale begaafdheid, groeide uit tot een veelzijdig componist. Daarnaast werkte hij tot 1980 als geluidstechnicus en producent voor de Estse radio. In zijn composities, die verwant zijn aan het 12
Sumera speelde ook een belangrijke politieke rol. Van 1988 tot 1992, de tijd van het herstel van de Estse onafhankelijkheid, was hij minister van cultuur. In die hoedanigheid was Sumera verantwoordelijk voor de opheffing van censuur op kunstuitingen en voor de introductie van de auteurswet. Na zijn ministerschap en tot zijn vroege dood was hij voorzitter van de Estse Bond van Componisten.
biografie
Peteris ¯ Vasks
volksmuziek en thema’s als de strijd van mens en de schoonheid van de natuur een belangrijke rol spelen. Sinds 1994 is Vasks erelid van de Letse Academie voor Wetenschap.
Arvo Pärt
De Letse componist Peteris ¯ Vasks (1946) was een zoon van een predikant. Toch lokte de muziek al snel. Hij schreef zijn eerste compositie op achtjarige leeftijd en hij gold op de Riga Muziekschool als een natuurtalent. Hij vervolgde zijn studie aan de Litouwse Muziek Academie in Vilnius waar hij contrabas studeerde. Hij speelde onder andere in het Philharmonisch Orkest van Letland en dat van Litouwen alvorens hij zich geheel op compositie toelegde. Van 1963 tot 1978 studeerde hij compositie bij Valentin Utkin. Al snel had hij internationaal succes met zijn werken waarin de Letse
Sinds de Estse componist Arvo Pärt (1935) in 1980 Estland verliet en zich vestigde in het Westen, groeide hij internationaal uit tot de belangrijkste levende componist van zijn land. Met zijn kenmerkende tintinnabulistijl die hij in de jaren zeventig ontwikkelde maakte hij school en werd hij een voorbeeld voor vele landgenoten. 13
Hij studeerde aan het Conservatorium van Tallinn en schreef zijn eerste composities onder invloed van onder anderen Bela Bartók en Dmitri Sjostakovitsj. Hij verdiepte zich aanvankelijk in de seriële compositietechniek, maar miste de directe communicatie met het publiek. Na een periode van stilte waarin hij het gregoriaans, de polyfonie van de renaissance en de tradities van de Russisch Orthodoxe Kerk bestudeerde, kwam hij met een heel eigen vorm van sacrale muziek. Zijn stijl werd bekend onder de naam tintinnabuli. Met werken als Fratres en Tabula Rasa die in deze stijl van ‘klingelende belletjes’ geschreven zijn verwierf hij wereldfaam. Sinds hij Estland en de invloed van de Sovjet-Unie achter zich liet is religie een belangrijk thema in de werken van Pärt. Hij is mede daarom inmiddels voor de tweede periode van vijf jaar benoemd tot lid van de Pauselijke Raad voor Cultuur.
biografie
UITVOERENDEN Tõnu Kaljuste Dirigent
In 1974 nam hij het dirigeerstokje van het Ellenhein Kamerkoor over van zijn vader, dat hij vervolgens omvormde tot een fulltime beroepsorkest, het Estonian Philharmonic Chamber Choir. Kaljuste maakte zich sterk voor componisten uit eigen land en maakte na de onafhankelijkheid van Estland in 1991 vele opnamen voor onder andere ECM. In 1993 richtte Kaljuste het Tallinn Chamber Orchestra op en in 2001 droeg hij de directie van koor en orkest over aan Paul Hillier. Sindsdien is Kaljuste freelance dirigent
Foto: Harri Rospu
De Estse dirigent Tõnu Kaljuste (1953) zong als kind al in het koor van zijn vader die hen de eerste kneepjes van het dirigeren bijbracht. Hij volgde zijn dirigentenopleiding aan het Conservatorium van Talinn en studeerde verder aan het Conservatorium van SintPetersburg.
en geeft hij internationaal masterclasses. Onder anderen Arvo Pärt en ErkkiSven Tüür droegen werk aan hem op.
14
biografie
RIAS Kammerchor
Het koor werd in 1948 opgericht door de toenmalige Duitstalige radio van de Amerikanen, de Rundfunk Im Amerikanischen Sektor. Hoewel deze organisatie sinds 1993 niet meer bestaat is de naam van het koor altijd gebleven. Hoewel het koor begon als een radiogezelschap groeide het al snel uit tot een internationaal fenomeen dat samenwerkte met vele grote dirigenten, ensembles en orkesten. Onder leiding van Uwe Gronostay, van 1972 tot 1986 chef-dirigent, transformeerde het koor tot een gezelschap met een zeer breed repertoire dat ook op het gebied van de nieuwe muziek uitblonk. In de jaren dat de Nederlander Daniel Reuss er chef-dirigent was, 2003-2006, verdiepte het gezelschap zich ook in de oude muziek. Sinds 2007 is Hanns-Christoph Rademann chef-dirigent.
Foto: Matthias Heyde
Het RIAS Kammerchor is een professioneel kamerkoor uit Berlijn dat ondersteund wordt door de Rundfunk Orchester und Chöre GmbH Berlin van onder andere de publieke omroep in Duitsland.
Sopraan Daniela Drechsler Claudia Ehmann Katharina Hohlfeld Margret Giglinger Susanne Ellen Kirchesch Sarah Krispin Sabine Nürmberger Anja Petersen (solo Sumera) Stephanie Petitlaurent Inés Villanueva Dagmar Wietschorke Alt Marian Dijkhuizen Andrea Effmert Karola Hausburg Waltraud Heinrich Regina Jakobi Ursula Thurmayr Claudia Türpe (solo Sumera) Marie-Luise Wilke
15
Tenor Volker Arndt Joachim Buhrmann Wolfgang Ebling Jörg Genslein (solo Sumera) Achim Kleinlein Christian Mücke Volker Nietzke Kai Roterberg Bas Roland Hartmann Ingolf Horenburg (solo Sumera) Norbert Klesse Werner Matusch Paul Mayr Rudolf Preckwinkel Andrew Redmond Johannes Schendel
Foto: Tobias Schult
biografie
Ensemble Resonanz Ensemble Resonanz is een strijkorkest dat bestaat uit een kern van 18 leden en is opgericht in 1994. Het gezelschap onderscheidt zich zowel door technische virtuositeit als door gepassioneerd spel.
van nieuwe werken voor strijk- en kamerorkest. Naast de hedendaagse muziek geeft het ensemble ook veel aandacht aan de oude en klassieke muziek om zo nieuwe verbanden te laten ontstaan en zowel de oude als de nieuwe muziek dichter bij de luisteraar te brengen.
In 2002 kreeg het orkest de Würth-Prize van Jeunesses Musicales en noemde de jury Ensemble Resonanz ‘het orkest van de toekomst’. Het gezelschap richt zich vooral op hedendaagse partituren en zoekt voortdurend samenwerking met componisten wat geleid heeft tot vele premières
Viool Barbara Bultmann, Swantje Tessmann, Gregor Dierck, Rebecca Beyer, David-Maria Gramse, Corinna Guthmann, Benjamin Spillner, Paul Valikoski, Katharina Vogt, Sarah Wieck Altviool Justin Caulley, Tim-Erik Winzer, David Schlage, Hannah Klein Cello Saskia Ogilvie, Saerom Park, Jörn Kellermann Contrabas Anne Hofmann, Tatjana Erler Slagwerk (klok, triangel) Tobias Hertlein
16
VERWACHT
do 6 mrt 2014 donderdagavond serie grote zaal / 20.15 uur
ASKO|SCHÖNBERG + SLAGWERK DEN HAAG Oost en West
De Poolse componiste Hanna Kulenty woont al twintig jaar in Nederland. Toch wortelt haar weidse klankwereld meer in OostEuropese bodem dan in ons drassige polderlandschap. Voor de Franse altvioliste Geneviève Strosser schreef ze een gloednieuw soloconcert. Van vaderlandse bodem is zowel het nieuwe werk van Peter-Jan Wagemans als Scenes from an old memory box van Joey Roukens. De jonge componist haalt hierin muzikale herinneringen op aan vervlogen tijden. De Koreaanse Seung-Ah Oh vermengt Oost en West in haar muziek. Zo baseerde zij haar DaDeRimGil op ritmes van Koreaanse wasvrouwen. Asko|Schönberg is ensemble in residence
Hanna Kulenty
17
VERWACHT
Februari vr 28 feb / 20.15 uur
David Kweksilber + Werner Herbers + The Stolz Quartet Eddie Sauter - Focus Suite
Maart
zo 9 mrt / 11.00 uur / Kleine Zaal
di 18 mrt / 20.15 uur
Susanne Kujala + Ere Lievonen 4 voeten, 4 handen
o/Modernt ensemble Monteverdi ontmoet Schönberg
zo 9 mrt / 15.00 uur
wo 19 mrt / 20.15 uur
Wende Wat is het geheim van de stem? (8+)
Amsterdam Sinfonietta Metamorphosen
za 1 mrt / 20.15 uur
Ralph van Raat + Håkon Austbø Een visionaire Messiaen
do 20 mrt / 20.15 uur do 13 mrt / 20.30 uur / Kleine Zaal
PAN Label Night Bill Kouligas, Helm + Helena Hauff
vr 21 mrt / 20.15 uur
vr 14 mrt / 20.15 uur
ISH + VOCAALLAB DJ Moz’ART
Ives Ensemble Alvin Lucier
zo 23 mrt / The Art of the Trio
zo 2 mrt / 15.00 uur
Studentenorkesten Koninklijk Conservatorium en Codarts Bron voor minimal music
Amsterdam Sinfonietta Cabaret & Ernste Gesänge
za 15 mrt / 15.00 uur
14.00 uur
De IJ-Salon Huis-tuin-enkeukenconcert
Cappella Pratensis + Goeyvaerts Strijktrio Hommage
zo 16 mrt / 15.00 uur
16.30 uur
Birgit Remmert + Stefan Irmer Het Duitse Lied
Nederlandse Bachvereniging Cantates voor het stadsbestuur
Rembrandt Frerichs Trio Jazz op fortepiano
za 8 mrt / 20.15 uur
zo 16 mrt / 20.15 uur
Arditti Quartet + Sarah Maria Sun Aan het front van de hedendaagse muziek
The Tallis Scholars Veertig jaar The Tallis Scholars
do 6 mrt / 20.15 uur
Asko|Schönberg + Slagwerk Den Haag Oost en West vr 7 mrt / 20.15 uur
20.15 uur
18
Osiris Trio Kunst van het trio Geheimtips Bijzondere concerten die je niet mag missen
Muziekgebouw aan ‘t IJ / foto: Erik van Gurp
MUZIEKGEBOUW AAN ’T IJ Piet Heinkade 1 / 1019 BR Postbus 1122 / 1000 BC Amsterdam Kaartverkoop T 020 788 2000 ma t/m za 12.00 -18.00 uur Kantoor T 020 788 2010 F 020 788 2020 E post@muziekgebouw.nl Zakelijke evenementen T 020 788 2023
Restaurant Zouthaven bevindt zich op de begane grond van het Muziekgebouw. Voor een heerlijke start van uw concertavond. Openingstijden en reserveren www.zouthaven.nl of T 020 788 2090 WORD VRIEND Steun het Muziekgebouw al vanaf € 50 per jaar. Lees meer op : muziekgebouw.nl/steunons
PARTNERS De activiteiten van het Muziekgebouw aan ’t IJ komen tot stand door steun van:
Gelieve uw mobiele telefoon tijdens het concert uit te schakelen. Camerabeeld- en geluidsopnamen alleen toegestaan met toestemming vooraf.
Mediapartner:
Pauzedrankje (indien inbegrepen) serveren wij op tafels bij de uitgang van de zaal.
Druk binnenwerk:
EARLY BIRD TICKETS Voor jongeren tot 30 jaar, bijna alle concerten € 10. Wees snel: hoe eerder, hoe meer kans. Lees meer op: www.muziekgebouw.nl/earlybirds
Reserveren en openingstijden restaurant Zouthaven: www.zouthaven.nl. Centraal Station (10-15 min lopen) is met tram 26 bereikbaar tot 00.00 uur. Taxicentrale Amsterdam: T 020 677 7777. De Piet Heinparkeergarage onder Muziekgebouw aan ’t IJ is 24 uur per dag open. Informatie + online kaarten bestellen www.muziekgebouw.nl. Ook voor onze nieuwsbrief.