do 17 mrt 2016 donderdagavond serie serie asko|schรถnberg Grote Zaal / 20.15 uur
Asko|Schรถnberg De nieuwe Roukens
PROGRAMMA
do 17 mrt 2016 Donderdagavond serie serie asko|schönberg Grote Zaal / 20.15-21.50 uur DUUR: ca. 45 minuten voor de pauze ca. 35 minuten na de pauze
Asko|Schönberg De nieuwe Roukens
inleiding
Clark Rundell dirigent Joseph Puglia viool
grote zaal / 19.30-20.00 uur
Dirigent Clark Rundell in gesprek met componist Joey Roukens, solist Joseph Puglia en twee slagwerkers van Asko|Schönberg: Joey Marijs en Niels Meliefste.
Dit concert wordt mede mogelijk gemaakt door
Dit concert wordt live uitgezonden door Omroep MAX op NPO Radio 4.
Tekst toelichting en biografieën componisten: Thea Derks
David Horne (1970) Restless Feeling (Nederlandse première; 2007-2008) in opdracht van Casa da Música, Porto
Joey Roukens (1982) Roads to Everywhere (wereldpremière; 2015-2016) *) 1 (Im)pulses 2 Across the Fields in opdracht van Asko|Schönberg en Muziekgebouw aan 't IJ
PAUZE Steve Reich (1936) Radio Rewrite (Nederlandse première; 2013) in opdracht van London Sinfonietta
Derek Bermel (1967) Canzonas Americanas (Nederlandse première; 2010) El dude Silvioudades (ecos e lembranças) Montuno blue Itaparica in opdracht van Los Angeles Philharmonic Association *) Tot stand gekomen met financiële steun van Stichting Ammodo en Fonds Podiumkunsten
toelichting Van oudsher hebben componisten zich laten inspireren door andermans werk. De Britse componist David Horne haakt aan bij de klankwereld van The Velvet Underground, Steve Reich liet zich inspireren door rockgroep Radiohead en zijn landgenoot Derek Bermel incorporeert folkmuziek uit Noord- en Zuid-Amerika. Joey Roukens paart swingende popmuziek aan romantisch zwelgende harmonieën. uithalen klinken niet letterlijk, maar vormen wel een herkenbare onderlaag in zijn stuk. Restless Feeling opent met herhaalde akkoorden van een tingel-tangel-piano die herinneren aan I’m waiting for my man. Door wisselende instrumentaties verschieten de samenklanken steeds van kleur. Het werk pendelt tussen energieke passages en de meer verdroomde sfeer van een liedje als Candy Says. Naar eigen zeggen spreekt Horne in Restless Feeling met zijn eigen stem, echter ‘met een zwaar accent’.
David Horne
Restless Feeling De muziek van de Schotse pianist en componist David Horne borduurt voort op de constructivistische technieken van de modernisten, maar hij paart deze aan een aansprekende lyriek. Voor Restless Feeling liet Horne zich inspireren door de klankwereld van de experimentele popgroep The Velvet Underground.
Joey Roukens
De titel is ontleend aan een regel uit het lied Sunday Morning van The Velvet Underground. Horne voelt zich aangetrokken door de rusteloosheid die niet alleen hun rockende nummers, maar ook hun ballads kenmerkt: ‘Je weet nooit welke kant de stemming opgaat.’ Horne werd met name gefascineerd door de metalige klank van de elektrische altviool die John Cale bespeelt in nummers als Venus in Furs en The Black Angel’s Death Song. De spookachtige flageoletten en snerpende
Roads to Everywhere Joey Roukens beschouwt alle denkbare genres en stijlen als een bron van inspiratie: van klassiek tot pop tot filmmuziek. Zijn muziek is expressief en toegankelijk, vol verrassende wendingen en energie. Hij schreef zijn vioolconcert Roads to Everywhere in opdracht van het Muziekgebouw en Asko|Schönberg, voor eerste violist Joseph Puglia. 4
toelichting
De titel is niet zomaar gekozen: put Roukens altijd al uit een enorm arsenaal aan mogelijkheden, in dit geval leek elk muzikaal idee niet één maar meerdere eigen wegen te willen inslaan. Het concert bestaat uit twee delen, waarin Roukens enerzijds de traditie omarmt met een echt violistische solopartij, maar deze anderzijds ondergraaft met wilde, jazzy loopjes en ritmes uit de dance. Anders dan in het traditionele concert gaat de solist geen ‘duel’ aan met het ensemble, maar fungeert hij veeleer als gids die de muzikale route uitstippelt. Soms voert hij de boventoon, dan weer gaat hij op in het ensemble.
middensectie knipoogt met arpeggio’s naar de capriccio’s van Niccolò Paganini. Na een intense, donkere passage keert de rust van het begin terug.
Steve Reich Radio Rewrite
Steve Reich is een icoon van het zogenoemde minimalisme. Terwijl de academische muziekwereld niets moest hebben van Reichs repeterende muziek vol ‘verboden’ samenklanken, werd deze dankbaar omarmd door het grote publiek en popgroepen als The Velvet Underground en Talking Heads.
Het eerste deel (Im)pulses is grillig en opzwepend, met gesyncopeerde grooves en virtuoze loopjes van de viool. Er zijn ook meer melancholische momenten, zoals een overpeinzende openingspassage die halverwege terugkeert. Tegen het einde wordt de muziek hectischer en mondt uit in een uitzinnige climax die associaties oproept met een haperende elpee. Een groot contrast hiermee vormt het tweede deel, Across the Fields, dat opent met een sereen, bijna naïef thema, dat uit een intieme pop ballad geplukt lijkt. De viool fungeert als zangstem en speelt expressieve, melodische lijnen. Geleidelijk wordt de muziek donkerder en expressionistischer. Een snelle
In 2010 hoorde Reich een uitvoering van zijn Electric Counterpoint door Jonny Greenwood, de gitarist van Radiohead. Onder de indruk van diens vakmanschap – Greenwood had alle negen bandpartijen voor elektrische (bas) gitaar zelf ingespeeld – besloot hij zich te verdiepen in diens band. Reich baseerde Radio Rewrite op de songs Everything in its Right Place en Jigsaw Falling into Place; de titel verwijst naar de dj-praktijk van de remix. Dit stuk voor fluit, klarinet, twee vibrafoons, twee piano’s, elektrische basgitaar, 5
toelichting
strijkkwartet en elektronica betreft echter geen variaties op een thema: ‘Veeleer heb ik ernaar gestreefd hun harmonieën en soms melodische fragmenten in mijn eigen stuk te verwerken. Soms hoor je het origineel, soms niet.’
Op verzoek van chef-dirigent Gustavo Dudamel onderzocht hij de kruisbestuiving tussen de muziekstijlen van Noord- en Zuid-Amerika. Het eerste deel, El dude opent met een soloviool, die ons met zijn Schots aandoende melodie middenin een bruiloft in het Wilde Westen plaatst. Het deuntje wordt gaandeweg getransformeerd door elementen uit Latin, blues, jazz en rock & roll. Het hierop volgende Silvioudades begint met een klezmerachtige melodie van de klarinet, die in elk nieuw vers anders geïnstrumenteerd wordt. De elektrische gitaar neemt het voortouw in het derde deel, Montuno blue, met een pakkend melodietje in een opzwepende salsaritmiek. Het afsluitende lied Itaparica, wordt ingezet met het wonderlijke geratel van een berimbau. Dit Braziliaanse slagwerkinstrument bestaat uit een over een boog gespannen snaar die met een stokje aangeslagen wordt; zijn klank gaat over in die van de elektrische gitaar. De zwoele zang en het wiegende bossa nova ritme roepen beelden op van Astrud Gilberto en The Girl from Ipanema.
Radio Rewrite heeft vijf delen, die zonder pauze gespeeld worden. De drie oneven delen zijn snel en gebaseerd op Jigsaw, de even delen zijn langzaam en geïnspireerd op Everything. Het resultaat is even opzwepend als meeslepend. Na de première schreef een criticus: ‘Het was een staaltje compositorisch meesterschap, dat niets van doen had met de remix cultuur, maar alles met ouderwetse waarden van harmonie en contrapunt.’
Derek Bermel
Canzonas Americanas De Amerikaanse klarinettist, componist en dirigent Derek Bermel smeedt elementen uit wereldmuziek, Latin, jazz en americana tot een stijl die gekenmerkt wordt door aansprekende melodieën en een regelmatige ritmiek. Hij componeerde Canzonas Americanas voor de Los Angeles Philharmonic. 6
liedtekst Derek Bermel Canzonas Americanas Vierde deel: Itaparica Itaparica, calling for the sea to draw near Itaparica, erasing all the traces of the souls who walked here Itaparica, gathering the waves from all sides Itaparica, so many secrets hiding underneath the high tide Itaparica, Itaparica, Itaparica Itaparica, sing to me the vows that you’ve heard Itaparica, throughout the ages memories that burn in soft words Itaparica, all the promises you once made Itaparica, melt into nothing underneath sand and hot shade Itaparica, Itaparica, Itaparica Itaparica, calling for the sea to draw near to draw near
7
BIOGRAFIEËN COMPONISTEN David Horne
slagwerker Evelyn Glennie, de altvioliste Nobuko Imai en de pianist Boris Berezovsky.
Joey Roukens
de Universiteit Leiden. Bij Ton Hartstuiker volgde hij pianoles. Inspiratiebronnen zijn de vroege Stravinsky, de laatromantiek van Mahler en Sibelius, het impressionisme van Debussy, Ravel and Takemitsu en moderne Amerikaanse componisten als Ives, Nancarrow en Adams. Roukens is lange tijd actief geweest in de popmuziek.
Steve Reich
Hij behaalde zijn doctoraal aan de Universiteit van Harvard, waar hij enkele jaren zelf les gaf. Tegenwoordig woont hij in Manchester. Horne schreef verschillende opera’s en kreeg opdrachten van vooraanstaande solisten als de
Op zijn 33e heeft Joey Roukens (1982) al een stevige carrière opgebouwd, onder andere met stukken voor het Koninklijk Concertgebouworkest, de Britse slagwerker Colin Currie en Asko|Schönberg. Roukens (1982) studeerde compositie aan het Rotterdams Conservatorium bij Klaas de Vries en psychologie aan 8
foto: Wonge Bergmann
David Horne (1970) studeerde piano en compositie in Edinburgh en vervolgde zijn compositiestudie bij Ned Rorem aan het Curtis Institute in Philadelphia.
Steve Reich (1936) studeerde onder anderen bij Darius Milhaud en Luciano Berio. Hij experimenteerde met
biografieën
Gefascineerd door de herhalende patronen van In C van Terry Riley, componeerde hij in 1965 zijn eerste ‘minimalistische’ stuk, It’s gonna rain. In deze bandcompositie lopen de herhaalde woorden van een onheilspredikant geleidelijk met elkaar uit de pas. Zijn Four Organs voor vier elektronische orgels en sambaballen creëerde in 1973 ‘het laatste schandaalconcert van de twintigste eeuw’, schrijft muziekjournalist Alex Ross.
Derek Bermel De Amerikaanse klarinettist, componist en dirigent Derek Bermel (New York, 1967) studeerde bij zulke uiteenlopende componisten als William Bolcom, Henri Dutilleux en Louis Andriessen. Bermel verdiepte zich tevens in de etnomusicologie. In ons
College bij Louise Behrend en aan het Koninklijk Conservatorium bij Vera Beths.
land werkte hij eerder samen met de gitarist Wiek Hijmans en ensemble de ereprijs; in 2013 schreef hij de muziek voor Hyllos van Asko|Schönberg en de Veenfabriek.
foto: James Pomerantz
twaalftoonsmuziek en maakte filmmuziek met behulp van bandopnames- en collages.
Hij kreeg verschillende prijzen, waaronder een Guggenheim Fellowship en een Alpert Award.
UITVOERENDEN Joseph Puglia Viool
Joseph Puglia (1984), vaste violist bij Asko|Schönberg, studeerde aan het Juilliard’s 9
Zijn solodebuut in Het Concertgebouw in 2009 (Holland Festival) met Asko|Schönberg werd door de pers jubelend ontvangen. Hij speelde in grote zalen over de hele wereld, onder andere Carnegie Hall en Lincoln Center (New York), Queen Elizabeth Hall (Londen), Cité de la Musique en Salle Pleyel (Parijs) en in Australië op het Melbourne International Arts Festival. Puglia is een fervent pleitbezorger van hedendaagse muziek. Hij heeft veel
biografieën
10/10, het eigentijdse muziekensemble van het Royal Liverpool Philharmonic Orchestra, dat meer dan eens bekroond werd.
wereldpremières uitgeveoerd in Europa en de VS en werkt(e) samen met vooraanstaande componisten als Pierre Boulez, John Adams, Peter Eotvos, Heinz Holliger, Oliver Knussen en Louis Andriessen. Momenteel wijdt hij zich in het kader van het Berio-project aan het uitvoeren en maken van cdopnamen van de muziek van Luciano Berio.
Clark Rundell
foto: operaomnia.co.uk
Dirigent
Nieuwe muziekspecialist Clark Rundell is hoofd Eigentijdse Muziek en Directie aan het Royal Northern College of Music in Manchester. Hij is dirigent en artistiek leider van Ensemble
Daarnaast staat Rundell voor het BBC Philharmonic Orchestra, London Symphony Orchestra en diverse Europese orkesten waaronder het Residentie Orkest. Rundell dirigeert veelvuldig eigentijdse muziek, onder meer de premières van werken van Louis Andriessen, Martijn Padding, Django Bates, Kenneth Hesketh en Mark-Anthony Turnage. Als arrangeur werkte Rundell samen met Louis Andriessen aan een nieuwe suite voor zijn opera Rosa en eerder werkte het duo aan Vermeer Pictures uit de opera Writing to Vermeer. Rundell, graag geziene gastdirigent bij Asko|Schönberg, stond al meerdere keren voor het ensemble.
Asko|Schönberg Asko|Schönberg, toonaangevend ensemble voor nieuwe muziek, voert gecomponeerde werken van de 20ste- en 21ste-eeuw uit. 10
Deze muziek is niet alleen van grote, gevestigde namen als Louis Andriessen, Sofia Goebaidoelina, György Kurtág, György Ligeti en Karlheinz Stockhausen, maar ook van jongere componisten als Michel van der Aa, Martijn Padding, Joey Roukens, Jörg Widmann, Rob Zuidam en van de jongste talenten. Speciale aandacht is er voor langjarige relaties en samenwerking met grote, betekenisvolle componisten en voor onbekend en gloednieuw werk van hoge kwaliteit. Concerten vinden plaats in series in Muziekgebouw aan ‘t IJ en Het Concertgebouw, in gastoptredens in het Holland Festival, De Nationale Opera en in co-producties met de Veenfabriek, Slagwerk Den Haag en Silbersee. Het ensemble treedt op in een keur aan concertzalen en festivals in binnen- en buitenland. Naast dirigent Reinbert de Leeuw werkt het ensemble met vaste gastdirigent Etienne Siebens. Dit alles met een gedreven groep veelzijdige musici en solisten uit binnenen buitenland. Asko|Schönberg is ensemble in residence bij Muziekgebouw aan ’t IJ. www.askoschoenberg.nl.
foto: Gerrit Schreurs
Musici: Els Mondelaers mezzosopraan Jana Machalett fluit/piccolo Evert Weidner hobo/althobo David Kweksilber klarinet/ basklarinet Amber Mallee fagot/ contrafagot Serguei Dovgaliouk hoorn Frank Braafhart trompet Toon van Ulsen trombone Pauline Post piano Gerard Bouwhuis piano/ celesta/synthesizer Joey Marijs slagwerk Niels Meliefste slagwerk
Marijke van Kooten viool Jan Erik van Regteren Altena viool Lisa Eggen altviool Hans Woudenberg cello Pieter Smithuijsen contrabas/ basgitaar Paul van Utrecht gitaar Patricio Wang basgitaar
11
VERWACHT
do 31 mrt 2016 donderdagavond serie grote zaal / 20.15 uur
Nederlands Kamerorkest Avontuur met Erik Bosgraaf
In het vierdelige slagwerkconcert dat Joey Roukens in 2011 schreef bespeelt slagwerker Dominique Vleeshouwers, winnaar van het Trompconcours 2014, bijna acrobatisch een rijke sortering klinkende en percussieve instrumenten. Zo ontstaat een spannend wisselspel met een groot orkestraal ensemble. De meeslepende Shaker Loops van de Amerikaan John Adams rondt dit avontuurlijke programma af. PROGRAMMA: Mark-Anthony Turnage A Quiet Life (Nederlandse première) / Joey Roukens Percussion Concerto / Anna Meredith Origami Songs (Nederlandse première) / John Adams Shaker Loops
12
foto: Marco Borggreve
Een verzameling blokfluiten, een complete slagwerkwinkel, popmuziek, minimal en jazz. Dat wijst op een programma waarin kruisbestuivingen de toon zetten. De jonge Engelse Anna Meredith schreef een avontuurlijk nieuw werk voor de blokfluiten van de zeer virtuoze Erik Bosgraaf. Meredith gebruikt in haar werk elementen uit de popmuziek en jazz, net als haar Engelse collega Mark-Anthony Turnage, van wie in dit concert A quiet life klinkt.
Erik Bosgraaf
VERWACHT
do 14 apr 2016 donderdagavond serie serie asko|schönberg grote zaal / 20.15 uur
Asko|Schönberg + Marc-André Hamelin Messiaen en zijn leerlingen
Olivier Messiaen is de meester van het muzikale visioen. Met originele klankeffecten en een sterk sfeergevoel roept hij extatische werelden op waarin enkel vogels en andere hemelse wezens lijken te wonen. Die klankmagie droeg Messiaen over op zijn leerlingen George Benjamin en Gérard Grisey, waarvan in dit concert ook werken zijn te horen. Pianosolist in de twee werken van Messiaen is de meesterlijke Canadese pianist Marc-André Hamelin, dit seizoen artist in residence van het Muziekgebouw. Benjamin liet zich in At First Light inspireren door een verblindende zonsopkomst, geschilderd door William Turner. Voor Grisey heeft muziek niets met plaatjes of poëzie te maken – het gaat hem puur om klank – maar Talea beschreef hij achteraf als ‘een machine die ten prooi valt aan woekerende planten en parasieten’. Asko|Schönberg is ensemble in residence, Marc-André Hamelin is artist in residence
PROGRAMMA: Olivier Messiaen Oiseaux exotiques / Gérard Grisey Talea / George Benjamin At First Light / Olivier Messiaen Couleur de la Cité Céleste
13
Olivier Messiean
VERWACHT
Maart
ma 28 mrt / 20.15 uur
zo 3 april / 19.00 uur college + 20.15 uur concert
vr 18 mrt / 20.15 uur
Dudok Kwartet The Pocket Passions
Cédric Tiberghien & friends Fameuze Hongaren
wo 30 mrt / 20.15 uur
graindelavoix Broederschappen en devotie + college Antonius Abt
zo 20 mrt / 11.00 uur / Kleine Zaal
ELECTRA Rache
ma 4 apr / 20.30 uur / Kleine Zaal
Ere Lievonen Het woord aan het woord
do 31 mrt / 12.30 uur
Anna Meredith The Rest is Noise
zo 20 + ma 21 mrt / 19.30 uur / Nieuwe Kerk
Matthäus, De Leeuw en De Nieuwe Kerk Matthäus Passion zo 20 + ma 21 + vr 25 mrt / 20.00 uur Blank Out
De Nationale Opera i.s.m. het Muziekgebouw di 22 mrt / 20.15 uur
Orkest van de 18e Eeuw + Cappella Amsterdam Het genie Bach
Lunchconcert Ism Conservatorium van Amsterdam do 31 mrt + vr 1 apr / 20.15 uur
Nederlands Kamerorkest Avontuur met Erik Bosgraaf
April vr 1 april / 20.15 april
Nederlands Kamerorkest Avontuur met Erik Bosgraaf za 2 april / 20.15 uur
wo 23 mrt / 20.15 uur
Nieuw Ensemble + Dhruba Ghosh Het pad van Boeddha
Till Fellner Quasi una fantasia
za 2 apr / 22.30 uur / Splendor
za 26 mrt / 20.15 uur
Nosferatu Insomnio
Unieke jubileumwandeling Muziekgebouw met app Curvices
Het Weeshuis van de Nederlandse Muziek In Splendor
14
Speciaal voor ons 10-jarig bestaan maakte componiste Rosalie Hirs de poëzie- en klankinstallatie Curvices Amsterdam. Een unieke muzikale rondwandeling waarvoor u de gratis Curvicesapp kunt downloaden via de App Store, Google Play of iTunes. De app schakelt in zodra u rondom het gebouw een van de wandelzones betreedt. Een cadeautje van de componist waarvan u het hele jubileumseizoen kunt profiteren! Meer info: muziekgebouw.nl/ festival/10jaar Geheimtips Bijzondere concerten die je niet mag missen
Muziekgebouw aan ‘t IJ / foto: Erik van Gurp
MUZIEKGEBOUW AAN ’T IJ Piet Heinkade 1 / 1019 BR Postbus 1122 / 1000 BC Amsterdam Kaartverkoop T 020 788 2000 ma t/m za 12.00 -18.00 uur Kantoor T 020 788 2010 F 020 788 2020 E post@muziekgebouw.nl Zakelijke evenementen T 020 788 2023
Restaurant Zouthaven bevindt zich op de begane grond van het Muziekgebouw. Voor een heerlijke start van uw concertavond. Openingstijden en reserveren www.zouthaven.nl of T 020 788 2090 WORD VRIEND Steun het Muziekgebouw al vanaf € 75 per jaar. Lees meer op : muziekgebouw.nl/steunons
PARTNERS De activiteiten van het Muziekgebouw aan ’t IJ komen tot stand door steun van:
Gelieve te zorgen dat uw mobiele telefoon uit staat tijdens het concert. Camerabeeld- en geluidsopnamen alleen toegestaan met toestemming vooraf.
Mediapartner:
Pauzedrankje (indien inbegrepen) serveren wij op tafels bij de uitgang van de zaal.
Druk binnenwerk:
EARLY BIRD TICKETS Voor jongeren tot 30 jaar, bijna alle concerten € 10. Wees snel: hoe eerder, hoe meer kans. Lees meer op: www.muziekgebouw.nl/earlybirds
Reserveren en openingstijden restaurant Zouthaven: www.zouthaven.nl. Centraal Station (10-15 min lopen) is met tram 26 bereikbaar tot 00.00 uur. Taxicentrale Amsterdam: T 020 677 7777. De Piet Heinparkeergarage onder Muziekgebouw aan ’t IJ is 24 uur per dag open. Informatie + online kaarten bestellen www.muziekgebouw.nl. Ook voor onze nieuwsbrief.
XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX