Do 26 jan 2017 Grote Zaal 20.15 uur
Donderdag avondserie
Slagwerk Den Haag +Â Saskia Lankhoorn Gestolde Parels
Programma Slagwerk Den Haag + Saskia Lankhoorn Gestolde Parels Slagwerk Den Haag: Fedor Teunisse Frank Wienk Niels Meliefste Joey Marijs Pepe Garcia Ryoko Imai Saskia Lankhoorn piano Peter Adriaansz sinustonen
Donderdag avondserie Serie Slagwerk Den Haag Do 26 jan 2017 Grote Zaal 20.15 - 21.50 uur ca. 45 minuten voor de pauze ca. 30 minuten na de pauze
Inleiding Foyerdeck 1 19.15 – 19.45 uur Door musicoloog en presentator Huib Ramaer
Mayke Nas (1972) Behind the Scenes IV: El Angel Exterminador (2014) David Lang (1957) string of pearls (2006) John Luther Adams (1953) Qilyaun (1998) Tristan Perich (1982) qsqsqsqsqsqqqqqqqqq (2009; Nederlandse première) Pauze John Luther Adams …and bells remembered… (2005) Peter Adriaansz (1966) Scala II (2014) 2
Bent u niet vergeten uw mobiele telefoon uit te zetten? Dank u wel.
Toelichting Het geluid van slagwerk heeft vaak sterk weg van parels die van een gebroken snoer op een vloer vallen, stuiteren en wegrollen. Ritmes die in lagen over elkaar heen schuiven. De resonantie na de aanslag is te vergelijken met de zachte, veelkleurige glans van de stenen. Dat is ook wat David Lang voor ogen had toen hij string of pearls schreef voor marimba. Maar het geldt even goed voor de vier bastrommels in Qilyaun van John Luther Adams, waarin het gonzende na-ijlen de zaal vult als een sculptuur van geluid. De stukken van John Luther Adams, Tristan Perich en David Lang hebben een procesmatige opbouw gemeen, zegt artistiek leider van Slagwerk Den Haag Fedor Teunisse. ‘Qilyaun, qsqsqsqsqqqqqqqqqq van Tristan Perich en string of pearls zijn canons. We hebben later besloten om muziek van Peter Adriaansz en Mayke Nas toe te voegen, waarin ook de piano een rol speelt. Bij Adriaansz is het slagwerk een verlengstuk van de piano, en is er sprake van spiegelingen, terwijl het stuk van Mayke meer theatraal van opzet is. Gestolde parels etaleert de reikwijdte en klankenrijkdom van het instrumentarium, dat bestaat uit speelgoedpiano’s, marimba’s, metalen slagwerk en trommels. Bovendien kunnen we hierin stukken aan het publiek presenteren, die volgens ons tot de parels van het slagwerkrepertoire horen. Stukken die ook visueel aantrekkelijk zijn.’ Met andere woorden, niet alleen de oren komen aan hun trekken, maar ook de ogen.
Mayke Nas Behind the Scenes IV: El Angel Exterminador
laat inspireren door films. West Side Story en Groundhog Day, geschreven voor het BL!NDMAN saxofoonkwartet waren er al aan voorafgegaan. Dit deel is gebaseerd op de gelijknamige film van Luis Buñuel over enkele deelnemers aan een diner die om onverklaarbare redenen het vertrek niet kunnen verlaten waar ze gegeten hebben, hoewel de deuren open zijn. Ze blijven er vast zitten tot ze het begin van hun beproeving reconstrueren. Dan blijkt een pianomelodie een cruciale invloed te hebben gehad op hun gedragingen. Dat gegeven heeft Nas verwerkt tot een stuk waarin vier slagwerkers in hun spel afhankelijk zijn van wat de pianist doet. Bovendien zijn er geen instrumenten voorgeschreven, maar staan in de partituur omschrijvingen van de klanken die ze moeten produceren. ‘Het is spelmatig’, zegt Nas. ‘Maar het is ook een verbeelding van de verhouding tussen de componist en musici. De componist is in wezen een dictator die de bewegingsvrijheid van musici bepaalt. In die gezagsverhouding ligt altijd het gevaar van misbruik op de loer.’
El Angel Exterminador uit 2014 is het meest recente deel in een reeks waarin Nas zich 3
Toelichting
David Lang string of pearls David Lang schreef string of pearls voor solo marimba met de opzet om de muziek te laten ontstaan vanuit een reeks kleine uitbarstingen van energie die, onderbroken door korte pauzes, steeds krachtiger en compacter worden. In een toelichting bij het stuk schrijft hij op zijn website: ‘Bij het schrijven worstelde ik aanvankelijk met de vraag hoe ik musici voldoende ruimte kon geven om zich het stuk helemaal eigen te maken. Dat loste ik op door instructies voor de manier waarop ze de muziek vorm moesten geven tot een minimum te beperken. Alle noten en ritmes zijn heel precies genoteerd, maar zonder aanduidingen voor dynamiek, accenten of veranderingen in volume.
Korte, glanzende momenten aaneengeregen in een doorlopende lijn De musici krijgen de opdracht om elke passage ter plekke gestalte te geven. Een uitvoering kan van begin tot eind op hoog volume gespeeld worden, of heel stil, of in alle variaties die tussen die twee uitersten te bedenken zijn. Toen het af was, besefte ik dat het qua vorm leek op een parelsnoer: korte, opwindende, glanzende momenten 4
die aaneengeregen zijn in een doorlopende lijn.’ Door opzettelijk vaag te blijven over de intentie waarmee het stuk gespeeld moet worden, hoopt Lang dat iedere slagwerker die het uitvoert er zijn eigen versie van maakt. Slagwerk Den Haag verdeelt de partij over drie instrumenten, waardoor bewegingen in de muziek ook zichtbaar worden.
John Luther Adams De twee werken van John Luther Adams lijken aan de uitersten van het klankenspectrum te opereren. Hij schreef Qilyaun voor vier bastrommels, terwijl in ...and bells remembered... uitsluitend metalen slagwerk te horen is. Qilyaun Adams schreef Qilyaun nadat hij naar Alaska verhuisde. De titel is het woord van de Iñupiat, een inheems volk in Alaska, voor een sjamanentrommel. Letterlijk betekent het ‘voorwerp van macht’. De sjamaan gebruikt de trommel als een voertuig waarmee hij door het rijk van de geesten reist. Eind jaren negentig hield Adams zich bezig met het idee dat zijn muziek een omgeving is: alles waar het geluid mee in aanraking komt, wordt onderdeel van de muziek. Bovendien was hij op zoek naar een eenduidig geluid, muziek waarin verwachting en het toewerken
Toelichting
naar een finale geen rol zou spelen, maar die mensen zou uitnodigen om de klanken op een dieper niveau te ondergaan: ‘Het gaat mij om geluid dat geen andere betekenis heeft dan zichzelf, dat tijd en ruimte vult met een levendige, fysieke aanwezigheid van een plek. Als we helemaal omgeven worden door dat elementaire geluid, krijgen we misschien iets mee van geluid als een totaalervaring, die goeddeels onhoorbaar is.’ Qilyaun is opgezet als een strikte vierdelige canon. Roffels op de bastrommels veroorzaken klankgolven die vertragen en versnellen tot ze uitmonden in synchrone slagen. Het stuk bestaat uit vier delen die in het midden gespiegeld zijn. Het doet een beroep op het uithoudingsvermogen van de spelers.
is in zijn specifieke details veranderd, net als de manier waarop de muziek zich binnen een stuk manifesteert. Maar het totale geluid, de kleuring, en de sfeer zijn grotendeels gelijk gebleven. Het geeft me een merkwaardig gevoel van vertrouwdheid en afstand. De gedachte aan die samenhang, terwijl er zoveel jaren tussen liggen, heeft iets bemoedigends. En het geeft me het inzicht dat de muziek een eigen leven heeft gekregen, buiten mij om.’ De muziek klinkt inderdaad alsof Adams in zijn herinnering teruggrijpt op het geluid van klokken die hij jaren geleden gehoord heeft, en dat vertaalt in nieuwe metalen resonanties waarmee hij de zaal in trilling brengt.
Tristan Perich
...and bells remembered...
qsqsqsqsqsqqqqqqqqq
...and bells remembered... overbrugt een tijdsspanne van meer dan dertig jaar. Adams begon eraan tijdens zijn studie aan CalArts in Californië, toen hij twintig jaar oud was. Dat was voor hij zich begon te verdiepen in vogelzang en voor hij zijn eerste reis naar Alaska maakte, schrijft hij op zijn website; met andere woorden, voor de omslag in zijn leven plaatsvond.
Beeldend kunstenaar, componist en elektronica wizzkid Tristan Perich noemde qsqsqsqsqsqqqqqqqqq naar een deel van de commando’s die hij typt wanneer hij een apparaat instelt waarmee hij mechanisch tekeningen maakt.
Zelf zegt hij hierover: ‘En toch zit er iets in deze muziek dat ik na al die jaren herken als eigen aan mij, alsof ik er net gisteren aan begonnen was. Ik ben voor andere instrumenten gaan schrijven. Ik ben mijn muziek anders gaan noteren. De textuur
Het is een canon waarin het spel van speelgoedpiano’s gedubbeld wordt door elektronica, afgespeeld over drie luidsprekers die achter elke pianist staan. Het stuk klinkt alsof Philip Glass een uitstapje heeft gemaakt naar een speelgoedwinkel, en zich daar vermaakt met primitieve videospelletjes. Of, zoals Fedor Teunisse het omschrijft, ‘Supermario on speed’. 5
Toelichting
Peter Adriaansz Scala II Net als Scala I uit 2012 heeft Scala II de vorm van een driestemmige fractal, die is opgebouwd uit een herhaalde rondgang langs de boventonen van een enkele melodielijn. Peter Adriaansz schreef het voor sinustonen, piano en een uitgebreid instrumentarium van gestemd slagwerk, dat varieert van gangbare instrumenten tot Indonesische metallofoons, lithofoons en cimbaloms. Die vergroten de klankkarakteristieken van de piano uit, zowel de aanslag als de resonantie van de snaren. Om dat effect nog te versterken volgen de slagwerkinstrumenten in hun opstelling de toetsen van de piano: de hoge tonen staan links op het podium, de lage aan de rechterkant. De tonen verplaatsen zich op dezelfde manier heen en weer, al zal dat niet altijd goed te merken zijn vanwege het hoge tempo, aldus Adriaansz. In 2015 ontving hij voor Scala II de Mattthijs Vermeulenprijs. Tekst toelichting: RenĂŠ van Peer
6
Biografieën Componisten Mayke Nas
met Wouter Snoei. Ze ontving de Matthijs Vermeulen Aanmoedigingsprijs 2003 voor haar stuk (w)here en de Anjer Muziekprijs 2005 voor La chocolatière brûlée. In het seizoen 2011-2012 was ze artist in residence van het Berliner Künstlerprogramm des DAAD. Sinds najaar 2016 is ze Componist des Vaderlands. www.maykenas.nl
David Lang
Theater, video, tekst en choreografie zijn vaak een geïntegreerd onderdeel van de composities van Mayke Nas (Den Haag, 1972). Ze werkt graag met ongebruikelijke speeltechnieken en objecten, en geeft haar stukken speelse titels. Zo schreef ze I Delayed People’s Flights By Walking Slowly In Narrow Hallways voor vier spelers, vier stoelen, vier versterkte schoolborden en live elektronica in samenwerking
Wolfe en Michael Gordon richtte hij Bang on a Can op, dat concerten organiseert en een jaarlijks zomerkamp voor jonge musici en componisten. De organisatie beheert ook een fonds voor compositieopdrachten op basis van crowdfunding. Lang heeft talrijke prijzen gekregen voor zijn muziek. Zo ontving hij in 2008 de Pulitzer Prize voor the little match girl passion, en won de gelijknamige cd in 2010 een Grammy. Voorts ontving Lang de Rome Prize, Le Chevalier des Arts et des Lettres en werd hij in 2013 door Musical America tot Composer of the Year benoemd. Hij bekleedde de ‘Carnegie Hall’s Richard and Barbara Debs Chair in Composition’ gedurende het seizoen 2013/2014. Hij is docent compositie aan de Yale School of Music. www.davidlangmusic.com
Foto: Peter Serling
David Lang (Los Angeles, 1957) geldt als vertegenwoordiger van het postminimalisme. Met Julia
John Luther Adams De muziek van John Luther Adams (Meridian, 1953) en zijn ideeën over de rol van 7
Biografieën
geluid zijn gevormd door de landschappen en de weidse stilte van Alaska. Adams groeit op in het zuiden van de Verenigde Staten en de buitenwijken van New York. In 1973 voltooit hij zijn studie compositie bij James Tenney en Leonard Stein aan het California Institute of the Arts.
in slagwerk als ritueel instrument, en in manieren om met geluid een omgeving te creëren. Zijn Strange and Sacred Noise wordt in de toendra van Alaska opgenomen voor een dvd. Dat leidt tot werken die specifiek bedoeld zijn om in de openlucht uitgevoerd te worden. Hij schrijft niet alleen voor akoestische instrumenten, maar gebruikt ook elektronica en natuuropnamen in zijn werk. Adams heeft enkele boeken geschreven, waaronder Winter Music: Composing the North.
Music uit 2004 is het eerste dat uitkomt in de vorm van een microchip, die hij geprogrammeerd heeft om de elektronische muziek live uit te voeren.
www.johnlutheradams.com
Tristan Perich
Enkele jaren later vestigt hij zich in Alaska waar hij actief is in de milieubeweging. Composities uit zijn eerste jaren in die staat zijn een reactie op de overweldigende natuur. Later weerspiegelt zijn muziek ook een interesse 8
In zijn werk laat beeldend kunstenaar en componist Tristan Perich (New York, 1982) zich inspireren door de esthetische eenvoud van wiskunde, natuurkunde en digitale codering. Het Britse muziekblad Wire omschrijft zijn composities als ‘een onopgesmukte ontmoeting tussen elektronische en organische elementen.’ Zijn album 1-Bit
Foto: D. Yee
Hij gooit in 2010 hoge ogen met een volgend elektronisch album, 1-Bit Symphony. Hij heeft zijn werk, waarin hij eenvoudige elektronica combineert met gangbare vormen van muziek en beeldende kunst, over de hele wereld gepresenteerd, onder meer tijdens Ars Electronica in Linz en in het Whitney Museum in New York. www.tristanperich.com
Biografieën
Peter Adriaansz
Peter Adriaansz (Seattle, 1966) heeft compositie gestudeerd aan de conservatoria van Den Haag en Rotterdam, onder meer bij Louis Andriessen, Brian Ferneyhough en Peter-Jan Wagemans. Zijn muziek kenmerkt zich door een systematische, op onderzoek gerichte attitude waarin klank, vorm en hoorbare wiskunde tot de voornaamste ingrediënten behoren. In recente jaren heeft hij in zijn werk toenemende belangstelling
voor flexibiliteit, variabele vormen en bovenal microtonale reflectie. Deze laatste interesse heeft onder meer geleid tot grootschalige composities voor versterkte ensembles en werken voor orkest en stemmen. In 2010 brengt Ensemble Klang de cd Waves uit die aan zijn werk gewijd is. In 2016 verschijnt Enclosures, waarop zijn werk gespeeld wordt door Saskia Lankhoorn, Ensemble Klang en Trio Scordatura. Adriaansz is docent compositie aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. www.peteradriaansz.com
Uitvoerenden Saskia Lankhoorn Piano Pianiste Saskia Lankhoorn (Almere, 1979) specialiseert zich in hedendaagse muziek. Naast soloconcerten speelt ze in diverse ensembles, waaronder Asko|Schönberg, Electra en Ensemble Klang dat ze mede opgericht heeft.
Foto: Marijn Simons
Daarnaast vormt ze het pianoduo X88 met de Canadese Vicky Chow, die bekend is vanwege haar werk voor de Bang on a Can All-Stars. Met Klang heeft ze wereldwijd opgetreden op festivals als Huddersfield Contemporary Music Festival en het Sonic Festival in New York. In 2014 brengt ECM Records haar eerste solo-cd Dances & Canons uit, een lange suite van componiste Kate Moore. Met Klang heeft ze een cd met muziek van Peter Adriaansz opgenomen. www.saskialankhoorn.com
9
Biografieën
Slagwerk Den Haag De musici van Slagwerk den Haag richten zich op het spelen en ontwikkelen van hedendaagse slagwerkmuziek in de meest uiteenlopende vormen. De nadruk in het repertoire ligt, naast bestaande eigentijdse stukken, vooral op muziek die in samenspraak met componisten speciaal voor het ensemble geschreven wordt. Daarin wil Slagwerk Den Haag de grenzen en mogelijkheden van georganiseerd geluid onderzoeken. Dat heeft geleid tot stukken voor tafelblad en het werk Timber van Michael Gordon voor houten balken die in de orthodoxe kerk gebruikt worden om gelovigen bijeen te roepen voor een dienst. De cd die de groep van dit werk uitbrengt, krijgt in 2011 de Preis der deutschen Schallplattenkritik in de categorie hedendaagse muziek. De programmering is divers: van laboratoriumprojecten 10
tot breed toegankelijke concerten en programma’s voor kinderen. Slagwerk Den Haag werkt ook met groepen uit andere kunstdisciplines, zoals dans en beeldende kunst. www.slagwerkdenhaag.nl
BiografieĂŤn
Foto: Gerrit Schreurs
11
Donderdag avondserie
Verwacht
Do 9 feb 2017 Grote Zaal 20.15 uur
Nieuw Ensemble Transformations - Carola Bauckholt / Christina Kubisch In een zoektocht naar geluiden die normaal gesproken niet voor ons toegankelijk zijn, heeft de originele Duitse componiste Carola Bauckholt samen met geluidskunstenares Christina Kubisch in opdracht van het Muziekgebouw en toegesneden op het Nieuw Ensemble een bijzonder werk ontwikkeld. Via aard- en onderwatermicrofoons maken we kennis met ongekende klanken. Hoe klinkt die werkelijkheid en waarom raakt het ons zo? Bauckholt en Kubisch onderzoeken dit ieder op hun eigen manier, waarbij Bauckholt de opnamen van Kubisch als het ware onder de microscoop legt en voor instrumenten orkestreert. Programma: Carola Bauckholt Treibstoff / Laufwerk / Point of Presence (wereldpremière) Christina Kubisch Seven Magnetic Places (wereldpremière) / Wien Landstraße (wereldpremière) De drie wereldpremières zijn geschreven voor Nieuw Ensemble in opdracht van Muziekgebouw aan ‘t IJ en tot stand gekomen met steun van Ammodo.
12
Carola Bauckholt & Christina Kubisch
Openbare repetitie op 7 februari Op dinsdag 7 februari om 12.30 uur is er een gratis toegankelijke openbare repetitie rond de rond de splinternieuwe werken van Bauckholt en Kubisch. Voorafgaand aan de repetitie is er een inleiding door Thea Derks. De inleiding (12.30 uur) en repetitie (12.50 uur) zijn gratis toegankelijk, maar u dient zich hiervoor wel van te voren aan te melden.
Donderdag avondserie
Verwacht
Do 16 feb 2017 Grote Zaal 20.15 uur
B’Rock Harmonic Inspiration Een concert met opzienbarende muziek van nu én uit de achttiende eeuw. Met de verzameling vioolconcerten L’Estro Armonico vestigde barokcomponist Antonio Vivaldi in 1711 definitief zijn naam. Een aantal van deze onvergankelijke stukken combineren de barokspecialisten van B’Rock in dit concert met hedendaagse werken die hun stempel drukten op de naoorlogse muziek van de twintigste eeuw. Zo ontstaat een uitzonderlijke combinatie van stijlen en contrasten.
B’Rock Foto: Mirjam Devriendt
Wat alle componisten in dit programma gemeen hebben, is hun onstuitbare drang tot vernieuwing. De afwisseling van stijlen laat duidelijk horen hoe componisten van Vivaldi tot Reich en Ligeti keer op keer alle grenzen van het muzikaal denkbare hebben verlegd. Programma: Antonio Vivaldi Uit L’Estro Armonico op. 3: Concert nr. 4 voor 4 violen, Concert nr. 8 voor 2 violen, Concert nr. 12 voor viool, Concert nr. 5 voor 2 violen / Steve Reich Triple Quartet voor 12 strijkers / Matt Wright nieuw werk voor barokensemble en elektronica / György Ligeti Ramifications / Karel Goeyvaerts De Zang van Aquarius 13
Verwacht
Januari Flamenco Biënnale Nederland
vr 3 feb / 20.15 uur Nederlandse Bachvereniging Bachs klavecimbelconcerten
za 11 feb / 20.15 uur Jean-Efflam Bavouzet Franse omzwervingen
za 4 feb / 15.00 uur De IJ-Salon Mahler
zo 12 feb / 15.00 uur Nederlands Kamerkoor + Peter Dijkstra Britten: Sacred and Profane
vr 27 t/m zo 29 jan
vr 27 jan / 20.15 uur José Valencia En Directo (live) Special guest Antonio Canales za 28 jan / 20.15 uur Rocío Molina Rocío Molina’s nieuwste creatie UITVERKOCHT zo 29 jan / 20.15 uur Fantasía para Violonchelo y Flamenco Rocío Márquez, Efrén López, Leonor Leal, Derya Türkan, Ella van Poucke, Maya Fridman UITVERKOCHT
Februari
Kijk muziek! zo 5 feb
13.30 + 15.30 uur / Kleine Zaal Dadodans | Gaia Gonnelli + Dansmakers Ondersteboven (2-4) 13.30 uur Slagwerk Den Haag Stok uit Hoed (5+) zo 5 feb / 20.00 uur / De School King Britt presents: To Unprotect & Subserve Muziekgebouw aan de Ring wo 8 feb / 20.15 uur Cappella Mariana Canticum Canticorum
wo 1 + do 2 feb / 20.15 uur Nederlands Blazers Ensemble Don Giovanni, de pocketopera
do 9 feb / 20.15 uur Nieuw Ensemble Transformations - Carola Bauckholt / Christina Kubisch
do 2 feb / 12.30 uur Lunchconcert Ism Conservatorium van Amsterdam
vr 10 feb / 20.15 uur Amsterdam Sinfonietta Visions at Sea
14
do 16 feb / 20.15 uur B’Rock Harmonic Inspiration vr 17 feb / 20.15 uur Isabelle Faust + Alexander Melnikov Voorbij Fauré za 18 feb / 14.30 uur Nederlandse Bachvereniging Feestcantates van Bach
Huil van de Wolff Elke 22e van de maand klinkt om 20.00 uur het geluidsmonument Huil van de Wolff. Martijn Padding componeerde deze interactieve geluidsinstallatie ter herinnering aan oprichter van het Muziekgebouw Jan Wolff (1941 - 2012). Zie voor meer informatie muziekgebouw.nl/ huilvandewolff Geheimtips Bijzondere concerten
Foto: Erik van Gurp
Restaurant Zouthaven Kom voor het concert eten in restaurant Zouthaven. Reserveren: 020 788 2090 of zouthaven.nl
Rondom het concert - Na aanvang van het concert heeft u geen toegang meer tot de zaal. - Zet uw mobiele telefoon uit voor aanvang van het concert. - Het maken van beeld- of geluidsopnamen in de zaal alleen met schriftelijke toestemming. - Algemene Bezoekersvoorwaarden zijn na te lezen op muziekgebouw.nl
Bij de prijs inbegrepen Reververingskosten en garderobe zijn bij de kaartprijs inbegrepen. Ook een pauzedrankje, tenzij anders vermeld op uw concertkaartje. Bij concerten zonder pauze staan drankjes klaar na afloop van het concert.
Steun het Muziekgebouw Inkomsten uit kaartverkoop dekken ten dele onze kosten. Word vriend of doneer: met uw extra steun kunnen we concerten op het hoogste niveau blijven organiseren. Meer informatie: muziekgebouw.nl/steunons
Op de hoogte blijven? Blijf op de hoogte van nieuw geboekte concerten of ander nieuws. Volg ons via onze e-nieuwsbrief (aanmelden op muziekgebouw.nl), Facebook, Twitter of Instagram. Dank! Wij kunnen niet zonder de steun van onze vaste subsidiĂŤnten en Vrienden van het Muziekgebouw. Wij zijn hen daarvoor zeer erkentelijk.
Druk binnenwerk
15