Zo 30 apr 2017 Grote Zaal 15.00 uur
Serie Koren
Collegium Vocale Gent Volgendo il ciel Het gratis beschikbaar stellen van dit digitale programmaboekje is een extra service ter voorbereiding op het concert. Het is uitdrukkelijk niet de bedoeling deze versie tijdens het concert te raadplegen via uw mobiele telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor de andere concertbezoekers. Bij voorbaat dank.
Programma
Serie Koren Zo 30 apr 2017 Grote Zaal 15.00 - 17.00 uur
Collegium Vocale Gent Volgendo il ciel
ca. 40 minuten voor de pauze ca. 40 minuten na de pauze
Philippe Herreweghe dirigent Dorothee Mields sopraan Barbora Kabatková sopraan Marnix De Cat contratenor Samuel Boden tenor Thomas Hobbs tenor Peter Kooij bas André Henrich chitarrone Veronika Skuplik, Martyna Pastuszka viool Romina Lischka viola da gamba François Guerrier klavecimbel
Bent u niet vergeten uw mobiele telefoon uit te zetten? Dank u wel.
2
Programma
Claudio Monteverdi (1567 - 1643) Madrigalen van Monteverdi Bloemlezing uit het Zesde en Achtste Madrigaalboek Il sesto libro de madrigali (1614) en de Madrigali guerrieri et amorosi (1638) ·· Sestina ‘Lagrime d’amante al sepolchro dell’amata’ ·· Dolcissimo uscignolo ·· Hor che’l ciel e la terra e’l vento tace Pauze ·· Altri canti di Marte e di sua schiera ·· Ohimè il bel viso ·· Lamento della ninfa: Non havea Febo ancora ·· Volgendo il ciel per l’immortal sentiero
3
Toelichting Net als in onze tijd was Venetië al in de zestiende en zeventiende eeuw door haar ligging een van de belangrijkste handelscentra van Europa. Door de tolerante en democratische politiek van de stad zochten hier vele binnen- en buitenlandse kunstenaars onderdak. Zij gaven Venetië de pracht en praal die nog steeds toeristen uit de hele wereld lokt.
Monteverdi was een groot vernieuwer en ontwikkelde een totaal nieuwe manier van musiceren.
Monteverdi was een groot vernieuwer op het gebied van de muzikale zeggingskracht en ontwikkelde in zijn madrigalen en opera’s een voor die tijd totaal nieuwe manier van musiceren. Hij was als zestienjarige al een ervaren organist, speelde viool en had al een serie madrigalen uitgegeven. Met zijn geestelijke muziek vestigde hij in heel Europa een klinkende naam. Als Josquin Desprez met Michelangelo of Leonardo da Vinci kan worden vergeleken, dan is Monteverdi’s bijdrage aan de barokmuziek van dezelfde orde als die van Shakespeare aan de literatuur. Met zijn expressieve manier van componeren en de zo menselijk uitgebeelde karakters in zijn opera’s en madrigalen was Monteverdi een lichtend voorbeeld voor vele generaties operacomponisten na hem: Mozart, Gluck, Verdi en Wagner.
De grote gangmakers van het grootse Venetiaanse muziekleven van die tijd waren achtereenvolgens de Zuid-Nederlander Adriaan Willaert, zijn leerling Andrea Gabrieli en diens neef Giovanni Gabrieli. In 1613 werd Claudio Monteverdi benoemd tot kapelmeester van de San Marco. Hij zou dat blijven tot zijn dood in 1643. Hij was een van de belangrijkste componisten uit de vroege barok en eerder werkzaam in zijn geboorteplaats Cremona en aan het hof van de adellijke familie Gonzaga in Mantua.
Ontwikkeling van het madrigaal Dit concert is geheel gewijd aan madrigalen van Monteverdi, wereldlijke liederen voor meerdere stemmen, al dan niet begeleid met luit of klavecimbel. De term ‘madrigaal’ is afgeleid van het Latijnse ‘matricale’, wat betekent ‘in de moedertaal’, dus in het Italiaans in plaats van het in zangmuziek dominerende Latijn. Het was een typisch Italiaans en Engels genre uit de zestiende en zeventiende eeuw dat zijn hoogtepunt bereikte met Monteverdi. Het meest voorkomende thema is het wel en wee van
Zelfs hevige pestepidemieën, die grote delen van de bevolking het leven kostten, hielden de vele buitenlanders niet weg van de ‘Serenissima Reppublica di Venezia’. Zij deden zich te goed aan de ontelbare kunstschatten van beroemdheden als de schilders Titiaan, Tintoretto en Veronese, de talrijke kerken en paleizen met hun adembenemende mozaïeken. Er waren niet alleen kunstschatten te zíen, maar ook te hóren. Want de muzikale pracht en praal in de lagunestad deed niet onder voor de andere kunsten.
4
Toelichting
de liefde en de meest geliefde tekstdichter Francesco Petrarca (1304-1374). Deze humanistische renaissance-dichter vormde de grootste inspiratiebron voor de Italiaanse componisten van madrigalen. Monteverdi had al twee van zijn madrigalenbundels geschreven toen hij zijn aanstelling in Mantua in 1592 aannam. Onder de invloed van de radicale vernieuwer aldaar, de Vlaming Jacques De Wert, kregen de volgende madrigalen in Mantua een gedurfder karakter, vooral in het gebruik van dissonanten en een tendens tot een declamatorischer expressie. Daarmee maakte hij extra werk van het uitbeelden van de menselijke emoties, een ideaal van de humanisten uit de renaissance, naar het voorbeeld van de Griekse en Romeinse Klassieken. Monteverdi werd daarop aangevallen door de conservatieve theoreticus Artusi, die hem verweet al het goede uit het verleden overboord te zetten en de regels van het componeren te overtreden. In het voorwoord van zijn Vijfde madrigaalboek uit 1605 verdedigde Monteverdi zich. Hij legde het onderscheid uit tussen de oude stijl van componeren (de ‘prima prattica’) waarin de muziek de tekst domineerde en de nieuwe stijl (de ‘seconda prattica’) waarin omgekeerd de tekst de muziek domineert. Sterke voorbeelden van die laatste expressieve stijl vullen het concertprogramma van vanavond. Het Zesde madrigaalboek: liefde en afscheid Monteverdi was nauwelijks een jaar kapelmeester aan de San Marco in Venetië, toen in 1614 zijn Zesde madrigaalboek verscheen, met liederen voor vijf stemmen en
grotendeels gewijd aan afscheid en verlies. Waarschijnlijk had hij daarvoor in Mantua al een voorraad muziekwerken aangelegd die in adellijke muziekkringen circuleerden. Daarin toonde Monteverdi zich als de grootmeester van het muzikale klagen. In talrijke Italiaanse huizen was vanachter een klavecimbel of theorbe zijn wereldberoemde Klacht van Ariadne te horen. Over de treurende en wanhopige prinses uit Kreta die door haar lafhartige geliefde Theseus stiekem in de steek wordt gelaten op een verlaten strand op het eiland Naxos. Eveneens favoriet was de vanavond uitgevoerde Sestina of Lagrime d’amante al sepolchro dell’ amata (Tranen van de geliefde bij het graf van de beminde) op tekst van Scipione Agnelli. Dat is een klaagzang over de tragische dood van Caterina Martinelli, favoriete zangeres van hertog Vincenzo Gonzaga, Monteverdi’s broodheer in Mantua. Hetzelfde thema van afscheid klinkt ook door in Petrarca’s Ohimè il bel viso dat Monteverdi heel beeldend en expressief heeft getoonzet. Het Achtste Madrigaalboek: liefde en strijd In zijn Achtste Madrigaalboek (1638) ging Monteverdi nog een paar stappen verder in het schilderen van de bewogen menselijke ziel, door het gebruik van de ‘genere concitato’, de zogenaamde ‘opgewonden stijl’. In de madrigalen uit deze bundel wilde hij bij de luisteraar gevoelens van liefde en strijd overbrengen, oorlog zelfs. En dat alles zowel fysiek als psychologisch. Vandaar de titel van het aan de Habsburgse keizer Ferdinand III opgedragen madrigaalboek Madrigali guerrieri, et amorosi (Oorlogs- en 5
Toelichting
liefdesmadrigalen). De gedichten beschrijven de zoektocht naar de liefde door middel van de allegorie van de oorlog. Zoals in Altri canti di Marte en het prachtige Hor che’l ciel e la terra op tekst van Petrarca. Met regieaanwijzingen in de muziek zoekt Monteverdi zelfs de toenadering tot de opera om de beschreven taferelen nog aanschouwelijker te maken. Dat heet de ‘stilo rappresentativo’ of wel de ‘voorstellende stijl’, de manier van toonzetten die bedoeld is als een soort ‘voorstelling’. Voorbeelden hiervan zijn het meeslepende Lamento della ninfa en het feestelijk afsluitende Volgendo il ciel, beide op tekst van Ottavio Rinuccini, een Florentijnse tijdgenoot van Monteverdi die ook de librettist was van Dafne, de allereerste opera uit de muziekgeschiedenis. Tekst toelichting: Clemens Romijn
6
Titelpagina van het Achtste Boek met Madrigalen | uitgave 1638
Toelichting
7
Liedteksten Claudio Monteverdi Sestina. Lagrime d’Amante al sepolcro dell’Amata Tekst: Scipione Agnelli (1568 - 1653)
Incenerite spoglie, avara tomba, fatta del mio bel sol terreno cielo ahi lasso! I’ vegno ad inchinarvi in terra. Con voi chius’è ‘l mio cor a’ marmi in seno. E notte e giorno vive in foco, in pianto, in duolo, in ira, il tormentato Glauco.
Tot stof vervallen resten, gierig graf, van mijn gestorven lief een aardse hemel. Ach! Ik liet haar hier achter in de aarde. Mijn hart ligt bij haar in dit stenen bed. In vuur, in rouw, in woede, pijn en tranen lijdt dag en nacht de diepbedroefde Glauco.
Ditelo, o fiumi, e voi, ch’udiste Glauco l’aria ferir di grida in su la tomba, erme campagne, e ‘l san le ninfe e ‘l cielo. A me fu cibo il duol, bevanda il pianto, letto, o sasso felice, il tuo bel seno poi ch’il mio ben coprì gelida terra.
Vertel, rivieren, hoe de arme Glauco zijn weeklacht heeft gejammerd bij het graf, de nimfen hoorden het, alsook de hemel. Smart voedde mij en dorstig dronk ik tranen, en dit edele graf was mij een bed. Mijn liefste rust in deze kille aarde.
Darà la notte il sol lume alla terra,
di baciar, d’honorar lasci quel seno che nido fu d’amor, che dura tomba preme. Né sol d’alti sospir, di pianto, prodighe a lui saran le fere e’l cielo.
De nacht biedt maar één lichtbron aan de aarde, de maan zal stralend schijnen, voordat Glauco zich zal oprichten van dit stenen bed, voorheen een liefdesnest en thans een graf. Want niet alleen tot zuchten en tot tranen bezielen hem de dieren en de hemel.
Ma te raccoglie, o ninfa, in grembo ’l Cielo. Io per te miro vedova la terra, deserti i boschi, e correr fium’il pianto. E driadi e napee del mesto Glauco ridicono i lamenti, e su la tomba cantano i pregi de l’amato seno.
Jij bent, o nimf, ontvangen door de hemel. Wij missen je, want ledig lijkt de aarde, het woud verlaten en de zee vol tranen. Bosnimfen zingen met de droeve Glauco de treurgezangen mee. En bij het graf zingt hij een lofzang bij je stenen bed.
splenderà cintia il dì, prima che Glauco
8
Liedteksten
O chiome d’or, neve gentil del seno o gigli de la man, ch’invido il cielo ne rapì, quando chiuse in cieca tomba, chi vi nasconde? Ohimè! Povera terra il fior d’ogni bellezza, il sol di Glauco nasconde! Ah! Muse! Qui sgorgate il pianto!
Ik zoek je gouden lokken in dit bed, je lelieblanke handen, die de hemel afgunstig stal en opsloot in het graf. Wie houdt jullie verborgen? Arme aarde, want zij verbergt de gouden zon van Glauco! Ach muzen, luister! Stort met mij uw tranen!
Dunque, amate reliquie, un mar di pianto non daran questi lumi al nobil seno d’un freddo sasso? Ecco! L’afflitto Glauco fa rissonar “Corinna” il mar e’l cielo, dicano i venti ogn’hor, dica la terra ‘Ahi Corinna! Ahi morte! Ahi tomba!’
‘t Is toch terecht dat ik een zee van tranen vergiet, mijn liefste, op dit edele bed van koude steen? De diepbedroefde Glauco vult met de kreet “Corinna!” zee en hemel. Laat ook de winden huilen, en de aarde: ‘O wee, Corinna! Wee de dood! Wee graf!’
Cedano al pianto i detti! Amato seno, a te dia pace il ciel; pace a te, Glauco prega, honorata tomba, e sacra terra.
Rust in dit bed, vind vrede in de hemel! Zo bidt in tranen, zonder woorden, Glauco bij ‘t edele graf in de gewijde aarde.
Dolcissimo uscignolo Tekst: Giovanni Battista Guarini (1538 - 1612)
Dolcissimo uscignolo, tu chiami la tua cara compagnia cantando: ‘Vieni, vieni, anima mia.’ A me canto non vale, e non ho come tu da volar ale. O felice augelletto, come nel tuo diletto ti ricompensa ben l’alma natura: se ti negò saver, ti diè ventura.
Zoete nachtegaal, jij roept je uitverkoren gezellin aan met je zang: ‘Kom, kom, mijn ziel.’ Zingen haalt voor mij niets uit, en vleugels om te vliegen heb ik evenmin. Gelukzalig vogeltje toch, wat een mooie beloning kreeg jij toch van de gewijde natuur: die schonk jou niet verstand, maar wel geluk.
9
Liedteksten
Hor che’l ciel e la terra e’l vento tace Tekst: Francesco Petrarca (1304 - 1374)
Or che ‘l ciel et la terra e ‘l vento tace et le fere e gli augelli il sonno affrena, Notte il carro stellato in giro mena et nel suo letto il mar senz’onda giace,
Nu hemel, aarde en de elementen zwijgen, en slaap de dieren en de vogels tot rust brengt, de nacht de sterrenwagen op pad zet, en de zee, zonder golfslag, in zijn stede rust,
veggio, penso, ardo, piango; et chi mi sface sempre m’è inanzi per mia dolce pena:
kijk ík voortdurend rond, sla aan het broeden, vol hartstocht en geween; en wie mij ten onder voert zie ik steeds vóór mij, als een zoete pijn: een worsteling, dat is mijn conditie, vol met gram en smart, en alleen aan haar denken brengt mij enige rust.
guerra è ‘l mio stato, d’ira et di duol piena, et sol di lei pensando ò qualche pace.
Cosí sol d’una chiara fonte viva move ‘l dolce et l’amaro ond’io mi pasco; una man sola mi risana et punge; e perché ‘l mio martir non giunga a riva, mille volte il dí moro et mille nasco, tanto da la salute mia son lunge.
Het is dezelfde bron, vol leven, die én lieflijkheid én wrangschap brengt, en daaraan voed ik mij; éénzelfde hand geneest me, maar kwetst me ook; en opdat mijn lijden niet zou ophouden, ga ik duizendmaal daags dood en word ik evenveel maal geboren, zó ver af ben ik van mijn welgevoelen.
Altri canti di Marte, e di sua schiera Tekst: Tekst: Giambattista Marino (1569 - 1625)
Altri canti di Marte, e di sua schiera gli arditi assalti, e l’honorate imprese, le sanguigne vittorie, e le contese, i trionfi di morte horrida, e fera. 10
Anderen bezingen Mars, de drieste acties van zijn compagnie, zijn eervolle daden en met bloed doordrenkte triomfen, de conflicten waar de wrede en afschuwelijk dood triomfeert.
Liedteksten
Io canto, Amor, da questa tua guerriera quant’hebbi a sostener mortali offese, com’un guardo mi vinse, un crin mi prese: historia miserabile, ma vera. Due begli occhi fur l’armi, onde traffitta giacque, e di sangue invece amaro pianto sparse lunga stagion l’anima afflitta. Tu, per lo cui valor la palma, e’l vanto hebbe di me la mia nemica invitta, se desti morte al cor, dà vita al canto.
Ik van mijn kant, Amor, zing over de dodelijke wond die jouw strijdster mij toebracht, hoe één blik mij bedwong, één haarlok mij klem zette: een smartelijk verhaal is het, maar waar. Twee mooie ogen waren de wapens die mijn getroffen ziel het onderspit deden delven, en voor lange tijd bittere tranen deed plengen. Jij, Amor, door wiens kracht mijn onoverwonnen tegenspeelster zegepraal en roem over mij behaalde, als je dan al mijn hart doorboorde, zorg dan dat de zang zal overleven.
Ohimè il bel viso Tekst: Francesco Petrarca
Ohimè il bel viso, ohimè il soave sguardo, ohimè il leggiadro portamento altero. Ohimè il parlar ch’ogni aspro ingegno e fero facevi humile, ed ogni huom vil gagliardo.
Ach mooi gelaat waarin de ogen straalden, ach tred en houding, sierlijk en vol kracht! Ach stem die harde harten heeft verzacht en ‘t beste in de mens naar boven haalde!
Et ohimè il dolce riso onde uscío ‘l dardo di che morte, altro ben già mai non spero! Alma real, dignissima d’impero, se non fosse fra noi scesa sì tardo!
Ach lieve glimlach die mijn lot bepaalde en mij een dodelijke wond toebracht! Verheven ziel, bestemd tot grote macht als u in beter tijden naar ons daalde!
Per voi convien ch’io arda e ‘n voi respire, ch’i’ pur fui vostro; e se di voi son privo, via men d’ogni sventura altra mi dole.
U bent de vlam die mij heeft aangedreven, u bent de adem die mij leven doet. Nooit zal ik dit verlies te boven komen.
Di speranza m’empieste e di desire quand’io partí’ dal sommo piacer vivo; ma ‘l vento ne portava le parole.
De laatste maal dat ik u zag, bij leven, hebt u mijn hoop met tederheid gevoed. De wind heeft onze woorden meegenomen. 11
Liedteksten
Lamento della ninfa Tekst: Ottavio Rinuccini (1562 - 1621)
Non havea Febo ancora recato al mondo il dì ch’una donzella fuora del proprio albergo uscì.
Phoebus had de dageraad nog niet bezorgd of een jonge meid kwam uit haar huisje te voorschijn.
Sul pallidetto volto scorgease il suo dolor, spesso gli venia sciolto un gran sospir dal cor.
Je kon zo het verdriet op haar bleke gezichtje lezen en meermaals ontsnapte een lange zucht uit haar hart.
Sì calpestando fiori, errava hor qua, hor là, i suoi perduti amori così piangendo va:
Zij dwaalde her en der rond, vertrapte bloemen en bezong als volgt haar verloren liefdes:
‘Amor,’ dicea, il ciel’ mirando il piè fermò ‘dove, dov’è la fé che ‘l traditor giurò?
‘Amor,’ zo zei ze, de blik naar de hemel gericht, met ferme voet, ‘hoe zit dat met die trouw die de ontrouwe mij zwoer?
Fa che ritorni il mio amor com’ei pur fu, o tu m’ancidi, ch’io non mi tormenti più.’
Maak dat mijn lief terugkomt zoals voorheen, of dood mij, zodat ik niet meer hoef te lijden.’
Miserella, ah più no, tanto gel soffrir non può.
Arme ziel, niet nóg meer van dat, zoveel kilte kan zij niet aan.
‘Non vo’ più ch’ei sospiri se non lontan da me, no, no che i martiri più non darammi affè.
‘Ik wil hem niet meer begeren, als hij bij me is, Nee, nee, hij laat me niet meer lijden, op mijn woord!
12
Liedteksten
Perché di lui mi struggo, tutt’orgoglioso sta, che si, che si se ’l fuggo ancor mi pregherà?
Omdat ik naar hem smacht is hij zo arrogant, misschien als ik van hem wegvlucht zal hij me nog komen smeken?
Se ciglio ha più sereno colei che ’l mio non è, già non rinchiude in seno amor si bella fè.
Als haar ogen mooier zijn dan de mijne, heeft de liefde niet zulke trouw in haar hart gesloten.
Né mai sì dolci baci da quella bocca avrai, nè più soavi, ah taci, taci, che troppo il sai.’
Nooit zal hij zulke zoete kussen van haar lippen krijgen, en zo teder; ach, zwijg, zwijg, je hebt al teveel gezegd.’
Sì tra sdegnosi pianti spargea le voci al ciel; così ne’ cori amanti mesce Amor fiamma e gel.
Met misprijzen en weeklacht riep zij de hemel aan; zo is het dat Amor in d’amoureuze harten gloed én kilte met elkaar vermengt.
13
Liedteksten
Volgendo il ciel per l’immortal sentiero Tekst: Ottavio Rinuccini
Volgendo il ciel per l’immortal sentiero, le ruote dela luce alma e serena, un secolo di pace il Sol rimena sotto il Re novo del Romano Impero. Su, mi si rechi ormai del grand’Ibero profonda tazza, inghirlandata e piena che, correndomi al cor di vena in vena, sgombri dall’alma ogni mortal pensiero. Venga la nobil cetra: il crin di fiori cingimi, o Filli: io ferirò le stelle cantando del mio Re gli eccelsi allori; e voi che per beltà, Donne e Donzelle, gite superbe d’immortali onori, movete al mio bel suon le piante snelle.
Terwijl de wielen van het gewijd’ en heldere licht op hun onsterfelijk pad de hemel doorkruisen, brengt ook de Zon een eeuw van vrede onder de nieuwe vorst van het Romeinse Rijk. Kom, laat men mij een diepe kelk aanreiken uit het grote Iberische land, een kelk boordevol en met bloemslingers versierd, die van ader tot ader stromend mijn hart bereikt en mijn ziel bevrijdt van alle sterfelijke gedachten. Laat de nobele lier aanrukken: omgord mijn voorhoofd, Phyllis, met bloemslingers: ik zal de sterren raken met mijn lofzang over Konings roem; En U, vrouwen en jongedames, die voortschrijden vol trots en met onsterfelijke roem beladen, kom snel luisteren naar mijn mooie zang. vertalingen: Ike Cialona, Walter Geerts met dank aan AMUZ, Antwerpen
14
Biografieën Componist Claudio Monteverdi Claudio Monteverdi (1567 ‑ 1643) was een Italiaans componist, dirigent en oorspronkelijk ook werkzaam als violist en zanger. Claudio Monteverdi werd geboren in de vioolbouwersstad Cremona en studeerde daar bij de kapelmeester muziektheorie, zang en viool. Op zijn vijftiende publiceerde hij zijn eerste bundel (Cantiunculae sacrae) en kort daarna de eerste geestelijke madrigalen en driestemmige canzonetten. In 1590 werd hij in Mantova als violist aangenomen in de kapel van hertog Gonzaga en in 1602 werd Monteverdi zelf kapelmeester in Mantova. In 1607 schiep hij zijn eerste meesterwerk, de opera Orfeo. In 1613 werd Monteverdi aangenomen als maestro di cappella aan de San Marco in Venetië. Monteverdi werd vermoedelijk in 1632 als
geestelijke gewijd. Na een kort verblijf in zijn geboortestad Cremona overleed Monteverdi in 1643 te Venetië.
15
Biografieën
Uitvoerenden Philippe Herreweghe Dirigent De Vlaamse dirigent Philippe Herreweghe (1947) werd geboren in Gent en combineerde daar zijn universitaire studies met een muzikale opleiding aan het conservatorium, waar hij piano volgde bij Marcel Gazelle. In dezelfde periode begon hij te dirigeren en in 1970 richtte hij het Collegium Vocale Gent op. In eerste instantie legde Herreweghe zich toe op het werk van Bach en andere Duitse barokmuziek. In 1977 richtte hij het vocaal en instrumentaal ensemble La Chapelle Royale op waarmee hij zich verder ontwikkelde als dirigent. In 1991 maakte hij met het door hem opgerichte Orchestre des Champs Elysées de stap naar het romantische en vroegromantische repertoire. Ook daarin bleef Herreweghe een vorm van historische uitvoeringspraktijk trouw. 16
Sinds 2009 werkt Philippe Herreweghe samen met Collegium Vocale Gent actief aan de uitbouw van een groot symfonisch koor op Europees niveau. Steeds op zoek naar muzikale uitdagingen is Philippe Herreweghe sinds enige tijd erg actief in het grote symfonische repertoire van Beethoven tot Stravinsky. Sinds 1997 is hij vast verbonden aan deFilharmonie in Antwerpen. Bovendien is hij een veel gevraagd gastdirigent van orkesten zoals het Concertgebouworkest Amsterdam, het Gewandhausorchester Leipzig, het hr–Sinfonieorchester frankfurt, het Mahler Chamber Orchestra, het Rotterdams Philharmonisch Orkest of het Tonhalle Orchester Zürich. Vanwege zijn consequente artistieke visie en engagement werd Philippe Herreweghe op verschillende plaatsen onderscheiden. In 1990 werd hij door de Europese muziekpers uitgeroepen tot ‘Muzikale Persoonlijkheid
van het Jaar’. Samen met het Collegium Vocale Gent werd Philippe Herreweghe in 1993 benoemd tot ‘Cultureel Ambassadeur van Vlaanderen’. Een jaar later werd hem de orde van Officier des Arts et Lettres toegekend, en in 1997 werd hij benoemd als Doctor honoris causa aan de Katholieke Universiteit Leuven. In 2003 kreeg hij in Frankrijk de titel Chevalier de la Légion d’Honneur toegekend. In 2010 verleende de stad Leipzig aan Philippe Herreweghe de Bach-Medaille voor zijn grote verdienste als Bachuitvoerder.
BiografieĂŤn
Foto: Michiel Hendryckx
17
Biografieën
Collegium Vocale Gent Collegium Vocale Gent werd opgericht in 1970 op initiatief van Philippe Herreweghe samen met een groep bevriende studenten. Het ensemble paste als een van de eerste de nieuwe inzichten inzake de uitvoering van barokmuziek toe op de vocale muziek. Deze authentieke, tekstgerichte en retorische aanpak zorgde voor een transparant klankidioom waardoor het ensemble in nauwelijks enkele jaren tijd wereldfaam verwierf en te gast was op alle belangrijke podia en muziekfestivals van Europa, de Verenigde Staten, Rusland, ZuidAmerika, Japan, Hong-Kong en Australië. Sinds 2017 organiseert het ensemble in het Italiaanse Toscane een eigen zomerfestival: Collegium Vocale Crete Senesi. Collegium Vocale Gent is uitgegroeid tot een uiterst flexibel ensemble met een ruim 18
repertoire uit verschillende stijlperiodes. De grootste troef hierbij bestaat erin dat voor elk project een geoptimaliseerde bezetting bijeen gebracht wordt. Ook verleent het ensemble zijn medewerking aan verschillende muziektheatervoorstellingen. Collegium Vocale Gent bouwde onder leiding van Philippe Herreweghe een omvangrijke discografie op met meer dan 100 opnamen, voornamelijk bij de labels Harmonia Mundi France en Virgin Classics. In 2010 startte een nieuw opnameproject waarbij Philippe Herreweghe samen met Outhere-Music zijn eigen label φ (PHI) oprichtte om in volledige artistieke vrijheid een rijke en gevarieerde catalogus uit te bouwen. Ondertussen zijn een twintigtal opnamen beschikbaar met vocale werken van Bach, Byrd, Beethoven, Brahms, Dvorak, Gesualdo, Haydn en Victoria. In 2016 verschenen twee nieuwe opnamen: Igor Stravinsky’s Threni & Requiem Canticles (LPH 020)
en Carlo Gesualdo’s Zesde Madrigaalboek (LPH 024). Daarnaast nam het ensemble ook Leos Janáčeks Rikadla op met Reinbert de Leeuw voor het label ά (ALPHA 2019).
BiografieĂŤn
Foto: Michiel Hendryckx
19
Verwacht
Serie Koren Za 20 mei 2017 Grote Zaal 20.15 uur
Orkest van de 18e Eeuw + The Sixteen De Harmoniemesse van Haydn Met het Engelse vocale topensemble The Sixteen onder Harry Christophers speelt het Orkest van de 18e Eeuw de laatste mis die Haydn componeerde. Het was Haydns kroon op zijn kerkelijke composities. De bijnaam ‘Harmoniemesse’ verwijst naar de uitgebreide blazersbezetting van dit feestelijke en majesteitelijke werk. De mis klonk voor het eerst op 8 september 1802 voor de echtgenote van de HongaarsOostenrijkse prins Nicolaas II Esterházy. Al in de jaren 80 brak het Orkest van de 18e Eeuw met Frans Brüggen een lans voor de muziek van Haydn. Bijzonder liefdevol verklankt dit orkest de ideeënrijkdom van de ‘vader van de symfonie’. Ook in nummer 99 (!) brengt Haydn nog nieuwe elementen naar voren - zo gebruikt hij voor het eerst klarinetten. Programma: Wolfgang Amadeus Mozart Ave verum corpus / Venite populi KV260 / Joseph Haydn Symfonie nr. 99 / Harmoniemesse
20
Joseph Haydn
Dit concert wordt mede mogelijk gemaakt door: Het Norma Fonds, de JCP Stichting, Van Cappellen Stichting, Van den Berch van Heemstede Stichting, G.Ph. Verhagen-Stichting en Stichting Orlanda Goban.
Serie Koren Seizoen 2017 – 2018 De beste koren uit België, Duitsland, Noorwegen, Estland, Engeland én Nederland bieden een brede blik op de rijke Europese koorcultuur. In deze concerten is de sfeer te proeven van Kerstmis in Noorwegen en van een Russisch-orthodoxe kathedraal met zinderende zestienstemmigheid. Of de uitgelaten muziek van het Midzomerfeest in Estland en de mooiste renaissancemuziek geschreven voor de Sixtijnse Kapel. Elk concert is een wereld op zich. vr 29 sep / 2017 Collegium Vocale Gent De klankkathedraal van Schnittke za 14 okt / 2017 Capella de la Torre + RIAS Kammerchor Echo’s van de Reformatie (+ college Reformaties en verbanden met het muzikale leven) vr 3 nov / 2017 Cappella Amsterdam Boetepsalmen – Het grootse gebaar van Schnittke wo 20 dec / 2017 Noors Solistenkoor Rós - Kerstmis in Noorwegen ma 5 feb / 2018 Ests Kamerkoor Arvo Pärt en de vocale rijkdom van Estland zo 4 mrt / 2018 The Tallis Scholars Geïnspireerd door de Sixtijnse Kapel wo 18 apr / 2018 Nederlands Kamerkoor + Peter Dijkstra Miserere
21
Verwacht
Mei do 4 mei / 21.00 uur Nederlands Kamerorkest Schuberts ‘Unvollendete’ op 4 mei za 6 mei / 19.00 uur college + 20.15 uur concert Holland Baroque + Lars Ulrik Mortensen Drama in de barok + COLLEGE
vr 12 mei / 20.15 uur Amsterdam Sinfonietta Gentilhombre Pablo Sáinz Villegas za 13 mei / 15.00 uur De IJ-Salon Open IJ-Salon za 13 mei / 20.15 uur Cuarteto Casals Lichtvoetige Brahms zo 14 mei / 20.15 uur Jazz Orchestra of the Concertgebouw Rhythm Changes met Nora Fischer en Reinier Baas
zo 7 mei / 20.15 uur Sovjet-cinema: Arsenal Eric Sleichim & BL!NDMAN [strings]
wo 17 mei / 20.15 uur Paul Lewis Onmisbaar ijkpunt
wo 10 mei / 20.15 uur Jörgen van Rijen + Daria van den Bercken Mad Hatters
do 18 mei / 12.30 uur Lunchconcert Ism Conservatorium van Amsterdam
do 11 mei / 20.00 uur / Paradiso Muziekgebouw aan ’t IJ presenteert: Nederlands Blazers Ensemble Wonderlijke verhalen
do 18 mei / 20.15 uur Asko|Schönberg Omtrent de Kammersymphonie
do 11 mei / 20.15 uur Calefax More Moving Music 22
vr 19 mei 9.00 uur t/m 03.00 uur / Kleine Zaal Online Radio Festival Celebrating independent radio culture
za 20 mei / 20.15 uur Orkest van de 18e Eeuw + The Sixteen De Harmoniemesse van Haydn zo 21 mei / 11.00 uur Ere Lievonen + Anne Veinberg Laboratonium 2 zo 21 mei / 20.15 uur Dagboek van een verdwenene Muziektheater Transparant vr 26 mei / 20.15 uur Sergei Leiferkus, Olesya Golovneva + Semyon Skigin Het authentieke Russische lied
Huil van de Wolff Elke 22e van de maand klinkt om 20.00 uur het geluidsmonument Huil van de Wolff. Martijn Padding componeerde deze interactieve geluidsinstallatie ter herinnering aan oprichter van het Muziekgebouw Jan Wolff (1941 - 2012). Zie voor meer informatie muziekgebouw.nl/ huilvandewolff Geheimtips Bijzondere concerten
Foto: Erik van Gurp
Restaurant Zouthaven Kom voor het concert eten in restaurant Zouthaven. Reserveren: 020 788 2090 of zouthaven.nl
Rondom het concert - Na aanvang van het concert heeft u geen toegang meer tot de zaal. - Zet uw mobiele telefoon uit voor aanvang van het concert. - Het maken van beeld- of geluidsopnamen in de zaal alleen met schriftelijke toestemming. - Algemene Bezoekersvoorwaarden zijn na te lezen op muziekgebouw.nl
Bij de prijs inbegrepen Reververingskosten en garderobe zijn bij de kaartprijs inbegrepen. Ook een pauzedrankje, tenzij anders vermeld op uw concertkaartje. Bij concerten zonder pauze staan drankjes klaar na afloop van het concert.
Steun het Muziekgebouw Inkomsten uit kaartverkoop dekken ten dele onze kosten. Word vriend of doneer: met uw extra steun kunnen we concerten op het hoogste niveau blijven organiseren. Meer informatie: muziekgebouw.nl/steunons
Op de hoogte blijven? Blijf op de hoogte van nieuw geboekte concerten of ander nieuws. Volg ons via onze e-nieuwsbrief (aanmelden op muziekgebouw.nl), Facebook, Twitter of Instagram. Dank! Wij kunnen niet zonder de steun van onze vaste subsidiĂŤnten en Vrienden van het Muziekgebouw. Wij zijn hen daarvoor zeer erkentelijk.
Druk binnenwerk
23