Za 20 mei 2017 Grote Zaal 20.15 uur
Serie Koren
Orkest van de 18e Eeuw +Â The Sixteen De Harmoniemesse van Haydn Het gratis beschikbaar stellen van dit digitale programmaboekje is een extra service ter voorbereiding op het concert. Het is uitdrukkelijk niet de bedoeling deze versie tijdens het concert te raadplegen via uw mobiele telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor de andere concertbezoekers. Bij voorbaat dank.
Programma
Serie Koren Za 20 mei 2017 Grote Zaal 20.15 - 22.15 uur
Orkest van de 18e Eeuw +Â The Sixteen De Harmoniemesse van Haydn
ca. 55 minuten voor de pauze ca. 45 minuten na de pauze
Harry Christophers dirigent Julie Cooper sopraan Martha McLorinan alt Jeremy Budd tenor Ben Davies bas
Bent u niet vergeten uw mobiele telefoon uit te zetten? Dank u wel.
2
Programma
Wolfgang Amadeus Mozart (1756 - 1791) Ave verum corpus in D KV 618 (1791) Wolfgang Amadeus Mozart Venite populi KV 260 (248a) (1776) Joseph Haydn (1732 - 1809) Symfonie nr. 99 in Es (1793) ·· Adagio-Vivace ·· Adagio ·· Menuetto e Trio: Allegretto ·· Finale: Vivace Pauze Joseph Haydn Harmoniemesse in Bes Hob XXII:14 (1802) ·· Kyrie ·· Gloria ·· Credo ·· Sanctus ·· Benedictus ·· Agnus Dei De samenwerking tussen deze internationale muziekgezelschappen is mede mogelijk gemaakt door de JCP Stichting, Van Cappellen Stichting, Van den Berch van Heemstede Stichting, Stichting Orlanda Goban, G.Ph. Verhagen-Stichting, Gilles Hondius Foundation en het NORMA fonds. Het Orkest van de 18e Eeuw kan zijn plannen realiseren dankzij de genereuze ondersteuning van het Fonds Podiumkunsten, een internationale vriendenkring (HvdB & FvV) en het Gieskes-Strijbis Fonds.
3
Toelichting De twee componisten op het programma van vanavond volgden elkaar eerst op afstand, schaften elkaars muziek aan en bestudeerden die. Pas na een jaar of tien ontmoetten ze elkaar en raakten toen goed bevriend: Joseph Haydn en Wolfgang Amadeus Mozart. Qua leeftijd scheelden ze ongeveer een generatie. Mozart schreef in 1771 vanuit Milaan aan zijn zusje Nannerl in Salzburg om hem een trio van Haydn op te sturen dat hij thuis had laten liggen. Drie jaar later droeg hij de Symfonie nr. 29 aan Haydn op. In 1781 troffen ze elkaar voor het eerst in Wenen waar Mozart toen woonde en bogen ze zich over muziek van Bach en Händel. Ze respecteerden elkaar en hadden wederzijdse invloed. Hun laatste ontmoeting was bij het hartverscheurend afscheid eind 1790 toen Haydn naar Engeland reisde en Mozart hem de reis uit het hoofd probeerde te praten. Vergeefs. Terwijl Haydn in Londen in december 1791 onder luid applaus zijn Londense symfonieën dirigeerde, overleed Mozart in Wenen, 35 jaar oud. Zijn Requiem had hij niet meer kunnen voltooien.
Wolfgang Amadeus Mozart Tien jaar eerder, in 1781, had Mozart zijn geboorteplaats Salzburg definitief de rug toegekeerd, en ging hij de resterende tien jaar van zijn korte leven doorbrengen in de muzikale wereldstad Wenen. Mozart trouwde er met Constanze Weber, stichtte een gezin en componeerde zijn bekendste en beste pianoconcerten, symfonieën, strijkkwartetten, zijn opera’s Die Entführung aus dem Serail, Le nozze di Figaro, Don Giovanni, Così fan tutte, 4
Die Zauberflöte en ten slotte zijn Requiem. In Wenen vonden de wereldberoemde en historische ontmoetingen plaats met de componisten Christoph Willibald Gluck en Ludwig van Beethoven, maar dus ook met Haydn. Verschillende keren verliet Mozart Wenen voor muzikale reizen, naar Praag, Dresden, Leipzig, Berlijn en Potsdam. Ave verum corpus Een half jaar voor zijn dood zocht Mozart zijn vrouw Constanze op in het kuuroord Baden, waar hij het vermaarde Ave verum corpus componeerde. Het was het eerste kerkmuziekstuk na de Grosse Messe zo’n acht jaar eerder. Het is een sober en beknopt koormuziekstuk, geschreven voor Anton Stoll, een onderwijzer en koordirigent in Baden die in dit kuuroord onderdak had geregeld voor Mozart en zijn vrouw. Daar werd het Ave verum, dat de pijn van Christus aan het kruis verbeeldt, voor het eerst uitgevoerd in de parochiekerk op 23 juni 1791. Venite populi Het volgende werk stamt uit de tijd dat Haydn en Mozart elkaar nog niet hadden ontmoet, en Mozart zijn jeugdige dagen sleet als concertmeester van de aartsbisschop van Salzburg.
Toelichting
Hij leverde vele gelegenheidswerken af, zoals serenades, divertimenti en marsen, maar ook een indrukwekkende hoeveelheid kerkmuziek, waaronder missen, vespers en litanieën. Een daarvan is het weinig bekende motet voor dubbelkoor en orkest Venite populi KV 260 uit 1776. Dit stralende stuk van een minuut of zes roept met energieke muziek de volkeren van ver op bijeen te komen ‘om het brood te breken en wijn te drinken’ en zich zo te verzamelen voor de liturgie. Bijna een eeuw lang lag het vergeten stuk te verstoffen, totdat Johannes Brahms het in 1872 terugvond en dirigeerde in Wenen.
Joseph Haydn Een van de mooiste tijden beleefde Joseph Haydn na zijn pensioen. Dat was in 1790, het jaar dat zijn broodheer vorst Paul Anton II Esterházy zijn hofkapel ophief en Haydn van de provincie naar Wenen verhuisde. Het werd Haydns bevrijding. De beroemdste componist van Europa verlangde naar een vrij scheppend bestaan, naar de grote stad, naar de grote wereld, naar meer zelfbeschikking. Nu kon hij als gepensioneerde zijn bekende twee reizen naar Engeland maken, in 1790 en 1794. De Duitse violist en concertorganisator Johann Peter Salomon had hem overgehaald. Na het afscheid van Mozart maakte Haydn de eerste lange reis van zeventien dagen naar Engeland. Daar, in Londen, bracht zijn leerling Ignaz Pleyel hem op de hoogte van Mozarts overlijden. Haydn was verbijsterd en intens verdrietig. Nog jaren later, wanneer de
dood van Mozart ter sprake kwam, raakte hij in tranen. In de muziekwinkel van Broderip in Londen verklaarde hij tegenover musicoloog Charles Burney: ‘Vrienden zeggen me vaak dat ik briljant ben, maar Mozart stond boven mij.’ Symfonie nr. 99 De eerste van de zes symfonieën die Haydn voor zijn tweede verblijf in Engeland schreef was Symfonie nr. 99 in Es. Ze kwam nog in Wenen op papier vóór Haydns vertrek en beleefde haar première op 10 februari 1794 in een concert in Hanover Square dat door Salomon was georganiseerd. Salomon had een echt luxe orkest op de been gebracht met zo’n zestig musici, waaronder twee klarinettisten, die hier voor de eerste keer werden ingezet in een symfonie van Haydn. Verder telt de symfonie paren hobo’s, fluiten, fagotten, hoorns en trompetten, en verder strijkers en pauken. De symfonie opent met een voor Haydn karakteristieke langzame inleiding, een soort machtige klankpoort die toegang geeft tot het ‘gebouw’ van de symfonie. Na dit stralende maar ook enigszins weemoedige begin barst een levendige en wervelende scène los die zou uit een opera zou kunnen stammen, maar dan zonder zangers. Van het licht melancholieke Adagio wordt vermoed dat Haydn het schreef als een reactie op de dood van zijn goede penvriendin Marianne von Genzinger in januari 1793. Toch is het geen uitgesproken droef ‘in memoriam’ geworden, want de emoties worden knap gekanaliseerd langs de geulen van de 5
Toelichting
klassieke vorm. Na het Menuet vol Haydneske esprit suist de rondedans van de Finale langs in fluks tempo. Al is er halverwege een korte pauze bij een schrijnend moment dat herinnert aan de langzame inleiding. Maar dan raakt het Rondo weer op dreef en stevent af op het krachtige slot. Harmoniemesse In vergelijking met Die Schöpfung, Die Jahreszeiten en Die sieben letzten Worte, werken die vanaf Haydns tijd tot de dag van vandaag wereldberoemd zijn gebleven, is Haydns andere kerkmuziek nu veel minder bekend. Een uitvoering van een mis van Haydn is in Nederland nogal een zeldzaamheid. Alleen in Zuid-Duitsland en Oostenrijk is het traditie gebleven zijn missen uit te voeren, zowel in de concertzaal als tijdens kerkdiensten. Daarom biedt dit concert een buitenkans. De bekendste van de vijftien bewaard gebleven missen van Haydn ontstonden veelal in opdracht in de jaren 1790 en waren bedoeld voor de plechtige viering van de naamdag van de echtgenote van vorst Nikolaus II, Maria Hermenegild. Zo vloeiden zes grote, briljante miscomposities uit zijn pen, achtereenvolgens de Heiligmesse, de Paukenmesse, de Nelsonmesse, de Theresienmesse, de Schöpfungsmesse en ten slotte de Harmoniemesse. Elk van deze zes missen heeft een eigen karakter, afhankelijk van de wisselende bezetting van de hofkapel. Vanaf 1800 had Haydn de beschikking over een uitstekende en 6
volledige sectie blaasinstrumenten – een ‘harmonie’ – en daardoor toonzette Haydn zijn laatste mis voor fluit, twee hobo’s, twee klarinetten, twee fagotten, twee hoorns, twee trompeten, pauken, strijkers en orgel. Aan die instrumentatie dankt de mis de bijnaam ‘Harmoniemesse’, ook al klinken die blaasinstrumenten niet in de hele mis. In de tijd dat Haydn zich bezighield met deze mis, januari 1802, heerste er in Wenen zo’n strenge vorst, dat Haydn de stad niet meer in durfde. Zijn eerste biograaf August Griesinger die intensief contact onderhield met Haydn schreef in een brief aan uitgever Artaria, dat ‘Haydn zich een oude man voelt, die het leven alleen volhoudt als hij zich zo veel mogelijk ontziet.’ Toch waagde Haydn zich aan zijn laatste grote werk, deze Harmoniemesse, zijn laatste mis voor Esterházy, waarvan hij zelf nog de première dirigeerde op 8 september dat jaar in de Bergkirche in Eisenstadt. Zo kon hij zijn laatste voltooide grotere werk nog in levende lijve horen klinken. Tekst toelichting: Clemens Romijn
Liedteksten Wolfgang Amadeus Mozart Ave verum corpus Ave verum corpus, natum de Maria Virgine, Vere passum, immolatum In cruce pro homine, Cuius latus perforatum Unda fluxit et sanguine, Esto nobis praegustatum In mortis examine.
Gegroet waarachtig lichaam geboren uit de Maagd Maria dat werkelijk heeft geleden en voor de mens geofferd is aan het kruis. Uit wiens doorboorde zijde water met bloed vloeide. Wees voor ons een voorproever van de dood.
7
Liedteksten
Venite populi Venite, populi, venite de longe venite, et admiramini gentes. Venite, populi, venite, an alia natio tam grandis, quae habet Deos appropinquantes sibi, sicut Deus noster adest nobis, cujus in ara veram praesentiam contemplamur jugiter per fidem vivam, an alia natio tam grandis?
Komt, gelovigen, komt van verre en kijkt met verbazing naar de heidenen! Komt, gelovigen, komt. Bestaat er een ander geslacht dat zo groots is, dat het goden heeft die ter hulp komen, zoals onze God ons terzijde staat, wiens waarachtige aanwezigheid op het altaar wij onafgebroken aanschouwen door het levende geloof?
O sors cunctis beatior, O sors sola fidelium, quibus panis fractio et calicis communio est in auxilium.
O levenslot, gelukzaliger dan alle andere, voorbehouden aan hen die geloven, aan wie het breken van het brood en het delen van de kelk bescherming biedt.
Eja ergo epulemur in azymis veritatis et sinceritatis, eja ergo epulemur et inebriemur vino laetitiae sempiternae;
Komt, laten wij dus een feestmaal aanrichten met de ongedesemde broden van waarheid en oprechtheid, een feestmaal aanrichten en ons bedrinken met de wijn van eeuwigdurende vreugde! Bestaat er een ander geslacht dat zo groots is? Komt gelovigen, komt!
an alia natio tam grandis? Venite populi, venite!
8
Liedteksten
Joseph Haydn Harmoniemesse Kyrie Kyrie eleison. Christe eleison. Kyrie eleison. Gloria Gloria in excelsis Deo et in terra pax hominibus bonae voluntatis. Laudamus Te. Benedicimus Te. Adoramus Te. Glorificamus Te. Gratias agimus Tibi propter magnam gloriam tuam. Domine Deus Rex caelestis, Deus Pater omnipotens. Domine Fili unigenite, Iesu Christe. Domine Deus Agnus Dei, Filius Patris. Qui tollis peccata mundi, miserere nobis. Qui tollis peccata mundi, suscipe deprecationem nostram. Qui sedes ad dexteram Patris, miserere nobis. Quoniam Tu solus Sanctus. Tu solus Dominus. Tu solus altissimus, Iesu Christe. Cum Sancto Spiritu in gloria Dei Patris. Amen
Heer, ontferm u over ons Christus, ontferm u over ons Heer, ontferm u over ons. Ere zij God in de hoge en vrede op aarde voor mensen van goede wil. Wij loven U, wij prijzen en aanbidden U, wij verheerlijken U en zeggen U dank voor uw grote heerlijkheid. Heer, God, hemelse Koning, God almachtige Vader, Heer, eniggeboren Zoon, Jezus Christus. Heer God, Lam Gods, Zoon van de Vader. Gij die wegneemt de zonden der wereld, ontferm U over ons. Gij die wegneemt de zonden der wereld, aanvaard ons gebed. Gij die zit aan de rechterhand van de Vader, ontferm U over ons. Want Gij alleen zijt de Heilige, Gij alleen de Heer, Gij alleen de Allerhoogste: Jezus Christus. Met de Heilige Geest in de heerlijkheid van God de Vader, Amen.
9
Liedteksten
Credo Credo in unum Deum, Patrem omnipotentem, factorem caeli et terrae, visibilium omnium et invisibilium. Et in unum Dominum Iesum Christum, Filium Dei unigenitum, et ex Patre natum ante omnia saecula. Deum de Deo, Lumen de Lumine, Deum verum de Deo vero, genitum non factum, consubstantialem Patri; per quem omnia facta sunt.
Ik geloof in één God, de almachtige Vader, Schepper van hemel en aarde, van al wat zichtbaar en onzichtbaar is. En in één Heer, Jezus Christus, eniggeboren Zoon van God, voor alle tijden geboren uit de Vader. God uit God, Licht uit Licht, ware God uit de ware God. Geboren, niet geschapen, één in wezen met de Vader, en door Wie alles geschapen is.
Qui propter nos homines et propter nostram salutem descendit de caelis. Et incarnatus est de Spiritu Sancto ex Maria Virgine, et homo factus est. Crucifixus etiam pro nobis sub Pontio Pilato, passus et sepultus est. Et resurrexit tertia die, secundum Scripturas, et ascendit in caelum, sedet ad dexteram Patris. Et iterum venturus est cum gloria, iudicare vivos et mortuos, cuius regni non erit finis.
Hij is voor ons, mensen, en omwille van ons heil uit de hemel neergedaald. Hij heeft het vlees aangenomen door de heilige Geest uit de Maagd Maria, en is mens geworden. Hij werd voor ons gekruisigd, Hij heeft geleden onder Pontius Pilatus en is begraven. Hij is verrezen op de derde dag, volgens de Schriften. Hij is opgevaren ten hemel: zit aan de rechterhand van de Vader. Hij zal wederkomen in heerlijkheid om te oordelen levenden en doden. En aan zijn rijk komt geen einde.
Et in Spiritum Sanctum, Dominum et vivificantem, qui ex Patre Filioque procedit. Qui cum Patre et Filio simul adoratur et conglorificatur: qui locutus est per prophetas.
Ik geloof in de heilige Geest, die Heer is en het leven geeft; die voortkomt uit de Vader en de Zoon; die met de Vader en de Zoon te samen wordt aanbeden en verheerlijkt; die gesproken heeft door de profeten.
10
Liedteksten
Et unam, sanctam, catholicam et apostolicam Ecclesiam. Confiteor unum baptisma in remissionem peccatorum. Et expecto resurrectionem mortuorum, et vitam venturi saeculi. Amen.
Ik geloof in de éne, heilige, katholieke en apostolische Kerk. Ik belijd één doopsel tot vergeving van de zonden. Ik verwacht de opstanding van de doden en het leven van het komend rijk. Amen.
Sanctus Sanctus, Sanctus, Sanctus, Dominus Deus Sabaoth; Pleni sunt coeli et terra gloria tua. Hosanna in excelsis.
Heilig, heilig, heilig, De Heer, de God der hemelse machten! Vol zijn hemel en aarde van uw heerlijkheid. Hosanna in den hoge.
Benedictus Benedictus, qui venit in nomine Domini. Hosanna in excelsis.
Gezegend hij die komt in de naam des Heren. Hosanna in den hoge.
Agnus Dei Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, miserere nobis. Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, miserere nobis. Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, dona nobis pacem.
Lam Gods, dat wegneemt de zonden der wereld, ontferm U over ons. Lam Gods, dat wegneemt de zonden der wereld, ontferm U over ons. Lam Gods, dat wegneemt de zonden der wereld, geef ons de Vrede.
11
Biografieën Componisten Wolfgang Amadeus Mozart Wolfgang Amadeus Mozart (1756 - 1791) trok als componerend, viool- en pianospelend wonderkind tussen zijn zesde en zijn 23e jaar door Europa. Zijn enorme vermogen tot absorberen maakte dat deze reizen een diepgaande invloed hadden op zijn componeren. In Salzburg was Mozart aanvankelijk als hofmusicus in dienst van de aartsbisschop, maar in 1781 kwam het tot een breuk en Mozart vestigde zich in Wenen als eerste zelfstandige musicus in de geschiedenis. Daar werd hij beroemd en rijk maar gaf het geld te makkelijk uit, zodat hij toch altijd krap bij kas zat. Met zijn soloconcerten, symfonieën, opera’s en kamermuziek wist hij twee soorten publiek te bedienen: het grote, niet speciaal onderlegde 12
publiek, en de ‘kenners’. Of het nu ging om de opera, de symfonie, het soloconcert, het strijkkwartet, de pianoliteratuur of om vocale werken, op alle gebieden
leverde Mozart bijdragen die gelden als de beste en de bekendste in hun soort.
Biografieën
Joseph Haydn Joseph Haydn (1732 - 1809) was de zoon van een muzikale wagenmaker. De liedjes die zijn vader zong voor de twaalf kinderen zouden Haydn zijn leven lang bijblijven. Van zijn schoolmeester leerde hij klavier en viool spelen. Op zijn achtste jaar werd hij met zijn mooie jongenssopraan aangenomen op de koorschool van de Stephansdom in Wenen. Als bijvakken kreeg hij daar viool- en pianoles. Toen hij tegen zijn zestiende de baard in de keel kreeg kwam hij op straat te staan, maar hij wist het hoofd boven water te houden door onder andere pianoles te geven en zowel orgel als viool te spelen tijdens de kerkdiensten. In die tijd begon hij te componeren en vanaf de jaren zestig ontstonden de eerste ‘divertimenti’ en sonates voor klavier en ook de eerste strijkkwartetten. In 1761 trad hij in dienst van de muzikale vorst Esterházy en dertig jaar lang werkte hij
als kapelmeester aan diens hof. Hij componeerde aan één stuk door: symfonieën, kamermuziek en opera’s. Na twee reizen naar Londen keerde hij terug naar Wenen
waar hij in 1809 stierf, niet lang nadat de stad was ingenomen door Napoleon.
13
Biografieën
Uitvoerenden Harry Christophers Dirigent Harry Christophers kreeg zijn eerste muzikale scholing in de kathedraal van Canterbury, waar hij leider van de koorknapen werd. Hij studeerde muziek aan The King’s School in Canterbury en klassieke talen en muziek aan het Magdalen College in Oxford. In 1977 richtte Harry Christophers The Sixteen op. Daarnaast geeft hij als gastdirigent geregeld leiding aan vooraanstaande orkesten en operagezelschappen. Hij heeft een grote reputatie op het gebied van muziek uit de renaissance, de barok en moderne muziek. Met zo’n honderd titels heeft hij vele hoogstaande cdopnamen tot stand gebracht. Hij ontving daarvoor prijzen als de Gramophone Award for Early Music en de Classical Brit Award 2005 voor de cd getiteld 14
Foto: Molina Visuals
Renaissance. Zijn cd IKON was in 2007 genomineerd voor een Grammy Award en zijn tweede opname van Händels Messiah (label CORO) won de prestigieuze MIDEM Classical Award 2009. In datzelfde jaar was de opname van Händels Coronation Anthems goed voor een Gramophone ‘Artist of the Year’ Award. Harry Christophers is sinds 2008 artistiek directeur van The Handel and Haydn Society
in Boston. Hij is eerste gastdirigent van het Granada Symphony Orchestra en werkt regelmatig met The Academy of St Martin-in-theFields. Ook op het gebied van opera is hij actief. Harry Christophers is Honorary Fellow van het Magdalen College in Oxford en van het Royal Welsh College of Music and Drama. Daarnaast heeft hij een Honorary Doctorate in Music van de University of Leicester.
Biografieën
Julie Cooper Sopraan
die ze vertolkte zijn onder andere Fiordiligi in Così fan tutte (Mozart), Dido in Dido and Aneas (Henry Purcell) en Lucinda in Armide (Gluck). Ook zong ze een rol in de hedendaagse opera Piccard in Space van Will Gregory. Haar concertrepertoire omvat madrigalen van Gibbons, Bachs Matthäus Passion en het Requiem van Mozart. Ze nam deel aan de zeer gewaardeerde serie Sacred Music op BBC4 gepresenteerd door Simon Russell Beale.
Festival, het Aldeburgh Festival en het Barbican Festival. Ze is te beluisteren in concertzalen over heel de wereld met onder andere het City of Birmingham Symphony Orchestra, Tenebrae, Orchestra of the Age of Enlightenment en The Sixteen.
Martha McLorinan Julie Cooper studeerde aan de Royal Academy of Music in Londen, waar ze de Croft Prize for Early Music won. Behalve in barokmuziek is ze ook gespecialiseerd in het hedendaagse repertoire. Julie Cooper trad veelvuldig op als solist en als koorzangeres, onder meer bij The Sixteen, de Birmingham Symphony Orchestra, het Hilliard Ensemble, het Huelgas Ensemble en het King’s Consort. Operarollen
Alt De Britse mezzosopraan Martha McLorinan volgde haar opleiding op het Royal Welsh College of Music and Drama in Cardiff. Ze won de Margaret Tann Williams Prize en studeerde met onderscheiding af. Martha McLorinan is een veelzijdige zangers en heeft een gevarieerde carrière in het opera-, oratorium- en liedgenre. In 2016 trad ze op bij het York Early Music
Vorig jaar tourde ze met I Fagiolini met het programma Betrayal: A Polyphonic Crime Drama en onlangs door Noorwegen met How Like an Angel, een show met zeven acrobaten en negen zangers. Ze maakt geregeld opnamen met de vocale gezelschappen Synergy en London Voices. 15
Biografieën
Jeremy Budd Tenor
Europa en de Verenigde Staten met Bachs Magnificat en Mozarts Requiem en Miss in c. Ook werkte hij mee aan diverse projecten onder leiding van Richard Hickox.
Ben Davies Bas
De Engelse tenor Jeremy Budd trad als jongenssopraan al op met het London Symphony Orchestra en was solist in het Liverpool Oratorio van Paul McCartney. Jeremy Budd studeerde aan de Royal Academy of Music in Londen. Hij maakt deel uit van de koren St Bride’s, Fleet Street en European Voices. Regelmatig zingt hij in de St. Paul’s Cathedral. Met het Monteverdi Choir o.l.v. John Eliot Gardiner tourde hij door 16
De Engelse bas Ben Davies studeerde aan de Royal Academy of Music in Londen en sloot zich vervolgens aan bij het koor van het Glyndebourne Festival Opera. Davies trad op met ‘s werelds beste koren en muziek-
ensembles. In 2000 zong hij met The Sixteen bij hun eerste Choral Pilgrimage en tourde sindsdien regelmatig met hen. Ook nam hij met The Sixteen Vespers van Monteverdi op, Purcells Indian Queen en twee cd’s met Missen van Bach en Saul van Händel. Hij zong onder leiding van dirigenten als William Christie, John Eliot Gardiner en Vladimir Jurowski. Operarollen die hij vertolkte zijn onder andere de zeeman in Dido and Aeneas (Purcell), Ubalde in Armide (Gluck), Guglielmo in Così van tutte (Mozart) en Amis in Le pauvre matelot (Milhaud).
Biografieën
Foto: Molina Visuals
The Sixteen Veertig jaar na de oprichting geldt The Sixteen als een van ’s werelds meest vermaarde ensembles. Het gezelschap omvat zowel een koor als een instrumentaal ensemble dat historische instrumenten bespeelt. Specialiteiten van The Sixteen zijn de vroege
Engelse polyfonie, meesterwerken van de renaissance en muziek uit de barok en de vroeg-Klassieke periode. Ook moderne (koor-)muziek heeft het ensemble op het repertoire. The Sixteen werkte mee aan enkele reeksen van de zeer succesvolle BBC tv-serie Sacred Music, gepresenteerd door acteur Simon Russel Beale. Het gezelschap maakte tournees door geheel
Europa, de Verenigde Staten, Japan en Zuid-Amerika. Zij traden op tijdens de BBC Proms, de Salzburger Festspiele, het Festival van Covent Garden, het Granada Festival, het Lucerne Festival en Istanbul Festival, en in prestigieuze concertzalen als Barbican Centre, het Sydney Opera House, de Wiener Musikverein en het Théâtre des ChampsElysées in Parijs. Sinds 17
Biografieën
2000 brengt The Sixteen met hun ‘Choral Pilgrimage’ (bedevaart) de Tudor Music waar deze hoort, in de mooiste kathedralen van Groot-Brittannië. Van de ruim honderd opnamen die het ensemble heeft gemaakt zijn er vele met prijzen onderscheiden. Voor hun opname van Händels Coronation Anthems werd het gezelschap in 2009 uitgeroepen tot Classic FM Gramophone Artist of the Year. Sinds 2001 voert The Sixteen het eigen label CORO. Enkele jaren geleden lanceerde de groep een nieuw opleidingsprogramma onder de noemer ‘Genesis Sixteen’, voor jonge zangers van 18 tot 23 jaar.
The Sixteen: Sopraan Helen Bongenaar * Kat Carson * Julie Cooper Camilla Harris Katy Hill Kirsty Hopkins Alexandra Kidgell Emilia Morton Alt Ian Aitkenhead Nancy Cole Daniel Collins Martha McLorinan Edward McMullan Tobias Peralta * Kim Porter Tenor Simon Berridge Jeremy Budd Joshua Cooter André Cruz * Mark Dobell George Pooley Julian Stocker Bas James Birchall Ben Davies Eamonn Dougan Robert Evans Tim Jones Jouke Wymenga * Stuart Young
18
* Deze jonge Nederlandse zangers zijn door middel van audities geselecteerd om aan dit project deel te nemen. Daartoe is elke jonge zanger ‘gekoppeld’ aan een zanger van The Sixteen. Eerder deze week waren zij in Londen voor repetities met dit vermaarde gezelschap. Dit educatietraject is op initiatief van de Doelen tot stand gekomen.
Biografieën
Foto: Annelies van der Vegt
Orkest van de 18e Eeuw Het Orkest van de 18e Eeuw werd in 1981 opgericht door Frans Brüggen en bestaat uit circa vijftig leden, afkomstig uit zo’n twintig verschillende landen. De musici gelden allen als specialisten op het gebied van de achttiende-eeuwse muziek en spelen op instrumenten uit die tijd of kopieën daarvan. Op deze wijze proberen zij het doel van het orkest te bereiken: de klassieke
meesterwerken van Haydn, Mozart en Beethoven en werken uit de eerste helft van de achttiende eeuw te laten klinken zoals de componisten het zich destijds moeten hebben voorgesteld. Het Orkest van de 18e Eeuw vormt qua grootte en samenstelling een afspiegeling van de ‘klassieke’ orkesten zoals die in Mannheim, Parijs en Wenen bestonden. Het orkest komt drie tot vijf keer per jaar bijeen voor internationale tournees en maakte talloze cd-opnamen, die vaak werden bekroond met belangrijke prijzen. In 2010 ontving het orkest de
Prins Bernhard Cultuurfonds Prijs, uit handen van de toenmalige Prinses Máxima, ‘vanwege de collectieve topprestatie die het orkest sinds de jaren tachtig op artistiek gebied levert’. In 2014 heeft het orkest afscheid moeten nemen van Frans Brüggen, die op 79-jarige leeftijd overleed. De samenwerking met de ‘founding father’ van het orkest kwam ten einde, maar Brüggen zal een belangrijke bron van inspiratie blijven. Het orkest besloot de traditie van vijf projecten per seizoen voort te zetten en werkt daarvoor samen met verschillende gastdirigenten. 19
Biografieën
Orkest van de 18e Eeuw: Eerste viool Rémy Baudet Marc Destrubé Kees Koelmans Franc Polman Irmgard Schaller Annelies van der Vegt Sayuri Yamagata Tweede viool Staas Swierstra Hans-Christian Euler Guya Martinini Marinette Troost Dirk Vermeulen Richard Walz Gustavo Zarba Altviool Emilio Moreno Marten Boeken Antonio Clares Else Krieg Yoshiko Morita Cello Richte van der Meer Albert Brüggen Lidewij Scheifes Rainer Zipperling Contrabas Margaret Urquhart Robert Franenberg
20
Fluit Michael Schmidt-Casdorff Kate Clark Hobo Frank de Bruine Alayne Leslie Klarinet Eric Hoeprich Guy van Waas Fagot Danny Bond Hugo Rodriguez Arteaga Hoorn Teunis van der Zwart Stefan Blonk Trompet Graham Nicholson Mark Geelen Trombone Sue Addison Phil Dale Steve Saunders Pauken Maarten van der Valk Orgel Pieter-Jan Belder
Seizoen 2017-2018 Serie Koren De beste koren uit België, Duitsland, Noorwegen, Estland, Engeland én Nederland bieden een brede blik op de rijke Europese koorcultuur. In deze concerten is de sfeer te proeven van Kerstmis in Noorwegen en van een Russisch-orthodoxe kathedraal met zinderende zestienstemmigheid. Of de uitgelaten muziek van het Midzomerfeest in Estland en de mooiste renaissancemuziek geschreven voor de Sixtijnse Kapel. Elk concert is een wereld op zich. vr 29 sep / 2017 Collegium Vocale Gent De klankkathedraal van Schnittke za 14 okt / 2017 Capella de la Torre + RIAS Kammerchor Echo’s van de Reformatie (+ college Reformaties en verbanden met het muzikale leven) vr 3 nov / 2017 Cappella Amsterdam Boetepsalmen – Het grootse gebaar van Schnittke wo 20 dec / 2017 Noors Solistenkoor Rós - Kerstmis in Noorwegen ma 5 feb / 2018 Ests Kamerkoor Arvo Pärt en de vocale rijkdom van Estland zo 4 mrt / 2018 The Tallis Scholars Geïnspireerd door de Sixtijnse Kapel wo 18 apr / 2018 Nederlands Kamerkoor Miserere 21
Verwacht
Juni vr 2 jun / 21.00 uur / Kleine Zaal Lost & Found
Mei zo 21 mei / 11.00 uur Ere Lievonen + Anne Veinberg Laboratonium 2 zo 21 mei / 20.15 uur Dagboek van een verdwenene Muziektheater Transparant vr 26 mei / 20.15 uur Sergei Leiferkus, Olesya Golovneva + Semyon Skigin Het authentieke Russische lied
do 22 jun / 20.30 uur / Kleine Zaal Kel Assouf The Rest is Noise
Holland Festival 3 t/m 25 juni 2017
ma 5 + di 6 + wo 7 + do 8 jun / 19.00 uur The Nation Eric de Vroedt, Het Nationale Theater vr 9 jun / 20.30 uur Cowell, Cage, Crumb Margaret Leng Tan
za 27 mei / 20.15 uur Smell of Bliss Liza Ferschtman + LeineRoebana
za 10 jun / 20.30 uur Robots/Non/Robots Mouse on Mars, Ensemble Musikfabrik, André de Ridder
zo 28 mei / 15.00 uur Ton Koopman Wat is het geheim van het orgel? (8+)
do 15 + vr 16 jun / 20.30 uur Octavia. Trepanation Boris Joechananov, Dmitri Koerljandski, Stanislavsky Electrotheatre
di 30 mei / 20.30 uur Terry Riley + Gyan Riley In concert
za 17 jun / 20.30 uur Ruang Suara Ensemble Modern, Senyawa
22
zo 18 + ma 19 / 20.30 uur Setan Jawa Garin Nugroho, Rahayu Supanggah di 20 jun / 20.30 uur Orchester-Finalisten Studenten Koninklijk Conservatorium wo 21 jun / 20.30 uur Alles wieder gut Franui, Florian Boesch, Jonas Dahlberg vr 23 jun / 20.30 uur Black Angels Ragazze Quartet, Slagwerk Den Haag, Ives Ensemble
Strange Sounds From Beyond zo 25 jun / 12.00 - 23.00 uur / NDSM
Huil van de Wolff Elke 22e van de maand klinkt om 20.00 uur het geluidsmonument Huil van de Wolff. Martijn Padding componeerde deze interactieve geluidsinstallatie ter herinnering aan oprichter van het Muziekgebouw Jan Wolff (1941 - 2012). Zie voor meer informatie muziekgebouw.nl/ huilvandewolff Geheimtips Bijzondere concerten
Foto: Erik van Gurp
Restaurant Zouthaven Kom voor het concert eten in restaurant Zouthaven. Reserveren: 020 788 2090 of zouthaven.nl
Rondom het concert - Na aanvang van het concert heeft u geen toegang meer tot de zaal. - Zet uw mobiele telefoon uit voor aanvang van het concert. - Het maken van beeld- of geluidsopnamen in de zaal alleen met schriftelijke toestemming. - Algemene Bezoekersvoorwaarden zijn na te lezen op muziekgebouw.nl
Bij de prijs inbegrepen Reververingskosten en garderobe zijn bij de kaartprijs inbegrepen. Ook een pauzedrankje, tenzij anders vermeld op uw concertkaartje. Bij concerten zonder pauze staan drankjes klaar na afloop van het concert.
Steun het Muziekgebouw Inkomsten uit kaartverkoop dekken ten dele onze kosten. Word vriend of doneer: met uw extra steun kunnen we concerten op het hoogste niveau blijven organiseren. Meer informatie: muziekgebouw.nl/steunons
Op de hoogte blijven? Blijf op de hoogte van nieuw geboekte concerten of ander nieuws. Volg ons via onze e-nieuwsbrief (aanmelden op muziekgebouw.nl), Facebook, Twitter of Instagram. Dank! Wij kunnen niet zonder de steun van onze vaste subsidiĂŤnten en Vrienden van het Muziekgebouw. Wij zijn hen daarvoor zeer erkentelijk.
Druk binnenwerk
23