Do 23 nov 2017 Grote Zaal 20.15 uur
Donderdag avondserie
Ensemble Musikfabrik Premièreprogramma
Het gratis beschikbaar stellen van dit digitale programmaboekje is een extra service ter voorbereiding op het concert. Het is uitdrukkelijk niet de bedoeling deze versie tijdens het concert te raadplegen via uw mobiele telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor de andere concertbezoekers. Bij voorbaat dank.
Programma
Donderdag avondserie Do 23 nov 2017 Grote Zaal 20.15 - 22.15 uur
Ensemble Musikfabrik Premièreprogramma Enno Poppe dirigent Paul-Alexandre Dubois bariton Axel Porath altviool Dirk Wietheger cello Frédéric Tentelier regie Têtes Enno Poppe (1969) Filz (2017; Nederlandse première) voor altviool solo *
ca. 55 minuten voor de pauze ca. 40 minuten na de pauze
Inleiding Foyerdeck 1 19.15 - 19.45 uur Muziekpubliciste Thea Derks in gesprek met dirigent Enno Poppe
Michael Beil (1963) String Jack (2016; Nederlandse première) voor cello met live video en tape
Eivind Buene (1973) Lessons in Darkness (2017; Nederlandse première) voor ensemble ** Pauze Misato Mochizuki (1969) Têtes (2017; Nederlandse première) voor stem en ensemble *** ·· Prologue ·· Diplomatie ·· Le fantôme à la tête coupée ·· La multiplication des samouraïs ·· Le fantôme sans visage ·· Epilogue * Compositie in opdracht van Musikfabrik en Kunststiftung NRW ** Compositie in opdracht van SWR en het Norske Komponistenfonds, gesteund door Kunststiftung NRW tijdens Campus Musikfabrik *** Compositie in opdracht van SWR. Tekst door Dominique Quélen, gebaseerd op Kwaidan van Lafcadio Hearn
2
Bent u niet vergeten uw mobiele telefoon uit te zetten? Dank u wel.
Toelichting Het Duitse Ensemble Musikfabrik is regelmatig te gast in het Muziekgebouw. De afgelopen jaren kregen twee concerten rond Frank Zappa stormachtige bijval uit het publiek. Gedirigeerd door Enno Poppe, een van de meest prominente Duitse componisten van dit moment, brengt Ensemble Musikfabrik ditmaal een programma vol contrasten met muziek die in de meeste gevallen nog geen jaar oud is. In twee solostukken, voor altviool en cello (respectievelijk van Poppe zelf en van landgenoot Michael Beil), en twee voor ensemble (van de Noor Eivind Buene en de Japanse Misato Mochizuki), komen uiteenlopende elementen voorbij: bijzondere speeltechnieken, het gebruik van digitale videotechnieken en een theatrale setting.
Enno Poppe Filz Enno Poppe schreef Filz in 2014 als altvioolconcert voor strijkorkest. Hij bewerkte het tot een solostuk dat eerder dit jaar in première ging. Filz behoort tot een serie composities van Poppe, die hij naar een specifiek materiaal noemt. In dit stuk heeft hij verwerkt hoe vilt (Filz in het Duits) aanvoelt. Dat heeft geresulteerd in een rijke en zachte klank vol glissandi, die met verschillende technieken gespeeld worden. Op verzoek van Axel Porath, altviolist van Ensemble Musikfabrik, heeft hij de solopartij uit de oorspronkelijke compositie gelicht. Hij heeft die partij uiteengerafeld en de resulterende componenten deels anders gerangschikt. Zo is een heel nieuw stuk ontstaan.
Michael Beil String Jack De Duitse componist Michael Beil componeerde String Jack op verzoek van Dirk Wietheger, cellist van Ensemble Musikfabrik. Het stuk is het eerste deel van een serie waar Beil aan werkt. Daarin plaatst hij musici tegenover geprojecteerde versies van henzelf, opgenomen terwijl ze aan het spelen zijn. String Jack is opgezet als drieluik. In het midden is Wietheger te zien terwijl hij zijn partij speelt. Links en rechts zijn de opnamen van hem te zien en te horen, respectievelijk gericht op de hand waar hij mee strijkt en de hand waarmee hij de toonhoogte bepaalt. Beil wisselt de opnamen op de zijpanelen af met gefilmde fragmenten van bekende en opmerkelijke muziek voor cello. Daarin komt cellorepertoire voorbij dat meer dan twee eeuwen omspant, van Joseph Haydn tot Helmut Lachenmann, gespeeld door grootheden op het instrument als Mstislav Rostropovitsj en Sol Gabetta, maar ook instructievideo’s voor studenten. Hij stelde zich daarbij de vraag wat het oudste stuk was, wat het meest geliefde, wat het meest extreme. Bovendien wil hij in deze 3
Toelichting
Jack-composities onderzoeken hoe je in de toekomst door middel van elektronische media een stuk voor een solist zo in kunt richten dat de musicus zijn eigen orkest vormt. Beil benadrukt dat alles in String Jack vastligt. Wietheger, die het stuk uit zijn hoofd speelt, moet de partituur exact volgen.
Eivind Buene Lessons in Darkness De Noorse componist Eivind Buene begon aan Lessons in Darkness in het hartje van de winter van 2017. Geen opgewekte periode, zegt hij zelf. In het noorden van Europa is het dan maar een paar uur licht. De lange nachten bieden ruime gelegenheid om de duistere politieke ontwikkelingen van de laatste tijd te overdenken. Op persoonlijk vlak gaf een groot aantal begrafenissen die hij in het afgelopen jaar bijwoonde hem te denken. De titel verwijst naar de traditie uit de barok van liederen die geschreven zijn op de Klaagliederen van Jeremia. In de drie delen van Lessons in Darkness, die zonder onderbreking uitgevoerd worden, stelt Buene verschillende muzikale karakteristieken tegenover elkaar: complexiteit en eenvoud, coherentie en chaos, akoestische instrumenten tegenover eigentijdse ‘historische’ instrumenten als Moog synthesizer en Fender Rhodes en getempereerde stemming tegenover reine intonatie. 4
De eerste ‘les’ behandelt de wrijving tussen het individu en het collectief, een klaagzang die verloren raakt in de schaduwen die de andere stemmen over hem heen werpen. In de tweede ‘les’ is het concept van duisternis vertaald naar instrumenten in de basregisters. De derde ‘les’ legt de nadruk op organisatie. Het ensemble valt uiteen in kleinere eenheden, die onderlinge samenhang proberen te vinden. Het is muziek die, geschreven uit wanhoop, vooruitblikt naar nieuwe mogelijkheden, en zodoende toch troost kan bieden.
Misato Mochizuki Têtes Als uitgangspunt voor Têtes nam de Japanse componiste Misato Mochizuki de krachtige symboolwerking van het hoofd. Het staat voor de persoonlijkheid van het individu. Zo wordt bij onthoofding symbolisch ook de identiteit van de persoon in kwestie vernietigd. Mochizuki heeft Têtes gemodelleerd naar het gestileerde Japanse theatergenre Rakugo. Een enkele acteur, omringd door eenvoudige rekwisieten, vertelt een verhaal waarin hij meerdere persoonlijkheden vertolkt door verschillen in toonhoogte en gebaren. Doorgaans zijn het komische vertellingen. Voor deze voorstelling heeft Mochizuki de Franse auteur Dominique Quélen gevraagd verhalen te schrijven met het hoofd als centraal thema.
Toelichting
Hij baseerde deze op de traditionele Japanse spookvertellingen uit Kwaidan: Studies and Stories of Strange Things, van Lafcadio Hearn, en bedacht daar eigen verhalen bij. Net als Lessons in Darkness ging Têtes vorige maand in première in de Donaueschinger Musiktage. Tekst toelichting: René van Peer
5
Libretto Misato Mochizuki TÊTES (d’après Lafcadio Hearn)
PROLOGUE J’entre. Je m’assois. Je suis moi. Moi qui vous parle. Mais la tête n’est pas si bien accrochée au corps qu’on ne puisse la perdre (un coup d’éventail) comme ça. Vous allez voir. DIPLOMATIE On amène le condamné dans le yashiki. On l’agenouille. On lui lie les bras. On l’immobilise avec des sacs de pierres devant le maître. Le condamné : Maître, si j’ai mal fait, c’est par bêtise. Ne me tuez pas ou je me vengerai de vous ! Le maître : Bien sûr. Le condamné : Mon fantôme portera ma colère ! Le maître : Je tremble. Le condamné : J’enrage ! Le maître : M’en donneras-tu une preuve ? Feras-tu un signe une fois décapité ? Le condamné : Bien sûr ! Le maître : Alors voici : que ta tête morde la pierre de ce tobi-ishi. Mords la pierre si ta fureur est telle, et je te croirai. Le condamné : Je la mordrai ! Le maître : J’en doute. Le condamné : Je la mordrai, vous dis-je ! Le maître : Belles paroles, vaines menaces. Le condamné : Je la m… (Un coup d’éventail.) Sssssst, le couperet du sabre, et la tête, projetée par deux longs jets de sang, roule vers le tobi-ishi. Et voilà qu’elle bondit ou rebondit et que ses dents, clac, se referment sur le bord de la pierre, puis elle retombe inerte. Stupeur. Effroi. Gémissements des serviteurs. Mais le maître, un samouraï, donne son sabre à laver. Un serviteur verse de l’eau sur la lame avant de l’essuyer soigneusement dans du papier de soie. Fin de l’incident. 6
Libretto
Que va-t-il arriver ? Les mois passent dans la crainte, dans la terreur, dans les tremblements. Les mercenaires, les domestiques s’attendent à tout moment à voir s’accomplir la vengeance du mort. Le simple bruit du vent dans les bambous les fait sursauter. Les serviteurs : Maître, faites célébrer un service segaki ! Le maître : Inutile. Il n’arrivera rien. Les serviteurs : Maître ! Le maître : Rien n’arrivera. J’ai détourné de moi sa fureur. Sa dernière pensée fut de mordre la pierre. Rien n’arrivera. Et en effet il n’arrive rien. Rien du tout. LE FANTÔME À LA TÊTE COUPÉE Il y a bien longtemps, en des temps troublés, Kwairyo, prêtre errant qui fut un fameux samouraï sous le nom d’Isogai Heidazaemon Taketsura, est assis sur un rocher, contre un arbre, la nuit tombée, dans la montagne obscure. Un bûcheron vient à passer, qui s’étonne. Le bûcheron : Seigneur, ne craignez-vous pas de croiser ici quelque fantôme poilu ? Ils pullulent en ces lieux solitaires. Kwairyo, riant : Un fantôme ? Contre un hôte de nuage et d’eau, comme on dit ? Je n’ai pas peur. Et les lieux solitaires sont propices à la méditation. Le bûcheron : Vous êtes courageux, ne soyez pas téméraire. L’endroit est périlleux. Venez plutôt, vous serez à l’abri chez moi. L’homme est aimable, Kwairyo le suit. Le chemin est long. On finit par arriver en vue d’une cabane avenante. On se lave les pieds dans un bassin peu profond dont l’eau est amenée par un système de tuyaux de bambous depuis une cascade voisine. On entre. (Un temps.) Quatre personnes sont déjà là qui se chauffent devant le petit foyer. Avec quelle courtoisie on l’accueille ! Quel tact pour des paysans ! Le bûcheron : Seigneur, je n’ai pas toujours été ce que vous voyez que je suis. J’ai connu les honneurs, mais mon amour des femmes et du vin a causé ma perte et celle de ma maison, et m’a mené à cette vie humble et misérable où je tâche d’expier mes fautes en venant en aide aux malheureux. Kwairyo : Mon ami, l’âge et le repentir apportent la sagesse aux plus fous. Je ne doute pas que vous ayez bon cœur. Je prierai cette nuit pour que le sort vous soit clément. On se quitte pour la nuit. Kwairyo rejoint la couche qu’on lui a préparée, où il prie jusqu’à une heure avancée. La nuit claire, le concert des insectes, la rumeur de la cascade… Le bruit de l’eau lui donne envie d’aller boire à l’aqueduc. Il repousse avec précaution le panneau de sa chambre, et… Horreur !... Cinq corps étendus sur le sol !... Sans têtes !... Quel crime affreux !... Et pourtant… pas de sang… pas de blessures… Mais alors… Des Rokuro-Kubi ! Même le aruji ! Ne croyez pas que pour le coup tout le sang de Kwairyo reflue de sa face et de son cœur. 7
Libretto
Après avoir considéré froidement la scène, il conçoit de transporter ailleurs les corps : ainsi leurs têtes ne pourront les retrouver ni les rejoindre, se cogneront trois fois contre terre et rebondiront comme des balles avant de retomber inertes – et c’en sera fini des Rokuro-Kubi. Ni une ni deux, il saisit le corps du aruji par les pieds, et le voilà bientôt dehors à le traîner, quand soudain… Des voix… Il s’approche, s’abritant dans l’ombre des arbres… et voit les cinq têtes de ses hôtes occupées à dévorer des vers et des insectes en bavardant. Quelle vision ! Et voilà la tête du aruji qui s’écrie : La tête : Il est gros et gras, ce prêtre, quel festin quand nous le mangerons ! A-t-il fini de prier pour moi, à présent ? Que l’un de vous aille donc voir. Voletant telle une chauve-souris vers la cabane, une tête s’en va vérifier, qui bientôt s’en revient épouvantée : La 2e tête : Il n’est plus là ! Il est parti en emportant ton corps, maître ! La 1ère tête : Ahi ! Ahi ! Hélas ! Je vais donc mourir ! Mais avant, où est-il, ce damné prêtre, que je le déchiquette ?... Ah, le voilà, caché derrière cet arbre ! Et les cinq têtes de bondir vers Kwairyo ! Celui-ci s’arme d’une grosse branche avec laquelle (coups d’éventail) il frappe et frappe tant et si bien que les têtes s’enfuient, sauf celle du aruji qui s’acharne malgré les coups, tantôt ci, aïe ! tantôt là, ouille ! bondit vers lui, clac (fermer l’éventail), referme ses dents sur sa manche gauche, pousse une plainte et meurt ! Mais elle reste accrochée, impossible de lui faire desserrer les dents ! Kwairyo a beau la tirer en tous sens, rien n’y fait. Il n’a plus qu’à partir ainsi, dans la nuit déjà pâlissante. Mais quel curieux miyage, pense-t-il en riant, que la tête d’un fantôme ! Et lorsqu’il arrive, dans cet appareil, à la ville de Suwa, quel mouvement à sa vue ! Une foule ! Les enfants pleurent ! Les femmes s’évanouissent !... Une voix : Au meurtre ! Une autre : À l’assassin ! Une autre : Voyez sa victime ! Une autre : On dirait qu’elle va parler ! Une autre : Elle parle entre ses dents ! On l’arrête et on l’interroge. Un magistrat : Que fait un prêtre ainsi flanqué d’une tête humaine ? Un autre : Quelle audace d’étaler la preuve de votre crime aux yeux de tous ! Kwairyo rit en les écoutant. Et il raconte son aventure avec de grands éclats de rire aux meilleurs endroits. Il rit tant que les magistrats le jugent pour de bon un criminel endurci. On résout de l’exécuter sur le champ. Alors un magistrat parmi les plus vieux, jusque-là muet, prend la parole... Le magistrat : Examinons d’abord la tête. Silence. Kwairyo lève sa manche et présente la tête aux juges : on constate sur la nuque d’étranges caractères rouges, mais nulle blessure. Elle semble s’être détachée comme la feuille d’un arbre. 8
Libretto
Le magistrat : Le livre de Nan-ho-i-butsu-shi mentionne ces caractères rouges sur la nuque des Rokuro-Kubi. Un autre : Alors cet homme dit vrai. Le magistrat : Mais quelle sorte de prêtre êtes-vous ? N’avez-vous pas été samouraï ? Kwairyo : Je fus guerrier sous le nom d’Isogai Heidazaemon Taketsura. A ce nom, un murmure d’admiration s’élève. Beaucoup ont entendu parler de lui. On l’escorte jusqu’à la demeure du daimyō, qui l’invite et lui offre un banquet. Plus tard, il quitte Suwa aussi heureux qu’on peut l’être en ce monde passager. Et la tête ? Il la garde. Pas un instant il n’a songé à changer de koromo ! Mais quand il croise la route d’un voleur de grand chemin qui entreprend de le dépouiller, il le lui offre. Le bandit voit alors ce qui pend à la manche et s’écrie : Le bandit : Ahi ! Qui êtes-vous donc ? Non un prêtre mais sûrement un brigand, comme moi, pire que moi ! Cette tête pourrait me servir à épouvanter le monde : votre koromo, seigneur prêtre ? En échange, je vous donne mon habit et cinq ryo d’or pour la tête ! Kwairyo : C’est celle d’un fantôme et elle ne vous amènera que du mal. Le bandit : Ta ta ta ! Plaisanterie ! Voici mon habit et l’argent, faisons l’échange ! On procède, et Kwairyo, riant toujours, poursuit sa route. Et le bandit ? Après avoir usé de la tête et du koromo sur les grands chemins, il arrive à Suwa où il apprend toute l›histoire. La peur lui fait chercher et retrouver la cabane. Faute de corps, il enterre la tête, fait ériger une pierre funéraire et célébrer des services segaki pour le repos de l’esprit du Rokuro-Kubi. LA MULTIPLICATION DES SAMOURAÏS – Dis-moi, es-tu samouraï ? – Oui. – Quel samouraï es-tu donc ? Es-tu le samouraï mort ? – Oui. – Lequel es-tu ? – Le troisième. – Tes exploits sont-ils ceux du premier ? – Oui, et ceux du deuxième aussi, et du suivant. – Le troisième ? – Je suis le troisième : ceux du quatrième. – Combien de samouraïs êtes-vous ? Réponds. – Nous ne sommes qu’un. – Non. Réponds dans ce casque de samouraï mou. (Il lui enfile un sac sur la tête.) 9
Libretto
– Jusqu’au dernier nous ne sommes qu’un : le premier. – La voix qui sort du sac est-elle la sienne ? – Oui. – On ne dirait pas. Je vais retirer le sac et ta tête viendra avec. – Alors le quatrième répondra. – Où est-il ? – Ici. – Je ne le vois pas. – Il est en route. Il sera bientôt là. C’est comme si c’était fait. C’est fait. Il y est déjà. – Ça n’a aucun sens. – Ça en a beaucoup, au contraire. – Et le quatrième est là ? – Oui. De sous le sac je le vois, et le cinquième, et le sixième, en différents points de la route. – Et le dernier, où est-il ? – Il n’y en a pas. – Tout à l’heure il y en avait un. – Il n’y en aura pas plus qu’il n’y en avait. La multiplication des samouraïs est infinie. – Et le premier, tu l’as connu ? – Non. Il est mort bien avant que je naisse et vivra jusqu’à ce que je meure et encore au-delà. – Au-delà il n’y a rien, il n’y a personne. – D’autres naîtront qui auront le même âge que celui qui est mort. – Êtes-vous plusieurs en même temps ? – Nous ne sommes qu’un. – Et successivement ? – Toujours un. – Pourquoi alors ces numéros ? – Même samouraï, nouveaux modèles, plus récents. Comme vos rois, vos papes, vos appareils. – Bien. Ferme les yeux, je retire le sac. LE FANTÔME SANS VISAGE Un soir, très tard, il y a longtemps, je montais en me hâtant la Côte de la Province de Kii, toujours déserte à la nuit tombée : on préférait faire un long détour et l’éviter car un mujina s’y promenait. Près d’un fossé, j’entendis pleurer une femme. Craignant qu’elle ne veuille se jeter à l’eau, je m’approchai pour lui porter secours ou consolation. Elle était gracieuse, richement vêtue et me parut de bonne famille. O-jochû, lui dis-je, dites-moi votre chagrin, je serais si heureux de vous aider si je le puis – et je le désirais vraiment, mais elle continua de pleurer, cachant son visage derrière sa manche (un mouvement d’éventail). S’il vous plaît, l’heure et 10
Libretto
le lieu ne sont ni sûrs ni convenables pour une jeune dame, laissez-moi vous aider. Elle se releva lentement mais sans cesser de gémir et de sangloter, me tournant le dos et dissimulant toujours son visage. Posant ma main sur son épaule avec douceur, j’essayai encore : O-jochû, écoutez-moi… Alors elle se retourna, écarta son bras (un mouvement d’éventail) et se passa la main sur le visage : elle n’avait ni yeux, ni nez, ni bouche ! Je m’enfuis en hurlant et remontai la route obscure et déserte sans oser m’arrêter ni me retourner. Enfin j’aperçus une lanterne, si loin qu’on aurait plutôt dit la lumière d’un ver luisant, et me pressai vers elle : c’était celle d’un marchand de soba ambulant. Quel soulagement ! Je me jetai à ses pieds en lâchant un pet sans pouvoir reprendre mon souffle ni prononcer d’autre son que : ah !... ah !... ah !... Kore ! Kore ! fit-il, du calme ! Qu’est-ce qui vous arrive ? Vous a-t-on fait mal ? Je fis signe que non. Vous a-t-on fait peur ? Je fis signe que oui. Des voleurs ? Non, dis-je enfin, une femme… sur le chemin… qui m’a montré… ah !... je ne peux vous dire ce qu’elle m’a montré… N’était-ce pas quelque chose comme ceci ? s’écria-t-il en caressant son visage, lequel prit aussitôt l’aspect d’un Œuf... Et au même instant la lumière s’éteignit ! EPILOGUE Et l’histoire du jeune Chûgorô ? Il épousa au fond d’une rivière une belle dame qui le vida de son sang : celle qui hante ces lieux depuis les temps anciens, qui n’est ni une femme-serpent ni une femme-dragon, mais tout bonnement une grosse… vilaine… grenouille ! Et moi qui vous parle… Moi ? Qui vous parle ? Qui vous ? Écoutez. Vous voilà. Vous m’écoutez. Je vous regarde. Vous me voyez vous regarder et, m’écoutant, vous entendez que je vous parle et me regardez sans savoir qui vous parle et vous regarde. Je ne le sais pas non plus. Si je joue un rôle, il n’est dans aucune histoire que je raconte. Où est l’histoire où je suis, c’est ce que je ne puis dire, ni si je suis le personnage que je joue, car à la fin tout s’efface et avec ce tout disparaît ce qui reste quand tout a disparu, qui d’un coup d’éventail ou d’autre chose a tout effacé, et d’abord le visage à quoi se reconnaît chacune ou chacun.
11
Biografieën Componisten Enno Poppe
prestaties’. Naast zijn activiteiten als componist treedt hij op als dirigent (sinds 1998 van ensemble mosaik) en pianist. Hij geeft onder meer les tijdens de jaarlijkse zomercursussen in Darmstadt. Hij is lid van de Akademie der Künste in Berlijn, de Akademie der Wissenschaften und Künste in Düsseldorf en de Bayerische Akademie der Schönen Künste in München.
Michael Beil
foto: Klaus Rudolph
Enno Poppe (1969) studeerde aan de Hochschule der Künste in Berlijn. Poppe geldt als een van de meest prominente Duitse componisten van het moment. Poppe heeft talrijke prijzen ontvangen voor zijn werk, waaronder een prijs van de Akademie der Künste in Berlijn en in 2013 de Hans-Werner-HenzePreis voor ‘voortreffelijke 12
Michael Beil (1963) studeerde piano en muziektheorie aan de
Hochschule für Musik in Stuttgart, en compositie bij Manuel Hidalgo. In de jaren negentig gaf hij les aan conservatoria in de Berlijnse wijken Kreuzberg en Neukölln. Beil was daar hoofd van de afdeling eigentijdse muziek en van de vooropleiding. In diezelfde periode was hij directeur van Klangwerkstatt, een Berlijns festival voor eigentijdse muziek. Beil heeft gewerkt met diverse ensemble, waaronder het Ensemble Modern. In zijn werk combineert hij elektronische en instrumentale muziek met video. Een belangrijke rol daarin speelt de podiumsituatie tijdens een concert, in relatie tot het ontstaansproces van composities. Dat maakt hij zichtbaar door het inzetten van video, deels live en deels eerder opgenomen. Beil zet in zijn muziek vraagtekens bij het fenomeen meesterwerk door bekende muziekstukken in een ongebruikelijke context te plaatsen. www.michael-beil.com
Biografieën
Eivind Buene
eerste roman. Sindsdien volgden nog twee romans en een bundel essays over muziek en literatuur. Buene is compositiedocent aan de Norges musikkhøgskole, het conservatorium in Oslo. www.eivindbuene.com
Misato Mochizuki
De Noorse componist en auteur Eivind Buene (1973) heeft gewerkt met uiteenlopende Europese ensembles en orkesten, waaronder Ensemble intercontemporain. Buene werkt ook samen met improviserende musici, waarbij hij de grensgebieden onderzoekt tussen notatie en andere organisatieprincipes in muziek. Naast zijn werk als componist is Buene ook actief als schrijver van essays en recensies. Hij publiceerde in 2010 zijn
Tot nu toe heeft Mochizuki bijna zestig composities geschreven, waaronder een opera en symfonische werken. Er zijn twee cd’s speciaal gewijd aan haar muziek, uitgevoerd door Klangforum Wien en het mdi ensemble. Ze was van 2011 tot 2013 composer in residence van het Festival international de musique in Besançon. Ze geeft compositiecursussen, onder meer in Darmstadt en het Conservatorium van Amsterdam. Ze schrijft een column in het meestgelezen dagblad van Japan, het vermaarde Yomiuri Shimbun. www.misato-mochizuki.com
foto: Jérémie Souteyrat
In haar werk combineert de Japanse componiste Misato Mochizuki (1969) westerse en Aziatische tradities, en heeft daarin een breed spectrum aan klankkleuren weten te ontwikkelen binnen een veelvoud aan vormen. 13
Biografieën
Uitvoerenden Axel Porath Altviool
zoals het Abegg Trio, het Odeon Quartet en de Tübinger Kammersolisten, en was drie jaar lang aanvoerder van de altviolisten in de Heidelberg Symphoniker. Met de ensembles Gelber Klang en ZEMENTWERK legt hij zich toe op hedendaagse muziek. Hij is sinds 2002 lid van Ensemble Musikfabrik.
Dirk Wietheger Cello
foto: Klaus Rudolph
foto: Klaus Rudolph
Axel Porath (1972) studeerde altviool aan de Musikhochschule in Stuttgart, vervolgens bij Hubert Buchberger in Frankfurt en Jörg-Wolfgang Jahn in Karlsruhe. Porath volgde ook lessen in kwartetspel bij het Melos Quartet en het Borodin Quartet. Hij speelde in diverse kamerensembles, 14
Cellist Dirk Wietheger (1972) studeerde aan de Hochschule für Musik in Detmold en de Hochschule für Musik und Theater in Hannover. Wietheger volgde talrijke masterclasses, onder meer bij David Geringas en Heinrich Schiff. Op negentienjarige leeftijd werd hij gevraagd om tijdens het Festival Aktive Musik Ruhrgebiet een werk voor cello solo van de Japanse componist
Biografieën
Seiichi Inagaki in première te brengen. Hij speelt als solist en in kamerensembles voornamelijk muziek van de 20e en 21e eeuw. Een solo-cd uit 2004 met werken van Sofia Goebaidoelina, Leos Janáček en Edvard Grieg werd enthousiast ontvangen. Hij is sinds 2001 lid van Ensemble Musikfabrik.
Paul-Alexandre Dubois Bariton
de chambre Accentus en Axe 21, waarmee hij werken van Luciano Berio, György Kurtág en Heinz Holliger instudeerde. Dubois speelde de rol van Nekrotzar in de opera Le Grande Macabre van György Ligeti, en heeft diverse opera’s geregisseerd, waaronder The Four Note Opera van Tom Johnson. Hij heeft een voorkeur voor muziektheater met bijzondere ensceneringen.
foto: Thierry Beauvir
Paul-Alexandre Dubois studeerde tegelijkertijd piano, zang, viool en contrabas aan het conservatorium van SaintMalo, en muziektheorie aan de Sorbonne in Parijs. Dubois zingt in diverse ensembles, waaronder de Groupe Vocal de France, Nouvel Ensemble Vocal en Chapelle Royale. Hij is medeoprichter van het Chœur 15
Biografieën
foto: Jonas Werner-Hohensee
Ensemble Musikfabrik Opgericht in 1990 richt het Ensemble Musikfabrik uit Keulen zich op het uitvoeren van eigentijdse muziek. Het ensemble bestaat uit een internationale groep van solisten, en ziet zichzelf als een werkplaats die speciaal ingericht is voor artistieke vernieuwing. Het ensemble beweegt zich graag in een muzikaal terra incognita van nieuwe en onbekende muziek, bij voorkeur als die in een bijzondere vorm gegoten is en geschreven 16
is in opdracht van het ensemble. Daarbij werkt het intensief samen met de betreffende componist. Ensemble Musikfabrik heeft muziek uitgevoerd van Louis Andriessen, Péter Eötvös, Heiner Goebbels, Mauricio Kagel, Helmut Lachenmann en Karlheinz Stockhausen. Het betrekt andere disciplines bij zijn uitvoeringen, zoals dans, theater, literatuur en beeldende kunst. Het ensemble richt zich niet alleen op uitgeschreven partituren, maar werkt ook met open vormen en improvisatie. In 2014 voerde Ensemble Musikfabrik in het Muziekgebouw het avondvullende Delusion of the Fury uit van Harry Partch,
op microtonale instrumenten die door de componist ontworpen waren. Het ensemble verzorgt jaarlijks rond de tachtig concerten. www.musikfabrik.eu
Helen Bledsoe fluit Peter Veale hobo Carl Rosman klarinet James Aylward fagot Christine Chapman hoorn Marco Blaauw trompet Bruce Collings trombone Melvyn Poore tuba Makiko Goto koto Ulrich Löffler piano Benjamin Kobler piano Dirk Rothbrust percussion Hannah Weirich viool Sarah Saviet viool Axel Porath altviool Dirk Wietheger cello Florentin Ginot contrabas
Verwacht
Donderdag avondserie Serie Asko|Schönberg
Asko|Schönberg Spiegelpaleis
Do 30 nov 2017 Grote Zaal 20.15 uur
Spiegelpaleis is een avondvullend kamermuziekwerk met live-elektronica en spreek/zangstem. Klaas de Vries, een van de grote Nederlandse componisten van nu, liet zich leiden door de vraag ‘in welke richting de westerse gecomponeerde muziek zich zou moeten ontwikkelen’. Een onbeantwoorde vraag die dit werk actueel maakt. In Spiegelpaleis strijden twee tegengestelde richtingen met elkaar. De ene richting leidt naar steeds welluidender muziek en de andere naar steeds schrillere, dissonante klanken. Schuberts Octet speelt in het hele stuk een rol als object van verlangen. Door de tegengestelde ontwikkeling komen de twee richtingen in steeds groter contrast tot elkaar te staan en wordt het verlangen naar het tonale paradijs (Schubert) steeds sterker. De Vries legt hiermee op fraaie wijze een link tussen de laat-romantische en hedendaagse muziek. Het Parool prees het Spiegelpaleis, waarvan een deel eerder werd uitgevoerd, in een 5-sterrenrecensie als ‘een grootst monument voor de intelligentie, de fantasie, de eruditie, […] en de goede smaak’. U hoort in dit concert de première van het volledige stuk.
Klaas de Vries foto: Teo Krijgsman
Asko|Schönberg is ensemble in residence.
Programma: Klaas de Vries Spiegelpaleis 17
Verwacht
do 30 nov / 20.15 uur Asko|Schönberg Spiegelpaleis
November
December
vr 24 nov / 12.30 uur Symfonieorkest Conservatorium van Amsterdam Lunchconcert
vr 1 dec / 20.15 uur Dorothea Röschmann + Malcolm Martineau De dramatische kant van Dorothea Röschmann
vr 24 nov / 20.15 uur Holland Baroque + Wu Wei Vivaldi op de zijderoute
vr 1 dec / 20.30 uur / BIMHUIS Duo X88: Vicky Chow + Saskia Lankhoorn Twee piano’s
za 25 nov / 20.15 uur Quirine Viersen + Enrico Pace Cello en piano in optima forma
za 2 dec / 20.15 uur Nora Fischer + Ragazze Quartet + Remco Menting The Secret Diary of Nora Plain
zo 26 nov / 11.00 uur / Kleine Zaal Bram Stadhouders + Melle Weijters MICRO|IMPRO
zo 3 dec / 15.00 uur Voxtra Raakvlakken tussen zangtradities
zo 26 nov / 14.00 uur Matinée Marocaine Nabyla Maan + Khalid Bennani + Ahaddaf Quartet
wo 6 dec / 20.15 uur Alban Gerhardt Quintet Topmusici in bijzonder ensemble
wo 29 nov / 20.15 uur Nederlands Kamerkoor + Paul Van Nevel Anoniem anno 1300
do 7 dec / 20.15 uur Im wunderschönen Monat Mai Asko|Schönberg
18
do 7 dec / 20.30 uur / BIMHUIS Jen Shyu + Jade Tongue Song of Silver Geese vr 8 dec / 20.15 uur Nederlands Kamerorkest + Erik Bosgraaf Kerst met Vivaldi, Corelli en Bach za 9 dec / 14.15 uur De IJ-Salon Wilde jongens Kijk Muziek! zo 10 dec 13.30 + 15.30 uur / Kleine Zaal HiHaHuttenBouwers (2-4) De Stilte
Huil van de Wolff Elke 22e van de maand klinkt om 20.00 uur het geluidsmonument Huil van de Wolff. Martijn Padding componeerde deze interactieve geluidsinstallatie ter herinnering aan oprichter van het Muziekgebouw Jan Wolff (1941 - 2012). Zie voor meer informatie muziekgebouw.nl/ huilvandewolff Geheimtips Bijzondere concerten
Foto: Erik van Gurp
Restaurant Zouthaven Kom voor het concert eten in restaurant Zouthaven. Reserveren: 020 788 2090 of zouthaven.nl
Rondom het concert - Na aanvang van het concert heeft u geen toegang meer tot de zaal. - Zet uw mobiele telefoon uit voor aanvang van het concert. - Het maken van beeld- of geluidsopnamen in de zaal alleen met schriftelijke toestemming. - Algemene Bezoekersvoorwaarden zijn na te lezen op muziekgebouw.nl
Bij de prijs inbegrepen Reververingskosten en garderobe zijn bij de kaartprijs inbegrepen. Ook een pauzedrankje, tenzij anders vermeld op uw concertkaartje. Bij concerten zonder pauze staan drankjes klaar na afloop van het concert.
Steun het Muziekgebouw Inkomsten uit kaartverkoop dekken ten dele onze kosten. Word vriend of doneer: met uw extra steun kunnen we concerten op het hoogste niveau blijven organiseren. Meer informatie: muziekgebouw.nl/steunons
Op de hoogte blijven? Blijf op de hoogte van nieuw geboekte concerten of ander nieuws. Volg ons via onze e-nieuwsbrief (aanmelden op muziekgebouw.nl), Facebook, Twitter of Instagram. Dank! Wij kunnen niet zonder de steun van onze vaste subsidiĂŤnten en Vrienden van het Muziekgebouw. Wij zijn hen daarvoor zeer erkentelijk.
Druk binnenwerk
19