Wo 13 dec 2017 Grote Zaal 19.00 uur college 20.15 uur concert
Serie Oude Muziek
Ensemble Correspondances Pastorale de NoĂŤl +Â college Versailles en de kunsten als politieke strategie Het gratis beschikbaar stellen van dit digitale programmaboekje is een extra service ter voorbereiding op het concert. Het is uitdrukkelijk niet de bedoeling deze versie tijdens het concert te raadplegen via uw mobiele telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor de andere concertbezoekers. Bij voorbaat dank.
Programma
Serie Oude Muziek Wo 13 dec 2017 Grote Zaal 19.00 uur college 20.15 uur concert
Ensemble Correspondances Pastorale de Noël + college Versailles en de kunsten als politieke strategie
College 19.00 - 19.45 uur ca. 45 minuten Door Xavier Vandamme Concert 20.15 – 22.00 uur ca. 40 minuten voor de pauze ca. 45 minuten na de pauze
Sébastien Daucé orgel, klavecimbel, leiding Violaine Le Chenadec, Caroline Weynants sopraan Lucile Richardot alt Stéphen Collardelle countertenor Davy Cornillot tenor Etienne Bazola bariton Renaud Bres, Nicolas Brooymans bas Béatrice Linon, Simon Pierre viool Lucile Perret, Matthieu Bertaud fluit Mathilde Vialle viola da gamba Julien Hainsworth cello Thibaut Roussel, Diego Salamanca theorbe
Dit concert wordt live uitgezonden door Omroep MAX op NPO Radio 4
Bent u niet vergeten uw mobiele telefoon uit te zetten? Dank u wel.
2
Programma Marc Antoine Charpentier (1643-1704) uit Grandes Antiennes O de l’Avent H. 36 - 43 (ca. 1693) ·· O salutaris hostia ·· O sapientia À la venue de Noël (traditionnel) ·· O Adonai ·· O radix Jesse Or nous dites Marie (ca. 1693) ·· O clavis David ·· O oriens Or nous dites Marie (traditionnel, instrumentaal) ·· O Rex Gentium ·· O Emmanuel In nativitatem Domini H.414 (1684) Pauze Pastorale sur la naissance de notre Seigneur Jésus-Christ H. 483 (1684) ·· Première partie, scène 1-4 ·· Seconde partie, scène 5-6 Pastorale sur la naissance de notre Seigneur Jésus-Christ H. 483a (1685) ·· Seconde partie, scène 5-7 Pastorale sur la naissance de notre Seigneur Jésus-Christ H. 483b (1686) ·· Seconde partie, scène 7
3
College Versailles en de kunsten als politieke strategie
Xavier Vandamme
College door Xavier Vandamme Lodewijk XIV (1638 - 1715) creëerde in Versailles een indrukwekkend tuin- en paleizencomplex dat ook nu nog fascineert. Maar in het Versailles van toen was veel meer aan de hand dan pracht en praal. Dit college staat stil bij hoe Lodewijk de kunsten – inclusief de muziek – inzette om zijn politieke ambities vorm te geven. Want Versailles past als ‘gesamtkunstwerk’ in een complexe en slimme communicatiestrategie. In de loop van de tijd werd dat steeds minder zichtbaar. De bouwlagen stapelen zich op en Versailles evolueerde mee met de tijd: burgerlijke waarden steken de kop op, en de Revolutie loert.
4
Foto: Remke Spijkers
De Vlaming Xavier Vandamme is sinds 2009 algemeen en artistiek directeur van het wereldwijd toonaangevende Utrechtse Festival Oude Muziek. Vandamme studeerde taal- en letterkunde (Frans, Italiaans) en wijsbegeerte aan de universiteit van Leuven, waar hij ook les gaf. Hij was muziekrecensent, onder meer voor de krant De Standaard, en werkte jarenlang als presentator en producer bij de VRT (Klara). Onlangs werd Vandamme verkozen tot voorzitter van het internationale Réseau Européen de Musique Ancienne / European Early Music Network (REMA – EEMN). Eerder werkte hij in Brussel bij concertzaal Paleis voor Schone Kunsten als adjunct-directeur van BOZAR Music.
Toelichting Het paleis staat er nog: Hotel de Guise (het heet nu Hotel de Soubise), aan de rand van de Parijse wijk De Marais. Daar woonde Marc-Antoine Charpentier van 1670 tot 1688 en daar componeerde hij de kerstpastorale die vanavond wordt uitgevoerd (Grandes Antiennes O de l’Avent dateert uit een iets latere periode). In de jaren zeventig en tachtig was hij als musicus in dienst van de steenrijke Marie de Lorraine, hertogin De Guise, en bewoonde een appartement in een aparte vleugel van het gebouw. Het statige stadspaleis had ruime zalen en was gebouwd in de naar Italië lonkende classicistische stijl (tegenwoordig vormt het pand de huisvesting van het Nationale Archief). Korte tijd voor Charpentier daar introk was het paleis gemoderniseerd en was er een tuin aangelegd door de beroemde tuinarchitect André Le Notre, ontwerper van de tuin van Versailles. Mademoiselle De Guise had een voorkeur voor al wat uit Italië kwam. Als jong meisje had zij met haar familie in Florence gewoond waar ze kind aan huis was geweest bij de familie de Medici. Ook later onderhield zij een levendige correspondentie met leden van die familie. Aan haar jaren in Florence had zij een grote liefde voor de Italiaanse muziek overgehouden. Charpentier was net als mademoiselle De Guise vol van Italië. Van 1665 tot ca. 1668 had hij in Rome gewoond en gestudeerd bij Giacomo Carissimi. Italië vormde kennelijk een band tussen de gastvrouw en haar hofmusicus, en zo volgden ze de trend die in Frankrijk was ingezet door de hoogste ‘baas’: Lodewijk XIV. Immers, diens belangrijkste raadgever was een Italiaan: kardinaal Jules Mazarin.
De muziek waarmee hij zich omgaf was eveneens van Italiaanse snit, van de uit Florence afkomstige Jean-Baptiste Lully.
Charpentier was vol van Italië Lully was vanaf 1653 tot aan zijn dood in 1687 koninklijk hofmusicus, en hij volgde de wensen en de smaak van de Zonnekoning op de voet. De wensen van de koning waren de wet, dus veel vrijheid had Lully niet. Anders was dat met zijn tien jaar jongere tijdgenoot Charpentier. Die leefde meer in de luwte en kon zich dankzij zijn opdrachtgeefster mademoiselle De Guise wijden aan experimenten die zijn werk verrassend en spannend maakte. De levens van de twee grote componisten schuurden langs elkaar. Beiden werkten zij bijvoorbeeld samen met de grote toneelschrijver Molière, voor wie Charpentier in 1673 de muziek schreef bij diens laatste toneelstuk Le malade imaginaire. Mademoiselle De Guise was nooit officieel getrouwd maar had een minnaar en met hem een aantal kinderen. Op latere leeftijd werd zij zeer religieus, vooral na 1675 toen haar neef en diens kleine zoontje, de ‘stamhouder’, plotseling waren gestorven. 5
Toelichting
Zij was nu een oudere dame en richtte zich op de armenzorg en het onderwijs. Van haar hofcomponist Charpentier verwachtte zij vooral religieuze werken, zoals de O-antifonen en de Pastorale op dit programma.
Marc Antoine Charpentier Grandes Antiennes O de l’Avent In 1688 overleed mademoiselle De Guise, en onmiddellijk kreeg de beroemde Charpentier een andere aanstelling, eveneens in de Marais, bij de Jezuïeten van de kerk St Louis. De acht antifonen van Les Grandes Antiennes O de l’Avent op dertiende-eeuwse teksten van de theoloog Thomas van Aquino, schreef Charpentier rond 1690. De antifonen waren in de vijfde of zesde eeuw opgenomen in de Romeinse katholieke eredienst. Charpentier zal deze gezangen dan ook in Rome hebben leren kennen. Hierin wordt acht maal in de laatste week van advent een vers gezongen, beginnend met de verzuchting ‘O!’ Vandaar de benaming ‘O-antifonen’: O saluataris hostia (o heilzaam offer), O sapientia (O wijsheid), O Adonai (O Heer), O radix Jesse (O stam van Jesse), O clavis David (O sleutel van David), O oriens (O Oosten), O Rex Gentium (O koning van de mensen), O Emmanuel. De korte verzen zijn oudtestamentische aankondigingen van de komst van Christus en worden tijdens de Vesper gezongen 6
samen met het Magnificat. Bij Charpentier wisselt de bezetting van één tot vier stemmen met een basso continuo. Pastorale sur la naissance de notre Seigneur Jésus Christ Charpentiers Pastorale sur la naissance de notre Seigneur Jésus Christ is een soort oratorium waarin gezongen solo’s, koren en instrumentale delen elkaar afwisselen. De hier uitgevoerde muziek is samengesteld uit drie verschillende versies die Charpentier componeerde. Er zijn zeven ‘scènes’, waarin eerst het ellendige alledaagse leven wordt belicht en de hoop op redding wordt uitgesproken, waarna uiteindelijk de blijdschap over de geboorte van Jezus wordt bezongen. In de vormgeving was Charpentier duidelijk beïnvloed door zijn Italiaanse leraar Carissimi, schepper van het genre ‘oratorium’. De theatervorm ‘pastorale’ staat in nauw verband met de Franse mode in de late zeventiende eeuw waarin gedweept wordt met herders en herderinnetjes: een zoetelijke interpretatie van het zogenaamd ‘eenvoudige’ leven. Later zou deze verheerlijking van de eenvoud de filosofie van Jean-Jacques Rousseau met zijn motto ‘terug naar de natuur’ sterk beïnvloeden. De impuls voor deze herders-mode kwam uit Italië, waar vanaf de late renaissance herders werden geïdealiseerd in de ‘pastorale’: een lyrische theatervorm waarin muziek een belangrijke rol speelde. De bron hiervoor was te vinden in de Griekse oudheid met de vele herdersgedichtjes en de mythen, zoals de Orpheus-mythe waarin herders de hoofdfiguren waren.
Toelichting
Al vanaf de vroege tijd van het christendom werd het beeld van de eenvoudige herder ‘overgeplant’ op de figuur van Christus. Hij werd gezien als ‘De goede herder’ die voor zijn kudde, zijn volgelingen zorgde. In de vroegchristelijke schilderingen, bijvoorbeeld die in de catacomben van Rome, werd Christus vaak afgebeeld als herder die een schaapje op zijn schouders droeg. De cultus van het geboorteverhaal van Christus en de daarbij prominent aanwezige herders nam een vlucht in Frankrijk vanaf de zestiende eeuw. De mythologische herderswereld vermengde zich hier met het verhaal over de geboorte van Christus waarin volgens de Bijbel de herders als ‘getuigen’ een belangrijke rol speelden. In die tijd ontstonden vele simpele, volksliedachtige kerstliedjes met teksten over de herders en muziek in de wiegende drie kwart of zes achtste maat. De lieflijke sfeer van deze liedjes is misschien wel te zien als een van de vele vooraankondigingen van de romantiek.
punt was het ontbreken van dramatische momenten. Desondanks wist Charpentier subtiele middelen te vinden om te boeien met sierlijkheid en tederheid. Tekst toelichting: Katja Reichenfeld
Charpentier schreef vijf pastorales met mythologische onderwerpen en in de jaren tachtig twee pastorales over de geboorte van Christus. Toen het kleine neefje van zijn opdrachtgeefster, tevens stamhouder van de familie De Guise, gestorven was, kreeg het kerstkindje een prominente plaats in de familie De Guise. Charpentier kwam op het idee om het genre ‘pastorale’ toe te passen op het kerstverhaal en zo ontstond dit half seculiere half religieuze genre. De vorm waarin Charpentier het verhaal onderbracht was die van een oratorium; het heikele 7
Liedteksten Marc Antoine Charpentier O salutaris hostia O salutaris hostia, quae caeli pandis ostium, bella premunt bostilia, da robur, fer auxilium. O sapientia O sapientia, quae ex ore altissimi prodisti,
O heilzaam offer, dat de deur van de hemel verbergt, mogen de vijandelijke oorlogen onderdrukt worden, geef kracht en geef hulp.
attingens a fine usque ad finem, fortiter suaviter disponensque omnia : veni ad docendum nos viam prudentiae.
O wijsheid, voortgekomen uit de mond van de Allerhoogste, gij strekt van eind tot eind, en doordringt alles met milde kracht: kom, wijs ons de weg van de voorzichtigheid.
À la venue de Noël (traditioneel) À la venue de Noël, chacun se doit bien réjouir car c’est un Testament nouvel que tout le monde doit tenir
Bij de komst van Kerstmis zou eenieder zich moeten verheugen, want het is een nieuw testament waaraan de hele wereld gehoor moet geven.
Quand par son orgueil Lucifer dedans l’abime trébucha nous allions trestous en Enfer mais le fils de Dieu nous sauva
Toen Lucifer door zijn trots in de onderwereld viel, gingen wij allemaal naar de hel, maar de zoon van God verloste ons.
Dedans la vierge s’en ombra et en son corps voulut gésir : la nuit de Noël enfanta,
In een maagd wierp Hij Zijn schaduw, in haar schoot wenste Hij te liggen. In de nacht van Kerstmis schonk zij Hem het leven zonder pijn en lijden.
sans peine et sans douleur souffrir
8
Liedteksten
Incontinent que Dieu fut né, l’ange l’alla dire aux Pasteurs: lesquels se prirent à chanter, un chant qui estoit gracieux.
Zodra de zoon van God was geboren, vertelde de engel dit aan de herders, die in zingen uitbarstten, een zo sierlijk lied.
Après un bien petit de temps trois roys le vinrent adorer. Lui apportant myrrhe et encens, et or qui est moult à louer.
En na een tijdje kwamen drie koningen hem aanbidden. Zij brachten mirre en wierook met zich mee, en goud, gegoten als welkomstgave.
O Adonai O Adonai, et Dux domus Israel, qui Moysi in igne flammae rubi apparuisti, et ei in Sina legem dedisti: veni ad redimendum nos in brachio extento. O radix Jesse O radix Jesse, qui stas in signum populorum, super quem continebunt reges os suum quem gentes deprecabuntur: veni ad liberandum nos, jam noli tardare.
O Adonai, Heer van Israëls huis, Gij zijt in het brandende braambos aan Mozes verschenen, en hebt hem de wet gegeven op de Sinaï; kom, verlos ons met uitgestrekte hand. O wortel van Isai, Gij staat als een vaandel voor de volken opgericht; voor U zullen de koningen sprakeloos staan, U zullen de volken aanroepen; kom, bevrijd ons, wacht niet langer.
9
Liedteksten
Or nous dites Marie Chantons je vous en prie par exaltation en l’honneur de Marie pleine de grand renom.
Laat ons zingen, bid ik u, jubelend, ter ere van Maria, die een grote roem geniet.
Pour tout l’humain lignage jeter hors de péril fut transmis un message a la vierge Marie.
Deze boodschap werd gezonden naar deze hooggeachte maagd, zodat de hele mensheid niet langer in gevaar zou verkeren.
Nommé fut Marie par destination de royale lignée par génération.
Maria’s lot werd zo gekozen, een directe afstammeling van een koninklijke lijn.
Or nous dites Marie qui fut le messager qui porta la nouvelle pour le monde sauver?
Nu zeg ons, Maria, wie was deze boodschapper, die het nieuws bracht dat de wereld zou redden?
Ce fut l’ange Gabriel que sans dilation Dieu envoya sur la terre par grand compassion.
Het was de engel Gabriël, die God zonder dralen, uit Zijn grote compassie, naar de aarde zond.
Or nous dites Marie que vous dit Gabriel quand vous porta nouvelle du vray Dieu éternel?
Nu zeg ons, Maria, wat zei Gabriël tegen jou in deze boodschap die hij meebracht van de ware en eeuwige God?
Dieu soit en toy, Marie, dit sans dilation tu es de grâce remplie, et bénédiction.
God zij met je, Maria, zei hij meteen, je bent vervuld met gratie en gezegend.
Or, nous dites Marie, où estiez vous alors,
Nu zeg ons, Maria, waar was je,
10
Liedteksten
quand Gabriel l’archange vous fit un tel record?
toen de aartsengel Gabriël dit allemaal zei?
J’estois en Galilée, plaisante région, en ma chambre enfermée, en contemplation.
Ik was in Galilea, een mooie regio, opgesloten in mijn kamer, in gebed.
Or, nous dites Marie cet ange Gabriel ne dit-il autre chose en ce salut nouvel?
Nu zeg ons, Maria, deze engel Gabriël, zei hij nog iets anders tijdens deze nieuwe ontmoeting?
Tu concevras Marie dit il sans fiction le fils de Dieu t’assie et sans corruption.
Je zult een kind baren, Maria, zei hij zonder huichelarij, de zoon van God is in jou, en zonder zonde.
O clavis David O clavis David, et sceptrum domum Israel, qui aperis et nemo claudit, claudis et nemo aperit: veni, et educ vinctum de domo carceris, sedentem in tenebris et umbra mortis.
O sleutel van David en scepter van Israëls huis, wat Gij opent zal niemand sluiten; wat Gij sluit zal niemand openen; kom, en bevrijd de gevangene uit de kerker, die zit in de duisternis en de schaduw van de dood.
O oriens O oriens, splendor lucis aeternae, et sol justitiae: veni, et illumina sedentes in tenebris et umbra mortis.
O dageraad, glans van het eeuwige licht en zon van gerechtigheid; kom, en verlicht hen die in duisternis en in de schaduw van de dood leven.
O Rex gentium O Rex gentium, et desideratus earum, lapisque angularis, qui facis utraque unum: veni, et salva hominem, quem de limo formasti.
O Koning van de volkeren, en door hen verlangd, Gij zijt de hoeksteen die beide volken één maakt; kom, red de mens die Gij uit het slijk van de aarde hebt gevormd. 11
Liedteksten
O Emmanuel O Emmanuel, Rex et legifer noster, exspectatio gentium, et Salvator earum: veni ad salvandum nos Domine Deus noster.
O Emmanuel, onze Koning en Wetgever, hoop van de volkeren, hun Redder; kom ons redden, Heer onze God.
In nativitatem Domini Frigidae noctis umbra totum orbem tegebat et immersi iacebant omnes in somno profundo. Pastores autem Iudeae vigilabant super regem suum. Et ecce angelus Domini stetit iuxta, et claritas Dei circumfulsit eos. Timuerunt autem pastores timore magno; et dixit illis angĂŠlus.
De schaduw van de koude nacht bedekte de hele aarde en iedereen viel in een heel diepe slaap. De herders van Judea zorgden voor hun kuddes. En zie, de engel van de Heer stond bij hen, en de heerlijkheid van God omscheen hen. Maar de herders waren doodsbang en de engel sprak tot hen:
Nolite timere, pastores. Ecce enim annuntio vobis gaudium magnum quod erit omni populo quia natus est hodie Salvator vester in civitate David; et hoc erit vobis signum: invenietis involutum et reclinatum in prasepio. Ite, pastores, et adorate illum.
Vrees niet, herders. want ik breng nieuws van grote vreugde, want vandaag is de Verlosser geboren in de stad van David, en dit is het teken voor jullie: jullie zullen een baby vinden, gewikkeld in doeken, gelegen in een stal. Ga, herders, en aanbid Hem.
Surgamus, festinemus, eamus usque Bethlehem. Properemus, eamus usque Bethlehem. Ibi videbimus puerum qui natus est nobis.
Laten we opstaan, laten we opschieten, naar Bethlehem gaan. Laten we ons haasten , naar Bethlehem gaan. Daar zullen we het kind zien dat voor ons is geboren.
12
Liedteksten
Ibi laudabimus et adorabimus Deum sub forma peccatoris velatum. Quid moramur, quid cunctamur, O pastores inertes?
Daar zullen we God prijzen en aanbidden, zelfs gekleed als een zondaar. Waarom treuzelen, waarom wachten, o trage herders?
Euntes autem pastores pervenerunt ad locum ubi puer natus erat, et intrantes domum invenerunt Mariam et Ioseph et puerum involutum pannis et reclinatum in praesepio. Et procidentes adoraverunt eum, inculto sed devoto carmine dicentes:
Ze haastten zich naar de plaats waar het kind werd geboren, en toen ze het huis binnengingen vonden ze Maria en Jozef en het kind gewikkeld in doeken en liggend in een kribbe. En knielend aanbaden ze hem met een naĂŻef maar oprecht lied, zeggende:
Salve puerule, salve, tenellule, o nate parvule, quam bonus es!
Gegroet, klein kind, gegroet, lief kindje, o klein kind, hoe goed ben Je!
Tu coelum deseris, tu mundo nasceris, nobis te ut miseris assimiles.
Jij verliet de hemel en werd geboren in de wereld voor ons, Je wordt als ons, arme zielen.
O summa bonitas, excelsa Deitas, vilis humanitas, fit hodie.
O hoogste Goedheid, verheven Godheid, die vandaag een arme mens wordt.
Aeternus nascitur, immensus capitur, et rei tegitur, sub specie.
De Eeuwige is geboren, het grenzeloze is beperkt en verborgen in een werelds kleed.
Virgo puer pera, beata viscera, Dei cum opera, dant filium.
Maagdelijke moeder, jouw gezegende schoot, gaf door God het leven aan een zoon.
Gaude flos virginum, gaude spes hominum, fons lavans criminum proluvium.
Verheug je, bloem der maagden, verheug je, hoop der mensheid, bron die alle zonden wegwast. 13
Liedteksten
Pastorale sur la naissance de notre Seigneur Jésus-Christ Première partie Scène première Bergère Que nos soupirs, Seigneur, réveille tes bontés. Ce ne sont point les meaux de cette triste vie que ton peuple affligé de finir te supplie mais le péché qui les a mérite. Que nos soupirs, Seigneur, réveille tes bontés. La mesme bergère & un berger Il est temps, Seigneur, que tu paraisses, De tes divines lois, on n’observe plus rien, Pas un seul qui fasse le bien Pas un seul qui te reconnaisse. Tous Le règne du péché va croissant à tes yeux, plus l’homme vit plus il s’égare. Fais donc pleuvoir du haut des cieux ta justice qui le répare. Du démon triomphant, viens confondre l’effort, affranchir la nature en ses fers prisonnière et ramener à la lumière tes peuples languissant dans l’ombre de la mort. 14
Première partie Herderin Mogen onze zuchten, Heer, Uw vriendelijkheid opwekken. Het is niet de ellende van dit droeve leven dat Uw aangedane mensen U smeken te beëindigen, maar onze zonden die ons deze ellende bezorgden. Mogen onze zuchten, Heer, Uw vriendelijkheid opwekken. Dezelfde herderin en een herder Het is tijd, Heer, dat U verschijnt, want niemand gehoorzaamt nog aan Uw wetten, geen enkele man doet goede dingen, geen enkele man erkent U. Allen De heerschappij van zonde neemt onder Uw ogen toe. Des te langer de mens leeft, des te verder dwaalt hij af. Daal neer vanuit de hoogste hemelen, Uw gerechtigheid zal dit verhelpen. Vernietig de pogingen van de triomfantelijke demoon, bevrijd de wereld van zijn ketenen, en leid naar het licht Uw mensen, wegkwijnend in de schaduw van de dood.
Liedteksten
L’ancien Ecoutez-moi, écoutez-moi peuple fidèle! si j’entends bien nos saints écrits, les temps de l’heureuse nouvelle sont sur le point d’être accomplis. La semaine mystérieuse que vit de si loin Daniel s’avance pour ouvrir le ciel à la nature malheureuse.
De oude herder Luister naar mij, trouwe mensen, als ik onze heilige geschriften goed begrijp, dan is het moment van vreugdevolle tijding bijna daar. Deze mysterieuze week, al zo lang geleden voorspeld door Daniël, nadert nu, wanneer de hemel zich zal openen voor de ongelukkige wereld.
Après tout le bruit et l’éclat du changement des monarchies, tout est dans le tranquille état que demandent les prophéties. Demandons-en l’effet, demandons-le toujours, heureux, heureux si c’était en nos jours.
Na al het lawaai en de verwarring van wisselende regeringen, is alles nu rustig, zoals vereist wordt in de profetie. Laat ons vragen of het waar is, laat ons constant vragen, hoe gelukkig zouden wij zijn als dit nu gebeurde.
Tous Cieux répandez votre rosée, fondez vous divine nuée versez-le juste en ces bas lieux. Ouvre ton sein terre féconde et conçoit le sauveur du monde pour le faire éclore à nos yeux.
Allen Hemel, laat je dauw overvloeien, sijpel neer, goddelijke wolk, giet je rechtvaardigheid over ons uit. Open je borst, vruchtbare aarde, en ontvang de Redder van de wereld en laat Hem doorbreken voor onze ogen.
15
Liedteksten
Scène seconde Un ange et les susdits Régnez, calme profond, sur la terre et les mers, régnez, régnez jusqu’au plus haut des airs. Cieux! Redoublez votre silence. Du trône souverain qui régit l’univers
Een engel Heers, diepe rust, over aarde en zee,
le verbe auteur de tout vient prendre ici naissance, que tout se taise à sa présence.
heers hoog in de lucht. Hemel! Verdiep je stilte. Van de troon die over het hele universum regeert, het woord, de auteur van het alles, is gekomen om hier geboren te worden. Laat alles stil zijn in Zijn aanwezigheid.
Les bergers et bergères Dans ces lieux écartés d’où peut venir ce bruit? Quelle charmante voix a frappé mon oreille? Quelle lumière au milieu de la nuit? Que nous promet cette merveille?
De herders Waar kan, hier in de wildernis, dat geluid vandaan komen? Wat voor een charmante stem hoor ik? Wat is dit licht, midden in de nacht? Wat heeft dit wonder voor ons in petto?
L’ange Pasteurs!
De engel Herders!
Tous Qu’entendons nous? Qu’est-ce que nous voyons? Tout est en feu, fuyons, amis, fuyons!
Allen Wat horen wij? Wat zien wij?
L’ange Pasteurs ne craignez rien, messager du très haut je viens pour vous apprendre la nouvelle du plus grand bien que vous puissiez jamais attendre. Reprenez vos esprits, pasteurs ne craignez rien.
De engel Herders, vrees niet. Als boodschapper van den hoge kom ik om jullie nieuws te brengen, geweldig nieuws, waarop jullie al zo lang hebben gewacht. Kom bij zinnen, herders, en vrees niet.
16
Alles staat in brand! Ren, vrienden, ren!
Liedteksten
L’ancien Messager du très haut qu’avez vous à nous dire, pouvons nous croire qu’aujourd’hui notre Dieu veut que son peuple respire trouvons nous grâce devant Lui, messager du très haut qu’avez vous à nous dire? L’ange De l’univers entier aprenez le bonheur.
De oude herder Boodschapper uit den hoge, wat kom je ons vertellen? Kunnen wij geloven, dat onze God vandaag wil dat Zijn mensen opgelucht ademhalen? Staan wij in Zijn gunst? Boodschapper uit den hoge, wat kom je ons vertellen?
La ville de David en ce moment voit naître un enfant, notre maître, un Dieu, votre sauveur.
De engel Neem kennis van het geluk van het hele universum: de stad van David is op dit moment getuige van de geboorte van een kind, onze meester, God, jullie redder.
Tous Ministre ailé du Dieu de gloire daignez encore le répéter nous n’en pouvons douter, et nous n’osons le croire.
Allen Gevleugelde dienaar van de heerlijke God, zeg ons dit alstublieft nog een keer: we kunnen er niet aan twijfelen, maar we durven het ook niet te geloven.
L’ange De l’univers entier apprenez le bonheur.
De engel Neem kennis van het geluk van het hele universum: de stad van David is getuige van de geboorte van de Verlosser. Jullie zullen Hem hieraan herkennen: een nieuwgeboren kind, gewikkeld in doeken, gelegen in een kribbe: dit is de Koning der koningen. Ga en aanbid Hem, ga en offer Hem je gaven, en weet dat een gave van het hart alles is wat Hij vraagt.
La ville de David voit naître le sauveur, vous le connaîtrez à ces marques: Un enfant nouveau né, de langes revêtu et dans une crèche étendu est ce Monarque des monarques. Allez lui rendre vos honneurs, allez lui faire votre offrande, et sachez que celle des coeurs est tout ce qu’il demande.
17
Liedteksten
Tous Nous partons, nous allons divin esprit, nous y allons, nous y voilons. Scène troisième L’ange seul Célestes compagnons, vertus, archanges
Allen Wij gaan, wij zijn al op weg, goddelijke geest, wij haasten ons!
Venez et du Seigneur célébrons les louanges.
De engel Hemelse metgezellen, deugden, aartsengelen, kom en zing lofliederen voor de Heer.
Scène quatrième Tous Gloire dans les hauts lieux, gloire sans fin, gloire éternelle, louange jamáis dans les cieux, louange à l’essence immortelle.
Allen Gloria in den hoge, eindeloze glorie, eeuwige glorie, lof zij voor altijd in de hemel, lof zij het onsterfelijke wezen.
Second ange Paix en terre, paix jamáis; repos, douceur, paix, assurance. Paix sans fin, éternelle paix aux objets de la complaisance.
Tweede engel Vrede op aarde, vrede voor altijd, rust, lieflijkheid, vrede, vertrouwen. Eindeloze vrede, eeuwige vrede, aan hen met wie Hij tevreden is.
Tous Gloire dans les hauts lieux, gloire sans fin, gloire éternelle, louange jamáis dans les cieux, louange à l’essence immortelle.
Allen Gloria in den hoge, eindeloze glorie, eeuwige glorie, lof zij voor altijd in de hemel, lof zij het onsterfelijke wezen.
18
Liedteksten
Seconde partie Scène cinquième Seconde bergère Pasteurs, pasteurs, éveillez-vous !
Tweede herderin Herders, herders, word wakker!
Première bergère Armez-vous de courage !
Eerste herderin Bewapen jezelf met moed!
Seconde bergère N’entendez-vous pas le ravage que font partout les loups.
Tweede herderin Merk je de ravage niet die de wolven overal hebben gemaakt.
Première bergère Ici pasteurs accourez-tous ils se sauvent dans ce bocage.
Eerste herderin Hier herders, spoedt jullie ze vluchten in het bos.
Les deux bergères Rien ne répond dans tout le voisinage pasteurs, venez à nous, venez à nous.
De twee herderinnen Er is geen beweging in de buurt herders, kom naar ons toe, kom naar ons.
Première bergère Hélas cette brebis si chère a péri la première. Le cruel à mes yeux n’en a fait qu’un morceau que n’a-t-il pris plus tôt le reste du troupeau. Oh perte à jamais douloureuse hélas ne suis-je pas mille et mille fois malheureuse!
Eerste herderin Ach, dit lieve schaap als eerste omgekomen. De slechterik heeft die voor mijn ogen in één stuk verslonden had hij maar de rest van de kudde genomen! Oh voor altijd pijnlijk verlies helaas, ben ik niet duizend en duizend keer ongelukkig!
Tous les bergers Heureuse mille et mille fois !
Alle herders Gelukkig duizend en duizend keer!
La bergère affligée Quel écho, quel écho dans ce bois insulte encore à ma misère ?
De bedroefde herderin Welke echo, welke echo in het bos geeft af op mijn ellende? 19
Liedteksten
Tous les bergers Divin enfant, heureuse mère, heureuse mille et mille fois !
Alle herders Goddelijk kind, gelukkige moeder, gelukkig duizend en duizend keer!
La bergère affligée Le cruel écho réitère et me force enfin à me taire.
De bedroefde herderin De wrede echo weerklinkt en dwingt me uiteindelijk te zwijgen.
Scène sixième Tous les bergers Joignons nos flûtes et nos voix pour célébrer un tel mystère divin enfant, heureuse mère, heureuse mille et mille fois
Alle herders Laten we onze fluiten en onze stemmen samenvoegen om een dergelijk mirakel te vieren goddelijk kind, gelukkige moeder, gelukkig duizend en duizend keer
Deuxième bergère Ne sont-ce pas nos bergers ?
Tweede herderin Zijn dat niet onze herders?
Première bergère Oui, ce les sont, hélas ! d’où peut venir cette allégresse
Eerste herderin Ja, dat zijn ze, helaas! waar komt deze vreugde vandaan
Troupe de bergers Allons amis, doublons le pas, allons chez nos voisins bannir toute tristesse !
Herderschare Laten we gaan, vrienden, het tempo verdubbelen, laten we naar onze buren gaan verbannen alle droefheid!
Les deux bergères affligées Venez cruels, venez cruels apprenez vos malheurs. Voyez le fruit de votre absence!
De twee bedroefde herderinnen Kom bruten, kom, hoor van jullie tegenslagen. Zie de vrucht van je afwezigheid!
Troupe de bergers Qu’on voit de majesté, qu’il brille de grandeur sous le voile de cette enfance!
Herderschare Laten we de majesteit zien, laat hem met grootsheid schitteren onder de sluier van deze jeugd!
20
Liedteksten
Les deux bergères affligées Quoi, vous ne nous entendez pas?
De twee bedroefde herderinnen Wat, hoor je ons niet?
Troupe de bergers Allons, amis, doublons le pas!
Herderschare Kom op, vrienden, laten we versnellen!
Les deux bergères affligées Apprenez vos malheurs.
De twee bedroefde herderinnen Hoor van jullie tegenslagen.
Troupe de bergers Et vous notre allégresse? Qu’on bannisse toute tristesse!
Herderschare En jullie van onze vreugde? Verban alle verdriet!
Les deux bergères affligées Quoi nos troupeaux perdus?
De twee bedroefde herderinnen Wat van onze verloren kuddes?
Troupe de bergers De l’univers perdu, le Sauveur vient de naître. Les anges nous l’ont dit, et nous avons couru
Herderschare Vanuit het verloren universum, is de Verlosser geboren. De engelen vertelden het ons, en we zijn weg gespoed, En we zagen onze god, onze meester. Ja, met onze ogen hebben we het gezien!
nous avons vu notre dieu, notre maître. Oui, de nos yeux nous l’avons vu! Un berger Cette nuit, d’une Vierge aussi pure que belle est né le fils du Tout-Puissant. Ce pasteur vigilant qui veille de tout temps sur son troupeau fidèle des liens de la mort le délivre en naissant! Est-il un malheur si cuisant qui ne fasse oublier une telle nouvelle ?
Een herder Deze avond, heeft een maagd zo puur en mooi geboorte gegeven aan de zoon van de Almachtige. Deze alerte herder die altijd over zijn trouwe kudde waakt, bevrijdt hem uit de ketenen van de dood door geboren te worden. Kan er onheil zo groot zijn dat het dergelijk nieuws doet vergeten?
21
Liedteksten
Les deux bergères affligées Que dites-vous bergers? Quoi, le Messie est né? Le salut est ouvert, l’alliance éternelle nous est acquise en ce jour fortuné
De twee bedroefde herderinnen Wat zeggen jullie herders? Wat, is de Messias geboren? De redding is nabij, de eeuwigheid hebben wij vergaard op deze geluksdag
L’ancien Oui, le loup infernal dans l’abîme enchaîné voit le monde couvert de sa rage cruelle et Jésus au berceau rend ce monstre impuissant! Est-il un malheur si cuisant qui ne fasse oublier une telle nouvelle?
De oude Ja, de helse wolf in de afgrond geketend ziet de wereld bedekt met zijn wrede woede en Jezus in de wieg maakt dit monster onschadelijk! Kan er onheil zo groot zijn dat het dergelijk nieuws doet vergeten?
Tous les bergers et bergères Joignons nos flûtes et nos voix
Alle herders en herderinnen Laten we onze fluiten en onze stemmen samenvoegen goddelijk kind, gelukkige moeder, gelukkig duizend en duizend keer
divin enfant, heureuse mère, heureuse mille et mille fois Une bergère puis tous C’est de l’homme aujourd’hui la seconde naissance il est remis dans l’innocence aux dépens de son propre auteur. Heureuse mille fois l’offense qui mérite un tel rédempteur
Een herder Vandaag is de tweede geboorte van de mens, hij heeft zijn onschuld ingeleverd ten koste van zijn eigen schepper. Gelukkig duizend keer de smaad die zo’n verlosser verdient
Scène cinquième L’ancien Heureux bergers, voici le lieu où vient de naître l’homme Dieu. Revêtu de notre misère ainsi nous l’a marqué l’ange du Tout-Puissant, entrons sans différer, voyons ce Dieu naissant, 22
De oude Gelukkige herders, hier is de plaats waar de zoon van God is geboren. Gekleed in onze ellende aan ons door de engel van de Almachtige gewezen, laten we onvervaard binnengaan, laten we deze geboren God zien,
Liedteksten
et que chacun de nous, par un amour sincère, montre de ses bontés de père, un cœur reconnaissant. Entrons sans différer, voyons ce Dieu naissant, et que chacun de nous, par un amour sincère, montre de ses bontés de père, un cœur reconnaissant.
en dat ieder van ons, met oprechte liefde, de welwillendheid van de vader toont, een dankbaar hart. Laten we onvervaard binnengaan, laten we deze geboren God zien, en dat ieder van ons, met oprechte liefde, de welwillendheid van de vader toont, een dankbaar hart.
Scène sixième Les bergers et bergères dans la crèche Qu’il a de majesté, que d’éclat l’environne !
Herders en herders bij de kribbe Hoe vorstelijk is hij, hoe verlicht is de omgeving!
Bergère Mais qui ne serait pas touché de voir celui qui donne aux Rois sceptre et couronne, logé si pauvrement, si durement couché.
Herderin Maar wie zou er niet geraakt zijn bij het aanschouwen van degene die de koningen scepter en kroon geeft, in zulke armzalige omstandigheden, te slecht om te overnachten.
Tous Neige, glaçons, frimas, inhumaine froidure, modérez vos rigueurs. Osez-vous attaquer l’auteur de la nature? Et n’est-ce pas pour lui d’assez grandes douleurs que de se voir chargé du crime des pécheurs?
Allen Sneeuw, ijsvlokjes, vorst, onmenselijke kou, matig je ontberingen. Durf je de schepper van de natuur aan te vallen? Heeft hij al niet genoeg te verduren door belast te zijn met de schulden van de zondaars?
Non, non l’haleine secourable de ces animaux innocents défendra son corps adorable contre les injures du temps. Non, non, pour le garantir des cruelles tempêtes, à qui ces murs ouverts laissent un libre cours, l’haleine de ces pauvres bêtes n’est pas un suffisant secours.
Nee, nee, de helpende adem van deze onschuldige dieren zal zijn aanbiddelijke lichaam verdedigen tegen de kou. Nee, nee, om wrede stormen te trotseren, die door deze open muren vrije toegang hebben, is de adem van deze arme beesten niet genoeg tot hulp. 23
Liedteksten
Ah ! L’amour qui l’a fait descendre Jusqu’à se revêtir de notre être mortel est un feu tout divin qui le saura défendre contre le froid le plus cruel.
Ah! De liefde die hem deed afdalen om onze sterfelijkheid te vervullen is een goddelijk vuur dat hem zal verdedigen tegen de meest wrede kou.
Ardent amour, céleste flamme, lorsque vous combattez pour le sauveur souffrant contre le froid le plus piquant. Ardent amour, céleste flamme, fondez les glaces de notre âme, pour nous faire trouver des pleurs que nous donnions à ses douleurs.
Vurige liefde, hemelse vlam, wanneer je vecht voor de lijdende redder tegen de meest penetrante kou. Vurige liefde, hemelse vlam, smelt het ijs van onze ziel, Zodat we de tranen vinden die we aan zijn smarten geven.
Scène septième Un ange Votre tendresse est équitable, bergers, le ciel en est content. Ne craignez rien pour cet Enfant que vous voyez réduit en cette pauvre étable. Il commande aux frimas, il règle les saisons. Si la fureur des aquilons ne cesse d’être moins traitable, d’un souffle seulement de sa bouche adorable il les fera rentrer dans leurs sombres prisons.
Een engel Uw tederheid is rechtschapen, herders, de hemel is tevreden. Wees niet bang voor dit kind dat jullie aantreffen in deze erbarmelijke stal. Hij beveelt de vorsten, hij regelt de seizoenen. Als de woede van de winden onbehandelbaar blijkt te zijn, zal enkel een ademtocht van zijn aanbiddelijke mond genoeg zijn ze terug te brengen naar hun donkere gevangenissen.
Chantez donc à l’envie, chantez à la naissance de ce roi glorieux. Un si rare présent, un don si précieux
Zing naar hartelust, zing bij de geboorte van deze glorieuze koning. Een zeldzaam geschenk, een geschenk zo kostbaar, wil alleen ontvangen worden met vreugde.
ne veut être reçu qu’avec réjouissance.
24
Liedteksten
Tous Faisons de nos joyeux cantiques retentir la vague des airs. Échos, répétez nos concerts nos voix, nos flûtes rustiques auront peut être le bonheur de plaire au Dieu naissant qui connaît notre cœur.
Allen Laten we gelukkige hymnes maken laat de golf van deuntjes klinken. Echo’s, herhaal onze concerten onze stemmen, onze rustieke fluiten misschien hebben wij het geluk de geboren God te vermaken die ons hart kent.
Bergère Ô nuit en merveilles féconde, ô nuit en qui Jésus nous luit. Non, le plus beau jour du monde, n’a jamais à nos yeux tant de pompe produit.
Herderin O nacht rijk aan wonderen, O nacht waarin Jezus ons verscheen. Nee, de mooiste dag ter wereld, nog nooit hebben wij zoveel grootsheid gezien.
Flambeau qui naît au sein de l’onde, flambeau dont l’onde est le tombeau. Non, l’or de ta tresse blonde, n’eut jamais autant d’éclat que Jésus au berceau.
Fakkel die is geboren in de schoot van de golven, fakkel waarvan de golf het graf is. Nee, het goud van je blonde vlecht, heeft nooit meer schittering gehad dan Jezus in de wieg.
Tous Ne laissons point sans louanges celle qui nous a donné le céleste pain des Anges en cet enfant nouveau né. Chantons cette vierge pure, chantons son humilité qui du ciel a mérité que l’auteur de la nature prit dans sa chaste clôture. Notre faible humanité, sans que son intégrité en reçut aucune injure.
Allen Laten we niet weggaan zonder degene te loven degene die ons het hemelse brood van engelen gaf bij dit pasgeboren kind. Laten we deze zuivere maagd bezingen, haar nederigheid bezingen die van de schepper van de natuur uit de hemel een onbevlekte ontvangenis ontving. Onze zwakke mensheid, zonder dat haar maagdelijkheid op enige manier gekwetst is.
25
Liedteksten
Un berger Le soleil recommence à dorer nos montagnes malgré la rigueur de l’hiver et ses rayons rallumés dans la mer montre ce qu’effaçait la nuit dans nos campagnes. Son vif éclat partout ranimant les couleurs semble vouloir marquer cette grande journée mais d’une puissance bornée qui ne nous rend le jour qu’en l’éteignant ailleurs
Een herder De zon keert terug om onze bergen te vergulden, ondanks de strengheid van de winter, en de stralen die in de zee worden gereflecteerd laten zien wat de nacht aan het zicht onttrok. Zijn glans verlevendigt alle kleuren, en lijkt deze grote dag te vieren, maar met beperkte macht, die ons alleen de dag geeft door die anderen te ontnemen.
Deux bergères Belle mais imparfaite figure du soleil que nous venons de voir et qui donne à toute la nature un matin qui n’aura point de soir, un printemps d’immortelle verdure
Twee herders Mooi maar imperfect aangezicht van de zon, die we zojuist hebben zien opkomen, en die de hele wereld de morgen brengt die geen avond zal kennen, een lente van onsterfelijke bloei.
Un berger Oui Seigneur dans l’obscurité qui vous cache à nos yeux la foi nous le révèle Vous habitez une clarté, Vous possédez une beauté, toujours vive, toujours nouvelle et d’une durée éternelle au-delà de l’éternité.
Een herder Ja, Heer, in het duister, dat U voor onze ogen verbergt, onthult zich ons het geloof, dat U zich in het licht bevindt, dat U de schoonheid bezit, altijd levend, altijd nieuw, eeuwigdurend zoals de eeuwigheid zelf.
26
Liedteksten
Chœur des bergers Source de lumières et de grâce que votre main retrace votre image en nos cœurs. Tracez-la de couleurs Que nulle nuit n’efface Formez-y des fruits et des fleurs que nul hiver ne glace.
Koor van herders Bron van licht en gratie, dat Uw hand opnieuw Uw beeld in onze harten zal tekenen. Teken het in kleuren, die geen nacht kan verbergen. Laat vruchten en bloemen groeien opdat het universum niet bevriest. Vertaling: Organisatie Oude Muziek, Nicole van Lint met dank aan Michel Khalifa
27
Biografieën Componist Marc-Antoine Charpentier Marc-Antoine Charpentier (1643 - 1704) groeide op in Parijs als zoon van een ‘schrijver’ die documenten uitschreef en door zijn werk contact had met personen in het parlement. Charpentier kreeg een uitstekende opvoeding en zou aanvankelijk rechten gaan studeren. Het werd echter de muziek, en twee jaar lang woonde hij in Rome waar hij les kreeg van Giacomo Carissimi. Bij terugkomst in Parijs trad hij als zanger en componist in dienst bij mademoiselle De Guise. Zeventien jaar lang woonde hij in Hotel De Guise en componeerde daar vocale werken, meestal religieus maar ook seculier, waaronder een paar kameropera’s. De werken waren trouwens niet uitsluitend geschreven in opdracht van mademoiselle De Guise maar ook voor andere opdrachtgevers. Na 28
de dood van mademoiselle De Guise kreeg Charpentier een aanstelling als muzikaal leider van de Jezuïetenkerk St Louis. In 1698 kreeg hij de meest eervolle baan van zijn leven, als muzikaal leider van de Sainte-Chapelle in Parijs. Voor die prachtige kapel schreef hij onder andere zijn beroemde mis Assumpta Est Maria. Na zijn dood in 1704 werd hij begraven achter het koor van de kapel, maar helaas
bestaat het graf niet meer. Zijn manuscripten echter wel: die worden bewaard in de Bibliothèque nationale de France. Charpentier was ook een gerespecteerd muziektheoreticus van wie nog kort geleden, in 2009, een tot dusver onbekend traktaat is ontdekt. Algemeen bekend is zijn stralende ‘openingstune’ van zijn Te Deum, die op de tv gebruikt wordt als opening van de Eurovisie-evenementen.
Biografieën
Uitvoerenden Sébastien Daucé Orgel, klavecimbel, leiding Organist en klavecinist Sébastien Daucé is gepassioneerd door het rijke en vrij onbekende repertoire Franse barokmuziek uit de zeventiende eeuw. Na zijn studies aan het conservatorium van Lyon werkte hij als continuospeler met ensembles als Akadêmia, Ensemble Elyma en Ensemble Pygmalion. In 2008 richtte hij het Ensemble Correspondances op om met gelijkgestemde zangers en instrumentalisten het repertoire uit de ‘Grand Siècle’ van de Franse muziek te bestuderen en uit te voeren. Met de groep, die hij dirigeert vanaf het klavecimbel of het orgel, reisde hij ondertussen de wereld rond en nam hij meerdere eerder onuitgegeven muziek op; cd’s die ook werden
gelauwerd met talrijke prijzen. Naast artistiek leider van Ensemble Correspondances is Sébastien Daucé sinds 2012 docent in Parijs en legt hij zich toe op onderzoek. Samen met William Christie bereidt hij de publicatie voor van drie opera’s van MarcAntoine Charpentier.
29
Biografieën
Ensemble Correspondances Sinds de oprichting in 2008 heeft Ensemble Correspondances zich voornamelijk gewijd aan de Franse religieuze muziek uit de zeventiende eeuw. Organist en klavecinist Sébastien Daucé bracht de musici van Correspondances bij elkaar tijdens hun studie aan het Conservatoire National Supérieur de Musique de Lyon. Het ensemble legt zich toe op het Franse muziekrepertoire uit de zeventiende eeuw en heeft speciale aandacht voor het repertoire van componist Marc-Antoine Charpentier. Ensemble Correspondances wordt gesteund door de Fondation Orange, het ministerie voor Cultuur van DRAC Rhône-Alpes, Region Rhône-Alpes, de stad Lyon, het Institut Français, en Adami, Spedidam en FCM. Voor dit concert ontvingen ze special steun van Spedidam, Institut Français en Region Rhône-Alpes. 30
BiografieĂŤn
Foto: Molina Visuals
31
Serie Oude Muziek
Verwacht
Zo 17 dec 2017 Grote Zaal 15.00 uur
Concerto Copenhagen Authentieke barokke kerst Concerto Copenhagen, het even dynamische als veelgeprezen barokorkest van de Deense dirigent Lars Ulrik Mortensen, neemt het publiek mee naar een authentieke barokke kerstbeleving. Alsof de tijd stil staat klinken oude christelijke kersthymnes naast beroemde werken die daarop weer geïnspireerd zijn. Niet te missen is Alex Potter, de countertenor die met zijn stem volgens Early Music Review dicht bij de sensatie van de oude castraten komt. In dit kerstprogramma brengt het Deense gezelschap niet alleen allerhande dwarsverbanden aan tussen aloude hymnes en barokke werken, ook klinkt de warme relatie tussen componisten onderling. Zo is het vierde deel van Vivaldi’s Nisi dominus van grote invloed geweest op het laatste deel van Corelli’s Kerstconcert. De kerstgedachte gevat in verbondenheid en meesterlijke muziek. Programma: Anoniem Eenstemmige hymne ‘Conditor alme siderum’ / Koraal ‘Das neugeborne Kindelein’ / Koraal ‘Josef, lieber Josef mein’ / Georg Philipp Telemann delen uit Ouverture in D / Jan Dismas Zelenka Motetto Pro Nativitate ‘Dormi nate, dormi Deus’ / Alma redemptoris mater / Pietro Antonio Locatelli delen uit Concerto Grosso ‘Fatto per la notte di natale’ / Antonio Vivaldi Nisi Dominus / Arcangelo Corelli Concerto grosso ‘Fatto per la notte di natale’ 32
Alex Potter Foto: Annelies van der Vegt
Serie Oude Muziek
Verwacht
Za 20 jan 2018 Grote Zaal 20.15 uur
Ensemble Zefiro Virtuoze sonates uit de barok Het Italiaanse Ensemble Zefiro van hoboïst Alfredo Bernardini, is wereldwijd dé referentie voor barokke blaasmuziek op historische instrumenten. In dit concert spelen ze het repertoire dat misschien wel het beste bij ze past: virtuoze en kleurrijke kamermuziek van barokmeesters Telemann, Quantz en Zelenka, gecomponeerd voor het keurvorstelijke hof in Saksen. De muziek – voor twee hobo’s, fagot en basso continuo – is terug te leiden naar één persoon: de hoboïst Johann Christian Richter. Hij was in dienst van het Saksische hof en inspireerde rond 1720 de beste componisten van Duitsland en Italië om sonates te componeren voor twee hobo’s en fagot. De prachtige muziek vindt in Ensemble Zefiro vandaag zijn ideale uitvoerder. I.s.m. Organisatie Oude Muziek
Programma: Johann David Heinichen Sonate in Bes / Georg Philipp Telemann Sonate in c / Johann Joachim Quantz Sonate in g / Antonio Lotti Echo in Bes / Johann Friedrich Fasch Kwartet in F / Gottfried Heinrich Stölzel Sonate in c / Jan Dismas Zelenka Sonate in g
Alfredo Bernardini Foto: Alex Ritter
33
Verwacht
December 2017 do 14 dec / 12.30 uur Lunchconcert Ism Conservatorium van Amsterdam do 14 dec / 16.30 uur Kuss Quartet Openbare repetitie do 14 dec / 20.15 uur Kuss Quartet Oude meesters vr 15 dec / 19.30 uur Nederlands Kamerkoor + Concerto Köln + Peter Dijkstra Weihnachtsoratorium zo 17 dec / 15.00 uur Concerto Copenhagen Authentieke barokke kerst di 19 dec / 19.30 uur Nederlandse Bachvereniging Weihnachtsoratorium wo 20 dec / 20.15 uur Noors Solistenkoor Rós - Kerstmis in Noorwegen 34
vr 22 + za 23 dec / 19.30 uur za 23 dec / 16.00 uur zo 24 dec / 11.00 uur Nieuw Vocaal Amsterdam + Amsterdam Baroque Orchestra Kerstspel do 28 dec / 19.30 uur Calefax PAN 14 zo 31 dec / 19.30 uur / BIMHUIS Oud & Nieuw 2017 Grootser en diverser dan ooit, Oud & Nieuw in het BIMHUIS UITVERKOCHT
Januari 2018 vr 5 jan / 20.30 uur FIBER X The Rest is Noise Alessandro Cortini + Demdike Stare & Michael England + Macular + Sabrina Ratté + Izabel za 6 jan / 20.15 uur Freedom o(r) speech I Solisti del Vento + Jan Decleir
wo 10 jan / 20.15 uur Christopher Maltman +Joseph Middleton The Soldier - from Severn to Somme
do 11 jan / 20.15 uur Asko|Schönberg + Slagwerk Den Haag American Anthology vr 12 jan / 20.15 uur Vanessa Benelli Mosell Italiaans pianotemperament za 13 jan / 20.30 uur stargaze Composities van o.a. Boards of Canada, Nik Void en Qasim Naqvi zo 14 jan / 11.00 uur / Kleine Zaal Ensemble SCALA De Kunst van ‘Nauwluisterendheid’
Huil van de Wolff Elke 22e van de maand klinkt om 20.00 uur het geluidsmonument Huil van de Wolff. Martijn Padding componeerde deze interactieve geluidsinstallatie ter herinnering aan oprichter van het Muziekgebouw Jan Wolff (1941 - 2012). Zie voor meer informatie muziekgebouw.nl/ huilvandewolff Geheimtips Bijzondere concerten
Foto: Erik van Gurp
Restaurant Zouthaven Kom voor het concert eten in restaurant Zouthaven. Reserveren: 020 788 2090 of zouthaven.nl
Rondom het concert - Na aanvang van het concert heeft u geen toegang meer tot de zaal. - Zet uw mobiele telefoon uit voor aanvang van het concert. - Het maken van beeld- of geluidsopnamen in de zaal alleen met schriftelijke toestemming. - Algemene Bezoekersvoorwaarden zijn na te lezen op muziekgebouw.nl
Bij de prijs inbegrepen Reververingskosten en garderobe zijn bij de kaartprijs inbegrepen. Ook een pauzedrankje, tenzij anders vermeld op uw concertkaartje. Bij concerten zonder pauze staan drankjes klaar na afloop van het concert.
Steun het Muziekgebouw Inkomsten uit kaartverkoop dekken ten dele onze kosten. Word vriend of doneer: met uw extra steun kunnen we concerten op het hoogste niveau blijven organiseren. Meer informatie: muziekgebouw.nl/steunons
Op de hoogte blijven? Blijf op de hoogte van nieuw geboekte concerten of ander nieuws. Volg ons via onze e-nieuwsbrief (aanmelden op muziekgebouw.nl), Facebook, Twitter of Instagram. Dank! Wij kunnen niet zonder de steun van onze vaste subsidiĂŤnten en Vrienden van het Muziekgebouw. Wij zijn hen daarvoor zeer erkentelijk.
Druk binnenwerk
35