Do 8 mrt 2018 Grote Zaal 20.15 uur
Donderdag avondserie
Silbersee Stimmung I Hedendaagse madrigalen
Het gratis beschikbaar stellen van dit digitale programmaboekje is een extra service ter voorbereiding op het concert. Het is uitdrukkelijk niet de bedoeling deze versie tijdens het concert te raadplegen via uw mobiele telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor de andere concertbezoekers. Bij voorbaat dank.
Programma
Donderdag avondserie Serie Silbersee
Silbersee Stimmung I Hedendaagse madrigalen
Do 8 mrt 2018 Grote Zaal 20.15 - 22.15 uur
Katharine Dain sopraan Jennifer Claire van der Hart sopraan Michaela Riener mezzosopraan Fanny Alofs alt/mezzosopraan Edward Leach tenor Arnout Lems bariton Marijn Zwitserlood bas-bariton
Inleiding
Romain Bischoff muzikale leiding Arnout Lems co-muzikale leiding Gunnar Brandt-Sigurdsson coaching Maurits Thiel sound design Jeroen Smith lichtontwerp Karlheinz Stockhausen (1928 - 2007) Stimmung (1968) Pauze Anthony Fiumara (1968) Graduales 1 & 2 (2007)
ca. 60 minuten voor de pauze ca. 30 minuten na de pauze
Foyerdeck 1 19.15 - 19.45 uur Thea Derks in gesprek met componisten Anthony Fiumara, Seung-Won Oh en speciale gast Kathinka Pasveer. Pasveer werkte 25 jaar nauw samen met Stockhausen en beheert de nalatenschap van deze componist als bestuurder van de Stockhausen Stiftung.
Dit concert is mede mogelijk gemaakt door
Seung-Won Oh (1969) Recollection for ChoHee (2006) Bent u niet vergeten uw mobiele telefoon uit te zetten? Dank u wel.
2
Toelichting In 1968, nog geen veertig en al jaren een boegbeeld van de naoorlogse avant-garde, verbaasde Karlheinz Stockhausen vriend en vijand met Stimmung. Een minimalistisch vocaal concertritueel. Zes zangers, zes microfoons en één welluidend akkoord. Een echt tonaal akkoord nota bene, zoals dat in avant-gardekringen streng verboden was. De eerste uitvoeringen zorgden voor controverse; bij de Nederlandse première in het Concertgebouw in 1969 kregen voor- en tegenstanders ruzie en moest het concert worden gestaakt. Niettemin werd Stimmung al snel herkend als een mijlpaal en ‘een van de meesterwerken van de laatste halve eeuw’ (The Guardian). Het is een werk van tegenstellingen en mystificaties, een spel en een rite, hooggestemd en platvloers, tonaal én gecomponeerd volgens seriële principes – en bovenal een triomf van de menselijke stem. Met deze Stockhausen-klassieker begint muziektheaterhuis Silbersee een nieuwe serie concertprogramma’s. In deze reeks (eveneens ‘Stimmung’ geheten) draait het steeds om de schoonheid en breekbaarheid van de menselijke stem en haar vermogen de ziel te beroeren. Vanavond klinken behalve Stockhausens Stimmung twee eigentijdse vocale werken van de Nederlander Anthony Fiumara en de Koreaans-Amerikaanse SeungWon Oh.
Karlheinz Stockhausen Stimmung Stimmung betekent natuurlijk ‘stemming’, maar Stockhausen benadrukte de veelheid aan connotaties die dat woord in zich draagt.
Het stemmen van een piano is namelijk iets anders dan het stemmen van stemmen: waar het piano-octaaf in twaalf exact gelijke deeltjes is geknipt, hebben zangstemmen de neiging naar elkaar toe te kruipen om te harmoniëren. Bovendien maakt Stimmung gebruik van de zogeheten ‘reine stemming’, die behoorlijk afwijkt van de gelijkzwevende stemming van de piano en die afgeleid is van de boventoonreeks. Stemming verwijst daarnaast naar sfeer of humeur (‘een goede psychologische tuning’, aldus Stockhausen) en ‘het stemmen van de ziel’, waarmee het rituele aspect van het werk in beeld komt. En wanneer iets stimmt, dan klopt het. Anthony Fiumara, die behalve componist ook musicoloog en Stockhausen-kenner is, noemt Stimmung Stockhausens ‘meest Amerikaanse stuk’. Niet alleen componeerde Stockhausen het in de Verenigde Staten – tijdens een verblijf aan de Long Island Sound in de koude wintermaanden van februari en maart 1968 – ook was hij indertijd hevig onder de indruk van de zeven jaar jongere proto-minimalist La Monte Young. In 1959 had Young in Darmstadt bij Stockhausen gestudeerd en halverwege de jaren 60 zocht Stockhausen zijn voormalige student op in New York. Young maakte indertijd drone-muziek met zijn Theatre of Eternal Music. Het schijnt dat Stockhausen een optreden bijwoonde en zelfs opnames 3
Toelichting
wist los te peuteren van de doorgaans zeer terughoudende Young.
die op andere momenten in ernst beweerde dat hij was opgeleid op de planeet Sirius.
Volgens Fiumara had Stockhausen een hang naar de rituele katholieke wortels, maar vond hij in Stimmung definitief zijn eigen vorm. En hoewel er op het oor een duidelijke verwantschap is met de Amerikaanse minimalisten, noemt Stockhausen zelf andere inspiratiebronnen. Kort voor zijn verblijf aan de Long Island Sound bracht hij een maand door in Mexico, waar hij rondliep tussen de ruïnes van de inheemse culturen. De lege ruimte van de uitgestrekte vlakten met daarin bouwwerken die de hemel in priemden, gaf hem het idee voor Stimmung: ‘enerzijds de kalmte, en anderzijds de plotse veranderingen.’
Stimmung staat te boek als het eerste grootschalige werk in de westerse muziek dat geheel is opgebouwd uit boventonen – het typische nasale geluid met de hoge ‘extra’ frequentie kennen wij vooral van Centraal-Aziatische muziektradities. De zes zangers zingen in microfoons, zodat de precaire boventonen goed hoorbaar zijn. Een geluidsband met het grondakkoord van Stimmung geeft de zangers houvast bij het intoneren. Deze drone bestaat uit zes tonen uit de boventoonreeks op de noot Bes, die samen een dominant none-akkoord in reine stemming vormen.
In een brief aan dirigent Gregory Rose, die het werk in 1977 uitvoerde met Singcircle, vertelde Stockhausen dat er helemaal geen grote ideeën ten grondslag lagen aan de bijzondere vocale techniek van Stimmung. Sterker nog, Stockhausen was het componeren begonnen met een veelheid aan melodieën, die hij allemaal hardop zong. Maar na een tijdje kon hij alleen nog werken wanneer zijn kinderen sliepen, en in het gehorige huis aan de Long Island Sound betekende dat: zachtjes zingen, neuriën. Het geluid van zijn vibrerende schedel inspireerde Stockhausen om opnieuw te beginnen en enkel nog boventonen te gebruiken. ‘Niets oriëntaals, niets filosofisch,’ schreef hij, ‘gewoon twee baby’s, een klein huis, stilte, eenzaamheid, nacht, sneeuw, ijs: een mirakel!’ Dat klinkt behoorlijk aards voor Stockhausen, 4
Stockhausen: ‘Niets oriëntaals, niets filosofisch: gewoon twee baby’s, een klein huis, stilte, eenzaamheid, nacht, sneeuw, ijs. Een mirakel!’ Een partituur in traditionele zin ontbreekt. Stockhausen heeft een verzameling regels, kaders en kiemcellen bijeengebracht, op basis waarvan de uitvoerders de muziek moeten vormgeven. Er zijn 51 secties – Momente, in de terminologie van Stockhausen – met allemaal een eigen karakter. De zes zangers hebben afwisselend de leiding bij het inzetten van een nieuwe sectie (de vrouwen
Toelichting
leiden ieder acht keer, de mannen ieder negen keer). De toonhoogte staat daarbij vast, maar voor het ‘vocale patroon’ dat gezongen wordt, moet de leider een keuze maken uit verschillende ‘modellen’. Deze modellen zijn door Stockhausen gecreëerd met het oog op het vruchtbaar tot klinken brengen van de boventonen. Ze bestaan uit klinkerklanken en ritmische fonetische patronen, net als woorden – en soms zijn het ook woorden, zoals ‘Halleluja’, ‘Phoenix’ of ‘Mittwoch’, duidelijk herkenbaar voor de luisteraar. Daarnaast moeten de zangers ‘magische namen’ inbrengen (godennamen uit uiteenlopende culturen) of een van Stockhausens zelfgeschreven erotische gedichten voordragen.
Fiumara componeerde tussenstukken bij de delen van de Missa Prolationum van Johannes Ockeghem, een beroemd voorbeeld van strikte canoncompositie uit de school van de Vlaamse polyfonie. In de Missa ontbreekt het Graduale, daarom koos Fiumara voor die titel. Voor de Graduales liet Fiumara zich inspireren door het principe van ‘change ringing’, waarbij een aantal klokken of belletjes volgens bepaalde regels wordt aangeslagen, zodat er een complex patroon ontstaat. De titel (Latijn voor ‘trapsgewijs’) verwijst bovendien naar de toonladder van vijf noten die aan de stukken ten grondslag ligt. Die vijf noten zijn met een strenge methode verdeeld over de stemmen – feitelijk zijn de Graduales eenstemmig, hoewel de noten elkaar wel overlappen.
Het is een complex geheel, zowel qua structuur als qua vocale techniek, dat veel voorbereiding en repetitie vergt. Niet voor niets wordt Stimmung maar zelden uitgevoerd. Ook van het publiek vraagt het werk stilte en concentratie, maar in ruil biedt het dan ook een onvergelijkbare luisterervaring.
‘Het zijn hele strenge stukken,’ zegt Fiumara. ‘Ik was gefascineerd door de permutaties die optreden wanneer je zo’n methode in werking zet. Ik was benieuwd naar het harmonische verloop.’ Voorbeeld van die strengheid: het notenmateriaal van Graduales 1 & 2 is identiek, alleen heeft Nr. 2 een trager tempo en voegde Fiumara er belletjes aan toe – knipoog naar de change ringing. Hoewel ze eenvoudig klinken zijn de stukken erg moeilijk om te zingen. ‘Je moet je hoofd er goed bijhouden,’ zegt Fiumara.
Anthony Fiumara Graduale 1 & 2 De Graduales behoren tot het vroege werk van Anthony Fiumara, die zich na een carrière als muziekjournalist voor dagblad Trouw volledig toelegde op componeren. Hij schreef ze voor Compagnie Bischoff, de voorloper van Silbersee.
5
Toelichting
Seung-Won Oh Recollection for ChoHee Voor de Koreaanse componiste SeungWon Oh, die lang in Nederland studeerde en werkte, was Recollection for ChoHee (2006) een doorbraakwerk. De kenmerkende manier van voordragen, ergens halverwege recitatief en melodie, ontleende ze aan de traditionele Koreaanse dodenverering. Maar de belangrijkste inspiratiebron vormde de poëzie van de grote zestiende-eeuwse Koreaanse dichteres ChoHee en het gevoel van ‘han’ dat daaruit spreekt: een typisch Koreaanse, onvertaalbare emotie die voortkomt uit isolatie, verdriet, machteloosheid en rancune. Oh koos fragmenten uit drie gedichten van ChoHee en componeerde deze tot solo’s en duetten voor zes zangers. In die gedichten rouwt de dichteres bij de tombes van haar twee kinderen, voorspelt ze haar eigen dood op 27-jarige leeftijd en beschrijft ze de folterende eenzaamheid van een liefdeloos huwelijk. ‘Zangmelodieën schrijven is voor mij een kwestie van zelf zingen: als het goed klinkt is het goed,’ zei Oh een paar jaar geleden in gesprek met musicoloog Peter van Amstel. ‘De melodieën van alle vijf de zangers hebben hier een gemeenschappelijke harmonische basis, dus als ze samenkomen ontstaan er zinvolle samenklanken. Je hoort simpele harmonieën. Eenvoud geeft zangers meer ruimte, ze gaan er mooier door zingen. Soms 6
is het imposanter wat een zanger uitdrukt, dan wat er muzikaal precies voor interessants gebeurt. Sinds Recollection for ChoHee schrijf ik vol zelfvertrouwen ook simpele muziek, omdat het prachtig kan zijn.’ Tekst toelichting: Joep Stapel
Liedteksten Seung-Won Oh Recollection for ChoHee Koh Nyun Sang Ae Nyoh / Last year my beloved girl died Keum Nyun Sang Ae Cha / This year my beloved son died Ae Ae Kwang-Nung Toh / How sad, How sad, land of Kwang Nung! Ssang Pooun Sang Dae Ki / Two tombs standing up facing each other As twenty seven lotus falls red Under the moonlight the frost feels cold My heart aches My tears fall My sleeves are wet ChiChon EhRo / With money for the dead NuhHee Honul PooReuKoo / I recall your souls Nuh hee Modumae SulChanUl TahRehNeh / Pour the wine over your graves Het jaar van drie en negen Dat maakt zevenentwintig Valt bloedrood de lotus Zevenentwintig Van de drie en negen
7
Biografieën Componisten Karlheinz Stockhausen
De Duitse componist Karlheinz Stockhausen (1928 - 2007) is samen met Pierre Boulez een van de meest invloedrijke componisten uit de tweede helft van de twintigste eeuw. Hoewel hij het thuis niet breed had en al als tiener zijn beide ouders verloor, was Stockhausen een van de eerste componisten die opgroeide met 8
grammofoonplaten en de radio om zich heen, zaken die een verstrekkende invloed hadden op zijn waarneming. Hij studeerde in Keulen bij Frank Martin, maar de belangrijkste impulsen kreeg hij in Darmstadt tijdens de beroemde zomercursus. Hij studeerde verder bij Olivier Messiaen en werd een van de kopstukken van het naoorlogse serialisme. Daarnaast zette hij de elektronische muziek op de kaart en werkte hij met verschillende vormen van muzikale vrijheid voor de uitvoerenden. Stockhausen schreef een veelheid aan invloedrijke werken zoals Gruppen, Stimmung, Mantra en Gesang der Jünglinge. Vanaf 1977 tot 2003 stond zijn compositorisch werk in het teken van de omvangrijke operacyclus Licht, gebaseerd op de zeven dagen van de week, waarin Stockhausen zich zowel dramatisch als muzikaal bleef vernieuwen. Tot zijn dood werkte Stockhausen aan een niet voltooide cyclus gebaseerd op de uren van de dag, Klang.
Anthony Fiumara
foto: Roger Cremers
Anthony Fiumara (1968) studeerde musicologie aan de Universiteit van Utrecht, was gastdocent op de conservatoria van Amsterdam en Zwolle, en muziekredacteur bij Donemus. Als componist nam Fiumara privélessen bij Richard Rijnvos. Anthony Fiumara’s artikelen als muziekcriticus zijn verschenen in boeken, tijdschriften en cd-boekjes. Hij is muziekjournalist voor het dagblad Trouw en produceerde
Biografieën
radioprogramma’s. Fiumara was artistiek leider van het blazersensemble Orkest De Volharding en Compagnie Bischoff. Hij is medeoprichter van het OUTPUT Festival (elektrische gitaar in hedendaagse muziek). In 2009 richtten hij en percussionist Arnold Marinissen Lunapark op, een ensemble dat verschillende genres en trends onderzoekt, en waarvoor Fiumara regelmatig nieuwe stukken componeert of arrangeert. Naast componist is Fiumara ook arrangeur en orkestrator van muziek van Steve Reich, John Adams, Brian Eno, Aphex Twin, Massive Attack en anderen. Fiumara was componist in residence van het Noord Nederlands Orkest voor de concertseizoenen 2014-2015 en 2015-2016. Hij schrijft over zijn componeerproces en inzichten in zijn blog. www.anthonyfiumara.com
Seung-Won Oh
De Koreaanse Seung-Ah Oh (1969) werd geboren in Seoul. Opgegroeid met westerse muziek studeerde ze compositie aan de Ewha Vrouwenuniversiteit in haar geboortestad. In 1996 zette zij haar studie voort in de Verenigde Staten, eerst aan de universiteit van Illinois en later aan Brandeis University in Massachusetts.
componist Louis Andriessen aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. De muziek van Oh is geworteld in de westerse traditie, maar tijdens haar verblijf in Nederland begon ze ook de rijke traditie van haar geboortemuziek te ontdekken. Ze ontving vele prestigieuze beurzen en prijzen en kreeg opdrachten van ensembles en festivals, waaronder het Huddersfield Contemporary Music Festival (VK), Transit Festival (BE) en het festival van het Tanglewood Music Center (VS). In 2007 won zij de derde prijs van de Lutosławski Award en in 2010 de BUMA Toonzettersprijs voor haar compositie JunGa. Oh gaf les aan de Brandeis University, het Massachusetts Institute of Technology, de University of Florida in Gainesville en het Oberlin Conservatory of Music. Momenteel is ze universitair docent compositie aan de DePaul University in Chicago.
Seugn-Won Oh promoveerde op een proefschrift over Messiaens Réveil des oiseaux. Tussen 2001 en 2003 studeerde ze bij 9
Biografieën
Uitvoerenden Katharine Dain Sopraan
foto: Brian Hatton
De Amerikaanse sopraan Katharine Dain is actief in zowel het concert- als het operarepertoire en is werkzaam in Europa en Noord-Amerika. Dain werd geboren in North Carolina, studeerde aan Harvard, Guildhall en Mannes College of Music en woont momenteel in Nederland. Dain trad onder andere op 10
met De Nationale Opera (Claude Viviers Kopernikus in samenwerking met Silbersee), Asko|Schönberg, Nieuw Ensemble en met andere orkesten en operagezelschappen in Europa en Noord-Amerika. In 2017 behaalde ze de hoofdprijs van de ClermontFerrant International Vocal Competition. Dit seizoen debuteert ze als Konstanze in Mozarts Die Entführung aus dem Serail in vijf Franse theaters. Verder werkte Dain met de Mark Morris Dance Group en het New York City Ballet. Zij is daarnaast actief in de kamermuziek en een pleitbezorger van hedendaagse muziek.
Jennifer Claire van der Hart Sopraan
Jennifer Claire van der Hart volgde haar opleiding klassieke zang aan de Hogeschool voor de Kunsten in Arnhem en de Messaien Academie. Na haar afstuderen ontving ze de Margit Widlund Stipend voor jonge zangers met een speciale podiumpresence. Met VocaalLAB, nu omgedoopt tot Silbersee, specialiseerde ze zich in innovatief muziektheater en werd ze bekend met het
Biografieën
hedendaags repertoire. Ze zong vele wereldpremières, waaronder de leidende rollen in opera’s van Seung-Won Oh en Vanessa Lann. Als solist was Jennifer te gast op vele internationale festivals, zoals het Donaueschingerfestival en de internationale Gaudeamus-muziekweek, en zong ze met Concerto Copenhagen, Asko|Schönberg, de Radio Kamer Filharmonie en anderen. Jennifer is een van de zeven muzikanten in het ensemble Lunatree. Met Ensemble Nuove Musiche zal Jennifer de volgende jaren Monteverdi’s madrigale boeken opnemen en uitvoeren in het Monteverdi XL-project.
Michaela Riener Mezzosopraan
De Oostenrijkse zangeres Michaela Riener sloot in 2010 de mastersopleiding Oude Muziek aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag af. Naast haar specialisatie van de historische uitvoeringspraktijk legt ze zich ook toe op de uitvoering van hedendaagse muziek.
kamermuziekformaties. Ze was oprichter van het Oostenrijkse ensemble Calamus Consort, dat zich richt op historische uitvoeringspraktijk en waarmee ze de eerste prijs bij de internationale Biber competitie behaalde in 2009. Verder is ze vaak te horen bij ensembles zoals het Huelgas Ensemble, het Egidius College, de Nederlandse Bachvereniging. Daarnaast is Michaela zangeres van het ensemble ELECTRA en het hedendaagse muziekensemble Hexnut. Sinds 2012 is ze ook lid van het muziektheater collectief Silbersee.
Haar interesse voor verschillende muziekstijlen en haar achtergrond als pianiste heeft ervoor gezorgd dat ze nauw betrokken is bij zeer uiteenlopende 11
Biografieën
Fanny Alofs Alt/mezzosopraan
Fanny Alofs begon als jazzzangeres maar maakte de omslag naar klassieke zang. Na het cum laude afronden van haar bachelor zangopleiding aan het Koninklijk Conservatorium (2006) en master aan het Conservatorium van Amsterdam (2009) specialiseerde ze zich bij Silbersee in hedendaagsklassiek vocaal repertoire. Alofs ontving een Prins Bernhard Cultuurfonds Beurs en het Margrit Widlund 12
Stipendium. Ze deed meerdere keren mee aan het Young Artist Program van Carnegie Hall. Tot nu toe speelde ze mee aan honderden voorstellingen bij onder meer De Nationale Opera, de Rotterdamse Operadagen, Silbersee, Muziektheater Transparant, De Veenfabriek, Holland Festival en November Music Festival. Daarnaast heeft ze een veelzijdige concertpraktijk, waarin ze soli in traditionele oratoria en concertwerken afwisselt met moderne of niet-westerse werken en zingt ze met regelmaat bij het Nederlands Kamerkoor. Ze is ook verbonden aan de ensembles Lunatree en Zauberlicht.
Edward Leach Tenor
foto: Felix Huesch-waligura
De Engelse tenor Edward Leach begon zijn carrière als zanger in de koren op de Ipswich School, voordat hij een koorbeurs ontving om aan het Jesus College van de University of Cambridge te studeren. Hij studeerde af in muziekwetenschappen en begon aan een carrière als muziekdocent. Daarna vestigde hij zich als freelance zanger in Londen en zong met veel koren en
Biografieën
ensembles. Zijn ervaring is breed; van Vespers van Monteverdi tot een opera van Stockhausen. Hij trad op op uiteenlopende locaties zoals de Frari-kerk in Venetië, een opslagplaats in Birmingham en zalen in Peking. In september 2014 schreef Edward zich in aan het Conservatorium van Amsterdam, waar hij nu studeert voor zijn masterdiploma bij Pierre Mak.
Arnout Lems Bariton / co-muzikale leiding
foto: Paul Born
Bariton/regisseur Arnout Lems behaalde in 2002 een master aan het Koninklijk Conservatorium. In datzelfde jaar studeerde hij af in Metz. Hij bouwde een grote expertise op in zowel hedendaagse als in renaissancemuziek.
muziektheater. Hij werkte onder meer met Silbersee, Orkest De Volharding, het DoelenEnsemble, Neue Vocalsolisten Stuttgart en het Nederlands Bachensemble. Hij zong in een reeks hedendaagse en twintigste-eeuwse opera’s en werkte met bekende operaregisseurs als Pierre Audi en Willy Decker. In India zong hij de titelrol in Monteverdi’s L’Orfeo. Zijn regiedebuut maakte hij met Monteverdish, een confrontatie van Monteverdi’s L’Incoronazione di Poppea met hiphop, door cross-over danstheater ISH en Silbersee. Deze voorstelling werd zeer positief ontvangen in de pers. Arnout was als muzikaal leider betrokken bij DJ Mozart, de tweede samenwerking tussen Silbersee en ISH.
Arnout Lems trad op met Cappella Pratensis en het Egidiuskwartet. Nu legt hij zich toe op opera en hedendaags 13
Biografieën
Marijn Zwitserlood Bas-Bariton
De bas-bariton Marijn Zwitserlood studeerde solozang aan het Conservatorium van Utrecht. In mei 2006 sloot hij zijn zangstudie succesvol af. Slechts enkele maanden later behaalde hij de tweede prijs op het Christina Deutekom Concours. Tijdens zijn studie deed hij twee maal mee aan het Residents Artists Programme van de Nederlandse Reisopera. Hij zong daarna 14
vele operarollen, waaronder Aeneas in Dido and Aeneas van Henry Purcell (Stichting Vocale Muziek Den Haag) en Dulcamara in L’elisir d’amore van Gaetano Donizetti (KOW, Utrecht). Enkele andere rollen die hij op zijn naam heeft staan: Rechercheur uit A Dog’s Heart van Alexander Raskatov (Nationale Opera, 2010) en Seneca uit Monteverdish (een hiphop opera productie van dansgroep ISH en Silbersee, 2011). Marijn wordt ook regelmatig ingehuurd als solist door koren en orkesten in heel Nederland. Zo zong hij in 2016 Kindertotenlieder van Mahler (Bergens symfonieorkest) en Christus in de Matthäus Passion van Bach (COV Groot Noord).
Romain Bischoff Muzikale leiding
foto: Bart Grietens
Romain Bischoff is artistiek leider en oprichter van Silbersee, dirigent en operazanger. Hij begon zijn carrière als bas-bariton met het barokensemble Les Arts Florissants. Als solist zong hij in talrijke hedendaagse producties, onder andere bij het Holland Festival, De Nationale Opera, Festival Agora, La Biennale di Venezia en BAM New York. Als dirigent heeft Bischoff vele
Biografieën
muziektheatervoorstellingen en een twintigtal premières op zijn naam staan. Met zijn muziektheaterhuis Silbersee is hij initiator en aanjager van interdisciplinaire creaties. Vernieuwing, onderzoek en risico’s nemen zijn voor Bischoff basisbehoeften. Onder al zijn werk ligt de overtuiging dat muziektheater en opera niet voor insiders zijn bedoeld, maar thuishoren op een breed podium.
Silbersee Silbersee is een Amsterdams muziektheaterhuis dat met het zoeken naar nieuwe vormen en artistieke samenwerkingen de wegen van muziek(theater) en opera wil verbreden en verleggen. De menselijke stem blijft hierbij steeds de constante ‘cantus firmus’. Ontmoetingen tussen uiteenlopende theatermakers, componisten, schrijvers, zangers, acteurs, muzikanten en andere kunstenaars, van het klassiek domein tot de urban culture, staan hierbij vaak centraal. Hiernaast heeft Silbersee sinds 2017 ook een talentontwikkelingstraject onder de titel SPR!TZL: Atelier voor dwaze kunstenaars.
15
Verwacht
Donderdag avondserie Do 29 mrt 2018 Grote Zaal 20.15 uur
Nieuw Ensemble Thirty Situations
Een hoogtepunt van de Cello Biënnale 2016 was de première van Nomaden van Joël Bons door cellist JeanGuihen Queyras en het Atlas Ensemble. Het stuk werd als ‘meesterwerk’ en ‘ontroerend’ onthaald. En dirigent Ed Spanjaard noemde het ‘een van de indrukwekkendste premières sinds 2000’. Het bracht Spanjaard op het idee om Bons te vragen opnieuw een avondvullend werk te componeren. Thirty Situations heeft als onderwerp het contrast tussen fragmentatie en continuïteit. Voortdurend ervaren we het leven als fragmentarisch en toch is het een doorgaande stroom. Zo is het stuk zowel een aaneenschakeling van fragmentarische elementen als één groot continuum – een mozaïek van allerlei ‘situaties’ in afwisselende muzieken. Het nieuwe werk is op het lijf geschreven van de musici van het Nieuw Ensemble en een aantal solisten, onder wie sopraan Keren Motseri en jazzdrummer Tristan Renfrow. Ruimtelijke elektronica verrijken het klankbeeld. Programma: Luciano Williamson Scherzo e Trio / Erqing Wang Song of the Tree / Joël Bons Thirty Situations (wereldpremière)
16
Joël Bons foto: Eddy Posthuma de Boer
Verwacht
Donderdag avondserie Serie Asko|Schönberg
Asko|Schönberg + Slagwerk Den Haag Exuberante ensemblemuziek
Ligeti Festival Do 5 apr 2018 Grote Zaal 20.15 uur
György Ligeti zelf noemde het Pianoconcert (1988) zijn meest complexe en virtuoze stuk. Het is een vijfdelige achtbaan van op elkaar gestapelde ritmes. Een feest voor de luisteraar, maar een tour de force voor solist én dirigent. Meesterpianist Pierre-Laurent Aimard en dirigent Reinbert de Leeuw zijn de gedroomde uitvoerders van dit exuberante meesterwerk: beide specialisten werkten intensief samen met Ligeti. Hetzelfde geldt voor Asko|Schönberg, dat alle vier de programmastukken met De Leeuw heeft opgenomen – onder notoir streng toezicht van Ligeti zelf. Melodien is een scharnierstuk tussen Ligeti’s vroege zogenaamde klankwolkmuziek en zijn latere polyritmiek. In Síppal, dobbal, nádihegedüvel vermengt hij avant-garde en volksmuziek. Als klap op de vuurpijl zet Joseph Puglia, dit seizoen zielsverwant van het Muziekgebouw, zijn tanden in het geweldige Vioolconcert. Voorafgaand aan het concert wordt het Ligeti Festival geopend met een bijzonder optreden in de Entreehal.
György Ligeti foto: Schott Promotion-H.J. Kropp
Ligeti Festival mede mogelijk gemaakt door:
Asko|Schönberg is ensemble in residence.
Programma: György Ligeti Pianoconcert / Síppal, dobbal, nádihegedüvel (Met fluiten, trommels en vedels) / Melodien / Vioolconcert 17
Verwacht
do 15 mrt / 12.30 uur Lunchconcert Ism Academie van het Koninklijk Concertgebouworkest
zo 25 mrt/ 11.00 uur / Kleine Zaal Alexander Moosbrugger + Ned McGowan Op avontuur met Moosbrugger
do 15 mrt / 20.15 uur Amsterdam Sinfonietta + Nicolas Altstaedt Hedendaagse Mariaverering
zo 25 mrt / 14.00 uur La morte d’Orfeo De Nationale Opera i.s.m. het Muziekgebouw
Maart vr 9 mrt / 20.15 uur Yevgeny Sudbin Sudbins Danse macabre za 10 mrt / 14.15 uur De IJ-Salon Bach Bridges za 10 mrt / 20.15 uur Meccore String Quartet Meesterproef naast meesterwerk Kijk Muziek! zo 11 mrt 13.30 + 15.30 uur / Kleine Zaal Panama (2-4) Feikes Huis 13.30 uur Wij gaan op berenjacht (4+) Silbersee + Theater Sonnevanck zo 11 mrt / 20.15 uur Reinbert de Leeuw + Nederlands Kamerkoor + Holland Baroque Johannes Passion UITVERKOCHT 18
vr 16 mrt / 20.15 uur Amsterdam Sinfonietta + Nicolas Altstaedt Pärt en Tavener UITVERKOCHT
vr 16 mrt / 23.00 uur / Nationale Opera & Ballet Pan Daijing & Torus The Rest is Noise x Opera Forward Festival
za 17 mrt / 20.15 uur Reinbert de Leeuw + Nederlands Kamerkoor + Holland Baroque Johannes Passion UITVERKOCHT
vr 23 mrt / 20.00 uur La morte d’Orfeo De Nationale Opera i.s.m. het Muziekgebouw
ma 26 mrt / 20.00 uur La morte d’Orfeo De Nationale Opera i.s.m. het Muziekgebouw di 27 mrt/ 20.15 uur Orkest van de 18e Eeuw + Thomas Zehetmair Een historische Brahms
Huil van de Wolff Elke 22e van de maand klinkt om 20.00 uur het geluidsmonument Huil van de Wolff. Martijn Padding componeerde deze interactieve geluidsinstallatie ter herinnering aan oprichter van het Muziekgebouw Jan Wolff (1941 - 2012). Zie voor meer informatie muziekgebouw.nl/ huilvandewolff Geheimtips Bijzondere concerten
Foto: Erik van Gurp
Restaurant Zouthaven Kom voor het concert eten in restaurant Zouthaven. Reserveren: 020 788 2090 of zouthaven.nl
Rondom het concert - Na aanvang van het concert heeft u geen toegang meer tot de zaal. - Zet uw mobiele telefoon uit voor aanvang van het concert. - Het maken van beeld- of geluidsopnamen in de zaal alleen met schriftelijke toestemming. - Algemene Bezoekersvoorwaarden zijn na te lezen op muziekgebouw.nl
Bij de prijs inbegrepen Reververingskosten en garderobe zijn bij de kaartprijs inbegrepen. Ook een pauzedrankje, tenzij anders vermeld op uw concertkaartje. Bij concerten zonder pauze staan drankjes klaar na afloop van het concert.
Steun het Muziekgebouw Inkomsten uit kaartverkoop dekken ten dele onze kosten. Word vriend of doneer: met uw extra steun kunnen we concerten op het hoogste niveau blijven organiseren. Meer informatie: muziekgebouw.nl/steunons
Op de hoogte blijven? Blijf op de hoogte van nieuw geboekte concerten of ander nieuws. Volg ons via onze e-nieuwsbrief (aanmelden op muziekgebouw.nl), Facebook, Twitter of Instagram. Dank! Wij kunnen niet zonder de steun van onze vaste subsidiĂŤnten en Vrienden van het Muziekgebouw. Wij zijn hen daarvoor zeer erkentelijk.
Druk binnenwerk
19