Vr 13 apr 2018 Grote Zaal 19.00 uur college 20.15 uur concert
Serie Oude Muziek
Holland Baroque +Â Cappella Amsterdam +Â Alexander Weimann Dixit Dominus + college Mythes rond de Engelse ziel Het gratis beschikbaar stellen van dit digitale programmaboekje is een extra service ter voorbereiding op het concert. Het is uitdrukkelijk niet de bedoeling deze versie tijdens het concert te raadplegen via uw mobiele telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor de andere concertbezoekers. Bij voorbaat dank.
Programma
Serie Oude Muziek Vr 13 apr 2018 Grote Zaal 19.00 uur college 20.15 uur concert
Holland Baroque + Cappella Amsterdam + Alexander Weimann Dixit Dominus + college Mythes rond de Engelse ziel Alexander Weimann leiding en klavecimbel Dorothee Mields sopraan Minho Jeong countertenor Zachary Wilder tenor Andreas Wolf bas
College 19.00 - 19.45 uur ca. 45 minuten Door Xavier Vandamme
Concert 20.15 – 22.10 uur ca. 45 minuten voor de pauze ca. 50 minuten na de pauze
Bent u niet vergeten uw mobiele telefoon uit te zetten? Dank u wel.
2
Programma
Georg Friedrich Händel (1685 - 1759) Dixit Dominus HWV 232 (1707) ·· Dixit Dominus ·· Virgam virtutis tuae ·· Tecum principium in die virtutis ·· Juravit Dominus ·· Tu es sacerdos in aeternum ·· Dominus a dextris tuis ·· Judicabit in nationibus ·· De torrente in via bibet ·· Gloria Patri et Filio Pauze William Hayes (1708 - 1777) The Fall of Jericho, oratorium (1750; Nederlandse première) 1 Sinfonia: Andante 2 Largo 3 Allegro 4 Aria: Andante Deel I 5 6
Jordan! What ail’d thy trembling brook? Blest Flock!
Deel II 7 Whom then does Jericho deride 8 t/m 11 Will she in Gates of Brass rejoice 12 Now on the seventh Day’s Morn Deel III 13 Hail Music! Sister of the Soul! Deel IV 14 15 16 17
Ah dreadful glorious Voice! Lo! a blue Tempest of consuming Fire See! Ocean starts, he shrinks beneath his Caves Shield me, some Angel
Deel V 18 ‘Tis thus th’Almighty speaks 19 So with a tenfold Pomp of Terror rob’d 3
College Mythes rond de Engelse ziel
Xavier Vandamme
College door Xavier Vandamme De Engelsen hebben altijd een aparte verhouding gehad met continentaal Europa. Eens eilander, altijd eilander, lijkt het. Maar wie in de (kunst)geschiedenis en muziek duikt, ziet dat wat als typisch Engels wordt gezien, vaak een exotische oorsprong heeft. De destijds in zwang zijnde ensemblesamenstelling van het ‘gambaconsort’ Engels? Nee, die komt uit Noord-Italië. En ‘de grootste componist die Engeland ooit heeft gekend’ Händel? Die kwam uit Saksen. Dit college staat stil bij de Engelse ziel, of in ieder geval de mythevorming daar omheen. Met uiteraard aandacht voor Händel, de gigant die ervoor zorgde dat tijdgenoten Croft, Avison en Hayes compleet zijn vergeten.
4
Foto: Remke Spijkers
De Vlaming Xavier Vandamme is sinds 2009 algemeen en artistiek directeur van het wereldwijd toonaangevende Utrechtse Festival Oude Muziek. Vandamme studeerde taal- en letterkunde (Frans, Italiaans) en wijsbegeerte aan de universiteit van Leuven, waar hij ook les gaf. Hij was muziekrecensent, onder meer voor de krant De Standaard, en werkte jarenlang als presentator en producer bij de VRT (Klara). Onlangs werd Vandamme verkozen tot voorzitter van het internationale Réseau Européen de Musique Ancienne / European Early Music Network (REMA – EEMN). Eerder werkte hij in Brussel bij concertzaal Paleis voor Schone Kunsten als adjunct-directeur van BOZAR Music.
Toelichting Georg Friedrich Händel was in de achttiende eeuw een nauwelijks te overschatten figuur. Een groot en invloedrijk componist was hij zeker, maar ook een groot organisator en zeer begaafd in het leggen van connecties. Al tijdens zijn tienerjaren in het Noord Duitse Halle was hij als musicus beroemd en bewoog hij zich met gemak in adellijk gezelschap. Op zijn twintigste maakte hij in Hamburg furore met zijn eerste opera: Almira. Een Italiaanse prins uit de Medici familie kruiste zijn pad, hij werd uitgenodigd voor een bezoek aan Florence en Rome en vertrok uit Duitsland. Hij wist het: kansen dienen zich aan, maar je moet ze wel grijpen! De Italiaanse muziek was voor heel Europa toonaangevend, en Händel zette zijn oren wagenwijd open voor de zangerige kwaliteit. Zo ontwikkelde hij een eigen geluid waarin de Duitse liefde voor het contrapunt zich mengde met de hartstocht en de lyriek van de zuidelijke melodie. Italië Net als vele generaties Duitsers was Händel waarschijnlijk verliefd geworden op Italië, een verliefdheid die volop werd beantwoord. ‘Monsù Endel’ oogstte grote bewondering van de Romeinen en abt Francesco Valesio schreef in zijn dagboek: ‘Er is hier een man uit Saxen aangekomen, een fantastische klavecinist en componist die vandaag tot ieders verbazing uitstekend heeft gespeeld op het orgel van de San Giovanni in Laterano.’ Opmerkelijk dat Händel toestemming kreeg om als Duitse protestant in Rome het orgel te bespelen in een zo prominente katholieke kerk. Orgel en klavecimbel hoorden in die tijd bij de algemene ontwikkeling van een musicus, maar Händels speciale belangstelling ging
uit naar de opera. Vanaf zijn achttiende had hij viool gespeeld in het orkest van de Hamburgse opera, en zijn eerste zelf gecomponeerde opera, Almira, werd in Hamburg twintig keer met groot succes uitgevoerd. In zijn Italiaanse jaren leerde hij opera’s kennen van Antonio Caldara en Alessandro Scarlatti, maar in Rome, waar hij lang verbleef, was de opera door paus Clemens XI verboden. Toch zijn er opera-achtige kenmerken te vinden in zijn Dixit Dominus, in Rome gecomponeerd en daar in 1707 voor het eerst uitgevoerd. Een belangrijke bron van inspiratie voor Händel was bovendien de instrumentale muziek van Arcangelo Corelli. Händel hoorde waarschijnlijk veel van diens werk tijdens muziekavonden bij kardinaal Pietro Ottoboni, een van de belangrijkste Romeinse mecenassen. De Italianen waren zeer onder de indruk van het Dixit Dominus van de buitenlandse componist, en twee jaar later werd zijn opera Agrippina in Venetië onthaald op een spreekkoor: ‘Viva il Sassone! Benedetta la sua madre!’ (Leve de Saks! Zijn moeder zij gezegend!) Engeland Het is eigenlijk niet goed te begrijpen dat Händel na zijn grote successen niet in Italië is blijven wonen. Hoe dan ook: hij keerde terug naar Duitsland en vertrok vervolgens naar 5
Toelichting
Londen, waar hij zich blijvend vestigde. In Engeland had hij tijdens zijn leven en tot lang na zijn dood grote invloed op zijn vakgenoten. De ruim twintig jaar jongere William Hayes was bijvoorbeeld een groot bewonderaar van Händel. Hayes woonde in Oxford en gaf daar de toon aan van het muziekleven. Veel oratoria van zijn idool Händel werden onder zijn leiding uitgevoerd en in 1749 organiseerde hij zelfs een Händel festival. Ook in Hayes’ eigen muziek was zijn grote voorbeeld altijd aanwezig. Zijn korte oratorium The Fall of Jericho uit 1750 is een Händel-achtig werk dat een van de meest dramatische episodes uit de Bijbelse geschiedenis uitbeeldt. De val van de stad Jericho zou, volgens het Oude Testament, zijn bewerkstelligd door een vreemde opdracht van God: Joodse priesters moesten zeven bezwerende rondjes rondom de stad lopen en ondertussen hard op de ramshoorns blazen. Daarna was er geen weerstand meer te verwachten en konden zij de inwoners uitmoorden en de stad innemen, zoals tenminste beschreven staat in het hardvochtige Bijbelboek Jozua. Zo werd door de joden, die teruggekeerd waren uit Egypte, een begin gemaakt met de verovering van het ‘Beloofde land’. Het is een perfecte ‘script’ voor dit dramatische werk van Hayes, dat nu voor het eerst sinds de achttiende eeuw weer wordt uitgevoerd. Wellicht geeft het in de toekomst zelfs wel aanleiding tot theatraal uitgewerkte uitvoeringen à la Passion waarbij de rillingen ons over de rug zullen lopen. 6
Georg Friedrich Händel Dixit Dominus Händels Dixit Dominus is gecomponeerd op de tekst van psalm 110 waarin de Messias op de Dag des Oordeels wordt aangekondigd als heerser over zijn tegenstanders. Waarschijnlijk is het werk geschreven als onderdeel van de Vesperdienst. Het is een vrij kort oratorium in negen delen geschreven voor koor, solisten en strijkorkest. Zowel koor als orkest bevatten vijf stemmen: het koor heeft twee verschillende sopraanpartijen en het orkest bevat twee verschillende altvioolpartijen. Dat levert dus extra rijkdom op in de contrapuntische passages. In het handschrift van Händel wordt het werk bewaard in de bibliotheek in München en is zelfs Händels oudste bewaarde manuscript. De briljante en vaak uitgevoerde compositie werd door de 22-jarige Händel in Rome geschreven, waar het in première ging in de Santa Maria in Montesanto, een van de vrijwel identieke ‘tweelingkerken’ aan het Piazza del Popolo. De opdrachtgever van het werk is niet bekend, maar mogelijk werd het geschreven voor de Romeinse kardinaal Carlo Colonna: de Santa Maria in Montesanto was de familiekerk van de Colonna’s. De tekst van psalm 110 heeft geen rijmschema dat gebruikt kan worden
Toelichting
voor een da capo aria in a-b-a schema, maar Händel heeft toch op slinkse wijze herhalingen ingevoerd. Zo vormt bijvoorbeeld het slot met de woorden ‘Sicut erat in principio’ een herhaling van het begin van deel I op de tekst: ‘Dixit Dominus Domino meo’. Een symmetrische structuur was voor Händel kennelijk het meest bevredigend, en daarin herkennen we hem als kind van zijn tijd, de tijd van de classicistische barok.
William Hayes The Fall of Jericho The Fall of Jericho is het enige oratorium van Hayes. Dat is merkwaardig, want Hayes componeerde overvloedig in alle in Engeland gebruikelijke genres. Wat de aanleiding vormde tot het componeren van dit heftige en contrastrijke werk is helaas niet bekend.
de zangstem wordt begeleid door razende unisono strijkers en fugatische episodes. In de tenor aria (‘Now in the seventh Day’s morn’) wordt de vernietiging van Jericho uitgebeeld met trompetfanfares, tromroffels en snelle toonladderfiguurtjes. In het achtstemmige koor ‘Lo! A blue tempest’ klinkt een wervelstorm die de stadsmuren verkruimelt. Hierop volgt een milde aria voor sopraan en solo fluit: een smeekbede om bescherming tegen de hardvochtige God. Het werk eindigt met een nabeschouwing en een indrukwekkend slotkoor. Op 4 november jl. werd het oratorium voor het eerst sinds 1749 weer uitgevoerd in Cheltenham, dicht bij Gloucester, de geboorteplaats van William Hayes. De uitvoerenden waren de musici van het Corelli Orchestra onder leiding van Warwick Cole. Tekst toelichting: Katja Reichenfeld , met dank aan Agnes van der Horst voor de tekst van The Fall of Jericho
Nog maar onlangs is ontdekt dat een tijdgenoot van William Hayes, Henry Travers, de librettist is van het oratorium. Travers was geen groot schrijver, maar de levendige tekst bevat genoeg aanleiding tot een voortdurende afwisseling van expressie. Daartoe schreef Hayes een rijke bezetting voor van een achtstemmig dubbelkoor, drie solisten en een voltallig instrumentaal ensemble. Het werk begint met een vierdelige Franse ouverture, lichtvoetig en elegant van karakter. Al snel breekt de woede over de vernietiging van de stad Jericho los in de bas aria, waarin 7
Liedteksten Georg Friedrich Händel Dixit Dominus Psalm 110 (psalm 109 Latijnse versie) Koor Dixit Dominus Domino meo: sede a dextris meis, donec ponam inimicos tuos scabellum pedum tuorum. Aria Virgam virtutis tuae emittit Dominus ex Sion: dominare in medio inimicorum tuorum. Aria Tecum principium in die virtutis tuae in splendoribus sanctorum ex utero ante luciferum genui te. Koor Iuravit Dominus et non poenitebit eum: Koor Tu es sacerdos in aeternum secundum ordinem Melchisedech. Solisten en koor Dominus a dextris tuis, confregit in die irae suae reges. Iudicabit in nationibus, implebit ruinas, conquassabit capita in terra multorum. 8
De Heer sprak tot mijn Heer: Zit aan mijn rechterhand, totdat ik uw vijanden, tot een bank maak voor uw voeten. De scepter van uw macht zal de Heer uit Sion zenden: heers te midden van uw vijanden. Bij u is de heerschappij ten dage van uw kracht in de glans van de heiligen uit de schoot heb ik u voor de dageraad verwekt. De Heer heeft gezworen, en het zal hem niet berouwen: Gij zijt priester in eeuwigheid volgens de orde van Melchisedek. De Heer aan uw rechterhand verslaat de koningen op de dag zijner wrake. Hij zal oordelen over de Volkeren, hij zal de verdelgingen aanrichten, hoofden zal hij verpletteren in grote gebieden.
Liedteksten
Sopraan en koor De torrente in via bibet, propterea exaltabit caput. Koor Gloria Patri, et Filio, et Spiritui Sancto. Sicut erat in principio, et nunc, et semper, et in saecula saeculorum. Amen.
Hij drinkt onderweg uit de beek, daarom zal hij zijn hoofd opheffen. Ere zij de Vader, en de Zoon, en de Heilige Geest. Zoals het was in den beginne, en nu, en altijd, en in de eeuwen der eeuwen. Amen Vertaling: Dr. Ida G.M. Gerhardt, Dr. Marie H. Van der Zeyde
9
Liedteksten
William Hayes The Fall of Jericho Tekst: Henry Travers (Miscellaneous Poems and Translations, York 1740) Naar JOZUA 6:20
And it came to pass when the People heard the Sound of the Trumpet, and the People shouted with a great Shout; that the Wall fell down flat.
En toen gebeurde het dat het Volk de Bazuin hoorde schallen, en het Volk juichte met groot Gejuich; daarop stortte de Muur neer.
Deel I Accompagnato JORDAN! what ail’d thy trembling Brook? Big with Omnipotence no Rod, Wav’d by the unseen Arm of God, Thy wond’ring Channel strook. Was Moses risen in the Son of Nun, Efficient in the Ark his mystic Wand, That liquid Heaps prærupt should cease to run, And own no less than an Almighty’s Hand? No – One than Moses greater far, Ev’n Moses’s I am, Henceforth of Saving to be nam’d, Conducts the War, And faithful to his Name, Bids Vict’ry lead the Way, While Joshua’s mighty Pow’r the Winds and Seas obey. 10
JORDAAN! Wat belette uw rimpelende stroom? Geen Roede tot Almacht gestaald, Door de onzichtbare Arm van God gezwaaid, Was het die uw verraste Bedding trof. Was Mozes herrezen in de Zoon van Nun [=Jozua], Was het diens Staf die, wonderdadig in de Ark, De stuwende Toevloed tot Stilstand bracht, Geleid door niet minder dan Gods eigen Hand? Nee, niet groter dan Mozes, Maar Mozes’ Opvolger ben ik, Jozua, voortaan ‘de Reddende’ genaamd; Hij gaat voor in de Strijd, En zijn Naam getrouw Stelt hij de Zege als Leidsman aan, Terwijl Wind en Zee zich voegen naar Jozua’s Gezag.
Liedteksten
Aria Blest Flock! whose Shepherd the Great King Folds you beneath the Shadow of his Wing, And while your Troops the hov’ring Presence warms, One constant Miracle still consecrated your Arms.
Gezegende Kudde! Uw Herder, de Grote Koning, Slaat zijn beschuttende Vleugel om u heen, En terwijl de zwevende Geest uw Troepen sterkt, Blijven uw Wapens door een Wonder gewijd.
Deel II Recitatief Whom then does Jericho deride Fond of her Ramparts, and entrench’d in Pride?
Wie dan beschimpt Jericho, Verzot op haar Vesting en verschanst in Trots?
Aria Will she in Gates of Brass rejoice, When fierce Jehovah’s all-commanding Breath Glows in the Trump’s destructive Voice, And lends to tuneful Sounds the Blast of Death? Rouz’d with a just Disdain, And gasping in his Hand ten thousand Fates, He hurl’d his redden’d Vengeance o’er the Plain, And curs’d in Anger the devoted Gates.
Gloeit in de verwoestende Stem van de Bazuin, Zodat de schoonste Klank in dodelijke Geraas verkeert? Door gerechte Wrok gedreven – Het Lot van Tienduizenden ligt in zijn Hand – Smeet hij zijn vlammende Wraak over de Vlakte En vervloekte vol Woede de geliefde Poorten.
Accompagnato Now on the seventh Day’s Morn, Hark! how the fated Music of each feeble Horn
En op de Ochtend van de zevende Dag Hoor! hoe de dreigende Muziek van elke zwakke Bazuin
Like baleful Light’ning thro’ the frighted Bulwark flies, The Wall at that Triumphant Noise Starts into Ruins — God was in the Voice.
Zullen ze Bronzen Poorten haar verheugen, Wanneer Jehova’s Adem, die het Al beveelt,
Als onheilszwangere Bliksem door de bange Vesting flitst, En bij dat Triomfantelijk Geluid stort De Muur in Brokken neer – God was in de Stem. 11
Liedteksten
Deel III Aria [Hail] Music! Sister of the Soul! Pervading Cement of this beauteous whole! Pow’rful Effluence of the Mind Divine! Shall I not say Omnipotence is thine?
[Gegroet] Muziek! Zuster van de Ziel! Die dit kostelijk geheel aaneen heeft gesmeed! Ontzaglijk Uitvloeisel van de Goddelijke Geest, Zou ik loochenen dat u Almachtig bent?
Thee do the Heavn’s declare, When pois’d in Chords and measur’d Sound In his own Orbit ev’ry Sphere Dances a glad Seraphic Round. Thy Sympathetic Balm Saul’s frantic Dæmon could serenely calm, Charm Stones into a Wall, And the same Art that builds, can make the Structure fall.
U bent het die de Hemelen verkondigen, Wanneer elke Ster of Zon in eigen Baan Zich voegt naar eendere Akkoorden en Cadans En zo een blijde Serafijnse Ronde danst. Uw Troostende Balsem [=harpspel David] Kon Sauls kwellende Demon kalmeren, Kon Stenen in een Muur betoveren; En wat Kunst tot stand brengt, kan ze tevens neer doen storten.
Deel IV Koor A[h] dreadful glorious Voice! Koor Lo! a blue Tempest of consuming Fire Out from his flaming Nostrills flies, And everlasting Mountains melt before his Ire. Recitatief See! Ocean starts, he shrinks beneath his Caves, An awful Fear confounds the shudd’ring Waves.
12
O, vreselijke, heerlijke Stem! Zie! een razende Storm van alverterend Vuur Steekt uit zijn ziedende Adem op, En eeuwige Bergen smelten door zijn toorn.
Zie! de Oceaan schrikt, kruipt in zijn Grotten weg, Een gruwelijke Angst bevangt de huiverende Golven.
Liedteksten
Aria Shield me, some Angel, from his kindling Wrath, Thro’ my stunn’d Limbs celestial Warmth dispense, Soft Numbers round me breathe, And to its former Seat reduce my scatter’d Sense.
Bescherm me, Engel, tegen zijn verzengende Wrok, Laat hemelse Warmte door mijn ontstelde Leden stromen, Breng zachte Liederen rondom mij tot klinken, En herstel mijn verbijsterd Verstand in eerdere Staat.
Deel V Accompagnato ’Tis thus th’Almighty speaks, ’Tis thus his Voice in Terror breaks, When Sinai’s Hill of old the Law Exprest in Smoke, and Peals of Thunder saw; Did not his agonizing Sides in Throws of Travail shake, And at the stormy Presence quake? Did not the harder Hearts of an unbending Crew Soften, and tremble, and refuse the View? Tho’ Legislative Accents loud proclaim’d The Tumult peaceful and no Vengeance aim’d. Koor So with a tenfold Pomp of Terror rob’d God shall unhinge the tuneful Joints of All: The crumbling Mass of Earth unglob’d Crush’d by th’Almighty Voice, like Jericho shall fall.
Zo sprak de Almachtige, Zo barstte zijn Stem vol Verschrikking uit, Toen Sinaï’s Berg, van de aloude Wet In Rook gehuld en door de Donder gegeseld werd, Raakten zijn Flanken toen niet aan smartelijke Stuipen ten prooi, En sidderden ze niet voor al dat Stormgeweld? Werden de stugste Harten van een verbeten Groep Toen niet vermurwd en sloegen ze niet bevend hun Ogen neer? Hoe luid de Wet ook werd gesteld, Alle Geraas beoogde Vrede en was van Wraak gespeend. Aldus in tienvoudig verschrikkende Praal getooid, Zal God de klinkende Voegen van het Heelal ontwrichten: En de verbrokkelde Aarde zal platgewalst, Vermorzeld door de Almachtige Stem, als Jericho vallen. Vertaling: Janneke van der Meulen
13
Biografieën Componisten Georg Friedrich Händel
Georg Friedrich Händel (1685 - 1759) werd geboren in Halle, in hetzelfde jaar als Johann Sebastian Bach en niet ver van diens geboorteplaats Eisenach. Toch hebben de twee elkaar nooit ontmoet. Terwijl Bach zijn leven lang in Duitsland bleef wilde Händel de beperkte omgeving van zijn jeugd zo snel mogelijk ontvluchten. Op zijn achttiende ging 14
Händel naar Hamburg en daar speelde hij twee jaar lang viool in het operaorkest tot hij zelf opera’s begon te schrijven. Vervolgens werd hij uitgenodigd door een prins uit de Medici familie en vertrok naar Italië. Daar leerde hij de in heel Europa beroemde Italiaanse muziek kennen. In zijn eigen muziek versmolt Italië met Duitsland en ontstond de geheel eigen Händel-stijl, een toegankelijke taal waarin het contrapunt samenging met lyriek en belcanto. Op zijn vijfentwintigste vestigde hij zich in Londen waar hij zich met hart en ziel wijdde aan de ‘opera seria’ in de Italiaanse taal voor een cast van Italiaanse zangers die hij meestal kende uit zijn jaren in Italië. Hij werkte eerst in opdracht van het Queen’s Theatre, later van de Royal Academy of Music. In 1728 werd het theater gesloten onder druk van het publiek die de verheven mythologische onderwerpen van de opera’s beu was. Vanaf dat moment concentreerde Händel zich vooral op het Bijbelse oratorium over onderwerpen die
vertrouwde kost waren voor de ‘gewone man’. In 1750 kreeg Händel tijdens zijn laatste reis naar Duitsland een ongeluk tussen Den Haag en Haarlem. Een jaar later werd hij plotseling blind aan zijn linkeroog. Zijn rechteroog sneuvelde tijdens een mislukte staaroperatie en vanaf 1753 was hij geheel blind. Hij stierf in 1759 waarna hij zeer eervol werd bijgezet in Westminster Abbey.
Biografieën
William Hayes
William Hayes (1708 - 1777) groeide op in Gloucester waar hij in de beroemde kathedraal werd opgeleid. Hij begon vervolgens als organist in de kathedraal van Worcester. In 1734 kreeg hij een betrekking in Oxford waar hij in 1741 werd aangesteld als organist en muziekprofessor. Dertig jaar lang had hij de leiding over de ‘muziek-scene’ in Oxford, en hij liet daar de allereerste muziekzaal in Europa bouwen. Hayes was een groot bewonderaar
van Händel en in zijn eigen muziek is de Händel invloed prominent aanwezig. Toch componeerde hij ook in muzikale genres die Händel liet liggen zoals de kamercantate en de drinkliedjes. Hij schreef geen ‘da-capo aria’s’ en had een voorkeur voor de ‘geleerde’ polyfone stijl. Geliefd was hij in zijn tijd vooral vanwege zijn vocale muziek; van zijn instrumentale werken is tijdens zijn leven vrijwel niets uitgegeven. Hayes schreef een interessant boek over het componeren: The art of composing music by a method entirely new (Londen 1751). In een ander boek, de Anecdotes (Oxford 1768), beschreef hij grappige voorvallen in het muziekleven van Oxford. Zijn manuscripten worden bewaard in de fameuze Bodleian bibliotheek in Oxford. Tekst biografieën: Katja Reichenfeld
15
Biografieën
Uitvoerenden Dorothee Mields Sopraan
foto: Annelies van der Vegt
Dorothee Mields is een van de belangrijkste vertolkers van zeventiende- en achttiende-eeuwse muziek en wordt door het publiek en de pers geprezen om haar unieke timbre en aangrijpende interpretaties. Haar feilloze techniek en de etherische helderheid van haar stem maken haar ook een veelgevraagd 16
zangeres voor muziek van hedendaagse componisten zoals Beat Furrer, Gérard Grisey, Hans Werner Henze en Pierre Boulez. Ze was al regelmatig te gast bij Holland Baroque waarbij ze keer op keer de harten van het publiek veroverde. Dorothee zingt met de belangrijkste orkesten en musici over de hele wereld en nam vele prachtige cd’s op.
Minho Jeong Countertenor
De Zuid-Koreaanse countertenor Minho Jeong raakte tijdens zijn masterstudie aan de Yonsei University bij Park Sunghee volledig in de ban van Bach en barokmuziek. Hij maakte zijn debuut als countertenor in 2012, in de Hohe Messe van Bach met de Bachsolisten Seoul, onder leiding van Masaaki Suzuki. Sindsdien zingt hij met veel bekende musici en orkesten over de hele wereld. Sinds 2016 woont Minho
Biografieën
Jeong in Den Haag waar hij zich verder specialiseerde als Bach-specialist bij Rita Dams, Peter Kooij, Pascal Bertin, Robin Blaze en Dorothee Mields.
Zachary Wilder Tenor
door het Boston Early Music Festival, waarmee hij sindsdien samenwerkt. Hij zong bij vele oude muziekfestivals met veel beroemdheden waaronder Paul O’Dette en Steven Stubbs. In 2010 debuteerde Zachary in Europa met Lully’s Armide in het Théâtre de Gennevilliers. Sindsdien is Zachary Wilder te horen bij de leidende operahuizen en orkesten over de hele wereld. Zachery was al eerder in Nederland te horen maar nooit eerder werkte hij samen met een Nederlands ensemble.
De Amerikaanse tenor Zachary Wilder is een veelgevraagd solist voor repertoire uit de zeventiende- en achttiendeeeuw. Hij is te vinden op zowel concert- als operapodia aan beide kanten van de Atlantische Oceaan. Zachary studeerde aan de Eastman School of Music en aan de Moores School of Music, University of Houston. In 2007 maakte hij zijn debuut met Lully’s Psyché 17
Biografieën
Andreas Wolf Bas-bariton
foto: Tanya Danelski
De Duitse bas-bariton Andreas Wolf begon zijn zangopleiding bij het beroemde jeugdkoor van de omroep, Wernigerode. Daarna studeerde hij aan de Hochschule für Music in Detmold bij Prof. Heiner Eckels en Prof. Thomas Quasthoff. De veelzijdige bas-bariton is een frequente gast bij talrijke bekende operahuizen en concertzalen, waar hij samenwerkt met de 18
belangrijkste dirigenten van onze tijd. Zijn repertoire strekt zich uit van muziek uit de hoog-barok met cantates van Bach en opera’s van Händel, via de klassieken met opera’s van Mozart naar de romantiek met liederen van Schubert, Wolf en Brahms tot muziek uit de vroege twintigste eeuw van Fauré. Andreas was in 2016 bij Holland Baroque te horen in de veelgeprezen concertreeks en dvdregistratie van de Matthäus Passion met Reinbert de Leeuw. Bovendien zong hij afgelopen maand in de uitverkochte concertreeks met de Johannes Passion, eveneens met Reinbert de Leeuw.
Biografieën
Alexander Weimann Leiding en klavecimbel Alexander Weimann werd geboren in 1965 in München, waar hij orgel, kerkmuziek, musicologie, theater, middeleeuws Latijn en jazzpiano studeerde. Naast zijn studies volgde hij verschillende masterclasses klavecimbel en historische uitvoeringspraktijk. Om de ‘roots’ van de westerse muziek beter te leren kennen verdiepte hij zich in Gregoriaanse zang. Tegenwoordig is hij een van de meest gevraagde ensembleleiders, solisten en kamermuziekpartners van zijn generatie. Na de wereld rondgereisd te hebben met ensembles als Tragicomedia, Cantus Cölln, het Freiburger Barockorchester, het Gesualdo Consort en Tafelmusik, concentreert hij zich nu op zijn activiteiten als artistiek directeur van het Pacific Baroque Orchestra in Vancouver, en als muziekdirecteur van Les Voix Baroques, Le Nouvel Opéra en Tempo Rubato.
foto: Julien Faugère, Montréal
Weimann heeft meegewerkt aan meer dan honderd cdopnames. Een musicus die, ver verwijdert van de bakermat van de oudemuziekbeweging in Europa, meesterlijk musiceert in ‘de nieuwe wereld’.
19
Biografieën
Holland Baroque De wereld van barokmuziek is een goudmijn voor componisten, avantgardisten, avonturiers en realisten. In deze weelde beweegt Holland Baroque. Het ensemble weet met zijn producties een breed publiek te overtuigen van de flexibiliteit en de vitaliteit van (barok)muziek. Holland Baroque belicht Vivaldi vanuit Japans perspectief, verbindt Reinbert de Leeuw met Bach en laat horen hoe slagwerkers de hartslag van de barok bepalen. Een rode draad door de programmering is de samenwerking met andere ensembles en solisten, waarmee Holland Baroque oude muziek in het hier en nu plaatst. Succesvolle ontmoetingen had Holland Baroque met eigenzinnige solisten als Giovanni Sollima, Eric Vloeimans, Lars Ulrik Mortensen en Aisslinn Nosky, met diverse ensembles waaronder Orkater, Nederlands Kamerkoor en Cappella Amsterdam op podia 20
als Radialsystem V, Cellobiënnale Amsterdam en Konzerthaus Wien. Holland Baroque is de winnaar van de Edison Klassiek Publieksprijs 2017. Samen met Eric Vloeimans kregen ze de prijs voor het album Carrousel. Klavecimbel Alexander Weimann Orgel Tineke Steenbrink Luit Simon Linné Viool 1 Judith Steenbrink Chloe Prendergast Katarina Aleksić Sophie Wedell Marta Jimenez Viool 2 Filip Rekieć Katarzyna Kmieciak Cosimo Stawiarski Yotam Gaton Altviool 1 Stefano Rossi Ivan Sáez Schwartz Altviool 2 Esther van der Eijk Femke Huizinga
Cello Tomasz Pokrzywinski Barbara Kernig Contrabas Christine Sticher Traverso Raquel Martorell Dorta Hobo Marta Blawat Mario Topper Fagot Kim Stockx Yukiko Murakami Trompet Fruszina Hara István Lukács Percussie Matteo Rabolini
BiografieĂŤn
foto: Wouter Jansen
21
Biografieën
Cappella Amsterdam Cappella Amsterdam werd in 1970 opgericht door organist, koordirigent en muziekpedagoog Jan Boeke (1921 - 1993) en zong aanvankelijk vooral zestiende- en zeventiendeeeuwse muziek. In 1990 droeg Jan Boeke de leiding over aan Daniel Reuss (1961). Onder zijn leiding ontwikkelde het koor zich van een semiprofessioneel ensemble tot een professioneel kamerkoor van internationale faam. Ook repertoire en expertise groeiden en reiken nu van stokoude tot gloednieuwe muziek. Cappella Amsterdam geeft regelmatig compositieopdrachten en brengt veel composities van Nederlandse en buitenlandse componisten in (Nederlandse) première. Naast intensieve samenwerking met het Orkest van de 18e Eeuw, Asko|Schönberg en andere Nederlandse ensembles, zingt Cappella ook internationaal met 22
ensembles als de Akademie für Alte Musik Berlin, het RIAS Kammerchor, Ensemble Musikfabrik, Il Gardellino en het Ests Philharmonisch Kamerkoor. Cappella Amsterdam werkt daarnaast multidisciplinair samen met gezelschappen en organisaties als Muziektheater Transparant (België), Opera2Day, Opera van Keulen, de Cellobiënnale en Nationale Opera & Ballet. Sinds 2000 is Cappella Amsterdam vrijwel iedere editie bij het Holland Festival te gast. Om kennis, repertoire en ervaring internationaal te delen, was Cappella Amsterdam medeoprichter van Tenso Network Europe, het Europese netwerk van professionele kamerkoren. Bij Harmonia Mundi verschijnen vrijwel jaarlijks cd’s van Cappella Amsterdam o.l.v. Daniel Reuss. Voor de alom geprezen cd Arvo Pärt – Kanon Pokajanen ontving Cappella Amsterdam de Edison Klassiek 2017.
Sopraan Andrea van Beek Katharine Dain* Elma Dekker Rachel Thompson Sanda Audere Bonny de la Hunty Bethany Shepherd Marta Loncar May Kristin Svalholm Hegvold Alt Antje Lohse Luise Kimm Laura Lopes Elisa de Toffol Tim Braithwaite Tenor Satoshi Mizukoshi Endrik Üksvärav Carlos Monteiro Carlos Negrin Lopes Pablo Gregorian Bas Drew Santini Johan Vermeer Robert van der Vinne Jacob Gramit Harry van der Kamp * Ook solo
BiografieĂŤn
foto: Annelies van der Vegt
23
Verwacht
Serie Oude Muziek Vr 25 mei 2018 19.00 uur college 20.15 uur concert
Cut Circle Josquins Missa Faisant regretz + College door Xavier Vandamme Het Amerikaanse vocaalensemble Cut Circle staat voor een stoere muzikale benadering: hun fysieke manier van zingen kent een unieke energie. Op het programma in dit concert staat werk van renaissancegrootheid Josquin Desprez. Hij componeerde zijn Missa Faisant regretz op een motief van vier noten, genomen uit een lied van de Engelse componist Walter Frye. Op ingenieuze wijze laat Josquin dit thema telkens terugkeren, zoals een jazzmusicus een riff speelt. Cut Circle vult het programma aan met motetten en chansons van Josquin. En met motetten van zijn voorgangers Johannes Ockeghem en Antoine Busnois, twee van de meest invloedrijke componisten uit de generatie tussen Dufay en Josquin. I.s.m. Organisatie Oude Muziek
College Het concert wordt voorafgegaan door een college van Xavier Vandamme, algemeen en artistiek directeur van het Utrechtse Festival Oude Muziek. Hij zal spreken over de Reflecties op de klank van de oude muziek . Het college is bij de ticketprijs inbegrepen. Programma: Josquin Desprez Missa Faisant regretz en andere werken, aangevuld met werken van Johannes Ockeghem en Antoine Busnois 24
Josquin Desprez
Seizoen 2018-2019 Serie Oude Muziek De meest spraakmakende oude-muziekensembles met programma’s die nét even anders zijn: deze serie is een eldorado voor oude-muziekliefhebbers. Dit seizoen is het reikhalzend uitzien naar onder andere een schitterend Italiaans tweeluik door ensemble Pygmalion en naar countertenor Maarten Engeltjes met vergeten aria’s van Bach. zo 28 okt 2018 Gli Angeli Genève De Duitse cantate vóór Bach
zo 3 mrt 2019 Academy of Ancient Music + Lucie Horsch Bach en Vivaldi
vr 9 nov 2018 PRJCT Amsterdam Vergeten aria’s + college
wo 17 apr 2019 Cappella Mariana De passie van Schütz
wo 12 dec 2018 InAlto & Alice Foccroulle Mein Herz ist bereit – Kerst in een verlaten land
wo 15 mei 2019 Nederlands Kamerkoor + Paul Van Nevel De schatkamer van Paul Van Nevel
za 15 dec 2018 Coro e Orchestra Ghislieri + Giulio Prandi Een Napolitaanse Kerst + college
Collegereeks Rijkdom van de oude muziek Voorafgaand aan vier concerten organiseren wij een college in de Grote Zaal. Docent is Xavier Vandamme, directeur van het internationaal toonaangevende Utrechtse Festival Oude Muziek. Ieder college behandelt een ander thema, zoals de kracht van de muzikale stad Napels en ‘de goede smaak’ van hedendaagse barok. De colleges – die elkaar mooi aanvullen – schetsen zo de rijkdom van de oude muziek.
wo 23 jan 2019 Pygmalion Stravaganza d’Amore + college do 24 jan 2019 Pygmalion Monteverdi’s Mariavespers wo 6 feb 2019 Holland Baroque + Dorothee Mields Barok met een Zweeds tintje + college za 16 feb 2019 Cinquecento Een renaissance-requiem
25
Verwacht
April za 14 apr / 20.15 uur Kristian Bezuidenhout Beethoven, Haydn en Schubert zo 15 apr / 15.00 uur Michel van der Aa Wat is het geheim van componeren? (8+) di 17 apr / 20.15 uur Amatis Piano Trio Clouds wo 18 apr / 20.15 uur Nederlands Kamerkoor + Peter Dijkstra Miserere do 19 apr / 20.15 uur Nieuw Amsterdams Peil + Michel van der Aa + Wende Spotlight op Van der Aa vr 20 apr / 20.15 uur Symfonieorkest Conservatorium van Amsterdam Rituelen 26
wo 25 apr / 20.30 uur / Atriumzaal DNK-ensemble + Konzert Minimal Michael Pisaro’s Tombstones tijdens DNK Days do 26 apr / 20.15 uur Calefax + Neue Vocalsolisten Stuttgart Morphing Relations za 28 apr / 20.15 uur Sunrise (1927) Alexandre Tharaud
vr 4 mei / 21.00 uur Nederlands Kamerorkest Naar het dagboek van Anne Frank za 5 mei / 18.00 uur Vrije Noten Componistendiner wo 9 mei / 20.15 uur Schnyder trio Grootse pianotrio’s van Brahms en Beethoven do 10 mei / 20.15 uur Joseph Puglia Music and Movement
zo 29 apr / 15.00 uur Nederlandse Bachvereniging Dido & Aeneas
Mei
Huil van de Wolff
do 3 mei / 12.30 uur Lunchconcert Ism Nationaal Muziekinstrumenten Fonds
Elke 22e van de maand klinkt om 20.00 uur het geluidsmonument Huil van de Wolff. Martijn Padding componeerde deze interactieve geluidsinstallatie ter herinnering aan oprichter van het Muziekgebouw Jan Wolff (1941 - 2012). Zie voor meer informatie muziekgebouw.nl/ huilvandewolff
do 3 mei / 20.15 uur Ragazze Quartet Radio Rusland
Geheimtips Bijzondere concerten die je niet mag missen
wo 2 mei / 20.15 uur Amsterdam Sinfonietta Song of the flying horses
Foto: Erik van Gurp
Restaurant Zouthaven Kom voor het concert eten in restaurant Zouthaven. Reserveren: 020 788 2090 of zouthaven.nl
Rondom het concert - Na aanvang van het concert heeft u geen toegang meer tot de zaal. - Zet uw mobiele telefoon uit voor aanvang van het concert. - Het maken van beeld- of geluidsopnamen in de zaal alleen met schriftelijke toestemming. - Algemene Bezoekersvoorwaarden zijn na te lezen op muziekgebouw.nl
Bij de prijs inbegrepen Reververingskosten en garderobe zijn bij de kaartprijs inbegrepen. Ook een pauzedrankje, tenzij anders vermeld op uw concertkaartje. Bij concerten zonder pauze staan drankjes klaar na afloop van het concert.
Steun het Muziekgebouw Inkomsten uit kaartverkoop dekken ten dele onze kosten. Word vriend of doneer: met uw extra steun kunnen we concerten op het hoogste niveau blijven organiseren. Meer informatie: muziekgebouw.nl/steunons
Op de hoogte blijven? Blijf op de hoogte van nieuw geboekte concerten of ander nieuws. Volg ons via onze e-nieuwsbrief (aanmelden op muziekgebouw.nl), Facebook, Twitter of Instagram. Dank! Wij kunnen niet zonder de steun van onze vaste subsidiĂŤnten en Vrienden van het Muziekgebouw. Wij zijn hen daarvoor zeer erkentelijk.
Druk binnenwerk
27