Vr 25 mei 2018 Grote Zaal 19.00 uur college 20.15 uur concert
Serie Oude Muziek
Cut Circle Josquins Missa Faisant regretz + college Reflecties op de klank van de oude muziek Het gratis beschikbaar stellen van dit digitale programmaboekje is een extra service ter voorbereiding op het concert. Het is uitdrukkelijk niet de bedoeling deze versie tijdens het concert te raadplegen via uw mobiele telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor de andere concertbezoekers. Bij voorbaat dank.
Programma
Serie Oude Muziek Vr 25 mei 2018 19.00 uur college 20.15 uur concert
Cut Circle Josquins Missa Faisant regretz + college Reflecties op de klank van de oude muziek
College 19.00 - 19.45 uur ca. 45 minuten Door Xavier Vandamme Concert 20.15 - 21.30 uur ca. 70 minuten zonder pauze
Jesse Rodin dirigent Sarah Brailey, Clare McNamara superius Lawrence Jones, Steven Soph altus Jonas Budris, Bradford Gleim tenor Sumner Thompson, Paul Max Tipton bassus
i.s.m. Organisatie Oude Muziek
Bent u niet vergeten uw mobiele telefoon uit te zetten? Dank u wel.
2
Programma
Josquin Desprez (ca. 1450/55 - 1521) Baisiez moy Johannes Ockeghem (ca. 1410 - 1497) Baisies moy D’ung aultre amer Josquin Desprez Christe, fili dei/J’ay pris amours Se congié prens Une musque de Biscaye Stabat Mater/Comme femme desconfortee * Missa Faisant regretz ·· Kyrie ·· Gloria ·· Credo ·· Sanctus ·· Agnus Dei I en II Walter Frye (gest. 1475) Tout a par moy Alexander Agricola (ca. 1455 - 1506) Tout a par moy I Josquin Desprez Missa Faisant regretz ·· Agnus Dei III * Na het Stabat Mater nemen de zangers een korte adempauze. Blijft u alstublieft zitten.
3
College Reflecties op de klank van de oude muziek
Xavier Vandamme
College door Xavier Vandamme Meerstemmige muziek uit de renaissance, de zogenaamde renaissancepolyfonie, kent vandaag de dag een erg typische uitvoeringspraktijk: helder en gestructureerd, en vooral niet te emotioneel. Heerlijk om bij te ontspannen en bij achterover te leunen, muziek die de luisteraar als het ware in contact brengt met de eeuwigheid. Los van de welkome helende werking van deze renaissancemuziek: strookt het wel met de historische realiteit? In dit college een reflectie op de oude muziek zoals we die nu kennen, op de vooronderstellingen maar ook op de beperkingen daarvan.
Foto: Remke Spijkers
De Vlaming Xavier Vandamme is sinds 2009 algemeen en artistiek directeur van het wereldwijd toonaangevende Utrechtse Festival Oude Muziek. Vandamme studeerde taal- en letterkunde (Frans, Italiaans) en wijsbegeerte aan de universiteit van Leuven, waar hij ook les gaf. Hij was muziekrecensent, onder meer voor de krant De Standaard, en werkte jarenlang als presentator en producer bij de VRT (Klara). Onlangs werd Vandamme verkozen tot voorzitter van het internationale Réseau Européen de Musique Ancienne / European Early Music Network (REMA – EEMN). Eerder werkte hij in Brussel bij concertzaal Paleis voor Schone Kunsten als adjunct-directeur van BOZAR Music.
4
Toelichting Waarschijnlijk bent u wel bekend met het idee dat er in de late middeleeuwen en in de renaissance maar een haarfijne grens bestond tussen het sacrale en het seculiere. Zogenaamde wereldlijke teksten konden met de juiste interpretatie een geestelijke betekenis aannemen en vice versa. In muziek uit deze verstrengeling van het religieuze en het niet-religieuze zich op verschillende manieren, misschien in de eerste plaats in het gebruik om polyfone miszettingen te baseren op hoofse liefdesliederen. Zoveel weten we er in elk geval van. Toch is het, in 2018, nog altijd een zeldzaamheid om in een concert met renaissancemuziek een mis, het meest formele, polyfone genre van die tijd, te combineren met liederen over onbereikbare vrouwen. Iets in deze combinatie schijnt ons onbetamelijk – misschien juist omdat voor ons eenentwintigste-eeuwers het seculiere en het sacrale expliciet gescheiden werelden zijn, die, samengebracht, elkaar wel eens zouden kunnen beledigen. Toch nemen wij in dit concert dit risico, vanuit het idee dat de laatmiddeleeuwse luisteraar deze verstrengeling juist verwelkomde. De beste muzikale werken uit deze periode zijn intens, gepassioneerd zelfs, en vragen om een intense, gepassioneerde uitvoering. Ook waar het gaat om een miszetting omarmen wij daarom de uitgesproken energie en vitaliteit van deze muziek.
De basis van Josquins mis is een lied over onbeantwoorde liefde Dit concertprogramma onderzoekt hoe de meest beroemde componist van de renaissance in diverse muzikale genres
omging met het thema liefde. De kern wordt gevormd door de Missa Faisant regretz, een parodiemis gebaseerd op een lied van Walter Frye over onbeantwoorde liefde (Tout a par moy). Daarnaast zingen we motetten (Christe fili dei en Stabat mater) waarin beroemde liefdesliederen in een geestelijke context worden geciteerd, en chansons waarin het draait om een meer speels idee van de liefde (Se congié prens en Une musque de Biscaye). Ter completering zingen we een paar prachtige hoofse liederen van Johannes Ockeghem, de belangrijkste componist van de generatie voor Josquin. Deze muziek schildert een rijk en veelzijdig beeld van hoofse, rustieke en geestelijke liefde. Missa Faisant regretz Josquin componeerde zijn Missa Faisant regretz (ca. 1505) op het hoogtepunt van zijn carrière. De mis lijkt een idee van de liefde te schetsen dat opgewonden, overspannen is. Het werk is gebaseerd op een motief van vier noten dat in Frye’s lied de woorden ‘faisant regretz’ begeleidt: fa-re-mi-re. Josquins directe inspiratie was overigens Alexander Agricola, die een lied componeerde op basis van Frye’s Tout a par moy, waar in het tweede deel de tenor alleen maar fa-re-mi-re zingt. In de handen van Josquin bereikt dit motiefje de status 5
Toelichting
van een obsessie: het wordt bijna 300 keer gezongen, overwegend door de tenor en op belangrijke momenten in de andere stemmen (bijvoorbeeld bij Agnus Dei I in de bassus). Vaak gebruikt Josquin een ostinato (een kort motief dat steeds wordt herhaald) om energie op te bouwen. De muziek stuwt naar opmerkelijke climaxen, zoals bij het krachtige ‘amen’ aan het eind van het Credo en in het Osanna, waar de bassus en tenor fa-re-mi-re in canon zingen, steeds hoger en hoger, onder een energieke, gesyncopeerde melodie in de bovenstemmen. Minder heftig maar niet minder obsessief concentreren het Benedictus en het Agnus II zich op het ostinate en lijken verder al het andere buiten te sluiten. Aan het einde van het werk (Agnus Dei III) doet Josquin iets buitengewoons. De tenor gaat door met het zingen van fa-re-mi-re. Ondertussen voegt de altus een ander ostinato toe – mi-mi-fa-mi – waarvoor de inspiratie opnieuw uit Agricola’s zetting komt. Tegen deze twee stemmen laat Josquin de superius de gehele melodie uit Frye’s lied exact citeren, nu op de tekst van het misdeel. Geïnspireerd door de manier waarop Josquin hier zijn materiaal op de voorgrond zet, hebben we besloten om onze uitvoering van de mis hier op provocatieve wijze te onderbreken: vlak voor het Agnus Dei III zingen we Frye’s en Agricola’s zettingen van Tout a par moy. Wanneer Josquins laatste Agnus dan klinkt, vlak na de stukken die er de inspiratie voor vormden, onderstreept dit de diepgaande verbondenheid van genres en stijlen die deze periode zo kenmerkt. Deze 6
muziek worstelt zo vanuit een myriade aan perspectieven met het fenomeen van de liefde. Tekst toelichting: Jesse Rodin, dirigent Cut Circle
Liedteksten Josquin Desprez Baisiez moy Baisiez moy ma doulce amie, Par amour je vous en prie. Non feray. Et pour quoy? Se je faisois la folie Ma mere en seroit marrie. Vela de quoy.
Kus me, mijn lieve vriendin, ik smeek je om liefde. Dat doe ik niet. En waarom niet? Als ik zoiets dwaas zou doen dan zou het mijn moeder spijten. Dat is de reden.
7
Liedteksten
Johannes Ockeghem Baisies moy Baisies moy dont fort, ma maistresse, Acolles moy, mon vray refuge, Puis que je vous fais mon seul juge Pour pugnir mon ceur si vous blesse. D’ung aultre amer D’ung aultre amer mon cueur s’abesseroit Il ne fault ja penser que je l’estrange Ne que pour rien de ce propos me change Car mon honneur en appetisseroit.
Kus me vurig, mijn vrouwe, omhels me, mijn ware toevlucht, want ik benoem jou tot mijn enige rechter, die mijn hart kan tuchtigen, als ik je kwets. Door het liefhebben van een ander zou mijn hart zich verlagen, denk niet dat ik haar zou afwijzen, noch dat ik om welke reden dan ook van mening zou veranderen, want mijn eer zou daaronder lijden.
Je l’aime tant que jamais ne seroit Possible a moi de consentir l’eschange
Ik hou zoveel van haar dat ik er nooit mee zou kunnen instemmen om haar voor een ander te verruilen.
D’ung aultre amer…
Door het liefhebben…
La mort, par Dieu, avant me desferoit Qu’en mon vivant j’acoinctasse ung estrange Ne cuide nul qu’a cela je me range Ma leauté trop fort se mesferoit
De dood, door God, zal me grijpen voordat ik tijdens mijn leven een verwijdering van haar zou accepteren. Laat niemand denken dat ik dat toesta, mijn sterke trouw zou het voorkomen.
D’ung aultre amer…
Door het liefhebben…
8
Liedteksten
Josquin Desprez Christe, fili dei/J’ay pris amours Christe, fili dei, mundi qui crimina tollis, miserere nobis. Christe, fili dei, mundi verissima salus, miserere nobis. Christe, fili dei, precibus sanctissimae matris adjuva nos et tolle tribulationem nostram.
Christe, fili dei/J’ay pris amours] Christus, zoon van God, die de zonden van onze wereld wegneemt, ontferm U over ons. Christus, zoon van God, waarachtig heil der wereld, ontferm U over ons. Christus, zoon van God, help ons door de voorbeden van Uw heilige moeder en hef onze nood op.
Altus: J’ay pris amours à ma devise [pour conquérir joyeuseté. / Heureux seray en ceste esté / se puis venir à mon emprise]
[Altus] Ik heb mijn zinnen gezet op de liefde om zo de vreugde te leren ontdekken; deze zomer zal ik gelukkig zijn, als mijn plannen slagen.
Se congié prens Si congié prens de mes belles amours, Vray amoureulx ne m’en vueillez blasmer. J’en ay souffert de plus griefves douleurs Que ne font ceulx qui naigent en la mer. Car tant l’aymer m’est tousjours tant amer Qu’avoir ne puis d’elle ung tout seul regard, Fors que rigueur pour mon cueur entamer. Si prens congié avant qu’il soit plus tard.
Als ik afscheid neem van mijn mooie geliefde, ware minnaars, spreek dan geen kwaad over mij. Ik heb daar grotere zorgen door geleden dan dat zij ze hebben daar op zee. Want de liefde was altijd voor mij zo bitter, dat ik niet eens één blik van haar kan hebben zonder dat haar strengheid mijn hart ontmoedigt. Daarom neem ik afscheid voor het te laat is.
9
Liedteksten
Une musque de Biscaye Une musque de Biscaye L’autre jour pres ung moulin Vint a moy sans dire gaire, Moy hurtant sur mon chemin, Blanche comme ung parchemin; Je la baisé à mon aise, Et me dist sans faire noise: ‘Soaz, soaz, ordonarequin.’
Een maagd uit Baskenland kwam onlangs bij een molen op me af en botste tegen me aan, blank als perkament. Ik kuste haar voor mijn plezier, en ze zei kalm tegen mij: ‘Soaz, soaz, ordonarequin.’
Je luy dis que de Biscaye J’estoys son prochain voisin: Mecton nous prest ceste haie En l’ombre soubz l’aubepin; La parlerons a butin; Faictes toust a ma requeste. Lors feist signe de la teste: ‘Soaz, soaz, ordonarequin.’
Ik zei tegen haar dat in Baskenland ik haar nabije buurman was. ‘Laat ons hier zitten bij de heg, in de schaduw van de hagedoorn. Daar kunnen we heel privé wat praten, doe alles wat ik zeg.’ Toen schudde ze haar hoofd en zei: ‘Soaz, soaz, ordonarequin.’
Par mon serment, vecy rage: Ce n’est françoys ne latin. Parlez moy aultre langage, Et laissez vostre bisquayn. Mectons no[us] besongne a fin. Parlons d’amours, je vous prie. Lors me dist, n’en doubtes mye: ‘Soaz, soaz, ordonarequin.’
‘Ik zweer het je, dit is gekheid, dit is Frans noch Latijn. Spreek tegen mij in een andere taal, en hou op met je Baskisch. Laat we onze behoeften bevredigen, spreek over de liefde, ik smeek je.’ Toen zei ze tegen mij, betwijfel het maar niet: ‘Soaz, soaz, ordonarequin.’
Avoir n’en peuz aultre chose, Par ma foy, a ce matin, Fors baiser a bouche close Et la main sur le tetin. Adieu, petit musequin, Adieu, soyez ma popine. Lors me dit la bisquaÿne: ‘Soaz, soaz, ordonarequin.’
Ik kreeg niets meer van haar, bij mijn geloof, op deze morgen, behalve een kus met haar mond gesloten en een hand op haar borst. ‘Vaarwel, kleine maagd, vaarwel, wees mijn popje.’ Toen zei het Baskische meisje tegen me: ‘Soaz, soaz, ordonarequin.’
10
Liedteksten
Stabat mater/Comme femme desconfortee Prima pars Stabat mater dolorosa Juxta crucem lacrimosa, Dum pendebat fĂlius.
In smarten stond de moeder naast het kruis, wenend, waar haar zoon hing.
Cuius animam gementem, Contristantem et dolentem, Pertransivit gladius.
En haar zuchtend hart, bedroefd en treurend, werd door een zwaard doorboord.
O quam tristis et afflicta Fuit illa benedicta, Mater unigeniti.
O hoe droevig en treurig was die gezegende moeder van de Eniggeborene.
Quae merebat et dolebat, Et tremebat, dum videbat Nati penas incliti.
Ach, hoe treurde en leed en beefde zij, terwijl ze de smarten van haar roemrijke kind zag.
Quis est homo qui non fleret, Christi matrem si videret In tanto supplicio?
Wie is de mens die niet zou wenen, als hij de moeder van Christus zou zien in zulk een beproeving?
Quis non posset contristari, Piam matrem contemplari Dolentem cum filio?
Wie zou geen medelijden hebben bij het aanschouwen van de moeder van Christus lijdend met haar zoon?
Pro peccatis sue gentis Vidit Iesum in tormentis Et flagellis subditum.
Voor de zonden van zijn volk zag zij Jezus in pijnen en aan geselingen overgeleverd.
Vidit suum dulcem natum Morientem desolatum, Dum emisit spiritum.
Ze zag haar geliefde kind, bij zijn sterven geheel verlaten, terwijl hij de geest gaf.
11
Liedteksten
Secunda pars Eia mater, fons amoris Me sentire vim doloris, Fac, ut tecum lugeam.
Gij, moeder, bron van liefde, maak dat ik de grootheid van uw smart voel, zodat ik samen met u treur.
Fac, ut ardeat cor meum In amando Christum deum Ut sibi complaceam.
Doe mijn hart branden van liefde voor Christus, om hem te behagen.
Virgo virginum preclara, Jam mihi non sis amara, Fac me tecum plangere.
Stralende maagd der maagden wees mij thans niet bitter, laat mij met u treuren.
Fac, ut portem Christi mortem, Passionis eius sortem, Et plagas recolere.
Laat mij Christus’ dood dragen, maak mij deelgenoot aan zijn lijden, doe mij zijn striemen overdenken.
Fac me plagis vulnerari, Cruce hac inebriari, Ob amorem filii.
Laat mij verwond worden door zijn striemen, maak mij dronken van het kruis, wegens de liefde van uw zoon.
Inflammatus et accensus, Per te, virgo, sim defensus In die iudicii.
Als ik door vlammen verbrand word laat mij dan, door u, maagd, beschermd worden op de dag des oordeels.
Fac me cruce custodiri, Morte Christi premuniri, Confoveri gratia.
Bescherm mij door het kruis, verdedig mij door de dood van Christus, laat mij mezelf koesteren in zijn genade.
Quando corpus morietur, Fac, ut anime donetur Paradisi gloria. Amen.
Als mijn lichaam sterven zal, geef dan dat mijn ziel het geschenk ontvangt van de glorie van het paradijs. Amen.
12
Liedteksten
Tenor: Prima pars Comme femme desconfortee, Sur toutes aultres esgaree, Qui n’ay jour de ma vye espoir
Als vreugdeloze vrouw, ontdaan als geen ander, verloor ik alle hoop uit mijn leven,
Secunda pars D’en estre en mon temps consolee, Mais en mon mal toute agravee Desire la mort main et soir.
nooit vind ik enige troost; mijn pijn wordt steeds erger: ik verlang nog slechts naar de dood.
Missa Faisant regretz
Missa Faisant regretz
Kyrie Kyrie eleison. Christe eleison. Kyrie eleison.
Heer, ontferm U over ons Christus, ontferm U over ons Heer, ontferm U over ons
Gloria Gloria in excelsis Deo et in terra pax hominibus bonae voluntatis. Laudamus te. Benedicimus te. Adoramus te. Glorificamus te. Gratias agimus tibi propter magnam gloriam tuam. Domine Deus, rex caelestis, Deus Pater omnipotens, Domine Fili unigenite, Jesu Christe, Domine Deus, Agnus Dei, Filius Patris. Qui tollis peccata mundi, miserere nobis. Qui tollis peccata mundi, suscipe deprecationem nostram. Qui sedes ad dexteram Patris, miserere nobis. Quoniam tu solus sanctus. Tu solus Dominus. Tu solus altissimus, Jesu Christe. Cum Sancto Spiritu, in gloria Dei Patris. Amen.
Lof aan de allerhoogste God, en vrede op aarde aan de mensen die Hij liefheeft. Wij loven u, wij prijzen u, wij aanbidden u, wij verheerlijken u, wij danken u voor uw grote goedheid. Heer God, hemelse Koning, God, almachtige Vader; Heer, eniggeboren Zoon, Jezus Christus; Heer God, Lam Gods, Zoon van de Vader; U, die wegneemt de zonden der wereld, ontferm u over ons. U, die wegneemt de zonden der wereld, aanvaard ons gebed. U, die zit aan de rechterhand van de Vader, ontferm u over ons. Want U alleen bent heilig, U alleen de Heer, U alleen de Allerhoogste, Jezus Christus, met de Heilige Geest in de heerlijkheid van God de Vader. Amen. 13
Liedteksten
Credo Credo in unum Deum, Patrem omnipotentem, factorem caeli et terrae, visibilium omnium, et invisibilium. Et in unum Dominum Jesum Christum, Filium Dei unigenitum, et ex Patre natum ante omnia saecula, Deum de Deo, lumen de lumine, Deum verum de Deo vero, genitum non factum, consubstantialem Patri, per quem omnia facta sunt. Qui propter nos homines, et propter nostram salutem descendit de caelis, et incarnatus est de Spiritu Sancto ex Maria virgine, et homo factus est. Crucifixus etiam pro nobis sub Pontio Pilato, passus et sepultus est. Et resurrexit tertia die, secundum scripturas. Et ascendit in caelum: sedet ad dexteram Patris. Et iterum venturus est cum gloria, iudicare vivos et mortuos: cuius regni non erit finis. Et in Spiritum Sanctum Dominum et vivificantem: qui ex Patre Filioque procedit, qui cum Patre et Filio simul adoratur et conglorificatur: qui locutus est per prophetas. Et unam sanctam catholicam et apostolicam ecclesiam. Confiteor unum baptisma in remissionem peccatorum. Et exspecto resurrectionem mortuorum, et vitam venturi saeculi. Amen. 14
Ik geloof in één God, de almachtige Vader, Schepper van hemel en aarde, van al wat zichtbaar en onzichtbaar is. En in één Heer, Jezus Christus, eniggeboren Zoon van God, voor alle tijden geboren uit de Vader. God uit God, Licht uit Licht, ware God uit de ware God. Geboren, niet geschapen, één in wezen met de Vader, en door Wie alles geschapen is. Hij is voor ons, mensen, en omwille van ons heil uit de hemel neergedaald. Hij heeft het vlees aangenomen door de heilige Geest uit de Maagd Maria, en is mens geworden. Hij werd voor ons gekruisigd, Hij heeft geleden onder Pontius Pilatus en is begraven. Hij is verrezen op de derde dag, volgens de Schriften. Hij is opgevaren ten hemel: zit aan de rechterhand van de Vader. Hij zal wederkomen in heerlijkheid om te oordelen levenden en doden. En aan zijn rijk komt geen einde. Ik geloof in de heilige Geest, die Heer is en het leven geeft; die voortkomt uit de Vader en de Zoon; die met de Vader en de Zoon te samen wordt aanbeden en verheerlijkt; die gesproken heeft door de profeten. Ik geloof in de ene, heilige, katholieke en apostolische Kerk. Ik belijd één doopsel tot vergeving van de zonden. Ik verwacht de opstanding van de doden en het leven van het komend rijk. Amen.
Liedteksten
Sanctus Sanctus, Sanctus, Sanctus Dominus Deus Sabaoth. Pleni sunt caeli et terra gloria tua. Hosanna in excelsis.
Heilig, Heilig, Heilig, de Heer, de God der hemelse Machten. Vol zijn hemel en aarde van uw heerlijkheid. Hosanna in den hoge.
Benedictus Benedictus qui venit in nomine Domini. Hosanna in excelsis.
Gezegend is hij, die komt in de naam des Heren. Hosanna in den hoge.
Agnus Dei I en II Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, miserere nobis. Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, miserere nobis.
Lam Gods, dat wegneemt de zonden der wereld, ontferm u over ons. Lam Gods, dat wegneemt de zonden der wereld, ontferm u over ons.
Walter Frye / Alexander Agricola Tout a par moy Tout a par moy, affin qu’on ne me voy Si tresdolent que plus je ne porroye, Je me tien seul comme une ame esbaÿe, Faisant regretz de ma dolente vye Et de Fortune, qu’ainsy fort me guerroye.
Helemaal op mezelf, zodat ik niet gezien word, zo verdrietig dat ik niet nog verdrietiger kan zijn, blijf ik op mezelf, als een verlamde ziel, betreur ik heel mijn droevige leven en Fortuna, die zo sterk tegen mij strijdt.
Josquin Desprez Missa Faisant regretz Agnus Dei III Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, dona nobis pacem.
Missa Faisant regretz Lam Gods, dat wegneemt de zonden der wereld, geef ons vrede. Vertalingen: Marianne Lambregts
15
Biografieën Componisten Josquin Desprez
technieken van de canon en het contrapunt werden toegepast op wereldlijke liederen. Hij werkte als zanger aan de dom van Milaan, bij de Milanese hertog Sforza, bij de pauselijke kapel in Rome en aan het hof van Ercole d’Este in Ferrara. In 1504 ontvluchtte hij Italië vanwege een pestepidemie en enige tijd later werd hij provoost van de collegekerk Notre Dame in Condé-surl’Escaut.
Johannes Ockeghem
Josquin Desprez (ca. 1450 - 1521) was een Bourgondische componist uit Condé-sur l’Escaut (Frankrijk). Hij wordt wel de voornaamste componist van de renaissance genoemd. Josquin was vooral werkzaam in Frankrijk en ook enkele jaren in Italië. Hij genoot faam als componist en pedagoog. Midden vijftiende eeuw was hij de belangrijkste vertegenwoordiger van een nieuwe stijl, waarin de 16
zanger bij de Onze-LieveVrouwekerk in Antwerpen. Daarna kwam hij in dienst van Karel, de hertog van Bourbon in Moulins. Aan dit Franse koningshuis kreeg hij in 1452 een betrekking als zanger en componist. Hier diende hij onder Karel VII, Lodewijk XI en Karel VIII. Ockeghem ontpopte zich tot grootmeester van de nog jonge meerstemmigheid in de renaissance. Hij was een van de eersten die ook in de religieuze muziek experimenteerde met een vrijere vorm van meerstemmigheid.
Walter Frye Over het leven van de Engelse renaissancecomponist Walter Frye (overleden in 1474?) is niet veel bekend. Het merendeel van zijn werk is overgeleverd in manuscripten van het continent. Johannes Ockeghem (ca. 1410 - 1497) begon zijn muzikale leven als
Waarschijnlijk zong hij tussen 1443 en 1466 in de kathedraal van Ely. Mogelijk
Biografieën
voegde hij zich in 1456 bij de Parish Clerks in Londen. Zijn overgebleven muziek is vocaal en sommige van zijn liederen genoten faam in Zuid-Duitsland, Bohemen en het hedendaagse Oostenrijk – waaronder het rondeau Tout a par moy – en werden vaak gekopieerd en verschenen in verschillende vormen.
Alexander Agricola
Agricola lid van de hofkapel van Karel VIII, koning van Frankrijk, en vanaf 1500 cantor aan de hofkapel van Filips I, Filips de Schone, van Castilië. Tot deze kapel, die toentertijd gold als hét leidinggevende ensemble in Europa, behoorde ook Pierre de la Rue. Hij stierf in 1506 in Valladolid in Spanje.
Alexander Agricola (1456 1506) was de zoon van een welstellende zakenvrouw die niet gehuwd was met zijn vader. Waarschijnlijk was hij een leerling van Johannes Ockeghem. Zijn missen waren van invloed op de muziek van Jacob Obrecht en Antoine Busnois. Drie missen zijn min of meer compleet gebleven: de Missa Flos Regalis (voor vier stemmen), Missa Nobilis et Pulchra (drie stemmen) en de Missa Summe Trinitati (ook voor drie stemmen).
Van 1470 tot ongeveer 1474 werkte Agricola met collega’s Gaspar van Weerbeke, Johannes Martini en Loyset Compère in de kapel van de hertog van Milaan, Galeazzo Maria Sforza. Hij keerde terug naar de Nederlanden en was in 1476 korte tijd zanger in Kamerijk. Vanaf 1490 was 17
BiografieĂŤn
Uitvoerenden Jesse Rodin Dirigent De Amerikaanse musicoloog en dirigent Jesse Rodin behaalde zijn PhD aan de Harvard University en zijn BA aan de University of Pennsylvania. Hij ontving meerdere beurzen, onder andere van de Guggenheim Foundation, de American Society of Composers en de American Musicological Society. Rodin is universitair docent aan de Stanford University en co-redacteur van de Journal of Musicology. Hij schreef het boek Josquin’s Rome: Hearing and Composing in the Sistine Chapel (Oxford University Press, 2012), was redacteur van de New Josquin Edition (2014) en co-redacteur van The Cambridge History of Fifteenth-Century Music (2015). Hij stuurt het Josquin Research Project aan, een digitale tool voor het verspreiden van renaissance 18
muziek. Hij leidde seminars en masterclasses in Basel, Wenen, Tours, North Carolina en Austin. In 2003 richtte hij het ensemble Cut Circle op.
Biografieën
Cut Circle De missie van het Amerikaanse vocaalensemble Cut Circle missie is laatmiddeleeuwse en renaissancemuziek tot leven te brengen. Met een stoere muzikale benadering heeft het ensemble zich onder leiding van renaissancekenner Jesse Rodin gespecialiseerd in de muziek van Guillaume Dufay, Johannes Ockeghem, Josquin Desprez en tijdgenoten.
Cut Circle geeft concerten en lezingen en organiseert workshops. Het ensemble trad op in verschillende locaties in de Verenigde Staten en Europa, met optredens in Musica Sacra (Maastricht, Nederland), Laus Polyphoniae (Antwerpen, België) en de Tage Alter Musik (Regensburg, Duitsland) en de San Francisco Early Music Society. In 2010 ontving het ensemble de Noah Greenberg Award (American Musicological Society), voor hun uitzonderlijke bijdragen aan historische
uitvoeringspraktijken. Cut Circle heeft ook de Prix Olivier Messiaen, Editor’s Choice (Gramophone) en een Diapason d’Or ontvangen. De huidige projecten omvatten een drietal albums met liederen van Johannes Ockeghem naast chansons van Antoine Busnoys en van een pas ontdekte Leuvense chansonnier; een samenwerkingsproject met professor Emily Zazulia van UC Berkeley. Cd’s van Cut Circle worden uitgegeven door het Belgische label Musique en Wallonie. 19
Seizoen 2018-2019 Serie Oude Muziek De meest spraakmakende oude-muziekensembles met programma’s die nét even anders zijn: deze serie is een eldorado voor oude-muziekliefhebbers. Dit seizoen is het reikhalzend uitzien naar onder andere een schitterend Italiaans tweeluik door ensemble Pygmalion en naar countertenor Maarten Engeltjes met vergeten aria’s van Bach. zo 28 okt 2018 Gli Angeli Genève De Duitse cantate vóór Bach
zo 3 mrt 2019 Academy of Ancient Music + Lucie Horsch Bach en Vivaldi
vr 9 nov 2018 PRJCT Amsterdam Vergeten aria’s + college
wo 17 apr 2019 Cappella Mariana De passie van Schütz
wo 12 dec 2018 InAlto & Alice Foccroulle Mein Herz ist bereit – Kerst in een verlaten land
wo 15 mei 2019 Nederlands Kamerkoor + Paul Van Nevel De schatkamer van Paul Van Nevel
za 15 dec 2018 Coro e Orchestra Ghislieri + Giulio Prandi Een Napolitaanse Kerst + college
Collegereeks Rijkdom van de oude muziek Voorafgaand aan vier concerten organiseren wij een college in de Grote Zaal. Docent is Xavier Vandamme, directeur van het internationaal toonaangevende Utrechtse Festival Oude Muziek. Ieder college behandelt een ander thema, zoals de kracht van de muzikale stad Napels en ‘de goede smaak’ van hedendaagse barok. De colleges – die elkaar mooi aanvullen – schetsen zo de rijkdom van de oude muziek.
wo 23 jan 2019 Pygmalion Stravaganza d’Amore + college do 24 jan 2019 Pygmalion Monteverdi’s Mariavespers wo 6 feb 2019 Holland Baroque + Dorothee Mields Barok met een Zweeds tintje + college za 16 feb 2019 Cinquecento Een renaissance-requiem 20
Verkoop 18/19 nĂş van start
Met o.a. De Leeuw & Andriessen 80 jaar
Met dank aan:
21
Verwacht
Holland Festival 7 juni t/m 1 juli
Zie voor meer informatie www.hollandfestival.nl / www.muziekgebouw.nl
Mei za 26 mei / 14.15 uur De IJ-Salon Tannhäuser light za 26 mei / 20.15 uur Cuarteto Latinoamericano Latijns-Amerikaanse strijkkwartettraditie zo 27 mei / 15.00 uur Ntjam Rosie Wat is het geheim van zingen? (8+) di 29 mei / 20.30 uur Kleine Zaal Hailu Mergia Lala Belu
Juli
do 13 sep / 12.30 uur Lunchconcert ism Nationaal Muziekinstrumenten Fonds do 13 sep / 20.15 uur Asko|Schönberg The Garden
wo 4 jul / 19.30 uur Spr!tzl Tage 2018 I/O + Stopcontact + Teddy’s Last Ride
vr 14 sep / 19.30 uur Angela Hewitt Das wohltemperierte Klavier I
Augustus
zo 16 sep / 15.00 uur Angela Hewitt Das wohltemperierte Klavier 2
Dekmantel Festival wo 1 t/m do 2 aug
wo 1 aug / vanaf 12.00 uur Four Tet + Tangerine Dream do 2 aug / vanaf 13.00 uur James Holden & The Animal Spirits, John Maus, Yasuaki Shimuzi, Dazion, Khidja
do 20 sep / 20.15 uur Herz Ensemble Night of the Tarantula
Huil van de Wolff
Juni
September
za 2 jun / 19.30 uur Pierre-Laurent Aimard De vogels van Messiaen
za 8 sep / 20.15 uur Reinbert 80 Barbara Hannigan, Asko|Schönberg en anderen
Elke 22e van de maand klinkt om 20.00 uur het geluidsmonument Huil van de Wolff. Martijn Padding componeerde deze interactieve geluidsinstallatie ter herinnering aan oprichter van het Muziekgebouw Jan Wolff (1941 - 2012). Zie voor meer informatie muziekgebouw.nl/ huilvandewolff
zo 9 sep / 12.00 uur Muziekgebouw Park Picknick
Geheimtips Bijzondere concerten die je niet mag missen
zo 3 jun / 15.00 uur Cappella Amsterdam Boetepsalmen - De verfijnde details van Lassus 22
Foto: Erik van Gurp
Restaurant Zouthaven Kom voor het concert eten in restaurant Zouthaven. Reserveren: 020 788 2090 of zouthaven.nl
Rondom het concert - Na aanvang van het concert heeft u geen toegang meer tot de zaal. - Zet uw mobiele telefoon uit voor aanvang van het concert. - Het maken van beeld- of geluidsopnamen in de zaal alleen met schriftelijke toestemming. - Algemene Bezoekersvoorwaarden zijn na te lezen op muziekgebouw.nl
Bij de prijs inbegrepen Reververingskosten en garderobe zijn bij de kaartprijs inbegrepen. Ook een pauzedrankje, tenzij anders vermeld op uw concertkaartje. Bij concerten zonder pauze staan drankjes klaar na afloop van het concert.
Steun het Muziekgebouw Inkomsten uit kaartverkoop dekken ten dele onze kosten. Word vriend of doneer: met uw extra steun kunnen we concerten op het hoogste niveau blijven organiseren. Meer informatie: muziekgebouw.nl/steunons
Op de hoogte blijven? Blijf op de hoogte van nieuw geboekte concerten of ander nieuws. Volg ons via onze e-nieuwsbrief (aanmelden op muziekgebouw.nl), Facebook, Twitter of Instagram. Dank! Wij kunnen niet zonder de steun van onze vaste subsidiĂŤnten en Vrienden van het Muziekgebouw. Wij zijn hen daarvoor zeer erkentelijk.
Druk binnenwerk
23