Do 28 feb 2019 Grote Zaal 20.15 uur
Donderdag avondserie
Ensemble Musikfabrik Kurtรกg kijkt terug
Het gratis beschikbaar stellen van dit digitale programmaboekje is een extra service ter voorbereiding op het concert. Het is uitdrukkelijk niet de bedoeling deze versie tijdens het concert te raadplegen via uw mobiele telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor de andere concertbezoekers. Bij voorbaat dank.
Programma
Donderdag avondserie Do 28 feb 2019 Grote Zaal 20.15 - 21.25 uur
Ensemble Musikfabrik Kurtรกg kijkt terug
ca. 70 minuten zonder pauze
Ensemble Musikfabrik: Marco Blaauw trompet Benjamin Kobler piano Ulrich Lรถffler piano Florentin Ginot contrabas
Foyerdeck 1 19.15 - 19.45 uur
Inleiding
Thea Derks in gesprek met trompettist Marco Blaauw
Dit concert wordt live uitgezonden door de NTR op NPO Radio 4
Bent u niet vergeten uw mobiele telefoon uit te zetten? Dank u wel.
2
Programma
György Kurtág (1926) Rückblick. Hommage à Stockhausen (1993) I. 1. Invocatio 2. Kyrie 3. Hommage à Stockhausen II. Drei Pilinszky-Lieder 1. Alkohol 2. In memoriam F.M. Dostojewski 3. Hölderlin III. 8 Klavierstücke op. 31 1. Inesorabile. Andante con moto 2. Calmo 3. Sostenuto 4. Scorrevole 5. Prestissimo possibile 6. Grave 7. Adagio 8. Vivo IV. 1. Hommage à John Cage 2. Choral V. Vier ‘in memoriam’ 1. ...la mémoire de György Szoltsányi 2. Hommage tardif à Karskaya 3. Stiller Abschied von Endré Székely 4. In memoriam Thomas Blum
VI. 1. Antiphone in fis 2. Hommage à Tristan 3. Les Adieux in Janáceks Manier 4. Studie zu Hölderlin 5. Zorniger Choral 6. Stolpernd (in memoriam Marianne Reismann) 7. Invocatio alio modo 8. Antiphone in fis alio modo 9. Kyrie alio modo VII. (...quasi scherzo...) 1. Präludium und Walzer in C (Játékok) 2. Mit den Handflächen (Játékok) 3. Grashalm für Klára 4. Hommage à Paganini (la nuova campanella) (Játékok) 5. Spiel mit Unterbrechungen (Játékok) 6. Blumen die Menschen (Játékok) VIII. Elf Fragmente aus ‘Die Sprüche des Péter Bornemisza’ 1. Sünde 2. Der Geist ist freies Wildtier 3. Der Teufel plagt dich 4. Breiig wird der Schnee 5. Wie im Troge die Stinte 6. O Mensch, bewein dein Sünde groß 7. Die Worte hämmern 8. Blumen die Menschen 9. Es rafft dich der Tod 10. Der Glaube 11. Summa der Sprüche des P. B. IX. 1. Hommage à Soproni (in memoriam matris carissimae) 2. Hommage à Halmágyi Mihály 3. Invocatio 4. Kyrie 5 Hommage à Stockhausen 3
Toelichting Het is dan wel nooit zo’n algemeen bekend muzikaal rampverhaal geworden als de première van Stravinsky’s Sacre du printemps in Parijs, maar de eerste (en laatste) uitvoering van Musik für die Beethovenhalle van Karlheinz Stockhausen op 15 november 1969 in Bonn was minstens zo’n grote rel. Musici die weigerden te spelen, collega’s die hun ongenoegen kenbaar maakten met een spandoek met de tekst ‘wij spelen, anders worden we ontslagen’, orkestleden die uiteindelijk dronken de avond uitzaten, publiek dat hardop protesteerde: alle ingrediënten waren er. Wat een nieuwe vorm van concert- en muziekbeleving had moeten worden (ook toen dacht men al over andere concertvormen) werd een groot fiasco. Nu vroeg Stockhausen ook vrij veel van zowel de musici van het Orchester der Beethovenhalle als het publiek. Volker Wangenheim, de intendant van de Beethovenhalle, had Stockhausen – destijds met Pierre Boulez een van de meest spraakmakende jonge componisten die er te vinden was – carte blanche gegeven voor een avondvullend programma. De componist had zich dat geen twee keer laten zeggen. Hij koos voor een integraal programma verspreid over de verschillende zalen van de Beethovenhalle, waarbij het publiek naar believen in en uit kon lopen. De ruim vijf uur durende manifestatie bestond uit een retrospectief van zijn werken; Stockhausen had toen met onder andere Gruppen, Carré, Gesang der Jünglinge, Hymnen, Stimmung, Refrain en diverse Klavierstücke al een even opmerkelijk als gevarieerd oeuvre opgebouwd. Als een soort meditatieve rode draad speelden 4
diverse orkestleden in de foyers het werk Fresco, dat de gang van de ene naar de andere zaal, van het ene naar het andere werk, begeleidde. Stockhausen had eerder ervaring opgedaan met wat hij Wandelkonzerte noemde. Zo wist hij in de jaren 1967 en 1968 in Darmstadt indruk te maken met de avondvullende groepscomposities Ensemble en Musik für ein Haus. Hoewel een aantal ervaren Stockhausen-vertolkers zoals Aloys Kontarksky, Peter Eötvös en Collegium Vocale Köln de handen wel op elkaar kreeg, mislukte de opzet door de onkunde van de traditionele orkestleden grotendeels. Kurtágs Rückblick Het is vooral het idee achter Musik für die Beethovenhalle dat de Hongaarse componist György Kurtág in gedachten had bij zijn Rückblick uit 1993, een avondvullend programma in negen gedeelten met nieuw geschreven werken en bewerkingen van zijn eerdere stukken. Waar Stockhausen niet van enige megalomanie gespeend was en de zaken graag groots aanpakte, is Kurtág in zijn Rückblick de man van de beperking en het kleine gebaar. Voor hem geen grote orkesten en een veelheid aan specialisten maar slechts vier musici: een trompettist, een contrabassist en twee klavierspelers om de piano, de celesta en het klavecimbel te bedienen.
Toelichting
Ook in zijn muziek lijkt Kurtág anders dan Stockhausen. Waar Stockhausen graag de ruimte en de tijd neemt zoals in Licht – de operacyclus van zeven avondvullende delen genoemd naar de dagen van de week – is Kurtág meer als Anton Webern; in de eerste helft van de twintigste eeuw de man van de concentratie, de verstilling, de implosie van materiaal en betekenis. ‘Eén noot kan al meer dan genoeg zijn’, zei Kurtág ooit over zijn streven als componist. De Hongaarse miniaturist heeft weinig noten nodig om een enorme zeggingskracht te bereiken. Die noten ontstaan spontaan, intuïtief, zonder systeem, zonder regels, al past Kurtág componerenderwijs wel eens wat spelregels toe. Momentvorm Toch hebben Kurtág en Stockhausen juist als het om componeren en vormgeven gaat ook veel gemeen. Niet voor niets luidt de ondertitel van Rückblick Hommage à Stockhausen. ‘Als je iets schrijft over mijn stukken moet het waar zijn’, zei Kurtág al eens. ‘Je moet muziek spelen en uitleggen waarom je ze speelt, maar wanneer je iets in woorden vat, kan het onwaar worden. De betekenis raakt versteend, terwijl voor mij de betekenis juist verschilt van uitvoerder tot uitvoerder, van luisteraar tot luisteraar, van moment tot moment.’ Vooral dat laatste is in deze uitspraak belangrijk: het moment. Stockhausen kwam in de vroege jaren zestig al met de zogenaamde Momentvorm die hij voor het eerst op grote schaal toepaste in Kontakte dat hij in 1960 voltooide. Een ‘moment’ is
volgens Stockhausen ‘een formele eenheid in een compositie die herkenbaar is door een persoonlijk en geheel eigen karakter. Afhankelijk van deze karakteristieken kan een moment zo lang en zo kort zijn als men wil.’ Een compositie is in deze niet meer dan een aaneenschakeling van ‘momenten’ die niet per definitie een narratief geheel hoeven te vormen.
Kurtág rijgt met grote intensiteit momenten aan elkaar. En dat is precies wat Kurtág doet. Hij rijgt met grote intensiteit momenten aan elkaar, van een enkele noot tot een herkenbaar motief, en hij doet dat schijnbaar zonder enige ontwikkeling, zonder enige dialoog of strijd tussen de momenten. Inderdaad kan één enkele noot in zijn wereld al veelzeggend zijn. Daarom hecht de componist ook aan een zeer precieze uitvoering van zijn werken. In een repetitiefragment voor dit concert op YouTube besteedt Kurtág enkele minuten aan een glissando van nauwelijks een seconde. Met zijn gruizige stem zingt en zucht hij voor, hoe hij het hebben wil. Het is een geïsoleerd moment, dat niet alleen betekenis heeft in het geheel, maar ook als een op zichzelf staande uitdrukking. Kurtág dwingt de uitvoerder zo om verder te zoeken dan de gecodificeerde notatie en te komen tot de ware inhoud en betekenis van de muziek. 5
Toelichting
Muzikale miniaturen Die focus op het moment, op muzikale miniaturen, begon toen de componist in 1968 na het schrijven van Die Sprüche des Péter Bornemisza in een compositorische impasse raakte. Hij kreeg vervolgens van pianodocente Marianne Teöke de vraag een bijdrage te leveren aan een pianoalbum voor kinderen. Hij schreef enkele stukjes onder de titel Elő-Játékok (Voor-Spelen). De concentratie op korte stukken, met ogenschijnlijk eenvoudige elementen, werkte bevrijdend voor de componist. Inmiddels zijn we ruim vijftig jaar verder en nog steeds schrijft Kurtág regelmatig korte tot ultrakorte pianowerken. Játékok (Spelletjes) noemt de componist ze. Hoewel hij er luchtig over doet, zijn deze ooit pedagogisch bedoelde werkjes – analoog aan Béla Bartóks Mikrokosmos – uitgegroeid tot zowel een didactisch juweel als een dagboek van de componist zelf, waar hij regelmatig uit put voor andere werken. Deze Játékok verschillen niet zo veel van de 8 Klavierstücke uit 1960 die hij ook in zijn Rückblick vatte. Acht miniaturen die in nauwelijks vier minuten passeren en die per stuk niet meer zijn dan een korte gedachte of, inderdaad, een moment. De goede verstaander hoort de invloed van Bartók, maar het is vooral de volstrekt originele geest van Kurtág die aan het woord is. Onderliggende poëzie Poëzie klinkt ook door: in de instrumentale bewerkingen van de Pilinszky-Lieder uit 1973-75 en van de delen uit de ‘cantate’ Die Sprüche des Péter Bornemisza uit 6
1963-68, wat Kurtág vanwege de enorme virtuositeit destijds terecht een concert voor sopraan en piano noemde. In de liederen op tekst van de twintigste-eeuwse Hongaarse dichter János Pilinszky, oorspronkelijk geschreven voor bas en ensemble, gaat het om diverse stadia van het lijden: het lijden binnen een relatie, door een overmaat aan alcohol, het lijden van Dostojevski na zijn deportatie en het existentiële lijden van de dichter Höldering. Ook in Die Sprüche des Péter Bornemisza, een zeventiende-eeuwse Hongaarse dichter-predikant, staat het lijden centraal. De duisternis wordt slechts onderbroken door het ook al eerder in Rückblick langsgekomen luchtige Blumen die Menschen uit Játékok, alsof Kurtág een sprankje hoop wil geven. Zoals in de dichtkunst een enkel woord al een conglomeraat aan betekenissen kan herbergen, zo is in Rückblick van Kurtág elke noot een statement. Waar Stockhausen het moment liet exploderen tot grootse gewelven, laat Kurtág net als Webern – niet toevallig een van zijn grote voorbeelden – de muziek imploderen tot er slechts een enkele noot, een klinkend zwart gat, over is. En precies dat maakt deze samenvatting van een deel van de scheppingskracht van Kurtág tot een meer dan avondvullende belevenis die nog lang nazingt. Tekst toelichting: Paul Janssen
Biografieën
bron: facebook | teatro.alla.scala
Componist György Kurtág De Hongaarse György Kurtág (1926) was als componist een laatbloeier. Hoewel hij al in de jaren zeventig en tachtig inmiddels alom erkende meesterwerken schreef zoals Berichten van de overleden R.V. Trusova en het Dubbelconcert voor cello en piano, kwam de werkelijke erkenning pas later.
Kurtág verbleef vanaf 1993 achtereenvolgens in Wenen, Berlijn, Amsterdam en Parijs en nam hartstochtelijk deel aan het muziekleven aldaar. Al snel werd hij met zijn muzikale taal, waarin concentratie, spontaniteit en een grote aandacht voor de klankschoonheid, een niet meer weg te denken componist. Met werken als Stele en de Hölderlin Gesänge gaf hij in die periode blijk van een constante ontwikkeling. In zijn werk waart de geest
rond van zijn Hongaarse leermeesters Sandor Veress en Ferenc Farkas en zijn Parijse docenten Darius Milhaud en Olivier Messiaen. Ook als pianist heeft Kurtág samen met zijn vrouw Marta een sterke reputatie opgebouwd. De pianist en de componist komen samen in zijn bekendste werk, de Játékok. Deze immer uitdijende reeks voor piano bevat zowel didactisch materiaal als de kiemcellen voor Kurtágs grotere composities. 7
Biografieën
Uitvoerenden Ensemble Musikfabrik
tot honderd concerten per jaar en is veelvuldig te beluisteren op cd.
Marco Blaauw Trompet
Ensemble Musikfabrik is een ensemble voor hedendaagse muziek gevestigd in Keulen. Het gezelschap werd in 1990 opgericht door onder anderen Nicolaus A. Huber en Gerhard Stäbler en kreeg in eerste instantie de naam Ensemble Neue Musik Nordrhein-Westfalen. Al snel veranderde de officiële naam in Musikfabrik Landesensemble NRW e.V. De afgelopen 25 jaar is Ensemble Musikfabrik uitgegroeid tot een van de leidende ensembles op het gebied van de hedendaagse muziek. Het werkt bij voorkeur nauw samen met componisten om zo ‘muziek te maken die er nog niet is’. De lijst van componisten die met het ensemble gewerkt hebben is lang en internationaal en laat een lichte voorkeur voor de jongere generatie zien. Het gezelschap geeft tachtig 8
foto: Klaus Rudolph
De Nederlandse trompettist Marco Blaauw (1965) studeerde trompet aan het Sweelinck Conservatorium in Amsterdam. Hij vervolmaakte zijn studie bij Pierre Thibaut en Markus Stockhausen. Sindsdien is Blaauw uitgegroeid tot een internationaal hoog aangeschreven solist die vooral excelleert op het gebied van de hedendaagse muziek. Hij werkt veelvuldig
Biografieën
samen met componisten om de muziek en de trompettechniek verder te ontwikkelen. Zo heeft hij zeer intensief samengewerkt met Karlheinz Stockhausen die verschillende stukken uit Licht voor hem schreef. Blaauw houdt zich ook bezig met de ontwikkeling van het instrument. Hij ontwierp de double belltrompet, een instrument met twee bekers waarop hij ook kwarttonen kan spelen. Blaauw is vaste gastdocent aan de Hogeschool Luzern in Zwitserland. Hij is permanent lid van Ensemble Musikfabrik.
Benjamin Kobler Piano
Philharmoniker onder leiding van Sir Simon Rattle. Vanaf 1995 was hij lid van Ensemble Modern en in 2007 trad hij toe tot de vaste kern van Ensemble Musikfabrik. Daar concentreert hij zich op de hedendaagse muziek en werkte hij veel samen met componisten als György Kurtág, György Ligeti, Steve Reich, Enno Poppe en Karlheinz Stockhausen. Kobler is ook als docent actief, onder andere tijdens de Stockhausencursussen in Kürten.
foto: Klaus Rudolph
De Duitse pianist Benjamin Kobler (1973) komt uit een theater- en muziekfamilie. Hij begon op vijfjarige leeftijd piano te spelen en studeerde ook cello, directie en compositie. Kobler kreeg onder anderen les van Pierre-Laurent Aimard en Peter Eötvös, bij wie hij hedendaagse kamermuziek studeerde. Hij ontwikkelde een carrière als solist en trad onder andere op met de Berliner 9
Biografieën
Ulrich Löffler
Florentin Ginot
Piano
Contrabas
foto: Klaus Rudolph
De Duitse pianist Ulrich Löffler studeerde aan de Folkwang Hochschule en vestigde de aandacht op zich als prijswinnaar tijdens de Ferienkurse in Darmstadt. Löffler specialiseerde zich in hedendaagse muziek en treedt veelvuldig op als solist en bij internationale festivals. Ook houdt hij zich bezig met jazz en popmuziek. Sinds 1990 is Löffler lid van Ensemble Musikfabrik. 10
foto: Klaus Rudolph
De Franse contrabassist Florentin Ginot begon op achtjarige leeftijd op de cello en raakte een jaar later verslingerd aan de contrabas. Ginot studeerde aan het Parijse conservatorium en speelde onder andere in Ensemble Modern, het Aleph Ensemble, IRCAM, La Muse en Circuit en Ensemble intercontemporain. Daarnaast werkt hij ook als solist regelmatig samen met
componisten als Helmut Lachenmann, Georges Aperghis en Rebecca Saunders. Sinds 2015 maakt Ginot deel uit van Ensemble Musikfabrik.
Steun het Muziekgebouw
Met een schenking of nalatenschap helpt u het Muziekgebouw bijzondere artistieke programma’s te realiseren én projecten mogelijk te maken op het gebied van educatie en talentontwikkeling.
foto: Adam Mork
Vriendschap Iedere bijdrage is van harte welkom; u kunt eenmalig doneren of structureel, door middel van een Vriendschap. Vanaf een jaarbijdrage van € 50,= bent u Vriend van het Muziekgebouw en ontvangt u verschillende tegenprestaties, zoals uitnodigingen voor speciale evenementen en de Vriendennieuwsbrief. Nalatenschap Het is ook mogelijk het Muziekgebouw op te nemen in uw testament. Dankzij de ANBI-status is het Muziekgebouw volledig vrijgesteld van erfbelasting, waardoor de schenking vanuit een erfenis volledig aan de doelstelling ten goede komt. Wilt u hierover meer weten, neem dan a.u.b. contact met ons op. Informatie? Meer informatie vindt u op www.muziekgebouw.nl/steunons. Neem voor vragen contact op met ons kantoor via vrienden@ muziekgebouw.nl of 020-7882010. 11
Verwacht
Donderdag avondserie Do 14 mrt 2019 Grote Zaal 20.15 uur
Nieuw Ensemble An Evening of Today 2019 Ieder jaar presenteert het Nieuw Ensemble An Evening of Today. Jonge componisten – masterstudenten en alumni van de conservatoria van Amsterdam en Den Haag – krijgen de vrije hand een werk voor het Nieuw Ensemble te schrijven. De componisten worden gestimuleerd de rijke technische, akoestische en ruimtelijke mogelijkheden van het Muziekgebouw te benutten, waarbij de verbeelding centraal staat. Tijdens eerdere edities van An Evening of Today verrasten de componisten met ongebruikelijke opstellingen, speciale belichting, nieuwe speeltechnieken, video, elektronica, ballonnen, tafeltennis en meer. Zo ontstond telkens een zeer divers beeld van de muziek van nu met muziektheatrale elementen, gerafelde nachtclubsferen, nepnieuws, een rock band en ‘visuele muziek’ zonder geluid. Programma: Nieuwe werken (wereldpremières) van zes jonge componisten: Thomas Brown, João Ceitil, Alberto Granados Reguilón, Andrea Guterres, Vitali Karagkezidis en Celia Swart
12
Celia Swart
Verwacht
Donderdag avondserie Do 21 mrt 2019 Grote Zaal 20.15 uur
Nederlands Kamerkoor + Erik Bosgraaf Vergeten Dementie is de meest voorkomende doodsoorzaak in Nederland. Operazanger Lieuwe Visser zag kolkende rivieren door de straten razen, zag mannetjes op het dak zitten. Zijn lijden was hartverscheurend, de machteloosheid waarmee zijn naasten dat lijden moesten aanschouwen al evenzeer. Het is – helaas – dagelijkse kost voor duizenden patiënten en hun mantelzorgers. Met muziek verbeeldt het Nederlands Kamerkoor prangende vragen. Wat maakte iemand met dementie door? Waar houdt de geest op en begint het universum? Tido Visser, directeur van het Nederlands Kamerkoor, zag zijn vader – de beroemde operazanger Lieuwe Visser – steeds dieper wegzakken in Lewy Body Dementie; een vorm van dementie die niet alleen vergeetachtigheid veroorzaakt, maar ook hallucinaties, waanbeelden en achterdocht. Vijf jaar na zijn vaders dood maakt het Nederlands Kamerkoor een reis door de uithoeken van de dementerende geest, op de golven van muziek.
Erik Bosgraaf foto: Marco Borggreve
Programma: David Fennessy Letter to Michael / nieuw werk (Nederlandse première)
13
Verwacht
Maart vr 1 mrt / 20.15 uur Farkas Quintet Beste blaaskwintetten za 2 mrt / 20.15 uur Calefax Droom of werkelijkheid zo 3 mrt / 11.00 uur / Kleine Zaal Ensemble SCALA Microfobia zo 3 mrt / 15.00 uur Academy of Ancient Music + Lucie Horsch Bach en Vivaldi wo 6 mrt / 21.00 uur / Kleine Zaal Eli Keszler + Eliza McCarthy
wo 13 mrt / 20.15 uur Salomé (1923) Charlie Barber
za 23 mrt / 14.15 uur De IJ-Salon Een jonge passie
do 14 mrt / 20.15 uur Nieuw Ensemble An Evening of Today 2019
za 23 mrt / 20.15 uur Emerson String Quartet Brittens laatste en Verdi’s enige
vr 15 mrt / 20.15 uur Marc-André Hamelin Absoluut meesterschap
Kijk Muziek!
zo 17 mrt / 15.00 uur Hadewych Minis Wat is het geheim van zelf liedjes schrijven? (8+) do 21 mrt / 12.30 uur Lunchconcert Conservatorium van Amsterdam do 21 mrt / 20.15 uur Nederlands Kamerkoor + Erik Bosgraaf Vergeten
do 7 + za 9 mrt / 21.00 uur The Second Violinist Donnacha Dennehy + Enda Walsh
do 21 mrt / 21.00 uur / Muziekgebouw aan de Ring Alex Zhang Hungtai + Circular Ruins + Oceanic
zo 10 mrt / 20.15 uur Warm-up Andriessen Festival De schatkamer
vr 22 mrt / 20.15 uur Nederlands Kamerorkest Romantische schoonheid met Mahler en Schönberg
14
zo 24 mrt
13.30 uur + 15.30 uur / Kleine Zaal Mappamondo (2-4) Dadodans | Gaia Gonnelli 13.30 uur Caravan (5+) Julian Schneemann & Drie Vrienden
Huil van de Wolff Elke 22e van de maand klinkt om 20.00 uur het geluidsmonument Huil van de Wolff. Martijn Padding componeerde deze interactieve geluidsinstallatie ter herinnering aan oprichter van het Muziekgebouw Jan Wolff (1941 - 2012). Zie voor meer informatie muziekgebouw.nl/ huilvandewolff Geheimtips Bijzondere concerten die je niet mag missen
Foto: Erik van Gurp
Grand café 4’33 Kom voor het concert eten in Grand café 4’33. Reserveren: 020 788 2090 of 433grandcafe.nl.
Rondom het concert - Na aanvang van het concert heeft u geen toegang meer tot de zaal. - Zet uw mobiele telefoon uit voor aanvang van het concert. - Het maken van beeld- of geluidsopnamen in de zaal alleen met schriftelijke toestemming. - Algemene Bezoekersvoorwaarden zijn na te lezen op muziekgebouw.nl
Bij de prijs inbegrepen Reververingskosten en garderobe zijn bij de kaartprijs inbegrepen. Ook een pauzedrankje, tenzij anders vermeld op uw concertkaartje. Bij concerten zonder pauze staan drankjes klaar na afloop van het concert.
Steun het Muziekgebouw Inkomsten uit kaartverkoop dekken ten dele onze kosten. Word vriend of doneer: met uw extra steun kunnen we concerten op het hoogste niveau blijven organiseren. Meer informatie: muziekgebouw.nl/steunons
Op de hoogte blijven? Blijf op de hoogte van nieuw geboekte concerten of ander nieuws. Volg ons via onze e-nieuwsbrief (aanmelden op muziekgebouw.nl), Facebook, Twitter of Instagram. Dank! Wij kunnen niet zonder de steun van onze vaste subsidiënten en Vrienden van het Muziekgebouw. Wij zijn hen daarvoor zeer erkentelijk.
Druk binnenwerk
15