WO 3 APR 2019 A mind expanding transcendental trip
SO&SO – een 12 uur durende livestream i.s.m. Oceanic 15.00 uur / Foyerdeck 1 RAZEN + Torus & Malibu + Oceanic + Gigsta + Ibelisse Guardia Ferragutti e.a. SO&SO – een 12 uur durende livestream i.s.m. Oceanic
RAZEN + Torus & Malibu + Oceanic + Gigsta + Ibelisse Guardia Ferragutti e.a. 15.00 – 03.00 uur / Foyerdeck 1
20.15 uur / Grote Zaal Eklekto Ryoji Ikeda + Pauline Oliveros
SO&SO is een 12 uur durende livestream die ruimte biedt aan experiment en verdieping. En voor bezoekers een plek voor muzikale ontdekking. Voor de eerste editie is DJ en producer Oceanic gevraagd om zijn ‘oceanic feeling’ te laten horen, ofwel: ‘where the perception of time has dissolved into ecstatic trance and altered states of consciousness.’ De duur van het programma biedt de kans om méér te laten horen dan alleen muziek. Zo zijn er o.a. gesprekken, een performance, een geluidsceremonie en speelt er een generatieve muziekinstallatie.
22.15 uur / BIMHUIS TEMKO Shri Camel 23.45 uur / Atriumzaal Stella Chiweshe
Tijdschema 15.00 uur: Start programma 15.15 uur: Sound Piece for Mortaro Grande van Oceanic & Arif [luistersessie] 17.00 uur: Gesprek met Stella Chiweshe 17.30 uur: Gesprek met Ibelisse Guardia Ferragutti 18:00 uur: Minimal Sound Ceremony 19.15 uur: RAZEN 20.00 uur: Interactieve Installatie van Oceanic 22.00 uur: Interactieve Installatie b2b Oceanic 22.30 uur: Torus & Malibu 23.30 uur: Gigsta 02.15 uur: ‘We must risk the light’ Ibelisse Guardia Ferragutti 03.00 uur: einde
00.30 uur / BIMHUIS Schnellertollermeier
SO&SO is een initiatief van Sanne Huijsmans en Sara Liz van Til, met hulp van Helena Naeff en Vincent Reinders, en wordt mede mogelijk gemaakt door het Amsterdams Fonds voor de Kunst.
2
Sound Piece is een live opname van Oceanic en Arif gemaakt tijdens de artist in residency ArcHertz in Assisi in 2017 aan de voet van de krater Mortaro Grande. Het neemt je langzaam een 60 meter diepe krater in, waarbij je voetstappen langzaam transformeren in ondergrondse melodiën. Op 22 juli 2017 is het live uitgevoerd door Oceanic en het was nog niet eerder ergens te beluisteren.
De Vlaamse groep RAZEN exploreert onorthodoxe muzikale drones op halfvergeten instrumenten zoals schalmei, monochord, sarangi, ondes-martenot en draailier. Het resulteert in improvisatie die pre-industriële, spectrale dromen combineert met trance en middeleeuwse mystiek.
De muziek van de Zimbabwaanse Stella Chiweshe dient als ritueel om contact te maken met de geesteswereld van haar voorouders. Ze treedt in de avond op met haar mbira, een duimpiano van metalen toetsen op een houten klankbord, die in haar vaderland als heilig wordt beschouwd. Helena Naeff gaat met haar in gesprek over de plek die muziek in haar cultuur heeft en hoe zij het contact met haar voorouders maakt.
RAZEN foto: Stephan Vercaemer
Voor SO&SO tijdens het Minimal Music Festival maakt Oceanic een interactieve geluidsinstallatie die door het publiek beïnvloed kan worden en draait hij een trance-opwekkende set.
‘We must risk the light’ is een soloset waarin Ibelisse Guardia Ferragutti gebruik maakt van haar verzameling elektronische instrumenten, duikt in oude ceremoniële liederen en speelt met de percussieve rijkdom van stukjes hout. Deze sonische verkenning komt voort uit haar onderzoek naar animisme en sjamanisme, waarbij muzikale patronen zich herhalen, verbinden, verstoren en bezwijken. Aan het begin van de avond gaat Ibelisse in gesprek over haar performance die ze als afsluiting van de avond opvoert.
De mixtape United in flames 2 van Torus & Malibu is een sentimentele trip terwijl je in een warm bad ligt van oude kleverige en nieuw te ontdekken gevoelens. Torus speelt met de context van muziek en tijd, dat wordt bezongen door Malibu (a.k.a. DJ Lostboi). Ze ontmoetten elkaar in 2017 op de Red Bull Music Academy in Tokyo en brachten sindsdien twee mixtapes en een EP samen uit.
Minimal Sound Ceremony is een 60 minuten durende geluidsceremonie met de helende kracht van Tibetaanse klankschalen en stimulerende, rustgevende klanken. Onder het motto ‘relax into the simplicity of Being’ begeleiden Daniel en Sjoerd je in de wereld van geluiden, geuren en positieve vibraties.
Gigsta is resident van Room 4 Resistance en host van de show Fictions op Cashmere Radio. Gigsta is al meer dan tien jaar actief in verschillende disciplines van muziektheorie en praktijk. Ze schrijft momenteel haar proefschrift over Techno Criticism en al haar overige tijd steekt ze in dansen, draaien en het zoeken naar muziek. 3
Eklekto
als een akoestisch ritueel en de partituur bestaat uit geschreven aanwijzingen en opdrachten. Daarmee staat het in de traditie van Amerikaanse experimentele muziek, waartoe ook de ‘happenings’ van John Cage en de Compositions 1960 van LaMonte Young behoren – een stroming die grote invloed uitoefende op het ontstaan van minimal music. Het betekent ook dat de uitvoerenden zowel veel vrijheid krijgen als veel verantwoordelijkheid dragen. Voor haar dood in 2016 heeft Oliveros de versie van Earth Ears door Eklekto nog gehoord en de Zwitsers voeren het werk uit met haar zegen.
Ryoji Ikeda + Pauline Oliveros 20.15 - 22.15 uur / Grote Zaal Alexandre Babel slagwerk Dorian Fretto slagwerk Stéphane Garin slagwerk Lucas Genas slagwerk Slagwerkstudenten van het Koninklijk Conservatorium Den Haag, Conservatorium van Amsterdam en Codarts:
Daniel Bolba, Agostinho Sequeira, Bence Csepeli, Béatrice Picard, Matthew Leo, Jiun-Jie Jeng, Eva Catala Sanchez, Elisa Lazaro Hernando, Jose Silva, Baue Kunstman, Dimitris Pliatsikas
‘Alle instrumenten en stemmen die in staat zijn de aanwijzingen hieronder te volgen, mogen gebruikt worden in het uitvoeringsensemble,’ schrijft Oliveros aan het begin van haar ‘partituur’. Eklekto kiest voor een keur aan smaakvolle, veelal natuurlijk materialen, die tikkend, tinkelend en druppend de indruk wekken dat de aarde zelf zich roert. Earth Ears bestaat uit vijf cycli, die allemaal hetzelfde schema doorlopen: patroon – transitie – verandering – transitie. In de sectie ‘patroon’ moeten alle spelers hun spel op elkaar afstemmen zonder hun eigen steeds herhaalde patroon te veranderen – een oefening in wederzijds luisteren. In de sectie ‘verandering’ mag er juist niets herhaald, geëchood of geïmiteerd worden. De ‘transities’ bewerkstelligen volgens een reeks richtlijnen de overgangen tussen deze twee toestanden.
Programma Pauline Oliveros (1932 - 2016) Earth Ears, a sonic ritual (1982-1985) Pauze Ryoji Ikeda (1966) Music for Percussion (2016; Nederlandse première) Toelichting Het Zwitserse slagwerkensemble Eklekto brengt vanavond akoestische soundscapes van twee uitzonderlijke muziekfiguren samen: de Japanse geluidskunstenaar Ryoji Ikeda en de pionier van Deep Listening Pauline Oliveros. Wat beiden gemeen hebben is fascinatie voor het rituele potentieel van klank.
Ingetogen visueel spektakel In 2013 had Ikeda in het Muziekgebouw veel succes met zijn muziektheatrale Superposition. De Nederlandse première van Music for Percussion laat een andere kant van Ikeda horen: de elektronica-wizzard speelt dit keer niet zelf en bovendien is het optreden akoestisch.
Akoestisch ritueel Oliveros’ Earth Ears uit 1983 heeft geen klassieke partituur, met notenbalken en maatstrepen. Oliveros ontwierp het werk 4
Biografieën De Amerikaanse accordeonist Pauline Oliveros ontwikkelde Deep Listening, een allesomvattend luisteren, op ieder moment. In de jaren 60 beïnvloedde zij de Amerikaanse muziek door haar composities met improvisatie, meditatie, elektronische muziek en rituelen. Zij was de eerste directeur van het Center for Contemporary Music (voorheen het Tape Music Center at Mills). Ze ontving vier eredoctoraten en vele prijzen, waaronder de William Schuman Award en The John Cage Award.
Music for Percussion is een dubbel drieluik dat steeds een andere geluidsbron als onderwerp heeft, waarbij Ikeda de puurheid van de klank meesterlijk ontleedt. Dit voorlopige hoogtepunt in zijn minutieuze klankonderzoek vormt de perfecte pendant voor Oliveros’ ‘sonic ritual’ Earth Ears. Ikeda is behalve componist ook beeldend kunstenaar, en Music for Percussion vormt een ingetogen visueel spektakel. In het eerst drieluik, ‘Body music’, zitten twee percussionisten op stoelen op een verder leeg podium. Klappend, stampend en trommelend op hun lichaam voeren zij drie uitgekiende, steeds snellere duetten van in elkaar grijpende ritmes uit. ‘Metal music’ transponeert zulke gelaagde ritmes naar drie metalen instrumenten. De verfijning die twee triangels kunnen produceren blijkt verbijsterend. De bizarre boventonen die daarbij vrijkomen werken door in het tweede deel, voor crotales, kleine bronzen bekkens die met strijkstokken worden aangestreken en een hoog, indringend geluid voortbrengen.
Pauline Oliveros De Japanse beeldend kunstenaar en sleutelfiguur in de elektronische muziek Ryoji Ikeda (1966) staat bekend om zijn overweldigende live acts en geestverruimend audiovisueel werk. Hij maakte nooit een studie af en is zich gaandeweg met muziek gaan bezighouden, eerst in het theatercollectief Dumb Type in Kyoto, later alleen. In 2014 ontving hij de Prix Ars Electronica Collide @ CERN 2014 voor zijn bijdrage aan de elektronische kunst.
Eklekto Die beknopte opmaten waaieren in de apotheose uit naar een zinsbegoochelend, ruim twintig minuten durend werk voor bekkens. Vier slagwerkers onderwerpen twaalf op standaarden bevestigde bekkens aan een klankonderzoek. Het resultaat is een diep, fascinerend gonzen, dat net als Oliveros’ Earth Ears de aarde zelf tot klinken lijkt te brengen.
Ryoji Ikeda 5
TEMKO
Analoge uitvoering Of niet? De minstens zo eigenzinnige groep TEMKO besloot het huzarenstukje van Shri Camel te spiegelen door het elektronische album volledig analoog uit te voeren – een absoluut unicum. TEMKO, de groep van Gaudeamus Award-winnaar, gitarist en componist Aart Strootman, houdt wel van een schier onmogelijke uitdaging. Tot in detail heeft het trio Riley’s werk uitgeplozen en opnieuw in elkaar gezet. Riley zelf vindt het helemaal geweldig: ‘Het is een eer dat TEMKO aan de slag gaat met Shri Camel.’
Shri Camel 22.15 - 23.30 uur / BIMHUIS i.s.m. Aart Strootman elektrische gitaar, elektronica Fred Jacobsson basgitaar, elektronica Ramon Lormans vibrafoon, percussie, elektronica Programma Terry Riley (1935) Shri Camel (1975) arr. TEMKO
Een van de problemen vormt de ‘reine stemming’ die Riley in Shri Camel hanteert: in plaats van de stemming van de ‘gelijkzwevende’ pianotoetsen gebruikt hij een stemming die in lijn is met de natuurlijke boventonenreeks, maar die in onze geconditioneerde piano-oren soms vreemd aandoet. Om de reine stemming van Shri Camel te kunnen uitvoeren heeft TEMKO speciale instrumenten ontwikkeld én gebouwd: een vibrafoon met langere en kortere toetsen, een gitaar en een basgitaar met een soort braille van versnipperede frets over de hals.
Nik Bärtsch (1971) Camel’s brain Anthony Fiumara (1968) Jagged Noir (2018) Kate Moore (1979) St. John (2018) Toelichting In 2015 stond het Minimal Music Festival geheel in het teken van de legendarische Terry Riley en was hij vijf dagen eregast in het Muziekgebouw. Dat was alleen al geweldig, omdat Riley een voorname uitvoerder van zijn eigen werk is: veel van zijn stukken kunnen amper door anderen worden vertolkt. Neem bijvoorbeeld Shri Camel uit 1978, een van de deels geïmproviseerde soloalbums die Riley sinds de jaren 60 maakte. Een iconisch album, waarop Riley zijn eigenzinnige klankwerelden creëerde met een gemodificeerde Yamahasynthesizer en elektronische effecten. De techniek is inmiddels een stuk verder, maar de pioniersgeest die Shri Camel zo adembenemend maakt is onlosmakelijk verbonden met de persoon Riley.
Die toewijding maakt deze uitvoering van Shri Camel letterlijk ongehoord. ‘Het magische, meerstemmige, kolkende bubbelbad van synthesizerklanken, dat Riley eertijds ontketende tijdens zijn studioperformances, is vrijwel niet te recreëren, maar TEMKO weet er wel een geheel eigen droomversie van te brouwen,’ oordeelde de Concertzender na een eerdere uitvoering. Drie jongere componisten TEMKO heeft daarnaast drie jongere componisten gevraagd om nieuw werk voor hun nieuwe instrumentarium te schrijven. De Australisch-Nederlandse Kate Moore, dit 6
seizoen Zielsverwant van het Muziekgebouw, maakte het meditatieve St. John; Camel’s brain van de Zwitserse jazzcomponist Nik Bärtsch – een grote inspiratiebron voor TEMKO – blinkt juist uit in karakteristieke hoekige grooves. En Anthony Fiumara zorgde in Jagged noir voor een sprankelende muzikale conversatie met pakkende melodieën: ‘Ik zou het het mooist vinden als luisteraars de stemming vergeten en ondergedompeld of omgeven worden door mijn muziek,’ zegt Fiumara.
Pianist, componist en producer Nik Bärtsch (1971) woont in Zürich. Naast zijn pianostudie voltooide hij daar de studies filosofie, taalkunde en musicologie. Hij maakt en componeert ritual groove music en treedt op met de bands Mobile en Ronin. Hij is medeoprichter van de muziekclub EXIL in Zürich en medeoprichter en co-artistiek directeur van het Indie-Classcial Festival Zurich Apples and Olives. www.nikbaertsch.com
Biografieën
Anthony Fiumara (1968) studeerde musicologie aan de Universiteit van Utrecht, was gastdocent op de conservatoria van Amsterdam en Zwolle, en muziekredacteur bij Donemus. Hij was artistiek leider van het foto: Roger Cremers blazersensemble Orkest De Volharding en Compagnie Bischoff en medeoprichter van het OUTPUT Festival (elektrische gitaar in hedendaagse muziek). Naast schrijven van eigen werk arrangeerde Fiumara muziek van Steve Reich, Terry Riley, John Adams, Simeon ten Holt, Brian Eno, Aphex Twin, Massive Attack en David Bowie.
foto: Camille Blake
Terry Riley (1935) behaalde zijn masters in compositie aan de Universiteit van Californië - Berkeley. Tijdens zijn opleiding ontmoette hij La Monte Young (1935), die een grote impact had op zijn muziek en met wie altijd contact bleef houden. Zijn belangrijkste mentor was echter Pandit Pran Nath (1918 - 1996), een expert op het gebied van Indiase klassieke zang. Zijn muziek wordt gekarakteriseerd door improvisaties over series modale figuren van verschillende lengtes, bijvoorbeeld te horen in zijn bekende werk In C (1964).
www.anthonyfiumara.com
De Nederlands Australische componist Kate Moore (1979) werd geboren in Engeland en woont en werkt in Nederland. Ze maakt klankwerelden voor akoestische en elektroakoestische media en heeft naast
www.terryriley.net
7
foto: Johan Nieuwenhuize
‘gewone’ concertmuziek diverse installaties ontwikkeld. Zij ontving diverse prijzen zoals De Komeet Cultuurprijs, de Carlsbad Festival of Music Price en in 2017 de Matthijs Vermeulen Prijs. Naast Zielsverwant van het Muziekgebouw is ze ook composer in focus van het festival November Music (‘s-Hertogenbosch). katemoore.org
TEMKO foto: Dries Alkemade
Met elektrische gitaar, elektrische basgitaar en marimba/slagwerk als kerninstrumenten is TEMKO een ensemble dat zich zowel thuis voelt in gecomponeerde muziek als in de rijke traditie van pop- en geïmproviseerde muziek. De genres die het ensemble omarmt, schuren dan ook vaak aan tegen beide werelden: zestig jaar minimal en ambient, intelligent dance music (IDM), progressieve rock en ‘nieuwe labels’ als zen-funk en ritual groove music. temkomusic.com
8
Stella Chiweshe 23.45 - 00.45 uur / Atriumzaal Stella Chiweshe mbira, zang Stella Chiweshe (1946) wordt in eigen land de Koningin van de Mbira, de duimpiano, genoemd. Zij was de eerste vrouw die de mbira, een ‘mannen-instrument’, bespeelde, in een tijd dat het instrument überhaupt verboden was door de Britse machthebbers in toenmalig Rhodesië. De mbira heeft een belangrijke functie in een Shona ritueel waarmee met geesten van voorouders contact gelegd kan worden, een spiritualiteit die ook in haar muziek naar voren komt. Let op: dit concert is gratis als je een ticket hebt voor een van de concerten in de Grote Zaal of BIMHUIS vandaag. Wel is er een beperkte capaciteit.
9
Schnellertollermeier 00.30 - 01.30 uur / BIMHUIS i.s.m. Manuel Troller gitaar Andi Schnellmann bas David Meier drums Het Zwitsere trio Schnellertollermeier maakt compromisloze muziek. Van moderne composities, minimal music, avant-garde en improv tot brute rockmuziek. Hun stijl komt met een instrumentale kracht die het hart sneller doet slaan. ‘Het idee van een band die klinkt als één organisch geheel, kan gerealiseerd worden in eendrachtige energie – muziek die evenveel explosieve kracht als schoonheid en diepte bevat’, zo zeggen ze het zelf. Hun derde album X (Cuneiform Records, US) werd alom geprezen en haalde de lijst van ‘12 best albums of 2015’ in the Wall Street Journal. Let op: een ticket voor dit concert geeft gratis toegang tot het concert van Stella Chiweshe in de Atriumzaal eerder op deze dag.
10
Installatie #73
Eten en drinken
Joost Rekveld 10.00 - 00.00 uur / Entreehal / gratis
Foyerdeck 1 / 4’33 grand café / BIMHUIS In het Festivalcafé op Foyerdeck 1 kun je dagelijks terecht voor een lekkere festivalsnack. Ook zijn 4’33 grand café en het BIMHUIS café en restaurant open voor lunch, diner en drankjes. Speciaal voor het MMF heeft 4’33 grand café een menu samengesteld.
Regenbogen en halo’s worden in veel culturen gezien als een manifestatie van de onderliggende structuur van de wereld. Ze worden uitgelegd als goddelijke tekens, als het zichtbaar worden van gekleurde lichtdeeltjes of, meer recent, als het resultaat van quantum-interacties tussen licht en water. #73 is een monumentale installatie die is geïnspireerd door deze geschiedenis. De beeldcompositie is gebaseerd op de natuurkunde achter atmosferische optica.
Openingstijden 4’33 grand café 11.00 - 00.00 uur Festivalcafé (Foyerdeck 1) 18.00 uur – einde BIMHUIS restaurant 18.30 - 20.30 uur BIMHUIS café 18.30 - 03.00 uur
Installatie #73
Minimal Music leestafel i.s.m. OBA 4’33 grand café Strijk neer aan de gezellige leestafel en duik in literatuur over meditatie, trance en minimal music. 11