Serie Oude Muziek
Wo 17 apr 2019 Grote Zaal 20.15 uur
Cappella Mariana De passie van SchĂźtz
Het gratis beschikbaar stellen van dit digitale programmaboekje is een extra service ter voorbereiding op het concert. Het is uitdrukkelijk niet de bedoeling deze versie tijdens het concert te raadplegen via uw mobiele telefoon. Dit is namelijk zeer storend voor de andere concertbezoekers. Bij voorbaat dank.
Programma
Serie Oude Muziek Serie Pasen in het Muziekgebouw
Cappella Mariana De passie van Schütz Martin Schicketanz evangelist Barbora Kabátková, Stanislava Mihalcová sopraan Daniela Čermáková, Kamila Mazalová alt Vojtěch Semerád, Tomáš Lajtkep tenor Jaromír Nosek, Martin Vacula bas Vojtěch Semerád artistiek leider
Wo 17 apr 2019 Grote Zaal 20.15 - 21.30 uur ca. 75 minuten zonder pauze
Bent u niet vergeten uw mobiele telefoon uit te zetten? Dank u wel.
2
Programma
Heinrich Schütz (1585 - 1672) Uit Psalmen Davids (1619) ·· Aus der Tiefe (Psalm 130) SWV 25 Uit Johannes Passion SWV 481 (1665/1666) Historia des Leidens und Sterbens unsers Herrn und Heilandes Jesu Christi nach dem Evangelisten St. Johannem ·· Introitus ·· Gefangennahme Jesu
Uit Cantiones Sacrae ·· Calicem salutaris accipiam SWV 60 Uit Johannes Passion ·· Kreuzigung und Tod ·· Beschluss Uit 12 Geistliche Gesänge op. 13 (1657) ·· Unser Herr Jesus Christus, in der Nacht SWV 423
Uit Cantiones Sacrae op. 4 (1625) ·· Quid commisisti, O dulcissime puer SWV 56 Uit Johannes Passion ·· Jesus vor Hannas und Kaiphas ·· Verleugnung des Petrus Uit Cantiones Sacrae ·· Ego sum tui plaga doloris SWV 57 Uit Johannes Passion ·· Jesus vor Pilatus Uit Cantiones Sacrae ·· Ego enim inique egi SWV 58 Uit Johannes Passion ·· Geisselung und Verspottung Uit Cantiones Sacrae ·· Quo nate Dei SWV 59 Uit Johannes Passion ·· Jesu Verurteilung
3
Toelichting De reformatie had in de zestiende eeuw in Duitsland de kerkmuziek ingrijpend veranderd. Maarten Luther had de samenwerking gezocht met tal van componisten om zijn reformatie ook in muzikaal opzicht vorm te geven. De kerkmuziek moest niet langer in het Latijn maar in het Duits klinken en Luther zelf had een enorme hoeveelheid koraalmelodieën verzameld die razendsnel ingang vonden in de kerkmuziekpraktijk. De componisten die Luther daarbij hielpen, waren allemaal opgeleid in de polyfone stijl van de vroege zestiende eeuw, een stijl die zich ondanks zijn complexiteit bijzonder goed bleek te lenen voor de nieuwe kerkmuziek. Al binnen enkele decennia was er een enorm repertoire opgebouwd aan kerkmuziek op Duitse tekst waarin Luthers koraalmelodieën vaak een rol speelden. Maar een echte revolutie kwam in Duitsland pas begin zeventiende eeuw op gang. De aanstichter daarvan was Heinrich Schütz. Talent Schütz werd geboren in 1585 in het plaatsje Köstritz vlak bij Leipzig. Hij kwam helemaal niet uit een muzikaal nest, zijn vader was herbergier. Graaf Moritz von Hessen-Kassel, zelf een niet onverdienstelijk componist, schoof eens aan in de herberg van vader Schütz en stelde voor dat de jonge Heinrich, die een mooie zangstem had, naar het hof in Kassel zou komen om een muzikale en meer algemene opleiding te volgen. Doordat de familie Schütz niet muzikaal was, had Heinrich van huis uit geen enkele scholing op muziekgebied gekregen. Desondanks bespeurde graaf Moritz een zekere begaafdheid bij de jongen. Eenmaal in Kassel bleek dat Schütz een zeer getalenteerde leerling was en in 1609 stuurde graaf Moritz hem op zijn kosten naar Venetië om daar een 4
muziekstudie te gaan volgen. Von Hessen was goed op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen en hij stuurde Schütz dan ook gelijk naar Venetië, op dat moment het centrum van de muzikale vernieuwing. Hoewel Schütz in eerste instantie en onder druk van zijn ouders toch nog een studie rechten aanving, won de muziek het uiteindelijk toch. Meerkorigheid In Venetië was sinds de tweede helft van de zestiende eeuw een compositiestijl ontstaan die geïnspireerd was door de architectuur van de San Marco. Kapelmeester Adriaen Willaert en zijn opvolger Andrea Gabrieli ontwikkelden daar de meerkorige stijl waarbij verschillende groepen zangers en instrumentalisten op diverse plaatsen in de kerk werden opgesteld. Andrea’s neef en opvolger Giovanni Gabrieli ging voort op deze weg en breidde het aantal zangers en instrumentalisten verder uit. Zo ontstond de grootse cori spezzatistijl, waarvan de faam zich rap door heel Europa verspreidde. Ook de jonge Heinrich Schütz werd door deze stijl aangetrokken en ging bij Giovanni Gabrieli in de leer. Hij wilde de meerkorigheid in Duitsland, en dus in de protestantse kerkmuziek, introduceren. Hij was een gretige leerling en bij terugkomst in Dresden,
Toelichting
waar hij in 1617 hofkapelmeester werd, zette hij zich aan een groots opgezette reeks psalmcomposities die als Psalmen Davids, in twee boeken werden gepubliceerd. In deze psalmzettingen, waarvan we er ter opening van dit concert één horen, is te horen wat Schütz in Venetië leerde. Het is verbazingwekkend hoe snel Schütz de uiterst complexe meerkorige stijl van Giovanni Gabrieli heeft leren hanteren en hoe goed hij deze stijl heeft kunnen plooien naar de eisen die er in Duitsland gesteld werden aan de verstaanbaarheid van de tekst. De Psalmen Davids zijn grote, veelstemmige composities waarvoor Gabrieli zelf zich beslist niet had hoeven schamen en die in het Duitse taalgebied insloegen als een bom. Schütz stond toen nog maar aan het begin van zijn compositorische carrière die meer dan vijf decennia zou omspannen.
Maar met de nieuwe ontwikkelingen waren de oude vormen geenszins verdwenen. Schütz bleef ook nog steeds componeren in de stijl van de renaissance en aan het einde van zijn leven, hij was toen over de tachtig, componeerde hij drie passies waarin hij teruggreep op een vorm die toen zelfs nog veel ouder was.
Ook andere componisten gingen in de meerkorige stijl schrijven, maar de populariteit ervan heeft in Duitsland niet erg lang geduurd. Dit had vooral praktische oorzaken: door de dertigjarige oorlog werden veel hofkapellen opgeheven, de musici waren nodig voor de strijd, en er deden zich pestepidemieën voor die de Duitse steden hard troffen. Schütz ging dus noodgedwongen voor kleinere bezettingen schrijven en toog nogmaals naar Venetië waar hij nu door Claudio Monteverdi werd ingewijd in de net ontwikkelde barokke vocale stijl. Hij bracht ook deze nieuwe ontwikkeling naar Duitsland en zou daarmee een blijvende invloed hebben op de componisten van volgende generaties.
Schütz gebruikte in zijn Historia der Auferstehung uit 1623 en in zijn Weinachtshistoria veel barokke technieken die hij bij Monteverdi had opgedaan. Beide werken zijn voorzien van uitgebreide instrumentale partijen, vooral de Weihnachtshistoria, en laten een afwisseling horen tussen recitatief, het vertellen van het verhaal, en meer aria-achtige gedeelten waarin de personages aan het woord zijn. Deze composities zou je ook oratoria kunnen noemen, een vorm van kerkmuziek die met name in Italië bloeide en die daar dienst deed als alternatief voor de in de vastentijd verboden opera. Ook in Duitsland zou het oratorium, culminerend in de passies van Bach, een belangrijk genre worden. Met zijn
Historia De drie passies, naar Lukas, Mattheüs en Johannes, zijn geschreven in de soberst denkbare stijl en voldeden dus aan de liturgische eisen voor de lijdenstijd. Schütz componeerde al eerder van deze grote, verhalende werken en hij gaf er de genreaanduiding Historia aan. Deze composities vergden een actieve luisterhouding van het publiek, want dat moest het verhaal kunnen volgen.
5
Toelichting
door Monteverdi geïnspireerde expressieve tekstuitdrukking stond Schütz aan het begin van die ontwikkeling. Maar in de drie passies die hij aan het eind van zijn leven schreef wordt de compositievorm van de Historia tot de uiterste essentie teruggebracht. Vergeleken met Bachs bij vlagen zeer theatrale en dramatische toonzetting van het evangelie van Johannes is die van Schütz een toppunt van sereniteit. Eenstemmige recitaties Het evangelie van Johannes werd al sinds de vroege middeleeuwen in de liturgie van Goede Vrijdag gereciteerd, dat wil zeggen gezongen op zeer eenvoudige melodische formules. Schütz heeft voor zijn zetting precies dezelfde techniek toegepast. Die eenstemmige recitatie maakt het overgrote deel uit van het werk.
De Johannes Passion paste perfect bij de manier waarop de gelovigen de lijdenstijd beleefden: zonder afleiding van instrumenten of uitbundige soli. Eerst horen we een korte vierstemmige aankondiging waarin wordt verteld dat we nu het lijdensverhaal te horen krijgen zoals dat door Johannes is opgeschreven. Daarna ontrolt zich het lijdensverhaal zoals 6
we dat ook bij Bach horen. De evangelist, Christus en de andere personages worden af en toe onderbroken door het vierstemmige koor in de rol van het volk of de schriftgeleerden. Het stuk eindigt weer met een zeer eenvoudig en kort vierstemmig motet. Deze eenvoud staat dus mijlenver af van de grootschalige psalmcomposities die Schütz aan het begin van zijn carrière schreef maar paste perfect bij de manier waarop de gelovigen de lijdenstijd beleefden: geen afleiding van instrumenten of al te uitbundige vocale soli of polyfonie, maar het verhaal gebracht op de soberst mogelijke manier. De passie van Schütz kent dus ook geen koralen en aria’s. Reflectie Om toch een aantal reflectieve momenten in te bouwen worden vanavond tussen de scènes van de passie vijf motetten voor de vastentijd geplaatst uit de bundel Cantiones Sacrae die Schütz in 1625 publiceerde. Hij droeg deze bundel met veertig vierstemmige motetten op Latijnse tekst op aan de katholieke en zeer invloedrijke prins Hans Ulrik von Eggenberg. Schütz moet hem hebben ontmoet tijdens een bezoek van de prins aan Dresden. Schütz was daar kapelmeester, maar omdat de liturgie in Dresden protestants was, gebruikte hij de Cantiones Sacrae niet tijdens de diensten in de hofkapel. In het voorwoord refereert Schütz aan het feit dat hij nu veertig jaar oud is en dat de bundel ook veertig motetten bevat. De motetten zijn bruikbaar voor vele kerkelijke gelegenheden en zijn door Schütz in groepen verdeeld naar gelang
Toelichting
de momenten in de liturgie en het kerkelijk jaar waarop de teksten betrekking hebben. Vanavond horen we uiteraard de vijf motetten voor de lijdenstijd. Ter afsluiting van het concert klinkt nog een vijfstemmig motet op Duitse tekst, een meditatie over het Laatste Avondmaal. Tekst toelichting: Marcel Bijlo
7
Liedteksten Heinrich Schütz Psalmen Davids Aus der Tiefe Aus der Tiefe ruf ich, Herr, zu dir; Herr, höre meine Stimme, laß deine Ohren merken auf die Stimme meines Flehens. So du willst, Herr, Sünde zurechnen, Herr, wer wird bestehen? Denn bei dir ist die Vergebung, dass man dich fürchte. Ich harre des Herren; meine Seele harret, und ich hoffe auf sein Wort: Meine Seele wartet auf den Herren von einer Morgenwache bis zu der andern. Israel, hoffe auf den Herren! Den bei dem Herren ist die Gnade, und viel Erlösung bei ihm, Und er wird Israel erlösen aus allen seinen Sünden.
Uit de diepten roep ik tot U, o Heer; Heer, hoor naar mijn stem, laat Uw oren opmerkende zijn op de stem mijner smekingen. Zo Gij, Heer, de ongerechtigheden gadeslaat; Heer, wie zal bestaan? Maar bij U is vergeving, opdat Gij gevreesd wordt. Ik verwacht den Heer; mijn ziel verwacht, en ik hoop op Zijn Woord. Mijn ziel wacht op den Heer, meer dan de wachters op den morgen; de wachters op den morgen. Israël hope op den Heer! Want bij den Heer is goedertierenheid, en bij Hem is veel verlossing. En Hij zal Israël verlossen van al zijn ongerechtigheden. Psalm 130
Johannes Passion Introitus Das Leiden unsers Herren Jesu Christi, wie uns das beschreibet der heilige Evangeliste Johannes.
Het lijden van onze Here Jezus Christus, zoals dat beschreven is door de heilige evangelist Johannes.
Evangelist Da Jesus solches geredet hatte, ging er hinaus mit seinen Jüngern über den Bach Kidron; da war ein Garte, darein ging Jesus und seine Jünger. Judas aber, der ihn
Jezus, dit gezegd hebbende, ging uit met Zijn discipelen over de beek Kedron, waar een hof was, in welken Hij ging, en Zijn discipelen. En Judas, die Hem verried, wist ook die plaats,
8
Liedteksten
verriet, wußte den Ort auch; denn Jesus versammlete sich oft daselbst mit seinen Jüngern. Da nun Judas zu sich genommen hatte die Schare und der Hohenpriester und Pharisäer Diener, kömmt er dahin mit Fackeln, Lampen und mit Waffen. Als nun Jesus wußte alles, was ihm begegnen sollte, ging er hinaus und sprach zu ihnen:
dewijl Jezus aldaar dikwijls vergaderd was geweest met Zijn discipelen. Judas dan, genomen hebbende de bende krijgsknechten en enige dienaars van de overpriesters en Farizeeën, kwam aldaar met lantaarnen, en fakkelen, en wapenen. Jezus dan, wetende alles, wat over Hem komen zou, ging uit, en zeide tot hen:
Jesus Wen suchet ihr?
Wien zoekt gij?
Evangelist Sie antworteten ihm:
Zij antwoordden Hem:
Die Juden Jesum von Nazareth.
Jezus den Nazarener.
Evangelist Jesus spricht zu ihnen:
Jezus zeide tot hen:
Jesus Ich bin’s!
Ik ben het.
Evangelist Judas aber, der ihn verriet, stund auch bei ihnen. Als nun Jesus zu ihnen sprach: Ich bin’s! wichen sie zurücke und fielen zu Boden. Da fraget er sie abermal:
En Judas, die Hem verried, stond ook bij hen. Als Hij dan tot hen zeide: Ik ben het; gingen zij achterwaarts, en vielen ter aarde. Hij vraagde hun dan wederom:
Jesus Wen suchet ihr?
Wien zoekt gij?
Evangelist Sie aber sprachen:
En zij zeiden:
Die Juden Jesum von Nazareth.
Jezus den Nazarener. 9
Liedteksten
Evangelist Jesus antwortet:
Jezus antwoordde:
Jesus Ich hab es euch gesagt, daß ich’s sei. Suchet ihr denn mich, so lasset diese gehen!
Ik heb u gezegd, dat Ik het ben. Indien gij dan Mij zoekt, zo laat dezen heengaan.
Evangelist Auf daß das Wort erfüllet würde, welches er saget: Ich habe der keinen verloren, die du mir gegeben hast. Da hatte Simon Petrus ein Schwert und zog es aus und schlug nach des Hohenpriesters Knecht und hieb ihm sein recht Ohr ab. Und der Knecht hieß Malchus. Da sprach Jesus zu Petro: Jesus Stecke dein Schwert in die Scheide! Soll ich den Kelch nicht trinken, den mir mein Vater gegeben hat?
Opdat het woord vervuld zou worden, dat Hij gezegd had: Uit degenen, die Gij Mij gegeven hebt, heb Ik niemand verloren. Simon Petrus dan, hebbende een zwaard, trok hetzelve uit, en sloeg des hogepriesters dienstknecht, en hieuw zijn rechteroor af. En de naam van den dienstknecht was Malchus. Jezus dan zeide tot Petrus: Steek uw zwaard in de schede. Den drinkbeker, dien Mij de Vader gegeven heeft, zal Ik dien niet drinken?
Cantiones Sacrae Quid commisisti, O dulcissime puer Quid commisisti, O dulcissime puer, ut sic judicareris, O amantissime juvenis, ut adeo tractareris? Quod scelus tuum, quae noxa tua, quae causa mortis, quae occasio tuae damnationis?
10
Wat heb je misdaan, o liefste jongen dat je zó gevonnist wordt, o allerbeminnelijkste jongeman? dat je het tot zover hebt laten komen? Wat is jouw misdaad? wat is jouw vergrijp? Wat is de reden van jouw dood Wat is de aanleiding van jouw verdoemenis?
Liedteksten
Johannes Passion Evangelist Die Schar aber und der Oberhauptmann und die Diener der Juden nahmen Jesum und bunden ihn und führeten ihn auf’s erste zu Hannas; der war des Kaiphas Schwäher, welcher des Jahres Hoherpriester war. Es war aber Kaiphas, der den Juden riet, es wäre gut, daß ein Mensch umbracht würde für das Volk. Simon Petrus aber folgete Jesu nach und ein ander Jünger. Derselbige Jünger war dem Hohenpriester bekannt und ging mit Jesu hinein in des Hohenpriesters Palast. Petrus aber stund draußen für der Tür. Da ging der andere Jünger, der dem Hohenpriester bekannt war, hinaus und redet mit der Türhüterin und führet Petrum hinein. Da sprach die Magd, die Türhüterin, zu Petro:
De bende dan, en de overste over duizend, en de dienaars der Joden namen Jezus gezamenlijk, en bonden Hem; En leidden Hem henen, eerst tot Annas; want hij was de vrouws vader van Kajafas, welke deszelven jaars hogepriester was. Kajafas nu was degene, die den Joden geraden had, dat het nut was, dat een Mens voor het volk stierve. En Simon Petrus volgde Jezus, en een ander discipel. Deze discipel nu was den hogepriester bekend, en ging met Jezus in des hogepriesters zaal. En Petrus stond buiten aan de deur. De andere discipel dan, die den hogepriester bekend was, ging uit, en sprak met de deurwaarster, en bracht Petrus in. De dienstmaagd dan, die de deurwaarster was, zeide tot Petrus:
Magd Bist du nicht auch dieses Menschen Jünger einer?
Zijt ook gij niet uit de discipelen van dezen Mens?
Evangelist Er aber sprach:
Hij zeide:
Petrus Ich bin’s nicht.
Ik ben niet.
Evangelist Es stunden aber die Knechte und Diener und hatten ein Kohlfeuer gemacht, denn es war kalt, und wärmeten sich. Petrus aber stund auch bei ihnen und wärmete sich. Aber der Hohepriester fragete Jesum um seine Jünger und um seine Lehre. Jesus aber antwortet ihm:
En de dienstknechten en de dienaars stonden, hebbende een kolenvuur gemaakt, omdat het koud was, en warmden zich. Petrus stond bij hen, en warmde zich. De hogepriester dan vraagde Jezus van Zijn discipelen, en van Zijn leer. Jezus antwoordde hem: 11
Liedteksten
Jesus Ich habe frei öffentlich geredet für der Welt; ich habe allezeit gelehret in der Schule und in dem Tempel, da alle Juden zusammenkommen, und habe nichts im Verborgen geredet. Was fragst du mich darum? Frage die darum, die gehöret haben, was ich zu ihnen geredet habe; siehe, dieselbigen wissen, was ich gesaget habe.
Ik heb vrijuit gesproken tot de wereld; Ik heb allen tijd geleerd in de synagoge en in den tempel, waar de Joden van alle plaatsen samenkomen; en in het verborgen heb Ik niets gesproken. Wat ondervraagt gij Mij? Ondervraag degenen, die het gehoord hebben, wat Ik tot hen gesproken heb; zie, dezen weten, wat Ik gezegd heb.
Evangelist Als er aber solches redete, gab der Diener einer, die dabei stunden, Jesu einen Backenstreich und sprach:
En als Hij dit zeide, gaf een van de dienaren, die daarbij stond, Jezus een kinnebakslag, zeggende:
Knecht des Hohenpriesters Solltest du dem Hohenpriester also antworten?
Antwoordt Gij alzo den hogepriester?
Evangelist Jesus sprach:
Jezus antwoordde hem:
Jesus Habe ich übel geredt, so beweise es, daß es böse sei; habe ich aber recht geredt, was schlägest du mich?
Indien Ik kwalijk gesproken heb, betuig van het kwade; en indien wel, waarom slaat gij Mij?
Evangelist Und Hannas sandte ihn gebunden zu dem Hohenpriester Kaiphas. Simon Petrus aber stund und wärmet sich. Da sprachen sie zu ihm:
Annas dan had Hem gebonden gezonden tot Kajafas, den hogepriester. En Simon Petrus stond en warmde zich. Zij zeiden dan tot hem:
Die Juden Bist du nicht seiner Jünger einer?
Zijt gij ook niet uit Zijn discipelen?
Evangelist Er verleugnete aber und sprach
Hij loochende het, en zeide:
12
Liedteksten
Petrus Ich bin’s nicht!
Ik ben niet.
Evangelist Spricht des Hohenpriesters Knechte einer, ein Gefreundter des, dem Petrus das Ohr abgehauen hatte:
Een van de dienstknechten des hogepriesters, die maagschap was van dengene, dien Petrus het oor afgehouwen had, zeide:
Knecht des Hohenpriesters Sahe ich dich nicht in Garten bei Ihm?
Heb ik u niet gezien in den hof met Hem?
Evangelist Da verleugnet Petrus abermal, und also bald krähet der Hahn.
Petrus dan loochende het wederom. En terstond kraaide de haan.
Cantiones Sacrae Ego sum tui plaga doloris Ego sum tui plaga doloris, tuae culpa occisionis, ego tuae mortis meritum, tuae vindictae flagitium, ego, ego tuae passionis livor, cruciatus tui labor.
Ik ben de slag van jouw pijn de schuld van de moord op jou, aan mij heb je jouw dood te danken, mij is de schanddaad wijten van jouw bestraffing ik, ik ben de blauwe plek van jouw lijden ik ben de ellende van jouw terechtstelling.
Johannes Passion Evangelist Da führeten sie Jesum von Kaipha für das Richthaus. Und es war früh; und sie gingen nicht in das Richthaus, auf daß sie nicht unrein würden, sondern Ostern essen möchten. Da ging Pilatus zu ihnen heraus und sprach:
Zij dan leidden Jezus van Kajafas in het rechthuis. En het was ‘s morgens vroeg; en zij gingen niet in het rechthuis, opdat zij niet verontreinigd zouden worden, maar opdat zij het pascha eten mochten. Pilatus dan ging tot hen uit, en zeide:
13
Liedteksten
Pilatus Was bringet ihr für Klage wider diesen Menschen?
Wat beschuldiging brengt gij tegen dezen Mens?
Evangelist Sie antworteten und sprachen zu ihm:
Zij antwoordden en zeiden tot hem:
Die Juden Wäre dieser nicht ein Übeltäter, wir hätten dir ihn nicht überantwortet.
Indien Deze geen kwaaddoener ware, zo zouden wij Hem u niet overgeleverd hebben.
Evangelist Da sprach Pilatus zu ihnen:
Pilatus dan zeide tot hen:
Pilatus So nehmet ihr ihn hin und richtet ihn nach eurem Gesetze.
Neemt gij Hem, en oordeelt Hem naar uw wet.
Evangelist Da sprachen die Juden zu ihm:
De Joden dan zeiden tot hem:
Die Juden Wir dürfen niemand töten.
Het is ons niet geoorloofd iemand te doden.
Evangelist Auf daß erfüllet würde das Wort Jesu, welches er saget, da er deutet, welches Todes er sterben würde. Da ging Pilatus wieder hinein in das Richthaus und rief Jesu und sprach zu ihm:
Opdat het woord van Jezus vervuld wierd, dat Hij gezegd had, betekenende, hoedanigen dood Hij sterven zoude. Pilatus dan ging wederom in het rechthuis, en riep Jezus, en zeide tot Hem:
Pilatus Bist du der Juden König?
Zijt Gij de Koning der Joden?
Evangelist Jesus antwortet:
Jezus antwoordde hem:
14
Liedteksten
Jesus Redest du das von dir selbst, oder haben dir es andere von mir gesaget?
Zegt gij dit van uzelven, of hebben het u anderen van Mij gezegd?
Evangelist Pilatus antwortet:
Pilatus antwoordde:
Pilatus Bin ich ein Jude? Dein Volk und die Hohenpriester haben dich mir überantwortet. Was hast du getan?
Ben ik een Jood? Uw volk en de overpriesters hebben U aan mij overgeleverd; wat hebt Gij gedaan?
Evangelist Jesus antwortet:
Jezus antwoordde:
Jesus Mein Reich ist nicht von dieser Welt. Wäre mein Reich von dieser Welt, meine Diener würden drob kämpfen, daß ich den Juden nicht überantwortet würde; aber nun ist mein Reich nicht von dannen.
Mijn Koninkrijk is niet van deze wereld. Indien Mijn Koninkrijk van deze wereld ware, zo zouden Mijn dienaren gestreden hebben, opdat Ik den Joden niet ware overgeleverd; maar nu is Mijn Koninkrijk niet van hier.
Evangelist Da sprach Pilatus zu ihm:
Pilatus dan zeide tot Hem:
Pilatus So bist du dennoch ein König?
Zijt Gij dan een Koning?
Evangelist Jesus antwortet:
Jezus antwoordde:
Jesus Du sagest es, ich bin ein König. Ich bin darzu geboren und in die Welt kommen, daß ich die Wahrheit zeugen soll. Wer aus der Wahrheit ist, der höret meine Stimme.
Gij zegt, dat Ik een Koning ben. Hiertoe ben Ik geboren en hiertoe ben Ik in de wereld gekomen, opdat Ik der waarheid getuigenis geven zou. Een iegelijk, die uit de waarheid is, hoort Mijn stem. 15
Liedteksten
Evangelist Spricht Pilatus zu ihm:
Pilatus zeide tot Hem:
Pilatus Was ist Wahrheit?
Wat is waarheid?
Evangelist Und da er das gesaget, ging er wieder hinaus zu den Juden und spricht zu ihnen:
En als hij dat gezegd had, ging hij wederom uit tot de Joden, en zeide tot hen:
Pilatus Ich finde keine Schuld an ihm. Ihr habet aber eine Gewohnheit, daß ich euch einen auf Ostern losgebe; wollet ihr nun, daß ich euch der Juden König losgebe?
Ik vind geen schuld in Hem. Doch gij hebt een gewoonte, dat ik u op het pascha een loslate. Wilt gij dan, dat ik u den Koning der Joden loslate?
Evangelist Da schrieen sie wieder allesamt und sprachen:
Zij dan riepen allen wederom, zeggende:
Die ganze Schar Nicht diesen, sondern Barrabam!
Niet Dezen, maar Barabbas!
Evangelist Barrabas aber war ein Mörder.
En Barabbas was een moordenaar.
Cantiones Sacrae Ego enim inique egi Ego enim inique egi, tu poena mulctaris; Ego facinus admisi, tu ultione plecteris; Ego superbivi, tu humiliaris; Ego tumui, tu attenuaris; Ego praesumpsi vetitum,
16
Immers, ik heb mij onbillijk gedragen, jij werd met foltering gestraft; ik heb me schuldig gemaakt aan een misdaad, jij werd uit wraak gestraft. Ik was trots, jij werd gekleineerd; ik was opgeblazen, jij werd uitgeknepen ik genoot van het verbodene,
Liedteksten
tu mortis subiisti aculeum; Ego pomi dulcedinem, tu fellis gustasti amaritudinem.
jij onderging de uitdaging van de dood. ik gaf me over aan zoet fruit. Jij hebt de bitterheid van de gal geproefd.
Johannes Passion Evangelist Da nahm Pilatus Jesum und geißelte ihn. Und die Kriegesknechte flochten eine Krone von Dornen und setzten sie auf sein Haupt und legten ihm ein Purpurkleid an und sprachen:
Toen nam Pilatus dan Jezus, en geselde Hem. En de krijgsknechten, een kroon van doornen gevlochten hebbende, zetten die op Zijn hoofd, en wierpen Hem een purperen kleed om; En zeiden:
Die Kriegsknechte Sei gegrüßet, lieber Judenkönig!
Wees gegroet, Gij Koning der Joden!
Evangelist Und gaben ihm Backenstreiche. Da ging Pilatus wieder heraus und sprach zu ihnen:
En zij gaven Hem kinnebakslagen. Pilatus dan kwam wederom uit, en zeide tot hen:
Pilatus Sehet, ich führe ihn heraus zu euch, daß ihr erkennet, daß ich keine Schuld an ihm finde.
Ziet, ik breng Hem tot u lieden uit, opdat gij wetet, dat ik in Hem geen schuld vinde.
Evangelist Also ging Jesus heraus und trug eine Dornenkrone und Purpurkleid. Und er spricht zu ihnen:
Jezus dan kwam uit, dragende de doornenkroon, en het purperen kleed. En Pilatus zeide tot hen:
Pilatus Sehet, welch ein Mensch!
Ziet, de Mens!
17
Liedteksten
Cantiones Sacrae Quo nate Dei Quo, nate Dei, quo tua descendit humilitas, Quo tua flagravit caritas, Quo tuus attigit amor, Quo pervenit compassio? Quid tibi retribuam pro omnibus Quae retribuisti mihi? Rex meus et Deus meus.
Tot hoe diep, Kind van God, reikt jouw nederigheid Hoe vurig was jouw genegenheid? Tot hoever heeft jouw liefde zich uitgestrekt? Tot waar is jouw medelijden doorgedrongen? Wat zal ik jou teruggeven voor alles wat jij mij hebt toebedeeld? Mijn Koning en mijn God.
Johannes Passion Evangelist Da ihn die Hohenpriester und die Diener sahen, schrieen sie und sprachen:
Als Hem dan de overpriesters en de dienaars zagen, riepen zij, zeggende:
Die Ganze Haufe Kreuzige ihn! Kreuzige ihn!
Kruis Hem, kruis Hem!
Evangelist Pilatus spricht zu ihnen:
Pilatus zeide tot hen:
Pilatus Nehmet ihr ihn hin und kreuziget ihn; denn ich finde keine Schuld an ihm.
Neemt gijlieden Hem en kruist Hem; want ik vind in Hem geen schuld.
Evangelist Die Juden antworteten ihm:
De Joden antwoordden hem:
Die Juden Wir haben ein Gesetze, und nach dem Gesetze soll er sterben; denn er hat sich selbst zu Gottes Sohn gemacht.
Wij hebben een wet, en naar onze wet moet Hij sterven, want Hij heeft Zichzelven Gods Zoon gemaakt.
18
Liedteksten
Evangelist Da Pilatus das Wort hörete, fürchtet er sich noch mehr und ging wieder hinein in das Richthaus und spricht zu Jesu:
Toen Pilatus dan dit woord hoorde, werd hij meer bevreesd; En ging wederom in het rechthuis, en zeide tot Jezus:
Pilatus Von wannen bist du?
Van waar zijt Gij?
Evangelist Aber Jesus gab ihm keine Antwort. Da sprach Pilatus zu ihm:
Maar Jezus gaf hem geen antwoord. Pilatus dan zeide tot Hem:
Pilatus Redest du nicht mit mir? Weißt du nicht, daß ich Macht habe, dich zu kreuzigen, und Macht habe, dich loszugeben?
Spreekt Gij tot mij niet? Weet Gij niet, dat ik macht heb U te kruisigen, en macht heb U los te laten?
Evangelist Jesus antwortet:
Jezus antwoordde:
Jesus Du hättest keine Macht über mich, wenn sie dir nicht wäre von obenherab gegeben; darum, der mich dir überantwortet hat, der hat es größere Sünde.
Gij zoudt geen macht hebben tegen Mij, indien het u niet van boven gegeven ware; daarom die Mij aan u heeft overgeleverd, heeft groter zonde.
Evangelist Von dem an trachtete Pilatus, wie er ihn losließe. Die Juden aber schrieen und sprachen: Die Juden Lässest du diesen los, so bist du des Kaisers Freund nicht; denn wer sich zum Könige machet, der ist wider den Kaiser.
Van toen af zocht Pilatus Hem los te laten; maar de Joden riepen, zeggende:
Indien gij Dezen loslaat, zo zijt gij des keizers vriend niet; een iegelijk, die zichzelven koning maakt, wederspreekt den keizer.
19
Liedteksten
Evangelist Da Pilatus das Wort hörete, führete er Jesum heraus und satzte sich auf den Richtstuhl an die Stätte, die da heißet Hochpflaster, auf hebräisch aber Gabbatha. Es war aber der Rüsttag in Ostern, um die sechste Stunde. Und er spricht zu den Juden:
Als Pilatus dan dit woord hoorde, bracht hij Jezus uit, en zat neder op den rechterstoel, in de plaats, genaamd Lithostrotos, en in het Hebreeuws Gabbatha. En het was de voorbereiding van het pascha, en omtrent de zesde ure; en hij zeide tot de Joden:
Pilatus Sehet, das ist euer König!
Ziet, uw Koning!
Evangelist Sie schrieen aber:
Maar zij riepen:
Die Juden Weg, weg mit dem! kreuzige ihn!
Neem weg, neem weg, kruis Hem!
Evangelist Spricht Pilatus zu ihnen:
Pilatus zeide tot hen:
Pilatus Soll ich euren König kreuzigen?
Zal ik uw Koning kruisigen?
Evangelist Die Hohenpriester antworteten:
De overpriesters antwoordden:
Die Hohenpriester Wir haben keinen König denn den Kaiser.
Wij hebben geen koning, dan den keizer.
Evangelist Da überantwortet er ihnen, daß er gekreuziget würde.
Toen gaf hij Hem dan hun over, opdat Hij gekruist zou worden.
Cantiones Sacrae Calicem salutaris accipiam Calicem salutaris accipiam, Et nomen Domini invocabo. 20
De kelk van het heil zal ik aanvaarden en de naam van de Heer zal ik aanroepen.
Liedteksten
Vota mea reddam tibi, Domine, Coram omni populo tuo, Et misericordias tuas in aeternum cantabo.
Mijn geloften zal ik jou, God, doen toekomen ten overstaan van heel jouw volk. En jouw barmhartigheden zal ik eeuwig blijven bezingen.
Johannes Passion Evangelist Sie nahmen aber Jesum und führeten ihn hinab. Und er trug sein Kreuze und ging hinaus zu der Stätte, die da heißet Schädelstätte, welche heißet auf hebräisch Golgatha. Allda kreuzigten sie ihn und mit ihm zweene andere zu beiden Seiten, Jesum aber mitteninne. Pilatus aber schrieb eine Überschrift und satzte sie auf das Kreuze; und es war geschrieben: Jesus von Nazareth, der Juden König. Diese Überschrift lasen viel Juden; denn die Stätte war nahe bei der Stadt, da Jesus gekreuziget ist. Und es war geschrieben auf hebräische, griechische und lateinische Sprache. Da sprachen die Hohenpriester der Juden zu Pilato:
En zij namen Jezus, en leidden Hem weg. En Hij, dragende Zijn kruis, ging uit naar de plaats, genaamd Hoofdschedelplaats, welke in het Hebreeuws genaamd wordt Golgotha; Alwaar zij Hem kruisten, en met Hem twee anderen, aan elke zijde een, en Jezus in het midden. En Pilatus schreef ook een opschrift, en zette dat op het kruis; en er was geschreven: Jezus de Nazarener de Koning der Joden. Dit opschrift dan lazen velen van de Joden; want de plaats, waar Jezus gekruist werd, was nabij de stad; en het was geschreven in het Hebreeuws, in het Grieks, en in het Latijn. De overpriesters dan der Joden zeiden tot Pilatus:
Die Hohenpriester Schreibe nicht: ‘Der Juden König’, sondern daß er gesagt habe: Ich bin der Juden König.
Schrijf niet: De Koning der Joden; maar, dat Hij gezegd heeft: Ik ben de Koning der Joden.
Evangelist Pilatus antwortet:
Pilatus antwoordde:
Pilatus Was ich geschrieben habe, das habe ich geschrieben.
Wat ik geschreven heb, dat heb ik geschreven.
21
Liedteksten
Evangelist Die Kriegesknechte aber, da sie Jesus gekreuziget hatten, nahmen sie seine Kleider und machten vier Teil, einem jeglichen Kriegesknechte ein Teil, dazu auch den Rock. Der Rock aber war ungenähet, von obenan gewirket durch und durch. Da sprachen sie untereinander:
De krijgsknechten dan, als zij Jezus gekruist hadden, namen Zijn klederen, (en maakten vier delen, voor elken krijgsknecht een deel) en den rok. De rok nu was zonder naad, van boven af geheel geweven. Zij dan zeiden tot elkander:
Die Kriegsknechte Lasset uns den nicht zuteilen, sondern darum losen, wes er sein soll.
Laat ons dien niet scheuren, maar laat ons daarover loten, wiens die zijn zal;
Evangelist Auf daß erfüllet würde die Schrift, die da saget: ‘Sie haben meine Kleider unter sich geteilet und haben über meinen Rock das Los geworfen.’ Solches täten die Kriegesknechte. Es stund aber bei dem Kreuze Jesu seine Mutter und seiner Mutter Schwester, Maria, Kleophas’ Weib, und Maria Magdalena. Da nun Jesus seine Mutter sahe und den Jünger dabeistehen, den er liebhatte, spricht er zu seiner Mutter:
opdat de Schrift vervuld worde, die zegt: Zij hebben Mijn klederen onder zich verdeeld, en over Mijn kleding hebben zij het lot geworpen. Dit hebben dan de krijgsknechten gedaan. En bij het kruis van Jezus stonden Zijn moeder en Zijner moeders zuster, Maria, de vrouw van Klopas, en Maria Magdalena. Jezus nu, ziende Zijn moeder, en den discipel, dien Hij liefhad, daarbij staande, zeide tot Zijn moeder:
Jesus Weib, siehe, das ist dein Sohn!
Vrouw, zie, uw zoon.
Evangelist Darnach spricht er zu dem Jünger:
Daarna zeide Hij tot den discipel:
Jesus Siehe, das ist deine Mutter!
Zie, uw moeder.
Evangelist Und von der Stunde an nahm sie der Jünger zu sich. Darnach, als Jesus wußte, daß schon alles vollbracht war, daß die Schrift erfüllet würde, sprach er:
En van die ure aan nam haar de discipel in zijn huis. Hierna Jezus, wetende, dat nu alles volbracht was, opdat de Schrift zou vervuld worden, zeide:
22
Liedteksten
Jesus Mich dürstet!
Mij dorst.
Evangelist Da stund ein Gefäße voll Essig. Sie aber fülleten einen Schwamm mit dem Essige und legten ihn um einen Ysopen und hielten’s ihm dar zum Munde. Da nun Jesus den Essig genommen hatte, sprach er:
Daar stond dan een vat vol ediks, en zij vulden een spons met edik, en omlegden ze met hysop, en brachten ze aan Zijn mond. Toen Jezus dan den edik genomen had, zeide Hij:
Jesus Es ist vollbracht!
Het is volbracht!
Evangelist und neiget das Haupt und verschied.
En het hoofd buigende, gaf den geest.
Beschluss O hilf Christe, Gottes sohn, durch dein bitter Leiden, daß wir dir stets untertan all Untugend meiden, deinen Tot und sein Ursach, Fruchtbarlich bedenken dafür wiewohl arm und schwach, dir Dankopfer schenken.
O help, Christus, Zoon van God, door Uw bitter lijden,dat wij U steeds dienstbaar zijn, alle ondeugd mijden,Uw dood en de oorzaak daarvan, tot ons heil gedenken, daarvoor, hoewel arm en zwak, U dankoffers brengen. Johannes 18:1-40 Johannes 19:1-30
23
Liedteksten
12 Geistliche Gesänge Unser Herr Jesus Christus, in der Nacht Unser Herr Jesus Christus in der Nacht, da er verrathen ward, nahm er das Brod, danket und brachs und gabs seinen Jüngern und sprach: Nehmet hin und esset, das ist mein Leib, der für euch gegeben wird, solchs thut zu meinem Gedächtniss. Desselbigen gleichen nahm er auch den Kelch nach dem Abendmahl, danket und gab ihnen den und sprach: Nehmet und trinket alle daraus. Dieser Kelch ist das neue Testament in meinem Blut das für euch vergossen wird zur Vergebung der Sünden, solchs thut, so oft ihrs trinkt, zu meinem Gedächtniss.
Onze Heer Jezus in den nacht, in welken Hij verraden werd, nam het brood; en als Hij gedankt had, brak Hij het, en zeide: Neemt, eet, dat is Mijn lichaam, dat voor u gebroken wordt; doet dat tot Mijn gedachtenis. Desgelijks nam Hij ook den drinkbeker, na het eten des avondmaals, en zeide: Deze drinkbeker is het Nieuwe Testament in Mijn bloed. Doet dat, zo dikwijls als gij dien zult drinken, tot Mijn gedachtenis. 1. Korinthiërs 11:23-25
Vertaling: Cantiones Sacrae: Anton Hendriks, Ben Terstegge, Hanneke Pot (cpdl.org) Overige teksten: www.statenvertaling.nl
24
Biografieën Componist Heinrich Schütz Heinrich Schütz (1585 1672) is geboren in NoordDuitsland. In 1609 ging hij in de leer bij Giovanni Gabrieli, de musicus, componist en kapelmeester van de San Marco in Venetië. Terug in Kassel werd Schütz hoforganist en in 1617 hofkapelmeester te Dresden. Tijdens een tweede Italiaanse studiereis naar Venetië maakte hij kennis met de nieuwe stijl van Monteverdi. Van 1633 tot 1635 werkte hij in Kopenhagen als hofkapelmeester van Christian IV, de Deense koning. In 1644 keerde hij definitief terug naar Dresden. In 1667 ging hij als 82-jarige met pensioen, maar zou gedurende de laatste vijf levensjaren nog belangrijke werken componeren. Belangrijk is Schütz voor de synthese die hij maakte van de polyfonie en de meerkorige vroegbarok die hij wonderwel aan de Duitse taal wist aan te passen. 25
Biografieën
Uitvoerenden Cappella Mariana Het Tsjechische vocaalensemble Cappella Mariana is gespecialiseerd in het polyfone repertoire van de middeleeuwen en renaissance en vocale werken uit de vroege barok. Cappella Mariana is opgericht in 2008 en wordt geleid door Vojtěch Semerád. Hij studeerde aan de Universiteit in Praag, het Conservatoire national supérieur de musique et de danse in Parijs en het Papal Institute Musica Sacra in Rome, waar zijn interesse voor Gregoriaanse zang en polyfonie uit de renaissance werd gewekt. Publiek en critici zijn erg te spreken over het ensemble dat wordt geroemd om de expressieve uitvoering en zorgvuldige tekstbehandeling. De leden zijn allen internationaal gerenommeerde zangers die zijn gespecialiseerd in de interpretatie van barok- en vroeg romantische muziek 26
en zingen bij ensembles als Collegium Vocale Gent, Tiburtina Ensemble en Collegium 1704.
BiografieĂŤn
foto: Jindrich Trcka
27
Verwacht
Serie Oude Muziek Wo 15 mei 2019 Grote Zaal 20.15 uur
Nederlands Kamerkoor + Paul Van Nevel De schatkamer van Paul Van Nevel Wat u gaat horen in dit programma? We mogen het onder geen beding zeggen van de legendarische oudemuziekspecialist en dirigent Paul Van Nevel. Wel zal het een concert en college worden dat het publiek – zoals Paul Van Nevel het zelf formuleert – ‘met de oren zal doen klapperen’. Paul Van Nevel schreef aan het Nederlands Kamerkoor: ‘Dit programma behoeft absolute geheimhouding, op straffe van twintig zweepslagen bij het verbreken ervan. Tijdens het concert vertel ik pas na elk werk wat het publiek te horen heeft gekregen. Ook de zangers zelf krijgen pas op de eerste repetitie te horen wat ze zingen.’ Programma wordt tijdens het concert bekend gemaakt
28
Paul van Nevel
Seizoen 2019-2020 Serie Oude Muziek Dit seizoen grote namen én ontdekkingen uit de authentieke uitvoeringspraktijk waaronder Ton Koopman met Amsterdam Baroque Orchestra, Tiburtina Ensemble met een ode aan mystica Hildegard von Bingen en Zielsverwant Maarten Engeltjes met de wereldberoemde countertenor Andreas Scholl. vr 4 okt 2019 Amsterdam Baroque Orchestra Ton Koopman 75 19.00 uur college 75 jaar Ton Koopman / 75 jaar oude muziek zo 13 okt 2019 PRJCT Amsterdam + Maarten Engeltjes Bach en de dood za 2 nov 2019 Utopia Lamentaties van Morales 19.00 uur college De Gouden Eeuw van de Spaanse polyfonie za 23 nov 2019 A nocte temporis + Reinoud Van Mechelen De charme van de haute-contre za 18 jan 2020 Al Ayre Español Het Spaanse barokvuur 19.00 uur college De zegetocht van de Napolitaanse stijl in de 18e eeuw zo 2 feb 2020 Holland Baroque + Aisslinn Nosky Volkomen Telemann zo 16 feb 2020 Nederlands Kamerkoor + Paul van Nevel Op zijn Frans…
za 21 mrt 2020 Ensemble Correspondances Het mysterie van de Franse nacht 19.00 uur college De Franse muziek vóór Lully za 11 apr 2020 Compagnia del Madrigale Pasen met Gesualdo en Monteverdi za 9 mei 2020 Tiburtina Ensemble Hildegards Ordo Virtutum vr 22 mei 2020 Maarten Engeltjes + Andreas Scholl Duetten van Purcell wo 27 mei 2020 La Rêveuse Musica fantastica Collegereeks oude muziek door Jan Van den Bossche Voorafgaand aan vier concerten is er een college in de Grote Zaal. Docent is dramaturg en publicist Jan Van den Bossche, ouddirecteur van onder andere het Utrechtse Festival Oude Muziek en de Nederlandse Bachvereniging. De colleges zoomen in op thema’s als de Napolitaanse stijl, de Spaanse polyfonie en de vroege Franse barok. Van den Bossche schetst in iedere college een luisterrijk beeld van een muzikaal tijdperk. 29
Verwacht
Mei wo 1 mei / 20.15 uur Prijswinnaarsconcert 2019 Winnaars Nederlands Vioolconcours + Nationaal Cello Concours + YPF Pianoconcours
April do 18 apr / 20.15 uur Cafe Zimmermann + Vox Luminis Johannes Passion vr 19 apr / 20.15 uur Ragazze Quartet + Paul van Tongeren Zeven laatste woorden za 20 apr / 20.30 uur Apparat European Live Tour 2019
do 2 mei / 12.30 uur Rubens Consort Kamermuziek Lab Lunchconcert i.s.m. Prinses Christina Concours do 2 mei / 20.15 uur Nederlands Kamerorkest Piazzolla door Vincent van Amsterdam do 2 mei / 20.30 uur / Bimhuis Irreversible Entanglements The Rest is Noise @ Bimhuis
wo 24 apr / 20.15 uur Alexandre Kantorow Jonge pianosensatie
vr 3 mei / 20.15 uur Collegium Vocale Gent Madrigalen van Monteverdi
do 25 apr / 20.15 uur Asko|Schönberg + SWR Vokalensemble Die Hamletmaschine-oratorio
zo 5 mei / 18.30 uur Vrije Noten Componistendiner
vr 26 apr / 20.15 uur Michael Schade + Malcolm Martineau Die schöne Müllerin
wo 8 mei / 20.15 uur Camerata Salzburg + Alexander Lonquich Pianist en dirigent
30
do 9 mei / 20.15 uur Nieuw Ensemble Première Georges Aperghis Lost Connections vr 10 mei / 20.15 uur Amsterdam Sinfonietta + Anthony Marwood + Alexander Melnikov Wonderkinderen za 11 mei / 14.15 uur De IJ-Salon Klezmer & Co za 11 mei / 20.15 uur Schumann Quartett Chiaroscuro
Huil van de Wolff Elke 22e van de maand klinkt om 20.00 uur het geluidsmonument Huil van de Wolff. Martijn Padding componeerde deze interactieve geluidsinstallatie ter herinnering aan oprichter van het Muziekgebouw Jan Wolff (1941 - 2012). Zie voor meer informatie muziekgebouw.nl/ huilvandewolff Geheimtips Bijzondere concerten die je niet mag missen
Foto: Erik van Gurp
Grand café 4’33 Kom voor het concert eten in Grand café 4’33. Reserveren: 020 788 2090 of 433grandcafe.nl.
Rondom het concert - Na aanvang van het concert heeft u geen toegang meer tot de zaal. - Zet uw mobiele telefoon uit voor aanvang van het concert. - Het maken van beeld- of geluidsopnamen in de zaal alleen met schriftelijke toestemming. - Algemene Bezoekersvoorwaarden zijn na te lezen op muziekgebouw.nl
Bij de prijs inbegrepen Reververingskosten en garderobe zijn bij de kaartprijs inbegrepen. Ook een pauzedrankje, tenzij anders vermeld op uw concertkaartje. Bij concerten zonder pauze staan drankjes klaar na afloop van het concert.
Steun het Muziekgebouw Inkomsten uit kaartverkoop dekken ten dele onze kosten. Word vriend of doneer: met uw extra steun kunnen we concerten op het hoogste niveau blijven organiseren. Meer informatie: muziekgebouw.nl/steunons
Op de hoogte blijven? Blijf op de hoogte van nieuw geboekte concerten of ander nieuws. Volg ons via onze e-nieuwsbrief (aanmelden op muziekgebouw.nl), Facebook, Twitter of Instagram. Dank! Wij kunnen niet zonder de steun van onze vaste subsidiënten en Vrienden van het Muziekgebouw. Wij zijn hen daarvoor zeer erkentelijk.
Druk binnenwerk
31