Muziek is topsport

Hoe is het voor de rest van het gezin als een kind op topniveau muziek maakt? Drie gezinnen vertellen. ‘Als ze de vaatwasser moeten inruimen, zucht de tweeling: Pieter moet zeker weer viool studeren.’

• Tekst: Annemarie van Dijk | Fotografie: Lars van den Brink

Jantien Meijssen en Kees Streefkerk hebben vier zoons: Jochem (17), Pieter (16), en de tweeling Maarten en Willem (14). Pieter speelt viool, heeft les van Chris Duindam aan het Utrechts Conservatorium en is verbonden aan de Academie Muzikaal Talent. Hij wil solist worden of in een kwartet spelen. Pieter heeft van het Nationaal Muziekinstrumenten Fonds een viool van Gaetano Pollastri uit 1953 in bruikleen.

Kees Streefkerk weet het nog goed. Op negenjarige leeftijd won Pieter een muziekwedstrijd op het landgoed van Herman van Veen. ‘Toen dacht ik voor het eerst: dit is geen liedje meer, dit is muziek. Hij stond zó te shinen.’ Dat een kind van hen een muziekinstrument zou bespelen, was voor Jantien en Kees vanzelfsprekend. Jantien studeerde dwarsfluit aan het conservatorium en Kees speelde jarenlang blokfluit en piano. Toen de vijfjarige Pieter een instrument mocht kiezen, bezocht het gezin een open dag van een muziekschool. Kees: ‘Pieter had al allerlei instrumenten uitgeprobeerd en wilde naar huis. Bij het vioollokaal drong ik aan: kom op, we zijn er nu toch. Pieter pakte de viool en liet hem nooit meer los. Ik ga vioolspelen, zei hij. Dat was een bijzonder moment.’ Jantien: ‘Hij is de enige van onze jongens die nu al weet wat hij wil. Gaaf om te zien dat hij een passie heeft en dat anderen van zijn talent kunnen genieten.’

GEEN BLAUW OOG

Het is hun taak om Pieter met twee benen op de grond te houden, zegt Kees. ‘Zo willen we dat hij zijn vwo afmaakt. Pieter zelf dacht havo, want dan kon hij een jaar eerder naar het conservatorium. Maar als een muzikale carrière anders loopt dan verwacht, is het toch fijn als je vwo hebt gedaan.’ Ook zijn broers houden Pieter down­to­earth. ‘Toen Pieter de tweede prijs won tijdens een internationaal strijkersconcours in Brussel, appten we dat trots in de familieapp’, vertelt zijn moeder. ‘Waarop zijn broers meteen terug geinden: Tweede plek? Loser!’ Pieter studeert tweeënhalf uur per dag viool. Hoe gedreven ook, nu hij zestien is moet je hem weleens aanzetten, aldus Jantien. ‘Hij heeft moeite met vroeg opstaan, dus elke ochtend vóór school een uur studeren lukt vaak niet.’ Bij klusjes in huis – tafeldekken, vaatwasser inruimen – vraagt ze soms of een van de anderen dit wil doen. ‘Dat is best irritant voor hen. Dan klaagt de tweeling: Pieter moet zeker weer viool studeren.’ Kees grapt: ‘Gelukkig houden ze er wel rekening mee dat ze hem de week voor een optreden geen blauw oog slaan.’ Het draait altijd om de muziek in huize Streefkerk. Pieter bezoekt regelmatig een concours of masterclass en een weekend weg met het gezin komt er eigenlijk nooit van. ‘Dat is niet erg’, zegt Jantien. ‘Maar we gaan er geen vakanties voor afzeggen.’ Kees, lachend: ‘Tenzij het Concertgebouworkest belt van: we zoeken nog een solist.’

Linde Brasem en Niels van Dijk hebben twee vioolspelende dochters: Annabelle (16) en Eline (14). Eline begon op vijfjarige leeftijd met vioolspelen. Ze kreeg les van Coosje Wijzenbeek op het Conservatorium van Amsterdam en inmiddels – net als Annabelle – van Chris Duindam aan de vooropleiding Academie Muzikaal Talent in Utrecht. Eline heeft van het Nationaal Muziekinstrumenten Fonds een vioolstrijkstok van Albert Nürnberger in Markneukirchen uit ongeveer 1950 in bruikleen. Ze staat op de wachtlijst voor een viool.

In huize Van Dijk wordt elke dag urenlang viool gestudeerd. Annabelle en Eline spelen beiden in het Cugnon Junior Consort Ensemble. Annabelle daarnaast in het Nederlands Jeugd Strijkorkest. Toen het gezin nog in een gehorige jaren 30­ woning woonde, kon de hele buurt het vioolspel horen, zegt moeder Linde. ‘Dat voelde niet goed. Daarom zijn we verhuisd naar een vrijstaand huis, dat we zoveel mogelijk isoleerden zodat de meiden rustig konden studeren.’ Linde vindt het heel gezellig, al die muziek in huis. ‘Ik groeide op in een muzikaal gezin. Mijn moeder zong en mijn zussen maakten ook muziek. Niels is minder opgegroeid met muziek. Hij moest eraan wennen dat vioolspelen veel tijd kost en dat school bijvoorbeeld op de tweede plek lijkt te komen.’ En school, dat is wel een dingetje. Op de basisschool kreeg Eline vaak vrij van school voor een concours, concert of om te studeren. Nu op de middelbare school is dat lastiger. Linde: ‘Sporters op topniveau krijgen vaak vrij, muzikale talenten niet. Eline zou veel meer ruimte willen om te studeren, zodat ze in haar eigen flow kan komen zonder tijdsdruk. Daarnaast wil ze als tiener natuurlijk gezellige dingen doen met vriendinnen. Daardoor staat ze soms onder druk: ze wil veel doen en dat lukt niet altijd. Daar worstelt ze af en toe mee. Dat vinden wij als ouders weleens moeilijk om te zien.’

SCHIPPEREN MET WERK

Niels werkt door de week in het buitenland, waardoor veel op de schouders van Linde terechtkomt. Ze doet het graag, al voelt ze zich soms een soort manager. ‘Ik moet Eline vaak overdag ergens naartoe brengen. Dat betekent soms schipperen met mijn werk. Verder ben ik bezig met het aanvragen van speciale fondsen en dat is best een gedoe. Maar het is bijna niet zelf te betalen: de repetities, masterclasses, de reiskosten, de vooropleiding. Laat staan een eigen instrument. Eline speelt nu op een leenviool van haar docent, hopelijk komt er een mooie solistische viool beschikbaar bij het Nationaal Muziekinstrumenten Fonds.’ Dat vakantieplannen moeten worden omgegooid als er ineens een belangrijk optreden tussen komt, vinden de Van Dijks geen probleem. Ze gaan gewoon mee en maken er meteen een vakantie van. Linde: ‘Via Eline komen we op de meest gave plekken zoals Florence en New York. Ook deed ze mee aan Holland’s Got Talent, waar ze de finale bereikte. En ze speelde op de Nationale Kinderherdenking in Madurodam en het Kinderprinsengrachtconcert. Erg bijzonder om dat mee te maken. Onze dochter geniet ervan om als solist op het podium te staan, dat vinden we geweldig en we helpen haar daar graag bij.’

Reza en Rosalyn Pramana hebben twee vioolspelende kinderen: zoon Reo (14) en dochter Raelene (9). Reo zit in 5 gymnasium en studeert viool aan het Koninklijk Conservatorium Den Haag. Hij speelt ook piano en componeert. Hij bespeelt van het Nationaal Muziekinstrumenten Fonds een viool van Paul Max Möller uit 1919 met een strijkstok van Andreas Grütter uit ongeveer 2000.

‘De drang om muziek te maken komt echt vanuit de kinderen zelf’, zegt moeder Rosalyn. ‘Anderen denken weleens dat we Reo en Raelene steeds achter hun broek aan zitten, maar zo is het helemaal niet. We hadden totaal niet verwacht zulke muzikale kinderen te krijgen. Ik zong vroeger graag en Reza speelde als bassist in een band, maar van klassieke muziek wisten we niet veel.’ Het is fijn om te zien dat Reo iets doet waar zijn hart ligt, vindt Rosalyn. ‘Op zesjarige leeftijd begon hij met pianolessen. Maar hij kon met de piano niet in een orkest spelen, en dat wilde hij graag proberen. Dus startte hij met vioolles om mee te kunnen spelen in het Hofstads JeugdOrkest.’ Ook voor de viool bleek hij talent te hebben. Tijdens de coronapandemie startte hij op het Koninklijk Conservatorium Den Haag met onlinelessen. Net zoals zijn zusje Raelene, zij bleek ook heel muzikaal. Inmiddels oefent Reo elke dag viool en piano. Ook componeert hij zelf muziek. Met school, alle muzieklessen, optredens en workshops erbij zorgt dat voor een druk rooster. Reza is vaak naar het buitenland voor zijn werk. Daarom ging Rosalyn op projectbasis werken, waardoor ze meer tijd voor de kinderen heeft. ‘Zo help ik Reo elke week bij het indelen van zijn agenda. Komt er een toetsweek aan of juist een optreden? Hoeveel tijd kan hij besteden aan school, hoeveel aan muziek? Wat heeft prioriteit? Aan het einde van elke week check ik of hij alles heeft gedaan. Verder zorg ik ervoor dat dat de kinderen genoeg slaap krijgen, dat vind ik heel belangrijk. Het is fijn dat Reo’s middelbare school hem veel vrijheid geeft om aan de muziek te besteden. Soms kan hij toetsen later inhalen.’

SNEL DE TREIN

Tenzij de kinderen tegelijkertijd iets hebben, gaat het hele gezin mee naar optredens. Zoals laatst, toen Raelene in de finale van het Koninklijk Concertgebouw Concours stond, terwijl Reo een belangrijke repetitiedag had van het Prinses Christina Compositie Concours in Den Haag. ‘Raelene wilde dolgraag dat Reo er toch bij kon zijn: zij kwam immers ook altijd naar hem luisteren. Na zijn repetitiedag pakte hij snel de trein. Voor luisteren was hij te laat, maar hij kon nog net de prijsuitreiking meemaken.’ Rosalyn, die altijd meer van popmuziek hield, begint door de kinderen klassieke muziek steeds meer te waarderen. ‘Ik luister nu ook graag naar een vioolconcert van Brahms of Bruch. Het lijkt me fantastisch als Reo op een dag deze stukken voor een groot publiek kan spelen. Het is best spannend wat er met hem in de toekomst zal gebeuren. Ik vind het één groot avontuur.’