Копия gaz-67

¹ 67 2017

1

¹ 67 2017 ð³ê

2

¹ 67 2017

²ì'ÿ Õðèñòà .................. 3 Ïðîðîê Íàóì – ïîêðîâèòåëü ðîçóìó, çíàíü ³ äîáðî÷èíñòâà .............. 4 Ñàì íå ïî ðîêàõ........ 6 ² ìåíå òeæ âèë³êóþòü? .................. 8 ßê ïåðåæèòè çðàäó ÷îëîâ³êà? ...................12 "Ðîäèííà ñêðèíüêà"...................15 Ïëèñòè ïðîòè òå÷³¿ ................16 Êàçêàð³ ³ ¿õ äîë³ .......18 Ùå äåùî â³ä "êîëèøíüî¿ ïîñëóøíèö³" .............22 Êàëåíäàð ïîñò³â .......24 Ïðàâîñëàâíèé êàëåíäàð (âêëàäèø)

Âèíóâàòî îïóñòèâøè ãîëîâó, òèõî éäå â³ä íàñ Ñòàðèé ð³ê. Àëå íå éîãî ïðîâèíà â òîìó, ùî íå çáóëîñÿ âñå, ùî áóëî çàäóìàíî ìèíóëî¿ íîâîð³÷íî¿ íî÷³: ìè íå ñòàëè íàñò³ëüêè äîáð³ø³, íàñê³ëüêè õîò³ëè, íå ñòàëè íàñò³ëüêè áàãàòø³, íàñê³ëüêè õîò³ëè, íå äîñÿãëè òèõ âåðøèí, íà ÿê³ ç íà䳺þ çàäèâëÿëèñÿ òàêî¿ æ íî÷³ ð³ê òîìó. Á'º ãîäèííèê, ñïîâ³ùàþ÷è ïðî ïðèõ³ä Íîâîãî ðîêó, ³ îñü ìè çíîâó íà ïî÷àòêó øëÿõó. Çíîâó áóäóþòüñÿ ïëàíè, íàðîäæóþòüñÿ íîâ³ ì𳿠³ íà䳿. ² çíîâó íà ñåðö³ ðàä³ñíî ³ òåïëî, ³ çíîâó õî÷åòüñÿ âñ³õ ëþáèòè ³ áóòè âñ³ìà ëþáèìèì. Íåõàé æå Íîâèé ð³ê, ÿêèé âõîäèòü â êîæåí ä³ì, íåñå ç ñîáîþ ìèð, âçàºìîðîçóì³ííÿ, äóøåâíå òåïëî. Íåõàé ïîð³ã ïåðåñòóïàþòü ò³ëüêè õîðîø³ ëþäè ³ õîðîø³ çâ³ñòêè, íåõàé çäîðîâ'ÿ í³êîëè íå ï³äâîäèòü, à äóõîâí³ ñèëè íå âè÷åðïóþòüñÿ. Ç Íîâèì ðîêîì âàñ!

3

¹ 67 2017  äåíü гçäâà ìè ÷èòàºìî â õðàì³ óðèâîê ç Ïîñëàííÿ äî ãàëàò³â ïðî òå, ùî, «êîëè ïðèéøëà ïîâíîòà ÷àñó, Áîã ïîñëàâ Ñèíà Ñâîãî ªäèíîðîäíîãî, ßêèé íàðîäèâñÿ â³ä æ³íêè, ï³äêîðÿâñÿ çàêîíó, àáè âèêóïèòè ï³äçàêîííèõ» (Ãàë. 4: 4-5). ϳäïîðÿäêóâàííÿ çàêîíó ó íåìîâëÿòè â ºâðåéñüêîìó íàðîä³ â³ä÷óòíî â³äáóâàºòüñÿ âæå íà âîñüìèé äåíü. Òîä³ íåìîâëÿ îáð³çóþòü. Õðèñòîñ çàçíàâ öþ õâîðîáëèâó ïðîöåäóðó. Ìîæíà óÿâèòè ñîá³ äèòÿ÷èé ïëà÷ ³ òàíåöü äîðîñëèõ äîâêîëà êðè÷óùîãî íåìîâëÿòè. Ìîæíà ï³äãëÿíóòè, ÿê öå ðîáëÿòü ºâðå¿ çàðàç. Ó ñóòí³ñíèõ ðèñàõ öå îäíà ³ òà æ ä³ÿ. Äóìàþ÷è æ ïðî Õðèñòà, ìè êëàíÿºìîñÿ Éîìó â öåé äåíü îñîáëèâî, îñê³ëüêè â öåé äåíü äî ò³ëà Éîãî äîòîðêíóëîñÿ çàë³çî ³ Áîãîíåìîâëÿ âïåðøå ïðîëèëî êðîâ. Àëå â öüîãî äíÿ º ùå îäíà ÿêíàéãëèáøà îñîáëèâ³ñòü. À ñàìå: â äåíü îáð³çàííÿ äèòèí³ äàâàëè ³ì’ÿ. Ñèíà Áîæîãî íå ìîæíà áóëî íàçâàòè áóäü-ÿêèì ³ì’ÿì. Ùå â äåíü Áëàãîâ³ùåííÿ Àðõàíãåë Ãàâðè³ë ñêàçàâ Ìàð³¿: «Òè çíàéøëà áëàãîäàòü ó Áîãà; ³ îñü, Òè â óòðîá³ çà÷íåø, ³ Ñèíà íàðîäèø, ³ äàñè Éîìó ³ì’ÿ: ²ñóñ» (Ëê. 1: 3031). Òàê ñàìî é ²îñèôà, ÿêèé ñóìí³âàºòüñÿ, Àíãåë óò³øຠ³ íàñòàâëÿº, êàæó÷è: «Ùî çà÷àòå â ͳé (Ìàð³¿) º â³ä Äóõó Ñâÿòîãî; Âîíà íàðîäèòü Ñèíà, ³ äàñè Éîìó ³ì’ÿ ²ñóñ» (Ìò. 1: 20–21). Îòæå... Äèâíà ñ³ì’ÿ, ùî ñêëàäàºòüñÿ ç ijâè-ìàòåð³ ³ ñòàðöÿ-ñëóæèòåëÿ, íå ñóìí³âàëàñÿ æîäíîãî äíÿ ç ïðèâîäó òîãî, ÿê íàçâàòè Ñïàñèòåëÿ, ßêèé ç’ÿâèâñÿ â ñâ³ò. Íå áóëî í³ ïîðàä, í³ ñóïåðå÷îê. Áóëè ëèøå â³ñ³ì äí³â ÷åêàííÿ, à «ï³ñëÿ âîñüìè äí³â, êîëè íàëåæàëî îáð³çóâàòè Íåìîâëÿ, äàëè Éîìó ³ì’ÿ ²ñóñ, íàðå÷åíå Àíãåëîì ðàí³øå çà÷àòòÿ Éîãî â óòðîá³» (Ëê. 2: 21). ²ì’ÿ, ïðèçíà÷åíå Ñèíîâ³, ßêèé âò³ëèâñÿ, çáåð³ãàëîñÿ â òàéíèêàõ Ïðåìóäðîñò³ Áîæî¿, à â äåíü Îáð³çàííÿ ïðîëèëîñÿ íà çåìëþ, ÿê äîù íà ðóíî. Ïîêè çàêðèòà â ïîñóäèí³ àðîìàòíà ìàñòü àáî ìèðî, òî íå ÷óòíî çàïàõó. Âàðòî æ â³äêðèòè ïîñóäèíó àáî, òèì á³ëüøå, ïðîëèòè ìèðî, ÿê «õðàìèíà íàïîâíèòüñÿ ìàñò³ çàïàõó ïàõîù³â». Òîìó ³ ñëîâî òàºìíå ç íàéòàºìí³øî¿ êíèãè ãîâîðèòü: «²ì’ÿ òâîº – ÿê ðîçëèòå ìèðî» (ϳñí. 1: 2). ²ì’ÿ Õðèñòà çàïàøíå, ³ì’ÿ Éîãî äîðîãîö³ííå. ² «íåõàé æå óáî¿òüñÿ ñåðöå ìîº áîÿòèñÿ ³ìåí³ Éîãî». Õðèñòîñ «â³ðóþ÷èì â ³ì’ÿ Éîãî äàâ âëàäó áóòè ÷àäàìè Áîæèìè» (²â. 1: 12). Ñàìå â³÷íå æèòòÿ º íå ïðîñòî â³÷íå ³ñíóâàííÿ, àëå «Æèòòÿ â ³ì’ÿ Éîãî» (²â. 20: 31). Ó ³ìåí³ Ñïàñèòåëÿ âåëèêà ñèëà. «Â ³ì’ÿ ²ñóñà Õðèñòà Íàçîðåÿ âñòàíü ³ õîäè», – ñêàçàâ Ïåòðî êóëüãàâ³é

ëþäèí³, ÿêà ñèä³ëà á³ëÿ õðàìîâèõ âîð³ò, ÿê³ íàçèâàëè ×åðâîíèìè (ij¿. 3: 6). ² êîëè çà öå äèâî, à íàéá³ëüø çà ïðîïîâ³äü ïðî âîñêðåñëîãî Õðèñòà Ïåòðà ç ²îàíîì ïîñòàâèëè ïåðåä ñèíåäð³îíîì, Ïåòðî ñêàçàâ, ùî «³ì’ÿì ²ñóñà Õðèñòà Íàçîðåÿ, ßêîãî âè ðîç³ïíóëè, ßêîãî Áîã âîñêðåñèâ ³ç ìåðòâèõ, ¯ì ïîñòàâëåíèé â³í (êîëèøí³é êóëüãàâèé) ïåðåä âàìè çäîðîâèé». ² íàâ³òü á³ëüøå ñêàçàâ Ïåòðî, à ñàìå: «Íåìàº í³ â êîìó ³íøîìó ïîðÿ-

íå óâ³éøîâ. Öå òîìó, ùî çàêîí í³êîãî íå äîâîäèòü äî äîñêîíàëîñò³, ³ Ìî³ñåé öåé çàêîí ñèìâîë³çóº. Õòî æ ââîäèòü íàðîä â çåìëþ? ²ñóñ! Ëþäèíà ç ³ì’ÿì ²ñóñ äîâåðøóº ñïðàâó Ìî³ñåÿ. ² öå ïðîðîêóâàííÿ ïðî òå, ùî çàêîí ïåðåäàñòü åñòàôåòó ªâàíãåë³þ. Òà ³ ñàì Ìî³ñåé ãîâîðèòü: «Ïðîðîêà ïîñòàâèòü âàì Ãîñïîäü Áîã âàø ç áðàò³â âàøèõ, ÿê ìåíå; Éîãî ñëóõàéòå» (ij¿. 7: 37). Òîãî ²ñóñà, ßêèé ïðîäîâæèâ ³ñòîðè÷íó ñïðàâó Ìî³ñåÿ, çâàëè ²ñóñ Íàâ³í. Äóìêà, ùî ö³ ïî䳿 áóëè æèâèì ïðîðîêóâàííÿì, âèÿâëÿºòüñÿ ç òîãî, ùî ²ñóñà Íàâ³íà çâàëè ñïî÷àòêó Îñ³ÿ. Àáè óçÿòè íà ïëå÷³ òÿãàð Ìî³ñåºâîé ì³ñ³¿, éîìó ïîòð³áíî áóëî çì³íèòè ³ì’ÿ ç Îñ³¿ íà ²ñóñà. ² Ìî³ñåé, çíàþ÷è, ùî ðîáèòü ³ íàâ³ùî, çä³éñíþº öå ïåðåéìåíóâàííÿ! Ìî³ñåé âìèðàº, çäàëåêà ïîáà÷èâøè îá³öÿíó çåìëþ, à ²ñóñ äîâîäèòü íàðîä äî ìåòè. Àëå ÷óäåñà ³ çíàìåííÿ íà öüîìó íå çàê³í÷óþòüñÿ. Äëÿ íàøîãî âóõà áóòè Îñ³ºþ, à ñòàòè ²ñóñîì – öå âñå îäíî, ùî áóòè Îñèïîì, à ñòàòè ²ëëºþ. Äóæå âæå íåñõîæ³ çà çâó÷àííÿì ³ìåíà. Àëå â ºâðåéñüê³é ìîâ³ Îñ³ÿ áóâ Ãîøóà. Ïåðåéìåíîâóþ÷è éîãî, Ìî³ñåé íàçèâຠéîãî ªãîøóà. Öå áëèçüê³ çà çâó÷àííÿì ñëîâà. ² çà äîïîìîãîþ ÿêî¿, äóìàºòå, áóêâè ïåðåéìåíîâóº? Çà äîïîìîãîþ ìàëåíüêî¿ éîòè! Äîäàíà äî ³ìåí³ Ãîøóà, éîòà ïåðåòâîðþº éîãî â ªãîøóà, òîáòî â ²ñóñà! Òàê îò ÷îìó ñêàçàíî, ùî «àí³ éîòà ºäèíà, àí³ æîäåí çíà÷îê ³ç Çàêîíó íå ìèíåòüñÿ, àæ ïîêè íå çáóäåòüñÿ âñå» (Ìò. 5: 18). Äîâãî ìó÷èëè ìåíå ö³ ñëîâà. Îñê³ëüêè íåÿñíî, ÿê ìîæóòü çáåðåãòè ñâîþ çíà÷óù³ñòü ãà÷êè ³ ðèñêè â çàêîí³, êîëè ñêàçàíî: «ßêùî çàêîíîì âèïðàâäàííÿ, òî Õðèñòîñ ìàðíî ïîìåð» (Ãàë. 2: 21). Àëå òåïåð ÿñíî, ùî Ñòàðèé Çàïîâ³ò ðîçêðèòèé â Íîâîìó, îáëèòèé ñâ³òëîì, ÿñíèé ³ âèäèìèé. À Íîâèé Çàïîâ³ò ïðèõîâàíèé â Ñòàðîìó, òà òàê ïðèõîâàíèé, ùî âñ³ íîâîçàâ³òí³ ïî䳿 âæå ïðîéøëè ïî çåìë³, ÿê ò³í³ ³ ïðîðîêóâàííÿ, ³ õòî ìຠî÷³, ùîá áà÷èòè, çäàòíèé öå ïîì³÷àòè. Ó ä³éñíó çåìëþ ñïîêîþ, â çåìëþ, ÿêà òå÷å ìîëîêîì ³ ìåäîì, â ä³éñíå ñóáîòñòâî ââîäèòü íàñ ²ñóñ Õðèñòîñ. Õðèñòîñ óâ³éøîâ «äî ñàìîãî ï³äíåáåññÿ, ùîá ç’ÿâèòèñÿ òåïåð ïåðåä Áîæèì ëèöåì çà íàñ» (ªâð. 9: 24); òóäè, â ñàìå ï³äíåáåññÿ, óñë³ä çà Íèì óâ³éäóòü ³ âñ³, õòî ïîëþáèëè Éîãî. Íàì äàðîâàíî Éîãî ²ì’ÿ, ³ ÷åðåç ²ì’ÿ äàðîâàíà ìîæëèâ³ñòü çíàõîäèòè áëàãîäàòü. Ìè ìîæåìî íàçâàòè äåíü Îáð³çàííÿ äíåì Ìîëèòâè ²ñóñîâî¿, ³ öå áóäå ñïðàâæí³é Íîâèé ð³ê, ÿêùî ç ïðèçèâàííÿì ³ìåí³ Õðèñòà âìèðàòèìå â íàñ ñòàðå, ïîñèëþâàòèìåòüñÿ â íàñ íîâå. Îçáðî¿ìîñÿ æ ²ì’ÿì ²ñóñîâèì, áðàòòÿ, áî âî³ñòèíó «²ì’ÿ Ãîñïîäà – ì³öíà âåæà: âò³êຠâ íå¿ ïðàâåäíèê – ³ áåçïå÷íèé» (Ïðèò÷. 18: 11). Ïîðò. Àíäð³é ÒÊÀ×ÎÂ

ІМ’Я ХРИСТА

СЛОВО ПАСТИРЯ òóíêó, áî íåìຠ³íøîãî ³ìåí³ ï³ä ï³äíåáåññÿì, äàíîãî ëþäÿì, ÿêèì íàëåæàëî á âðÿòóâàòèñÿ» (ij¿ 4: 10, 12). Íåìຠ³íøîãî ³ìåí³ ï³ä ï³äíåáåññÿì, ÿêèì áè íàëåæàëî âðÿòóâàòèñÿ. ßê âèøóêàí³ ñõ³äí³ ñîëîäîù³ ìîæíà íîñèòè ó âóñòàõ ö³ ñëîâà ³ ïîâòîðþâàòè: «²ñóñå, ²ñóñå, ²ñóñå, Ñèíå Áîæèé, ïîìèëóé ìåíå». «ßê³ æ ñîëîäê³ äëÿ ìåíå ñëîâåñà Òâî¿, ñîëîäø³ ìåäó óñòàì ìî¿ì». ² ùå: «Ùî ÿáëóíÿ ì³æ ë³ñîâèìè äåðåâàìè, òî êîõàíèé ì³é ì³æ õëîïöÿìè. Ó ò³í³ ¿¿ ëþáëþ ÿ ñèä³òè, ³ ¿¿ ïëîäè ñîëîäê³ ãîðòàí³ ìî¿é» (ϳñí. 2: 3). À ÿê áàãàòî â Ïèñàííÿõ òàºìíèöü, ïîâ’ÿçàíèõ ç ²ì’ÿì Ñïàñèòåëÿ! ßê áàãàòî â öüîìó ðîçê³øíîìó çàìêó ê³ìíàò, â ÿê³ ìè ùå æîäíîãî ðàçó íå âõîäèëè! Îñü ²îàíí ãîâîðèòü, ùî «çàêîí äàíèé ÷åðåç Ìî³ñåÿ; áëàãîäàòü æå ³ ³ñòèíà ñòàëèñÿ ÷åðåç ²ñóñà Õðèñòà» (²â. 1: 17). Îáðàç öèõ ñë³â äàíèé â ³ñòî𳿠îïàíóâàííÿ çåìë³ îá³òîâàíî¿. Ìî³ñåé äîâ³â ëþäåé äî êîðäîí³â çåìë³, àëå â ñàìó çåìëþ íå ââ³â, ³ ñàì

4

¹ 67 2017

ÏÐÎÐÎÊ ÍÀÓÌ – ÏÎÊÐÎÂÈÒÅËÜ ÐÎÇÓÌÓ, ÇÍÀÍÜ ² ÄÎÁÐÎ×ÈÍÑÒÂÀ Òåìà: Ïðîðîê Íàóì – ïîêðîâèòåëü ðîçóìó, çíàíü ³ äîáðî÷èíñòâà. Ìåòà: íà ïðèêëàä³ æèòòÿ ñâÿòîãî â÷èòè ä³òåé ëþáèòè Áîãà ³ ëþäåé, äîëàòè íåãàðíå â ñîá³. Ðîçâèâàòè áàæàííÿ íå ïðîñòî ïðîñèòè ó Áîãà äîïîìîãòè ó íàøèõ ñïðàâàõ, à é ñàìèì ïðàöþâàòè; ðîçâèâàòè ìîâëåííÿ ä³òåé; âèõîâàòè â ó÷í³â ëþáîâ äî áëèæíüîãî, ïî÷óòòÿ äîáðîòè é ìèëîñåðäÿ; ñïðèÿòè ðîçâèòêîâ³ òâîð÷èõ çä³áíîñòåé ä³òåé, âèêëèêàòè áàæàííÿ áåðåãòè ñâîþ íàö³îíàëüíó êóëüòóðó, çäîáóâàòè çíàííÿ ³ç ö³ëþùîãî äæåðåëà íàðîäíî¿ ìóäðîñò³ ïðàùóð³â. Îáëàäíàííÿ: öåðêîâíèé êàëåíäàð, ³êîíà ³ç çîáðàæåííÿì ïðîðîêà Íàóìà .

Õî÷ çãîäîì òåðì³íè ïî÷àòêó íàâ÷àííÿ áóëè ïåðåì³ùåí³, àëå â ðåì³ñíè÷èõ öåõàõ ³ ïðè áðàòñòâàõ ïðîäîâæóâàëè äàâíþ òðàäèö³þ – ìàéñòðè íàáèðàëè ñîá³ ó÷í³â íà ñâÿòî Íàóìà. Íà éîãî ÷åñòü âëàøòîâóâàëè ö³êàâ³ îáðÿäè, ïðîôåñ³éí³ ïîñâÿòè òîùî. Ç öüîãî äíÿ ïî÷èíàëè îñâîþâàòè ìóçè÷í³ ³íñòðóìåíòè ò³, õòî áàæàâ îâîëîä³òè ãðîþ íà áàíäóð³ ÷è ñêðèïö³. Õòî íå çì³ã îñèëèòè ïðîôåñ³éíèõ íàâèê³â, òàêèõ ó íàðîä³ íàçèâàëè "ïàðòà÷àìè", çâ³äñè ³ ïðèêàçêà: "Ïàðòà÷à é Íàóì íå íàâåäå íà óì". Ó÷åíü 4. Íàø³ ïðàùóðè áóëè ïåðåêîíàí³: ÿêùî íà ñâÿòî Íàóìà ðîçïî÷àòè íàâ÷àííÿ, òî äèòèíà óñï³øíî çàñâî¿òü çíàííÿ ³ íàáåðåòüñÿ ðîçóìó. Îêð³ì òîãî, öå áóëà íàéçðó÷í³øà ïîðà, êîëè óñ³ ðîáîòè ó ïîë³ çàâåðøåí³ ³ ñ³ëüñüê³ ä³òè ìîæóòü çäîáóâàòè îñâ³òó. Ïðèãîòóâàííÿ äî øêîëè áóëè ñïðàâæí³ì îáðÿäîì. Íàïåðåäîäí³ Íàóìà áàòüêè â³äâ³äóâàëè ó÷èòåëÿ ³ äîìîâëÿëèñü ïðî îïëàòó: çà íàóêó ñèíà ÷è äî÷êè ïîòð³áíî áóëî çàáåçïå÷èòè â÷èòåëÿ äðîâàìè íà çèìó, îáäàðóâàòè ñàëîì ÷è êîâáàñàìè íà гçäâÿí³ ñâÿòà. Óâå÷åð³ äî äîìó ìàéáóòíüîãî ó÷íÿ ç áóêâàðåì ïðèõîäèâ áàòüêî õðåñíèé, ùîá çàó÷óâàòè ç äèòèíîþ ïåðø³ ë³òåðè. Ïîñåðåä õàòè ñòàâèëè ï³ñíó ä³æêó, çàñòåëÿëè ¿¿ êîæóõîì ³ ã³ñòü, âçÿâøè íîæèö³, ï³äñòðèãàâ õðåùåííèêà – "ùîá äîáðå â ãîëîâó ë³çëà íàóêà". À ãîñïîäèíÿ òèì ÷àñîì ãîòóâàëà ïøîíÿíó êàøó íà îçíàêó äîáðîãî íàâ÷àííÿ. Ó÷åíü 5. Öüîãî äíÿ â³äêðèâàëèñÿ óñ³ öåðêîâíî-ïðèõîäñüê³ øêîëè, ³ áàòüêè âèðÿäæàëè ä³òåé íà íàâ÷àííÿ ç³ ñëîâàìè: "Õàé íàóêà òîá³ ëåãêî äàºòüñÿ". ³ä³ñëàâøè äèòèíó äî øêîëè, áàòüêè éøëè äî öåðêâè ³ ñòàâèëè ñâ³÷êó ïåðåä îáðàçîì ïðîðîêà Íàóìà, âèñëîâëþþ÷è éîìó ïîøàíó ³ ñïîä³âàþ÷èñü, ùî ñâÿòèé íàâåäå ìàëîãî íà ðîçóì. Ïðî ñàìîãî Íàóìà â³äîìî, ùî â³í áóâ ìîíàõîì-ïðîñâ³òèòåëåì, ÿêèé ìàíäðóâàâ ñåëàìè, áåçêîøòîâíî íàâ÷àâ ä³òåé àçáóö³. Çáåðåãëèñÿ éîãî çàïîâ³ä³: "Íå ìîæíà ¿ñòè ï³ä ÷àñ íàâ÷àííÿ, áî çà¿ñè âèâ÷åíå. ßêùî ê³í÷èâ ÷èòàòè, òî çàêðèé êíèæêó, áî âèâ÷åíå çàáóäåòüñÿ". Ïîøèðåí³ é òàê³ ïðèêàçêè: Íàóì íàñòàâëÿº íà óì. Áàòþøêà Íàóì, âèâåäè ñèíêà íà óì. Ïðèéøîâ Íàóì – ïîðà áðàòèñÿ çà óì. ß íå çíàþ í³ "àç", í³ "áóêè" – ïðèéäå Íàóì ³ çìóñèòü äî íàóêè.

– À ÷è çíàºòå âè, øî ñâÿò³, ÷³¿ ëèêè çîáðàæåí³ íà ³êîíàõ, ìàþòü âëàñòèâ³ñòü çö³ëþâàòè ³ äîïîìàãàòè ëþäÿì?

– Òàê, ñàìå ïðî ³êîíè, ÿê ÷óäîòâîðíå äèâî õðàìó, ìè çàðàç é áóäåìî ãîâîðèòè.

ÂÈÕÎÂÍÀ ÃÎÄÈÍÀ ÄËß Ó×Ͳ 8-9 ÊËÀѲÂ

Õ²Ä ÂÈÕÎÂÍί ÃÎÄÈÍÈ ². ÎÐÃÀͲÇÀÖ²ÉÍÈÉ ÌÎÌÅÍÒ, ÏÐȲÒÀÍÍß. ²². ÀÊÒÓÀ˲ÇÀÖ²ß ÎÏÎÐÍÈÕ ÇÍÀÍÜ – ßê³ ñâÿòà âè çíàºòå? ßê³ ç íèõ ëþáèòå íàéá³ëüøå ñâÿòêóâàòè? ×îìó? ²²². ÎÃÎËÎØÅÍÍß ÒÅÌÈ É ÌÅÒÈ ÂÈÕÎÂÍί ÃÎÄÈÍÈ.

1.Âñòóïíå ñëîâî â÷èòåëÿ. Ó íàðîä³ 14 ãðóäíÿ âøàíîâóâàëè ïðîðîêà Íàóìà – ïîêðîâèòåëÿ ðîçóìó, çíàíü ³ äîáðî÷èíñòâà. Ó äàâí³ ÷àñè íàâ÷àëüíèé ïðîöåñ ðîçïî÷èíàâñÿ âçèìêó – 1 ãðóäíÿ çà ñòàðèì ñòèëåì (14 – çà íîâèì). Òî áóëà íàéçðó÷í³øà ïîðà çäîáóâàòè îñâ³òó äëÿ ñ³ëüñüêèõ ä³òåé, áî íàéîñíîâí³ø³ ñ³ëüñüêîãîñïîäàðñüê³ ðîáîòè âæå áóëî çàâåðøåíî. À òîìó ââàæàëîñÿ, ùî ñàìå â äåíü Íàóìà äîáðå ïî÷èíàòè â÷èòèñÿ: "íàóêà íà óì ï³äå".

2. Áåñ³äà ç ó÷íÿìè. Ó÷èòåëü: ijòè,Ñâÿò³ – öå ëþäè äîáð³, ÷åñí³, ìèëîñåðäí³, ÿê³ æèëè ïðàâåäíî, âèêîíóâàëè âñ³ 10 Áîæèõ çàïîâ³äåé. Âîíè äîòðèìóâàëèñü ïîñò³â, ðåãóëÿðíî â³äâ³äóâàëè ñëóæáè â õðàìàõ, óñåðäíî ìîëèëèñü. Áî ñâÿò³, íàä³ëåí³ Áîæèì äàðîì çö³ëþâàòè ëþäåé ³ äîïîìàãàòè ¿ì â ð³çíèõ æèòòºâèõ ñèòóàö³ÿõ, ïðîäîâæóþòü çö³ëþâàòè ³ äîïîìàãàòè íàâ³òü ï³ñëÿ ñìåðò³. Çàðàç ÿ õî÷ó, ùîá âè äàëè â³äïîâ³ä³ íà ìî¿ çàïèòàííÿ: (ãðóïàì áóëî äàíî âèïåðåäæàëüíå çàâäàííÿ) Ó÷èòåëü: Ö³êàâî òå, ùî ñâÿòîãî ïðîðîêà Íàóìà äóæå ïîâàæàþòü ó õðèñòàÿíñüêèõ òðàäèö³ÿõ. ³äðàçó âèíèêຠçàïèòàííÿ: ÷îìó éîãî òàê øàíóþòü? ×èì â³í öå çàñëóæèâ? Ó÷åíü 1. ²ñòîð³ÿ ñâ³ä÷èòü, ùî ïðîðîê Íàóì – îäèí ç äâàíàäöÿòè ìàëèõ ïðî-

ðîê³â, æèâ ó VII ñòîë³òò³ äî гçäâà Õðèñòîâîãî ³ ðîäîì áóâ ç ì³ñòà ªëêîøà, ùî íà ï³âíî÷³ ²çðà¿ëþ. ³í ïåðåäáà÷èâ òðàãåä³þ ì³ñòà ͳíå⳿, ñòîëèö³ Àññèð³éñüêî¿ äåðæàâè, ùî áóëà çíèùåíà íàïàäàìè õàëäå¿â, ïåðñ³â ³ àðàá³â. ²ñíóº òàêîæ âåðñ³ÿ, ùî áàòüê³âùèíà ïðîðîêà – ì³ñòî, ùî çãàäóºòüñÿ ó Íîâîìó Çàïîâ³ò³ – Êàïåðíàóì ("ì³ñòî Íàóìà"). Ïðî æèòòÿ ïðîðîêà íå çáåðåãëîñÿ æîäíèõ äîñòîâ³ðíèõ äàíèõ, â³äîìî ëèøå òå, ùî â³í ïîìåð ó ñîðîêàï'ÿòèð³÷íîìó â³ö³ ³ ïîõîâàíèé ó ì³ñò³ ñâîãî íàðîäæåííÿ. Ó÷åíü 2. Ïðîðîöòâî ñâÿòîãî ïðîðîêà Íàóìà ñïîâíèëîñÿ ìàéæå ÷åðåç ñòîë³òòÿ. ͳíåâ³ÿ âïàëà, à ëþäè íà çàãàðáàíèõ íåþ çåìëÿõ îòðèìàëè ñâîáîäó òà âåëèêó ðàä³ñòü. Ó íàðîä³ öåé äåíü ââàæàëè ñïðèÿòëèâèì äëÿ ïî÷àòêó íàâ÷àííÿ äèòèíè. Öå, ó ïåðøó ÷åðãó, ñâ³ä÷èëî ïðî â³äïîâ³äíå ïðî÷èòàííÿ ³ìåí³ ïðîðîêà. "Íàóì – íàâåäå íà óì" – çâó÷àëà äàâíÿ ïðèêàçêà. Õî÷à ó ñïðàâæíüîìó, äàëåêîìó â³ä çâè÷íèõ àñîö³àö³é ïåðåêëàä³, ³ì'ÿ Íàóì îçíà÷ຠ"óò³øèòåëü". Ó÷åíü 3. Çà íàðîäíèìè óÿâëåííÿìè, Íàóì – ïîêðîâèòåëü ðîçóìó, çíàíü ³ äîáðî÷èíñòâà, à òîìó ñåëÿíè áóëè ïåðåêîíàí³: ÿêùî íà ñâÿòî ïðîðîêà ïî÷àòè íàâ÷àííÿ, òî äèòèíà óñï³øí³øå çàñâî¿òü çíàííÿ, íàáåðåòüñÿ ðîçóìó. Îñîáëèâî öå ñòîñóâàëîñÿ ä³òåé ñëàáîðîçâèíåíèõ. Óâå÷åð³ áàòüêè çàïðîøóâàëè õðåùåíèõ, êîòð³ ïðèõîäèëè ç áóêâàðÿìè, é ä³òè ïî÷èíàëè íàïàì'ÿòü çàó÷óâàòè ë³òåðè.

5

¹ 67 2017 à) Ðîçïîâ³äü â÷èòåëÿ ïðî ³êîíó.

– Äîñë³âíî ç äàâíüîãðåöüêî¿ "³êîíà" îçíà÷ຠîáðàç àáî "çîáðàæåííÿ". ²êîíà – öå íå ïîðòðåò ³ íå êàðòèíà, öå – îáðàç ²ñòèííîãî, ³÷íîãî ³ Ñâÿòîãî. Âîíà – îáðàç ³ ñèìâîë Áîæåñòâåííî¿ ãàðìîí³¿ ñâ³òó, Áîæî¿ âåëè÷³ ³ ñëàâè, ïðàãíåííÿ ëþäåé äî ñâÿòîñò³. Äëÿ ïðàâîñëàâíèõ ³êîíà òàê ñàìî âàæëèâà, ÿê Ñâÿòå Ïèñüìî, Õðåñò ³ Ìîëèòâà. Âîíà îñâÿ÷åíà Ñâÿòèì Äóõîì, º ïðåäìåòíèì çàñîáîì ºäíàííÿ ëþäèíè ç Áîãîì, ÷åðåç íå¿ ëþäèíà îäóõîòâîðÿºòüñÿ ³ ï³äíîñèòüñÿ äî îñÿãíåííÿ Áîæåñòâåííîãî, ³ ÷åðåç íå¿ ëþäèíó ïðîíèçóº Áîæåñòâåííå ñâ³òëî ³ ñõîäèòü íà ëþäèíó Áîæà áëàãîäàòü. ²êîíà – âåëè÷íà ³ ïðîñòà, ñïîê³éíà ³ ãàðìîí³éíà, âîíà çîñåðåäæåííÿ Äîáðà, Êðàñè òà ²ñòèíè.  ³êîí³ çàì³ñòü çåìíî¿ ëîã³êè ³ ëþäñüêî¿ ìîðàë³ ñâ³òèòüñÿ Áîæåñòâåííèé ïîðÿäîê ³ Áîæå ìèëîñåðäÿ. Êîëüîðè ³êîíè âèêëþ÷íî ñèìâîë³÷í³: çîëîòèé – Íåáåñíå Öàðñòâî ³ Áîæåñòâåííà ñèëà; ÷åðâîíèé – ïðåìóäð³ñòü Áîæà; áëàêèòíèé – ÷èñòå ³ áëàãîðîäíå æèòòÿ; á³ëèé – ñâ³òëà ðàä³ñòü, à ÷îðíèé, òåìíèé – ñóì. Íàïèñàòè ³êîíó ìîæå ò³ëüêè ùèðî òà ³ñòèííî â³ðóþ÷èé ìàéñòåð, ³ òî, ò³ëüêè ç ëàñêè Áîæî¿ äëÿ öüîãî â³ä³áðàíèé…

3. Ðîáîòà â ãðóïàõ. (ðîçïîâ³ä³ ó÷í³â ïðî ³êîíó Ïðîðîêà Íàóìà) Ïðîðîêàìè íàçèâàëè îáðàíèõ Áîãîì ëþäåé, ÿê³, çà ñâ³ä÷åííÿì Á³á볿, ìîãëè ÷óòè Ãîëîñ Áîãà, ãîâîðèòè ç Íèì ³ ïåðåäàâàòè Éîãî ñëîâà ëþäÿì. Äåÿê³ ç íèõ ìîãëè òëóìà÷èòè â³ù³ ñíè, ÿê³ Áîã ïîñèëàâ ð³çíèì ëþäÿì â ÿêîñò³ ïîñëàííÿ àáî ïîïåðåäæåííÿ. Âîíè ïðîðîêóâàëè ïðèøåñòÿ Õðèñòà. Ó öåíòð³ ïðîðî÷îãî ÷èíó ³êîíîñòàñó çàçâè÷àé ðîçòàøîâàíà ³êîíà ç îáðàçîì Áîãîìàòåð³ "Çíàìåííÿ". Ïðîðîê Íàóì çîáðàæåíèé ó âèãëÿä³ ÷îëîâ³êà ñåðåäí³õ ðîê³â ç âèñîêèì ÷îëîì, îáðàìëåíèì êó÷åðÿâèì âîëîññÿì, ³ íåâåëèêîþ áîð³äêîþ. Ñâÿòèé îäÿãíåíèé â òåìíèé õ³òîí ³ ÷åðâîíèé ã³ìàò³é. Ó ë³â³é ðóö³ â³í òàêîæ òðèìຠñóâ³é ç ïðîãíîçîì. Âãîð³ íàïèñ "Ñâÿòèé ïðîðîê Íàóì". Çã³äíî ç òðàäèö³ºþ, âñ³ ëèêè ñâÿòèõ ïèñàëèñÿ â ³êîíîñòàñ³ ç³ "ñõèëåíèìè äî Ñïàñèòåëÿ ãëàâàìè. Ç îäíîãî áîêó, çà òëóìà÷åííÿì Öåðêâè, öå âèñëîâëþº ¿õ óâàãó äî íàøèõ ìîëèòîâ, à ç ³íøîãî – ïîáîæíå ìîë³ííÿ çà íàñ ïåðåä Ãîñïîäîì". Ïðåäêè, ÿê³ çàéìàþòü âåðõí³é ðÿä ³êîíîñòàñó, ñõèëÿþòüñÿ ïåðåä Áîãîì Îòöåì. À ïðîðîêè – ïåðåä îáðàçîì Áîãîðîäèö³, "ÿêà ïðåäñòàâëÿº â ëîí³ ñâîºìó îáðàç íàðîäæåíîãî â³ä íå¿ Ñèíà Áîæîãî", ïðèõ³ä ßêîãî áóâ ïðîâ³ùåíèé öèìè ïðîðîêàìè. Çîëîòèñò³ í³ìáè íàâêîëî ëèê³â ñâÿòèõ ñèìâîë³çóþòü ñÿéâî ñâÿòîñò³. ²êîí³ âëàñòèâèé ñòðîãèé ³ íàïðóæåíèé êîëîðèò, ÿêèé áóäóºòüñÿ íà ïîºäíàíí³ ù³ëüíîãî æîâòî-êîðè÷íåâîãî ôîíó ç òåìíî-çåëåíèìè ³ ÷åðâîíèìè òîíàìè îäÿãó ³ "ïîçåìà".

Íàóì ÷àñò³øå çîáðàæóºòüñÿ ñèâî÷îëèì ñòàðöåì, â ñèíüîìó õ³òîí³, êîðè÷íåâîìó, âîõðèñòîìó àáî âèøíåâîìó ãèìàò³¿, íà íîãàõ ñàíäàë³, àëå â ³êîíîãðàô³¿ ïðîðîêà çóñòð³÷àþòüñÿ ³ ³íø³ êîë³ðí³ ïîºäíàííÿ îäÿãó.  ðóêàõ ñóâ³é ç öèòàòîþ ç Êíèãè ïðîðîêà Íàóìà. Ó÷åíü ÷èòຠìîëèòâó äî ïðîðîêà Íàóìà Ó÷åíü. Ìîëèòâà äî ñâÿòîãî ïðîðîêà Íàóìà  ³ì'ÿ Îòöÿ, ³ Ñèíà, ³ Ñâÿòîãî Äóõà. Ñâÿòèé îò÷å Íàóì, Ïîâåðíè îòðîêà ìîãî íà ðîçóì, Äàé éîìó áëàãîñëîâåííÿ íà çàòÿòå â÷åííÿ, Ïàì'ÿòü éîãî óêð³ïè, ñòàðàííÿ ïðîáóäè. ³çüìè éîãî ðóêó, â³äæåíè ë³íü ³ ñêóêó. Íåõàé áóäå öåé îòðîê íà óìîê ñêîð ³ â íàóö³ ñïîð. Íèí³, ³ ïîâñÿê÷àñ, ³ íà â³êè â³ê³â. Àì³íü. Ó÷èòåëü: Ìîëîäö³, âè äîáðå âïîðàëèñÿ ç³ âñ³ìà çàâäàííÿìè. Äàâàéòå, ä³òè, íàñë³äóâàòè Ñâÿòèõ, òâîðÿ÷è ò³ëüêè äîáð³ ñïðàâè!

IV. ϲÄÑÓÌÎÊ.

– Ùî íîâîãî âè ä³çíàëèñü íà óðîö³?

– Ùî ðîçïîâ³ñòå áàòüêàì óäîìà? Æèò³ÿ ñâÿòèõ íàâ÷àþòü íàñ ëþáîâ³ äî Áîãà ³ äî ëþäåé. Ëþäèíà íå îäðàçó äîñÿãຠäóõîâíî¿ äîñêîíàëîñò³. Öå â³äáóâàºòüñÿ, êîëè âîíà çðîçó쳺 é ïîäîëຠíåãàðíå â ñîá³. Ìè ïîâèíí³ íå ïðîñòî ïðîñèòè ó Áîãà äîïîìîãè ó íàøèõ ñïðàâàõ, à é ñàì³ ïðàöþâàòè. Òîä³, ó ñï³âïðàö³ ç Áîãîì, ìè äîñÿãíåìî ìåòè. Íàñòàâ ÷àñ íàì ïðîùàòèñÿ. À âè îäíå ïðî îäíîãî äáàéòå, äîáðî ³ ëàñêó ³íøèì äàâàéòå! Ó÷èòåëü: Æèòòÿ Ñâÿòèõ äຠíàì âàæëèâèé óðîê: áóòè ùèðèìè, ëàã³äíèìè, ïðàöüîâèòèìè. ² ïîêè âàøå ñåðöå ÷óéíå, äîêëàäàéòå âñå ñâîº ñòàðàííÿ, óñ³ ñâî¿ òóðáîòè äëÿ òîãî, ùîá ò³ëüêè ñâÿòå, ÷èñòå ³ äîáðå âõîäèëî ó âàøó äóøó. Âèõîäèòü ä³â÷èíà-óêðà¿íêà: – Çâåðí³ìîñÿ äî Ñâÿòèõ ³ç ïðîõàííÿì: íåõàé äîïîìîæóòü íàì æèòè â ìèð³ ³ çëàãîä³, ëþáèòè ñâ³é íàðîä, áàòüê³â òà áëèæí³õ ñâî¿õ, äîáðå â÷èòèñÿ, òâîð÷îþ ïðàöåþ ïðèìíîæóâàòè äîáð³ ä³ëà íà áëàãî Óêðà¿íè. Çâó÷èòü ï³ñíÿ "Ìîëèòâà çà Óêðà¿íó" ("Áîæå âåëèêèé ºäèíèé...") ÑÏÈÑÎÊ ÂÈÊÎÐÈÑÒÀÍί ˲ÒÅÐÀÒÓÐÈ: 1. Êóäð³íà Ë.Ì. ³ä ðîäó äî ðîäó. Íàðîäîçíàâñòâî. – Õàðê³â: Òîðñ³íã, 2002.

2.Âàñèëü Ñêóðàò³âñüêèé. - Êè¿â: Âåñåëêà, 1996 3. Äìèòðî Òóïòàëî – Æèò³ÿ ñâÿòèõ.– "Ñâ³÷àäî". – Ëüâ³â, 2008.

4. http://rivne1.tv/Info/?id=41483 5. http://dna.com.ua/2893-14-grudnyaproroka-nauma-den-znan.html 6. https://pon.org.ua/novyny/1895-denproroka-nauma-pokrovitelya-navchannya-inauki.html Í.Ã. ÏÀÒвÌÀÍ â÷èòåëü ã³ìíà糿 ¹9

îëîíêà ïîýçèè ÏÐÎÁÓÆÄÅÍÈÅ ÄÓØÈ Ëó÷ ñâåòà çàñèÿë íåáåñíûì ñâåòîì, Ñâåò ïðîáóæäåíèÿ äóøè. Ìðàê è òåìíîòó ðàññåÿë, Ñâÿòûì Äóõîì çåìëþ îçàðèë. Ëó÷ ñâåòà ïðîáóäèë ïðîùåíüå, Ïóòü äëÿ ñïàñåíüÿ, âå÷íîñòè, çàáâåíüÿ. Îí â ñåðäöå çàðîäèë ñìèðåíüå Çàâåòíûì Áîæüèì Ñëîâîì. Ñïàñåíèå äóøè â ñåðäå÷íîì ïîêàÿíèè, Ñëåçàìè îìûâàåòñÿ îíà. Ãîñïîäü ïðîñòèò ãðåõè ÷åðåç ñòðàäàíèÿ, Ïðèäàñò íàì ñèëû, ñòîéêîñòü äóõà. Íåñÿ ïîáåäó íàä ñîáîþ, Ðàñïðàâèâ êðûëüÿ, ê íåáó ìû ëåòèì. Òû ëó÷èê ñâåòà, äîáðîòû è ñ÷àñòüÿ, Ñîãðåé âñåõ íàñ òåïëîì ñâîèì. Âñ¸ ÿð÷å, ÿð÷å çàáëåñòåë ëó÷ ñâåòà, Ñâåò Áîæåñòâåííîé íåáåñíîé êðàñîòû. Òû íàø Òâîðåö! Òû Öàðü Íåáåñíûé! Òåáÿ ìû ñëàâèì íà âåêà!

28.08.2017. ***

Öàðü Ñëàâû âîçñèÿë íà íåáå, Âî âñ¸ì âåëè÷èè Ñâî¸ì, Âî âñ¸ì Íåáåñíîì ñâåòå. Öàðü âñåõ öàðåé, Âëàäûêà ìèðà, Îòêðûëèñü íåáåñà, äîðîãà ê íåáó. Âñåâûøíèé ñíèçîø¸ë íà çåìëþ, Öåëèòåëü äóø, çåìíûõ ãðåõîâ. Îí ñååò äîáðîòó è âåðó, Íåñ¸ò æèâîå ñëîâî è ëþáîâü. Íàäåæäû ñâåò ëþäåé ïðåîáðàæàåò, Äàðóåò ñ÷àñòüå, ðàäîñòü è ìå÷òó. Êðîòêèõ è ñìèðåííûõ Áîã îáåðåãàåò, Ñïàñèòåëü äóø ïå÷àëè è ñêîðáåé. Îòêðûëèñü Íåáåñà, íàñòàëî âðåìÿ, Çíàì¸íà Áîæèå íàä çåìë¸é ïàðÿò. Ñâåòèëüíèê ïðàâäû òó÷è ðàçãîíÿåò, È Àíãåëû ïîðõàþò â Íåáåñàõ.

25.11.2017. ***

ÑÂÅÒ ÈÑÒÈÍÛ Ñâîåé ñóäüáå ÿ ïðèîòêðûëà äâåðè, È ë¸ãêèé âåòåðîê íàâñòðå÷ó ìíå ïîäóë. Ãëîòî÷åê âîçäóõà ãëîòíó, ÷òîá ðàñòâîðèòüñÿ  ãëóáîêèõ ÷óâñòâàõ âåðû è ëþáâè. È æèçíü ñâîþ ïðîæèòü ÿ çàíîâî ãîòîâà, Çàáóäó ïðîøëîå, êàÿñü çà ãðåõè. ß íå îäíà, ñî ìíîé Õðèñòîñ Ñïàñèòåëü, Åãî ìû äåòè, Ëþáÿùåãî Îòöà.  ñìèðåíèè ïðèõîäèò äóõ îñâîáîæäåíüÿ, ×ðåç ïîêàÿíèå ïóòü ê Ãîñïîäó ëåæèò. Âñÿ íàøà æèçíü - ëèøü îäíî ìãíîâåíüå, Ñëîâà Ãîñïîäíè ê Âå÷íîñòè âåäóò. Ñâîåé ñóäüáå ÿ îòâîðèëà äâåðè, È âåòåð ïåðåìåí â ñåðäöå ÿ âïóùó, Ïðè ñâåòå äíÿ óçðèì Ñâåò èñòèíû Ãîñïîäíåé, Òåì ñàìûì îáðåòàÿ Áîæèé ìèð.

03.11.2017.

Òàòüÿíà ÐÎÌÀÍÎÂÀ

6

¹ 67 2017

Ïðàãíåííÿ äî íåçàëåæíîñò³, àâòîíîìíîñò³ çàêëàäåíå â íàñ ïðèðîäîþ. Ïðîòå äàëåêî íå ó êîæíî¿ ëþäèíè öå ïðàãíåííÿ âèÿâëÿºòüñÿ â àäåêâàòí³é ôîðì³. Áàæàííÿ ùîñü çðîáèòè ñàìîñò³éíî éäå çñåðåäèíè, àëå ëèøå ó òîìó âèïàäêó, êîëè ìè äàºìî éîìó äîçð³òè, íå êâàïèìî äèòèíó ³ íå ï³äøòîâõóºìî. Äèòÿ÷à ñàìîñò³éí³ñòü çàâæäè ö³íóâàëàñÿ áàòüêàìè. ×èì æå âîíà òàê ïðèâàáëþº äîðîñëèõ?

1. Äèòèíà ïðèñòîñîâàíà äî æèòòÿ, í³êîëè íå ïðîïàäå, âñå çìîæå çðîáèòè ñàìà – áàòüêè ñïîê³éí³ çà ¿¿ ìàéáóòíº.

2. Êîëè äèòèíà ìîæå ïîêëîïîòàòèñÿ ïðî ñåáå, áàòüêàì íå ïîòð³áíî âèòðà÷àòè íà öå ñâî¿ ÷àñ ³ ñèëè.

3. Ó îñåë³ çðîñòຠïîì³÷íèê: ó ìàãàçèí ñõîäèòü, îá³ä ïðèãîòóº, ç ìîëîäøèì áðàòèêîì ïîáàâèòüñÿ.

4. Ñàìîñò³éíîþ äèòèíîþ ìîæíà ïèøàòèñÿ. "ßêà ó âàñ ³ðà ñàìîñò³éíà! Ñàìà âîäèòü áðàòèêà â ñàäîê!" ² áàòüê³âñüêà ãîðä³ñòü çë³òຠäî íåáåñ, àäæå öå âîíè çìîãëè, âîíè âèõîâàëè, âîíè âïîðàëèñÿ ç áàòüê³âñüêîþ â³äïîâ³äàëüí³ñòþ. Ìîëîäö³, "ï'ÿòü"! Àëå çâåðí³òü óâàãó: ëèøå ïåðøèé ïóíêò ñïèñêó ìຠâ³äíîøåííÿ äî ñàìî¿ äèòèíè, îñòàíí³ òðè ïóíêòè – ïðî çðó÷í³ñòü áàòüê³â. ² òóò êîæíà ñ³ì'ÿ âèáèðຠñâîþ äîðîãó ³ ñâ³é áàëàíñ.

САМ НЕ ПО РОКАХ ÙÎ ÐÎÁÈÒÈ, ÀÁÈ... ßê æå çðîáèòè òàê, ùîá äèòèíà ñàìà îäÿãàëàñÿ, ¿ëà, ïðèáèðàëà ³ãðàøêè, ðîáèëà óðîêè? Ñïåðøó – ðîç³áðàòèñÿ, à ÷è õî÷å âîíà ö³º¿ ñàìîñò³éíîñò³. ×è ïðàãíå âîíà ñòàòè íåçàëåæíîþ. ßêùî í³, âàæëèâî çì³ñòèòè ôîêóñ ç ñàìîñò³éíîñò³ íà ñòâîðåííÿ êîíòåêñòó, íåîáõ³äíîãî äëÿ ðîçâèòêó âíóòð³øíüî¿ çð³ëîñò³. Éäåòüñÿ ïðî ôîðìóâàííÿ íàä³éíèõ, áåçïå÷íèõ ñòîñóíê³â ³ç çíà÷èìèì äîðîñëèì (ìàìîþ/òàòîì/áàáóñåþ), ÿêèé ïðîâîäèòü íàéá³ëüøå ÷àñó ç äèòèíîþ: áëèçüêèé êîíòàêò, äóøåâí³ñòü, ì³í³ìàëüíå ðîçä³ëåííÿ. Âàæëèâî, ùîá äèòèíà â³ä÷óâàëà òåïëî, ìîãëà â³ëüíî âèðàæàòè ñâî¿ ïî÷óòòÿ ³ åìîö³¿, çíàëà, ùî ¿¿ ïðèéìóòü ³ çðîçóì³þòü. Íåîáõ³äíî ñòâîðèòè òàêó îáñòàíîâêó, â ÿê³é äèòèíà â³ä÷óâàòèìå ñåáå â áåçïåö³, çíàòèìå, ùî ¿¿ ï³äòðèìàþòü ³ äîïîìîæóòü ïðè âèíèêíåíí³ òðóäíîù³â. Îñü â òàê³é ñèòóàö³¿ ó äèòèíè àêòèâ³çóºòüñÿ áàæàííÿ ñòàòè àâòîíîìíîþ, ðîáèòè ùîñü ñàìîñò³éíî. ², íàâïàêè, ÷èì á³ëüøå ìè "âèøòîâõóºìî" äèòèíó â ñàìîñò³éíå ïëàâàííÿ áåç ¿¿ âíóòð³øíüîãî áàæàííÿ, òèì á³ëüøå âîíà ïðàãíå íàçàä ï³ä áàòüê³âñüêå êðèëî ³ òèì ìåíøå õî÷å ðîáèòè ùîñü ñàìà. ßêùî æ ó äèòèíè âñå ãàðàçä ç ïðàãíåííÿì äî íåçàëåæíîãî ôóíêö³îíóâàííÿ, âàæëèâî öå "íå çëàìàòè". Ðîçâèòîê ñàìîñò³éíîñò³ éäå ó âëàñíîìó äëÿ êîæíî¿ äèòèíè òåìï³. Íå ïîòð³áíî ¿¿ êâàïèòè. Á³ëüøå òîãî,

òàêîãî ðîäó âòðó÷àííÿ ëèøå óñêëàäíþº ðîçâèòîê: âêëþ÷ຠîï³ð, ðóéíóº ñòîñóíêè, ùî ïðèâîäèòü äî òèì÷àñîâî¿ (äî âèïðàâëåííÿ ñèòóàö³¿ ³ç ñòîñóíêàìè) çóïèíêè ðîçâèòêó. ÑÀÌÎÑÒ²ÉͲÑÒÜ – Â²Ä ÑËÎÂÀ "ÑÀÌ"? ×àñòî áàòüêè íàìàãàþòüñÿ òðåíóâàòè ñàìîñò³éí³ñòü, í³áè öå íàâèê. Äèòèíà ùå íå âñòèãëà â³ä÷óòè âíóòð³øí³é ³ìïóëüñ äî àâòîíîìíèõ ïðîÿâ³â, íå âñòèãëà çàõîò³òè íàâ÷èòèñÿ îäÿãàòèñÿ (íàïðèêëàä), à ìè âæå ðîçïîâ³äàºìî, ïîêàçóºìî, ÷åêàºìî ïîâòîðåííÿ, à ïîò³ì ÷åêàºìî, ùî òåïåð âîíà çàâæäè îäÿãàòèìåòüñÿ ñàìà. Àäæå æ ó쳺, ìè ñàì³ áà÷èëè, ÿê âîíà çàñòåáíóëà ãóäçèê àáî íàä³ëà øòàíè! Ïðîòå áåç äîçð³ëî¿ ìîòèâàö³¿ íàø³ ñïðîáè ñôîðìóâàòè ³ âèõîâàòè ñàìîñò³éí³ñòü áóäóòü ïðîñòî äðåñóðîþ. Çàâ'ÿçàòè øíóðêè áåç äîïîìîãè ìàìè, âáèòè öâÿõ áåç äîïîìîãè òàòà, ñõîäèòè â ìàãàçèí ³ êóïèòè ïðîäóêòè ³ç ñïèñêó áàáóñ³, âèêîíàòè çàâäàííÿ ç ìàòåìàòèêè – ô³çè÷íèì ïðîÿâàì ñàìîñò³éíîñò³ íàâ÷èòèñÿ íåñêëàäíî. Àëå ³ òóò âèíèêàþòü ïðîáëåìè. Íàïðèêëàä, áàòüêè ÷àñòî ñêàðæàòüñÿ, ùî äèòèíà íå ïðèáèðຠ³ãðàøêè, íå ðåàãóº íà ïðîõàííÿ, à ÿêùî ³ îá³öÿº ïðèáðàòè, òî ìèíå ãîäèíà, à â³ç ³ íèí³ òàì. Ïîãðîçè âèêèíóòè íåïðèáðàíå ³ íàâ³òü âèêîíàííÿ öèõ ïîãðîç òåæ íå ïðèçâîäÿòü äî áàæàíîãî ðåçóëüòàòó – ñàìîñò³éíîãî ïðèáèðàííÿ. ×îìó?

Ñàìîñò³éí³ñòü íå âèíèêຠïî êëàöàííþ ïàëüö³â, ¿¿ íå ìîæíà "ïðèùåïèòè" àáî "âèõîâàòè", äî íå¿ íå ìîæíà "ïðèâ÷èòè". Äëÿ ñàìîñò³éíîñò³ ó äèòèíè ïîâèíåí ñïî÷àòêó äîçð³òè ìîçîê. Òåðì³íè òàêîãî äîçð³âàííÿ ³íäèâ³äóàëüí³, àëå öå ð³äêî â³äáóâàºòüñÿ ðàí³øå 9-10 – ð³÷íîãî â³êó. Ùî æ âèõîäèòü: ïîòð³áíî ïðèáèðàòè çà äèòèíîþ ³ãðàøêè àæ äî 10 ðîê³â? Çâè÷àéíî, í³. Àëå ³ ÷åêàòè, ùî äèòèíà ðîáèòèìå öå ñàìà ëèøå òîìó, ùî âè öüîãî õî÷åòå, íå âàðòî. ßêùî äèòèíà ñàìà íå áà÷èòü âàæëèâîñò³ â äîãëÿä³ çà ³ãðàøêàìè, çîâí³øí³ì âèãëÿäîì, çáîðîì íà ñåêö³þ – âàø³ âèìîãè âîíà ñïðèéìå ÿê ïðèìóñ àáî êîíòðîëü. ² òå, ³ ³íøå ìîæå ñïðèÿòè ðóéíóâàííþ âàøèõ ç íåþ ñòîñóíê³â. Ùî æ ðîáèòè? Çàâæäè êðàùå äèâèòèñÿ âïåðåä. Ùî âè õî÷åòå îòðèìàòè íà âèõîä³? Ò³ëüêè ÷èñòó ê³ìíàòó? Àäæå áóäü-ÿêà ñèòóàö³ÿ – öå ìîæëèâ³ñòü ùîñü äîíåñòè äî äèòèíè, ïîêàçàòè ¿é ïðèêëàä, ÿêèé âîíà ïîò³ì â³äòâîðèòü â ñâî¿é ñ³ì'¿ ç³ ñâî¿ìè ä³òüìè. "ßêùî ÿ ñêàçàëà – òàê ³ áóäå! Íå ïðèáåðåø ³ãðàøêè – âèêèíó!" Òàê, äèòèí³ âàæëèâî ðîçóì³òè êîðäîíè ³ òå, ùî ñëîâî áàòüê³â – íåïîðóøíå. Àëå òóò âèïàäîê ÿâíî íåï³äõîäÿùèé. "Ñàì ðîçêèäàâ – ñàì ³ ïðèáèðàé!" Àëå ÷è ìîæå äèòèíà çðîáèòè öå â ñâîºìó â³ö³? Àäæå íàâåñòè ëàä – öå íå ïðîñòî âçÿòè ³ãðàøêó, â³äíåñòè â ïîòð³áíå ì³ñöå ³ òàì ïîêëàñòè â ÿùèê (ÿê öå áà÷èòüñÿ áàòüêàì)! Çàéíÿòèñÿ íàâåäåííÿì

7

¹ 67 2017 ëàäó – îçíà÷ຠïåðåðâàòè ñâîþ ö³êàâó ãðó, äîâåñòè ñîá³ íåîáõ³äí³ñòü ³ âàæëèâ³ñòü ïðèáèðàííÿ ³ãðàøîê ("çàìîòèâóâàòè" ñåáå ôàêòè÷íî íà ïîäâèã!), â³äêëàñòè çàäîâîëåííÿ â ÷àñ³ (çàâòðà äîãðàþ) – ³ âñå öå íà äîãîäó ðîáîò³ (ïðèáèðàííþ), ÿêà ïîòð³áíà çîâñ³ì íå ¿é, à ìàì³! Êðàùèé óðîê, ÿêèé áàòüêè ìîæóòü äàòè â ö³é ñèòóàö³¿, – öå ïîêàçàòè, ùî äèòèíà ìîæå ðîçðàõîâóâàòè íà äîïîìîãó áëèçüêèõ. Ùî ÿêùî âîíà ïîïðîñèòü ïðî äîïîìîãó, äîðîñë³ íå çàëèøàòü ¿¿ íàîäèíö³ ç íåîáõ³äí³ñòþ ïðèáèðàííÿ ³ãðàøîê. Äîïîìîæ³òü äèòèí³ ïðèáðàòè ³ãðàøêè. ² äîïîìàãàéòå êîæíîãî ðàçó äî

òè çà ñïèñêîì, àëå ³ ñêëàñòè òàêèé ñïèñîê ñàìà. À ÿêùî ó ïðîäàæó íå áóäå ìîëîêà ïîòð³áíî¿ ìàðêè, çìîæå ñàìîñò³éíî ïðèéíÿòè ð³øåííÿ, ÿêå ³íøå ìîëîêî êóïèòè. Àáî, ÿêùî ìîëîêà íå áóäå çîâñ³ì, ÿê ³ ÷àñó íà ³íøèé ìàãàçèí, ï³äë³òîê çìîæå ïðèäóìàòè, ùî ïðèãîòóâàòè âäîìà çàì³ñòü ìëèíö³â, äëÿ ÿêèõ ïîòð³áíå áóëî ìîëîêî, ³ êóïèòè ïðîäóêòè äëÿ íîâî¿ ñòðàâè. Íåìîæëèâî ïðèâ÷èòè äèòèíó äî òàêî¿ ñàìîñò³éíîñò³, âîíà íå âèõîâóºòüñÿ. Öå íå òðåíîâàíèé íàâèê, à ïðîöåñ. Ãëèáèííèé, ñêëàäíèé, ñåðéîçíèé. Ñàìîñò³éí³ñòü â³ä ñëîâà "Ñàìî". Ñàìî äîçð³º. Íå ðàí³øå, í³æ äîç𳺠ìîçîê.

òîãî ÷àñó, ïîêè ¿é öå áóäå ïîòð³áíî. ² êîëè-íåáóäü âîíà ïðèãîòóº âàì ñþðïðèç: ïðèáåðå ³ãðàøêè ñàìà. Âîíà çðîáèòü öå íå ç-ï³ä ïàëèö³, à òîìó, ùî òåïåð âîíà ìîæå, âîíà äîðîñëà. Àäæå ñàìîñò³éí³ñòü – öå ïë³ä äîðîñë³øàííÿ. Ó ÿêèéñü ìîìåíò ó äèòèíè âèñòà÷èòü ñèë ïðèáðàòè ³ãðàøêè ñàìîñò³éíî ³ áóäå äîñèòü âïåâíåíîñò³ â òîìó, ùî, ÿêùî âîíà ðàïòîì ïåðåîö³íèëà ñâî¿ ñèëè, âè çàâæäè ïðèéäåòå ¿é íà äîïîìîãó. Êîëè âîíà âïåâíèòüñÿ â öüîìó øëÿõîì áàãàòîêðàòíèõ ïåðåâ³ðîê, ïðîáëåìà ç ³ãðàøêàìè ìèíå ñàìà ñîáîþ.

Ïðîòå âàæëèâî ïàì'ÿòàòè, ùî äîçð³âàííÿ ìîçêó – íåîáõ³äíà, àëå íåäîñòàòíÿ óìîâà äëÿ ðîçâèòêó ñàìîñò³éíîñò³. Áåç ì³öíèõ äèòÿ÷îáàòüê³âñüêèõ ñòîñóíê³â, â³ëüíèõ â³ä ïîñò³éíîãî ïîøóêó äèòèíîþ ëþáîâ³ ³ ïðèéíÿòòÿ, ñàìîñò³éí³ñòü ðîçâèâàòèñÿ íå áóäå. Êîëè äèòèíà äîçð³º, âîíà ñïðàâëÿòèìåòüñÿ ç òèìè ÷è ³íøèìè ñèòóàö³ÿìè. À äîêè öå íå ñòàëîñÿ, ìè äîïîìàãàºìî ¿é ïðîæèâàòè áóäü-ÿê³ â³ä÷óòòÿ ³ ï³äòðèìóºìî ¿¿ íà äîðîç³ äîðîñë³øàííÿ.

ÑÀÌÎÑÒ²ÉͲÑÒÜ – Â²Ä ÑËÎÂÀ "ÑÀÌÎ"? Êðàùå, ùî ìè ìîæåìî çðîáèòè äëÿ ñâ äèòèíè, – äîçâîëèòè ¿é ðîçâèâàòèñÿ ó âëàñíîìó òåìï³. Ìè íå çíàºìî, ÿêèé òåìï îïòèìàëüíèé, ìè ìîæåìî ëèøå ÷åêàòè, â³ðÿ÷è â ïðèðîäó äèòèíè ³ íàäàþ÷è äîïîìîãó ³ ï³äòðèìêó òàì, äå öå ïîòð³áíî. Ïðèéäå ÷àñ, ³ äèòèíà, ÿêà ï³äðîñëà, çìîæå íå ëèøå êóïèòè ïðîäóê-

ÊÐÎÊ ÇÀ ÊÐÎÊÎÌ Îäíà ç íàéàêòóàëüí³øèõ áàòüê³âñüêèõ âèìîã – ùîá äèòèíà ñàìà ÷èñòèëà çóáè. Íàé÷àñò³øà ïðè÷èíà, ÷åðåç ÿêó ä³òè íå õî÷óòü öüîãî ðîáèòè, – áàòüê³âñüêèé ïîñï³õ. Àëå â ðîçâèòêó ä³éñíî¿ ñàìîñò³éíîñò³ ïîñï³õó íåìຠì³ñöÿ! Ó ³äåàë³ ïðîöåñ ìîæå âèãëÿäàòè òàê. Ñïî÷àòêó, ïîêè äèòèíà äóæå ìàëà, ìàìà ÷èñòèòü ¿é çóáè ñàìà. Äèòèíà ëèøå ñïîñòåð³ãàº, ÿê âîíà öå ðîáèòü, äèâèòüñÿ ñò³ëüêè,

ñê³ëüêè ¿é íåîáõ³äíî ÷àñó. Ïîò³ì, êîëè äèòèíà äîçð³ëà äî íàñòóïíî¿ ñòà䳿 ³ ÿêùî ¿é ö³êàâî, âîíà ïðèºäíóºòüñÿ äî ïðîöåñó – ÷èñòèòü çóáè ðàçîì ç ìàìîþ. Âîíà ðîáèòü ñàìà, ùî ìîæå, îñòàííº äî÷èùຠìàìà. Àáî, ìîæëèâî, âîíà ïðîñèòü ìàìó óçÿòè ¿¿ ðóêó ³ç çóáíîþ ù³òêîþ ñâîºþ ðóêîþ ³ íàïðàâëÿòè, ïîêàçóþ÷è, ÿê ïîòð³áíî ÷èñòèòè. Öþ ñòàä³þ ìîæíà ïîð³âíÿòè ³ç çîíîþ íàéáëèæ÷îãî ðîçâèòêó äèòèíè, ïðî ÿêó òàê áàãàòî ïèñàâ Ë.Ñ. Âèãîòñüêèé, ðàäÿíñüêèé ïñèõîëîã, òâîðåöü êîíöåïö³¿ ðîçâèòêó âèùèõ ïñèõ³÷íèõ ôóíêö³é: êîëè äèòèíà ìîæå çðîáèòè ùî-íåáóäü ïîêè ùî ò³ëüêè ï³ä êåð³âíèöòâîì äîðîñëîãî. Ïîò³ì ïðèõîäèòü ìîìåíò, êîëè äèòèíà ìîæå ÷èñòèòè çóáè ñàìà, àëå ìàìà ïðè öüîìó çíàõîäèòüñÿ ïîðó÷ ³ ãîòîâà ó áóäü-ÿêèé ìîìåíò äîïîìîãòè. Öå âêðàé âàæëèâî – àäæå ï³äòðèìêà ìàìè äîäຠâïåâíåíîñò³ ó âëàñíèõ ñèëàõ. ² âðåøò³-ðåøò äèòèíà ÷èñòèòü çóáè ñàìà, áåç ìàìè. Öå çîíà àêòóàëüíîãî ðîçâèòêó – òå, ùî äèòèíà ìîæå çðîáèòè áåç äîïîìîãè äîðîñëèõ. Àëå íàâ³òü íà öüîìó åòàï³ ìàìà õî÷ ³ "íà êóõí³" (çàéíÿòà ñâî¿ìè ñïðàâàìè, íå ñòî¿òü ïîðÿä), àëå ãîòîâà çàâæäè ïðèéòè íà äîïîìîãó. Âïðîäîâæ âñüîãî øëÿõó äîçð³âàííÿ ñàìîñò³éíîñò³ ìè äîïîìàãàºìî äèòèí³ ïåðåæèâàòè ¿¿ â³ä÷óòòÿ ç ïðèâîäó "ó ìåíå íå âèõîäèòü": ï³äòðèìóºìî, ï³äáàäüîðþºìî, íàäèõàºìî. ² ïðàãíåìî, ùîá âîíà íå ïðîñòî çðîáèëà òó ÷è ³íøó ä³þ, à ùîá ó äèòèíè ñôîðìóâàëàñÿ âíóòð³øíÿ ïîòðåáà, ä³éñíå ïðàãíåííÿ äî àâòîíîìíîñò³. Íàïðèêëàä, ÷åêàºìî, ùî äèòèíà ñàìà çàõî÷å ä³éòè äî øêîëè àáî ñïîðòèâíî¿ ñåêö³¿, ñàìà ïðîñèòèìåòüñÿ ñõîäèòè â ìàãàçèí, à íå çàñòàâëÿºìî ¿¿ íàä ñèëó ³ íå âìîâëÿºìî. Öå áàæàííÿ íåîäì³ííî âèíèêíå, ÿêùî íå íàâàíòàæóâàòè äèòèíó â³äïîâ³äàëüí³ñòþ çàâ÷àñíî. Ïàì'ÿòàéòå, ùî óì³ííÿ ðîáèòè ùîñü ñàìîñò³éíî ùå íå îçíà÷ຠñàìîñò³éí³ñòü. Ìîæíà íàâ÷èòèñÿ ïîâîäèòèñÿ "ÿê äîðîñëèé", àëå çàëèøàòèñÿ ³íôàíòèëüíèì ³ çàëåæíèì. Ìîæíà ïðèâ÷èòè äèòèíó ïðèáèðàòè çà ñîáîþ ³ç ñòîëó òàð³ëêó, òà âàðòî çì³íèòèñÿ îáñòàâèíàì (íàïðèêëàä, äèòèíà íà ÿêèéñü ÷àñ ïî¿äå ïîãîñòþâàòè ó áàáóñ³), ³ âîíà, ç âåëèêîþ ÷àñòêîþ â³ðîã³äíîñò³, ïåðåñòàíå ðîáèòè öþ íàòðåíîâàíó, ïðèâíåñåíó ççîâí³ ä³þ. Öå íå ä³éñíà ñàìîñò³éí³ñòü, à ¿¿ ³ì³òàö³ÿ. Ëàðèñà ÏÎÊÐÎÂÑÜÊÀ (æ-ë "Âèíîãðàä")

8

¹ 67 2017

Ïðî ïñèõîëîã³÷í³ ïðîáëåìè êîæíîãî "Çíàºòå, ÷îìó çàðàç ñò³ëüêè ïñèõ³÷íîõâîðèõ?" – "Íó, íàïåâíî, æèòòÿ òàêå ï³øëî – âàæêå". – "ͳ, ïðîñòî ë³êàð³â, ÿê³ ñòàâëÿòü ä³àãíîçè, òåïåð á³ëüøå". ßê íå äèâíî, öåé àíåêäîò äîñèòü òî÷íî ïåðåäຠõðèñòèÿíñüêèé ïîãëÿä íà äóøåâíå çäîðîâ'ÿ. Àëå, çâè÷àéíî æ, íå â òîìó ñåíñ³, í³áè ë³êàð³ áåçâ³äïîâ³äàëüíî ñòàâëÿòüñÿ äî ä³àãíîñòèêè. À â òîìó, ùî äóøà ëþäèíè ï³ñëÿ åäåìñüêî¿ êàòàñòðîôè âèÿâèëàñÿ ñåðéîçíî ïîøêîäæåíà, ³ íàñë³äêè ö³º¿ òðàâìè êîæåí ç íàñ íåñå â ñîá³ âñå æèòòÿ. Ç öüîãî, ìàáóòü, ³ âàðòî ïî÷àòè ðîçìîâó ïðî ïàñòêè, ÿê³ XXI ñòîë³òòÿ ñòàâèòü äëÿ äóø³ ñó÷àñíî¿ ëþäèíè. Çëî ï³çíàíî, ïðîòå Õî÷à òàêà ðîçìîâà äàâíî âæå ïî÷àòà ³ áåç íàñ. гäêå Ç̲ íå ïèñàëî àáî íå ãîâîðèëî ïðî òå, ÿê òðàâìóþòü ïñèõ³êó ñó÷àñíî¿ ëþäèíè íîâ³ ðåà볿, ùî óâ³éøëè äî íàøîãî æèòòÿ çà îñòàíí³ ðîêè. Òóò ³ íàäàêòèâíèé ðèòì æèòòÿ, ùî âãàíÿº ëþäèíó â ñòàí áåçïåðåðâíîãî ñòðåñó, ³ ³íòåðíåò-çàëåæí³ñòü, ³ áàæàííÿ â³äïîâ³äàòè òèì êðèòåð³ÿì óñï³õó, ÿê³ áåçïåðåðâíî âäîâáëþþòü â ¿¿ ñâ³äîì³ñòü ðåêëàìà ³ ÷èñëåíí³ òåëåøîó, ³ êóëüò âæèòêó ó âèãëÿä³ øîïîãîë³çìó, àáî áåçê³íå÷íîãî ïðàãíåííÿ çàâîëîä³òè íîâèìè ñìàðòôîíàìè, àâòîìîá³ëÿìè, ³ âçàãàë³ – "âñ³ì íàéìîäí³øèì öüîãî ñåçîíó". ²íôîðìàö³¿ ïðî ïîãðîçè äóøåâíîìó çäîðîâ'þ ñüîãîäí³ á³ëüø í³æ äîñòàòíüî. ² ðåöåïò, ïîøèðþâàíèé Ç̲ òóò, ÿê ïðàâèëî, íåâèò³þâàòèé ³ ïðîñòèé: "Ïðî÷èòàé òå, ùî ìè òîá³ ïðîïîíóºìî, ³ ðîáè, ÿê íàïèñàíî. Óñâ³äîì ïðîáëåìó, ïðèáåðè ¿¿ ç³ ñâîãî æèòòÿ – ³ áóäåø çäîðîâèé". Ïðîòå êîæåí ç íàñ çíàº, ùî íà ïðàêòèö³ âñå âèõîäèòü çîâñ³ì íå òàê ãëàäêî, à íàé÷àñò³øå – íå âèõîäèòü çîâñ³ì. Íó, íàïðèêëàä, õòî ç àêòèâíèõ êîðèñòóâà÷³â ñîö³àëüíèõ ìåðåæ ùå íå óñâ³äîìèâ, ùî öå òåæ àáñîëþòíî ðåàëüíà çàëåæí³ñòü, ñõîæà ç òþòþíîâîþ àáî àëêîãîëüíîþ? Âåëè÷åçíà ê³ëüê³ñòü ëþäåé íà âëàñíîìó äîñâ³ä³ ïåðåêîíàëàñÿ, ùî "çàâèñàííÿ" â òîìó æ "Ôåéñáóö³" àáî "Âêîíòàêò³" 䳺 íà ¿õ äóøåâíå æèòòÿ íåñïðèÿòëèâî. Âîíè ä³éñíî ùèðî áàæàëè á ïðèïèíèòè öþ ïðàêòèêó, àëå, íà æàëü, ïðîäîâæóþòü äåíü çà äíåì ãîäèíàìè ñèä³òè â ñîöìåðåæàõ, ç íîòêàìè ïðèðå÷åíîñò³ ïóáë³êóþ÷è íà ñâî¿õ ñòîð³íî÷êàõ â òîìó æ ÔÁ ðåïë³êè ïðî òå, ùî ñîö³àëüí³ ìåðåæ³ – çëî. Âèíèêຠäèâíà ñèòóàö³ÿ: çëî ï³çíàíå, éîãî ðóéí³âí³ñòü äëÿ çäîðîâ'ÿ äóø³

íå âèêëèêຠñóìí³â³â, áàæàííÿ ïîçáàâèòèñÿ â³ä ö³º¿ ïðîáëåìè â íàÿâíîñò³. Àëå ïðè öüîìó ëþäèíà ÷îìóñü çàëèøàºòüñÿ ð³âíî òàì æå, äå ³ áóëà äî óñâ³äîìëåííÿ ñâ çàëåæíîñò³, ïëþñóþ÷è äî îäí³º¿ á³äè ³íøó – ã³ðêå â³ä÷óòòÿ âëàñíîãî áåçñèëëÿ ïðîòè î÷åâèäíîãî çëà. À Ç̲ òèì ÷àñîì ïðîïîíóº ¿é âñå íîâ³ ³ íîâ³ ïîðö³¿ ðåöåïò³â ïî áîðîòüá³ ç ³íòåðíåò-çàëåæí³ñòþ, øîïîãîë³çìîì ³ ³íøèìè "äóøåâíèìè ðîçëàäàìè ñòîë³òòÿ". Ïðè÷èíà äàðåìíîñò³ öèõ ðåöåïò³â äîñèòü ïðîñòà: âîíè ïåðåäáà÷àþòü, ùî ëþäèíà â ñâî¿é îñíîâ³ çäîðîâà äóøåþ, ³ òðåáà ëèøå òðîõè ¿¿ ï³äïðàâèòè òàì, äå âîíà ï³ääຠñåáå íåáåçïåö³. Àëå ç òî÷êè çîðó íå ïîïóëÿðíî¿, à íàóêîâî¿ ïñèõîëî㳿 ñèòóàö³ÿ âèãëÿäຠêóäè ñóìí³øå.

Íåìຠçäîðîâèõ, º íåäîîáñë³äóâàí³

Äîðå÷íî çàóâàæèòè, òàêèé ïîãëÿä íà ëþäñüêó ïñèõ³êó ñïîâíà óçãîäæóºòüñÿ ç ïðàâîñëàâíèì â÷åííÿì ïðî ëþäèíó. Òàê, ïðåïîäîáíèé ѳìåîí Íîâèé Áîãîñëîâ ïèøå ïðî öþ ïîøêîäæåí³ñòü íàøîãî ïñèõ³÷íîãî æèòòÿ: "Ç ÷àñó Àäàìîâîãî çëî÷èíó ðîçòë³ëèñÿ âñ³ ïðèðîäí³ ñèëè ëþäñüêîãî ºñòâà, òîáòî ðîçóì, ïàì'ÿòü, óÿâà, âîëÿ, â³ä÷óòòÿ, ÿê³ âñ³ ïîºäíóþòüñÿ â ÷àñòèíàõ äóø³. Ðîçòë³ëèñÿ, àëå íå çíèùèëèñÿ. ×îìó ëþäèíà ìîæå ì³ðêóâàòè, àëå íå ìîæå ì³ðêóâàòè ïðàâèëüíî; ìîæå ä³ÿòè, àëå ä³ÿòè áåçðîçñóäíî. Ç ö³º¿ ïðè÷èíè âñå, ùî âîíà äóìຠ³ ïðèäóìóº, ùî çàãàäóº ³ ðîáèòü, äî ÷îãî ñõèëÿºòüÿ ³ â³ä ÷îãî â³äâåðòàºòüñÿ, âñå öå êðèâî, êîñî, ïîìèëêîâî". Öÿ ïîøêîäæåí³ñòü ëþäñüêî¿ äóø³ º ãð³õîì, ÿêùî òàê ìîæíà âèðàçèòèñÿ, ñïàäêîâîþ õâîðîáîþ, ÿêîþ ç ÷àñ³â Àäàìà ñòðàæäຠâñå ëþäñòâî íåçàëåæíî â³ä òîãî, ÿêå ñòîë³òòÿ íà äâîð³.

˳êàð³ æàðòóþòü: íåìຠçäîðîâèõ ëþäåé, º íåäîîáñë³äóâàí³. ßê ³ ó âñÿêîìó æàðò³, òóò º ëèøå äîëÿ æàðòó. ßêùî ãîâîðèòè ïðî äóøåâíå çäîðîâ'ÿ, òî ³äåàëüíî çäîðîâà â ïñèõ³÷íîìó â³äíîøåíí³ ëþäèíà – öå äóæå óìîâíå ïîíÿòòÿ. Ó ðåàëüíîñò³ æ êîæíà ëþäèíà ùå ç ðàííüîãî äèòèíñòâà (à ³íêîëè íàâ³òü ç âíóòð³óòðîáíîãî ïåð³îäó ðîçâèòêó) âîëî䳺 ñâî¿ì ³íäèâ³äóàëüíèì íàáîðîì ïñèõîëîã³÷íèõ ïðîáëåì. Òàêèé íàá³ð çãîäîì îáðîñòàòèìå âñå íîâèìè ³ íîâèìè ïîäðîáèöÿìè, áóäå âèäîçì³íþâàòèñÿ, äîïîâíþâàòèñÿ îñîáëèâîñòÿìè, âëàñòèâèìè êîæíîìó â³êó. Ö³ ïðîáëåìè ìîæóòü íå äîñÿãàòè êðèòè÷íèõ çíà÷åíü, çà ÿêèìè ïî÷èíàºòüñÿ âëàñíå ïñèõ³÷íà õâîðîáà àáî ðîçëàä. Àëå ïåðåäóìîâè äî íèõ ïðèñóòí³ â êîæíîìó ç íàñ, é ³ãíîðóâàòè öåé ôàêò áóëî á âêðàé áåçðîçñóäíî.

×è îçíà÷ຠöå, ùî ðîçìîâà ïðî ïñèõîëîã³÷í³ ïîãðîçè XXI ñòîë³òòÿ íå ìຠñåíñó? Çâè÷àéíî æ, í³. Òàê, ïîøêîäæåí³ñòü ëþäñüêî¿ ïðèðîäè ïðîÿâëÿëà ñåáå ó âñ³ ÷àñè, ïðîòå êîæíà åïîõà ñòâîðþâàëà íàéá³ëüø ñïðèÿòëèâèé ãðóíò äëÿ àáñîëþòíî ïåâíèõ ïñèõ³÷íèõ â³äõèëåíü. ² ÿêùî ãîâîðèòè ïðî ñó÷àñí³ñòü, òî îäí³ºþ ç îñíîâíèõ ¿¿ ïðèêìåò ìîæíà íàçâàòè ïîÿâó ó ëþäèíè ïîòðåá, ÿê³ íå º ïðèðîäíèìè, àëå ïðè öüîìó òàêîæ íå º ³ íàñë³äêîì ÿêîãî-íåáóäü îðãàí³÷íîãî àáî ïñèõ³÷íîãî çàõâîðþâàííÿ, õî÷à ³ ï³ääàþòüñÿ ïñèõîëîã³÷íîìó ïîÿñíåííþ. Êàæó÷è ïðîñò³øå, öå äåÿê³ "âèâèõè" â äóøåâíîìó æèòò³ ëþäèíè, ÿê³ á³ëüøîþ ÷è ìåíøîþ ì³ðîþ óñêëàäíþþòü ¿¿ æèòòÿ.

ß õî÷ó, ùîá ìåíå ëþáèëè

9

¹ 67 2017 Ñàìå ö³, ³ òàê âæå ðîçõèòàí³, íàø³ äóøåâí³ âëàñòèâîñò³ âèÿâèëèñÿ ãîëîâíîþ ì³øåííþ âñ³õ íàïàñòåé, ÿê³ îáðóøèëèñÿ íà ëþäñòâî â XXI ñòîë³òò³. Ó ïñèõîëî㳿 òàê³ ïîòðåáè íàçèâàþòüñÿ íåâðîòè÷íèìè. Áàãàòî ëþäåé â³ä÷óâàþòü ¿õ â ñîá³, ðîçóì³þòü, ùî ¿õ æèòòÿ îòðóºíå ÿêîþñü îáðàçëèâîþ íåâ³äïîâ³äí³ñòþ, ùî íå äîçâîëÿº â³ä÷óòè ñåáå ùàñëèâîþ ³ â³ëüíîþ ëþäèíîþ. Ïðîòå ïðè öüîìó âîíè ââàæàþòü ¿õ ÷àñòèíîþ ñâ îñîáèñòîñò³ é ìîæóòü íàâ³òü äîðîæèòè íèìè. Àëå òàê³ ïîòðåáè – áåçóìîâíå â³äõèëåííÿ ó á³ê íåçäîðîâ'ÿ. Òîìó íàâ³òü ïðîñòå óñâ³äîìëåííÿ öüîãî ôàêòó ìîæå ñòàòè äëÿ êîãîñü â³äêðèòòÿì, çäàòíèì äîïîìîãòè çðóøèòè ñèòóàö³þ ç ìåðòâî¿ òî÷êè ³ ñïåðøó õî÷ áè ïðèïèíèòè ç òðåïåòîì ñòàâèòèñÿ äî öèõ ñâî¿õ äóøåâíèõ âèâèõ³â. Ïðè÷èíà âñ³õ íåâðîòè÷íèõ ïîòðåá ïîëÿãຠâ îäíîìó ñóìíîçâ³ñíîìó ÿâèù³, ÿêå áóäåííîþ ìîâîþ ïðèéíÿòî íàçèâàòè íåäîëþáëåí³ñòþ. Òîáòî â äèòèíñòâ³ ëþäèíà íå îòðèìàëà äîñòàòíüî¿ ê³ëüêîñò³ ëþáîâ³. Çàì³ñòü êîëèñêîâèõ ï³ñåíü âîíà ÷óëà êðèê ³ ëàéêó áàòüê³â, ÿê³ ñâàðÿòüñÿ, çàì³ñòü ëàñêè ³ ïîö³ëóíê³â îòðèìóâàëà øëüîïàííÿ ³ ãðóá³ îêðèêè, çàì³ñòü ñï³ëüíî¿ ãðè ç ìàìîþ – ãí³òþ÷à ñàìîòà. Ïåðåðàõîâóâàòè ö³ ñóìí³ ðå÷³ ìîæíà äîâãî, àëå, íàïåâíî, êîæåí ç íàñ çíàº, ïðî ùî òóò éäåòüñÿ. Âñå öå ôîðìóº ó ëþäèíè òîòàëüíó íåâïåâíåí³ñòü â òîìó, ùî âîíà âçàãàë³ ã³äíà ëþáîâ³. ² ç ÷àñîì âîíà ñòâîðþº â óÿâ³ äåÿêèé ³äåàëüíèé îáðàç ñàìî¿ ñåáå – ïðåêðàñíî¿, ñèëüíî¿, ðîçóìíî¿, ð³øó÷î¿. ², áåçóìîâíî, çàñëóãîâóþ÷î¿ ëþáîâ³ é âèçíàííÿ. À îñü ñåáå, ðåàëüíó, âîíà çîâñ³ì íå ëþáèòü, íàâ³òü çíåâàæàº, ³ âåñü ÷àñ ïîð³âíþº ç ïîðòðåòîì, ÿêèé íàìàëþâàëà ¿é âëàñíà ôàíòàç³ÿ. Çðîçóì³ëî, ùî ïîðÿä ç öèì ôàíòîìîì âîíà çàâæäè ïðèðå÷åíà íà íèù³âíèé ïðîãðàø. ² òîìó íàñò³ëüêè âàæëèâîþ ñòຠäëÿ íå¿ ðåàêö³ÿ îòî÷óþ÷èõ, òîìó òàê ïðàãíå âîíà ïîáà÷èòè àáî â³ä÷óòè, ùî äëÿ íèõ âîíà òåæ – õîðîøà, êðàñèâà, ñèëüíà, àí³òðîõè íå ã³ðøå çà òó, ïðèäóìàíó. ² â òàêîìó îñü ðîçïàòëàíîìó ñòàí³ ó ëþäèíè ïðîõîäèòü ³íêîëè âñå æèòòÿ. Ñàìå íåñòà÷à ëþáîâ³ â äèòèíñòâ³ é áàæàííÿ êîìïåíñóâàòè ¿¿ â çð³ëîìó â³ö³ ðîáëÿòü äóøó óðàçëèâîþ äëÿ íåáåçïåê, íàñò³ëüêè ùåäðî ðîçêèäàíèõ äâàäöÿòü ïåðøèì ñòîë³òòÿì íà íàø³é æèòòºâ³é äîðîç³. Ïðîòå ìè íå ïðîïîíóâàòèìåìî òóò çâè÷àéíèõ "ãëÿíñîâèõ" ðåöåïò³â ïî äóøåâíîìó ñàìîîçäîðîâëåííþ. Ìè ëèøå ñïðîáóºìî äàòè ÷èòà÷åâ³ äåÿêå "äçåðêàëî", â ÿêå ìîæíà áóäå ïîãëÿíóòè íà ñåáå ç ö³º¿, íåñïîä³âàíî¿ äëÿ áàãàòüîõ, òî÷êè çîðó.

5 ïàñòîê XXI ñòîë³òòÿ Ïàñòêà 1: ×óæèé ïîãëÿä ÿê ì³ðèëî ³ñòèíè Îñü ëþäèíà éäå âóëèöåþ. Íà âèãëÿä í³÷èì íå â³äð³çíÿºòüñÿ â³ä âñ³õ ³íøèõ – äæèíñè, êðîñ³âêè, ìîäíà ñòðèæêà, ñóìêà ç íîóòáóêîì ÷åðåç ïëå÷å... Õ³áà ùî ò³ëüêè îáëè÷÷ÿ òðîõè á³ëüøå íàïðóæåíå. À çàãàëîì – âñå ÿê ó âñ³õ. Àëå â äóø³ ó íå¿ æèâå íå òå ùî ïîòðåáà – ñïðàâæíº æàäàííÿ ëþáîâ³ ³ ïðèéíÿòòÿ ¿¿ îòî÷óþ÷èìè. Çäàâàëîñÿ á, ùî ìîæå áóòè ïðèðîäí³øå? Àäæå, ÿêùî ðîç³áðàòèñÿ, êîæåí ç íàñ ïðàãíå ñàìå äî öüîãî – ëþáèòè ³ áóòè ëþáèìèì. Àëå íàñïðàâä³ â³äð³çíèòè íåâðîòè÷íå ïðàãíåííÿ äî ëþáîâ³ ìîæíà çà äóæå ïðîñòîþ îçíàêîþ: ëþäèí³ æèòòºâî âàæëèâî, ùîá ¿¿ ëþáèëè ³ ïðèéìàëè íå ëèøå áëèçüê³, àëå àáñîëþòíî âñ³ ëþäè, ç ÿêèìè ¿¿ çâîäèòü äîëÿ, – âèïàäêîâ³ ïåðåõîæ³ íà âóëèö³, ïðîäàâö³ â ìàãàçèí³, ïîïóòíèêè â òðàìâà¿, ÷èíîâíèêè â äåðæóñòàíîâàõ. Òîìó âîíà çàâæäè çàêëîïîòàíà òèì, ùî äóìàþòü ïðî íå¿ îòî÷óþ÷³, âîíà, ïî ñóò³, âåñü ÷àñ äèâèòüñÿ íà ñåáå ÷óæèìè î÷èìà. Êîëè âîíà íàîäèíö³ ÷åêຠàâòîáóñ íà çóïèíö³, òî â³ä÷óâຠñåáå äîñèòü êîìôîðòíî. Òà âàðòî ïîðó÷ ç'ÿâèòèñÿ õî÷ áè ùå îäíîìó ïàñàæèðîâ³, ëþäèíó îïàíîâóº çàíåïîêîºííÿ. Âîíà òóò æå ïî÷èíຠïîòàé ïåðåâ³ðÿòè, ÷è íå ðîçøàðïàâ â³òåð ¿¿ çà÷³ñêó, ÷è íå çáèëàñÿ ñòð³ëêà íà áðþêàõ, âîíà çãàäóº, ùî íà ë³â³é ùîö³ ó íå¿ çðàíêó, ÿê íà çëî, âèñêî÷èâ ÿêèéñü ìàëåíüêèé ïðèùèê, ³ âçàãàë³ – ïðî òå, ùî ¿¿ ô³ãóðà íå äóæå íàãàäóº àíòè÷í³ çðàçêè. ² çîâñ³ì íå âàæëèâî, êèì âèÿâèòüñÿ öåé ïàñàæèð, ÿêèé çíîâ ï³ä³éøîâ, – ïàðóáêîì ÷è ä³â÷èíîþ, äîðîñëîþ æ³íêîþ â îêóëÿðàõ ÷è ñèâèì ïåíñ³îíåðîì ç òðîñòèíîþ. Íå âàæëèâî òàêîæ ³ òå, ùî ÷åðåç äåê³ëüêà õâèëèí â³í íàçàâæäè çíèêíå ³ í³êîëè á³ëüøå íå ç'ÿâèòüñÿ â òâîºìó æèòò³. Âàæëèâî ëèøå îäíå: ÿê â³í íà òåáå äèâèòüñÿ? ×è ã³äíèé òè ñõâàëåííÿ, íà éîãî äóìêó, àáî âèãëÿäàºø ïîâíèì âàõëàêîì (ÿêèì ³ ñàì ñåáå â ãëèáèí³ äóø³ ââàæàºø)? Òàêà ïîòðåáà íå çàâàæຠëþäèí³ áëàãîïîëó÷íî â÷èòèñÿ, ïðàöþâàòè, ñòâîðþâàòè ñ³ì'þ, ðîáèòè êàð'ºðó. Ïðîòå ùàñëèâèì ¿¿ æèòòÿ íàçâàòè íàâðÿä ÷è âèéäå. Àäæå íà äîäàòîê äî ¿¿ âëàñíèõ óÿâëåíü ïðî òå, ÿêîþ âîíà ìຠáóòè, ¿é – ³ öå îñîáëèâî âëàñòèâî íàøîìó XXI ñòîë³òòþ – ùîäíÿ áóêâàëüíî çàáèâàþòü â ñâ³äîì³ñòü äåÿê³ "åòàëîíè" êðàñè ÷åðåç ðåêëàìó, ê³íî, îáêëàäèíêè ãëÿíñîâèõ æóðíàë³â. À âîíà... Âîíà – ïðîñòî òàêà, ÿêà º. ² ¿¿ áëèçüê³ ëþáëÿòü ¿¿, íàâ³òü íå çàìèñëþþ÷èñü, íàñê³ëüêè

âîíà â³äïîâ³äຠöèì ñóìí³âíèì ãëÿíñîâèì åòàëîíàì. Àëå, íà æàëü, ïðèäóìàíèé îáðàç âèÿâèâñÿ äëÿ íå¿ âàæëèâ³øå çà ðåàëüíó ëþáîâ.

Ïàñòêà 2: Òåáå íå òðåáà, à òè – º "Àõ òè, äóðíþ áåçìîçêèé!" "Ïîãàíü òàêà, òà ùî æ öå òè ðîáèø?" "Ó-ó, ëîøàðà ãàíåáíèé, çíîâó íàêîñÿ÷èâ!" Çíàéîì³ ðåïë³êè, ÷è íå òàê? Àëå öå çîâñ³ì íå íà÷àëüíèê ñâàðèòü íåäáàéëèâîãî ï³äëåãëîãî, íå ìàìà ñâàðèòü äîíüêó çà ïðîïàëåíó ïðàñêîþ ñóêíþ, ³ íå õëîï÷àêè ó äâîð³ ãíîáëÿòü îäíîë³òêà, ÿêèé äîïóñòèâ ïîìèëêó çã³äíî ¿õ ïàöàíñüêîìó êîäåêñó. Òàêèìè (à áóâàº, ³ êóäè ã³ðøèìè) ñëîâàìè ëþäèíà ìîæå ïî áàãàòî ðàç³â íà äíþ ëàÿòè… ñàìó ñåáå. Ïðè÷îìó – çà äîñèòü äð³áí³ ïðîìàõè, ÿêèõ í³õòî, îêð³ì íå¿ ñàìî¿, íàâ³òü íå ïîì³òèâ. Ñïðàâà ó òîìó, ùî â õâîðîáëèâîãî ïðàãíåííÿ äî ëþáîâ³ º ³ çâîðîòíÿ ñòîðîíà, ïðî ÿêó ìè âæå çãàäóâàëè, – íåëþáîâ äî ñåáå, ÿêà ³íêîëè ïåðåõîäèòü â ñïðàâæíþ íåíàâèñòü ³ ïðåçèðñòâî. Ïðîòå, ÿê íå äèâíî, ñàìå ö³ â³ä÷óòòÿ çäàòí³ âèâåñòè ëþäèíó íà âåðøèíè óñï³õó â êàð'ºðíîìó çðîñòàíí³ àáî â òâîð÷îñò³. ×åðåç ïîñò³éíó íåçàäîâîëåí³ñòü ñîáîþ âîíà âåñü ÷àñ ïðàãíóòèìå ñòàòè êðàùîþ, í³æ º, óäîñêîíàëþâàòèñÿ, íàáóâàòè íîâîãî äîñâ³äó, çíàííÿ ³ ìàéñòåðíîñò³. À ñó÷àñíèé ñâ³ò ï³äñò³áàòèìå ¿¿ ñâî¿ìè "ñòàíäàðòàìè óñï³øíîñò³": âèùà îñâ³òà çà áóäü-ÿêó ö³íó, âèñîêîîïëà÷óâàíà ðîáîòà, çðîñòàííÿ ïî ñëóæá³, ðàõóíîê â áàíêó, â³äïî÷èíîê çà êîðäîíîì. Àëå, íàâ³òü ñòàâøè ñóïåðíà÷àëüíèêîì, ç³ðêîþ, êóìèðîì ³ óëþáëåíöåì ì³ëüéîí³â, öÿ ëþäèíà âñå îäíî çàëèøèòüñÿ â êîëèøíüîìó êîíôë³êò³ ç ñîáîþ ³, ÿê ³ ðàí³øå, íå ëþáèòèìå ñåáå ³ ëàÿòèìå îñòàíí³ìè ñëîâàìè íåçðîçóì³ëî çà ùî. Ïîñò³éíå ïîð³âíÿííÿ ñåáå ç ³äåàëüíîþ îñîáèñò³ñòþ íå çàëèøຠëþäèí³ æîäíèõ øàíñ³â ïîçáàâèòèñÿ ö³º¿ çàëåæíîñò³, àäæå íåëþáîâ äî ñåáå – öå òàêîþ çàëåæí³ñòü, ÿêùî â³ä íå¿ íå âäàºòüñÿ ïîçáàâèòèñÿ. Îäèí ðîñ³éñüêèé ãåí³àëüíèé àêòîð ³ ðåæèñåð, ³ì'ÿ ÿêîãî ó âñ³õ íà ñëóõó, ³ ÷èÿ ãðà îñü âæå äåê³ëüêà äåñÿòèë³òü âïîêîðþº ïóáë³êó ñâîºþ äîñêîíàë³ñòþ, â îäíîìó ç íåäàâí³õ ³íòåðâ'þ ñêàçàâ ïðî ñåáå íàñòóïíå: "ß äóæå, äóæå íåâïåâíåíà â ñîá³ ëþäèíà. ß íàâ³òü ïëà÷ó ³íêîëè â³ä ðîç÷àðóâàííÿ â ñîá³, â³ä òîãî, ùî âåñü ÷àñ äóìàþ, ùî ìåíå âèêðèþòü, ÿêèé æå ÿ ïîãàíåíüêèé. ß íå çíàþ, íó ÿê öå ìîæå áóòè: ÿ – ö³êàâèé? Íå çíàþ. ÿ âçàãàë³ æèâó ï³ä ãàñëîì "Òåáå íå òðåáà, à òè º…"…" Íàïåâíî, êðàùå ïðî íåëþáîâ äî ñåáå íå ñêàæåø. ϳä öèì æå ãàñëîì æèâóòü áåçë³÷ ëþäåé, íå ëèøå ñ³ðèõ ³ çà-

10 áèòèõ, àëå ³ çîâí³ ÿñêðàâèõ, ñë³ïó÷å óñï³øíèõ. Àëå çàì³ñòü ñïîê³éíî¿ çàäîâîëåíîñò³ æèòòÿì óñï³õ ïðèíîñèòü ¿ì ëèøå òèì÷àñîâå çàñïîêîºííÿ â³ä óñâ³äîìëåííÿ ö³º¿ ñòðàøíî¿ äóìêè: "Òåáå íå òðåáà, à òè – º…".

Ïàñòêà 3: Àäæå ÿ öüîãî ã³äíèé! Ðåäàêòîð áóäü-ÿêîãî âèäàííÿ çíàº, ùî öå òàêå – ïðàöþâàòè ç "íåâèçíàíèì ãåí³ºì", êîëè ëþäèíà, ÿêà ñèäèòü íàïðîòè òåáå, ïåðåêîíàíà, ùî êîæåí íàïèñàíèé íåþ ðÿäîê – íà âàãó çîëîòà. Ïðè öüîìó ïèøå âîíà õî÷à ³ ñòåðïíî, àëå äóæå ïîñåðåäíüî. Ïðîòå ïðè ùîíàéìåíøîìó íàòÿêó íà öå ìîæå ñìåðòåëüíî îáðàçèòèñÿ ³ ï³òè ç ðåäàêö³¿ íàçàâæäè, ñïîä³âàþ÷èñü íà òå, ùî ¿¿ "ãåí³àëüí³" òâîðè áóäóòü ïî çàñëóãàõ îö³íåí³ õî÷à á íàùàäêàìè. Ïðè âñ³é òðàã³êîì³÷íîñò³ ïîä³áíèõ ñèòóàö³é, ëþäèí³ ç òàêèì óÿâëåííÿì ïðî ñåáå ìîæíà ëèøå ïîñï³â÷óâàòè. Âíóòð³øí³é êîíôë³êò ì³æ ðåàëüíèì ³ ³äåàëüíèì "ß" ç íåâáëàãàííîþ ëîã³êîþ âåäå ëþäèíó äî âèùî¿ òî÷êè öüîãî ðîçêîëó – íåâðîòè÷íî¿ ãîðäîñò³. ßêùî ãîâîðèòè çîâñ³ì ïðîñòî – öå ñàìîïîâàãà, çàñíîâàíà íà óÿâíèõ çàñëóãàõ ³ äîñòî¿íñòâàõ. Âòîìèâøèñü â³ä ïîñò³éíî¿ íåëþáîâ³ äî ñåáå, ëþäèíà ïîòèõåíüêó ïî÷èíຠîòîòîæíþâàòè ñåáå ç ïðèäóìàíîþ íåþ æ ³äåàëüíîþ îñîáèñò³ñòþ, âæèâàòèñÿ â íå¿. ², íàðåøò³, ñòຠ¿¿ ðàáîì. ²äåàëüíèé îáðàç ïåðåòâîðþºòüñÿ äëÿ íå¿ â äåÿêå ÷óäîâèñüêî Ôðàíêåíøòåéíà, ÿêå íåíàâèäèòü ³ ïðàãíå çíèùèòè âëàñíîãî òâîðöÿ. Âàð³àíò³â òóò ìîæå áóòè âåëèêà ê³ëüê³ñòü, áî ãîðäèòèñÿ òàêà ëþäèíà çäàòíà ÷èì çàâãîäíî, â³ä âèñîêèõ äîáðî÷åñíîñòåé äî ñàìèõ íèçîâèííèõ ïîðîê³â. Ãîëîâíå – àáè ö³ ðèñè áóëè ïðèñóòí³ â ¿¿ ³äåàë³. Íàïðèêëàä, º ëþäè, ÿê³ ãîðäÿòüñÿ ñâîºþ ÷óéí³ñòþ, çäàòí³ñòþ æåðòâóâàòè çàðàäè ³íøèõ ñâî¿ì ÷àñîì, ñèëàìè, çàñîáàìè. Çäàâàëîñÿ á, ùî æ òóò ïîãàíîãî? À âñÿ ñïðàâà ó òîìó, ùî öÿ ñàìîâ³ääàí³ñòü – ëèøå îäíà ç ÿêîñòåé, ÿêó ëþäèíà ïðèïèñàëà ñâîºìó óÿâíîìó äâ³éíèêîâ³. ² 䳺 âîíà òàê ñàìî çîâñ³ì íå ç ëþáîâ³ äî ëþäåé, à ëèøå çàðàäè çàäîâîëåííÿ ñâ íåâðîòè÷íî¿ ïîòðåáè – â³äïîâ³äàòè öüîìó ôàíòîìó. Çâè÷àéíî, ëþäè, ÿêèì âîíà äîïîìîãëà, áóäóòü àáñîëþòíî ñïðàâåäëèâî âäÿ÷í³ ¿é. ² êîðèñòü, ÿêó âîíà ïðèíîñèòü îòî÷óþ÷èì, áåçóìîâíî, º äëÿ íèõ ñàìå êîðèñòþ, à íå ÷èì-íåáóäü ùå. Àëå ¿é ñàì³é òàêå æèòòÿ íàâðÿä ÷è ïðèíîñèòü ðàä³ñòü: àäæå ÷èì á³ëüøå âîíà äîïîìàãຠëþäÿì, ïðàãíó÷è äîãîäèòè ñâîºìó óÿâíîìó ³äîëó, òèì äàë³ â³äñòîðîíÿºòüñÿ â³ä íèõ ¿¿ ñïðàâæíÿ îñîáèñò³ñòü. Íó ÿê òóò íå ïðèãàäàòè ñëîâà àïîñòîëà Ïàâëà: – "² ÿêùî ÿ ðîç-

¹ 67 2017 äàì âåñü ìàºòîê ì³é ³ â³ääàì ò³ëî ìîº íà ñïàëþâàííÿ, à ëþáîâ³ íå ìàþ, íåìຠìåí³ â òîìó æîäíî¿ êîðèñò³…"

(1 Êîð. 13:3). Ïðèêëàä òàêî¿ ñòðàøíî¿ ñàìîâ³ääàíîñò³ áåç ëþáîâ³ ïîêàçàâ ïèñüìåííèê Ïàâëî Ñàíàºâ â ñâî¿é â³äîì³é êíèç³ "Ïîõîâàéòå ìåíå çà ïë³íòóñîì", äå áàáóñÿ, ï³êëóþ÷èñü ïðî îíóêà, æèâó÷è çàðàäè íüîãî ³ â³ääàþ÷è éîìó ñåáå áåç çàëèøêó, ïåðåòâîðèëà éîãî äèòèíñòâî íà ñïðàâæíº ïåêëî. Àëå ìîæíà ãîðäèòèñÿ â³äïîâ³äí³ñòþ ³ êóäè ìåíø áëàãîðîäíèì ÿêîñòÿì ñâîãî ³äåàëüíîãî "ß". Òàê, Ðîä³îí Ðàñêîëüíèêîâ óÿâèâ ñåáå ð³âíèì Íàïîëåîíó â ïðàâ³ âèð³øóâàòè ÷óæ³ äîë³. Çàðàäè ï³äòâåðäæåííÿ öüîãî çàðóáàâ ³ ïîãðàáóâàâ äâîõ ë³òí³õ æ³íîê. ² ëèøå ï³ñëÿ çðîáëåíîãî çëî÷èíó ðàïòîì çðîçóì³â,

ëîòîì, á'þòü â öþ áîëüîâó òî÷êó ïîêóïöÿ, çâåðòàþ÷èñü äî éîãî ³äåàëüíîãî "ß", äîäàþ÷è öüîìó "ß" íîâ³ ðèñè, âèêîâóþ÷è íîâ³ ïîòðåáè.  ðåçóëüòàò³ íåùàñíà ëþäèíà ïî÷èíຠãîðäèòèñÿ òèì, ùî âèêîðèñòîâóº äëÿ ãîë³ííÿ ñòàíêè â³äîìî¿ ô³ðìè, òîìó ùî "...Êðàùîãî äëÿ ÷îëîâ³êà – íåì຅", àáî êóðèòü ñèãàðåòè ïåâíî¿ ìàðêè, îñê³ëüêè ¿õ ðåêëàìà áóëà ïîáóäîâàíà íà îáðàç³ "ñïðàâæíüîãî ÷îëîâ³êà, ÿêèé òâåðäî ñèäèòü â ñ³äë³".

Ïàñòêà 4: ß âèêëþ÷íî âèíÿòêîâèé! Ó îïîâ³äàíí³ ×åõîâà "Ðàä³ñòü" êîëåçüêèé ðåºñòðàòîð ̳òåíüêà Êóëäàðîâ çàõîïëåíî ïîâ³äîìëÿº ð³äíèì, ùî ïðî íüîãî íàïèñàëè â ãàçåò³ ³ òåïåð éîãî ³ì'ÿ áóäå çíàòè âñÿ Ðîñ³ÿ. Ïðàâäà, â ãàçåòí³é çàì³òö³ éøëîñÿ âñüîãî ëèøå ïðî òå, ÿê

...â õâîðîáëèâîãî ïðàãíåííÿ äî ëþáîâ³ º ³ çâîðîòíÿ ñòîðîíà, ïðî ÿêó ìè âæå çãàäóâàëè, – íåëþáîâ äî ñåáå, ÿêà ³íêîëè ïåðåõîäèòü â ñïðàâæíþ íåíàâèñòü ³ ïðåçèðñòâî

ùî ðåàëüíà éîãî îñîáà – í³ÿêèé íå "Íàïîëåîí, ïðàâî ìàþ÷èé", à òàêà ñàìà "òâàðþêà òðåìòÿ÷à", ÿê ³ ó á³ëüøîñò³ ³íøèõ çíåâàæåíèé íèì ëþäåé. Ãåí³é Äîñòîºâñüêîãî ç³ðâàâ ç äóø³ öüîãî ãåðîÿ ìàñêó éîãî ³äåàëüíîãî "ß". ², ïîáà÷èâøè ñåáå ñïðàâæíüîãî, Ðîçêîëüíèêîâ ðàïòîì ç æàõîì âèÿâèâ, ùî ñåáå â³í çíåâàæຠòàê ñàìî, ³ íàâ³òü ùå ñèëüí³øå, îñê³ëüêè íà䳿 íà òå, ùî â³í – ³íøèé, ðîçñèïàëèñÿ â ïðàõ. Àëå öå áóëî XIX ñòîë³òòÿ, êîëè â³äêðèòòÿ ïîä³áíèõ "òåìíèõ ê³ìíàò" â ëþäñüê³é äóø³ ¿¿ äîñë³äíèêè áëàãîðîäíî ïðàãíóëè âèêîðèñòîâóâàòè äëÿ ¿¿ âèïðàâëåííÿ.  íàø³ äí³ òàêå áëàãîðîäñòâî âèÿâèëîñÿ íåàáèÿê ðîçáàâëåíî áàíàëüíèì ïðàãíåííÿì äî çàðîá³òêó. Ñàìå öþ õâîðîáëèâó ïîòðåáó – ãîðäèòèñÿ ñâî¿ìè ïðèäóìàíèìè äîñòî¿íñòâàìè – ùîñèëè âèêîðèñòîâóþòü ñüîãîäí³ â ðåêëàì³ íàéð³çíîìàí³òí³øèõ òîâàð³â ³ ïîñëóã. "…Àäæå ÿ öüîãî ã³äíà…", "…ò³ëüêè äëÿ êðàùèõ…", "…Ñïðàâæí³ ÷îëîâ³êè âèáèðàþòü…" – âåëèê à ê³ëüê³ñòü ïîä³áíèõ çàêëèê³â, íåìîâ ìî-

â³í ó ï'ÿíîìó ñòàí³ ïîòðàïèâ ï³ä ñàíè â³çíèêà, çàçäàëåã³äü îòðèìàâøè ãîëîáëåþ ïî ëîá³. Àëå íàâ³òü òàêà ñóìí³âíà ïîïóëÿðí³ñòü âèêëèêàëà ó ìîëîäîãî ÷èíîâíèêà áóðõëèâèé çàõâàò. Öå ùå îäíà íåâðîòè÷íà ðèñà – â³ä÷óòòÿ ñâ âèíÿòêîâîñò³, ÿâíà óïåâíåí³ñòü â òîìó, ùî òè íå òàêèé, ÿê âñ³ ³íø³. Âèðàæàºòüñÿ âîíà â ïîñò³éíîìó ÷åêàíí³ âèçíàííÿ ö³º¿ âèíÿòêîâîñò³ îòî÷óþ÷èìè ³ â òâåðä³é âïåâíåíîñò³, ùî êîëèñü íàñòàíå äåíü, êîëè âñ³ äîâêîëà ðàïòîì óñâ³äîìëÿòü, ùî ïîðÿä ç íèìè ñò³ëüêè ðîê³â ñêðîìíî ïðàöþâàëà òàêà äèâíà ëþäèíà. Ïðè÷îìó âè-çíàííÿ ïîâèííå ïðèéòè ÿêîñü ñàìî ñîáîþ, áåç çóñèëü ç ¿¿ áîêó. Íó îñü, ïðîñòî ðàç – ³ âñå! ² – ñòàëîñÿ! Öå äèâíå â³ä÷óòòÿ äóæå ºìêî ³ ëàêîí³÷íî áóëî âèðàæåíî â ðàíí³õ ï³ñíÿõ "Ìàøèíè ÷àñó": …Òî÷íî òàê æå âñå âåðÿò â ñâîþ èñêëþ÷èòåëüíîñòü, Óäèâëÿÿñü, ÷òî íåò ïîäòâåðæäåíüÿ òîìó…

11

¹ 67 2017 Àëå, íà æàëü, äèâóâàòèñÿ òóò, ïî ñóò³, í³÷îìó. Ëþäèíà ç ÷àñîì çâèêຠäî ñâîãî ³äåàëüíîãî "ß" ³ ïðîñòî çàáóâàº, ùî ñàìà æ éîãî ³ ïðèäóìàëà. À öå, ïðèäóìàíå, âîíî æ – ïðåêðàñíå! Âîíî æ ïðåêðàñíå! Íå ìîæå æ áóòè, ùîá òàêà äîñêîíàë³ñòü çàëèøèëàñÿ íåïîì³÷åíîþ! Íà æàëü, ³ñíóº öÿ äîñêîíàë³ñòü ïåðåâàæíî ëèøå â ãîëîâ³ ó ¿¿ íåùàñíîãî òâîðöÿ. ² ðîç÷àðóâàííÿ â ïîä³áíèõ ÷åêàííÿõ – çâè÷àéíà ³ñòîð³ÿ. .…Âñ¸ âåðèëè, ÷òî ãëàâíîå – ïðèäåò. Ñåáÿ ñ÷èòàëè êåì-òî èç íåìíîãèõ, È æäàëè, ÷òî âîò-âîò ïðîèçîéäåò Ñ÷àñòëèâûé ïîâîðîò òâîåé äîðîãè, Ñóäüáû òâîåé ñ÷àñòëèâûé ïîâîðîò! …Íî âåê íàø óæå áóäòî íà èñõîäå È ñêîðî, áåç ñîìíåíèÿ, ïðîéäåò. À ñ íàìè íè÷åãî íå ïðîèñõîäèò, È âðÿä ëè ÷òî-íèáóäü ïðîèçîéäåò. (À. Ìàêàðåâè÷. Ïàóçû)  ðåçóëüòàò³ ëþäèíà ìîæå òî÷íî òàê, ÿê ³ âñ³, â÷èòèñÿ, ïðàöþâàòè, ñòâîðþâàòè ñ³ì'þ, ðîñòèòè ä³òåé. Àëå âñå öå íå ðàäóº ¿¿. Àäæå âîíà æèâå â ïîñò³éíîìó ÷åêàíí³ ÿêîãîñü âèð³øàëüíîãî ìîìåíòó, êîëè âñå ðàïòîì ÷àð³âíèì ÷èíîì çì³íèòüñÿ ³, íàðåøò³, ïî÷íåòüñÿ æèòòÿ, ÿêå âîíà äëÿ ñåáå ïðèäóìàëà ÿê ºäèíî ã³äíîãî öüîãî ³ìåíóâàííÿ. À ¿¿ ñïðàâæíº æèòòÿ â öåé ÷àñ òèõî ³ íåïîâîðîòíî ïðîõîäèòü ìèìî, â³äíîñÿ÷è ç ñîáîþ ðàäîù³, ïåðåìîãè ³ ìîæëèâîñò³, ÿêèìè âîíà òàê ³ íå ñêîðèñòàëàñÿ.

Ïàñòêà 5: Ìåðåæ³ ³ ¿õ ìåøêàíö³ Îñü ñèäèòü ëþäèíà â çàòèøíîìó êàôå, â êîìïàí³¿ äðóç³â. ¯ñòü ñìà÷íå ìîðîçèâî, ñëóõຠïðèºìíó ìóçèêó. ² ðàïòîì õàïຠñâ³é ñìàðòôîí, òèñíå íà êíîïêó, íàïðóæåíî âäèâëÿºòüñÿ â åêðàí, ÿêèé ñïàëàõíóâ. Ïîò³ì êëàäå éîãî íàçàä íà ñò³ë ³ ïðîäîâæóº ñï³ëêóâàòèñÿ ç äðóçÿìè. Àëå íå ìèíຠ³ õâèëèíè, ÿê âîíà çíîâó ïîâòîðþº âñþ öþ ïðîöåäóðó ³ç ñìàðòôîíîì. À ïîò³ì – ùå ðàç. ² ùå. Ïîêè, íàðåøò³, õòî-íåáóäü ç äðóç³â íå çàïèòຠ¿¿: "Ñëóõàé, ó òåáå òàì ùî, ïðÿìà ë³í³ÿ ç ïðåçèäåíòîì?" Ëèøå ï³ñëÿ öüîãî âîíà, çáåíòåæåíî ïîñì³õíóâøèñü, ïðèáèðຠòåëåôîí â êèøåíþ. À ñïðàâà ó òîìó, ùî âîíà âñüîãî ëèøå... ðàõóâàëà ëàéêè ï³ä ñâîºþ îñòàííüîþ ïóáë³êàö³ºþ íà "Ôåéñáóö³". Ó ñîö³àëüíèõ ìåðåæàõ äëÿ çàäîâîëåííÿ íåâðîòè÷íèõ ïîòðåá â³äêðèâàºòüñÿ ñïðàâæíº ðîçäîëëÿ. ×îãî âàðòà õî÷ áè ò³ëüêè ùî çãàäàíà ñèñòåìà ïðèëþäíèõ ñõâàëåíü – ëàéê³â. Àäæå äëÿ ëþäèíè ç "âèâèõíóòèì" áàæàííÿì

ëþáîâ³ íåìຠí³÷îãî âàæëèâ³øîãî, í³æ âèçíàííÿ. Òîìó "êîëåêö³îíóâàííÿ" ëàéê³â äóæå øâèäêî ñòàëî óëþáëåíèì çàíÿòòÿì ì³ëüéîí³â. ² õàé íå îáóðþþòüñÿ äîñóæ³ àíàë³òèêè áåçóìíîþ ê³ëüê³ñòþ êîòèê³â, ¿æè òà ³íøèõ ì³ì³ì³øíèõ ôîòîãðàô³é, ùî ðîçì³ùóþòüñÿ â ñîöìåðåæàõ ùîõâèëèíè. Ñóòü òóò íå â ñàìèõ êîòèêàõ, à â òîìó, ùî ç ¿õ äîïîìîãîþ àâòîð çí³ìêà ìîæå îòðèìàòè ìàêñèìàëüíó ê³ëüê³ñòü ëàéê³â – àäæå êîòèê³â ³ ñìà÷íó ¿æó ëþáëÿòü âñ³. Õî÷à ç ïîÿâîþ ôîòîêàìåð íà ïåðåäí³é ïàíåë³ ñìàðòôîí³â, á³ëüø í³æ ñåðéîçíó êîíêóðåíö³þ êîòèêàì ñêëàëè "ñåëô³" – ð³çíîâèä àâòîïîðòðåòà, çðîáëåíèé ç â³äñòàí³ âèòÿãíóòî¿ ðóêè. Ïðàâäà, òóò âèÿâèâñÿ çàä³ÿíèé âæå äåùî ³íøèé ïðèíöèï – òà ñàìà ïîòðåáà ïîñò³éíî äèâèòèñÿ íà ñåáå ÷óæèìè î÷èìà, ñïîä³âàþ÷èñü íà ñõâàëåííÿ. ² òåïåð ÷åêàííÿ æàäàíèõ ÷åðâîíèõ ïðàïîðö³â íà ñèíüîìó ôîí³ çàñòàâëÿº ëþäåé ÷è íå ùîõâèëèíè çàãëÿäàòè íà ñâî¿ ñòîð³íî÷êè â ²íòåðíåò³: ÷è íå ëàéêíóâ ìåíå ùå õòî-íåáóäü? Ñï³ëêóâàííÿ â ñîöìåðåæàõ òàêîæ âèÿâèëîñÿ ïðåêðàñíîþ ìîæëèâ³ñòþ äëÿ ðåàë³çàö³¿ òèõ ñàìèõ õâîðîáëèâèõ ÷åêàíü âèçíàííÿ ñâ âèíÿòêîâîñò³. Àäæå òóò ç'ÿâèëàñÿ, íàðåøò³, ìîæëèâ³ñòü ñïîê³éíî ãîâîðèòè â³ä ³ìåí³ ñâîãî ³äåàëüíîãî "ß", íå áîÿ÷èñü áóòè âèêðèòèì â ï³äì³í³. ª íåâåñåëèé æàðò, ùî äîñèòü òî÷íî â³äîáðàæຠöþ ñèòóàö³þ. Äî âåëèêîãî ³ æàõëèâîãî Ãóäâ³íó ïðèéøëè Ëåâ, Ñòðàøèëà ³ Çàë³çíèé Äðîâîðóá. Îäèí ïîñêàðæèâñÿ, ùî ó íüîãî íåìຠõîðîáðîñò³, ³íøèé – ùî íåìຠðîçóìó, òðåò³é – ñåðöÿ. Âåëèêèé ³ æàõëèâèé Ãóäâ³í ç ðîçóì³ííÿì êèâíóâ: "Î'êåé, àëå òåïåð öå âæå íå ïðîáëåìà!" ²… ïîäàðóâàâ äåôåêòèâíèì ïðîõà÷àì ïî íîóòáóêó ç äîñòóïîì â ²íòåðíåò. Íàïåâíî, êîæåí ïîì³÷àâ òàêå äèâíå ÿâèùå – ëþäèíà â îíëàéí-ñï³ëêóâàíí³ íó ïðîñòî ðàçþ÷å â³äð³çíÿºòüñÿ â³ä ñåáå ðåàëüíî¿. Òèõà, ñïîê³éíà â æèòò³ ëþäèíà ðàïòîì ñòຠâ ÷àò³ àãðåñèâíîþ ³ íàõðàïèñòîþ, ñêðîìíà äîìàøíÿ ä³â÷èíà ïî÷èíຠðîçìîâëÿòè ç ³íòîíàö³ÿìè "ðîêîâî¿ æ³íêè", à âæå ïðî âñ³ëÿê³ ï³äì³íè â³êó ³ ñòàò³ òóò íàâ³òü ãîâîðèòè íå õî÷åòüñÿ. À ïðè÷èíà âñ³õ öèõ âñ³ëÿêèõ äèâàöòâ êðèºòüñÿ ÿêðàç â íåëþáîâ³ ëþäåé äî ñåáå, â ¿õ õâîðîáëèâîìó áàæàíí³ ñòàòè íå òèìè, õòî âîíè º íàñïðàâä³. Ïðî íåâðîòè÷í³ ïîòðåáè ìîæíà áóëî á ùå áàãàòî ÷îãî íàïèñàòè – ³ ïðî îáðàçëèâ³ñòü, ùî ïîðîäæóºòüñÿ íèìè, ³ ïðî ïîñò³éíå ÷åêàííÿ ïîõâàëè, ³ ïðî áàæàííÿ ðîáèòè âñå áåçäîãàííî ç áîÿçí³ çðîáèòè ïîìèëêó, ³ ïðî êóëüò ñèëè, ïðî ïðàãíåííÿ äî ïðèäóøåííÿ ³íøèõ

ëþäåé. Àëå, ÿê ãîâîðèâ Êóçüìà Ïðóòêîâ, íå ìîæíà îñÿãíóòè íåîñÿæíå. Ó îäí³é æóðíàëüí³é ïóáë³êàö³¿ íåìîæëèâî âè÷åðïíî ðîçêðèòè òåìó, ïðî ÿêó íàïèñàíî áàãàòî òîâñòèõ êíèã. Ç òî÷êè çîðó íàóêîâî¿ ïñèõîëî㳿 âñ³ ïîãðîçè äóøåâíîìó çäîðîâ'þ â XXI ñòîë³òò³ âèÿâèëèñÿ ìîæëèâèìè òîìó, ùî ëþäñüêà äóøà äàëåêî íå òàê çäîðîâà, ÿê ïðî öå ïðèéíÿòî äóìàòè. ² ÷è âàðòî äèâóâàòèñÿ, ùî ïñèõîëîã³ÿ òóò ñâî¿ì øëÿõîì âèéøëà ð³âíî íà ò³ æ ôàêòè, ïðî ÿê³ Öåðêâà ãîâîðèòü ç ìîìåíòó ñâîãî âèíèêíåííÿ. "…Òðåáà ñêàçàòè, ùî ìàëî õòî ç ëþäåé ëþáèòü ñåáå. Âåëèêà ÷àñòèíà ëþäåé ñåáå íåíàâèäèòü." – ö³ ñëîâà ñâÿòèòåëÿ ²ãíàò³ÿ (Áðÿí÷àí³íîâà) ìîæíà ñòàâèòè â åï³ãðàô äî âñ³õ ñó÷àñíèõ ïóáë³êàö³é ïðî ñïîòâîðåí³ ïîòðåáè ëþäèíè. ² ïðè÷èíè ö³º¿ á³äè ïñèõîëîã³ÿ ïî ñóò³ âèçíà÷ຠàáñîëþòíî òàê ñàìî, ÿê ³ Öåðêâà: â³äñóòí³ñòü ëþáîâ³, ¿¿ îõîëîäæåííÿ, ï³äì³íà çàêîíó ëþáîâ³ áåççàêîííÿì ãð³õà. Ïðàâäà, ñïîñîáè ïîäîëàííÿ ö³º¿ íåëþáîâ³ â Öåðêâ³ òà â ïñèõîëî㳿, çâè÷àéíî æ, ð³çí³. Àëå áóäü-ÿêà äîðîãà çàâæäè ïî÷èíàºòüñÿ ç ïåðøîãî êðîêó. ² äëÿ òîãî, ùîá ïðèñòóïèòè äî âèð³øåííÿ ñâî¿õ äóõîâíèõ ³ ïñèõîëîã³÷íèõ ïðîáëåì, ëþäèí³ íåîáõ³äíî ñïî÷àòêó õî÷ áè ïîáà÷èòè ö³ ïðîáëåìè, óñâ³äîìèòè ¿õ, ³ çðîçóì³òè, ùî çîâñ³ì íå ìîäåðí³çîâàíèé ñâ³ò º ¿õ ïðè÷èíîþ. Òàê, ñó÷àñíà öèâ³ë³çàö³ÿ îáðóøèëà íà íàñ âåëè÷åçíó ê³ëüê³ñòü ñïîêóñ, ÿêèõ íå áóëî ðàí³øå â ³ñòî𳿠ëþäñòâà. Àëå ãðóíò, íà ÿêîìó öå íîâå íàñ³ííÿ äຠñüîãîäí³ ðÿñí³ ñõîäè, ñòàðèé, ÿê ñâ³ò. Ïñèõîëîãè äàþòü ¿é ñâî¿ ³ìåíà, íàïðèêëàä, "áàçàëüíà òðèâîæí³ñòü ëþäèíè" – ïîíÿòòÿ, ùî âêëþ÷ຠâ³ä÷óòòÿ âëàñíî¿ íåçíà÷íîñò³, áåçïîðàäíîñò³, ïîêèíóòîñòè, ñõèëüíîñò³ âñ³ì íåáåçïåêàì âåëè÷åçíîãî ñâ³òó. Õðèñòèÿíñòâî æ ãîâîðèòü, ùî âñ³ ö³ â³ä÷óòòÿ – ïðÿìèé íàñë³äîê â³äïàäàííÿ ëþäèíè â³ä ñâîãî Òâîðöÿ. ² äî ê³íöÿ ïîçáàâèòèñÿ â³ä íèõ (à çíà÷èòü – ³ âáåðåãòè ñåáå â³ä âñ³õ ñó÷àñíèõ ïîãðîç äóøåâíîìó çäîðîâ'þ) ìîæëèâî, ëèøå â³äíîâèâøè öåé ðîç³ðâàíèé çâ'ÿçîê ç Áîãîì. ² öå íå áàíàëüíà öåðêîâíà ðèòîðèêà, à àáñîëþòíî ðåàëüíèé äîñâ³ä ïîäîëàííÿ ïàñòîê äëÿ äóø³, ÿê³ êîæíå ñòîë³òòÿ ðîçñòàâëÿº ëþäñòâó. Ïðîñòî äëÿ òîãî, ùîá ñêîðèñòàòèñÿ öèì äîñâ³äîì, ïîòð³áíî â íüîãî óâ³éòè ³ õî÷ áè ñïðîáóâàòè, ùî öå òàêå – æèòè ïî çàïîâ³äÿõ ªâàíãåë³ÿ, ÿê öå – ìîëèòèñÿ. Òîìó ùî áåç òàêèõ ïðàêòè÷íèõ êðîê³â íàçóñòð³÷ âëàñíîìó äóøåâíîìó çäîðîâ'þ í³ ðåë³ã³ÿ, í³ ïñèõîëîã³ÿ äîïîìîãòè ëþäèí³ íå çìîæóòü. Îëåêñàíäð ÒÊÀ×ÅÍÊÎ (æ-ë "Ôîìà")

12

¹ 67 2017

ЯК ПЕРЕЖИТИ ЗРАДУ ЧОЛОВІКА? ³ ×îìó ÷îëîâ³êè çðàäæóþòü äðóæèí? Ó ÂѲ ÒßÆʲ

òîìó ùî ïðî çðàäó âñå îäíî ñòຠâ³äîìî, ïðè÷îìó â ñàìèé íåçðó÷íèé ³ íåñïîä³âàíèé ìîìåíò. Ïî-äðóãå, ïðî çðàäó çàâæäè çíຠñàìà ëþäèíà, ¿¿ ñîâ³ñòü, ³ çàâæäè çíຠÁîã. Öüîãî äîñèòü. À ç ïèòàííÿì "ùî òóò òàêîãî"... Àäæå çðîçóì³ëî, ùî îñíîâà áóäü-ÿêèõ ñòîñóíê³â – â øëþá³, äðóæá³, ó â³äíîñèíàõ ì³æ áàòüêàìè ³ ä³òüìè, ì³æ ëþäèíîþ ³ Áîãîì – öå â³ðí³ñòü ³ äîâ³ðà. Íà ïðàêòèö³ öå îçíà÷àº: òè ìîæåø íà ìåíå ðîçðàõîâóâàòè, ÿ òåáå íå ï³äâåäó, ÿ çàâæäè ï³äñòàâëþ ïëå÷å. Êîëè ìè ãîâîðèìî "ÿ â³ðþ â Áîãà", ìè æ ðîçó쳺ìî, ùî éäåòüñÿ íå ëèøå ïðî âèçíàííÿ ôàêòó ³ñíóâàííÿ Áîãà íàä íàìè. Ó öüîìó ñåíñ³, ÿê ïèñàâ àïîñòîë ²àêîâ, ³ á³ñè â³ðóþòü ³ òðåïåùóòü. ³ðà â Áîãà – öå ïèòàííÿ ñàìå äîâ³ðè ³ â³ðíîñò³ ó â³äíîñèíàõ ì³æ Áîãîì ³ ëþäèíîþ. Çâîðîòíà ñòîðîíà – öå ï³äë³ñòü ³ çðàäà, êîëè òè çíàºø ïðî áëèçüêèõ ùîñü äóæå îñîáèñòå, äîâ³ðåíå òîá³ ÿê òàºìíèöþ, ³ òè öþ òàºìíèöþ çðàäæóºø. Ïîäðóæíÿ çðàäà – öå çðàäà òàºìíèö³ êîõàííÿ: òîá³ â³äêðèòî ïðî äðóæèíó àáî ÷îëîâ³êà íàéïîòàºìí³øå, ³ òè öèì íåõòóºø. ßêùî ëþäè ëþáëÿòü îäèí îäíîãî ïî-ñïðàâæíüîìó ³ ñåðéîçíî, ¿ì íåìຠïîòðåáè çðàäæóâàòè. ßêùî ëþäèíà õî÷å çðàäèòè, øóêຠïðèâ³ä àáî âèïðàâäàííÿ, ³ öå äëÿ íå¿ íîðìàëüíî, çíà÷èòü, âîíà ïîâèííà êîíñòàòóâàòè: ÿ í³êîãî, îêð³ì ñåáå ñàìîãî, íå ëþáëþ, âñ³ìà ³íøèìè ëþäüìè ÿ ïðîñòî êîðèñòóþñÿ.

Ïðîòðåé Îëåêñ³é Óì³íñüêèé ïðî ïîäðóæí³ çðàäè, ïîë³ãà쳿 â Ñòàðîìó Çàïîâ³ò³ ³ ïðî òå, ÿêîþ ö³íîþ âðÿòóâàòè øëþá ³ êîìó öå ï³ä ñèëó.

ª òàêà òî÷êà çîðó: ÿêùî âàø øëþá íà ìåæ³ ðîçëó÷åííÿ, â³ä÷óòòÿ çàãàñíóëè, åìîö³é íå âèñòà÷àº, çàâåä³òü êîðîòêèé ðîìàí íà ñòîðîí³ – âè ñàì³ ïîáà÷èòå, ÿê âàø³ ñòîñóíêè çàãðàþòü íîâèìè ÿñêðàâèìè êîëüîðàìè. Òàê³ ïîðàäè ñüîãîäí³ ìîæíà çóñòð³òè â Ìåðåæ³ òà êíèãàõ. Çàïåâíÿþòü, ùî öå åôåêòèâíî. À Âè ùî ñêàæåòå? Ìåí³ í³÷îãî íå â³äîìî ïðî íîâ³ êîëüîðè. Êîëè íà ñïîâ³ä³ ìåí³ ðîçïîâ³äàþòü ïðî çðàäó, ÿ âåñü ÷àñ çóñòð³÷àþñÿ ç êàòàñòðîôîþ. Öÿ êàòàñòðîôà êîëîñàëüíîãî ìàñøòàáó, êîëè äóøà… ðîçó쳺òå, ÿê íàïàëìîì âèïàëåíà çåìëÿ. Ëþäèíà ïðèõîäèòü àáñîëþòíî ìåðòâà, àáñîëþòíî áåçäóøíà, ÿêà í³÷îãî íå ðîçó쳺. ßê ï³ñëÿ ÿäåðíîãî âèáóõó. Òîìó ùî ÿäåðíèé âèáóõ – öå æ åíåðã³ÿ, ñâ³òëî, êîëîñàëüíå òåïëî, â íüîìó äóæå áàãàòî ÿñêðàâîãî òà íåçàáóòíüîãî. Àëå ï³ñëÿ íüîãî âñå ìåðòâå, ïîâíå ñïóñòîøåííÿ. Íà ñïîâ³ä³ ÿ çóñòð³÷àþñÿ ç òàêèì ðåçóëüòàòîì – âèïàëåíîãî ñåðöÿ òà â³ä÷óòò³â. Íå çíàþ, ÿê ùîäî íîâèõ êîëüîð³â.

ÑÓÑϲËÜÑÒÂÎ ² ÌÎÐÀËÜͲÑÒÜ

×îìó Âè ãîâîðèòå, ùî ëþäèíà ïðèõîäèòü áåçäóøíà ³ ìåðòâà? ª â³äîìèé ñåð³àë "Ó âñ³ òÿæê³", äå ïîêàçàíî, ÿê ëþäèíà äຠñîá³ ïðàâî íà çëî÷èí, âëèïຠâ ãð³õ, âèõîäÿ÷è ç ÿêèõîñü á³ëüø-ìåíø âèñîêèõ ì³ðêóâàíü, ³ ÿê öåé ãð³õ âðàæຠïîò³ì âñå äîâêîëà, ÿê ðàêîâà ïóõëèíà. Òàì ³ ñàì ãåðîé õâîðèé íà ðàê, ³ â³í íà÷åáòî çö³ëþºòüñÿ. À îñü ñïðàâà, ÿêó â³í çàò³ÿâ, ïî÷èíຠçðîñòàòè ³ ïîæèðຠâåñü ïðîñò³ð æèòòÿ äîâêîëà íüîãî. Öå äóæå ÿñêðàâèé ïðèêëàä. ³í äîáðå ïîêàçóº, íà ùî ïåðåòâîðþºòüñÿ ëþäèíà, çâ'ÿçàíà ãð³õîì, ÿêà ïðè öüîìó íàìàãàºòüñÿ âèðâàòèñÿ. ¯¿ ìó÷èòü ñîâ³ñòü – òàì º ñöåíà ç ìóõîþ, â îäí³é ç ñåð³é âîíà ë³òຠïîñò³éíî ³ íå äຠãåðîºâ³ ñïîêîþ. Àëå â³í, âèÿâëÿºòüñÿ, ãëèáîêî âæå âëèïíóâ, ïðè÷îìó íå ëèøå ñàì – â³í ïîòÿãíóâ çà ñîáîþ ³ ñâîþ äðóæèíó, ³ âñå, ùî éîãî îòî÷óº. ² íà÷å á òî ó íüîãî º âèïðàâäàí-

íÿ: â³í õâîðèé íà ðàê, éîìó ïîòð³áí³ ãðîø³ íà ë³êóâàííÿ ³ ñ³ì'þ... Ëþäèíà, ÿêà æèâå â òàêîìó ñòàí³, â ïîëîí³ ãð³õà, ïîñò³éíî øóêàòèìå âèïðàâäàííÿ ñâîºìó â÷èíêó. Âîíà íå ìîæå áåç öüîãî. ¯é íåîáõ³äíà ÿêàñü çîâí³øíÿ ïîä³ÿ àáî ÿêàñü âèùà ìåòà, äî ÿêèõ âîíà ìîãëà á àïåëþâàòè ³ ïîÿñíþâàòè, ÷îìó âîíà öå ðîáèòü. Ïðè÷îìó ¿é ñàì³é ïîãàíî â³ä áåçê³íå÷íèõ ïîøóê³â âèïðàâäàííÿ. Âàæêèé ñòàí. Âè ÷àñòî ñòèêàºòåñÿ ç öèì íà ñïîâ³ä³? Áóäü-ÿêèé ñâÿùåíèê â ñâî¿é ïàñòèðñüê³é ïðàêòèö³ ñòèêàºòüñÿ ç öèì äîñèòü ÷àñòî, íà æàëü... Àëå º, íàïðèêëàä, òàêà ïîçèö³ÿ: àäæå ëþäèíà, êîëè çðàäæóº, íå ñêîþº ÿêîãîñü çëî÷èíó, öå æ íå êîðóïö³ÿ, íå âáèâñòâî, âîíà í³êîìó íå çàïîä³þº øêîäè. Çâè÷àéíî, ÿêùî ÷îëîâ³ê ëþáèòü ñâîþ äðóæèíó, ³ äðóæèíà ä³çíàºòüñÿ, òî áóäå íåïðèºìíî. À â ðåøò³ ðåøò – ùî òóò òàêîãî?.. ×åñíî êàæó÷è, ÿ íå çíàþ ïðèêëàä³â, ùîá ëþäèíà çðàäèëà – ³ í³õòî á ïðî öå íå ä³çíàâñÿ. Ïî-ïåðøå,

ÊÎÍÒÅÊÑÒÈ ×ÀÑÓ ßêùî âñå òàê çðîçóì³ëî, òî ÷îìó ç íàìè öå â³äáóâàºòüñÿ? Çàâæäè âñå áóâຠäóæå ïî-ð³çíîìó. Áàãàòî ïðè÷èí. ² òàêèõ, ÿê³ ìîæíà íàâ³òü çðîçóì³òè – ÿ ìàþ íà óâàç³, çðîçóì³òè ïñèõîëîã³÷íî, çâ³äêè ùî ï³øëî ³ ÷îìó ïðèâåëî äî òàêîãî ðåçóëüòàòó. ²ñíóº êîíòåêñò, â ÿêîìó ìè æèâåìî, ³ â öüîìó êîíòåêñò³ ñòîñóíêè ì³æ ÷îëîâ³êàìè ³ æ³íêàìè ï³ñëÿ ñåêñóàëüíèõ ðåâîëþö³é ñòàëè íàäâ³ëüíèìè, ñâ³äîì³ñòü äîñòóïíîñò³ òà ìîæëèâîñò³ çðàäè – çàãàëüíå ì³ñöå,

13

¹ 67 2017 âîíà íå º çàáîðîíåíîþ òåìîþ äëÿ ðîçìîâ ³ äëÿ ðîçäóì³â. Ç òåìè çðàäè çíÿòà ìåíòàëüíà çàáîðîíà, çíÿò³ ñîö³àëüí³ òàáó, ìèíóëî çàñóäæåííÿ íåâ³ðíîñò³ ÿê òàêî¿. Öå ñòâîðþº ïåâíèé ´ðóíò äëÿ ñïîêóñ: ÿêùî âñ³ òàê ðîáëÿòü, çíà÷èòü, â öüîìó íåìຠí³÷îãî ñòðàøíîãî. Ëþäè òàê çâèêàþòü äóìàòè, íà æàëü… Ãðîìàäñüêà äóìêà, äî ðå÷³, ñòîñóºòüñÿ íå ëèøå ÷îëîâ³÷èõ çðàä, àëå â íå ìåíø³é ì³ð³ é æ³íî÷èõ. Ââàæàºòüñÿ, ùî ÷îëîâ³÷à çðàäà á³ëüø âèáà÷íà, í³æ æ³íî÷à. Àäæå áàãàòîæåíåöü íàâ³òü â Ñòàðîìó Çàïîâ³ò³ º, öå ôàêòè÷íî íîðìà ñòîñóíê³â â ò³ ÷àñè. Áàãàòîæåíåöü ³ñíóº ëèøå ó ïðèì³òèâíèõ íàðîä³â. Ëþäè Ñòàðîãî Çàïîâ³òó – öå òåæ ïðèì³òèâíèé íàðîä. Ïîãëÿíüòå Âòîðîçàêîí³º, ×èñëà. ßê öåé íàðîä ñòàâèòüñÿ äî ñâî¿õ âîðîã³â, ÿê â³í çàõîïëþº ì³ñòà, âáèâຠâñ³õ ÷îëîâ³ê³â, æ³íîê, ä³òåé, çàëèøຠñîá³ ëèøå ä³â, ÿêèõ ðîçïîä³ëÿº ì³æ ñâî¿ìè âî¿íàìè. Çâè÷àéíî, ñòàðîçàâ³òíèé íàðîä ²çðà¿ëþ – öå ïðèì³òèâíèé íàðîä. Éîìó ò³ëüêè-íî ïî÷àëè âêëàäàòè ÿê³ñü ïåðâèíí³ óÿâëåííÿ ïðî ñòîñóíêè ì³æ ëþäèíîþ òà ëþäèíîþ. Ïðî òå, ùî òàòà ç ìàìîþ òðåáà ëþáèòè, ùî êðàñòè ³ âáèâàòè – ïîãàíî, çàçäðèòè – ïîãàíî, ³ òàê äàë³. Öå íàðîä, â ÿêîãî ùå íå ñêëàëèñÿ ñòîñóíêè ì³æ ëþäüìè, íå êàæó÷è âæå ïðî ñòîñóíêè ç Áîãîì. ͳ÷îãî äèâíîãî, ùî æèâå öåé íàðîä â ðàìêàõ áàãàòîæåíñòâà. ×îëîâ³ê áåðå ñîá³ äðóæèíó, áåðå íàëîæíèöþ, òîìó ùî äëÿ íüîãî âàæëèâî ïðîäîâæóâàòè ð³ä, ðîçìíîæóâàòèñÿ: ñìåðòí³ñòü ñåðåä ä³òåé âèñîêà, à â îñåë³ ìຠáóòè áàãàòî ïðàö³âíèê³â. Öå äóæå ïðèì³òèâí³ ñòîñóíêè. Àëå æ Ãîñïîäü ïîïóñêàâ áàãàòîæåíñòâî â ñòàðîçàâ³òí³ ÷àñè? ª âåëèêà ð³çíèöÿ ì³æ ñâ³òîì ï³ñëÿ ãð³õîïàä³ííÿ ³ òèì ñâ³òîì, â ÿêèé âæå ïðèéøîâ Õðèñòîñ. ª ñëîâà Õðèñòà ïðî ÷îëîâ³êà ³ æ³íêó: ³ áóäóòü äâîº îäí³ºþ ïëîòòþ; îòæå âîíè âæå íå äâîº, àëå îäíà ïëîòü. Îòæå, ùî Áîã ïîºäíàâ, òîãî ëþäèíà õàé íå ðîçëó÷ຠ(Ìê. 10:89). Öå ³äåàë, äî ÿêîãî ïîò³ì ïðèéøëà õðèñòèÿíñüêà Öåðêâà, ï³äíÿâøè ñòîñóíêè ÷îëîâ³êà ³ æ³íêè äî ñòîñóíê³â Õðèñòà ³ Öåðêâè. Íàâ³òü ó äèâí³é åðîòè÷í³é ïîåì³ öàðÿ Ñîëîìîíà "ϳñíÿ ï³ñåíü" Öåðêâà áà÷èòü âèñîê³ ñòîñóíêè Áîãà ³ ëþäèíè. Äî ðå÷³, çâåðí³òü óâàãó, ùî, êîëè Ãîñïîäü çâåðòàºòüñÿ äî íàðîäó ²çðà¿ëÿ, ÿêèé âåñü ÷àñ â³äñòóïຠâ ÿçè÷åñòâî, óõèëÿºòüñÿ â³ä Áîãà, ïî÷èíຠñëóæèòè ³íøèì áîãàì, ³í íàçèâຠòàêó ïîâåä³íêó ïåðåëþáñòâîì, òîáòî ôàêòè÷íî – ïîäðóæíüîþ çðà-

äîþ. Òîìó ùî öå ïîðóøåííÿ â³ðíîñò³, ÿêà ëåæèòü â îñíîâ³ ñòîñóíê³â ì³æ ëþäèíîþ ³ Áîãîì. ÏÐΠ̲ÍÈ ÑÏβËÜÍÅÍί IJ¯ ßêùî ñòîñóíêè ÷îëîâ³êà ³ äðóæèíè â õðèñòèÿíñüêîìó øëþá³ ïîð³âíþþòüñÿ ç ñòîñóíêàìè Õðèñòà ³ Öåðêâè, òî âèíèêຠçàïèòàííÿ: ÿê òóò ìîæëèâà çðàäà? Ïðîòå çðàäè – ñïðàâà íåð³äêà. Äðóæèíà ìîæå íåäîäàòè òåïëà, êîõàííÿ ³ ðîçóì³ííÿ, ³ñêðè â ñòîñóíêàõ ìîæóòü çàãàñíóòè, à õî÷åòüñÿ â³ä÷óâàòè ñåáå æèâèì é êîõàíèì – áåçë³÷ ïðè÷èí, ùî ïîÿñíþþòü çðàäó íàâ³òü â õðèñòèÿíñüêîìó øëþá³. ² ÿêå âæå òàì ïðàãíåííÿ äî ³äåàëó… Ó çàêëèêó â³äïîâ³äàòè îáðàçàì Õðèñòà ³ Öåðêâè çàäàíà âèñîêà ïëàíêà. Âîíè çàñòîñîâí³ ëèøå äî ëþäåé, ÿê³ óñâ³äîìëåíî ñïðèéìàþòü ñâ³é øëþá ³ íàìàãàþòüñÿ áóäóâàòè éîãî ïî-õðèñòèÿíñüêè. Íà æàëü, íå ïðî êîæåí øëþá ìîæíà òàêå ñêàçàòè. Ó õðèñòèÿíñòâ³ º ³ ðîçóì³ííÿ ñ³ì'¿ ÿê ìàëî¿ Öåðêâè, òîáòî îðãàí³çìó, â ÿêîìó ïðèñóòí³é Ãîñïîäü. Õðèñòîñ ãîâîðèâ: äå äâîº àáî òðîº ç³áðàí³ â ²ì'ÿ Ìîº, òàì ß ïîñåðåä íèõ (Ìò. 18:20). Öå ñêàçàíî ó òîìó ÷èñë³ ³ ïðî ñ³ì'þ. Àëå äëÿ òîãî, ùîá áóëî òàê, ÷îëîâ³ê ³ äðóæèíà ïîâèíí³ ðîçóì³òè ³ ðîçä³ëÿòè òàêå ñòàâëåííÿ äî øëþáó. Êîëè ì³æ íèìè º àáñîëþòíî çðîçóì³ëå, óñâ³äîìëåíå ïðàãíåííÿ äî íàñë³äóâàííÿ Áîãîâ³, äî òîãî, ùîá ñòîñóíêè ì³æ íèìè ñêëàäàëèñÿ ïðàâèëüíèì ÷èíîì, ìåí³ çäàºòüñÿ, ùî òàêèé øëþá âçàãàë³ ìຠáàãàòî ï³äñòàâ, àáè áóòè ì³öíèì ³ ùàñëèâèì, ³ ó òîìó ÷èñë³ ìîæå óíèêíóòè ñïîêóñ çðàäîþ. ßêùî ëþäè ç ñàìîãî ïî÷àòêó íå äèâëÿòüñÿ íà ñâ³é øëþá òàêèì ÷èíîì, òî â³ðîã³äí³ñòü ðóéíóâàííÿ ñ³ì'¿ íàáàãàòî âèùà. Ó ðîäèííèõ íåëàäàõ çàâæäè º ÿêàñü âçàºìíà ïðîâèíà… Ïîçà ñóìí³âîì, â ñòîñóíêàõ ÷îëîâ³êà ³ æ³íêè â øëþá³ êîõàííÿ ìîæå óáîæ³òè. Âçàãàë³, ñâ³ò, â ÿêîìó ìè æèâåìî, – ñâ³ò åíòðîﳿ, çóáîæ³ííÿ ³ âìèðàííÿ. ßêùî ëþäè íå çáåð³ãàþòü ñâîº êîõàííÿ ³ ÿêèìîñü ÷èíîì íå íàìàãàþòüñÿ éîãî ïðèìíîæèòè, òî âîíî óáîæ³òèìå. À êîõàííÿ, ùî óáî泺, âåñü ÷àñ øóêຠÿêèõîñü ìîæëèâîñòåé ï³ä³ãð³âàòè ñâî¿ â³ä÷óòòÿ, òîìó ùî… ëþäèíà íå ìîæå æèòè â ìåðòâîìó ñòàí³, ¿é íåîáõ³äíå â³ä÷óòòÿ æèòòÿ, íåîáõ³äíî êîõàòè ³ áóòè êîõàíîþ. ² òóò ïèòàííÿ ëèøå â îäíîìó: íàñê³ëüêè ñàìå ïîäðóææÿ ðîçó쳺, íàâ³ùî âîíè ñòâîðèëè ñ³ì'þ, äëÿ ÿêèõ ñòîñóíê³â, çàðàäè ÷îãî âîíè æèâóòü â îäíîìó áóäèíêó ³ ñïëÿòü â îäíîìó ë³æêó, ÿêùî âîíè ñïëÿòü â îäíîìó ë³æêó.

Äëÿ êîãîñü òàêà ìîäåëü – ñ³ì'ÿ ÿê ìàëà Öåðêâà – çäàºòüñÿ íåäîñÿæíîþ ïëàíêîþ. À äëÿ êîãîñü ñëîâåñíèì øòàìïîì. ² ó òîìó, ³ â ³íøîìó âèïàäêó âèíèêຠçàïèòàííÿ: ÷è òðåáà äî öüîãî ïðàãíóòè?.. À â ö³é ïëàíö³ íåìຠí³÷îãî îñîáëèâîãî. Áóäü-ÿêà õîðîøà ñ³ì'ÿ – âîíà ñàìå òàêà, ³ ¿é íå ïîòð³áíî í³÷îãî âñåðåäèí³ ñåáå ñïåö³àëüíî âèáóäîâóâàòè. Íåîáîâ'ÿçêîâî ñòàâèòè ïåðåä ñîáîþ òàêå çàâäàííÿ çà ïðèíöèïîì á³çíåñ-ïëàíó – "ïîáóäóâàòè ìàëó Öåðêâó". Ïðîñòî äëÿ òîãî, ùîá áóòè ñ³ì'ºþ â òàêîìó îáðàç³, òðåáà ïðàöþâàòè, òðåáà âåñü ÷àñ âñüîãî ñåáå â³ääàâàòè – öå ñòîñóºòüñÿ ³ ÷îëîâ³êà, ³ äðóæèíè. Ïîòð³áíî âäèâëÿòèñÿ â ëþäèíó, ÷óòè, ùî ¿é ïîòð³áíî ³ ÷îãî íå âèñòà÷àº. Äî ðå÷³, º òóò îäíà ñåðéîçíà ïðîáëåìà ó õðèñòèÿí – ñòàâëåííÿ äî ³íòèìíî¿ áëèçüêîñò³. ª ñüîãîäí³ ïðàâîñëàâí³ ñ³ì'¿, â ÿêèõ íà ³íòèìí³ ñòîñóíêè äèâëÿòüñÿ ç êðàéíüîþ ï³äîçðîþ. Âîíè ñïî÷àòêó ìèñëÿòüñÿ ÿê ãð³õîâí³, íåäîïóñòèì³, ÿê äåÿêå ïîòóðàííÿ ñëàáêîñò³ òà áëóäí³é ïîõîò³ ëþäèíè. Íàïèñàâ æå àïîñòîë Ïàâëî: ÿêùî íå ìîæóòü óòðèìàòèñÿ, õàé îäðóæóþòüñÿ; áî êðàùå îäðóæèòèñÿ, í³æ ðîçïàëþâàòèñÿ (1 Êîð. 7:9). Îñü ³ âñòóïàþòü… Àëå æ â øëþá³ ìຠáóòè ³íøà îñíîâà. Àïîñòîë Ïàâëî â öüîìó ñåíñ³ äîñâ³äó íå ìàâ. ³í áóâ íåçàéìàíèì, ñ³ì'þ íå ñòâîðþâàâ, äî øëþáó ñòàâèâñÿ øâèäøå ïîáëàæëèâî. Àëå öå áóëî âñüîãî ëèøå éîãî îñîáèñòå ñòàâëåííÿ! ² â³í æå, ïðîòå, ãîâîðèòü äèâí³ ñëîâà ïðî øëþá: äðóæèíà íå âëàäíà íàä ñâî¿ì ò³ëîì, àëå ÷îëîâ³ê; ð³âíî ³ ÷îëîâ³ê íå âëàäíèé íàä ñâî¿ì ò³ëîì, àëå äðóæèíà. Íå óõèëÿéòåñÿ îäèí â³ä îäíîãî, òî õ³áà çà çãîäîþ <.> à ïîò³ì çíîâó áóäüòå ðàçîì (1 Êîð. 7:4-5). Òîáòî â³í íå ïðîñòî âèïðàâäîâóº – â³í äຠõðèñòèÿíàì â ïîäðóæí³õ ñòîñóíêàõ ñâîáîäó. ² òóò, çâè÷àéíî, íå ìîæíà íå ñêàçàòè, ùî ï³äîçð³ëå, à äåêîëè íàâ³òü çáî÷åíå ñïðèéíÿòòÿ ³íòèìíî¿ áëèçüêîñò³ ç áîêó äåÿêèõ ñâÿùåííîñëóæèòåë³â ìîæå çðóéíóâàòè áóäü-ÿêèé øëþá. Ëþäè, ÿê³ îäåðæóþòü äóõîâíå êåð³âíèöòâî â³ä òàêèõ ñâÿùåíèê³â, äóìàþòü, ùî â ³íòèìíèõ ñòîñóíêàõ º ùîñü ãð³õîâíå, ³ âñòóïàþòü â íèõ ïðîñòî òîìó, ùî íå ìîæóòü ïðîòèñòîÿòè ãð³õó. Àëå öå æ ïîâíå ïåðåáð³õóâàííÿ ñåíñ³â! Öå æàõ, ÿêèé íåïîì³ðíèì âàíòàæåì ëÿãຠíà ñâ³äîì³ñòü ñó÷àñíèõ õðèñòèÿí. Âîíè ³ç ñòðàõîì ³ òðåïåòîì ñòàâëÿòüñÿ äî ïî÷àòêó ñâîãî ðåë³ã³éíîãî æèòòÿ, ãëèáîêî ñïðèéìàþòü âñå, ùî ¿ì ãîâîðÿòü. Ïîðàäè òàêîãî ñâÿùåíèêà ìîæóòü çðóéíóâàòè ñòîñóíêè ì³æ ÷î-

14 ëîâ³êîì ³ äðóæèíîþ, ñòâîðèòè ì³æ íèìè ñòðàøíó ñò³íó â³ä÷óæåííÿ, ïåðåøêîäèòè ïîâíîò³ ðàäîù³â îäèí ç îäíèì. Ëþäåé òàêå ñòàâëåííÿ ðîçëó÷àº, ó íèõ çàëèøàþòüñÿ âàæê³ ïñèõîëîã³÷í³ òðàâìè. ßêùî ³íòèìíà áëèçüê³ñòü ì³æ ïîäðóææÿì äîïóñêàºòüñÿ ëèøå ÷åðåç ïîáëàæëèâ³ñòü äî ëþäñüêî¿ íåìî÷³, à í³ÿê íå äëÿ ðàäîñò³, òî öå – ì³íà ñïîâ³ëüíåíî¿ ä³¿. Ëþäèíà çàëèøàºòüñÿ ëþäèíîþ, ³ îäíîãî äíÿ öÿ ì³íà âèáóõàº. ² òîä³ ëþäèíà í³÷îãî íå õî÷å á³ëüøå ÷óòè. Âîíà âèë³òຠâ ÿêèéñü ³íøèé ïðîñò³ð, ñàìà ñåáå íå ðîçó쳺, ¿¿ çàõîïëþþòü ñòîñóíêè íà ñòîðîí³, ³ âîíà ðàïòîì áà÷èòü: æèòòÿ – îñü âîíî, òóò, à òå, ùî áóëî òàì – öå âèêîíàííÿ ïîäðóæí³õ îáîâ'ÿçê³â. Íåäîïóñòèìèé âïëèâ íà ñôåðó ³íòèìíîãî æèòòÿ ïîäðóææÿ ç áîêó êîãî á òî íå áóëî, ó òîìó ÷èñë³ äóõ³âíèêà. Ó ÷îëîâ³êà ³ äðóæèíè – ¿õ ìàëà Öåðêâà, ³ âîíè ñàì³ ç öèì ïèòàííÿì ðîçáåðóòüñÿ. Õðèñòèÿíè ïðåêðàñíî çíàþòü, ùî òàêå öíîòëèâ³ñòü, ùî òàêå ãð³õ, ùî òàêå ðîçáåùåí³ñòü. Âîíè ìîæóòü ñàì³ âèçíà÷èòè êîðäîíè ñâ áëèçüêîñò³. DzÁÐÀÒÈ ÐÅײ ² ϲÒÈ ßêùî ïîâåðíóòèñÿ äî ðîçìîâè ïðî â³äïîâ³äí³ñòü îáðàçó Õðèñòà... Îñü, ñêàæ³ìî, âäîìà âòîìëåíà äðóæèíà ç ä³òüìè, ÿêà çàéíÿòà ãîñïîäàðñòâîì ³ âèð³øåííÿì ïîáóòîâèõ ïðîáëåì. À íà ðîáîò³ º ìèëà êîëåãà, ÿêà íå âèìàãຠí³÷îãî, ò³ëüêè äàðóº òåïëî, ïîñì³øêè, ³ ïîðÿä ç íåþ áóäü-ÿêèé ÷îëîâ³ê ïî÷èíຠë³òàòè. Àáî â ñîö³àëüí³é ìåðåæ³ º ïîäðóãà ïî ëèñòóâàííþ, ÿêå òåæ í³÷îãî íå âèìàãàº, ëèøå çàðÿäæຠïîçèòèâîì. Ìåðåæ, â ÿê³ ìîæå ïîòðàïèòè ëþäèíà, â ñâ³ò³ çàâæäè áàãàòî. Ö³ ìåðåæ³ á³ñ ðîçñòàâëÿº íà êîæíîìó êðîö³. Ïèòàííÿ ëèøå â òîìó, ÿê äî öüîãî ñòàâèòèñÿ. Àäæå ìîæíà ñïî÷àòêó íàëàøòîâóâàòè ñåáå íà äóìêó, ùî, â ïðèíöèï³, âñå ìîæëèâî, ³ í³÷îãî ïîãàíîãî â çðàä³ íåìàº. Öüîìó ÷àñòî ñïðèÿº âåëèêà ê³ëüê³ñòü çâ'ÿçê³â äî øëþáó – ó ëþäèíè ç'ÿâëÿºòüñÿ çâè÷êà ñòàâèòèñÿ äî òàêèõ ðå÷åé ç ëåãê³ñòþ. Öÿ çâè÷êà ðèêîøåòèòü ïîò³ì ïî øëþáó, ÿêùî ëþäèíà, ñòâîðþþ÷è ñ³ì'þ, íå çæèâຠ¿¿ â ñîá³ ÿê õâîðîáó, íå çâàæàþ÷è íàâ³òü íà ä³éñíî ñåðéîçí³ ³

¹ 67 2017 ãëèáîê³ ñòîñóíêè ì³æ ïîäðóææÿì. Öå "çà÷åïëåí³ñòü" ãð³õîì, ÿêèé ëþäèíó òðèìàòèìå ³ â í³é ä³ÿòèìå. Ùîá öå ïðèïèíèòè, ïîòð³áíå óñâ³äîìëåííÿ ãð³õà ³ ð³øó÷³ñòü.

Íå ïðî òå, ùîá âèòÿãíóòè éîãî ç îäíîãî ë³æêà ³ óêëàñòè â ³íøå. Öå íå ìåòà. Ëþáîâ øóêຠñàìå ïîðÿòóíêó äóø³, à íå âëàñíèöòâà íàä ëþäèíîþ.

ª ³ ³íøà ñòîðîíà ïèòàííÿ. ²íêîëè æ³íêà, çíàþ÷è ïðî çðàäè ÷îëîâ³êà, ì³ðêóº òàê: ãàðàçä, õàé ãóëÿº, àáè äîäîìó ïîâåðòàâñÿ, – ³ çàêðèâຠíà çðàäè î÷³… Çíà÷èòü, âîíà íå ëþáèòü ñâîãî ÷îëîâ³êà. Âîíà âèêîðèñòîâóº éîãî äëÿ ÿêèõîñü ñâî¿õ ö³ëåé – çàðàäè ñîö³àëüíîãî ñòàòóñó, âèõîâàííÿ ä³òåé, çàðàäè ãàìàíöÿ, ðåìîíòó,

Òîáòî æ³íö³ â òàê³é ñèòóàö³¿ ïîòð³áíî ìîëèòèñÿ – ³ âñå? ͳ! Ìîëèòèñÿ – ³ ä³ÿòè: ãîâîðèòè, õîäèòè äî ïñèõîëîãà... ÿ íå çíàþ, ùî ñàìå, öå æ³íêà ïîâèííà âèð³øóâàòè, ùî ¿é ðîáèòè. Ó êîæíî¿ æ³íêè ìຠáóòè ñâîÿ äîðîãà âèð³øåííÿ ïðîáëåìè, ÿêùî âîíà ïî-ñïðàâæíüîìó ëþáèòü ÷îëîâ³êà, äîðîæèòü íèì ³ õî÷å éîãî ïîðÿòóíêó. Çíà÷èòü, âîíà çíຠïðî íüîãî ùîñü òàêå, ùî çíຠïðî íüîãî ùå ëèøå Áîã, ßêèé õî÷å ïîðÿòóíêó éîãî äóø³. ßêùî òàê, ÿêùî âîíà ðîçó쳺, ùî ¿¿ ÷îëîâ³ê – öå áàòüêî ¿¿ ä³òåé, ÿê³ éîãî ïîòðåáóþòü, ³ âîíà ñàìà áåç íüîãî äàë³ æèòè íå çìîæå, òîä³ âîíà çíàéäå äîðîãè. Ëþáîâ – öå ÿêíàéãëèáøå çíàííÿ ëþäèíè. ² ºäèíà îïîðà â òàê³é ñèòóàö³¿.

ãîðÎäó... ÷îãî çàâãîäíî. Âîíà ç íèì íå çàðàäè êîõàííÿ. Àëå â òàêîìó ðàç³ öå ¿¿ ïðîáëåìà. À ÿêùî æ³íêà çíຠïðî çðàäè, òèõî ïëà÷å â ïîäóøêó, àëå ìîâ÷èòü, òîìó ùî áî¿òüñÿ, ùî ÷îëîâ³ê ¿¿ êèíå? Íó ³ õàé êèíå! Ó òàê³é ñèòóàö³¿ ÷åñí³ñòü íàä óñå. ² ïåðåä ñîáîþ òåæ. Çàðàäè ÷îãî çáåð³ãàòè òàê³ øëþáè? Çâè÷àéíî, áóâàþòü êðàéí³ ñèòóàö³¿, êîëè æ³íêà ç ä³òüìè íà ðóêàõ ìîæå âèÿâèòèñÿ áåç äàõó íàä ãîëîâîþ, áåç ìîæëèâîñò³ ãîäóâàòè ³ ðîñòèòè ä³òåé. Âîíà â àáñîëþòíî ïðèíèæåíîìó ñòàí³, ïîâí³ñòþ çàëåæèòü â³ä ñâîãî ÷îëîâ³êà, íàñò³ëüêè, ùî æèòòÿ â ðàç³ ðîçëó÷åííÿ ïîòåðïèòü ïîâíèé êðàõ. Òàê³ æ³íêè òåðïëÿòü çðàäè. Àëå çíîâó æ òàêè, í³÷îãî íîðìàëüíîãî â ïîä³áí³é ñèòóàö³¿ íåìàº. Ó ñ³ì'¿ âñå ïîâèííî áóòè ãðàíè÷íî ÷åñíî: ÿêùî ÷îëîâ³ê çðàäæóº ³ æ³íêà ðîçó쳺, ùî â³í ³ äàë³ çðàäæóâàòèìå, ³ éîìó âñå îäíî, ùî âîíà äóìຠ³ç öüîãî ïðèâîäó, ¿é òðåáà çáèðàòè ðå÷³ ³ éòè â³ä íüîãî. ²íàêøå ¿¿ ìîâ÷àçíà çãîäà ñòຠïîòóðàííÿì ãð³õó, áðåõíåþ ñàì³é ñîá³. ßêùî äðóæèíà ëþáèòü ñâîãî ÷îëîâ³êà ³ ãîòîâà çà íüîãî áîðîòèñÿ, âèìîëþâàòè éîãî, òî öå òåæ øëÿõ. Àëå òðåáà ðîçóì³òè, ùî öå øëÿõ õðåñòà, ïîäâèãó – àäæå ôàêòè÷íî éäåòüñÿ ïðî ïîðÿòóíîê äóø³ ¿¿ ÷îëîâ³êà.

À ùî ðîáèòè ÷îëîâ³êîâ³, êîëè â³í ï³ñëÿ çðàäè õî÷å âñå âèïðàâèòè? Âàì â³äîì³ âèïàäêè, êîëè öå âäàºòüñÿ? Òàê, öå ìîæëèâî. Ïîêàÿííÿ, ÿêùî âîíî ùèðå, ãëèáîêå, ÿêùî âîíî ïðîõîäèòü ÷åðåç óñâ³äîìëåííÿ ñâîãî ãð³õà, çìèâຠöåé ãð³õ ç ëþäèíè. Ïîêàÿííÿ ïîâåðòຠäî Öåðêâè, äî Õðèñòà. Öå íå îçíà÷àº, ùî êîëèøíº æèòòÿ, ÿêå çðóéíîâàíå, ìîæå â³äíîâèòèñÿ. Ìîæå â³äíîâèòèñÿ, à ìîæå ³ í³. Àëå ÿ çíàþ ñèòóàö³¿, â ÿêèõ ï³ñëÿ ñåðéîçíèõ ïîäðóæí³õ çðàä æèòòÿ ïðèõîäèëî â íîðìó. Ç âåëèêîþ, âàæêîþ ïðàöåþ, àëå ïðèõîäèëî â íîðìó. Ïðè÷îìó ï³ñëÿ àáñîëþòíî êàòàñòðîô³÷íèõ ðå÷åé. Àëå ÿ çíàþ òàêîæ, ùî æ³íö³ áóâຠäóæå âàæêî äî ê³íöÿ ïðèéíÿòè ñâîãî ÷îëîâ³êà. Äîâ³ðà çðóéíîâàíà. ¯é âàæêî çíîâó éîìó â³ðèòè. Áóâຠòàêå, ùî âîíà ³ æèòè áåç íüîãî íå ìîæå, íàñò³ëüêè âîíè çâ'ÿçàí³, – ³ ïîâ³ðèòè éîìó íå ìîæå äî ê³íöÿ. ͳ ïðèéíÿòè, í³ â³äêèíóòè. ² öå òàêîæ êàòàñòðîôà. Ƴíêà ÿê â ðîç³ïíóòîìó ñòàí³. Öå äóæå âàæêî. ×îëîâ³êîâ³ â òàê³é ñèòóàö³¿ ïîòð³áíî âñ³ìà ñèëàìè çíîâó çàâîéîâóâàòè äîâ³ðó. Íå çíàþ, ÿê ñàìå – â êîæíîìó âèïàäêó ñâî¿ øëÿõè. Àëå çàâîéîâóâàòè âñ³ìà ñïîñîáàìè. Ñòàòè áåçäîãàííèì äëÿ ñâ ñ³ì'¿. Ïðîñòî æèòè – íîðìàëüíî, ïîëþäñüêè. Öå äóæå äîâãèé øëÿõ. Àëå â³í ìîæëèâèé. (æ-ë "Ôîìà")

15

¹ 67 2017

Âæå áàãàòî ðîê³â ïðè «Ïðàâîñëàâí³é ïðîñâ³ò³» ïðàöþº «Ðîäèííà ñêðèíüêà». Ìåòà ¿¿ – îðãàí³çóâàòè ïåðåäà÷ó ðå÷åé, âçóòòÿ òà äèòÿ÷èõ ³ãðàøîê, ÿê³ âæå âèéøëè ç êîðèñòóâàííÿ ó ñâî¿õ õàçÿ¿â, àëå ùå ïðèäàòí³ äëÿ ïîäàëüøîãî âèêîðèñòàííÿ, íîâèì âëàñíèêàì, ÿêèì âîíè êîí÷å íåîáõ³äí³. Õàçÿéêà «Ðîäèííî¿ ñêðèíüêè» Í³íà ²âàí³âíà ç ïðèâ³òíîþ ïîñì³øêîþ çóñòð³÷ຠâñ³õ: ³ òèõ, õòî âèð³øèâ çðîáèòè äîáðå ä³ëî ³ ïîïîâíèòè «Ðîäèííó ñêðèíüêó», ³ òèõ, õòî çàâ³òàâ äî «Ïðàâîñëàâíî¿ ïðîñâ³òè», ùîá îòðèìàòè íåîáõ³äí³ ðå÷³. Êîëî êîðèñòóâà÷³â «Ðîäèííîþ ñêðèíüêîþ» äóæå ð³çíîìàí³òíå: â³ä íîâîíàðîäæåíèõ äî ëþäåé ïîõèëîãî â³êó, ÿê³ ïåðåáóâàþòü ó ñïåö³àëüíèõ ³íòåðíàòàõ òà ïñèõ³àòðè÷í³é ë³êàðí³. Áóëè âèïàäêè, êîëè äî íàñ çâåðòàëèñÿ ç ïîëîãîâèõ áóäèíê³â (ìîëîäà ìàìà íàðîäèëà íåìîâëÿ, à éîãî íåìຠó ùî çàãîðíóòè). «Ïðàâîñëàâíà ïðîñâ³òà» ï³äòðèìóº çâ’ÿçîê ç äâàäöÿòüìà äèòÿ÷èìè ñïåö³àëüíèìè çàêëàäàìè îáëàñò³, Âåäåòüñÿ òàêîæ êàðòîòåêà ìàëîçàáåçïå÷åíèõ òà áàãàòîä³òíèõ ðîäèí. Äèòÿ÷³ ðå÷³ ï³ñëÿ ñîðòóâàííÿ ͳíà ²âàí³âíà ïåðåäຠó îáëàñíó äèòÿ÷ó ë³êàðíþ, ó ñïåö³íòåðíàòè, ó ìàëîçàáåçïå÷åí³ ðîäèíè. Ðå÷³ äëÿ äîðîñëèõ ïåðåäàþòüñÿ ìàëîçàáåçïå÷åíèì ðîäèíàì, ëþäÿì ïîõèëîãî â³êó, ÿê³ ïåðåáóâàþòü ó ñïåö³íåðíàò³ íà Êóù³âö³, ïàö³ºíòàì ïñèõî-íåâðîëîã³÷íî¿ ë³êàðí³, â’ÿçíÿì, ÿê³ óòðèìóþòüñÿ ó ѲÇÎ òà ÂÊ ¹6 ʳðîâîãðàäà. Áóâàº, ùî ó õàçÿéêè «Ðîäèííî¿ ñêðèíüêè» çáèðàºòüñÿ áàãàòî ðå÷åé, ³ òîä³ ìè äîïîìàãàºìî ¿õ ñîðòóâàòè òà âèçíà÷àòè ¿õ ïîäàëüøó äîëþ. Ïîâ³ðòå, öÿ ðîáîòà íå ç ëåãêèõ. ² äóæå ñóìíî áóâàº, êîëè áà÷èø, ùî ðå÷³ ïðèíåñëè íå òîìó, ùî õîò³ëè êîìóñü äîïîìîãòè, à òîìó, ùî ðîê³â 20-30 òîìó âîíè íàëåæàëè ð³äí³é ëþäèí³ ³ «âèêèíóòè íå ï³äí³ìàºòüñÿ ðóêà». Àëå æ ³ âèêîðèñòîâóâàòè ¿õ òåæ óæå íåìîæëèâî! Òî ùî æ, ïðèíåñëè íàì, ùîá ìè âèêèíóëè? ² òóò äóæå õî÷åòüñÿ çâåðíóòèñÿ äî âñ³õ, õòî õî÷å çðîáèòè äîáðó ñïðàâó, ïîä³ëèòèñÿ ç áëèæí³ìè ðå÷àìè òà âçóòòÿì: íå ðîá³òü öå çà ïðèíöèïîì: «Íà òîá³, íåáîæå, ùî ìåí³ íå ãîæå». Ðîá³òü öå òàê, ùîá ñàìèì áóëî ïðèºìíî çóñòð³òè ëþäèíó â îäÿç³, ÿêèé ïðèíåñëè íàì. À äëÿ öüîãî çâàæòå íà íàø³ ðåêîìåíäàö³¿. Ïðàâèëî ¹1. ³ðòå ñîá³: ÿêùî ó âàñ º ñóìí³âè – â³ääàòè ÷è âèêèíóòè – öå íåäàðìà. Øâèäøå çà âñå – âèêèäàéòå. Ïðàâèëî ¹2. Ïîâàæàéòå òèõ, êîìó çáèðàºòåñü äîïîìîãòè. Íå çáóâàéòå ïîòðåáóþ÷èì ìàòåð³àëüíî¿ äîïîìîãè ëþäÿì ð³çíèé ðîçòÿãíóòèé òà çàíîøåíèé øëàê. Íå â³ääàâàéòå çàñòàð³ëèé îäÿã, ÿêèé ïðîëåæàâ ó âàñ 20 ðîê³â. Ïðàâèëî ¹3. Ðå÷³, çà äîïîìîãîþ ÿêèõ âè õî÷åòå çðîáèòè äîáðó ñïðàâó,

ïîâèíí³ áóòè ôóíêö³îíàëüíèìè. Ëþäèíà îòðèìàëà ¿õ, îäÿãëà ³ ï³øëà. Äàâàéòå çìèðèìîñÿ ç òèì, ùî áëàãîä³éíó ð³÷ òðåáà ïðèâåñòè ó íàëåæíèé âèãëÿä. Çâè÷àéíî, äëÿ öüîãî òðåáà áóäå ïðèêëàñòè çóñèëü, òà ³ ñïðàâà, ÿêó âè õî÷åòå çðîáèòè, âàðòà òîãî. Îòæå: à) ïåðåâ³ðÿºìî ´óäçèêè, çàìêè, êíîïêè, áëèñêàâêè. Âîíè ïîâèíí³ áóòè ó ðîáî÷îìó ñòàí³. ßêùî ¿õ íåìຠ– ïðèøèâàºìî òà âñòàâëÿºìî. ßêùî, íà âàø ïîãëÿä, öå çàíàäòî âåëèêà ïðîáëåìà – ð³÷ âèêèäàºìî; á) ðå÷³ áàæàíî âèïðàòè, àëå – óâàãà! – ï³ñëÿ öüîãî äîáðå âèñóøè-

òè, ùîá ðå÷³ íå çàïë³ñíÿâ³ëè òà íå «çàäèõíóëèñÿ»; â) ÿêùî âåëèê³ ïëÿìè çàëèøèëèñÿ, ð³÷ âèêèäàºìî; ã) ðå÷³ ïðàñóºìî (çðîçóì³ëî, ùî âîíè ç³ìíóòüñÿ, äîêè ïîòðàïëÿòü äî íîâèõ âîëîäàð³â, àëå ð³çíèöÿ ì³æ ç³ì’ÿòîþ òà ïîæîâàíîþ ð³÷÷þ âåëèêà); ä) íåâåëèê³ ìàëîïîì³òí³ îäèíè÷í³ ä³ðî÷êè äîïóñòèì³, àëå ¿õ íåîáõ³äíî çàøèòè, øâè, ÿê³ ðîç³éøëèñÿ, – çàñòðî÷èòè; å) âåðõí³é îäÿã ï³ääàºìî äîáðîñîâ³ñíîìó îãëÿäó – ÿêùî ð³÷ ïîòðåáóº õ³ì÷èñòêè – íåñåìî â õ³ì÷èñòêó, âèòðà÷àºìî ÷àñ ³ ãðîø³, àëå ðà䳺ìî, ùî ðîáèìî äîáðó ñïðàâó, ³ õòîñü îòðèìຠ÷èñòåíüêó êóðòêó àáî ïàëüòî. Ïðàâèëî ¹4. ³ääàºìî íå òå, ùî íåïîòð³áíî âàì, à òå, ùî ìîæå çíàäîáèòèñü ëþäÿì ó âàæê³é ñèòóàö³¿. Òîáòî, íàìàãàºìîñü íå â³ääàâàòè íåéëîíîâ³ ïåíüþàðè, êîðñåòè ó êëåïêàõ ÷è áîëåðî ç îêñàìèòó. Îñîáëèâî, ÿêùî ìîâà éäå ïðî áóäèíêè äëÿ ëþäåé ïîõèëîãî â³êó àáî ïàö³ºíò³â ë³êàðåíü. Òà é ìàëîçàáåçïå÷åí³ – çâè÷àéí³ ëþäè ç³ çâè÷àéíèìè ïîòðåáàìè, òîìó ïàðèêè, ëàñòè, àíãåëüñüê³ êðèëüöÿ â³ääàºìî ò³ëüêè â òîìó âèïàäêó, ÿêùî ïðî öå ïîïðîñèëè ñïåö³àëüíî. Ïðàâèëî ¹5. Íèæíÿ á³ëèçíà. Ò³ëüêè íîâà. Á³ëèçíà ïîòð³áíà çàâæäè, ³ ¿¿ ìàëî, òîìó ùî ëþäè ñïðàâåäëèâî ñîðîìëÿòüñÿ â³ääàâàòè ñâîº ñòàðå. Êîðîòøå, á³ëèçíó äëÿ ÷îëîâ³ê³â, æ³íîê òà ä³òåé íåîáõ³äíî êóïëÿòè. Íàâ³òü íàéäåøåâøó, àëå íîâó.

лагодiйнiсть

Ìàëîçàáåçïå÷åí³ íå ïîòðåáóþòü êðóæàâ÷èê³â. Ïîòð³áí³ çâè÷àéí³ òðóñè, øêàðïåòêè, êîëãîòêè. Öå äåô³öèò, ³ ¿ì çàâæäè ðàä³. Ïðàâèëî ¹6. Âçóòòÿ. Òå æ ïðàâèëî – ëþäèíà îòðèìàëà âçóòòÿ, îäÿãëà ³ ï³øëà ó ñâî¿õ íåâåñåëèõ ñïðàâàõ. Òîáòî âçóòòÿ ïîâèííå áóòè íå ñòîïòàíå, ç ïðàöþþ÷èìè çàñò³áêàìè, áåç ä³ðîê, ç íàáîéêàìè, ç³ ñòåëüêàìè òà øíóðêàìè. ßêùî âçóòòÿ ïîòðåáóº ðåìîíòó – â³äðåìîíòóéòå éîãî, àäæå ó ìàëîçàáåçïå÷åíèõ ÷àñò³øå çà âñå íåìຠãðîøåé íà ðåìîíò. Âçóòòÿ, îñîáëèâî äèòÿ÷å, çâ’ÿçóéòå øíóðêàìè ÷è ñêð³ïëþéòå ñêo÷åì, ùîá íå ðîçïàðóâàëîñÿ, òå æ ñòîñóºòüñÿ ðóêàâè÷îê òà øêàðïåòîê. Ïîÿñè â³ä îäÿãó ïðèêîëþéòå äî îäÿãó àáî ïðèøèâàéòå. Ìîæëèâî, ïðî÷èòàâøè ïîáàæàííÿ ïðàö³âíèê³â «Ðîäèííî¿ ñêðèíüêè», õòîñü ìàõíå ðóêîþ ³ âèð³øèòü, ùî âèêèíóòè ðå÷³ – âèõ³ä íàáàãàòî ïðîñò³øèé ³ íå ïîòðåáóþ÷èé äîäàòêîâèõ çóñèëü. Öå ä³éñíî òàê. Àëå æ çðîáèòè äîáðó ñïðàâó çàâæäè ñêëàäí³øå, ïîä³ëèòèñü ç áëèæí³ì ÷èìîñü – öå òåæ ìèëîñòèíÿ ïåðåä Áîãîì, ÿêà áóäå âàì çàðàõîâàíà. À ÷è áóäå ìèëîñòèíåþ ïàëüòî â³êîì 40-50 ðîê³â, ÿêèì îá³äàëè íå îäíå ïîêîë³ííÿ ìîë³, ÷è âçóòòÿ, ó ÿêîìó ìîæíà âèêîðèñòàòè õ³áà ùî ò³ëüêè øíóðêè? Îòæå, âñ³õ, õòî ìຠìîæëèâ³ñòü ïîä³ëèòèñü ç òèìè, õòî ìຠìåíøå çà âàñ, çàïðîøóºìî äî «Ðîäèííî¿ ñêðèíüêè». Íàãàäóºìî, ùî ïðèíåñòè ìîæíà íå ò³ëüêè ðå÷³ òà âçóòòÿ, à ³ äèòÿ÷³ ³ãðàøêè, êàíöòîâàðè, çàñîáè ã³ã³ºíè, ïðàëüí³ çàñîáè. Ìîæíà ïîæåðòâóâàòè ³ ïðîäóêòè õàð÷óâàííÿ, ò³ëüêè ïðî öå òðåáà äîìîâèòèñü çàçäàëåã³äü. Ìè äóæå âäÿ÷í³ âñ³ì, õòî äîïîìàãຠíàïîâíþâàòè íàøó «Ðîäèííó ñêðèíüêó». Íåõàé Ãîñïîäü ³ íàäàë³ äຠâàì áàæàííÿ ³ ìîæëèâ³ñòü ðîáèòè ñïðàâè äîáðà ³ ìèëîñåðäÿ.

16

¹ 67 2017

ПЛИСТИ ПРОТИ ТЕЧІЇ ²ÄÂÅÐÒÀ ÐÎÇÌÎÂÀ Ó íîâèé ð³ê õî÷åòüñÿ âõîäèòè îíîâëåíèì ³ îáîâ’ÿçêîâî çàëèøèòè ó ìèíóëîìó òå, ùî çàâàæàº, ãàëüìóº, òÿãíå íàçàä. Ùî âñå æ ïðèïàäå â ñîá³ ïîòåðï³òè, à ç ÷èì âàðòî ïî÷èíàòè áîðîòüáó íåãàéíî – äóõîâí³ ï³äñóìêè ðîêó ï³äâîäèìî ðàçîì ç ºïèñêîïîì Îáóõ³âñüêèì ²îíîþ (×åðåïàíîâèì). ÂÑÅ ÎÄÍÎ ÂÎ¯Í – Âëàäèêî, ÷è ìîæíà ñêàçàòè, ùî ïðàâîñëàâí³é ëþäèí³ äîâîäèòüñÿ â ÿêîìóñü ðîçóì³íí³ ñëîâà ëèöåì³ðèòè? Òîìó ùî «çîáðàæåííÿ» áëàãîãîâ³éíå ³ áëàãîâèäíå: ìè õîäèìî â õðàì, ñòî¿ìî íà ñëóæáàõ, ïîñò³éíî ñïîâ³äàºìîñÿ ³ ïðè÷àùàºìîñÿ. Àëå æ º ³ çâîðîòíÿ ñòîðîíà – äå ïðèñòðàñò³, íåâäà÷³ òà íåì³÷. Ëþäè áà÷àòü íàøó çîâí³øíþ áëàãîïðèñòîéí³ñòü, ÿêà, íà æàëü, âíóòð³øíüîìó ñòàíó íå çàâæäè â³äïîâ³äàº. Âèõîäèòü, ìè ëèöåì³ðèìî?

– Òàê çàâæäè áóëî, ùî ëþäèíà, ÿêà íàëåæèòü äî ò³º¿ ÷è ³íøî¿ ñîö³àëüíî¿ ãðóïè, ïîâîäèòüñÿ â³äïîâ³äíî äî òîãî, ÿê ïðèéíÿòî â äàí³é ñîö³àëüí³é ãðóï³. (ßêùî, çâè÷àéíî, íå éäåòüñÿ ïðî íàâìèñíó àñîö³àëüíó ïîâåä³íêó, áàæàííÿ, ÿê çàðàç ãîâîðÿòü, «âèïåíäðèòèñü» àáî åïàòèðóâàòè). ˳êàð ³ â íåðîáî÷èé ÷àñ çàëèøàºòüñÿ ëþäèíîþ îáîâ’ÿçêó ³ ïðàêòè÷íî ñîá³ íå íàëåæèòü. Ïðî ïðàâîîõîðîíö³â çàðàç ñêëàäí³øå ãîâîðèòè, àëå ò³, õòî ïàì’ÿòຠðàäÿíñüêèé ïåð³îä, ïðè÷îìó íå ÷àñè çàñòîþ, à â³ääàëåí³ø³, êîëè ïðåñòèæ ïðîôåñ³¿ áóâ âåëüìè âèñîêèé ³ ïðî êîðóìïîâàí³ñòü íå éøëîñÿ, çíàþòü, ç ÿêîþ ïîøàíîþ ñïðèéìàâñÿ ñòàòóñ ì³ë³ö³îíåðà òà ³íøèõ ñèëîâèê³â. Ñèìâîëîì ñëîâà «îô³öåð» çàâæäè áóëî ñëîâî «÷åñòü». Ó÷åíèé, ìóçèêàíò, ïðîôåñîð óí³âåðñèòåòó – â êîæíî¿ ãðóïè º ñâ³é ñòàíäàðò ïîâåä³íêè â õîðîøîìó ñåíñ³ öüîãî ñëîâà. Òàê ñàìî ³ ïðàâîñëàâíà ëþäèíà. ßê áè óñåðåäèí³ âîíà ñåáå íå â³ä÷óâàëà, ÿê³ á íå áóøóâàëè â äóø³ ó íå¿ ïðèñòðàñò³, öå àáñîëþòíî íå ïåðåøêîäæຠòîìó, ùîá çìóñèòè ïîâîäèòèñÿ â ñóñï³ëüñòâ³ ïîõðèñòèÿíñüêè. Çðîçóì³ëî, ùî óðàçëèâ³ ì³ñöÿ º â êîæíîãî. ² ñåðöå ëþäèíè ïðîäîâæóº áóòè ïîëåì áèòâè, «äå äèÿâîë ç Áîãîì áîðåòüñÿ». Ëþäåé ïîñò³éíî ñïîêóøຠñàòàíà ³ éîãî ïðèñëóæíèêè, ÿê³, ÿê ÿ êîëèñü âæå â ³íòåðâ’þ ãîâîðèâ, îñîáëèâîþ âèíàõ³äëèâ³ñòþ íå â³äð³çíÿþòüñÿ, àëå á’þòü ïî ñàìèõ áîëþ÷èõ ì³ñöÿõ. Òîìó íåçàëåæíî â³ä òîãî, êèì ëþäèíà º â ñóñï³ëüñòâ³, âîíà ñõèëüíà äî îäíèõ ³ òèõ æå ïðèñòðàñòåé ³ íåìî÷åé. Ïàì’ÿòàºòå ñëîâà çàóïîê³éíî¿ ìîëèòâè? «Íåñòü ÷åëîâåê, èæå

æèâ áóäåò, è íå ñîãðåøèò», – âñ³ ëþäè ãð³øí³, ó âñ³õ íàñ º ñëàáêîñò³. Àëå çíàþ÷è ïðî ñåáå âñå öå, ïðàâîñëàâíèé õðèñòèÿíèí íå ìîæå íå ðîçóì³òè, ùî ïåðåä ³íøèìè ëþäüìè â³í º âñ³ºþ Öåðêâîþ Õðèñòîâîþ. Çâè÷àéíî, íå âàðòî ñïðèéìàòè öå ÿê ñâîþ âèñîêó ì³ñ³þ – «îñü, ìîâëÿâ, ÿ º îáëè÷÷ÿì Öåðêâè, òîìó ïîâîäèòèìóñÿ òàê-òî ³ òàê-òî». ͳ, àëå âñå îäíî ïî ñîâ³ñò³, ïî ñâî¿é â³ð³ òðåáà ïðàãíóòè æèòè òàê, ùîá ²ì’ÿ Õðèñòîâå íå õóëèëîñÿ ñåðåä ëþäåé – ÿê ñêàçàíî â Á³á볿: «³ ïîñò³éíî ââåñü äåíü Ìîº ²ì’ÿ çíåâàæåíå…» (²ñ. 52:5). Íàâïàêè, ùîá ²ì’ÿ Áîæå áóëî ò³ëüêè ïðîñëàâëÿºìå, ùîá áóëî íàì ïî ñëîâó Õðèñòà: «Îòàê âàøå ñâ³òëî íåõàé ñâ³òèòü ïåðåä ëþäüìè, ùîá âîíè áà÷èëè âàø³ äîáð³ ñïðàâè, òà ïðîñëàâëÿëè Îòöÿ âàøîãî, ùî íà íåá³.» (Ìò. 5:16). Ùå ðàç ï³äêðåñëþ: ïåðåâàæíà á³ëüø³ñòü õðèñòèÿí ïðàãíóòü â³äïîâ³äàòè ñâîºìó âèñîêîìó çâàííþ íå òîìó, ùî ââàæàþòü ñåáå íîñ³ÿìè íàäçàäà÷³, à ÷åðåç ãîëîñ ñîâ³ñò³. Âîíè ðîçóì³þòü, ùî ³íàêøå íå ìîæíà. Àëå äî ÿêèõ áè ãð³õ³â ëþäèíà íå áóëà ñõèëüíà, âîíà çàëèøàºòüñÿ õðèñòèÿíèíîì. ßê áîºöü, ÿêèé âîþâàâ íà ôðîíò³, îòðèìàâ ïîðàíåííÿ, ïîçáóâñÿ ðóêè àáî íîãè, àëå ïðîäîâæóº áóòè ñîëäàòîì àð쳿 ñâ êðà¿íè. Õî÷ ³ ïîðàíåíèé, ³ ïîêàë³÷åíèé, àëå âñå îäíî â³í – âî¿í. ÊÎËÈ ÃвØÍÈÊ ÇÀÑËÓÃÎÂÓª ÍÀ ÏÎØÀÍÓ – Ç ïðèâîäó «ñâ³òëî, ùî ñâ³òèòü ïåðåä ëþäüìè». Îòî÷óþ÷³ áà÷àòü íàøó çîâí³øíþ öåðêîâí³ñòü ³ âèñîêîäóõîâí³ñòü ³ ïî÷èíàþòü íàñ áîÿòèñÿ – «íó, âîíè æ ñâÿò³, ñò³ëüêè ìîëÿòüñÿ, ñò³ëüêè ñòîÿòü íà ñëóæáàõ». Ïðè öüîìó óâàæíî äî íàñ ïðèäèâëÿþòüñÿ, ó òîìó ÷èñë³ â ñîöìåðåæàõ. ² ïðÿìî ó íèõ íà î÷àõ ðàïòîì âèëàçÿòü âñ³ íàø³ «áîêè» – ³ íåòåðïèì³ñòü, ³ â³äñóòí³ñòü ëþáîâ³, ³ äðàò³âëèâ³ñòü, ³ ãîðä³ñòü. Òàê ðîç÷àðîâóþòüñÿ ³ â íàñ, ³ â Öåðêâ³.

– Áóâàþòü ³ ã³ðø³ íåâ³äïîâ³äíîñò³. Êîëè, ïðèïóñòèìî, êîëåãè çíàþòü ïðî ëþäèíó, ùî âîíà õîäèòü â õðàì, ïîñò³éíî ¿çäèòü íà Àôîí, àëå ÿê âèï’º íà êîðïîðàòèâ³, ïî÷èíຠïðèñòàâàòè äî ñï³âðîá³òíèöü. Äëÿ òèõ, õòî áåíòåæèòüñÿ ³ ðîç÷àðîâóºòüñÿ, ìîæíà íàâåñòè ïðèêëàä ìó÷åíèêà Âîí³ôàò³ÿ (äåíü éîãî ïàì’ÿò³, äî ðå÷³, 1 ñ³÷íÿ). ×îìóñü éîãî ââàæàþòü çà-

ñòóïíèêîì òèõ, õòî áîðåòüñÿ ç íåäóãîþ ïèÿöòâà, àëå, ïî-ìîºìó, öå íå çîâñ³ì òàê. Éîãî ìîëèòîâíà äîïîìîãà îñîáëèâî ïîòð³áíà íàøîìó ðîçöåðêîâëåíîìó, íàï³â'ÿçè÷íèöüêîìó ñóñï³ëüñòâó. Ìó÷åíèê Âîí³ôàò³é áóâ ñëóãîþ áàãàòî¿ ïàí³ íà ³ì’ÿ Àãëà¿äà, ç ÿêîþ áóâ ó áëóäíîìó ñï³âæèòò³. ¯ì îáîì íå âèñòà÷àëî ð³øó÷îñò³ ïðèïèíèòè öþ ðîçïóñòó, àëå ïðè öüîìó âîíè áóëè ëþäüìè â³ðóþ÷èìè, áëàãîãîâ³éíèìè. Ïî ÷îìó ïðî öå ìîæíà ñóäèòè? Îäíîãî äíÿ éîãî ïàí³ ä³çíàëàñÿ, ùî â ÿê³éñü îáëàñò³ çàãîñòðèëèñÿ ãîí³ííÿ íà õðèñòèÿí, ³ ëþäè ïðèéìàþòü ñìåðòü çà â³ðó. Âîíà ïîñëàëà Âîí³ôàò³ÿ, çàáåçïå÷èâøè éîãî ñóìîþ ãðîøåé, âèêóïèòè ò³ëî îäíîãî ç ìó÷åíèê³â, ùîá ïîêëàñòè ó ñåáå â äîìîâîìó õðàì³. Çíà÷èòü, áóëà ó íå¿ äîìîâà öåðêâà, äå Àãëà¿äà ìîëèëàñÿ, ÷åêàëà Áîãà â áëàãîãîâ³íí³, òîìó ùî áóäü âîíà ïðîñòî öèí³÷íîþ ðîçïóñíèöåþ, éìîâ³ðíî, ïîä³áíèõ áàæàíü ó íå¿ á íå áóëî, ³ âîíà çíàéøëà á ëåãêîâàæí³øèé ñïîñ³á âèòðàòèòè ãðîø³, í³æ â³ääàòè ¿õ íà âèêóï ìîù³â. Âè¿æäæàþ÷è, Âîí³ôàò³é, ÿê ëþäèíà âåñåëà, ïîæàðòóâàâ: ìîâëÿâ, í³÷îãî, ÿêùî çàì³ñòü ìó÷åíèêà ìåíå ïðèâåçóòü? Àãëà¿äà íà íüîãî ïðèêðèêíóëà ñóâîðî, ìîâëÿâ, ¿äåø íà ñåðéîçíó ñïðàâó, ³ òàê³ æàðòè íåäîðå÷í³. Êîëè Âîí³ôàò³é ïðè¿õàâ â ì³ñòî ³ ïîáà÷èâ, ç ÿêîþ ñò³éê³ñòþ ëþäè éäóòü íà ìóêè çà â³ðó Õðèñòîâó, â³í ñàì îãîëîñèâ ñåáå õðèñòèÿíèíîì ³ ï³ñëÿ æîðñòîêèõ òîðòóð áóâ óáèòèé ðàçîì ç ³íøèìè ìó÷åíèêàìè. Ö³êàâî, ùî êîëè Âîí³ôàò³é çíèê, ñóïðîâîäæóþ÷³ ïîäóìàëè, ùî â³í äåñü çàãóëÿâ, òîìó ùî áóâ â³í ëþäèíà, ñêàæ³ìî òàê, íå îñîáëèâî ñòðèìàíà. Äîâãî éîãî ðîçøóêóâàëè ³ íàðåøò³ ä³çíàëèñü, ùî ³ â³í ñòàâ îäíèì ç òèõ, õòî ïîñòðàæäàâ çà ³ì’ÿ Õðèñòîâå. Ò³ëî Âîí³ôàò³ÿ âèêóïèëè ³ ïðèâåçëè ò³é æ³íö³, ÿêà éîãî ëþáèëà. Çðîçóì³ëî, ùî âñå ñâîº ïîäàëüøå æèòòÿ âîíà ïðîâåëà â äîáðî÷åñíîñò³,

17

¹ 67 2017 ñëóæèëà ïðè õðàì³ íà éîãî ÷åñòü, ³ ïîìåðëà â ïðàâåäíîñò³. Öå ÿêðàç îäèí ç ïðèêëàä³â, êîëè ó ëþäåé áëàãîãîâ³éíèõ ³ òðåïåòíèõ íå âèñòà÷àëî ñèë ïðèïèíèòè ãð³õ – äèÿâîë íà ÿêèéñü ÷àñ çàïàíóâàâ íàä íèìè, àëå Õðèñòîñ âñå îäíî ïðèâ³â Âîí³ôàò³ÿ ³ Àãëà¿äó äî ïîðÿòóíêó. Òîìó íàâ³òü ÿêùî º ó ëþäèíè ÿê³ñü ïðèñòðàñò³, ïðîêîëè, àëå âåäå âîíà ñåáå ïðè öüîìó íå ëèöåì³ðíî, íå âèïðàâäîâóº ñåáå, íå ñóðìèòü ïðî ñâîþ ïðàâåäí³ñòü, à æèâå ÷åñíî, òî îòî÷óþ÷³ âñå öå áà÷àòü. Íàøå ñâ³òëî, ÿêå «ñâ³òèòü ïåðåä ëþäüìè» íå îáîâ’ÿçêîâî ìຠáóòè ó âèãëÿä³ ÿêèõîñü áëèñêó÷èõ äîáðèõ ñïðàâ àáî áåçäîãàííî¿ ïîâåä³íêè. Ãð³øíèê, ÿêèé âïàâ ³ ï³äí³ìàºòüñÿ, çàñëóãîâóº íà íå ìåíøó ïîøàíó, í³æ òîé, õòî íå ïàäàâ. ßêùî ëþäèíà â쳺 âñòàâàòè, çíîâ ñòàâàòè íà áîðîòüáó ç äèÿâîëîì, âîíà ã³äíà çàõîïëåííÿ. ² ñâ³ä÷èòè ïðî Õðèñòà ìîæíà íå ëèøå âèñîòàìè äóõîâíîãî æèòòÿ, àëå ³ âñòàâàííÿì ï³ñëÿ ïàä³íü. Ãîëîâíå – áóòè ÷åñíèì. ßêùî ïðîâèíèâñÿ, ìàé òàêå æ çàâçÿòòÿ äëÿ âèïðàâëåííÿ. Ïàì’ÿòàºòå, ó ðàíêîâèõ ìîëèòâàõ ìè ïðîñèìî, ùîá Ãîñïîäü äàâ íàì ò³ æ ðåâíîù³ äî äîáðèõ ñïðàâ, ÿê³ ìè ìàëè äî ãð³õà: «Ñïîäîáè ìÿ, Ãîñïîäè, íûíå âîçëþáèòè Òÿ, ÿêîæå âîçëþáèõ èíîãäà òîé ñàìûé ãðåõ; è ïàêè ïîðàáîòàòè Òåáå áåç ëåíîñòè òîùíî, ÿêîæå ïîðàáîòàõ ïðåæäå ñàòàíå ëüñòèâîìó» (òîùíî – â ïåðåêëàä³ ç öåðêîâíîñëîâ’ÿíñüêî¿ - ñòàðàííî). ßêùî áóäåìî ïðàãíóòè äî âèêîð³íþâàííÿ ãð³õà â ñâîºìó ñåðö³, öå áóäå íå ìåíøèì ñâ³ä÷åííÿì ïðî Õðèñòà, í³æ ³äåàëüíå æèòòÿ ïðàâåäíèêà. Ïðàâåäíèê³â – îäèíèö³. Çíà÷íî á³ëüøå ãð³øíèê³â. Öåðêâà, âëàñíå, ³ º ñï³ëüíîòà ãð³øíèê³â, ÿê³ â³äð³çíÿþòüñÿ â³ä ëþäåé íåöåðêîâíèõ òèì, ùî çíàþòü ïðî ñåáå, ùî ãð³øíèêè, ³ õî÷óòü âèéòè ç öüîãî ñòàíó. ÀÁÈ ×ÅÑͲÑÒÜ ÍÅ ÄÎÕÎÄÈËÀ ÄÎ ÕÀÌÑÒÂÀ – ³ä äîáðèõ, áëàãîãîâ³éíèõ õðèñòèÿí äîâîäèëîñÿ ÷óòè âèçíàííÿ, ùî ÷èì äîâøå âîíè â Öåðêâ³, òèì á³ëüøå çäàºòüñÿ, ùî ñòàþòü ëèøå ã³ðøèì. Ìè ïðàãíåìî âèïðàâëÿòèñÿ, àëå, âèõîäèòü, öå íå âäàºòüñÿ? Ùî ìè ðîáèìî íå òàê?

– Ïðîñòî, æèâó÷è ó Õðèñò³, ìè îòðèìóºìî â³ä Ãîñïîäà äàð âñå ãëèáøå áà÷èòè ñåáå, ñâîþ äóøó. Íå äàðåìíî Âåëèêèì ïîñòîì ÷èòàºòüñÿ ìîëèòâà ïðåïîäîáíîãî ªôðåìà Ñèð³íà, â ÿê³é º òàê³ ñëîâà: «Ãîñïîäè, äàðóé ìè çðåòè ìîÿ ïðåãðåøåíèÿ». Áà÷èòè ñâî¿ ãð³õè – öå ä³éñíî äàð Áîæèé. Íà ïåðøèõ íàøèõ êðîêàõ â Öåðêâ³ Ãîñïîäü ç Ñâîãî ìèëîñåðäÿ ìîæå ïðèõîâóâàòè â³ä íàñ áà÷åííÿ ÿêèõîñü ãð³õ³â,

ùîá ìè íå âïàëè ó â³ä÷àé ³ íå âèð³øèëè, ùî âñå áåçíàä³éíî. Ìè ïîì³÷àºìî ëèøå ò³ ãð³õè, ÿê³ â ñèëàõ çì³íèòè, âèïðàâèòè. Àëå ùîá íå áóëî ñàìîçàñïîêîºííÿ, ùîá íå ñòàëàñÿ âòðàòà ñòèìóë-ðåàêö³¿ (à íàøà âèñîêà ïëàíêà – öå Öàðñòâî Íåáåñíå), ó ì³ðó òîãî, ÿê âèêîð³íþºìî âæå ïîì³÷åí³ ïðîìàõè, Ãîñïîäü äຠíàì ³ äàë³ «áà÷èòè ãð³õè» – âëàñíå, òå, ïðî ùî ìè ïðîñèìî Éîãî â ìîëèòâ³. Ïàì’ÿòàºòå, ÿê âìèðàâ îäèí ç ïðåïîäîáíèõ – ñâÿòèé Ìàêàð³é Âåëèêèé? Çíàõîäÿ÷èñü íà ñìåðòíîìó îäð³, â³í ïëàêàâ. ² êîëè ó÷í³ éîãî çàïèòàëè: «Àââà, òè æ çàðàç ïîáà÷èø Ãîñïîäà! Òè ïðîæèâ òàêå âèñîêå äóõîâíå æèòòÿ, ñò³ëüêîì ëþäÿì äîïîì³ã ïðèéòè äî Õðèñòà, ÷îãî æ òè ïëà÷åø?», ïðåïîäîáíèé â³äïîâ³â: «ß íàâ³òü íå ïîêëàâ ïî÷àòîê ïîêàÿííþ». Òîìó ³ íàì, êîëè áà÷èìî âñþ áåçîäíþ ñâî¿õ ïðèñòðàñòåé, çíåâ³ðÿòèñÿ àáñîëþòíî íå ïîòð³áíî. Êðàùå ðîáèòè ïî ñëîâó ïðåïîäîáíîãî Ñèëóàíà Àôîíñüêîãî, ÿêèé ãîâîðèâ: «Äåðæè óì òâîé âî àäå è íå îò÷àèâàéñÿ». Òîáòî ìè ïîâèíí³ ðîçóì³òè, ùî ïî ñâî¿õ ãð³õàõ, ïî ñâî¿é çðàä³ Áîãà ã³äí³ ëèøå ïåêëà, àëå Ãîñïîäü íå õî÷å, ùîá ìè áóëè â ïåêë³, ³ îáîâ’ÿçêîâî äàñòü áëàãîäàòü, ùîá íàñ âðÿòóâàòè ³ ïðèâåñòè äî ñåáå.

– Âè ãîâîðèòå, ùî, ïåðø çà âñå òðåáà áóòè ÷åñíèì. ×è îçíà÷ຠöå, ùî ìè ïîâèíí³ âèÿâëÿòè íàøèì áëèæí³ì ñâîº ³ñòèííå, òàê áè ìîâèòè, îáëè÷÷ÿ? Ãîâîðèòè â³äêðèòî, êîëè çíåðâîâàí³, îáðàæåí³ òà ñåðäèìîñÿ – õî÷à â³ä òàêî¿ íàøî¿ «³ñòèííîñò³» ëþäÿì ìîæå áóòè äóæå áîëÿ÷å. Òîä³ ùî ðîáèòè – ïðèêèäàòèñÿ?

– Çíàºòå, ïðîÿâ ñâîãî ä³éñíîãî îáëè÷÷ÿ âçàãàë³-òî íàçèâàºòüñÿ õàìñòâîì. À ïðèõîâóâàííÿ, ó äàíîìó êîíòåêñò³, áóäå ÿêðàç îçíàêîþ ³íòåë³ãåíòíîñò³. Íå äàðåìíî ãîâîðÿòü: «Ùî â òâåðåçîãî íà óì³, òå â ï’ÿíîãî íà ÿçèö³». ² ÿêáè ìè ñòàëè îçâó÷óâàòè âñ³ ò³ äóìêè ³ ïîìèñëè, ÿê³ ïðèõîäÿòü íà äóìêó, ãîðå áóëî á ³ íàì, ³ îòî÷óþ÷èì. Âëàñíå, äëÿ òîãî ³ äàíà íàì ðîçóìîâà ä³ÿëüí³ñòü, ùîá âñå öå áëîêóâàòè. Ñõ³äíà ìóäð³ñòü ñâ³ä÷èòü: «êðàùèé á³é – òîé, ÿêèé íå â³äáóâñÿ». Ïðåìóäð³ñòü â òîìó, ùîá íå ñòàëîñÿ á³éêè, ùîá ñâàðêà íå ñïàëàõíóëà. ² îçíàêîþ ìóäðîñò³ º òå, ùî ç ÿêèìèñü íèçîâèííèìè, ãð³õîâíèìè ðå÷àìè ëþäèíà áîðåòüñÿ â ñîá³, âñåðåäèí³, à íàçîâí³ âèäຠ³íôîðìàö³þ ïðîö³äæåíó, ÷èñòó. ßêùî ïîð³âíÿòè ïîìèñëè ç êàëàìóòíîþ áîëîòÿíîþ áàãíþêîþ, òî íà ïåðøèõ åòàïàõ áóäå äîáðå, ÿêùî âîíà áóäå ïðîö³äæåíà ÷åðåç ìàðëþ. Ïîò³ì, ÿêùî ëþäèíà ïðàãíå æèòè äóõîâíî, âîíà çìîæå âæå ïðîïóñêàòè âñå ÷åðåç ìàðëþ ç âàòîþ. Ïîò³ì ô³ëüòðóâàòè êð³çü àêòèâîâàíå âóã³ëëÿ. ² â ³äåàë³ – êîëè íà âèõîä³ áóäå êðèñòàëüíî ÷èñòà, ÿê ñëüîçà, âîäà, â ÿê³é çàëèøèòüñÿ ëèøå ñ³ëü ªâàíãåë³ÿ. Îñü öå ä³éñíî äîñêîíàë³ñòü – êîëè âñå çàëèøàºòüñÿ âñåðåäèí³ ³ íàçîâí³ í³ÿê íå âèõîäèòü.

– Âèõîäèòü, ìè íå ëóêàâèìî ³ íå ëèöåì³ðèìî, êîëè ïðèõîâóºìî ñâî¿

ãîðäîâèò³, àáî çàâèäþù³, àáî ãí³âëèâ³ ïî÷óòòÿ?

– Îäíà ñïðàâà, êîëè öå äåìîâåðñ³ÿ, ïðèâàáëèâà êàðòèíêà – ìè ïîñì³õàºìîñÿ, ïðîÿâëÿºìî äî ëþäèíè ïðèÿçëèâ³ñòü, à çà ¿¿ ñïèíîþ ëèõîñëîâèìî, ðîáèìî ãèäêîñò³, ï³äñèäæóºìî. Öå, çâè÷àéíî, í³ÿê íå ìîæíà íàçâàòè ïðàâåäí³ñòþ, àëå ñïðàâæí³ñ³íüêèì ëèöåì³ðñòâîì ³ ëþäèíîóãîäíèöòâîì. Àëå ÿêùî, ìàþ÷è ïðîòè ëþäèíè ãí³â, ðîçäðàòóâàííÿ, çàñóäæåííÿ, ìè ç³ âñ³ì öèì â ñâîºìó ñåðö³, â ñâî¿õ äóìêàõ áîðåìîñÿ ³, òèì á³ëüøå, íå âèëèâàºìî íàçîâí³, òîä³ öå áóäå ä³éñíî ïî-õðèñòèÿíñüêè. ÏÎ×ÈÍÀÉÒÅ ÁÎÐÎÒÜÁÓ ÍÅÃÀÉÍÎ – ² îñòàííº çàïèòàííÿ: ÿê áóòè, ÿêùî áëèçüê³, ò³, õòî áà÷èòü íàñ ùîäíÿ ç³ âñ³ì íàøèì ïðàãíåííÿì äî Õðèñòà, áàæàííÿì ìîëèòèñÿ, áóòè â Öåðêâ³, ñòàþòü îäíî÷àñíî ñâ³äêàìè ³ ïðîÿâ³â íàøîãî ãí³âó, äðàò³âëèâîñò³ òà ³íøèõ ïðèñòðàñòåé ³ íåìî÷³? Ùî ìîæíà ¿ì ñêàçàòè, ùîá íå âèíèêàëî ó íèõ äèñîíàíñó ³ ðîç÷àðóâàííÿ?

– Íåïðàâèëüíà ñàìà ïîñòàíîâêà çàïèòàííÿ. Íå ùî çðîáèòè ç áëèæí³ìè, à ùî çðîáèòè ç ñàìèì ñîáîþ. ×îìó ìè çðèâàºìîñÿ íà áëèçüêèõ? Òîìó ùî âîíè íàñ ïðîáà÷àòü, í³êóäè â³ä íàñ íå ïîä³íóòüñÿ, ïîêðèþòü ëþáîâ’þ âñ³ ïîìèëêè, ïðîâèíó, ãí³â òà ³íøó íåõðèñòèÿíñüêó ïîâåä³íêó. ² ÷îìóñü ç ëþäüìè ñòîðîíí³ìè ìè íàìàãàºìîñÿ áóòè õîðîøèìè, ïðàãíåìî, òàê áè ìîâèòè, äî äîòðèìàííÿ «Îáë³êî ìîðàëå», çàòå íà áëèæí³õ «â³äðèâàºìîñÿ» ïî ïîâí³é. ßê ò³ëüêè öå óñâ³äîìèëè, ïîáà÷èëè â ñîá³ òàêèé íåäîë³ê, ïîòð³áíî òóò òàêè, íåãàéíî, ïî÷èíàòè ç íèì áîðîòüáó. Òîìó ùî áëèæí³ – öå ÿêðàç ò³ ëþäè, ïåðåä ÿêèìè ìè ìîæåìî áóòè õðèñòèÿíàìè ïî-ñïðàâæíüîìó. Ç íèìè íå ïðàöþº ïèõàò³ñòü, íå ïðàöþº åôåêò äåìîâåðñ³¿ – âîíè çíàþòü íàñ ÿê îáëóïëåíèõ. ² ñàìå ïåðåä íèìè ìè îñîáëèâî ïîâèíí³ ïðîÿâëÿòè ñâî¿ õðèñòèÿíñüê³ ïî÷óòòÿ ³ áóòè õðèñòèÿíàìè ó âñüîìó. Òîìó îáîâ’ÿçêîâî â³äñòåæóéòå â ñîá³ êîæåí ìîìåíò, ô³êñóéòå: òóò ÿ íå ïîòåðï³â, òóò ç³ðâàâñÿ, òàì ãðóáî â³äïîâ³â, â öüîìó íå ïîñëóæèâ, íå ïîñòóïèâñÿ. Íå ïóñêàéòå íà ñàìîïëèâ, êàðäèíàëüíî ëàìàéòå òîé ñòèëü ïîâåä³íêè, ÿêèé âæå ñêëàâñÿ, ïðèìóøóéòå, çàñòàâëÿéòå ñåáå ïîñòóïàòè ç ëþäüìè ïðàâèëüíî. Ïëèâ³òü ïðîòè òå÷³¿. Âèéäå ëèøå îäèí ðàç ç äåñÿòè – äîáðå, âæå õî÷ áè ùîñü. ßêùî çìîãëè äåñü ïðîìîâ÷àòè, ïîòåðï³òè, äîïîìîãòè – ïîâ³ðòå, öå âæå áóäå ïåðåëîìíèì ìîìåíòîì. À ÿêùî çìèðèëèñÿ, íå ç³ðâàëèñÿ, ïîâåëèñÿ ÿê ä³éñíî ëþáëÿ÷à ëþäèíà ³ äîáðèé õðèñòèÿíèí, çíà÷èòü, öå âæå ïî÷àòîê ïåðåìîãè. Âåëà áåñ³äó Þë³ÿ ÊÎ̲ÍÊÎ

18

¹ 67 2017

ßê ñêëàëàñÿ äîëÿ ëþäåé, ÿê³ ïîäàðóâàëè ñâ³òó íàéêðàù³ õðèñòèÿíñüê³ êàçêè? ×îìó Àíòóàí äå Ñåíò-Åêçþïåð³ â ñâî¿é "Öèòàäåë³" ãîâîðèòü â³ä ³ìåí³ öàðÿ Ñîëîìîíà, ³ ÿê âèéøëî, ùî â³í ïèñàâ "Ìàëåíüêîãî ïðèíöà" äëÿ äðóãààòå¿ñòà? Ùî ðàäÿíñüêà öåíçóðà íå ïîùàäèëà â òâîðàõ Àíäåðñåíà ³ Ëàãåðëåô? ² ùî õîò³â ñêàçàòè ñâ³òó Ëüþ¿ñ Êåððîëë ñâîºþ "Àë³ñîþ â êðà¿í³ ÷óäåñ"? Ïðåäñòàâëåí³ çàìàëüîâêè – öå ï³äñóìîê íàøèõ áåñ³ä ç Äìèòðîì Âëàäèñëàâîâè÷åì Ìåíäå뺺âèì â Ñðåòåíñüê³é äóõîâí³é ñåì³íàð³¿, äå â³í ÷èòຠêóðñ "Ìèñòåöòâî, ë³òåðàòóðà ³ êóëüòóðà ÿê òåìà äëÿ ì³ñ³¿". "Ìàëåíüêèé ïðèíö", "Ñí³ãîâà êîðîëåâà", "Àë³ñà â êðà¿í³ ÷óäåñ", "Äèâíà ïîäîðîæ ͳëüñà Õîëüãåðññîíà ç äèêèìè ãóñÿìè". ßê³ ëåãê³ ³ ñâ³òë³ ³ñòîð³¿! Òàêèì æå ñâ³òëèì áóëî ³ æèòòÿ ¿õ àâòîð³â. Ñâ³òëèì, àëå çîâñ³ì íå ëåãêèì.

Ó Àíòóàíà äå Ñåíò-Åêçþïåð³ áóâ äðóã – ïðîçà¿ê ³ ë³òåðàòóðíèé êðèòèê Ëåîí Âåðò. ³í ïîõîäèâ ç ³óäåéñüêî¿ ñ³ì'¿, àëå â Áîãà íå â³ðèâ, áóâ àòå¿ñòîì. Ñåíò-Åêçþïåð³ ìð³ÿâ ïðîñâ³òèòè éîãî, íàâåðíóòè â õðèñòèÿíñòâî. Âîíè ïîñò³éíî ñïåðå÷àëèñÿ ïðî öå. Ó 1936 ðîö³ Ñåíò-Åêçþïåð³ â³äïðàâèâñÿ êîðåñïîíäåíòîì íà â³éíó äî ²ñïàí³¿. Òàì, ï³ä ÷àñ ãðîìàäÿíñüêî¿ â³éíè, â³í ïî÷àâ ïèñàòè ðîìàí, ÿêèé íàçâàâ "Öèòàäåëü". Öèòàäåëü â ö³é êíèç³ – öå íå ïðîñòî ôîðòåöÿ; öå ôîðòåöÿ, òâåðäèíÿ ç 30-ãî ïñàëìó, ñëîâàìè ÿêîãî Ãîñïîäü ìîëèâñÿ íà õðåñò³: "...ó ðóêè Òâî¿ â³ääàþ Äóõ ̳é" (Ëê. 23:46), – "Áóäü ìåí³ êàì'ÿíîþ òâåðäèíåþ" (Ïñ. 30:3): ó ôðàíöóçüê³é ìîâ³ çíà÷åííÿ "Òâåðäèíÿ, ôîðòåöÿ" ïåðåäàºòüñÿ ñëîâîì "öèòàäåëü". Öå äèâíèé ðîìàí, ÿêèé ñêëàäàºòüñÿ ç ùîäåííèêîâèõ çàïèñ³â, ðîçäóì³â, ñïîãàä³â ïðî ÿê³ñü åï³çîäè ç æèòòÿ Ñåíò-Åêçþïåð³, îá'ºäíàíèõ á³áëåéñüêîþ ³äåºþ: êíèãà ïèøåòüñÿ í³áè â³ä ³ìåí³ öàðÿ Ñîëîìîíà, àëå ÿêèé ùå íå öàðþº, ùå ëèøå ñèíà Äàâèäà, ùå ëèøå, ÿê ìè á çàðàç ñêàçàëè ïðî

öàðñüêîãî ñèíà, ïðèíöà. Òàê çàÿâëÿºòüñÿ ñïàäêîºìñòâî: "Öèòàäåëü" – öå ñâîãî ðîäó çá³ðêà ïðèò÷, ìóäðîñòåé, âèñëîâ³â: "Îð Õîõìà" – òàê

íàçèâàºòüñÿ åâðåéñüêîþ ìîâîþ Ñâ³òëî ìóäðîñò³ ñîëîìîíîâî¿. ² Ñåíò-Åêçþïåð³ ÷åðåç âðàæåííÿ ïðî ñó÷àñíå æèòòÿ ïåðåäຠâíóòð³øí³é ñâ³ò öàðñüêîãî ñèíà. Öåé ÷óäîâèé ðîìàí âàæêî ïåðåêàçóâàòè: ó íüîìó íåìຠºäèíîãî ñþæåòó, â³í ñêëàäàºòüñÿ ç³ âñ³ëÿêèõ ôðàãìåíò³â-åï³çîä³â, ãîëîâíà ìåòà ÿêèõ – çáóäèòè â ñåðöÿõ ëþäåé ëþáîâ äî Áîãà ³ íàïðàâèòè ¿¿ äî Òâîðöÿ, äî Ñàìî¿ Ëþáîâ³. Ïðî öå – ïðèò÷³ Ñîëîìîíà, ïðî öå – ³ ðîìàí "Öèòàäåëü" Àíòóàíà äå Ñåíò-Åêçþïåð³. Àëå "Öèòàäåëü" âñå æ ÷èìàëèé, ñêëàäíèé ðîìàí. ßê ïåðåäàòè òó æ äóìêó â ïðîçîð³ø³é, äîñòóïí³ø³é ôîðì³? Ïî÷àëàñÿ Äðóãà ñâ³òîâà â³éíà. Ëåîí Âåðò îïèíèâñÿ íà îêóïîâàí³é í³ìöÿìè òåðèòî𳿠Ôðàíö³¿, õîâàâñÿ â³ä íàöèñò³â – éîãî õîâàëè ñ³ì'¿ êàòîëèê³â. Ñåíò-Åêçþïåð³ çíàõîäèâñÿ â Àìåðèö³, â³â ïî ðàä³î ïàòð³îòè÷í³ ïåðåäà÷³, çàêëèêàþ÷è ôðàíöóç³â ïîâñòàòè íà áîðîòüáó ç ôàøèçìîì. ßêðàç â öåé ÷àñ â³í ïèøå ñâ³é çíàìåíèòèé ëèñò äî âñ³õ ºâðå¿â, ÿê³ ïåðåæèâàþòü ãîí³ííÿ â³ä íàöèñò³â, óâ'ÿçíåí³ é ìó÷èì³ â êîíöòàáîðàõ, çâåðòàþ÷èñü ó òîìó ÷èñë³ ³ áåçïîñåðåäíüî äî ñâîãî äðóãà Ëåîíà Âåðòà. ² ïðèõîäèòü äî äóìêè óçÿ-

19

¹ 67 2017 òè âñå íàéãîëîâí³øå ç "Öèòàäåë³" ³ îáåðíóòè ó ôîðìó êàçêè. Öþ êàçêó â³í íàçâàâ "Ìàëåíüêèé ïðèíö". ¯¿ ³äåÿ – òà æ: ëþäèíà â³äïîâ³äàëüíà çà âñå. Êîæíà ëþäèíà â³äïîâ³äàëüíà çà ñàìó ñåáå ³ çà ñâîþ ïëàíåòó: âðàíö³ âñòàâ, ïî÷èñòèâ çóáè – ïðèâåäè â ïîðÿäîê ñâîþ ïëàíåòó. Êîæíà ëþäèíà ïîâèííà â³äïîâ³äàòè çà âñ³õ äîâêîëà. Êîæåí ïîâèíåí ï³êëóâàòèñÿ, ÿê öàð Äàâèä, ÿê öàð Ñîëîìîí, – ïðî âåñü ñâ³ò, íå ëèøå ïðî ñâîº öàðñòâî: ïðî êîæíó ëþäèíó îêðåìî, ïðî êîæíó êâ³òî÷êó, ïðî âñ³ òâîð³ííÿ, ïðî âñå, ùî Ãîñïîäü âðó÷èâ öàðåâ³ Äàâèäó äëÿ òóðáîòè. Êîæíà ëþäèíà çîáîâ'ÿçàíà íà ñâîºìó ð³âí³ â³ä÷óâàòè ñåáå Ìàëåíüêèì ïðèíöåì, ñèíîì Áîæèì, ñèíîì Äàâèäîâèì, ÿêèé ïî öàðñòâåíîìó ñâîºìó íàðîäæåííþ ïîâèíåí ï³êëóâàòèñÿ ïðî âåñü äîâêîëèøí³é ñâ³ò. Ñåíò-Åêçþïåð³ íàïèñàâ êàçêó äëÿ Ëåîíà Âåðòà ³ â³äïðàâèâ ¿¿ âèäàâöåâ³ â 1942 ðîö³, à ñàì âè¿õàâ íà ôðîíò, ïîâåðíóâñÿ â ðîçâ³äóâàëüíèé àâ³àö³éíèé ïîëê ³ çàãèíóâ – 31 ëèïíÿ 1944 ðîêó. Íåçàáàðîì ï³ñëÿ éîãî çàãèáåë³ ñîþçíèêè çâ³ëüíèëè Ïàðèæ, Ëåîí ïîâåðíóâñÿ äîäîìó ³ çíàéøîâ ó ñåáå â êâàðòèð³ åêçåìïëÿð "Ìàëåíüêîãî ïðèíöà". Ïðî÷èòàâ öþ êàçêó, îáëèâàþ÷èñü ñëüîçàìè, ³ º íàä³ÿ, ùî ñòàâ õðèñòèÿíèíîì. Âàæêî áóëî á íå ñòàòè ï³ñëÿ òàêî¿ êíèãè, â ÿê³é Ìàëåíüêèé ïðèíö æåðòâóº ñîáîþ, ùîá âðÿòóâàòè ñâîþ òðîÿíäó. Ó í³é, äî ðå÷³, º äóæå ö³êàâèé á³îãðàô³÷íèé ìîìåíò. ßê âè ïàì'ÿòàºòå, êàçêà ïî÷èíàºòüñÿ ç òîãî, ùî ëüîò÷èê â ïóñòåë³ çóñòð³÷àºòüñÿ ç Ìàëåíüêèì ïðèíöåì. ijéñíî, Ñåíò-Åêçþïåð³ ³ éîãî ìåõàí³ê Ïðåâî çä³éñíþâàëè ïåðåë³ò Ïàðèæ-Ñàéãîí íàïåðåäîäí³ íîâîãî 1936 ðîêó ³ ðîçáèëèñÿ â ïóñòåë³ Ñàõàðà. Âîíè ëåäü íå çàãèíóëè, çàëèøèâøèñü áåç çâ'ÿçêó, áåç âîäè, áåç ¿æè. Ïðîéøëè ïî ïóñòåë³ 85 ê³ëîìåòð³â ï³øêè. ¯õ, íàï³âìåðòâèõ, ï³ä³áðàâ êàðàâàí áåäó¿í³â. Ñàìå òàì, â ïóñòåë³, ïåðåä, çäàâàëîñÿ á, íåìèíó÷îþ ñìåðòþ, Ñåíò-Åêçþïåð³ ïðèãàäàâ âñå çàéâå, ïîðîæíº ³ íåïîòð³áíå, ùî ñòàëîñÿ â éîãî æèòò³, ³ çðîçóì³â, ùî ïîòð³áíî çîñåðåäèòèñÿ íà íàéãîëîâí³øîìó ³ íàéâàæëèâ³øîìó, – ÿê öå ÷àñòî áóâຠâ ïîä³áíèõ ñèòóàö³ÿõ. Âñ³ íåïðèºìí³ ñòîðîíè éîãî õàðàêòåðó

çíàõîäÿòü â³ääçåðêàëåííÿ â ïåðñîíàæàõ, ç ÿêèìè çíàéîìèòüñÿ Ìàëåíüêèé Ïðèíö, ïîäîðîæóþ÷è ïî ïëàíåòàõ: ï'ÿíèöÿ, çàäàâàêà, â÷åíèé, ÿêèé í³÷îãî íå áà÷èòü äàë³ âëàñíîãî íîñà, êîðîëü, ÿêèé îáîæíþº ïðàâèòè. ² ºäèíà ëþäèíà, ÿêà íå çäàºòüñÿ ñì³øíîþ, – öå ë³õòàðíèê, ÿêèé àáñîëþòíî áåçãëóçäî çàïàëþº ë³õòàð³. ³í íå çäàºòüñÿ ñì³øíèì òîìó, ùî â³í ºäèíèé, õòî íå äóìຠëèøå ïðî ñåáå. Ìè, áåçóìîâíî, ìîãëè á íàçâàòè öþ êàçêó "Çà äðóç³â ñâî¿õ", ïðèãà-

çóì³íí³ ïîêëàâ ñâîº æèòòÿ â áîðîòüá³ ç íàöèçìîì çà âñå, ùî áóëî òàêå äîðîãå ëþäÿì íà íàø³é Çåìë³. Íå ç í³ìöÿìè, à ñàìå ç íàöèçìîì. Õî÷à â ê³íö³ éîãî ðîìàíó "Öèòàäåëü" º åï³çîä ñìåðòåëüíîãî ç³òêíåííÿ ç í³ìöåì, ùî âèÿâèâñÿ ïðîðî÷èì äëÿ ïèñüìåííèêà. Àëå... Îäíîãî äíÿ äåñü â Ëàòèíñüê³é Àìåðèö³ Ñåíò-Åêçþïåð³ çóñòð³â ñòàðîãî ôðàíöóçüêîãî åì³ãðàíòà, ÿêèé áàãàòî äåñÿòê³â ðîê³â íå áóâ ó Ôðàíö³¿. Âîíè ðîçãîâîðèëèñÿ, ³ ç'ÿñóâàëîñÿ, ùî â òîãî çàëèøèâñÿ êðàùèé äðóã íà áàòüê³âùèí³. Âîíè ç íèì, ìîæëèâî, òð³øêè ïîñâàðèëèñÿ, êîëè ðîçëó÷àëèñÿ, â óñÿêîìó ðàç³ äóæå äîâãî íå ñï³ëêóâàëèñÿ, íå ïåðåïèñóâàëèñÿ ³ í³÷îãî íå çíàëè îäèí ïðî îäíîãî. À áóëè âîíè ñåëÿíàìè, ñàä³âíèêàìè, âèðîùóâàëè òðîÿíäè ³ âåñü ÷àñ ãîâîðèëè ïðî òðîÿíäè – öå áóëî ¿õ óëþáëåíèì çàíÿòòÿì. Ñåíò-Åêçþïåð³ ñêàçàâ òîä³ ò³é ëþäèí³: "Íàïåâíî, ÿ çìîæó éîìó ïåðåäàòè â³ä Âàñ ëèñò àáî ÿêó-íåáóäü çâ³ñòî÷êó". ² ñòàðèé äîâãî ìó÷èâñÿ íàä ëèñòîì: òðåáà æ áóëî ðîçïîâ³ñòè ïðî âñå ñâîº æèòòÿ, ïðî âñå, ùî ñòàëîñÿ çà öåé ÷àñ. Àëå ï³ñëÿ ãîäèíè ìóê â³í ïðèí³ñ ïàï³ðåöü, íà ÿêîìó áóâ íàïèñàíèé âñüîãî îäèí ðÿäîê: "Ñüîãîäí³ âðàíö³ ÿ ïîëèâ ñâî¿ òðîÿíäè!" ² Ñåíò-Åêçþïåð³ çðîçóì³â, ùî âñÿ ëþáîâ, íà ÿêó ëèøå áóëà çäàòíà öÿ ëþäèíà, ÿêà ïðîæèëà âåëè÷åçíå, âàæêå æèòòÿ, âèðàçèëàñÿ â öüîìó ðÿäêó, ³ ùî äðóã éîãî, ÿêùî â³í æèâèé ùå, ïðåêðàñíî çðîçó쳺, ïðî ùî éäå ìîâà, àäæå öå – íàéäîðîæ÷å äëÿ íèõ. * * *

äàâøè ºâàíãåëüñüêå: "Íåìຠá³ëüøî¿ òî¿ ëþáîâ³, ÿê ÿêùî õòî ïîêëàäå æèòòÿ ñâîº çà äðóç³â ñâî¿õ" (²â. 15:13). ² ÿê Ìàëåíüêèé ïðèíö ïîêëàâ ñâîþ äóøó çà ñâîãî äðóãà, òàê ³ Àíòóàí äå Ñåíò-Åêçþïåð³ â áóêâàëüíîìó ðî-

Îñü ³ ðîìàí "Öèòàäåëü" çàê³í÷óºòüñÿ òèì, ùî Ñåíò-Åêçþïåð³ ëåòèòü íà ñâîºìó ë³òàêó, à íàçóñòð³÷ éîìó ëåòèòü í³ìåöüêèé ëüîò÷èê, âîíè îáîº ïîâèíí³ íàòèñêóâàòè íà ãàøåòêè, ³ â öþ ìèòü, ÿê ïèøå ÑåíòÅêçþïåð³, â éîãî ìîçêó áèëàñÿ ëèøå îäíà äóìêà-êðèê: "Îõ, ÿê ìåí³ õî÷åòüñÿ çàêðè÷àòè òîá³, áðàòå: "Ñüîãîäí³ âðàíö³ ÿ ïîëèâ ñâî¿ òðîÿíäè!"" Çàâæäè ó âñ³õ ñèòóàö³ÿõ òðåáà çàëèøàòèñÿ ëþäèíîþ, íàâ³òü â ñèòóàö³¿ áîþ ç ïðîòèâíèêîì – òîìó ùî ³ òîä³ âñå îäíî ïåðåä òîáîþ – òåæ ëþäèíà, ÿêà âèÿâèëàñÿ â òàêîìó æ ñêëàäíîìó ñòàíîâèù³, ùî ³ òè. Öå ëþäèíà, öå áðàò. Ïèñüìåííèêîâ³ëüîò÷èêó õîò³ëîñÿ â³ä ëþáîâ³ äî íüîãî êðèêíóòè éîìó ïðî öå. Íàïåâíî, òàê ³ áóëî, êîëè â³í ãèíóâ.

20 Êîëè âñ³ ìè çà ðàäÿíñüêèõ ÷àñ³â ÷èòàëè êàçêó Àíäåðñåíà "Ñí³ãîâà êîðîëåâà", ìè íå çóñòð³÷àëè â ¿¿ òåêñò³ ºâàíãåëüñüêèõ öèòàò ("Áóäüòå, ÿê ä³òè" – ö³ ñëîâà Ñïàñèòåëÿ ÷èòàëà áàáóñÿ Ãåðäè) ³ ìîëèòâè "Îò÷å íàø" – öå âñå áóëî âèêðåñëåíî. Êàçêà öÿ òåæ àâòîá³îãðàô³÷íà. Ó Àíäåðñåíà áóëî äóæå âàæêå, á³äíå äèòèíñòâî. Éîãî áàòüêî áóâ ÷åðåâè÷íèêîì, ïîìåð ðàíî. Ìàìà ç áàáóñåþ âèìóøåí³ áóëè ïîäåíùèíîþ çàðîáëÿòè íà õë³á. Ìàòè áóëà ïðà÷êîþ – ïðàëà á³ëèçíó â õîëîäí³é âîä³; ïîò³ì äîãëÿäàëüíèöåþ â áîæåâ³ëüí³ – äîãëÿäàëà õâîðèõ. À ³íêîëè æîäíî¿ ðîáîòè íå áóëî, âîíè ãîëîäóâàëè, òîä³ ìàòè ³ ñèí õîäèëè çáèðàòè êîëîñêè – îáæèíêè, – ÿê êîëèñü á³áëåéñüêà Ðóò. ¯õ ãíàëè, à îäíîãî äíÿ ÿêèéñü ñåëÿíèí ïîãíàâñÿ çà ìàëåíüêèì Ãàíñîì, ùîá ïîáèòè éîãî. Ïøåíèöÿ âæå áóëà ñêîøåíà, çàëèøèëèñÿ ëèøå ãîñòð³ ñêîñè, õëîï÷èê áóâ áîñèì, ³ á³ãòè éîìó áóëî äóæå âàæêî, â³í ðîçäèðàâ íîãè â êðîâ. Çâè÷àéíî, äèòèí³ â³ä äîðîñëî¿ ëþäèíè íå âòåêòè, ³ îñü â îñòàííþ ìèòü, êîëè ñåëÿíèí áóâ âæå ãîòîâèé éîãî óäàðèòè, Ãàíñ îáåðíóâñÿ äî íüîãî ³ ñêàçàâ: "ßê òè ìîæåø áèòè ìåíå? Íà òåáå æ äèâèòüñÿ Ãîñïîäü!" ² ñåëÿíèí, ÿêèé áóâ äóæå ðîçëþ÷åíèé, ðàïòîì îáì'ÿêíóâ, ïîñì³õíóâñÿ, íàãîäóâàâ éîãî ³ äàâ ãðîøåé. Àíäåðñåíó íà âñå æèòòÿ çàïàì'ÿòàâñÿ öåé äîñâ³ä. ² ïîò³ì, ÿê áè âàæêî éîìó íå ïðèéøëîñÿ – à â³í äóæå äîâãî áóâ íåâèçíàíèì, æèâ óïðîãîëîäü, – ³ íàâ³òü ñòàâøè â³äîìèì ïèñüìåííèêîì, âñå îäíî á³äóâàâ, – Àíäåðñåí çàâæ²ñòîð³ÿ êîõàííÿ Ëüþ³ñà Êåððîëëà – â ä³éñíîñò³ ïðîôåñîðà ×àðëüçà Äîäæñîíà – ³ äîíüêè äåêàíà îäíîãî ç êîëåäæ³â â Îêñôîðä³ Àë³ñè ˳ääåëë íàñò³ëüêè æ çâîðóøëèâà. Àë³ñ³, ïðàâäà, áóëî... ÷îòèðè ðîêè, êîëè âîíè ïîçíàéîìèëèñÿ. ² áàãàòî ïîãàíèõ ãîë³â çàðàç ïðèïèñóþòü ÿê³ñü äóðîù³ ³ ãèäîòè ïîâàæíîìó â³ðóþ÷îìó äèÿêîíîâ³ òà ïðîôåñîðîâ³ Îêñôîðäñüêîãî óí³âåðñèòåòó. Çâè÷àéíî æ, í³÷îãî ïîä³áíîãî íå áóëî, öå íàé÷èñò³øå, íàéùèð³øå êîõàííÿ ïèñüìåííèêà.

¹ 67 2017

äè çãàäóâàâ ïðî öåé âèïàäîê ç³ ñâîãî äèòèíñòâà. Âñå, ùî â³í ðîáèâ, çàâæäè áóëî ³ç ñòðàõîì Áîæèì, ç ëþáîâ'þ äî Áîãà. Ìîæíà ñêàçàòè, ùî â³í, ÿê ªíîõ, õîäèâ ïåðåä Áîãîì. Õî÷à âñÿêå òðàïëÿëîñÿ â éîãî æèòò³.

² áóëà ó íüîãî ÷óäîâà ³ñòîð³ÿ õðèñòèÿíñüêî¿ ëþáîâ³. Éîãî Ãåðäîþ ñòàëà øâåäñüêà ñï³âà÷êà Éåíí³ Ë³íä. Âîíè áóëè ÿê áðàò ³ ñåñòðà ³ äóæå çâîðóøëèâî âñå æèòòÿ îäèí îäíîãî ëþáèëè ñàìå ÿê õðèñòèÿíè. ² íàâ³òü êîëè Éåíí³ âèéøëà çàì³æ çà ³íøó ëþäèíó, öå í³ÿê íå â³äîáðàçèëîñÿ íà ¿õ äðóæá³ ³ ëèñòóâàíí³. Çóñòð³÷àëèñÿ âîíè ð³äêî, áà÷èëèñÿ ëèøå ï³ä ÷àñ ãàñòðîëåé Éåíí³, àëå ÷àñòî îäèí îäíîìó ïèñàëè. ßêîñü â Áåðë³í³ (öå ñòàëîñÿ â 1845 ðîö³, Àíäåðñåíó òîä³ áóëî 40 ðîê³â) ó éîãî ïîäðóãè áóëè êîíöåðòè. Àíäåðñåí âèð³øèâ çðîáèòè ¿é ñþðïðèç: êèíóâ âñ³ ñâî¿ ñïðàâè, íàêîïèâ ãðîøåé ³ ïî¿õàâ äî Áåðë³íó, ùîá ïðîâåñòè ç íåþ ðàçîì гçäâî. Àëå òàê ñòàëîñÿ, ùî ¿é íå ïîâ³äîìèëè ïðî ïðè¿çä ¿¿ äðóãà, ³ âîíà íå ïðèéøëà äî íüîãî. Àíäåðñåí ïðîñèä³â âåñü Ñâÿòâå÷³ð â ïîâí³é ñàìîò³, äóæå òóæèâøè, äèâëÿ÷èñü ó â³äêðèòå â³êíî íà çîðÿíå íåáî. ³í ïèøå: "Îñü öå ³ áóëà ìîÿ ÿëèíêà". ³í áóâ òàêèé ðîçãí³âàíèé, ùî íå çì³ã ïðèõîâàòè â³ä íå¿ öüîãî, ³ íàñòóïíîãî ðàíîêó ïðèéøîâ äî íå¿ ³ âñå ðîçïîâ³â. Éåíí³ áóëà çâîðóøåíà: "Á³äíèé, ÿ æ íå çíàëà í³÷îãî! Àëå íå õâèëþéñÿ, ìè ïðîâåäåìî ùå îäèí Ñâÿòâå÷³ð, ñïåö³àëüíî äëÿ òåáå". ² áóëî "äðóãå гçäâî": çíîâó ÿëèíêà, çíîâó ð³çäâÿí³ ìîëèòâè, çíîâó ñâÿòêîâèé ñò³ë. Éåíí³ ñï³âàëà âåñü âå÷³ð ó âóçüêîìó êîë³ äðóç³â – ñïåö³àëüíî äëÿ Àíäåðñåíà. À àïîãåºì ñâÿòà ñòàâ ïîäàðóíîê äëÿ Éåíí³: Àíäåðñåí ï³äí³ñ ¿é êàçêó "Ñí³ãîâà êîðîëåâà", äëÿ íå¿ æ ³ íàïèñàíó. Áóäü-ÿêà ñïðàâæíÿ êàçêà çàâæäè ìຠíà óâàç³ ñëîâà Ñïàñèòåëÿ: "Áóäüòå, ÿê ä³òè" (Ìò. 18:3). Öå äóæå ãëèáîê³ ñëîâà, ¿õ íå ìîæíà ñïðèéìàòè ïîâåðõíåâî, ÿê æàðò. Çàïîâ³äü "Áóäüòå, ÿê ä³òè" íàñò³ëüêè æ âàæëèâà, ÿê ³ ³íø³ ñëîâà Ãîñïîäà; çíà÷èòü, òðåáà íàä íåþ ñåðéîçíî äóìàòè ³ íàìàãàòèñÿ ¿¿ âèêîíàòè. ² ùå ðîçóì³òè, ùî òàêå – áóòè, ÿê ä³òè: äå òðåáà áóòè, ÿê ä³òè, à äå òðåáà áóòè, ÿê äîðîñë³. Êàçêà "Àë³ñà â êðà¿í³ ÷óäåñ" äèâíà òèì, ùî íàïèñàíà íå äëÿ ä³òåé, õî÷à ³ íà-

21

¹ 67 2017 äèõíóëà íà ¿¿ íàïèñàííÿ äèòèíà, ³ ä³òè ¿¿ äóæå ëþáèëè. Îäíîãî äíÿ êîðîëåâà ³êòîð³ÿ ïîáà÷èëà ä³â÷èíêó, ÿêà òàê áóëà çàõîïëåíà êíèãîþ, ÿêó ÷èòàëà, ùî íå ïîì³÷àëà í³÷îãî äîâêîëà. Êîðîëåâà ïîáàæàëà ä³çíàòèñü, ùî öå çà êíèãà. ijâ÷èíêà ïî÷àëà ¿¿ ïåðåêàçóâàòè ³ ðàïòîì çàïèòàëà: "À Âè, Âàøà âåëè÷í³ñòü, ìîãëè á íàïëàêàòè ñò³ëüêè – ö³ëå ìîðå?" Êîðîëåâà áóëà òàêà çà³íòðèãîâàíà, ùî ïîñëàëà íàðî÷íîãî äî Îêñôîðäà, äî ïðîôåñîðà, ïîïðîñèëà êíèãó, îòðèìàëà ¿¿, à Êåððîëëó áóâ âðó÷åíèé êîðîë³âñüêèé ïîäàðóíîê. ² ïî÷àâñÿ òð³óìôàëüíèé õ³ä êàçêè ïî Àíã볿, à ïîò³ì ³ ïî âñüîìó ñâ³òó. Òàê îò, êàçêà öÿ íàïèñàíà äëÿ äîðîñëèõ – ùîá çíîâó çàíóðèòè ¿õ â äèòèíñòâî, çìóñèòè ïîãëÿíóòè íà ñâ³ò î÷èìà äèòèíè. Ïðèãàäàºòå, ùî êàçêà â³äêðèâàºòüñÿ â³ðøåì – ñâîãî ðîäó åï³ãðàôîì: "Àë³ñà, òè, êîëè âèðîñòåø, áåðåæè ñïîãàäè ïðî ñâîº äèòèíñòâî, áåðåæè öþ êàçêó, ÿê ïàëîìíèê áåðåæå êâ³òêó, ïðèíåñåíó ç Ïàëåñòèíè". Ïàëîìíèêè ïðèâîçèëè íå ëèøå âàé³ –

ª ìàëåíüêà äåòàëü, ïîâ'ÿçàíà ç ö³ºþ êàçêîþ Ñåëüìè Ëàãåðëåô, íà ÿêó ñë³ä çâåðíóòè óâàãó. Ìè âñ³, íàïåâíî, ïàì'ÿòàºìî ÷óäîâèé ðàäÿíñüêèé ìóëüòèê "Çà÷àðîâàíèé õëîï÷èê", ïî䳿 â ÿêîìó ïî÷èíàþòüñÿ ç òîãî, ùî áàòüêè ïîñàäèëè ͳëüñà â÷èòè óðîêè. À â÷èòèñÿ éîìó ë³íü, â³í çàñèíàº, à ïîò³ì ³ ðîçâåðòàºòüñÿ âñÿ ³ñòîð³ÿ ç îáðàæåíèì ãíîìîì, ïåðåòâîðåííÿì íà ìàëåíüêîãî ³ ïîäîðîææþ ç ãóñÿìè. Öå âàð³àíò êàçêè øâåäñüêî¿ ïèñüìåííèö³, âèïðàâëåíèé ðàäÿíñüêîþ öåíçóðîþ. Ó îðèã³íàëüíîìó æ òåêñò³ áàòüêè ͳëüñà âèðóøàþòü â õðàì íà íåä³ëüíó ñëóæáó, à â³í â³äìîâëÿºòüñÿ. ² òîä³ áàòüêî, âæå ç ïîðîãó, íàêàçóº éîìó ÷èòàòè íåä³ëüíó ïðîïîâ³äü, ÿêà ïîâèííà çâó÷àòè â õðàì³. Îñü òóò-òî ͳëüñ ³ çàñèíàº. Àáñîëþòíî ïî-³íøîìó îáåðòàºòüñÿ âñÿ öÿ ³ñòîð³ÿ, ÿêà, äî ðå÷³, áóëà íàïèñàíà ÿê ï³äðó÷íèê ç ãåîãðàô³¿ ³ ³ñòî𳿠Øâåö³¿ äëÿ ñòàðøèõ êëàñ³â. Òàêà îñü "ö³êàâà ãåîãðàô³ÿ/³ñòî-

ïàëüìîâå ëèñòÿ, àëå ³ àíåìîíè: ö³ ìàëåíüê³, ñõîæ³ íà ìàêè ÷åðâîí³ êâ³òî÷êè çðîñòàþòü ó âåëèê³é ê³ëüêîñò³ ïî âñ³é Ñâÿò³é Çåìë³, à îñîáëèâî áàãàòî ¿õ â ªðóñàëèì³. Ðîçöâ³òàþòü âîíè íàâåñí³, íà Ïàñõó. Âîíè íåâèáàãëèâ³, áàãàòî ÷îãî ¿ì íå òðåáà: äîñèòü æìåíüêè íàâ³òü íå çåìë³, à ï³ñêó ì³æ êàì³ííÿì. Öå

ñâîãî ðîäó îáðàç êðîâ³ Ñïàñèòåëÿ. Àíãë³éñüê³ ïàëîìíèêè çàñóøóâàëè àíåìîíè ì³æ ñòîð³íîê êíèã, â ùîäåííèêàõ, ïðèâîçèëè äîäîìó ³ áåðåãëè ÿê ïàì'ÿòü ïðî Ñâÿòó Çåìëþ. ² çàïîâ³äü àâòîðà "Àë³ñè" – áåðåãòè äèòÿ÷³ñòü, ÿê ïàëîìíèê áåðåæå ñâÿòèíþ ç³ Ñâÿòî¿ Çåìë³. À â ê³íö³ êàçêè ×åøèð-ñüêèé ʳò çàïèòóº ó Àë³ñè: "À ÿê òîá³ ïîäîáàºòüñÿ Êîðîëåâà?" – "Íå äóæå ïîäîáàºòüñÿ", – â³äïîâ³äຠÀë³ñà, àëå, ïîì³òèâøè, ùî Êîðîëåâà ñòî¿òü ÿêðàç ó íå¿ íàä âóõîì, òóò æå îñ³êàºòüñÿ ³ ãîâîðèòü: "Âîíà òàê äîáðå ãðàº, ùî ìîæíà â³äðàçó ïðîãðàòè". Êîðîëåâà ïîñì³õàºòüñÿ: îñü ³ íåùèð³ñòü â äèòèí³ ïðîêèíóëàñÿ, õèòð³ñòü âæå äîðîñëî¿ æ³íêè. ² òóò ×åøèðñüêèé ʳò çàïèòóº Àë³ñó: "Âèáà÷, çîâñ³ì çàáóâ çàïèòàòè: à ÷èì çàê³í÷èëàñÿ ³ñòîð³ÿ ç äèòÿì?" ² Àë³ñà â³äïîâ³äàº: "Äèòèíà ïåðåòâîðèëàñÿ íà ïîðîñÿ". – "À, ÿ òàê ³ äóìàâ!" – ãîâîðèòü ×åøèðñüêèé ʳò ³ ðîç÷èíÿºòüñÿ. Îñü ãîëîâíà ³äåÿ ö³º¿ êàçêè: ùîá äèòèíà íå ïåðåòâîðèëîñÿ íà ïîðîñÿ. Ùîá ìè áóëè ÿê ä³òè, à íå ÿê äîðîñë³ ñâèí³.

ð³ÿ": ͳëüñ ç ãóñÿìè ëåòèòü ÷åðåç âñþ êðà¿íó íà ï³âí³÷, ïîïóòíî áàãàòî ùî ä³çíàþ÷èñü ïðî ò³ êðà¿, íàä ÿêèìè íåñóòü éîãî ãóñè. Çà öþ êíèãó Ñåëüìà Ëàãåðëåô îòðèìàëà Íîáåë³âñüêó ïðåì³þ ç ë³òåðàòóðè ³ ñòàëà ïåðøîþ æ³íêîþ – Íîáåë³âñüêèì ëàóðåàòîì ç ë³òåðàòóð³ (ïåðøîþ æ³íêîþ, ÿêà îòðèìàëà Íîáåë³âñüêó ïðåì³þ çà íàóêîâ³ äîñÿãíåííÿ, áóëà Ìàð³ÿ Êþð³: ïðåì³ÿ áóëà ïðèñóäæåíà ¿é çà â³äêðèòòÿ ïîëîí³ÿ). Êàçêà ãðàíä³îçíà, õðèñòèÿíñüêà!  Ëàãåðëåô áàãàòî ³íøèõ õðèñòèÿíñüêèõ òâîð³â, àëå öåé â íàø³é êðà¿í³ íàéá³ëüø â³äîìèé. Çàðàç, ñëàâà Áîãó, êíèãó ïåðåâåëè ïîâí³ñòþ ³ âèäàþòü â îðèã³íàëüíîìó âàð³àíò³. Ò³ëüêè òðåáà óâàæíî ïîð³âíþâàòè ïåðåêëàäè: ³íêîëè ïåðåêëàäà÷³, íå áóäó÷è öåðêîâíèìè, íå çâåðòàþòü óâàãè íà íþàíñè – òîìó íàìàãàéòåñÿ çíàéòè õîðîøèé ïåðåêëàä. Äìèòðî ÌÅÍÄÅ˪ªÂ pravoslavie.ru

22 Âèð³øèëà ÿ, ÿê "êîëèøíÿ ïîñëóøíèöÿ", íåíàðîêîì íå â³äñòàòè â³ä ÷åðãè êàìèíã-àóò³â… ×åñíî êàæó÷è, ÿ íå áóëà, çâè÷àéíî, "îô³ö³éíîþ" ðÿñîôîðíîþ ïîñëóøíèöåþ, àëå äîâãî æèëà ïðè ìîíàñòèðñüêîìó ñåñòðèíñòâ³ ç íàì³ðàìè íàéñóâîð³øèìè. Ïðè¿õàâøè âë³òêó íà òèæäåíü â íåâåëèêèé ïðîâ³íö³éíèé ìîíàñòèð ïåðøîêóðñíèöåþ-çàî÷íèöåþ, ÿ òàê ³ çàëèøèëàñÿ ìàéæå íà òðè ðîêè. Ëèøå ê³ëüêà ðàç³â âè¿æäæàëà äîäîìó â ñóñ³äíþ îáëàñòü ³ ùå äåê³ëüêà ðàç³â – äî Ìîñêâè íà ñåñ³þ. À âîñíîâíîìó áåçâèëàçíî "îêîïàëàñÿ" â ñåñòðèíñòâ³ ïðè ìîíàñòèð³. Öå áóâ îêðåìèé íåâåëèêèé áóäèíî÷îê ç ðîñ³éñüêîþ ï³÷÷þ, â ÿêîìó ÷àñòêîâî çóïèíÿëèñÿ ïàëîìíèêè ³ äîáðîä³éíèêè, à ÷àñòêîâî æèëè ä³â÷àòà "ç ì³ñüêèõ" – òèõ, êîãî íå áóëî ñåíñó ïîñèëàòè íà ðîáîòè â êîð³âíèê, õ³áà ùî êóðÿì íà ñì³õ. ² ìè äîïîìàãàëè â îñíîâíîìó â òðàïåçí³é, â÷èëèñÿ ÷èòàòè íà êë³ðîñ³ é ìàëè ìîæëèâ³ñòü áóâàòè ïðàêòè÷íî íà âñ³õ ñëóæáàõ âðàíö³ òà óâå÷åð³. Íåìຠñåíñó ïèñàòè ïðî "çàõâàò íåîô³òà", ïîìíîæåíèé íà ÷óäîâó êðàñó ì³ñöåâî¿ ïðèðîäè. Çðîçóì³ëî, ùî þíà ãîðîäÿíêà ç íåöåðêîâíîãî ñåðåäîâèùà â³ä÷óâàëà ñåáå òóò ñïàäêîºìèöåþ ðàþ ³ çà÷èíàòåëüêîþ íîâîãî øëÿõó, íåçâ³äàíîãî, àëå ïîçà ñóìí³âîì – âèñîêîäóõîâíîãî ³ "ïîäâèæíèöüêîãî". Âò³ì, ÿ íå õî÷ó áëàçíþâàòè. Íàñòð³é íàø â ñåñòðèíñòâ³ áóâ ùèðèì – íàñò³ëüêè, íàñê³ëüêè ìè ñàì³ óñâ³äîìëþâàëè ñâî¿ ìîòèâè. Âñ³ ä³éñíî øóêàëè ïîäâèã³â: ùîá õî÷ ïàðó äí³â çîâñ³ì íå ¿ñòè íà ïî÷àòêó Âåëèêîãî ïîñòà, ùîá áóòè íà ñëóæáàõ ùîäíÿ, à äî çâè÷àéíîãî ìèòòÿ ïîñóäó äîäàòè ùîñü îñîáëèâå: ãåíåðàëüíå ïðèáèðàííÿ, áåçïåðåñòàííó ìîëèòâó, ÷èùåííÿ êàðòîïë³ ï³ä ñï³â "Áîãîðîäèöå, ijâî, ðàäóéñÿ…".

¹ 67 2017 Ùîá, çâè÷àéíî, í³êîëè íå äèâèòèñÿ òåëåâ³çîð ³ ïîñò³éíî "êîâòàòè" äóøåêîðèñò³ êíèãè, ùîá ïðîñèòè âèáà÷åííÿ, íàâ³òü êîëè õî÷åòüñÿ ñêðèâèòè çíåâàæëèâó ãðèìàñó. Øâèäêî âèíèêëî ñåðéîçíå ïèòàííÿ ïðî ÷åðíåöòâî. Ñòàëî ðàïòîì î÷åâèäíå: îñü â³í – øëÿõ ïðÿìèé ³ ñïðàâæí³é. Íó, ÿêå ìîãëî áóòè ïîð³âíÿííÿ ì³æ òåêñòîì Àââè Äîðîôåÿ

³ "Ìåòàìîðôîçàìè" Îâ³ä³ÿ, ÿê³ äîâîäèëîñÿ ÷èòàòè ïåðåä çàë³êîì ïî "àíòè÷ö³"? Æîäíîãî ïîð³âíÿííÿ! ß ïî÷àëà "õèìåðóâàòè": ìîâëÿâ, "²ë³àäó" ïî÷èòàþ, à "Äàôí³ñà ³ Õëîþ" – í³ çà ùî, "Ìåòàìîðôîçè" – ùå òàêñÿê, à "Íàóêó êîõàííÿ" – í³-í³. ͳÿêî¿ "ìèðñüêî¿ áàãíþêè", ³ õàé õî÷ âáèâàþòü ìåíå íà öüîìó æóðôàö³! Ñïîâ³äíèöåþ áóäó – íå ìåíøå. ß ñòð³ìêî ðîç÷àðîâóâàëàñÿ ó âèáðàí³é ñïåö³àëüíîñò³: ìîâëÿâ, íàâ³ùî ìåí³ öÿ "ìåòóøíÿ ñâ³òó". Ñâÿùåíèê òîä³ íå êâàïèâñÿ ç³ðâàòè ìåíå íà çåìëþ, ïîãîäæóâàâñÿ: ìîæå, âîíî ³ â³ðíî – íàâ³ùî â ãëóõîìó ìîíàñòèð³ æóðíàë³ñòèêà. À ïðî òå, ùîá ä³â÷èíó âèïðîâàäèòè íàçàä â ïîâíèé ñïîêóñ ñâ³ò – ³ ìîâè íå áóëî. Ñì³øíî áóëî íàâ³òü óÿâèòè ñåáå çíîâó âäîìà, â äæèíñàõ, ñèäÿ÷îþ â ÿê³é-íåáóäü ãàëàñëèâ³é êîìïàí³¿

äðóç³â-òîë곺í³ñò³â. Ñòóäåíòñüêå æèòòÿ, çðîçóì³ëî, òåæ çäàâàëîñÿ äóæå "ðîçñ³þþ÷èì": ïîñèäåíüêè â îáùàç³, ïðîãóëÿíêè ïî ì³ñò³³, çíàéîìñòâà â ñòóäåíòñüêîìó áóôåò³, "íåáëàãî÷åñòèâî" ïðîêóðåí³ òóàëåòè, ñòðàøíèé "ôîëüêëîð" ïðî âèêëàäà÷³â... Àëå öå áóâ ïðåñòèæíèé âóç, ³ êèíóòè éîãî îäíèì ìàõîì äóõó íå âèñòà÷àëî. Çàòå ÿ áóëà ðàäà áóäü-ÿêîìó ïðèâîäó òðîõè ïîñàáîòóâàòè. ßêðàç íàïåðåäîäí³ òðåòüî¿ ñåñ³¿ ÿ ç ùå îäí³ºþ ä³â÷èíîþ ïî¿õàëà "íà ñòàæóâàííÿ" ó âåëèêèé ìîíàñòèð. Äî ³ñïèò³â òðîõè á³ëüøå òèæíÿ, à ó ìåíå çàì³ñòü óâàæíîãî ÷èòàííÿ ï³äðó÷íèê³â – íàòõíåííå ìèòòÿ ïîñóäó ³ ÷èùåííÿ ìîðêâè. Òîáòî, íàòõíåííèì öå áóëî ïåðø³ äâà äí³. Íà òðåò³é – ìè ðàïòîì óñâ³äîìèëè, ùî "â³äðÿäæåííÿ" ïðîõîäèòü òðîõè íå çà ñöåíàð³ºì. Íà ñëóæá³ òîëêîì ïîáóòè íå óäàºòüñÿ: äåêîëè âæå ï³ä ÷àñ ÷èòàííÿ ÷àñ³â ï³äõîäèòü ñåñòðà ç "áëàãîñëîâåííÿì ìàò³íêè" òîïàòè íà êóõíþ àáî â ãîðÎä. Ó îá³ä, âàðòî çàêðèòèñÿ â êå볿 ç äóøåêîðèñíîþ êíèæêîþ, çíîâó çâóòü íà êóõíþ – ÷èñòèòè ÿêèõîñü êàðàñ³â. Êàðàñ³ æèâ³, ¿õ ö³ëà áî÷êà, à ÿ â æèòò³ íå òðèìàëà â ðóêàõ ðèáó, ÿêà òð³ïàºòüñÿ. Ââå÷åð³ ïîòð³áíî íà÷èñòèòè ìàéæå ï³âì³øêà ìîðêâè, à ñ³ì òðîÿíäîâèõ êóù³â ï³ä â³êíîì íàñ, ÿê çäàºòüñÿ, íå â³äïðàâëÿþòü ñàäèòè ëèøå òîìó, ùî íå ñåçîí. Ãîâîðÿòü, â áàãàòüîõ ìîíàñòèðÿõ äóæå "åêñïëóàòóþòü" ïðè¿æäæèõ. Ìè âèÿâèëèñÿ ñàìå â òàêîìó, àëå ñüîãîäí³ ÿ äóæå ðàäà öüîìó. Âçàãàë³-òî, ç íàñ òàì çäîðîâî çáèëè íàë³ò ðîìàíòè÷íîãî "ïîäâèæíèöòâà", ÿêà âèðàæàëîñÿ â ëþáîâ³ äî êðàñèâèõ ñëóæá òà ðîçóìíèõ êíèæîê. Ïîêàçàëè, ÿê ìè "çàñâî¿ëè" ïðî÷èòàíå â öèõ ñàìèõ êíèæêàõ. ² îñü ùî ìè çðîáèëè íà ï'ÿòèé äåíü, êîëè çðîçóì³ëè, ùî ñèäèìî áåçâèëàçíî íà êóõí³ ³ íàâ³òü ùå íå îãëÿíóëè í³ öåé äðåâí³é ìîíàñòèð,

23

¹ 67 2017 í³ éîãî îêîëèö³? Ìè çàïèòàëè, êîëè ïðè¿æäæຠìîíàñòèðñüêèé äóõ³âíèê – ³ ïîñï³øèëè äî íüîãî çà áëàãîñëîâåííÿì íà îãëÿä ïàì'ÿòîê. À êîëè ïî äîðîç³ íàçàä íàñ ïåðåõîïèëè ç áëàãîñëîâåííÿì â³ä ìàò³íêè – òóò-òî ìè ³ çàÿâèëè ðàä³ñíî, ùî, ìîâëÿâ, íàì âæå áàòþøêà äàâ ³íøå áëàãîñëîâåííÿ! "Ìè â äîìèêó", îäíèì ñëîâîì... ² ä³éñíî, âñå, ÿê â äðåâí³õ êíèãàõ, "çà ïîñëóõîì" – íå ïðè÷åïèøñÿ. Çâè÷àéíî, ïðèáëèçíî â öüîìó ì³ñö³ çà çàêîíîì æàíðó ÿ ïîâèííà âèãóêíóòè ïàòåòè÷íî: "Äàºø ñâîáîäó ïàëîìíèêàì! Äîêè ìîíàñòèð³ ö³íóâàòèìóòü ðàáñüêó ïðàöþ, à íå ìîëèòâó?!" Àëå ÿ íå âèãóêíó. Ïåðøó ïðè÷èíó âêàçàëà âèùå – ìîíàñòèð áåç ô³çè÷íèõ òðóäíîù³â ïðîñòî íå ðîçïëþùèâ áè ìåí³ â÷àñíî î÷³ íà ìîþ "ãîòîâí³ñòü" äî ÷åðíåöòâà. Ïî-äðóãå. öå ïðîçâó÷èòü äèâíî, àëå ïðàêòè÷íî âñ³ ìî¿ íàâè÷êè ïðàêòè÷íîãî æèòòÿ, ÿê³ çãîäèëèñÿ ïîò³ì â ñ³ì'¿, ÿ âèâåçëà ç ìîíàñòèðÿ. Âïåðøå îïèíèâøèñü â ð³äíîìó ñåñòðèíñòâ³, ÿ áóëà â³ñ³ìíàäöÿòèð³÷íîþ çäîðîâèëîþ, ÿêà íå â쳺 íå ëèøå ãîòóâàòè, àëå íàâ³òü ãàçîâó ïëèòó âêëþ÷àòè – ó íàñ áóëà åëåêòðè÷íà. Âäîìà çàì³ñòü îñâîºííÿ åëåìåíòàðíèõ ïîáóòîâèõ íàâèê³â ÿ á³ëüøå á³ãàëà ïî âñ³ëÿêèõ ãóðòêàõ ³ øêîëàõ. Îòæå ìîíàñòèðñüêîìó æèòòþ ÿ âäÿ÷íà ÿê ÷åðç³ êîðèñíèõ ³ àáñîëþòíî áåçêîøòîâíèõ ìàéñòåð-êëàñ³â. Ç ³íøîãî áîêó – ïðîòèñòàâëåííÿ ïàëîìíèêàìè "âèñîêî¿ ìîëèòâè" ³ "÷îðíî¿ ïðàö³" áàãàòî â ÷îìó íàäóìàíå. Àäæå ðàí³øå ïàëîìíèöòâî â ïðèíöèï³ áóëî íåâ³ää³ëüíî â³ä âàæêîãî ïîäâèãó ï³øî¿ õîäüáè "çà òðèäåâ'ÿòü çåìåëü". Ãîòîâèé – éäåø, íå ãîòîâèé – ñèäèø óäîìà ³ íå óÿâëÿºø ñåáå âèñîêîäóõîâíèì "ïîäâèæíèêîì". Ñüîãîäí³ ìîæíà çà ïàðó ãîäèí íà ìàøèí³ ç êîíäèö³îíåðîì çðîáèòèñÿ "ïàëîìíèêîì", ïîáóâàòè â ìîíàñòèð³. Ãîðäîñò³ äîäàñòüñÿ, êîðèñò³ – íå äóæå. ϳñëÿ òàêî¿ ïî¿çäêè "ÿ ìîëèâñÿ" çâó÷èòü ïðèáëèçíî ÿê "ìè îðàëè". Àäæå ÿêùî íåìຠáàæàííÿ ïîïðàöþâàòè – çàëèøàºòüñÿ âñüîãî ëèøå åêñêóðñ³ÿ. Öå íå ïîãàíî – ïðîñòî ³íøèé æàíð. ² òóò æå, â "ñóâîð³é" îáèòåë³, ÿ íàðåøò³ çìîãëà òðîõè ïîãëÿíóòè ç áîêó íà ñâîº ìîæëèâå ìàéáóòíº. г÷ ó òîìó, ùî â íàøîìó ìîíàñòèð³ ìîëîäèõ ïîñëóøîê ïðàêòè÷íî íå áóëî (îêð³ì òèõ, õòî ïðîæèâàâ â áóäèíî÷êó ñåñòðèíñòâà). Áóëî äåê³ëüêà ñòàðåíüêèõ, äåê³ëüêà æ³íîê ñåðåäí³õ ðîê³â ³ ëèøå äâ³ ìîëîä³ ÷åðíèö³. Îáèäâ³ áóëè íàñò³ëüêè çðàçêîâ³ òà àíãåëîïîä³áí³, ùî, äèâëÿ÷èñü íà íèõ, çàëèøàëîñÿ ëèøå ìð³ÿòè ïðî ïîñòðèã îñü ïðÿìî çàâòðà.

Ìàò³íêà N áóëà àáñîëþòíî òî÷íîþ êîﳺþ ìîëîäî¿ ªëèçàâåòè Ôåäîð³âíè – ò³ëüêè â îêóëÿðàõ. dzáðàíà, ñåðéîçíà, êðàñèâà. Íåçåìíà. ² çâè÷àéíî, ÿ ÷àñòåíüêî óÿâëÿëà ñåáå òåæ â àïîñòîëüíèêó, ñóâîðîìó ï³äðÿñíèêó... êîëè-íåáóäü ñêîðî... À òóò, â ñò³íàõ äðåâíüîãî ï³äìîñêîâíîãî ìîíàñòèðÿ, áóëî äóæå áàãàòî ìîëîäèõ ïîñëóøíèöü, ³íîêèíü ³, íàâ³òü, âæå ÷åðíèöü. ² òóò æå, ñèäÿ÷è óâå÷åð³ íàä ì³øêîì êàðòîïë³ ç êèìîñü ç ì³ñöåâèõ ïîñëóøíèöü, ìè ðàïòîì ïî÷óëè äåê³ëüêà àáñîëþòíî äèêèõ äëÿ íàøîãî "íåîáñòð³ëÿíîãî" âóõà ³ñòîð³é: õòîñü ç ïîñëóøíèöü "âò³ê" ç ìîíàñòèðñüêèì âî䳺ì, õòîñü âè¿õàâ, âæå áóäó÷è â ÷åðíå÷îìó ïîñòðèãó. ßê òàê? Ìè ñëóõàëè ³ ïðî ñåáå çàñóäæóâàëè áåçðîçñóäíèõ ñåñòåð. Àëå çàê³í÷èëîñÿ "â³äðÿäæåííÿ". Çàê³í÷èëàñÿ ñë³äîì ³ ñåñ³ÿ – ò³ëüêè äèâîì ÿ îòðèìàëà äåê³ëüêà ï'ÿò³ðîê çà ïðèíöèïîì "Îñòàïà íåñëî". Ëèøå çàë³ê ç "ñïîêóñëèâî¿" àíòè÷íî¿ ë³òåðàòóðè çíîâó òàê ³ çàëèøèâñÿ íå çäàíèì. ß ç ãîðä³ñòþ "ñïîâ³äàëüíèö³" ïîâåðíóëàñÿ â ð³äíèé ìîíàñòèð. À òàì ïðèéøîâ ÷àñ âèáîðó. Ñåñòðèíñòâî íàøå äåùî ïîð³ä³ëî, ³ äóõ³âíèê çàïðîïîíóâàâ òèì, õòî çàëèøèâñÿ, ïåðåáèðàòèñÿ æèòè â ìîíàñòèðñüêèé êîðïóñ. Àëå â ÿê³é ÿêîñò³? Òðåáà áóëî âèçíà÷àòèñÿ. Ç æóðíàë³ñòèêîþ ÿ ãîòîâà áóëà ïîðâàòè îñòàòî÷íî, ç âèùîþ îñâ³òîþ – í³. Âèð³øåíî áóëî ïåðåéòè íà çàî÷íå â³ää³ëåííÿ ðÿçàíñüêî¿ êàôåäðè òåîëî㳿. ²... ñòàòè "îô³ö³éíîþ" ìîíàñòèðñüêîþ ïîñëóøíèöåþ, ãîòóâàòèñÿ äî ïîñòðèãó? Âíóòð³øíüî ÿ çàìåòóøèëàñÿ. ²ñòî𳿠ïðî ÷åðíèöü, ÿê³ ò³êàþòü ç ìîíàñòèðÿ ç âîä³ÿìè, íå äàâàëè ñïîêîþ. ß ïî÷èíàëà ðîçóì³òè, ùî ïðèðîäà çäàòíà "ï³äñòåðåãòè çà ðîãîì". À ÷è íå çàõî÷ó ³ ÿ "òåðì³íîâî çàì³æ" ðîê³â ÷åðåç äåñÿòü? ²... ùî òîä³? Ñëàâà Áîãó, íàø äóõ³âíèê íå íàìàãàâñÿ äàâèòè ³ íàâ'ÿçóâàòè "ñë³ïó ñëóõíÿí³ñòü", ðåêîìåíäóâàâ ïîðàäèòèñÿ ç ùå îäíèì áàòþøêîþ. ² îñü ÿ â ñóìí³âàõ ³ æàõó ñòàâëþ çàïèòàííÿ âæå äóõ³âíèêîâ³ äóõ³âíèêà, îïèñóþ ñâîþ ñèòóàö³þ, â³í êèâàº.

– Ïðîáà÷òå, Îëåíî, à Âàì ñê³ëüêè ðîê³â?

– Äâàäöÿòü.

– ² âè õî÷åòå â÷èòèñÿ íà òåîëî㳿 çàî÷íî?

– Òàê, ³ æèòè ïðè ìîíàñòèð³.

– Çíàºòå, æèòè ïðè ìîíàñòèð³ Âàì ³ ÷åðåç ï'ÿòü ðîê³â íå ï³çíî áóäå. À îñü òåîëîã³ÿ çàî÷íî – öå ó Âàøîìó â³ö³ íå îñâ³òà. ² ÿ ïî¿õàëà ïîñòóïàòè íà î÷íå â³ää³ëåííÿ äî Ðÿçàí³. "Çà ïîñëóõîì", àëå íàñïðàâä³ áóëà íåâèìîâíî ðàäà. Àäæå îäíà ñïðàâà – ðîìàí-

òè÷íî ìð³ÿòè ïðî ÷åðíåöòâî "êîëèíåáóäü", ³ çîâñ³ì ³íøà – îïèíèòèñÿ â ìîíàñòèð³ âæå ñåðéîçíî, íàçàâæäè. ² ç ñåðöåì àáñîëþòíî íåãîòîâèì, ïîâíèì ëèøå ðîæåâîãî ôëåðà òà öèòàò ç³ ñâÿòèõ Îòö³â. À ÷åðåç äâà ðîêè íàâ÷àííÿ ÿ âèéøëà çàì³æ. Ìîæíà ñêàçàòè, ùî ì³é ÷îëîâ³ê – òåæ "êîëèøí³é ïîñëóøíèê". (Âåëèêà ñïîêóñà – óòðèìàòèñÿ ³ íå íàë³ïèòè òóò ñìàéëèê³â). Ó éîãî ïðåêðàñíîìó ìîíàñòèð³ í³êîëè íå ïîñòðèãàëè ïîñï³øíî – òàì ìîëîäü ìîãëà ïðîõîäèòè "ïðîáó" íàâ³òü á³ëüøå äåñÿòè ðîê³â. ² ÿ íå áóëà ºäèíîþ "êîëèøíüîþ ïîñëóøíèöåþ" â íàøîìó ìàëåíüêîìó ìîíàñòèð³. Ç áëàãîñëîâåííÿ äóõ³âíèêà ñåñòðèíñòâà âèéøëà çàì³æ îäíà ç íàøèõ, ïîò³ì õòîñü òåæ ðîç'¿õàâñÿ: â÷èòèñÿ, ïðàöþâàòè äî Ìîñêâè. Ñïî÷àòêó âîíè çäàâàëèñÿ í³áè "â³äñòóïíèêàìè", ÿê³ ñïîêóñèëèñÿ ìèðñüêîþ äîëåþ. Äóõ³âíèê ñåñòðèíñòâà âèñëîâëþâàâ ì'ÿêå, àëå íåñõâàëåííÿ. À ñüîãîäí³ ìè ñï³ëêóºìîñÿ ç³ âñ³ìà, ñï³ëêóºìîñÿ ³ ç äóõ³âíèêîì òåïåð óæå êîëèøíüîãî ñåñòðèíñòâà. ² âèäíî, ùî êîæíà ó ðåçóëüòàò³ âèÿâèëàñÿ íà ñâîºìó ì³ñö³. Áàãàòî õòî ïðè¿æäæຠíà ñâÿòà â ìîíàñòèð, ³ ÷åðíèö³ "ñòàðîãî ãàðòó" çàâæäè çóñòð³÷àþòü äóæå òåïëî. ²ãóìåíÿ ìîãî ìîíàñòèðÿ, çóñòð³âøè íàñ ç ÷îëîâ³êîì íà ïðåñòîëüíîìó ñâÿò³, áóëà â³äâåðòî ðàäà. Ïîäàðóâàëà êíèãó ìèòðîïîëèòà Àíòîí³ÿ Ñóðîæñüêîãî ïðî øëþá. Ñüîãîäí³ ÿ äóìàþ, ùî "ñïîêóñîþ" äëÿ íàñ áóâ íå ñâ³ò – ñïîêóñîþ áóëà ìð³ÿ ïðî ÷åðíåöòâî – ÿêèì ìè éîãî ñîá³ óÿâëÿëè. Âèòîí÷åíèé àïîñòîëüíèê, ëåòþ÷à íàì³òü êëîáóêà, î÷³ äîëó, çàõîïëåí³ ïîãëÿäè ïðèõîæàí. À ïîïåðåäó – ìàáóòü ³ ³ãóìåíñòâî (÷îìó í³?) â ÿêîìó-íåáóäü íîâîâ³äêðèòîìó ìîíàñòèð³. Ìàáóòü ïî ìîëèòâàõ ñâÿòîãî, á³ëÿ ìîù³â ÿêîãî ìè áóâàëè íà ñëóæá³ ùîäíÿ, Ãîñïîäü íå äàâ íàì äóæå çàãðàòèñÿ òà ñïëóòàòè ä³éñíó ãîòîâí³ñòü ï³òè â ìîíàñòèð ç íàøîþ ðîìàíòè÷íîþ çàõîïëåí³ñòþ ³ áàíàëüíîþ ïèõàò³ñòþ. Ñòðàøíî ñàìî÷èííî âèéòè ç ìîíàñòèðÿ ³ êèíóòè ÷åðíåöòâî, ìàþ÷è äî íüîãî ÿâíå ïîêëèêàííÿ. Àëå ùå á³ëüø, ìîæëèâî, ñòðàøíî âèÿâèòèñÿ â íüîìó âèïàäêîâîþ ëþäèíîþ, ÿêà áåçäóìíî êëþíóëà íà çîâí³øí³ àòðèáóòè ³ ï³ä'þäæóâàííÿ âëàñíî¿ ãîðäîñò³. Òîä³ º ðèçèê îäíîãî äíÿ çì³íèòè ðîæåâ³ îêóëÿðè íà áåçïðîñâ³òíî-÷îðí³ ³ ïî÷àòè "õðåñòîâèé ïîõ³ä" ïðîòè òèõ, ÷åðåç êîãî, ÿê çäàºòüñÿ, "æèòòÿ ïðîéøëî ìèìî". Îëåíà ÔÅÒ²ÑÎÂÀ (æ-ë "Ôîìà")

24

¹ 67 2017

КАЛЕНДАР ПОСТІВ

2018

січ.

лют.

бер.

квіт. трав. черв. лип. серп. вер. жовт. лист. груд.

2018

1

Пн.

Чт.

Чт.

Нд.

Вт.

Пт.

Нд.

Ср.

Сб.

Пн.

Чт.

Сб.

1

2

Вт.

Пт.

Пт.

Пн.

Ср.

Сб.

Пн.

Чт.

Нд.

Вт.

Пт.

Нд.

2

3

Ср.

Сб.

Сб.

Вт.

Чт.

Нд.

Вт.

Пт.

Пн.

Ср.

Сб.

Пн.

3

4

Чт.

Нд.

Нд.

Ср.

Пт.

Пн.

Ср.

Сб.

Вт.

Чт.

Нд.

Вт.

4

5

Пт.

Пн.

Пн.

Чт.

Сб.

Вт.

Чт.

Нд.

Ср.

Пт.

Пн.

Ср.

5

6

Сб.

Вт.

Вт.

Пт.

Нд.

Ср.

Пт.

Пн.

Чт.

Сб.

Вт.

Чт.

6

7

Нд.

Ср.

Ср.

Сб.

Пн.

Чт.

Сб.

Вт.

Пт.

Нд.

Ср.

Пт.

7

8

Пн.

Чт.

Чт.

Нд.

Вт.

Пт.

Нд.

Ср.

Сб.

Пн.

Чт.

Сб.

8

9

Вт.

Пт.

Пт.

Пн.

Ср.

Сб.

Пн.

Чт.

Нд.

Вт.

Пт.

Нд.

9

10

Ср.

Сб.

Сб.

Вт.

Чт.

Нд.

Вт.

Пт.

Пн.

Ср.

Сб.

Пн.

10

11

Чт.

Нд.

Нд.

Ср.

Пт.

Пн.

Ср.

Сб.

Вт.

Чт.

Нд.

Вт.

11

12

Пт.

Пн.

Пн.

Чт.

Сб.

Вт.

Чт.

Нд.

Ср.

Пт.

Пн.

Ср.

12

13

Сб.

Вт.

Вт.

Пт.

Нд.

Ср.

Пт.

Пн.

Чт.

Сб.

Вт.

Чт.

13

14

Нд.

Ср.

Ср.

Сб.

Пн.

Чт.

Сб.

Вт.

Пт.

Нд.

Ср.

Пт.

14

15

Пн.

Чт.

Чт.

Нд.

Вт.

Пт.

Нд.

Ср.

Сб.

Пн.

Чт.

Сб.

15

16

Вт.

Пт.

Пт.

Пн.

Ср.

Сб.

Пн.

Чт.

Нд.

Вт.

Пт.

Нд.

16

17

Ср.

Сб.

Сб.

Вт.

Чт.

Нд.

Вт.

Пт.

Пн.

Ср.

Сб.

Пн.

17

18

Чт.

Нд.

Нд.

Ср.

Пт.

Пн.

Ср.

Сб.

Вт.

Чт.

Нд.

Вт.

18

19

Пт.

Пн.

Пн.

Чт.

Сб.

Вт.

Чт.

Нд.

Ср.

Пт.

Пн.

Ср.

19

20

Сб.

Вт.

Вт.

Пт.

Нд.

Ср.

Пт.

Пн.

Чт.

Сб.

Вт.

Чт.

20

21

Нд.

Ср.

Ср.

Сб.

Пн.

Чт.

Сб.

Вт.

Пт.

Нд.

Ср.

Пт.

21

22

Пн.

Чт.

Чт.

Нд.

Вт.

Пт.

Нд.

Ср.

Сб.

Пн.

Чт.

Сб.

22

23

Вт.

Пт.

Пт.

Пн.

Ср.

Сб.

Пн.

Чт.

Нд.

Вт.

Пт.

Нд.

23

24

Ср.

Сб.

Сб.

Вт.

Чт.

Нд.

Вт.

Пт.

Пн.

Ср.

Сб.

Пн.

24

25

Чт.

Нд.

Нд.

Ср.

Пт.

Пн.

Ср.

Сб.

Вт.

Чт.

Нд.

Вт.

25

26

Пт.

Пн.

Пн.

Чт.

Сб.

Вт.

Чт.

Нд.

Ср.

Пт.

Пн.

Ср.

26

27

Сб.

Вт.

Вт.

Пт.

Нд.

Ср.

Пт.

Пн.

Чт.

Сб.

Вт.

Чт.

27

28

Нд.

Ср.

Ср.

Сб.

Пн.

Чт.

Сб.

Вт.

Пт.

Нд.

Ср.

Пт.

28

29

Пн.

Чт.

Нд.

Вт.

Пт.

Нд.

Ср.

Сб.

Пн.

Чт.

Сб.

29

30

Вт.

Пт.

Пн.

Ср.

Сб.

Пн.

Чт.

Нд.

Вт.

Пт.

Нд.

30

31

Ср.

Сб.

Вт.

Пт.

Пн.

31

Чт.

Ср.

Дозволяється їсти все

Дні суцільних тижнів

Дні посту, їжа без тваринних продуктів та олії. Сухоядiння.

Світле Христове Воскресінння

Дозволяється їжа з молочними продуктами Дозволяється їжа з рибою

Не їсти до першої зірки Дозволяється гаряча їжа без олії

Дні поминання померлих

Двунадесяті свята ì. ʳðîâîãðàä /ªëèñàâåòãðàä/

Çàñíîâíèê ³ âèäàâåöü – ÐÅÄÀÊÖ²ÉÍÀ ÊÎËÅÃ²ß ãðîìàäñüêà îðãàí³çàö³ÿ До с лад ред оле ії входять педпрацівни"Ãðîìàäñüêîсвящени и УПЦ, а тивісти ромадсь их ïðîñâ³òíèöüêå òîâàðèñòâî и, ор анізацій. Всі члени ред оле ії працюють без-

Православна просвіта"

ãîëîâà òîâàðèñòâà –

ªâãåí³é Áàõìà÷ Ñâ³äîöòâî ïðî äåðæàâíó ðåºñòðàö³þ ñå𳿠Êà ¹ 0211– Ó â³ä 14.12.1998 Набір і верст а видавничо о центр това– риства “Православна просвіта”. Надр – овано приватним підприємцем О.Калічем. На лад 3000 прим.

оштовно (на ромадсь их засадах).

³äïîâ³äàëüíèé çà âèïóñê – Àíòîí³íà Ïàâëîâñüêà Ëèñòóâàííÿ ç ÷èòà÷àìè – ëèøå íà ñòîð³íêàõ ãàçåòè. Ïîãëÿä ðåäàêö³¿ íå çàâæäè çá³ãàºòüñÿ ç ïîãëÿäàìè àâòîð³â. Ïðè âèêîðèñòàíí³ ìàòåð³àë³â ãàçåòè â ³íøèõ âèäàííÿõ ïðîñèìî ïîñèëàòèñÿ íà íå¿.

Дозволяється вживання ікри Дозволяється їжа з олією

Дозволяється вино

Àäðåñà: 25006, ì. ʳðîâîãðàä, âóë. Øóëüãèíèõ, 16-À, êâ. 20 òåë.: (0522) 24-37-82 (ç 10 äî 17 ãîä.)

E-mail: prosvitap@homenet.kr.ua www.pravoslavna-prosvita.org.ua Øàíîâíèé ÷èòà÷ó! Ïðîñèìî íå âèêîðèñòîâóâàòè íàø ÷àñîïèñ äëÿ ïîáóòîâèõ ïîòðåá. ßêùî Âè âæå éîãî ïðî÷èòàëè, ïåðåäàéòå, áóäü ëàñêà, éîãî âàøèì ðîäè÷àì àáî ñóñ³äàì. Çàçäàëåã³äü âäÿ÷í³ Âàì!