namaga zine 1 VRIEND EN VIJAND
r introductie
nieuw namA gazine Aan het begin van de Maand van de Geschiedenis lanceert het Nationaal Archief zijn digitale magazine: het NA Magazine. Een gratis magazine voor iedereen die geïnteresseerd is in de collectie en het werk van het Nationaal Archief. Deze eerste editie heeft als thema ‘Vriend en vijand’ en sluit daarmee aan bij het thema van de Maand van de Geschiedenis. In het NA Magazine staat de collectie van het Nationaal Archief centraal. Het magazine vertelt verhalen, geeft informatie en achtergronden over actuele thema’s: tentoonstellingen, evenementen en gebeurtenissen in het nieuws. Bijzondere vondsten uit het archief komen aan bod en in elke editie is er plek voor een agenda met activiteiten in het Nationaal Archief. Er is veel ruimte voor de bijzondere foto’s en beelden uit het archief. Voor hen die meer de diepte in willen, zijn verwijzingen naar de digitale collectie en catalogi toegevoegd. ▪
Klik hier voor de handleiding van het NA Magazine.
actueel
NU TE ZIEN IN HET NATIONAAL ARCHIEF! HET GEHEUGENPALEIS – MET JE HOOFD IN DE ARCHIEVEN In de tentoonstelling Het geheugenpaleis neemt het Nationaal Archief je mee langs bijna duizend jaar Nederlandse geschiedenis. Originele documenten, foto’s en kaarten vertellen de verhalen die in de archieven verborgen liggen. Over Haagse affaires en Johan van Oldebarnevelt, maar ook over een Haagse agent in oorlogstijd. Elk verhaal heeft zijn eigen ruimte in de tentoonstelling waarin niet alleen archiefstukken centraal staan maar waar onder andere kunstenaars, artiesten en ontwerpers hun interpretatie op de archiefstukken en de verhalen geven. Foto: Anne Reitsma
Z
} THEMA: VRIEND & VIJAND
OORLOG IN DE DIPLOMATEN WIJK IN PEKING
Portret van de Nederlandse gezant in Peking jonkheer Frans Beelaerts van Blokland (1872-1956). Nationaal Archief, archief familie Van Hemert tot Dingshof.
NA
ďż˝
Magazine
A
ls in de zomer van 1914 de Eerste Wereldoorlog uitbreekt, verklaart de regering in Den Haag zich direct neutraal. Op Nederlands grondgebied vinden daardoor geen gevechtshandelingen plaats. Toch krijgt Nederland wel degelijk te maken met de gevolgen van de oorlog. De enorme stroom Belgische vluchtelingen die een veilig heenkomen zoekt en de toenemende schaarste aan levensmiddelen zijn daarvan de meest zichtbare. Maar ook aan de andere kant van de wereld doen de tegenstellingen die op de Europese slagvelden met wapens worden uitgevochten zich voelen.
Illustratie uit de grapic novel Peking, Oorlog in de diplomatenwijk.
DIPLOMATEN IN PEKING In de Chinese hoofdstad Peking maakt de Eerste Wereldoorlog een ruw einde aan de relatieve rust onder de internationale diplomaten die daar zijn verzameld. Vanaf het midden van de 19e eeuw ontstaat er een westerse diplomatenwijk. Niet ver van de paleizen van de keizer in de Verboden Stad wonen en werken de westerse gezanten dicht op elkaar in een klein dorp; een bijna geïdealiseerd stukje Europa midden in China. EINDE AAN DE IDYLLE Aan die idylle komt abrupt een einde in 1914. In deze politiek en militair explosieve sfeer moeten de Nederlandse gezant in Peking jonkheer Frans Beelaerts van Blokland (18721956) en de commandant van de Nederlandse gezantschapswacht Haro baron Van Hemert tot Dingshof (1879-1972) hun diplomatieke werk zien te doen. Dat betekent schipperen tussen alle partijen en de vaak tegengestelde belangen van de oorlogvoerende naties.
NA
�
DE DIPLOMAAT EN DE MILITAIR Op het eerste gezicht lijken het elkaars tegenpolen. De jurist Beelaerts van Blokland, in 1909 aangetreden als Nederlandse gezant in Peking, opereert nauwgezet, vasthoudend en bedachtzaam. Regels en afspraken die zijn vastgelegd in het internationale recht zijn voor hem altijd het richtsnoer van zijn handelen. De marinier Van Hemert tot Dingshof, sinds 1913 commandant van de Nederlandse gezantschapswacht, is een militair in hart en nieren. Een man van het type streng maar rechtvaardig. Hij gaat harde confrontaties niet uit de weg en schuwt zo nodig onorthodoxe maatregelen niet. Maar hoe tegengesteld hun karakters ook zijn, in de praktijk blijken deze twee Nederlanders zeer goed met elkaar te kunnen samenwerken. En dat is nodig ook als het Nederlandse gezantschap in Peking tijdens de Eerste Wereldoorlog danig op de proef wordt gesteld. BELANGENBEHARTIGING VOOR DUITSLAND EN OOSTENRIJK Omdat Nederland neutraal is tijdens de Eerste Wereldoorlog, dragen Duitsland en OostenrijkHongarije hun belangenbehartiging over aan het Nederlandse gezantschap.▶
Magazine
▶ Dat betekent een grote verzwaring van het takenpakket voor Beelaerts van Blokland en Van Hemert tot Dingshof. En daarbij komt dat hun inspanningen voor deze twee oorlogvoerende landen, hen tegelijkertijd verdacht maken bij geallieerde collega’s in de diplomatenwijk. EEN ASIELZOEKENDE GENERAAL De insinuaties nemen toe als in mei 1917 de opstandige Chinese generaal Chang Hsün asiel zoekt bij het Nederlandse gezantschap. Hsün heeft kort daarvoor een mislukte poging ondernomen om het oude Chinese keizerrijk in ere te herstellen. Over hem gaat het gerucht dat hij nauwe banden onderhoudt met de Duitsers. Daar komt nog bij dat commandant Van Hemert tot Dingshof behoorlijk getest wordt door sommige van zijn eigen soldaten, die zich schuldig maken aan diefstal. De diplomatieke kwaliteiten van Beelaerts van Blokland en Van Hemert tot Dingshof worden in de jaren 1914-1917 flink op de proef gesteld. Met hun doortastende en tactvolle optreden weten zij Nederland ook in de Chinese context ongedeerd door de Eerste Wereldoorlog heen te loodsen. Een prestatie van formaat! ▪ Meer weten? Ga naar het verhaal ‘Oorlog in de diplomatenwijk van Peking’ van de tentoonstelling Het geheugenpaleis.
‘GRAPHIC NOVEL’ Het verhaal over de gezantschapswijk in Peking tijdens de Eerste Wereldoorlog is ook te lezen in een ‘graphic novel’. Tekenaar Fred de Heij (winnaar van de Stripschapsprijs 2014) heeft de gebeurtenissen uit 1914-1917 vertaald naar het beeldverhaal Peking, Oorlog in de diplomatenwijk.
NA
�
Magazine
DE EERSTE RIJKSBEGROTING vondst
¡
De eerste begroting voor het Koninkrijk der Nederlanden, 1814. Nationaal Archief, archief Staatssecretarie.
O
p de derde dinsdag van
Staten-Generaal wordt vereist op
september diende de minis-
de jaarlijkse begroting van de uit-
ter van Financiën het ontwerp
gaven van de Staat. De Soevereine
van begroting in bij de Tweede
Vorst zond hen deze toe ter
Kamer. Symbool daarvan is het
inwilliging en raadpleegde hen
koffertje, dat de minister triom-
over de vinding van de middelen.
fantelijk omhoog houdt voor
Wanneer je de eerste begroting
de verzamelde pers. 200 jaar
bekijkt, vallen onmiddellijk de
geleden, in 1814, kwam de eerste
geringe bedragen op: geen mil-
begroting tot stand. De rijksbe-
jarden, maar miljoenen. Voor
groting heeft al een hele traditie.
'oorlog' wordt 23,6 miljoen gulden
Al in de Grondwet van 1814 staat
uitgetrokken, tegenwoordig kost
te lezen dat de inwilliging der
Defensie acht miljard euro.
NA
�
Magazine
achtergrond
?
Geloofs politieke VAN OLDENBARNEVELT VS MAURITS
I
deologieĂŤn en verschillende geloofsopvattingen verdelen volkeren nog steeds, zo is dagelijks te zien en te lezen in de media. 400 jaar geleden was het in het toch als tolerant bekende Nederland weinig anders. Katholicisme was verboden, remonstranten en contraremonstranten stonden elkaar naar het leven. Letterlijk: landsadvocaat Johan van Oldenbarnevelt eindigde op het schavot vanwege een pittige geloofsstrijd met prins Maurits. Of speelden ook toen andere belangen?
Johan van Oldenbarnevelt, geschilderd door Michiel Jansz. Van Mierevelt, ca. 1616. Rijksmuseum, Amsterdam.
NA
ďż˝
Magazine
sstrijd of afrekening? Portret van Maurits prins van Oranje, door Jacob Matham, ca. 1620. Rijksmuseum, Amsterdam.
GEDEELD LEIDERSCHAP Prins Maurits (1567-1625) was al heel jong stadhouder van Holland en Zeeland, maar zijn belangstelling ging vooral uit naar het leger. Dat paste de landsadvocaat Johan van Oldenbarnevelt wel, want daardoor kreeg hij de gelegenheid de macht van de Staten-Generaal in de jonge Republiek te vergroten. Zelf was hij daar, als ‘voorman’ van de Staten van Holland, geleidelijk aan de man met het meeste gezag. Tot aan het Twaalfjarig Bestand, de wapenstilstand met Spanje die in 1609 werd bereikt, was Maurits de militaire leider en Van Oldenbarnevelt de politieke. En dat legde ons land geen windeieren… Maar tijdens de Bestandsperiode ging het mis. ▸
NA
�
Magazine
ALS VERWEER OP DE PAMFLETTEN VAN ZIJN POLITIEKE TEGENSTANDERS, SCHREEF JOHAN VAN OLDENBARNEVELT ZIJN REMONSTRANTIE. ▸ POLITIEK CONFLICT Een van de oorzaken van het conflict tussen raadpensionaris Johan van Oldenbarnevelt (1547 – 1619) en prins Maurits was de ruzie tussen de remonstranten en contraremonstranten. Beide stromingen dachten fundamenteel anders over de predestinatie: God heeft vooraf bepaald wie zalig wordt en wie niet. Dit geschil veroorzaakte aanvankelijk enkel onder het kerkvolk verdeeldheid. Johan van Oldenbarnevelt verleende echter politieke steun aan de remonstranten. Als reactie daarop koos prins Maurits in juli 1617 partij voor de contraremonstranten. Daarmee was het een politiek conflict geworden, dat zelfs een burgeroorlog in de Republiek dreigde te worden. Dat kon worden voorkomen, maar de politieke val van Van Oldenbarnevelt en de zijnen was een kwestie van tijd. ▸ François van Aerssen was een van de politieke tegenstanders van Johan van Oldenbarnevelt. In zijn Gvlden legende van den nieuwen St. Ian hekelde hij vooral diens afkomst. Nationaal Archief, bibliotheek.
NA
��
Magazine
achtergrond
?
‘Justitie aen Jan van Oldenbarnevelt geschiet’. Deel van de gedrukte kleuren afbeelding van de executie van Van Oldenbarnevelt op het Binnenhof in Den Haag,1619. Uitgave van Claes Jansz. Visscher, Amsterdam, 1619. Atlas van Stolk, Rotterdam.
TEGENSTELLINGEN Overigens was Holland niet het enige gewest dat met deze godsdienstconflicten te maken had. Ze speelden ook in Overijssel, Gelderland en Utrecht. In maart 1616 bleek dat het de Staten van Holland vooral om de macht was te doen. Zij drongen aan op de invoering van de kerkenordening van 1591, waarbij de benoeming van de kerkenraadsleden in handen van de magistraat was gelegd. Verzet van de contraremonstrantse steden Dordrecht, Amsterdam, Hoorn, Enkhuizen en Medemblik bleef niet uit. Van Oldenbarnevelt probeerde steun te organiseren bij de remonstrantsgezinde stadsbesturen in Holland en Utrecht en was bereid hen tegemoet te komen. Maurits vatte dit als legerleider op als blijk van wantrouwen en begon aan de voorbereiding van de val van Van Oldenbarnevelt.
ARRESTATIE Op 29 augustus 1619 werd hij op bevel van de StatenGeneraal gearresteerd, omdat stadhouder Maurits hem van landverraad beschuldigde. Zijn vrienden Hugo de Groot (jurist en pensionaris van Rotterdam), Rombout Hogerbeets (pensionaris van Leiden) en Gillis van Ledenberg (secretaris van de Staten van Utrecht) kregen huisarrest. Op 13 november 1618 werd de nationale synode te Dordrecht officieel geopend. Deze kerkvergadering moest een besluit nemen over de twistpunten. Na maanden van vergaderen werd de remonstrantse leer veroordeeld. Het politieke belang van deze synode kwam tot uitdrukking door de aanwezigheid van achttien door de StatenGeneraal aangestelde politieke commissarissen.
M eer weten? Ga naar het verhaal ‘Imagebuilding in de Gouden Eeuw’ van de tentoonstelling Het geheugenpaleis.
NA
��
Magazine
REMONSTRANTIE De tegenstellingen kwamen ook in geschrift naar buiten. François van Aerssen was een van de politieke tegenstanders van Johan van Oldenbarnevelt en schreef verschillende pamfletten tegen hem. En niet alleen tegen zijn beleid: in zijn Gvlden legende van den nieuwen St. Ian hekelde hij vooral Van Oldenbarnevelts afkomst. Als verweer op de pamfletten van zijn politieke tegenstanders, schreef Johan van Oldenbarnevelt zijn Remonstrantie. Er zijn twee versies bekend, één gedrukte van april 1618 en een handgeschreven exemplaar uit 1619. Daarin voert hij onder meer aan altijd het beste met het land te hebben voor gehad. De laatste versie schreef hij toen hij al gevangen zat. Hij zou hem nooit voltooien: op 13 mei 1619 werd hij op het Binnenhof onthoofd. ▪
: ambulances woi
Aankomst van een Nederlandse ambulance in Gleiwitz in de tuin van het muziekgebouw dat is ingericht als veldhospitaal, 1916. Nationaal Archief, archief familie Van Riemsdijk.
EEN DAAD DER NEUTRALI� TEIT
NEDERLANDSE AMBULANCES VOOR DUITSLAND EN OOSTENRIJK TIJDENS DE EERSTE WERELDOORLOG
NA
��
Magazine
V
anuit Amsterdam vertrekt op 28 december 1915 een
ambulance met Nederlandse dokters en geneeskundigen naar de Duitse plaats Gleiwitz (nu Gliwice in Polen) om de gewonden die daar in de strijd zijn gevallen bij te staan. Een opmerkelijk initiatief vanuit het neutrale Nederland, georganiseerd door Johanna van Riemsdijk-Van der Leeuw. Het is de eerste hulpactie van het Centraal Comité voor de Nederlandse Ambulance naar Duitsland en OostenrijkHongarije, ook wel bekend onder de naam Misericordia et Humanitas (Barmhartigheid en (Mede)Menselijkheid). Hij schrijft op 7 maart 1917 aan mevrouw Van Riemsdijk, als voorzitter van het Centraal Comité, dat ‘Hr. Ms. Regeering van oordeel is dat de uitzending en werkzaamheid van ambulances naar en in den vreemde buiten hare bemoeiingen vallen.’
REGERING AFZIJDIG Vooral om de neutraliteit niet in gevaar te brengen, geeft de Nederlandse regering het Rode Kruis na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog geen toestemming om ambulances naar een van de oorlogsfronten te sturen. Daarbij komt dat deze ‘veldlazaretten’ altijd in Nederland zelf nodig kunnen zijn, als het land onverhoopt toch nog bij de oorlog betrokken raakt.Maar de regering stelt zich coulant op tegenover particuliere initiatieven om met ambulances hulp te verlenen aan een van de strijdende partijen. Als het ‘Centraal Comité voor de uitzending eener Nederlandsche Ambulance naar Duitschland en Oostenrijk-Hongarije’ de hulp inroept van de Nederlandse gezant in Wenen om te bemiddelen bij de vervanging van de Amerikaanse ambulance aldaar door de Nederlandse, volgt een antwoord van de minister van Buitenlandse Zaken Loudon.
‘ DAAD DER NEUTRALITEIT, MAAR OOK EEN GELOOFSDAAD’ Voordat de eerste ambulance met volledige uitrusting oostwaarts kan vertrekken, heeft mevrouw Van Riemsdijk vanuit verschillende hoeken de financiële middelen voor deze hulpexpeditie bij elkaar weten te schrapen. In een brief van 8 december 1915 aan een van haar donateurs geeft ze een bondige samenvatting van haar bedoelingen met de ambulance: ‘Ik heb in deze ambulance zoo gevoeld een daad der neutraliteit, maar ook een geloofsdaad, en daarom is het heerlijk dat zoovele die den Heer liefhebben medegaan’.
ONZERTHAUS ALS OORLOGSLAZARET K De Nederlanders uit de ambulance vestigen zich in een soort geïmproviseerd veldhospitaal dat is ingericht in het muziekgebouw van Gleiwitz: ‘… het Konzerthaus dat ondanks zijne gebreken toch zeer goed aan de eischen van een Oorlogslazarett bleef beantwoorden’.▶
Het interieur van het veldhospitaal dat is ingericht in het muziekgebouw in Gleiwitz, 1916. Nationaal Archief, archief familie Van Riemsdijk.
NA
��
Magazine
: ambulances woi
" … HET KONZERTHAUS DAT ONDANKS ZIJNE GEBREKEN TOCH ZEER GOED AAN DEN EISCHEN VAN EEN OORLOGSLAZARET BLEEF BEANTWOORDEN "
▶ Daar worden Duitse oorlogsgewonden en (Russische) krijgsgevangenen verpleegd totdat zij genezen zijn, of voldoende hersteld om naar een regulier Duits ziekenhuis (‘Heimatlazarett’) overgebracht te worden. ROL DUITSE REGERING De Duitse regering maakt dankbaar gebruik van de hulp vanuit Nederland. Aan het einde van het jaar 1917 laat de Duitse regering weten dat zij de ambulance naar een andere plek wil overbrengen. De nieuwe standplaats ligt meer naar het westen, in Celle in de buurt van Hannover. De overplaatsing zal op korte termijn moeten plaatsvinden. Voor het werk van de ambulance en zijn medewerkers heeft deze verhuizing geen gevolgen.
VAN GLEIWITZ NAAR CELLE Begin maart 1918 is het dan zover en verlaat de Nederlandse ambulance Gleiwitz. Ook Johanna van Riemsdijk reist naar het oosten om afscheid te nemen. Vanaf 15 maart 1918 is de Nederlandse ambulance dan werkzaam in Celle. Net als eerder in Gleiwitz worden in Celle alleen zwaar gewonden behandeld. In totaal staan de ambulance 310 bedden ter beschikking in de lazaretten Berggarten en Fasanengarten. Berggarten bestaat uit de grote toneelzaal in het vaste gebouwen en verder zijn er 5 barakken in de tuin. ANDERE AMBULANCE-MISSIES De ambulance in Gleiwitz en later Celle, is niet de enige die door Misericordia et Humanitas wordt ingezet om de Duitse oorlogsslachtoffers bij te staan. Van 28 december 1915 tot 27 juni 1916 is er een ambulance gevestigd in de huidige Hongaarse hoofdstad Boedapest. En sinds 4 oktober 1916 is een Nederlandse ambulance in Olmütz (nu: Olomouc in Tsjechië) actief. ■
Meer lezen? ‘Nederlandse ambulances in het buitenland 19141918’ door Vincent Kramers.
Oorlogsgewonden samen met een Nederlandse verpleegster en een dokter in barak V van het ambulance-hospitaal in Celle, september 1918. Nationaal Archief, archief familie Van Riemsdijk.
NA
��
Magazine
MICHIEL DE RUYTER
vondst
V
anaf 1618 vaart Michiel de Ruyter (1607-1676)
op zee. Eerst natuurlijk als bootsjongen, maar in 1633 neemt De Ruyter als stuurman dienst op een walvisvaarder van de Groenlandse Compagnie. Twee jaar later, in 1635, vaart hij naar Spitsbergen. Voor de Nederlanders is Spitsbergen een belangrijk gebied voor de walvisvangst. In het scheepsjournaal van deze reizen maakt De Ruyter zelf aantekeningen en tekent hij bijvoorbeeld deze gekleurde en bewegende windroos.
Windroos in het scheepsjournaal van het schip waarmee Michiel de Ruyter naar Spitsbergen vertrekt in 1635. Nationaal Archief, archief familie De Ruyter.
NA
��
Magazine
¡
De handtekeningen onder de akte van soevereiniteitsoverdracht, 27 december 1949. Nationaal Archief, archief van het Kabinet van de Koningin.
PLECHTIGE SOEVEREINI O
p 27 december 1949 komt er een einde
aan een relatie van 350 jaar tussen Nederland en Indië. Nederland draagt de soevereiniteit over Indonesië over aan een nieuwe regering onder leiding van Soekarno. Over dit belangrijke moment is veel bewaard gebleven. Het materiaal biedt ons een gevarieerde blik op een gedenkwaardige passage in de wereldgeschiedenis. IN DE SPOTLIGHTS Op de foto zien we de ondertekening van de soevereiniteitsoverdracht in het paleis op de Dam in Amsterdam. Van rechts naar links minister-president Willem Drees, koningin Juliana, Mohammed Hatta, vicepresident van Indonesië, en sultan Hamid van Pontianak, die nauw betrokken was bij de voorbereiding van de soevereiniteitsoverdracht. SPEECHES De beelden laten niet horen wat er gezegd is. Maar gelukkig zijn de teksten van de speeches er nog. Minister-president dr. Willem Drees heeft zijn ▶
NA
��
Magazine
EEN GOED GEDOCUMENTEERD MOMENT UIT DE WERELDGESCHIEDENIS
vondst
TEITSOVERDRACHT speech bewaard in zijn eigen archief, dat nu in het Nationaal Archief ligt. Hij constateert met voldoening dat er nu een NederlandsIndonesische unie tot stand is gekomen en schrijft met de hand tussen de getypte
Rede van koningin Juliana. Nationaal Archief, archief van het Kabinet van de Koningin.
regels dat daarmee vormgegeven is aan een duurzame samenwerking tussen beide staten op basis van vrijwilligheid en gelijkheid. Tot slot kondigt hij koningin Juliana aan voor het uitspreken van haar rede. Ook die toespraak is bewaard gebleven, en wel in het archief van het Kabinet van de Koningin. ‘Niet langer staan wij gedeeltelijk tegenover elkander. Wij zijn nu naast elkaar gaan staan, hoezeer ook geschonden en gescheurd en vol van de lidtekens van wrok en spijt’, aldus koningin Juliana.▪ Het hoge gezelschap luistert naar minister-president Willem Drees tijdens de plechtigheid in het Paleis op de Dam, 27 december 1949. ▷ Het moment suprème is van-
Fotograaf: Jan van Bilsen. Nationaal Archief, fotocollectie Anefo.
zelfsprekend ook op film vastgelegd. Kijk op YouTube naar beelden van de conferentie in de Ridderzaal en de plechtigheid in het Paleis op de Dam.
NA
��
Magazine
¡
agenda
c
MAAND VAN DE GESCHIEDENIS
Oktober is Maand van de geschiedenis. Tijdens deze maand krijgen bezoekers een speciale actiekorting van 50% op de entreeprijs van de tentoonstelling Het geheugenpaleis – met je hoofd in de archieven.
LEZING
LEZING
Zondag 12 oktober 14:00 – 15:30 uur HERMAN PLEIJ & LEO FIJEN
Zondag 26 oktober 14:00 – 15:30 uur BEN KNAPEN & KAY VAN DE LINDE
HET KLOOSTERLEVEN TOEN EN NU De tentoonstelling Het geheugenpaleis laat zien hoe de middeleeuwse vrouwenabdij van Rijnsburg een machtig klooster werd. Herman Pleij geeft een inkijkje in de dagelijkse gang van zaken in het leven van monniken en kloosterzusters van toen. Leo Fijen, maker van de Kloosterserie van de omroep RKK (Rooms-Katholiek Kerkgenootschap), vertelt hoe het leven er in huidige kloosters uitziet.
IMAGEBUILDING VAN DE GOUDEN EEUW TOT NU Johan van Oldenbarnevelt was van eenvoudige komaf. Zijn leven lang werkte hij op allerlei manieren aan zijn imago. Zijn biograaf, voormalig staatssecretaris Ben Knapen, zet uiteen wat Van Oldenbarnevelt daar allemaal voor moest doen en laten. Ook nu nog werken politici aan hun imago. Nederlands beroemdste spindoctor Kay van de Linde laat zien hoe belangrijk een bepaald imago vandaag de dag is en hoe zorgvuldig dat wordt opgebouwd. Van de Linde was campagneleider van Leefbaar Nederland ten tijde van Pim Fortuyn.
Aanmelden: events@nationaalarchief.nl Prijs p.p.: € 7,50 (incl. toegang Het geheugenpaleis)
Aanmelden: events@nationaalarchief.nl Prijs p.p.: € 7,50 (incl. toegang Het geheugenpaleis)
HERFSTVAKANTIE Tijdens de herfstvakantie (19 t/m 26 oktober) organiseert het Nationaal Archief allerlei workshops voor kinderen, maar zeker ook voor volwassenen.
RONDLEIDINGEN Van oktober tot januari organiseert het Nationaal Archief diverse rondleidingen in zijn depots. De gelegenheid bij uitstek voor een uniek kijkje achter de schermen!
Kijk voor het programma op de website van het Nationaal Archief.
Kijk voor meer informatie op de website van het Nationaal Archief.
NA
��
Magazine
oktober
–
LEZING
LAATSTE WEEKEND
Zondag 30 november 14:00 – 15:30 uur HEDY D’ANCONA & PAUL BROOD
zaterdag 3 & zondag 4 januari
januari
TENTOONSTELLING HET GEHEUGENPALEIS Ter gelegenheid van het laatste weekend dat de tentoonstelling Het geheugenpaleis te bezoeken is, heeft het Nationaal Archief een speciaal programma opgezet. Onze speciale gastrondleiders Ad van Liempt, Jacco Hogeweg, Marie-Charlotte le Bailly en Renger de Bruin geven een bijzondere rondleiding door de tentoonstelling Het geheugenpaleis:
SCHEIDEN DOET LIJDEN Tot 1971 is het niet makkelijk om te scheiden wegens ‘onverenigbare karakters’. Dit leverde schrijnende situaties op, zo valt te lezen uit honderden brieven die mensen aan minister van Justitie Polak schreven. Paul Brood, auteur van het boek Scheiden doet lijden, vertelt over de geschiedenis van de echtscheiding. Hedy d’Ancona vertelt uit eigen ervaring over deze roerige periode waarin veel stemmen op gingen om de echtscheidingswet te herzien. D’Ancona stond aan de basis van het blad Opzij en richtte in 1968 de feministische actiegroep 'Man Vrouw Maatschappij' op. Zij pleitten onder meer voor herziening van de echtscheidingswet.
ZATERDAG 3 JANUARI 14:00 – 15:00 uur Ad van Liempt – Held tegen wil en dank 15:00 – 16:00 uur Jacco Hogeweg – Naar de barbiesjes gaan! ZONDAG 4 JANUARI 14:00 – 15:00 uur
Aanmelden: events@nationaalarchief.nl
Marie-Charlotte le Bailly – Een Haagse affaire
Prijs p.p.: € 7,50 (incl. toegang Het geheugenpaleis)
15:00 – 16:00 uur Renger de Bruin – De Da Vinci van het Noorden Op 3 en 4 januari is de tentoonstelling Het geheugenpaleis gratis toegankelijk.
RONDLEIDINGEN IN HET GEHEUGENPALEIS Ontdek bijna 1000 jaar Nederlandse geschiedenis in de tentoonstelling Het geheugenpaleis. Na een korte introductie op de tentoonstelling nemen we u mee langs een tweetal bijzondere verhalen uit onze geschiedenis.
KERSTVAKANTIE Ook tijdens de kerstvakantie (20 december t/m 4 januari 2015) staat het Nationaal Archief bol van de activiteiten.
20, 21, 23, 24, 27, 28 & 30 DEC en 2 JAN
Kijk voor meer overzicht op de website
14:00 – 15:00 uur
van het Nationaal Archief.
Prijs p.p.: € 7,50 | € 2,50 voor Vrienden (incl. toegang tot Het geheugenpaleis) Foto: Frederique Paardekooper NA
��
Magazine
VRIEND VAN HET NATIONAAL ARCHIEF Het Genootschap voor het Nationaal Archief zet zich sinds 2002 in voor het Nationaal Archief. Als Vriend van het Genootschap maakt u publieksactiviteiten zoals tentoonstellingen mogelijk. Word Vriend en geniet van de vele voordelen. Lees meer over het Genootschap.
COLOFON NA Magazine is een uitgave van het Nationaal Archief en het Genootschap voor het Nationaal Archief. Š 2014 Het Genootschap voor het Nationaal Archief
Redactieadres: paul.brood@nationaalarchief.nl Nationaal Archief Redactie NA Magazine Postbus 90520 2509 LM Den Haag
Vormgeving: Studio DUEL, Den Haag
NATIONA AL ARCHIEF OPENINGSTIJDEN Het publiekscentrum is geopend op: Maandag 10:00 – 17:00 uur alleen voor schoolgroepen, op afspraak Dinsdag 10:00 - 21:00 uur Woensdag t/m vrijdag 10:00 - 17:00 uur Zaterdag en zondag 11:00 - 17:00 uur Let op: de studiezaal is in het weekend niet geopend. Het publiekscentrum is gesloten op: 25 december (Eerste Kerstdag) 1 januari (Nieuwjaarsdag)
Nationaal Archief Prins Willem-Alexanderhof 20 2595 BE Den Haag www.gahetna.nl
algemeen e-mailadres: info@nationaalarchief.nl Voetbalwedstrijd Nederland-
telefoon algemeen: (070) 331 54 00
Zwitserland tijdens WK in Italie, 1934,
vragen over de collectie: (070) 331 54 44
Nationaal Archief/Spaarnestad.
telefoon inlichtingen pers: (070) 331 54 04