Met tips voor nu en inspiratie voor straks
Dit is een cadeautje
erop uit met kids
Wandelen
tips voor streekproducten
land in
Ontdek de historie
friesland
Toeristische informatie voor de regio Noordoost-Friesland www.eropuitinfriesland.nl
ONTDEK HET UNESCO WERELDERFGOED WADDENZEE MET DE FIETS
Welkom in het mooiste natuurgebied van ons land: UNESCO Werelderfgoed de Waddenzee. Beleef twee van de leukste routes in de regio Noordoost-Friesland en ontdek dit unieke gebied.
RONDJE HOLWERD - 47KM
RONDJE CULINAIR DOKKUM - 55KM
Langs de Holwerdervaart fiets je het achterland in. Ooit wierpen bewoners hier kleine en grote terpen op, voor wanneer de zee het land overspoelde. Als je goed kijkt, zie je ze nog in de kleine terpdorpjes Lichtaard, Ginnum en Reitsum. De dorpen Holwerd, Blije en Ferwert zijn nog duidelijk herkenbaar als terp. Het onbetwiste hoogtepunt is Hegebeintum, de hoogste terp van Nederland.
Er zijn veel goede redenen om je fietstocht te beginnen op de Markt in Dokkum. De monumentale Abdij, bijzondere IJsfontein van Birthe Leemeijer én de Grote Kerk. Tijdens de fietstocht kom je langs verschillende ondernemers* die bijzondere culinaire producten aanbieden. Neem dus zeker een extra tasje mee voor wat boodschappen.
Wil je meer weten over deze fietsroutes? Scan de QR-codes en begin met ontdekken!
*Check voor dat je vertrekt altijd de openingstijden van de verschillende locaties. Deze advertentie en de routes zijn mogelijk gemaakt door het Interreg 5a programma Waddenagenda. Het project “Waddenagenda” wordt uitgevoerd in het kader van het INTERREG-programma Duitsland-Nederland en wordt medegefinancierd door het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) en het Nedersaksische ministerie van Federale en Europese Zaken en Regionale Ontwikkeling, alsmede door de Provincies Fryslân en Groningen, begeleid van het programmabeheer van de Eems Dollart Regio (EDR).
Daar helemaal? Dat is aan het einde van de wereld
Ameland
Schiermonnikoog
In het begin begreep ik het niet helemaal; onze logeerkamer is oke hoor, maar dat al mijn vrienden uit het westen altijd wilden blijven slapen… “We zijn er tegen de lunch, zo 13.00 uur. Anders wordt het nachtwerk”. Of wat dacht je van “bij welke wegrestaurants kan ik onderweg het beste stoppen?” Op de buurtbarbecue hebben we wel eens een wedstrijdje gedaan wie de leukste reacties kon vertellen. Want iedereen uit Noordoost Friesland heeft wel eens te horen gekregen dat-ie aan het einde van de wereld woont. Beledigd? In tegendeel. Vrolijk adviseer ik ze altijd vooral een dekentje, lunchpakket en waxinelichtje mee te nemen voor de reis. Natuurlijk valt de wereldreis altijd mee. De reis dan. Want bij vertrek wordt de logeerkamer steevast opnieuw geboekt en raken ze niet uitgepraat over het verblijf. “We zijn echt even in een andere
wereld geweest. Wat is het mooi, wat hebben we bijzondere dingen gezien en beleefd.” En dan volgt er altijd iets uit de lange lijst; wandeling langs de Staten en Stinzen, nachtvaren in de Alde Feanen, de verwondering op het wad, de vogels, het uitwaaien op de dijk of de sprong tijdens het fierljeppen. Wij uit Noordoost Friesland, Land in Friesland, denken daar net zo over. Dus moeten we er altijd een beetje om lachen. En wij weten; hier aan het einde van de wereld…. Begint het grote genieten.
Inhoudsopgave 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 11. 12.
Big 5
We gunnen jou de ruimte om te zijn of te ontdekken wie je bent, hier aan het einde van de wereld. Deze krant geeft inspiratie over het gebied en beschrijft de Big 5: Waddenzee Unesco Werelderfgoed, Nationaal Park Lauwersmeer, Elfstedenstad Dokkum, Nationaal Landschap Noardlike Fryske Wâlden en Nationaal Park De Alde Feanen. Elke parel heeft zijn eigen culturele en historische kenmerken en liggen nog geen half uur rijden van elkaar.
GRONINGEN
13. 14. 15. 17. 18. 19.
Meer informatie
Meer inspiratie, informatie, tips en evenementen vind je op www.eropuitinfriesland.nl.
land in friesland
20. 21. 22. 23. 24. 25. 27.
Welkom aan het einde van de wereld Vier unieke gemeenten Op zoek naar avontuur op het wad De ode aan Nationaal landschap Noardlike Fryske Wâlden Lekker! Wadopera Peter Grimes Historische Elfstedenstad Dokkum Cultuur Lummelen in Nationaal Park De Alde Feanen Wini naar het einde van de wereld Wandelen Zilt zoet avonturen in het Lauwersmeer 24 uur in de Friese Wouden Zeven activiteiten in en op het water De mooiste plekjes aan het einde van de wereld Kids Vakantie met tieners Dagje uit voor volwassenen Sta eens stil bij de nacht Fietsen Ode aan het Friese Landschap Fototour
3
4 unieke gemeenten maken ‘Land in Friesland’ Romantisch land
Noordoost Friesland is het ‘Land in Friesland’. Een regio waar je alle landschappen vindt en volop kunt genieten van vier eigenzinnige prachtige gemeenten.
Een tien voor Acht
Een tien voor Acht
De grootste collectie geneeskrachtige kruiden van West-Europa in De Kruidhof, de Mieden waar zeker 240 vogelsoorten voorkomen en historische routes: Achtkarspelen is het gebied van de verborgen schatten en mooie verhalen die je onder andere beleeft in “De Spitkeet” en via interactieve routes. Waar een deel van de Noardlike Fryske Wâlden zich uitstrekt en de meest noordelijke en steeds weer bekroonde wijngaard ‘De Frysling’ prachtige wijnen voorbrengt.
Romantisch land
De mooie kronkelweggetjes, het prachtig Nationaal Park De Alde Feanen, het Burgumer Mar, mooie dorpjes en natuurlijk de boerennatuur van Noardlike Fryske Wâlden: Tytsjerksteradiel is het gebied waar adel en buitenlui naast elkaar leefden. En een rijke historie achterlieten in een decor van prachtige natuur, waar je je regelmatig even alleen aan het einde van de wereld voelt, helemaal vrij.
4
Wad én woud
Wad én woud
De Schiere Stins met een spoor van het vroegere monnikenleven en het voormalig Klooster Clearcamp. Genoeg geschiedenis in Dantumadiel, gelegen tussen wad en woud. Je vaart, wandelt en fietst hier ook door het landschap in het mooie Bûtefjild gebied.
Historische stad aan het wad
De waddenkust, de weidsheid en de altijd bijzondere luchten die langzaam overgaan in de stad waar iedereen zijn of haar hart een beetje verliest: Dokkum. Noardeast-Fryslân is zee, terp (ook de hoogste van de waddenkust), historie en niet te vergeten een belangrijk stuk van de Elfstedenroute. Staren over de einder, uitwaaien op het land, echt landen. Land in Friesland, met alle landschappen, dorp, stad en boer en zoveel meer dan je in een krant kunt benoemen. Er zit maar één ding op: alles zelf ontdekken. Vind in de krant en op de site tips, inspiratie, routes
land in friesland
Historische stad an het wad
en meer. Haal de oriëntatiekaart om je dagje te plannen. Deze krant is dan ook een brievenbuscadeautje van de gemeenten, geniet er van!
Kijk ook op: www.eropuitinfriesland.nl/ landinfriesland.
Op Zoek naar avontuur op het wad
Ga mee naar de plek waar het land aan de kust ophoudt. Maar, is de waddenkust echt het einde van het land? Of is het juist de plek waar het avontuur begint? Onze blogster Thea van der Schaaf zocht het voor je uit.
Op zoek stap ik op een zonnige ochtend met een lekker zuchtje wind het wad bij Paesens-Moddergat op. In het dorp is het rustig, de schaapjes waar ik tussen wandel grazen gemoedelijk, zelfs de Waddenzee die zich voor me uitstrekt lijkt rustig. Ik verwonder me over de afstand van wel twee kilometer die ik nog kan lopen tot ik echt niet verder kom. Op het hele stuk kom ik niemand tegen. Hier aan het einde van de pier bij Paesens-Moddergat is de zee woester, de wind harder en waait mijn hoofd leger. Hier begint het avontuur. Ik denk aan het echte avontuur dat zich hier vroeger, in 1883 heeft afgespeeld. De 109 vissers die de zee op moesten om de kost te verdienen en in een stormachtige nacht 83 mannen verloren. Het was vast niet het avontuur dat ze zochten, het was de plicht die riep en het hongerige gezin aan wal dat voedsel nodig had. Zij zouden echter achterblijven met helemaal niets. Het is de tegenstrijdigheid van de elementen van de natuur. Ze maken dat je heerlijk je hoofd leeg waait, dat je landt en je vrij voelt. Maar het zijn dezelfde elementen die soms groter en sterker zijn dan wij. Terug in het nu zie ik Ameland en Schiermonnikoog liggen, links van me ligt Holwerd, rechts Lauwersoog. Ik denk aan het avontuur dat ik zou kúnnen beleven hier
op het wad of daar op het eiland. Kiten, surfen, zeilen, door de duinen crossen, door de bossen stuiteren, leuk! De boot er naartoe is niet ver hier vandaan. Ik zou ook lopend kunnen gaan! Wadlopen is pas echt avontuur voor wie niet vies is van een beetje drek aan de voeten en zeelucht om de oren. Ik doe het allemaal niet vandaag. Ik land op de plek waar de wereld aan mijn voeten ligt. En waar de dag begint.
Waddenzee Unesco Werelderfgoed Het Waddengebied is onderdeel van Unesco Werelderfgoed. Het is een onmisbare schakel in de wereldecologie en een bijzondere habitat voor velen. Thea komt er graag om er te onthaasten met haar gezin of ter inspiratie voor haar werk. Tip: neem wat lekkers mee voor onderweg. Het wad maakt hongerig en dorstig.
Ook op zoek naar avontuur op het wad of om lekker te landen aan de kust? • Wadlopen naar één van de eilanden of aan de kust. Kijk op www.eropuitinfriesland.nl/wadlopen. • Bij laag water te zien: het wrak bij Wierum. Het ligt 100 meter van de kust af. Met eb kun je er naartoe lopen. Een fotogenieke plek tijdens golden hour. • Geniet van de op- en ondergaande zon op de zeedijk. Tip: blijf na zonsondergang wachten tot het nacht is. Nergens zijn de nachten zo donker en de sterren zo helder als hier. • Het grootste plezier kan zo eenvoudig zijn. Zoek het back to basic en ga vliegeren op de dijk, schelpen zoeken langs de vloedlijn, oesters vangen aan de kust. Zeker weten dat je lachend landt! • Kun je wel tegen een windstootje? Waai dan eens uit tussen Zwarte Haan
land in friesland
en de pier van Holwerd. Daar ligt één van Europa’s grootste kwelders; Noord-Friesland Buitendijks. Meer dan een miljoen vogels rusten en broeder hier jaarlijks en vinden er hun voedsel. In het stormseizoen stroomt de kwelder regelmatig onder. Een fantastische gewaarwording! • Haal een visje Lauwersoog. Verser kan niet! • Bezoek de twee dames op de dijk bij Holwerd. Zij ‘Wachten op hoog water’. • Tip: september 2021 vindt de Wadopera plaats in Paesens-Moddergat.
Meer inspiratie vind je op www.eropuitinfriesland.nl/wadden
5
De ode aan Nationaal Landschap Noardlike Fryske Wâlden
Op pad met Pier Jan De ietwat schuchtere twinkeling en hartelijkheid, je hoeft hem maar in de ogen te kijken om je welkom te voelen; biologisch melkveehouder en natuurbeheerder Pier Jan zette in de winter een wandeling uit over zijn eigen land. Heeft een grote schommel aan een boom hangen. En van beide kun je genieten, rond Eastermar en buurtschap It Heechsân. En dat terwijl hij bezig is met zijn vak en passie: het duurzaam boeren en beheren. Welkom in Nationaal Landschap Noardlike Fryske Wâlden. Waar boeren het landschap beheren en duurzaamheid al decennia een vanzelfsprekendheid is.
Hovenier van de vogels
Meer dan de helft van de in Nederland voorkomende vogelsoorten vind je in de Noardlike Fryske Wâlden, zo’n 250. Eigenlijk zijn Pier Jan en zijn collega’s ook een beetje de tuinmannen van de dieren. Want het is niet alleen voor de flora dat ze in de winter druk zijn met snoeiwerk en jaarrond de diversiteit van de beplanting in de gaten houden, het creëert ook een fantastische woonomgeving voor veel dier- en vogelsoorten. Neem bijvoorbeeld dykswâllen (houtwal). De geschatte lengte dykswâl op het bedrijf is ongeveer 10 kilometer. Per jaar wordt er een halve kilometer eind kap uitgevoerd, een kilometer “tussenkap” en de resterende lengte valt onder jaarlijks beheer. Zijn vader Jan vertelt over veranderingen die hij door de tijd heeft meegemaakt: “De functie van de houtwal is veranderd. Tot de jaren ’60 was het hout ook nodig voor verwarming van de huizen, de takken werden gebruikt als afraster-
6
palen. Vanaf de jaren ’60 werden de huizen verwarmd met aardgas en was het brandhout niet langer nodig.” Hierdoor hebben de elementen nu geen directe economische waarde meer maar alleen een ecologische waarde.
Brommels!
Door het beheer en de combinatie met het natuurlijk boeren is de biodiversiteit groot. Dat proef je in de streekproducten die je hier op veel plekken kunt kopen, maar ervaar je ook tijdens Brommels! Want het is hier ’s zomers zo’n overvloed van bramen dat er in augustus een jaarlijks terugkerend festival is gemaakt. Ook bij Pier Jan ben je dan van harte welkom om bramen te plukken en proeven.
Wandel je eigen ode
Een van de mooiste lange afstandwandelpaden ligt hier: het Streekpad Noardlike Fryske Wâlden voert je over zandpaden
land in friesland
Meer inspiratie en activiteiten in de Friese Wouden? Kijk dan op www.eropuitinfriesland.nl/ noardlikefryskewalden.
langs koeien, elzensingels, rijen eiken en pingo’s. Een slingerende ode aan dit magnifieke stuk Friesland. Je kunt er je vakantie van maken met overnachtingen onderweg, of telkens een etappe doen.
Tips van Pier Jan:
• Loop het rondje ‘Rond Eastermar’ van 10 kilometer. Start: parkeerplaats Teije Tolstraat. • Verrekijker mee en vogels spotten bij het uitkijkpunt bij de Achterwei, nabij het Hof 88. • Kom ook in de winter een keer terug, het is dan zeker zo mooi en je maakt van dichtbij het snoeiwerk mee.
Le
Foodwalk Loop de 7km Foodwalk in Buitenpost en kom langs verschillende ondernemingen met lokale (streek)producten. Neem tijdens deze culinaire tocht in Nationaal Landschap Noardlike Fryske Wâlden een picknickmandje mee en pluk wat je tijdens de route tegenkomt. Je start en eindigt bij De Kruidhof in Buitenpost. www.eropuitinfriesland.nl/ foodwalk.
Wijn
van friese bodem Bijna aan het einde van de wereld, nabij het dorpje Twijzel, vind je de meest noordelijkste wijngaard van Nederland: De Frysling. Op 1,5 hectare worden 6 verschillende druivenrassen verbouwd. Allen relatief nieuw die passen in het Nederlandse klimaat. De vruchtbare zandgronden en de unieke ligging, in de buurt van de Waddenzee en in de beschutting van het prachtige Friese Woudenlandschap, geven de druiven geheel hun eigen smaak. Je kunt er terecht voor rondleidingen, plukdagen, wijnproeverijen en creatieve workshops. Geniet hier van (h)eerlijke wijn van Friese bodem! www.frysling.nl
Frisian Angus
Wil je weten waar je vlees vandaan komt? Koop dan in Anjum je gehakt, biefstuk of rib eye. En ze maken zelfs Frisian Angus kroketten! De kudde van Frisian
Angus bestaat uit 130 Aberdeen Angus runderen. Eerlijk vlees uit de Friese natuur! In de boerderijwinkel zijn ook barbecue pakketten en allerlei streekproducten te koop. www.frisian-angus.nl
heeeee... biertje?
Kâld Kletske is hét biertje dat uit de regio komt. Oorspronkelijk uit Burgum, maar wordt nu gebrouwen in Dokkum. De naam refereert naar een ‘Koude Klets’ in het Nederlands. Ook het Bonifatiusbier komt uit de regio. Gebrouwen in Dokkum door monniken na de dood van Bonifatius in 754. Leuk om te weten: het bier wordt gebrouwen met water uit de Bonifatiusbron. Beide bieren zijn verkrijgbaar in de bierbrouwerijen in Dokkum, in lokale slijterijen of op verschillende terrasjes in Dokkum.
Rondje
streekproducten In de regio vind je veel streekproducten. Er zijn zelfs twee keurmerken zodat men zeker weet dat het een eerlijk en lokaal product is: Waddengoud is het keurmerk voor alles wat groeit en bloeit in het Waddengebied en waarvan je zeker bent dat het op natuurlijke wijze verwerkt is. Zoals de Kollumer zoete erwt, kokkels, oesters en garnalen. Maar ook de cranberry, de duindoorn en de aronia. De Wâldpyk is dat voor de Friese wouden. Giele wâldbeantsjes (Friese gele woudbonen), wâldgieltsjes (aardappelen),
wichters (woudpruimen), alleen al de Friese namen zijn typerend voor de streekproducten. Het zijn de gezichten van het streekmerk. De Reade krobbe, Kollumer pronkboon, blauwe bes en de parnaskruid zijn rassen en gewassen die het bijzonder goed doen in de regio. Bezoek de lokale streekwinkels voor deze producten. Kijk op www.eropuitinfriesland.nl/ locaties waar deze zich bevinden.
Smaak
van de wadden Benieuwd naar wat je allemaal van het wad en de omliggende kustgronden kunt eten? En hoe de zilte producten worden omgetoverd tot culinaire hoogstandjes? De lekkerste recepten met streekproducten en de beste tips van restaurants waar je de waddenproducten kunt dineren vind je op www.visitwadden.nl/ smaak.
PauZe De regio kent vele koffie- en theeschenkerijen. Een ideale stop voor een klein tussendoortje. En de meesten verwennen je ook nog eens met een typisch (zelfgemaakt) streekproduct. Kijk op www.eropuitinfriesland.nl/ locaties waar je ze kunt vinden. Of fiets/wandel langs lokale (boeren)bedrijven waar etenswaren langs de kant van de weg verkocht worden en neem zo je eigen lunch mee bestaande uit eieren, fruit, jam of bijvoorbeeld yoghurt.
Lekker! Puur, lokaal, goed en mooi; wij houden van lekker eten. Langs kleine weggetjes of in een goed restaurant, overal kom je mooie producten, heerlijke gerechten en fijne waarden en waardinnen tegen. Je bent van harte welkom om ‘aan te schuiven’. Kijk op www.eropuitinfriesland.nl voor alle eetgelegenheden.
land in friesland
7
Wadopera Peter Grimes
Een mooiere locatie voor een opera kun je je niet wensen: aan het wad, in de buitenlucht! Een uniek spektakel in het tweelingdorp Paesens-Moddergat. En bij mooi weer uitzicht op Ameland en Schiermonnikoog, wat wil je nog meer! Vanaf 10 september 2021 beleef je het verhaal van Peter Grimes over verlies en verraad in een kleine vissersgemeenschap. En waar kan dat beter dan op deze visserslocatie. Boek je kaarten snel via www.wadopera.nl.
foto: Jeroen Horsthuis
8
land in friesland
Historische Elfstedenstad Dokkum
Bonifatius (754)
• Een aanrader is een wandeling over deze bolwerken (2,4 km. 0,5 uur). De wegwijzers geven de route aan.
Admiraliteit (1597) Bonifatius is de man die Dokkum beroemd maakte. Hij werd op 5 juni 754 nabij Dokkum vermoord en heilig verklaard. Ontmoet Bonifatius: • Bezoek de Bonifatiuskapel met de authentieke bron waar je drinkwater uit put. Bronlaan 12, Dokkum. • Museum Dokkum aan de Diepswal heeft een permanente expositie over het leven van de missionaris. • Wandel de Bonifatius-kunstroute. Deze staat op de inspiratiekaart die gratis verkrijgbaar is bij het Toeristisch Informatiepunt in het museum.
Stadsrechten (1298)
Foto: Theo de Witte
In 1597 had Dokkum nog een open verbinding met zee en werd de Admiraliteit in Dokkum gevestigd. Zij zorgde voor de beveiliging van de scheepsvaart en de kustbescherming. Het bracht de stad welvaart. • Museum Dokkum staat op de plek van het oude Admiraliteitshuis. • Vanaf de mooie Kettingbrug volgden toeschouwers de opknoping van zeerovers en ander gespuis. • Elk jaar worden in september de Admiraliteitsdagen gevierd. De stad staat dan vol van wateractiviteiten, muziek, cultuur en entertainment.
Bier brouwerijen (1705) Rond 1298 kreeg Dokkum als vierde Friese plaats stadsrechten. • Het stadhuis op De Zijl is pas in 1610 gebouwd, maar nog altijd een blikvanger. • Loop ook eens langs de Waag uit 1754 in de Grote Breedstraat. • Boek een stadswandeling via het informatiepunt in Museum Dokkum. Zo leer je de stad echt kennen.
Dokkum: de meest noordelijke van de 11 steden van Friesland. De Dokkumers horen nog wel eens dat zij aan het einde van de wereld wonen. Maar wie Dokkum eenmaal ontdekt, sluit de stad in het hart. Want het is groots genieten. Ga aan de hand van 7 gebeurtenissen mee op reis door de tijd en ontdek Dokkum. Hier vind je een voorproefje, de verhalen lees je op www.eropuitinfriesland.nl/dokkum.
Elfstedentocht (1909)
Bolwerken (1582)
Dokkum ligt op een terp. De binnenstad wordt omarmd door een zeshoekig verdedigingswerk, dat rond 1582 is aangelegd.
Dokkum barstte vroeger van de bierbrouwerijen die Dokkumer bier produceerden. In 1705 is Brouwerij ‘Het Half Maentje’, aan Diepswal 15, ontstaan. Toentertijd één van de 19 brouwerijen in de stad. Het Bonifatiusbier, gebrouwen met water uit de Bonifatiusbron, proef je volop in Dokkum: • Bezoek de Stadsbrouwerij en biermuseum Bonifatius754 aan de Diepswal. Aan de kade staat ook een (nieuw ontworpen) bierpaal. Deze palen brachten vroeger het bron– water de brouwerijen binnen. • Een proeflokaal vind je ook bij Brouwerij Dockum. Buiten de bolwerken aan de Koophandel 10. • Natuurlijk op alle terrasjes!
land in friesland
Op 2 januari 1909 werd de eerste Elfstedentocht gereden. Dokkum was toen nog de eerste stempelpost. Maar sinds 1929 is het de laatste, omdat rijders kunnen verdwalen op de Friese Meren in het donker. • Bezoek het beroemde Keerpunt aan De Zijl in Dokkum. • Op de wal bij de Zijl staan bankjes die de vorm van Friese doorlopers hebben. De punt van de schaatsen geeft de richting van de schaatsers aan.
IJsfontein (2019)
Leeuwarden-Fryslân was in 2018 Culturele Hoofdstad van Europa. Alle 11 steden kregen een fontein. Dokkum kreeg de koudste, van kunstenaar Birthe Leemeijer. In 2019 werd de fontein geplaatst. Iedere keer dat je de IJsfontein opzoekt op de Markt, tref je hem anders aan.
Lees de verhalen over Dokkum en ontdek wat je nog meer kunt doen op www.eropuitinfriesland.nl/ dokkum.
9
AquaZoo Leeuwarden, jouw ontdekkingstocht start hier
Wandelschoenen aan, backpack om en ontdekken maar! Loop tussen de ringstaartmaki’s door, slenter samen met de pinguïns over het strand, sta oog in oog met een nijlkrokodil en check zelf hoe groot een ijsbeer in het echt is.
De Spitkeet
Openingstijden:
april t/m oktober: Dinsdag t/m zaterdag zondag
Wij zijn 365 dagen per jaar open, dus ook op zon- en feestdagen. Goed om te weten: overal in het park heb je lekker de ruimte, wel zo fijn in deze tijd.
Door het hele park heen loopt een avonturenroute, dwars door het groen. Loop via boomstammen over slootjes en steek via een trekvlot het moeras bij de kangoeroes over. Houd jij je voeten droog?
Op de heide hadden de mensen het niet gemakkelijk. Ze waren erg arm en de omstandigheden waren erbarmelijk. Bij openluchtmuseum ‘De Spitkeet’ is te zien hoe de mensen toen leefden en werkten, met o.a. een plaggenhut en holwoning.
De Dunen 3 | 9281 KT Harkema Telnr. 0512-840431
Reserveer online via www.aquazoo.nl De mooiste tijd beleef je bij AquaZoo Leeuwarden, onderdeel van
10.00 – 17.00 uur 13.00 – 17.00 uur
De Groene Ster 2 8926 XE Leeuwarden T: 0511 - 431214
info@despitkeet.nl | www.despitkeet.nl
Koffie- lunchroom De Ferbining
GLASSCHITTERINGEN Ik heb mijn liefde voor het glas in al zijn vormen ontdekt. Ik raak elke keer weer gefascineerd van de schitteringen van het glas, want glas wordt bepaald door het licht. Daglicht, kunstlicht, veel of weinig licht: glas is spelen met licht. Vooral onder invloed van daglicht verandert de kleur van het glas continu, door het weer en het uur van de dag. Als autodidact heb ik volledig mijn oude liefde, het schilderen, weer opgepakt in de vorm van brandschilderen. Glasschitteringen Walter Luyks Ternaarderweg 2 9141 TX Wierum 0519-589781 | 06-55392054
walter@glasschitteringen.nl | www.glasschitteringen.nl
Bij de Ferbining, in het stationsgebouw van Feanwâlden, kunt u vanaf medio mei 2021 genieten van een lekker kopje koffie met eigengemaakt gebak of een heerlijke lunch. Onze enthousiaste medewerkers, met een verstandelijke beperking, verwelkomen u graag.
Vanaf de Ferbining kunt u: - Dagje naar de stad Leeuwarden, Groningen of Dokkum. Goed OV - Wandelen in de natuur - Fietsen. TOP en (elektrisch) fietsverhuur De Ferbining verzorgt wandel- en fietsarrangementen voor een onbezorgd dagje genieten.
voor informatie kijk op www.deferbining.frl
De Ferbining Stasjonswei 2 9269 PG Feanwâlden Tel: 0651462727 Email: info@deferbining.frl Website: www.deferbining.frl
Een ode aan de cultuur van Land in Friesland Van adel tot arbeiders: we hebben door de eeuwen heen met ons land geleefd. Gebruik gemaakt van de schatten, parken gemaakt, er in gewerkt en ons erdoor laten inspireren. Soms zie je dat nog heel duidelijk, maar soms ook niet. Gelukkig is er veel bewaard gebleven in de 30 musea die ‘Land in Friesland’ kent. www.eropuitinfriesland.nl/musea.
Foto: Theo de Witte
Spitketen Vroeger waren de ‘Wâldpyken’ (inwoners van de Friese wouden) erg arm en de omstandigheden waren erbarmelijk. Mensen woonden in ‘spitketen’, ook wel plaggenhutten genoemd. De Spitkeet in Harkema laat zien hoe mensen in de Groningse en Friese heide het niet gemakkelijk hadden in de periode 1850-1950. Voor kinderen is er ook een speeltuin aanwezig in het museum! www.despitkeet.nl
klooster aan. Museum Klooster Claercamp of de uithoven Kloosterkapel Sibrandahûs en de Schierstins in Feanwâlden kun je bezoeken.
Verhalen Rond een vuurtje, via een fietsof wandelroute of gewoon in je luie stoel: verhalen verbinden. De grootste verzameling volksverhalen van Nederland vind je in Eastermar; Dam Jaarsma verzamelde er maar liefst 17.000! Bezoek de verhalen– kamer en ga er lekker voor zitten.
Ga op beZoek Friese bij de adel landbouw
Niet bij alle Staten en Stinzen kun je naar binnen maar flaneer eens door de tuinen! Park Vijversburg in Tytsjerk, Stania State in Oentsjerk, De Klinze in Aldtsjerk, Fogelsanghstate in Veenklooster, Lytse Slot in Veenklooster en Rinsmastate in Driezum. Meer info vind je op www.eropuitinfriesland.nl/ statenenstinzen.
Benieuwd naar de leef-, werk- en woonomstandigheden van de boer tijdens verschillende perioden? Je vindt het in het Fries Landbouwmuseum in Leeuwarden, gevestigd op de grens van stad en platteland in een prachtige Rijksmonumentale boerderij. In 2021 staat de aardappel centraal, met leuke activiteiten voor jong en oud! www.frieslandbouwmuseum.nl
Wat doe je wanneer je oliekachel ontploft in de woonkamer? Precies,
Midden in de Ozingadobbe ligt het kunstwerk van Marcel van Luit. Start de 7 km lange route bij de Dijktempel in Marrum. Vergeet je laarzen niet.
Kunst
IJskoud De IJsfontein in Dokkum, die moét je gevoeld hebben. Een waar kunstobject op de Markt in Dokkum.
Glasschitteringen Gefascineerd door glas? Breng dan een bezoek aan de atelier van Glasschitteringen in Wierum en zie hier hoe er wordt gewerkt met verschillende technieken en wat lichtinval met glas doet. Ze zijn ook onderdeel van de Noord-Friese Winkeltjesroute. www.glasschitteringen.nl
De sporen van de DobbeHuisschilder paarden
Kloosters Nabij Rinsumageast stond eens het grote klooster Klaarkamp, gesticht rond 1165. De grachten aan de Birdaarderstraatweg bij Sibrandahûs geven nog de omtrek van het
dan behang je de muren. Dat deed Ruurd Wiersma ook, maar het wit zinde hem niet en dus beschilderde hij alles. En dat was het begin van zijn carrière als schilder. Zijn huisje in Burdaard is uniek in de wereld, evenals zijn naïeve kunst. Bezoek dit kleine museum.
Wachten op hoog water
Tussen de twee 5 meter hoge vrouwen. Terwijl zij zoeken naar balans, uitkijkend over de weidsheid, daar aan het einde van de wereld, land jij. Ze staan aan het parallelweggetje vlak voor de pier van Holwerd.
We leven al eeuwen als vriend en vijand van het water. In 2006 ging het nog eens flink mis en werd Marrum wereldnieuws door de 200 dobbepaarden en het heldhaftig optreden van een paar amazones. Inmiddels is de historie vereeuwigd door een wandeling langs de dobben in het NoardFryslân Bûtendyks-gebied.
land in friesland
11
Lummelen in Nationaal Park De Alde Feanen Luieren, lekker niets doen. Rondhangen. Lanterfanten. Gewoon ergens zijn waar op dat moment niet al te veel te doen is. Geen grote evenementen, geen drommen toeristen voor die ene hotspot die de Lonely Planet tipte, maar gewoon: lummelen. Blogster Johanna Kommerie vertelt. Het kan van alles zijn. Wandelen door een natuurgebied zonder dat je een specifieke route volgt. Op de veranda van je stacaravan zitten en voor je uit staren. Varen. Luisteren naar het gezang van een vogeltje. Hier en daar een mooie foto maken. In de winter- en voorjaarsperiode is Nationaal Park De Alde Feanen de ideale lummelbestemming. Niet dat er niets te doen is. Dat niet. Maar de grote toeristenstroom die in de zomer naar Earnewâld en omgeving gaat, laat in de winter en het vroege voorjaar deze regio vaak links liggen. Dat biedt lummelaars zoals ik de kans om hier eens lekker te mijmeren. En dat ga ik doen, op een zonnige voorjaarsdag in maart.
In absolute stilte over het water
Tijdens een vaartocht met de elektrische boot van It Fryske Gea vertelt een natuurgids over wat er allemaal te zien is. Er zijn verrekijkers aan boord, zodat ik die aalscholverkolonie van net iets dichterbij kan
12
bekijken. Op het moment dat we over de Folkertsleat varen zie ik reeën in de tuinen van de vakantiehuisjes rondlopen. Zodra de reeën ons zien schieten ze weg. Ik droom nog even weg bij de gedachte aan zo’n vakantiehuisje. Ooit, op een dag, dan is zo’n huisje hier misschien wel van mij. Ik zie mezelf al in de tuin omlummelen. De gids verstoort mijn dagdroom ruw door de gemiddelde prijs voor zo’n vakantiehuis te noemen. Slik..
Tot aan mijn enkels in de drek
Even later lummel ik nog even verder door mijn wandelschoenen aan te trekken en er op uit te gaan. Er zijn mooie wandelroutes. Toch kies ik ervoor om op de bonnefooi It Pettebosk in te gaan. De tip ‘draag stevig schoeisel’, die gegeven wordt op de website van De Alde Feanen, is niet overbodig. Hier en daar is het zo drassig dat ik tot aan mijn enkels in de drek sta. Wat wil je ook met zoveel water om je heen!
land in friesland
Het geluid van een nijlpaard
Op het moment dat ik een vreemd, laag en hoempend geluid hoor, blijf ik even stilstaan. Het lijkt op het geluid dat een nijlpaard produceert, maar niets is minder waar. De baltsende roep van een roerdomp is een uniek geluid, dat je niet snel te horen krijgt. Een bijzondere ervaring! Na nog een tijdje rondgewandeld te hebben en nog even geschuild heb in een vogelkijkhut ben ik uitgelummeld. Op naar mijn accommodatie voor vannacht.
Ontdek het nationaal park
Wil je ook Nationaal Park De Alde Feanen ontdekken? Huur dan een fiets, kano of boot bij Verhuurbedrijf Hollema in Earnewâld. www.hollema.nl Kijk op www.eropuitinfriesland.nl/ aldefeanen voor alle activiteiten in het gebied.
Wini naar het einde van de wereld
Mooie plekken, mooie mensen en mooie verhalen; in 2020 trok Wini er op uit voor 4 ontmoetingen bij ons hier aan het einde van de wereld. Ze woont zelf in de regio, dus bekend gebied dacht ze… Ze hield stand op de fierljep, maar viel van de ene verwondering in de andere. Op www.eropuitinfriesland.nl/eindevandewereld vind je de 4 filmpjes. Ga er lekker voor zitten en reis mee!
Oesters rapen op de rand van Nationaal Park Lauwersmeer en Unesco Werelderfgoed Waddenzee
Suppen in historisch Dokkum
Jacqueline doet veel meer, maar Wini zoekt haar op waar ze het liefst is: op de sup in Dokkum. En zo ontdekt Wini Dokkum vanaf een heel andere kant. Over balans, schoonheid en een stad waar iedereen een beetje zijn hart verliest.
Barbara werd verliefd op een visser, op de Waddenzee en op het leven hier. Ze laat Wini zich in een visserspak hijsen en stappen van het land zo het wad op, opzoek naar oesters. Over het goede leven gesproken!
Fierljeppen in Nationaal Landschap Noardlike Fryske Wâlden
Hij woonde een tijdje elders, maar wanneer je de Noardlike Fryske Wâlden een beetje kent snap je dat Hannes al gauw weer terug was. Op zijn geliefde grond, maar ook naar het erfgoed: de klompenmakerij en de fierljep. Wini zoekt de voormalig kampioen op in zijn Fierljeppolder. Voor een gesprek en een sprongetje.
land in friesland
Skûtsjesilen in Nationaal Park De Alde Feanen
Wini trekt naar Earnewâld voor een ontmoeting met Cathrienus. Die al snel laat ervaren dat De Alde Feanen weliswaar centraal in Friesland ligt, maar je er toch een heel andere wereld ontdekt. En van gast op het Skûtsje wordt ze al gauw stuurman…
13
DeZe Zijn gemaakt om te wandelen! Vertragen of juist stevige kilometers maken, neus in de wind of juist vooral lekker UIT je hoofd. Verrekijker mee of lekker een beetje mijmeren tijdens je tocht; wandelen is hip, hot and happening. En het kan altijd! Wij hebben een aantal aanraders voor je op een rijtje gezet en op onze site vind je diverse routes en zwerftips.
Uitwaaien
Het waddengebied; altijd een briesje, soms gewoonweg storm. Unieke luchten, prachtige vergezichten. Ga door de kwelders, struin langs de kust of pak een “waddencol” met een of meer terpen.
Pelgrimage – in het kloosterspoor
Er was een rijk kloosterleven in Land in Friesland en de sporen zijn nog te vinden als je weet waar je moet kijken. Wandel het Bonifatiuskloosterpad naar Wolvega, het Kloosterpad 1453 tussen Dokkum en Drachten, het Claercamppad van St. Jacobiparochie naar Zoutkamp of ga voor het Jabikspaad naar Hasselt. Uniek: overnacht tijdens de tocht in een oude kerk langs de route!
14
Luisteren naar streekverhalen tijdens een prachtige wandeltocht: met de wandelroute vanaf de Schierstins passeer je obscure weggetjes als de Goddeloze Singel, kom je over It Skylige Pypke en langs het Goddeloze Tolhuis. Je vindt ze in de routeapp van Izi Travel.
Jouw route
Hoe langer, hoe mooier
Het Streekpad van Nationaal Landschap Noardlike Fryske Wâlden; niet voor niets in de top 3 van mooiste lange afstandsroute. Eén van de verrassingen van Friesland met haar zandweggetjes en mooie coulissen. Pak af en toe een etappe of maak er je vakantie van en laat je in de watten leggen bij de gastheren in de regio.
Verhaaltje tijdens de wandeling
Duik het verleden in
Heb je al wel eens bij een State gewandeld en de omliggende tuinen en parken verkend? Ideaal voor een korte wandeling om even je hoofd leeg te maken.
land in friesland
It moaiste lân fan d’ierde heeft ook een van de beste wandelknooppuntennetwerken, wist je dat? Dus koop een knooppuntenkaart bij één van de TIP’s en bepaal je eigen route. Of check de kaart op marrekrite.frl.
Alle routes, startpunten en meer vind je op www.eropuitinfriesland.nl/wandelen.
Zilt Zoet avonturen in het Lauwersmeer 8 was ik en we gingen regelmatig naar het Lauwersmeer. Meer struik dan boom, is mijn herinnering. Natuurlijk had ik geen idee van de geschiedenis van het gebied: de afsluiting van de Lauwerszee, ingegeven door de watersnoodramp in Zeeland, waardoor het gebied een beetje afstierf. Een prijs voor veiligheid, zo werd gedacht. Er kwam een camping en ik heb daar mijn eerste surfmeters gemaakt. Onze honden leerden er zwemmen. En weer later zwierf ik uren door het “militair” gebied. Avontuur; daar stond en staat het Lauwersmeergebied voor.
Nieuwe wereld
De boel lag er al gauw uitgestorven bij, het water werd brak en daarna zoet. En zonder veel menselijk ingrijpen ontstond een nieuwe wereld in het Lauwersmeer. En wat voor één; vandaag de dag is het één van de mooiste natuurgebieden van Nederland, Nationaal Park en Dark Sky Park. Nu struin ik door orchideeënvelden, heb ik – op gepaste afstand – goede gesprekken met Konikpaarden en Hooglanders, bezoek ik de talrijke vogelconcerten en beleef ik mijn eigen “starry night” in de avonden.
Om de volgende dag nog eens een poging te wagen op de surfplank en in het bruisende vakantiegevoel te stappen.
Op expeditie aan het einde van de wereld
Je onderdompelen met een verrekijker en spektakel; dat is toch expeditie. En dat is precies wat je hier op alle manieren kunt doen. Op safari met een 4x4, een rondje om het meer fietsen of op avontuur in één van de gebieden rond het meer. En iedere keer dat ik thuiskom, is het alsof ik uit een andere wereld kom!
Activiteit kiezen? We hebben een aantal voor je verzameld op www.eropuitinfriesland.nl/ lauwersmeer.
land in friesland
Ik ga naar het Lauwersmeer en neem mee:
• Een verrekijker. Je hoeft geen vogelaar te zijn om te vogels te spotten. Bovendien haal je alles dichterbij en dat is prachtig! • Waterdichte schoenen of laarzen. Dat geeft je vrijheid om ook door drassige stukken te lopen. • Als je het leuk vindt om te weten naar welke vogel of plant je kijkt, zoek dan een fijne app en installeer hem voor je vertrekt. • Ga je sterren kijken? Neem een sterrenkaart én een lekker dekentje mee. Heerlijk wanneer je op het hemelplatform of één van de banken neerstrijkt. • Een rugzakje met een thermoskan en lekkere dingen voor onderweg! Heerlijk om ergens culinair te genieten, zeker als er lekkere streekproducten in zitten.
15
Frisian Angus is een kleinschalige en natuur inclusieve vleesveehouderij met een eigen fokprogramma. De kudde van Frisian Angus bestaat uit 130 zwarte Aberdeen Angus runderen die tot ver in oktober weiden in natuurgebied. In de winter verblijven de koeien op stal in het stro waar ze rustig kunnen afkalven. De kalveren zogen bij de moeder en groeien op in de kudde. Het vlees wordt via een korte en transparante keten verkocht in de boerderijwinkel naast de stal en via de webshop. In de boerderijwinkel zijn ook streekproducten te koop, zoals zuivel, kaas, bier, wijn, vruchtensap, jam, waddenproducten en boerderij-ijs. Stel zelf een cadeaupakket samen met onze heerlijke producten! De koffie staat klaar, bij mooi weer op het terras. De boerderijwinkel is geopend van woensdag t/m zaterdag van 10.00 tot 17.30 uur. In de zomer alle dagen geopend.
Frisian Angus | Boltawei 8 | 9133 DZ Anjum | 06-25162212 info@frisianangus.nl | www.frisian-angus.nl
Wolkom yn Earnewâld!
Earnewâld en De Alde Feanen zijn zo mooi! Wij vertellen je graag wat je er allemaal kunt beleven. Kijk op onze website voor alle evenementen en activiteiten in en rondom Earnewâld. Wil je er op uit in Nationaal Park De Alde Feanen dan hebben wij voor jouw de mooiste vaar-, wandel- en fietsroutes. Alle routes zijn uitgebreid beschreven in onze vaar, wandel en fietsbrochures en worden digitaal ondersteund met een route-app. Op deze manier ben je verzekerd van de mooiste routes, zul je niet verdwalen en kun je optimaal genieten van de unieke rust en ruimte rondom Earnewâld.
Wolkom!
Toeristenbureau Earnewâld
Piet Miedemaweg 9 9264 TJ Earnewâld tel: 0511-539500 info@earnewald.nl www.earnewald.nl
24 uur in de Friese Wouden
ur en us us in de en en
te de el ls m, elf ke er
ag de
Droom gewoon even lekker mee naar de Friese Wouden. Simpelweg lanterfanten door een waterrijk natuurgebied, turen naar een heldere sterrenhemel of reeën spotten tijdens een winterse wandeling in de ongekend mooie Noardlike Fryske Wâlden.
Ochtend
De paden op - de lanen in Tijdens de rit hier naartoe is het je al opgevallen: wat een natuurschoon om je heen! Trek je wandelschoenen aan en maak je hoofd leeg tijdens een fikse wandeling.
Wandelen op wolken Waterdichte wandellaarzen aan en op naar Wikelslân in Nationaal Park De Alde Feanen voor een verende tocht van 11 kilometer door de natuur. Neem je thermosfles en een beetje proviand mee; je komt soms echt geen kip tegen!
Ga je liever voor gemak? De meeste horecazaken bieden handige take away’s aan. Check bij het restaurant van je keuze het meest actuele aanbod. Een boodschap doe je gemakkelijk in dorpen als Surhuisterveen, Eastermar, Buitenpost, Burgum, Kollum en Feanwâlden.
Middag
Cultuursnuiven
Op streek Loop een etappe van het bekroonde Streekpad Noardlike Fryske Wâlden. Onze tip voor vandaag: het rondje rondom Kootstertille. Doe jezelf de prachtige gids cadeau en start met genieten!
Vaak zijn kleinschalige musea het allerleukst. Hier wordt met heel veel ziel en zaligheid gewerkt aan het tentoonstellen van de streekhistorie. Openluchtmuseum De Spitkeet toont het armoedige bestaan van mensen uit de regio in het begin van de 20e eeuw. Bij het Klompenmuseum in Noardburgum ontdek je hoe klompen worden gemaakt en in Observeum in Burgum ontdek je alles over het heelal. Zoek je een plek met allure? Breng een bezoek aan Park Vijversburg in Tytsjerk of wandel met de app Izi.travel de wandelroute door Veenklooster! Of bezoek de enige hortus van Fryslân, de Kruidhof in Buitenpost, die de grootste botanische collectie geneeskrachtige kruiden van West-Europa herbergt. Let op: voor het bezoeken van de musea dien je momenteel te reserveren.
Lunch
Avond
“Scharrel” je lunch lekker bij elkaar! Uniek aan deze regio is dat er veel etenswaren ‘langs de kant van de weg’ verkocht worden. Van jam in Noardburgum, naar boerenproducten zoals melk en yoghurt uit Burgum en kaas uit Ryptsjerk tot pannenkoekenmeel bij de molen in Sumar.
Genoeg restaurants in Friesland die heerlijke gerechten aanbieden. In het restaurant zelf of voor afhaal, zodat je die in je accommodatie of B&B op kunt eten. Neem er een wijntje bij en plof vervolgens met een goed boek en een dekentje op de bank en je zult een heerlijke avond hebben!
Vogels kijken Combineer een rondwandeling van 16 km met een bezoek aan de vogels van de Twijzelermieden (je kunt ook een korte route doen). Wist je dat vogels spotten in de Corona-tijd een populaire hobby van mensen is geworden? Hoeveel van de 240 soorten spot jij?
Puur genieten
Diner
land in friesland
Twinkle twinkle In Friesland wordt het op veel plekken nog echt donker. Neem je kleedje en een kop warme chocolademelk mee naar buiten, ga op je gemak sterren kijken en laat je verrassen door de geluiden van de nacht. Op vrijdagavonden kun je in het Observeum in Burgum ook terecht bij de Sterrenwacht om sterren, planeten en bijzondere hemellichamen te bekijken. Wist je overigens dat je op nog geen halfuur rijden aan de Noord Friese Waddenkust soms het Noorderlicht kunt zien?
Nacht
Knus overnachten Tijdens je weekendje weg naar Friesland overnacht je in een mooie B&B, een ecolodge of kleinschalig hotel; het zijn de ideale uitvalsbases voor een fijne wandeling door mooie natuurgebieden. ‘s Ochtends gaat er geen wekker, maar word je wakker van de vogeltjes die fluiten en de geur van versgebakken broodjes. Kijk op www.eropuitinfriesland.nl/locaties voor de overnachtingsmogelijkheden.
17
7 activiteiten in en op het water
Ben je op zoek naar activiteiten in en op het water in Friesland? Dat begrijpen we maar al te goed. Want wat is er nou leuker dan tijdens je bezoek een route te varen, actief op een SUP-plank te staan of een dagje te relaxen in je eigen sloep?
Combineer varen en kamperen
In Nationaal Park De Alde Feanen kun je varen en kamperen op een prachtige manier combineren. Wat dacht je ervan om eens niet de haringen in de grond te slaan voor een kampeeravontuur, maar om de nacht door te brengen in een sloep in één van de mooiste natuurgebieden die Nederland rijk is! Een potje mens-erger-je-niet bij kaarslicht was nog nooit zo romantisch!
Varen in het Bûtefjild
It Bûtefjild is een prachtig natuurgebied in het Woudengebied dat een enorme variatie geniet: natte graslanden, petgaten, broekbossen, open waterplassen en uitgestrekte rietvelden. De otter zwemt hier vrij rond. Het is een aanrader om dit gebied te verkennen middels een kano. Ook is er een bijzondere electric only-vaarroute. Doordat je weinig geluid produceert tijdens een vaartocht is het er goed mogelijk dat je zomaar oog-in-oog met een ree komt te staan!
Suppen rond de bolwerken van Dokkum
Stand Up Paddle is hét uitje voor wie actief een stad of natuurgebied wil verkennen. De historische binnenstad van Dokkum leent zich uitermate goed voor een ochtend, middag of avond suppen. Je supt
18
onder bruggetjes door, bekijkt ondertussen bijzondere gevels en supt ten slotte langs één van de terrassen, waar je daarna uiteraard nog neerploft voor een drankje. Leuk om te doen met grotere groepen! Ook is het leuk suppen in het watergebied van De Leyen, nabij Rottevalle.
Zeevissen op de Waddenzee
Alleen voor mensen met zeebenen! Erachter komen of je zeebenen hebt? Dat kan maar op één manier: door de zee te trotseren op een schip. Dan vaar je een hele dag op de Waddenzee en vis je op kabeljauw, makreel of andere soorten vis. Aan boord geniet je van het prachtige uitzicht, een broodje bal en een borrel. Wedden dat je niet alleen met vis, maar ook met sterke zeemansverhalen thuiskomt? Kijk op www.eropuitinfriesland.nl/water.
Varen op het Bergumermeer
Ga met je eigen boot naar het Bergumermeer, of huur ter plekke een bootje. Vanaf het meer ben je zo in Groningen, Drachten, het Nationaal Park Lauwersmeer of Nationaal Park De Alde Feanen. Combineer, indien mogelijk, je bezoek aan het bijwonen van een fierljepwedstrijd. Op de Burgumer schans is spektakel gegarandeerd!
land in friesland
Bijwonen van het Skûtsjesilen
Nog zo’n bijzondere Friese sport die je echt eens bijgewoond moet hebben: het Skûtsjesilen! De wedstrijddagen van de SKS zijn in De Veenhoop en in Earnewâld goed vanaf de waterkant te bekijken. Het zijn bijzonder sfeervolle dagen, waarin duizenden mensen naar de dorpen komen om de wedstrijden te aanschouwen.
Admiraliteitsdagen in Dokkum
Op en rond het water zijn er tijdens de Admiraliteitsdagen in september – één van de grootste maritieme feesten van Friesland – allerlei verschillende activiteiten. Zelfs het hoofdpodium wordt jaarlijks óp het water gebouwd. De binnenstad van Dokkum lijkt tijdens deze dagen op een museumhaven; tal van historische schepen meren dan in Dokkum aan.
De mooiste plekjes aan het einde van de wereld Klaas Agricola
Burgemeester Dantumadiel Dantumadiel heeft echt nog onontdekte gebieden. Met haar 11 dorpen prachtig ingebed in het coulisselandschap. Om heerlijk te fietsen, wandelen en varen. En om te verblijven. Bijvoorbeeld in één van de bijzondere accommodaties als De Prikkebosk in Damwâld of in het oude Rechthuis of in de voormalige Gereformeerde kerk in Rinsumageast. Ook uitermate geschikt voor een zakelijke event. Of strijk neer op één van kleinschalige campings of de jachthaven met camperplaats aan het water. Niet voor niets in de top 3 van Nederland!
Tips van Klaas:
• Bezoek onze twee prachtige natuurgebieden ‘De Houtwiel’ en ‘Bûtefjild’. • Maak een tijdreis langs de verschillende oude kerken uit de 12e en 13e eeuw en evenals de Schierstins in Feanwâlden, de laatste Stins van Fryslân. • Ga met kinderen naar Sanjes Safari, een dieren- en speelpark. Een prachtige belevenis voor jong en oud. Meer tips van Klaas? Die vind je op www.eropuitinfriesland.nl/tips-van-klaas.
wel een gezellig terrasje om even bij te komen en te genieten. Ik wandel veel en doe dat het liefst op de vele wandelpaden in en rond de dorpen. Vanaf het water ervaar ik de omgeving weer heel anders, dicht bij de natuur. Ook dat levert mooie verrassingen op, te beginnen bij Nationaal Park De Alde Feanen! Tips van Gelbrig: • Maak zelf eens een mooie wandelroute met het knooppuntensysteem van de Marrekrite. Met behulp van deze knooppunten kun je prachtige wandelingen maken rond de dorpen in onze gemeente. • Een prachtige fietstocht kun je maken in de Trynwâlden. Laat je verrassen door de binnenpaden die een mooi zicht geven op de landerijen en de mooie landgoederen, die daar vanouds bij horen. Maak mooie combinaties met de pontjes, die onze gemeente rijk is, om het rondje nog wat groter te maken. • Meer tips? Kijk op www.eropuitinfriesland.nl/tips-van-gelbrig.
De brug met zijn 22 stroomgaten en 11 gemetselde booggewelven met de vormgeving van Romeinse bruggenbouwers is echt een bezienswaardigheid die zijn gelijke niet kent in Nederland. Een bezoekje waard. Ook leuk voor kinderen!
Jelle Boerema
Veel mensen weten niet dat we in Achtkarspelen een natuurgebied hebben dat op vele manieren uniek is in Nederland. In de Twijzelermieden kun je niet alleen zo’n 240 vogelsoorten spotten, het is ook een kwelwatergebied en dus altijd nat. Je vindt hier heel andere planten, omdat het water ondergronds soms wel 100 jaar onderweg is en in de tussentijd gezuiverd wordt. Daar kan ik echt van genieten.
Wethouder Noardeast-Fryslân
Wethouder Tytsjerksteradiel
Wethouder Achtkarspelen
Tips van Max:
Je kunt zoveel zien en doen in Noardeast-Fryslân, daar geniet ik nog altijd van. En wat het een extra beleving maakt, is de gastvrijheid van onze ondernemers en inwoners.
19
Max de Haan
Foto: Binne-Louw Katsma
Gelbrig Hoekstra
Tytsjerksteradiel blijft verrassen! Of ik nu wandel, fiets of vaar, steeds weer ontdek ik wat nieuws! Weidse vergezichten, eeuwenoude bospaden, prachtige boomwallen, goudkleurige rietkragen langs de vaarwegen en mooie dorpen met vaak
Nog een paar tips van Jelle? Kijk dan op www.eropuitinfriesland.nl/tips-van-jelle.
Een bijzondere plek vind ik altijd de historische Keersluis in Munnekezijl op de grens van Groningen en Friesland. Een parel in onze regio. De brug dateert uit 1882 en is onlosmakelijk verbonden met de historie van waterbeheersing in Friesland. Na de afsluiting van de Lauwerszee verdween de functie van de Keersluis. De brug met sluis is een rijksmonument en is overgedragen aan de Stichting Waterschaperfgoed.
land in friesland
Voor een afwisselend dagje pak je de fiets en stippel je een mooi rondje uit via de knooppunten met de volgende bestemmingen: • De Spitkeet in Harkema. Prachtig openluchtmuseum met veel activiteiten. Daar vind je ook het Toeristisch Overstap Punt: een snelle manier om nog meer te lezen over de omgeving. • Dan door naar de Twijzelermieden. Verrekijker en laarzen mee en genieten. • En natuurlijk naar de Kruidhof in Buitenpost. De grootste verzameling geneeskrachtige kruiden van Europa vind je hier. Altijd weer een ontdekking! Meer tips van Max? Die vind je op www.eropuitinfriesland.nl/tips-van-max.
Buitenspelen
De junglebrug, een spinnenwebnet en een waterspiraal trotseren kan in Speelbos Hossebos in Drogeham. Of lekker met de blote voeten door de natuur banjeren op het Blotevoetenpad in Opende. Wil je geen vieze voeten, maar wel door de modder lopen? Wandel dan één van de laarzenpaden. Buiten spelen is altijd feest!
lopen
over de Zee Echt waar, als je gaat wadlopen, loop je letterlijk over de bodem van de zee. Dat is soms gewoon droog, maar soms ook lekker modderig. Je kunt op diverse plekken wadlopen. In Holwerd, Paesens-Moddergat en Lauwersoog. De gidsen kennen de weg en weten precies wanneer het waar eb is.
Jutten kleine kikker en kaboutertjes
Haal een rugzakje of knapzak op in één van de bezoekerscentra en ontdek meer over de natuur en onderwaterdiertjes. Leuk: het Kikkerpad vanuit Bezoekerscentrum Nationaal Park De Alde Feanen of het Kabouterpad vanuit Activiteitencentrum Lauwersnest in Nationaal Park Lauwersmeer.
varen
met freek In de Alde Feanen kun je echt van alles doen en ontdekken. Ga met je ouders varen en volg met de smartphone de Freek Vonk-route. Of wordt zelf de nieuwe Freek en ontdek de natuur.
Pak een tas (of 2!) en ga het wad op. Jutten is zoeken en vinden op het wad. Je helpt de natuur en de dieren door plastic en andere troep mee te nemen en verder vind je natuurlijk prachtige schelpen en soms een andere schat!
Spetter
pieter pater Ontdek spelenderwijs de kracht van het water en leer hoe watersystemen werken door samenwerking. Waterspeelplaatsen zijn er in Eastermar, Lauwersoog, Earnewâld en Rottevalle. Neem ook meteen even een bezoekje aan het strand! Kijk voor de leukste speeltuinen op de website.
kids foto: Theo de Witte
Kinderen kiezen hier zelf welke avonturen ze beleven. De hele dag lekker buiten: klimmen, slootje springen, vlot varen, rennen door het bos, vliegeren, van de dijk af rollen, zwemmen en natuurlijk lekker vies worden op het wad. Wedden dat je ouders meedoen! Dankzij jou gaan zij pas écht vakantievieren. Wie staat als eerste in de blubber? Kijk op www.eropuitinfriesland.nl/kids voor alle activiteiten.
20
land in friesland
Dierenuitjes Genoeg (wilde) dieren te ontdekken in het gebied. Bijvoorbeeld in AquaZoo Leeuwarden. Ga mee op ontdekkingstocht en leer alles over dieren die in het water leven. En laat je ’s middags lekker gaan in de speeltuin terwijl mama en papa lekker op het terras zitten. www.aquazoo.nl Nog net genoeg van alle dieren? Bezoek dan de andere dierentuinen, de kinderboerderij of ontdek tijdens een safaritocht als een ranger welke wilde dieren er leven in de nationale parken. Of spot zeehonden op het wad tijdens een excursie.
binnen Slecht weer? Ga dan lekker apenkooien in één van de indoor speelparadijzen, neem een plons in een overdekte zwembaden of ontdek een museum gericht op kinderen.
vakantie met tieners
Op safari in NP lauwersmeer
Plan een Jeepsafari om deze wildernis te ontdekken. Met de boswachter in de Landrover rijd je tussen de wilde konikpaarden en kom je op andere plekken waar je zelf niet kunt komen. Je kunt ook op wildlife fietsexpeditie of doe een zeehondenexperience of verken het park via een TukTuk. Je boekt het in Lauwersoog.
Suppen! Door de grachten van Dokkum, naar onbewoonde eilandjes in de Leyen, geheimzinnig tussen het ruisend riet in het Bûtefjild of door de petgaten in Nationaal Park De Alde Feanen; suppen moet je gewoon even doen. En bij uitstek iets dat je met mensen van verschillende leeftijden doet. Grappige filmpjes op de sup? Daar hoeven we je geen inspiratie voor te geven.
niet voor watjes: vette geZinsexpeditie
Vlotbouwen, een kanotrail, een stepexpeditie, ontsnappen of met elkaar in de VR room; wanneer jullie lef hebben, ga je er voor! Dit kan in Earnewâld.
Ze hangen echt niet allemaal alleen maar op de bank, die tieners. Ze doen van alles, maar in het dagelijks leven speelt in jouw ogen misschien veel daarvan zich af op hun telefoon. Wij zijn “tiener-regio” bij uitstek voor tieners die tijdens hun vakantie een beetje actieve dingen willen doen. Niet saai, niet voorgekauwd; want de gebaande paden kennen ze wel. En wij geven ze daar alle ruimte voor en zeg zelf; dat is nu exact waar ze altijd om vragen. Toch?
Hand in hand
met grote vrouwen Wat? Ja, deze mag niet missen in je tijdlijn en wordt snel populairder. Dus jij zorgt dat je voorop
loopt, toch? Deze beelden van 5 meter hoog staan bij Holwerd op de dijk en heten ‘Wachten op Hoog Water’. Zelfs je ouders zijn weer kleuters vergeleken bij hen.
van het ene naar het andere land tekomen, tegenwoordig nog een populaire sport in de regio. Keer proberen? Ga dan naar Noardburgum.
bootje varen dagje dokkum en de Zeilen hijsen
Vanaf 12 jaar mag je onder begeleiding een open boot tot 7 meter met maximum snelheid van 13 km/uur besturen. Dus pak die picknickmand maar in en trek er op uit! Boten zijn te huur vanaf een dagdeel tot meerdere dagen. Zeilen hoort natuurlijk ook bij Friesland. Huur een zeilboot in Earnewâld of op het Lauwersmeer of ga op les!
Natuurlijk pak je hier in ieder geval de instaspots mee, maar Dokkum heeft veel meer. Terrasjes bijvoorbeeld, lekker om gewoon even te chillen. Toffe winkels, kano- en supverhuur, een rondvaart, de brouwerijen als je al een biertje mag en unieke ijswinkeltjes die je in ieder geval niet mag missen. Houd je van geschiedenis? Bezoek dan Museum Dokkum en Bonifatiuskapel.
met sterren beet op de bank bij het lauwersmeer
Hangjongeren? Zekerss. Hier kun je lekker chillen en “chickies en haantjes” kijken. Vanuit de hele wereld komen mensen hier namelijk bijzondere vogelsoorten kijken. Het is hier overdag mooi, maar ook zeker ’s nachts! Nationaal Park Lauwersmeer is namelijk ook Dark Sky Park en dat wil zeggen dat je hier fantastisch sterren kunt zien. Check wel even of jouw camera nachtfoto’s kan maken als je in het donker komt.
natte broek of niet?
Eigenlijk kun je hier niet zijn zonder de fierljep in handen te hebben. Slootje springen, maar dan Fries. Vroeger echt een vervoermiddel van de boer om snel
Houd je van vissen of wil je het juist eens doen? Dan is hier veel te kiezen. We hebben een aantal mooie visplekken voor je in een overzicht gezet. Kijk op de website voor de blog. Altijd al eens met vissers de zee op gewild? Dan is een wadvistocht iets voor jou! Dat kan in Lauwersoog. Met vissen ben je al gauw een dagdeel zoet. Of zout natuurlijk.
klimmen,
vliegen, schieten, mikken, kruipen Ga op avontuur in Burgum. Ruim 60 meter tokkelen, klimmen met een slee en meer gekke uitdagingen vind je hier. Bijkomend voordeel: als het weer minder is, kun je op deze locatie ook nog van alles binnen ondernemen zoals glow in the dark golf, bowlen en 7D cinema.
Hierbij een aantal inspirerende tips waarbij je het meeste ook vooral met elkaar kunt doen. Dus echt quality time samen. En hier is genoeg instagrammable en TikTokproof “materiaal”. Wedden dat je vakantie met tieners zo ineens unaniem besloten is?
land in friesland
21
Tips voor wat te doen met kinderen/tieners als je in Friesland bent, die zijn er meer dan genoeg. Zie ook verder in deze krant. Maar misschien heb je wel geen (klein)kinderen of wil je er gewoon eens gezellig samen op uit. Wij hebben 3 themadagjes voor je ter inspiratie!
Dagje uit voor volwassenen Cultuur & historiedagje
Dagje actief in de natuur
Shoppen en uitgaan
Foto: Friesland Holland Promotions
Ochtend Bezoek één van de vele kleinschalige musea van de regio. Start bijvoorbeeld bij het Skûtsjemuseum in Earnewâld, De Sûkerei in Damwâld of Museum ’t Fiskershúske in Moddergat. In deze musea vind je stuk voor stuk informatie over de plaatselijke historie, die veelal gekenmerkt is door armoede. Vergeet niet te reserveren! Of rijd de Vlasroute ‘Follow the Blue Line’. Deze route vertelt het verhaal van de teelt van vlas tot en met het eindproduct van handbedrukt linnen. Onderweg bezoek je Vlasmuseum It Braakhok in Ee. Afhankelijk van je startlocatie kun je vaak op korte afstand ergens heerlijk lunchen. Zelf van tevoren al iets uitzoeken? Kijk dan op www.eropuitinfriesland.nl/kaart.
Middag Op naar Dokkum! In deze krant hebben we tips voor je verzameld van de stad. En doe ook vooral een historisch terrasje aan. Avond Genieten van lekker eten is de kroon op de dag. Keuze genoeg! Kijk op de website.
22
Ochtend Met 2 nationaal parken, een nationaal landschap en een Unesco werelderfgoed is het lastig kiezen, maar vandaag starten we aan het wad, in Paesens-Moddergat of Wierum voor een wadlooptocht. In tegenstelling tot wat veel mensen denken, kan wadlopen het hele jaar door. Oók wanneer het vriest. Oók wanneer het hard waait. Het is wel belangrijk om niet op eigen houtje het wad op te gaan. Met een ervaren wadloopgids krijg je een op-en-top-beleving voor de kiezen, en ben je bovendien verzekerd van een veilige ervaring. Wadlopen is erg intensief. Een tocht van 3 uur klinkt niet als heel lang, maar kan je behoorlijk uitputten. Middag Lekker vis eten in Lauwersoog of met een picknick van streekproducten op de dijk chillen, heerlijk! Avond Wanneer de zon ondergaat, pak dan een dekentje en strijk neer op een van de hangbanken bij Ezumakeeg aan het Lauwersmeer voor een voorstelling met sterren.
land in friesland
Ochtend Stap je in de auto voor een tour over de langste winkelboulevard van Nederland: de Noord-Friese Winkeltjesroute. De route voert je langs bijzondere winkeltjes met unieke (streek)producten. Middag Ga eens naar het centrum van Kollum, Burgum of Surhuisterveen. Deze plaatsen hebben alle ingrediënten om lekker te kunnen shoppen. Verwacht geen urenlange shopsessies, maar laat je verrassen door een aantal bijzondere winkels. Wil je veel keuze, dan rijd je naar Dokkum Hier vind je in de binnenstad allerlei boetiekjes, afgewisseld met een aantal bekende ketens.
Avond Klaar met shoppen? Dan is het tijd om ergens heerlijk uit eten te gaan. Vraag vooral eens rond waar je lekker kunt eten; het zal je ongetwijfeld op verrassende adresjes brengen.
Sta eens stil bij de nacht Die nacht hè, daar sta je misschien niet zo bij stil overdag, maar daarin is zoveel te zien als je eens goed kijkt. Alhoewel kijken... Omdat je ogen minder goed werken in het donker, gaan je andere zintuigen verder openstaan, en dat merk je! De stilte om je heen is adembenemend. Het sterrendak boven je hoofd is duizelingwekkend groot, het maakt dat je je voor heel even heel nietig voelt. Maar wow, wat was dat, vloog daar nou een vleermuis voorbij? Je ziet ze bijna niet, maar ze zijn er wel. Nachtdieren die net zo nieuwsgierig zijn naar jou als jij naar hen. Nergens is de nacht zo donker en de stilte zo puur en indrukwekkend als hier in Friesland. Beleef je de nacht vanaf het water, dan krijg je de weerspiegeling van het water er als extra dimensie gratis bij. Laat je omarmen door de nacht en laat je meeslepen door de magie en weidsheid van een lichtshow van sterren die alleen voor jou lijkt te tellen. Het is echt een uurtje minder slaap waard. ‘Discover the dark!’
Tips:
• Nationaal Park Lauwersmeer is officieel ‘Dark Sky Park’. Hier beleef je de donkerte optimaal. In het park vind je hemelplatforms waar je letterlijk onder de sterren ligt. • Ga nachtvaren in de Alde Feanen of ga op dark sky expeditie in het Lauwersmeer • In het Observeum in Burgum vind je de sterrenwacht • Zoek een mooie plek langs de kust • En vaak kun je bij je accommodatie al genieten van groots uitzicht • Kijk ook naar de Nacht van de nacht evenementen in oktober.
www.eropuitinfriesland.nl/darksky
land in friesland
23
Fietsen Ken je dat? Ineens ben je gepland; helemaal op je plek. Door iets wat je met volle aandacht doet, onbedaarlijk doet lachen, door de omgeving waar je in op gaat of zo’n plek die in een ogenblik je hoofd vult met ruimte en verwondering; je bent geland middenin de natuur!
En hoe kan dat beter, dan tijdens het uitwaaien op de fiets. De wind door de haren en de frisse lucht in je neus. Welke tocht maak jij vandaag? Kijk op www.eropuitinfriesland.nl/fietsen voor (thematische) routes. We hebben hieronder een paar uitgelicht.
Waddentour
Het gebied boven Dokkum is cultuurhistorisch en landschappelijke gezien één van de meest authentieke gebieden van Nederland. De omgeving, die door dijken tegen het hoge zeewater beschermd wordt, kent weidse uitzichten en prachtige wolkenpartijen. Het pittoreske landschap wordt daarom ook voor een groot deel gesierd door Friese terpdorpjes. De dorpen Ee, Holwerd, Metslawier en Paesens-Moddergat hebben een beschermd dorpsgezicht. Omdat ze nog zo goed bewaard en mooi zijn hebben ze zelfs de status van rijksmonument. Mooie plaatsjes om even van de fiets te stappen, waar het lijkt alsof de tijd er heeft stilgestaan. De Waddentour brengt de rijke historie van het gebied in beeld en verbindt de dorpen met elkaar. Een handige app of een route op papier begeleidt je met de fiets (of met de auto of wandelend) tijdens deze route. Esonstad Tijdens de route fiets je langs Esonstad bij Anjum (Oostmahorn), een nieuw gebouwd stadje in historische stijl. Het ontleent zijn naam aan Ezonstad, een nederzetting die op dezelfde plaats zou hebben gelegen
24
en Fryslân tegen de Noormannen moest beschermen. Het bestaan van de nederzetting is nooit aangetoond, een mooi verhaal is het wel.
Trek een dagje of meer uit voor de Noardlike Fryske Wâlden
De fietsroute door de Noardlike Fryske Wâlden is in totaal 127 kilometer lang. De liefhebbers kunnen hem helemaal fietsen, maar het is natuurlijk ook mogelijk om delen ervan te fietsen. Je stapt op waar en wanneer je maar wilt. Deze grote fietsronde loopt langs een ‘smûk’ landschap van houtwallen, elzensingels en bomenrijen. Je fietst langs graslanden en vruchtbare akkers. Onderweg zie je waterpoelen van duizenden jaren oud, die pingoruïnes worden genoemd. Eenzame boerderijen en kleine lint- en esdorpen vormen de enige bebouwing in Nationaal Landschap Noardlike Fryske Wâlden. Het wordt ook wel het meest kleinschalige landschap van Nederland genoemd.
Een pontje meer door Nationaal Park De Alde Feanen
Deze fietsroute van 42,3 kilometer leidt je langs meren, vaarten, plassen, ruigten, rietlanden, moerasbossen, graslanden, struwelen en petgaten. Het zal je niet verbazen dat je op een aantal punten middels een pontje een oversteek moet maken. Zo heb je even de tijd om enkele van de ruim honderd verschillende moeras- en weidevogels, een grote variatie aan plantensoorten en twintig verschillende vissoorten eens van dichtbij te bekijken. Leuk: op één van de pontjes geeft de schipper iedereen een
land in friesland
dropje. Start de route bij Bezoekerscentrum Nationaal Park De Alde Feanen.
Rondje Lauwersmeer
In het Lauwersmeergebied, gelegen op de grens van Groningen en Friesland, vind je een uitgebreid netwerk van fietspaden. In het Ballastplaatbos en het zuidwestelijk gelegen Kollumeroord kun je prachtig fietsen. Ook is het fietspad over de Ezumakeeg een aanrader. Voor de meer getrainde fietser is het Rondje Lauwersmeer een goede tip. Deze route van zo’n 43 kilometer rond het Lauwersmeer brengt je op de mooiste plekjes van het Nationaal Park. In dit gebied van water en eilandjes, bos, rietvelden en ruige graslanden broeden ruim 100 vogelsoorten en overwinteren elk jaar tienduizenden ganzen. Spot jij de lepelaar, grauwe franjepoot of de zeearend? En kijk onderweg ook naar de prachtige orchideeën die bloeien in het park en de Schotse hooglanders en konikpaarden die hier vrij rondlopen in de ‘wildernis’.
In heel Friesland ligt een wandel- en fietsknooppuntennetwerk. Kaarten van het netwerk zijn verkrijgbaar bij Toerist Informatiepunten. Fietsen kun je huren bij: • Jellema Tweewielers in Ferwert www.siepjellema.nl • Verhuurbedrijf Hollema in Earnewâld www.hollema.nl
Ode aan het Friese Landschap
Cultuurhistorisch
Landschap: Arbeid & Adel
• Landschapskunst: Wachten op Hoog Water in Holwerd, De Dijktempel in Marrum of bezoek ‘Scandinavië’ bij het Geologisch Monument in Mûnein.
Waddenlandschap: Eb & Overvloed
Staten met parken als Engelse tuinen, kaarsrechte meren dwars door moerasgebied; ons Friese landschap heeft veel van zijn kenmerkende uiterlijk te danken aan de eigenzinnige bewoners ervan. Of de Adel er nu luxe Staten bouwden of turfstekers het land afgroeven op zoek naar gouden handel. De hand van de Fries zie je overal terug, als je maar weet waar je moet kijken. • Ontdek de moerassige grassen en molens van het veenlandschap in Nationaal Park De Alde Feanen. • Bezoek de buitenplaatsen van de Adel: de Staten en Stinzen en de prachtige tuinen er om heen. Kijk op www.eropuitinfriesland. nl/statenenstinzen welke toegankelijk zijn.
Nachtlandschap:
Donkerte en Verlichting
DuurZaam landschap: Nu en straks
Het grootste getijdengebied ter wereld vind je langs de Friese kust. Een uniek stuk natuur dat van grote invloed is op het leven van de Friezen en dat een ongekende hoeveelheid dieren huisvest. UNESCO heeft vanwege de unieke waarde van dit gebied de Waddenzee de officiële Werelderfgoedstatus gegeven. Het is dé plek om uit te waaien. En waar je wandelend, fietsend of varend je eigen eten bij elkaar kunt rapen, terwijl je wordt getrakteerd op de mooiste uitzichten. • Loop over de bodem van de zee met een wadloopgids. Kijk voor de locaties op www.eropuitinfriesland.nl/ wadlopen. • Pak je verrekijker en spot de mooiste vogels op het wad.
Waterlandschap: Vriend & Vijand Duinen en dijken, bossen en stranden, meren en moerassen. Nergens anders vind je zoveel verschillende landschappen per vierkante kilometer als in Friesland. Het eigenzinnige karakter van de Friezen is zichtbaar in deze landschappen. In de terpen, weilanden, koninklijke tuinen, natuurlijke bossen en in de nationaal parken. In 2021 breng we een ode aan het Friese Landschap. We laten je zien hoe bijzonder ons landschap is en hoe je het kunt beleven. Kijk voor alle informatie op www.eropuitinfriesland.nl/ode.
Foto: Merk Fryslân
Al liggend op je rug, kijkend naar de sterrenhemel voel je als mens dat je leeft. Dat je onderdeel uitmaakt van een groter geheel en dat jij daar ook een rol in speelt. Dat is wat landschap met je kan doen. In de nacht, maar ook overdag. Het landschap inspireert namelijk ook veel kunstenaars. En laat Friesland nou net de mooiste vergezichten hebben. Geen wonder dus dat je hier zoveel landschapskunst vindt. • Laat je betoveren in Dark Sky Park Lauwersmeer. Kijk op www.eropuitinfriesland.nl/ darksky hoe je de donkerte kunt ervaren.
• Verken Friesland via het water. Kijk op pagina 18 voor inspiratie. • Breng een bezoek aan de hoogste terp van Nederland: Terp Hegebeintum. Of rijd rond in het Waddengebied en ontdek de vele terpendorpjes en hun eigen verhaal.
De Noardlike Fryske Wâlden is een gebied van ruim 25.000 hectare en dankt de titel Nationaal Landschap aan de unieke combinatie van wonen en landbouwactiviteiten in balans met de natuur en cultuurhistorie. Je ziet hier houtwallen, weidegronden, meren, moerassen en veel zandpaden. Opvallend is het grote aantal pingo’s en dobben (meertjes). Rijen bomen met daaronder (bramen)struiken omzomen de weilanden. Zo is een fijnmazig patroon ontstaan met een besloten karakter. Door de ligging op de grens van zand en klei zijn de natuurwaarde en biodiversiteit bijzonder groot. Het eeuwenoude coulisselandschap met elzensingels en houtwallen is vrijwel intact gebleven en boeren onderhouden dit bijzonder landschap. Dat maakt het uniek in heel Europa. Weten hoe je het nationaal landschap kunt beleven? Kijk dan op www.eropuitinfriesland.nl/ noardlikefryskewalden.
Fotograaf: Theo de Witte
Beekjes, vaarten, plassen, sloten, singels... We kunnen nog wel even doorgaan, want in Friesland kennen we meer woorden voor de wateren dan voor brood. Logisch; we hebben er al eeuwen mee te maken. We verdrijven de zee, bevaren de vaarten, fierljeppen over sloten en zoeken altijd nieuwe manieren om droge voeten te houden. Het is onze vriend en vijand, al zolang we ons kunnen herinneren.
land in friesland
25
Dit jaar brengen we een ode aan het Waddenlandschap. Een uniek landschap, gevormd door het getij, de natuur en de mens. Ons Unesco Werelderfgoed Waddenzee. In Noardeast-Fryslân maak je op een bijzondere manier kennis met het eeuwenoude cultuurlandschap via Bildtstars en Eigenheimers: de foto- en verhalenroute van Sense of Place.
Wil je meer weten over deze unieke route? Scan de QR-code of kijk op www.visitwadden.nl.
Zeventien bijzondere portretten geven de aardappelboeren van de Friese Waddenkust en hun families een gezicht. Welke verhalen hebben zij te vertellen? Ontdek de reusachtige foto’s van fotograaf Linette Raven en beluister de innemende verhalen van Ellen Schat, ingesproken door dichter Syds Wiersma. Bildtstars en Eigenheimers brengt de aardappeleter en aardappelteler dichter bij elkaar.
Foto: Siem Akkerman
BILDTSTARS EN EIGENHEIMERS
Fototour: spots aan het einde van de wereld 53°19’38.1”N 5°59’53.2”E
Hier aan het einde van de wereld valt veel te ontdekken en genieten. Geen zin om het zelf te bedenken, maar wel om op pad te gaan? Dan is deze ontdekkingstocht voor jou. Doe dan ook meteen mee met de wedstrijd en vervang onze foto’s door veel mooiere en leukere en maak kans op toffe prijzen.
Wat ga je doen?
Foto: Siem Akkerman
Doe de tour, in een dag, linksom, rechtsom, kriskras of verspreid over meerdere dagen. Op de fiets, lopend, varend of met de auto. Alleen of samen.
53°10’28.4”N 6°03’27.4”E
• Ontdek welke spots we bedoelen en bezoek ze. De coördinaten zijn niet altijd exact! • Maak een gave, gekke selfie, ussie of foto. Op de plek of er herkenbaar vlak bij. • Stuur ze voor 1 september 2021 op via www.eropuitinfriesland.nl/fototour. • Per locatie maak je één keer kans. Je mag zelf weten hoeveel spots je bezoekt. • Daar vind je ook de actievoorwaarden.
53°14’23.1”N 5°59’26.4”E
WINNEN
• Dinerbon van € 150,- voor besteding bij een van de restaurants in Land in Friesland. • Belevenis voor max 4 personen, op de site lees je uit welke je kunt kiezen. Ga bijvoorbeeld klimmen, het wad op of bezoek één van de dierentuinen of speelparken. • Of één van de andere vele prijzen zoals een toffe thermoskan of mand met streekproducten. Kijk op de site! 53°21’17.3”N 6°09’09.0”E
53°10’45.1”N 6°07’08.5”E
Heel veel plezier!
53°07’46.3”N 5°57’20.7”E
53°14’40.4”N 5°55’26.4”E
53°22’52.6”N 5°53’48.0”E
53°12’53.4”N 5°54’35.0”E
53°13’51.2”N 6°07’17.9”E
Wat is jouw favoriete plek? Wat ontdekte jij op de sup, fierljep, op het water of ergens anders? Of waar had je een mooie ontmoeting met koeien, vogels of paarden? Stuur je foto!
27
land in friesland
Corona
We hebben alle ruimte en de natuur in kan zolang je je aan de maatregelen houdt en drukte vermijdt. Afhankelijk van de actualiteit zijn sommige activiteiten nog gesloten, maar we geven je toch alvast de inspiratie mee. Check dus altijd of de locatie geopend is en welke mogelijkheden en voorwaarden er zijn. Meer inspiratie vind je op www.eropuitinfriesland.nl
Colofon
De Land in Friesland inspiratiekrant is ontwikkeld door Stichting Regiomarketing en Toerisme Noordoost Friesland in samenwerking met anderen. Wij maken dit met plezier en grote zorgvuldigheid. Er kunnen echter geen rechten aan inhoud op uitgave worden ontleend. Projectmanagement: Stichting Regiomarketing en Toerisme Fotografie: Marcel van Kammen, eigen beelden of anders vermeld Vormgeving: NDC mediagroep | Jan Wignand & Griet Visser Druk: NDC grafisch bedrijf Oplage: 170.000 Verschijning: april 2021 www.eropuitinfriesland.nl Facebook: @eropuitinnoordoostfriesland Instagram: @eropuitinfriesland
