N e e m deel a a n de
nederlands
FEBRUARI-HERDENKING Lees
artikel
Th.
auschwitz
de
Vries
op
pag.
februari
c o m i t é
3
1 9 6 2
secr. e. neter, waterlooplein 4 8 ' amsterdam-c, postgiro
293087
Zien en begrijpen wat Auschwitz was Ik heb het droeve voorrecht te behoren tot de bevrijden van Awc^fitz. • Die 27e januari 1945, het onafzienbare, met sneeuw bedekte kamp waaruit de SS is gevlucht voor de Russen, met zich voerend wie nog op hun benen konden staan de honger, de vreselijke, angstaanjagende koude, de hopen lijken waar de raven omheen vliegen, en daar tussenin enkele menselijke wezens die proberen te leven. Dan, bij het vallen van de avond, de aankomst van enkele verkenningseenheden, kleine Mongoolse soldaten, wit in de witte sneeuw, later meer soldaten van het Sowjet-leger, die met open armen onze barakken binnenkwamen, onze bevrijders. Deze 17e verjaardag ben ik gaan n a denken over wat eigenlijk voor ons het woord bevrijding betekent. W a t verwachtte ik toen eigenlijk, liggend op mijn krib, dromend van de bevrijding? Ik had het koud en de bevrijding zou mij warmte brengen, fysiek en moreel. Ik leed pijn en het zou het eind van mijn lijden zijn. Tenslotte, bovenal: de bevrijding zou ons het hoogste goed brengen: het recht om te leven. Toen zag ik de terugkeer voor me: de nazis uitgeroeid tot de laatste m a n , het racisme een legende geworden, wij zouden omringd zijn door mensen die het goed met ons voorhadden. Geen oorlog zou ooit meer mogelijk zijn. W e zouden vrij zijn, vrij. W a t is er van dat alles overgebleven? I k hoef vandaag niet de pijnlijke tegenstelling tussen onze hoop van toen en de werkelijkheid van nu aan te tonen. T o e n het Internationaal Comité van Patronage zich tot de regeringen van alle landen richtte om een financiële bijdrage, zei het o.a.: „ D e boodschap van hen die daar gebleven zijn moet worden doorgegeven door de eeuwen heen, ook als er geen teruggekomenen meer over zijn met hun getatoueerde arm, om deze taak te volbrengen", en: „om trouw te blijven a a n de nagedachtenis van de martelaren en strijders van Auschwitz, opdat hun offer niet tevergeefs zij, moet het Monument niet alleen een eerbewijs maar ook een waarschuwend teken zijn omdat een dergelijke massamoord, zulke aanslagen op de waardigheid van de mens, nooit meer kunnen voorkomen." Het technische Comité, belast met de uitvoering van het ontwerp, heeft het,
in overleg met de ontwerpers, herzien op bescheidener basis, eri meer aansluitend bij de wensen van de Poolse autoriteiten, van wie het gehele gebied — dat moet men niet vergeten — eigendom is, en die het als staatsmuseum beschouwen. D e Poolse regering heeft voor een periode van 5 jaar de enorme som van 2 2 miljoen zlotys (bijna 3V2 miljoen gulden) uitgetrokken voor het onder-
Rede van Mevr. Odette Elina (gedelegeerde van het Internationaal Auschwitz-Comité voor het Monumenr] op 28 januari 1962 te Amsterdam houd en de conservering van alleen Birkenau. Het hiermee gemoeide werk is enkele maanden geleden begonnen. D a a r o m heeft de Poolse minister bepaald, dat het Monument beperkt moet blijven tot het gebied van de ruïnes van de twee grote crematoria. Het Internationaal Auschwitz-Comité heeft de totale uitgaven voor de voorbereiding en uitvoering v. h. M o n u ment geraamd op 2 miljoen nieuwe francs. W a t betreft het ontwerp: de hoofdlijnen van het architectonische plan blijven gehandhaafd, nl. het sparen van de ruïnes der crematoria, de aanleg van een plaats voor de urnen en van een plaats voor grote herdenkingsbijeenkomsten. D e inwijding is gesteld op 2 7 januari 1964. Natuurlijk kan men alleen beginnen als het nodige geld bijeen is. O p dit ogenblik zijn we nog erg arm: wij beschikken nauwelijks over 8 5 . 0 0 0
franco, waai in de gift van de Belgische regering is begrepen. nieuwe
T o c h is er geen reden tot ontmoediging. W e l i s w a a r is nog alleen van België een gift ontvangen, maar vele andere landen hebben ook aan de oproep gehoor gegeven. D e F r a n s e regering heeft 2 0 0 . 0 0 0 nieuwe F r a n c s toegezegd. Verder zijn toezeggingen ontvangen zonder dat daarbij een bedrag genoemd werd van de regeringen van de Sowjet-Unie — Noorwegen — Tsjechoslowakije en enkele andere landen. Geweigerd hebben tot nu toe de E n gelse, Zweedse en, helaas, de Nederlandse regering. W i j hopen zeer, dat de activiteiten van het Nederlandse Comité van Patronage de regering op h a a r besluit zal doen terugkomen. Het is ondenkbaar dat Nederland, met meer dan 100.000 gedeporteerden en vermoorde slachtoffers, niet aan dit internationale gedenkteken zou meewerken. I n elk geval is het dringend nodig, de nationale inzamelingen uit te breiden. In vele landen wordt een inzameling gehouden, o.a. in Zweden, Frankrijk, Italië en Polen. I k ben er van overtuigd, dat Nederland nog meer zal doen. Als alle dierbaren die we in Auschwitz verloren hebben, hun natuurlijke dood gestorven waren, zouden we a l len hun graf verzorgen; waarom zouden we dan dit gebaar weigeren a a n de omgekomenen van Auschwitz? „Auschwitz is niet het graf van een volk, het is graf van de w e r e l d . " Vrienden, makkers uit het lijden, f a milieleden van hen die niet zijn teruggekomen, zegt niet: „Polen is zo ver, daar komen wij n o o i t . " I n deze tijd zijn er geen afstanden meer. U w k i n deren en de kinderen van U w kinderen zullen er als vrije mensen heengaan: om te zien en te begrijpen wat Auschwitz was. D a n k zij U zullen zij weten dat een stuk van Nederland voor altijd op de grond v a n Auschwitz zal blijven.