Auschwitz Bulletin, 1964, nr. 11 November

nederlands auschwitz comité Aiien zijn wij

november

maandblad nr.

11

secr. voorlopig: v.Walbeekstraat9hs, amsterdam-w. postgiro 29 30 87 bankrek.: amsterdamsche bank nr 106540 _van baerlestraat amsterdam z.

twintig jaar bevrijd

Het wordt gauw januari, het begin van het twintigste bevrijdingsjaar en de maand van de drievoudige Auschwitz-herdenking.

Wat herdacht wordt, is duidelijk: de bevrijding van het kamp, de vernietiging van de doodsfabriek. Wie organiseert is het Nederlands Auschwitz Comité, nu al metterdaad bijgestaan door vele, vele handen en hoofden en gesteund door bijdragen, die — nog heel langzaam — gaan binnenvloeien.

Voor wie wordl de herdenking gehouden? Voor allen en iedereen voor wie de bezetting hebben doorgemaakt, voor die zich verzetten en die naast en achter hen stonden, maar ook en juist voor de generatie, die dat alles alleen van horen zeggen heeft en bij elke gelegenheid blijk geeft te begrijpen, waar zij horen of die alleen willen weten.

Allen, die toen ol later het fascistisch geweld hebben herkend en leren verafschuwen, zijn welkom, allen, die nooit meer oorlogsgruwelen wensen.

19 6 4

f

„Ik zou graag met U willen meewerken," schreef iemand ons, maar kan ik dat, als buitenstaander?" Hij kan het antwoord hier lezen, tegelijk met duizenden anderen: er zijn geen buitenstaanders. En al kan niet heel Amsterdam, Rotterdam of den Haag, Concertgebouw, Rijnhótëï of wèïké "zaal ook, in, buitenstaander is niemand, die met ons is. Buitenstaanders zijn bij ons slechts de vrienden van Mulka cn Wolff, van Trettner en Globke en van hun Nederlandse broeders Maar allen, die geleden hebben, die verwanten verloren, een vriend of buurvrouw, die de beulen zijn ontsnapt of slechts van een t.v.-journaal kennen, aHen, die voor ons streven voel en, die nooi t meer Aus ch witz, nooit meer fascisme, nooit meer oorlog en nooit meer rassenwaan willen zien, zij horen bij ons, als wij herdenken, dat wij twintig jaar bevrijd zijn.

Dat zijn wij allen. En wij willen het blijven.

~

geen verjaring

^

Het N.A.C. heeft op 11 november bondskanselier Erhard te Bonn het volgende telegram gezonden: Diep verontwaardigd wegens ook verder dreigende ~ verjaring oorlogsmisdaden, verkrachting van het volkenrecht zoals dit voortvloeit uit de uitspraak van Neurenberg, een hoon voor de nazi-slachtoffers en aanmoediging voor de moordenaars van gisteren. Nederlands Auschwitz Comité.

Tevoren had de Duitse Bondsregering aangekondigd geen maatregelen te zullen nemen ter verlenging van de formele verjaringstermijn van 20 jaar, die op 8 mei of 1 juli 1965 afloopt.

Dit ondanks talloze protesten, o.m. van Amerikaanse rechters en oud-strijders, van de „persoonlijke mening" en van de ministers Erhard en Bucher. Wij De volgende uitnodiging is ccn aantal De betekenis van ons herdenken is dit citeren hier slechts uit het appèl jaar nog eens door het Auschwitz-provooraanstaande Nederlanders toegevan de minister-president van ces onderstreept. Nog zijn er sporen zonden: Israël, Esjkol: „Dergelijke misen symptomen te zien van het kwaad, dat tot Auschwitz leidde. Nog is maar daden verjaren niet met de kaTwintig jaar zal het in 1965 geleden zijn dat wij werden bevrijd, en 25een dat handjevol kampbeulen gestraftenlender ... Het volk moet hoop dreigt verjaring voor de rest. Nog mogen koesteren, de misdadions land werd overvallen en bezet.

Vroeg in 1945 werd het kamp Ausch- moet dit jaar met vereende krachtengers niet. ' In Israël is een wet het monument verrijzen, als een kreet witz bevrijd en dit feit dient, menen aangenomen, waardoor geen versteen: Nooit meer Auschwitz! wij, na twintig jaar op bijzondere in wijVan vele kanten is weer instemmingjaring intreedt. ze te worden herdacht, zo, dat allen, betoond met deze zinspreuk, de kern die in de donkere jaren der nazi-onook derdrukking naast elkaar stonden, van de komende herdenking. Om nog meer landgenoten in de gelegenelkaar ook nu weer vinden. heid te stellen hun sympathie te beTe Amsterdam zal de herdenking wortuigen heeft zich voor de twintigste den gehouden in de grote zaal van Nevenstaande uitnodiging was onderhet Concertgebouw en wel op 26 janu-herdenking een comité van aanbevetekend door ling gevormd ari. Medewerking zal worden verleend mr. G. J. P. Cammelbeeck door het Kunstmaandorkest en door Mr. G. J. P. Cammelbeeck, Jan HiJewgeni Mogïlewski, de jeugdige piaJan Huckriede kriede, 'ds. K. H Kroon en V E. v. nist uit Odessa, die te Brussel het KoVriesland en ondergetekende nodigen ds. K. H. Kroon ningin Elizabeth-concours won. Hij U uit daarin zitting te nemen. zal eveneens optreden op de herdenRud, Meyer king te Rotterdam op 27 en te DenWij vermoeden, dat U ook in deze drs. Eva Tas Haag op 28 januari, geflankeerd door vorm graag Uw sympathie voor dc Victor E. van Vriesland vooraanstaande Nederlandse kunsteAuschwitz-herdenking zult doen dr. blijnaars ken.

G. Wijsmuller-Meijer

Ter aanbeveling

J

11

K

J

Wiesenthai voor de „Het oorlogsboek van de SS-divisie Das Reicli, dal in het kasteel Sasmucki bij Praag is opgegraven, is het eerste, dat werd gevonden, geloof ik,' zei ir Simon Wiesenthai in zijn televisie-interview op 21 oktober j.1. Hij heefl dit meteen getelegrafeerd aan de procureur-generaal in het proces Wolff, die de bladen zelf aan HimmJer moet hebben gegeven Iets nieuws: geen bedekte taal meer in dit dagboek, geen .Sonderbehandlung of ,Aussiedlung', maar op 27 mei 1942 b v ,,De hier aangekomen 1000 Weensc Joden zijn van hel station meLeen naar de fusilladegreppcl gebracht." Dat is dynamiet, 6000 bladzij en dc divisie was in Polen, in Rusland, in België, vermoedelijk ook in Holland cn in Frankrijk en van iedere S'andarte staat de Staiidartcfü'hrer erin, dal waren immers roemrijke daden om eens in de geschiedenis van de SS-divisie neer te schrijven. Ik hoop, dat wij het tijdig krijgen om nog bij de huidige wetsbepalingen te gebruiken of als het misschien lukt de termijn Ic verlengen In Wenen gaan eindelijk dc processen beginnen, eerst tegen Novak, Eichma nn's helper voor trans port. een man, die minstens twee miljoen Joden heeft gedeporteerd, in Hongarije greep hij persoonlijk in, zodat hij geen gewone baanwachter was. Dan Rajakowitsch, eerst bezig met roo[ van Joods vermogen, dan met de ZentraIstellc tLir jüdische Auswanderung, emigratie naar liet graf. Zo kwam hij in Holland, liet materiaal dat door het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie cn de Hollandse politie is bijeengebracht, vertoont geen leemten.

Mangele leeft en wel in Paraguay. Ik weel. v/aar 'hij is en ook, dat ik hier niets kan doen. Ik heb bewijzen, dat Bormanu een tijd met hem samen was.

Ot hij nu in Paraguay is, kan ik niet zeggen.

Ik wil wel wijzen op de nazi-voorliefde zich dood te laten verklaren en te verwijzen naar een graf — met een ander erin. Zo Borrnann, zo Muller, ik verklaarde toen, dat het graf leeg zou zijn, er lager echter lijkendelen in uit een Joodse begraafplaats in Berlijn. Volgens mi] heeft Muller de oorlog overleefd, hij is een van de 220 openslaande gevallen op ons bureau: of wij zoeken getuigen tegen bepaalde lui, of wij hebben getuigen en zoeken de verblijfplaats van de misdadigers.

Interpol bemoeit zich daar niet mee, er zijn verschillende staten, die deze misdaden uit dc oorlogstijd als politieke misdaden beschouwen. Naar mijn mening moeten wij niet van oorlogsmisdaden spreken, omdat dit misda1

1

T.V.

den, moorden zijn, die alleen door dc geheimhouding van de oorlog zijn begunstigd, met de oorlog ais zodanig hebben ze niets te maken.

De beste ervaring had ik met ambtenaren, die aan het eind van de oorlog nog schoolkinderen waren, die hebben geen verleden te overwinnen Thans kan niemand in Duitsland of Oostenrijk zeggen: ik wist het niet.

Toen misschien, maar nu klopt dat nier. Een grote hinderpaal voor ons is de zg ..frontkameraadsehap" van fatsoenlijke mensen, die een misdadiger onder hun kennissen hebben, hem dc hand boven het hoofd houden cn niet begrijpen, dat kameraadschap ophoudt waar de misdaad begint

Verjaring in centrum Het centrale vraagstuk, waarmee wij ons nu bezig houden, is de verjaring.

Praktisch hebben we acht maanden dc tijd, rot 8 mei 1965, na 8 mei zal men geen nieuwe misdaden aan het licht kunnen brengen en als men totnuloe niet bekende 1 ieden vindt, zal men hun nicks kunnen maken. Dat is zoveel als een premie voor ze, als ze maar geld, relaties en een goede gelegenheid hadden om onder tc duiken. Dan kunnen ze terugkomen en weer hun oude namen aannemen of zeggen: we hebben ons we) dood laten verklaren, maar nu leven we. Hun straf is dan helemaal verjaard, want dat is het om de tuin leiden van de autoriteiten na drie jaar! Het is een wedloop met de tijd, dc misdadigers hebben een grote voorsprong op ons.

Men moet weten, dat tussen 1950 en 1957 de moordenaars werden ontzien, om verschillende politieke punten, dat is algemeen bekend.

Hel probleem, zei ik eens, lijkL op een ijsberg, een zevende aan dc oppervlakcn de resi in het donker. Wat wij welen is het lichte deel, een zevende.

Neem b.v. Auschwitz, ik behoef geen ander kamp tc noemen. Daar zijn drie m il joen mensen omgekomen (het I A K. geeft vier miljoen op, red) cn wij welen, dat alles bij elkaar ongeveer 6000 SS-ers door Auschwitz zijn gegaan, telkens anderen. Daarvan zijn er 900 bij name bekend, van wie ong.

200 na de oorlog aan Polen uitgeleverd cn veroordeeld zijn. Van de overige 700 zijn thans van slechts 250 de adressen bekend, van de rest alleen de mimen. En getuigen inzake nog nicl verjaarde misdaden hebben wij maar tegen 60 van de 250. In Frankfort is het proces aan de gang, er worden twee processen tegen kleineren voor-

bereid en ook iets in Oostenrijk.

Als U dat vergelijkt met de drie miljoen doden van Auschwitz (met de 6000 SS-ers), dan ziet U- dat kan en dat mag niet het antwoord op Auschwitz zijn.

Er zijn in Duitsland politici, die zeggen: wij weten alles al. Maar ook als de verjaring wegvalt, zullen we nooit alles weten, wanneer de misdadigers de tijcl cn de kans hadden om alle sporen uit te wissen. Net als in Praag zal men nog heel wat vinden. Zo ontmoette ik onlangs in de trein een man, op wiens landgoed eind januari 1944 door de SS 1800 vrouwen van allerlei nationaliteit waren vermoord. Degeen, die het exccutiebevel gaf, hebben wij al gevonden en hij wordt, hoop ik, binnenkort gearresteerd. Zo zijn er meer.

Leven en onrecht Wij kunnen niet rusten en zeggen ,Het is genoeg*, omdat al los. wat totnutoe gebeurd is, nog altijd geen antwoord bel ekent op de misdaden, in de nazi-tijd begaan.

Velen vragen: ,U bent toch architect?

Waarom oefent U dat beroep niet uil?

Waarom hebt U Uw carrière opgegeven? U verknoeit Uw tijd door bijna alleen, moei men toegeven, deze oorlogsmisdadigers cn -misdaden op te sporen.'

Ziet U. ik heb in een seconde huizen, die ik gebouwd heb, zien instorten. En daarmee is ook een wereld voor mij ingestort, familie, vrienden afgemaakt Mijn gedachten dwalen vaak terug naar die tijd, toen ik als architect werkzaam was cn al die gedachten bewegen zich tussen doden. Ik geloof, wat onze generatie van overlevenden, de weinige mensen, die deze hel bij toeval hebben overleefd, ontbreekt, is bij velen een geloof a a n gerechtigheid, aan schuld en boete.

En dadelijk na de oorlog heb ik bij me/.elf gezegd, wanneer er. geen levenden meer zijn, voor wie ik moet leven, dan moet ik voor de doden leven. Ik heb toen, als door een toeval, mijn vrouw terug gevonden, ik heb een kind en anderen, die met mij hebben geleden, hebben ook weer gezinnen gesticht en hoe kan men dat doen, als men hel geloof aan gerechtigheid heeft verloren? Dat geloof van mijn generatie, van mijn kameraden, die met mij hebben geleden, moeten zij terugkrijgen om verder te leven, want het leven gaat immers door. Dat is de vorm der morele schadeloosstelling, want geld is niet alles. Ook wie het materieel goed gaat, zien, hoe nietig dat is naast dc verloren mensen, vooral als m e n zich bewust is, dat de schuldigen vrij rondlopen.

(Vervolg

op pag.

3)

Bezwaard noch verjaard Mr. Laternser, de advocaat van enige Auschwilz-beulen, heeft zich ongerust gemaakt. De rechtbank moest de jeugdige toehoorders maar buiten de deur zetten, want er kwamen stapels lijken ter sprake . . zo vernemen wij uil de Frankfurter Allgemeine Zeitung van 7 november. Nu, dc Frankfortse scholieren konden tenminste Mulka, de eerste beklaagde in het proces en jarenlang de tweede man in Auschwitz v r i j in- en uit zien gaan Ook al heeft hij zelf bekend, dat ,,Material fiir Judenumsiedlung" op door hem ondertekende vervoersbewijzen gifgas betekende en ondanks bevelen lot het bouw e n van gaskamers, selecties en een paar lossc moorden Getuigden zijn mede-S.S.-ers, onder wie een generaal, niet van z i j n ,,seclisehe Empfindsamkcit"? (vertale dit wie het kan') De bureaumoorderiaar zal met voldoening hebben vastgesteld hoe Himmlcrs rechterhand Wolff maar een enkel uurtje per Treblinka-moord hoeft Lc brommen, nadat zijn verdediger, Aschcnauer, ,Jodendom identiek met bolsjewisme" heelt verklaard cn die Warschause Joden, nietwaar . . .

En dan Hannover! Daar werden dc doden van o.a. Sobibor (waar een derde der Nederlandse gasoffers is vermoord) nog eens posthuum gehoond, locn in dc rechtszaal n.b. als ontlastend materiaal het gebral van Hillcr, Goering e n Goebbcls weerklonk en de zachte tegenspraak van dc president, toen de advocaat Heinekce uitriep, dat de Führer nooit legen het volkenrecht had gezondigd. Deze, aldus mr. Heinecke, „kan niet van moord worden beschuldigd, omdat hij niet uit lage beweegredenen, maar ten dele zelfs uit edele motieven gehandeld" zou hebben. Op grond hiervan eiste Heïnecke een eind te maken a a n liet ..onrecht, dal ambtenaren en soldaten, die slechts hun plicht deden", worden gestraft. „liet doden der Joden was in juridische zin niet wreed", aldus dit pronkstuk der Duitse balie. Angst en pijn waren „ongewenste nevenverschijnselen bij de procedure" geweest. Achterbaks (heimtuckisch) was d c miljoenennioord ook niet, want Hitier schreeuwde van de daken, dat hij de Joden wilde „liquidieren" Hier wordt, evenals vorig jaar door dc roemruchte professor Hofstatter de nazi-stelling van „Hitlcrs oorlog tegen de Joden" uitgewerkt Opnieuw.

Of alweer.

Het is duidelijk- de misdadigers zijn niet alleen meer ziek, buiten staat ter zitting te verschijnen(!), onschuldig,

afwezig, vertrokken, ondcrgeschikl, o n bekend met het kamp o f daar alleen bezig met spitten, maar het gaat omgekeerd. Hun verdedigers zijn I n de aanval. Z i j pleiten hen vnj als nazi's, op grond van de fascistische leer, van het nazi-,,recht". Zij voeren e e n zuiver politieke verdediging, e e n politiek van bloed e n bodem, van heel, heel veel bloed. Zij worden dan ook bejubeld in de National Zeitung und Soldatenzeitung der onbekeerde, onversneden nazi-scharen. „Heinecke heeft de Jodenmoorden geenszins goedgekeurd. Hij heeft zich ook niet uit dc verte i n de buurt van deze strafbare handelingen begeven,"(!) z o bejammert deze veredelde Angriff wat ,de jacht op een verdediger' ( d i . kritiek op Hemecke) heet. „Gegrond wantrouwen" treft in hetzelfde nummer ( 1 7 - 1 0 ) de getuigen te Frankfort, die na confrontatie met hun beulen, door de druk der herinnering e n van de onbeschaamde insinuaties der verdediging, al meermalen bewusteloos de zaal moesten worden uitgedragen. Z i j worden „beschuldigd" van onderling overleg „onder regie van het (Internationale) Auschwitz Comité."

Nog fraaier i s , zelfde blad. zelfde zaak, de tweede aanval op de getuigen, d.w.z op dc laatste, net ontsnapte resten v a n Hitiers prooi Zij krijgen kosten vnn loonderving uitbetaald. „Daar is niets tegen," aldus de edelmoedige NZ und S Z Alleen „bedienen verscheidenen zich van e e n hoogst onfijne methode" o m er zoveel mogelijk uit te slaan! E i t het aJ Ierlelijkste (steeds naar N Z ) : er z i j n Duitsers, die de slachtoffers „meestal uit het Oosten afkomstig" dan wat op hun verhaal laten komen en dat is

„een anders niet bepaald gebruikelijke, meer dan royale handhaving van de financiële schadevergoeding, resp. extra-voordelen. Men weet niet erg goed hoe men het moet noemen . . . aanvullende schadeloosstelling of . , . ja hoe?"

Men overdenke eens die „voordelen", die dc bculsvricndcn hun zeldzame, nog levende slachtoffers betwisten, zoals een door Frankforts burgemeester aangeboden busritje . . .

Vergist U niet: deze „Soldaten" z i j n de SS-Führer, die vandaag in Rendsburg en morgen in Hannover „tagen", verwelkomd door regeerders en vele parlementariërs. Zij spreken voor .de nog (ev^n) zwijgende genoten, die na 8 mei of 1 juli grijnzend in het volle da'glicht hopen te treden z^lfs niet meer verdacht als „behulpzaam bij moord". Voor hen moet die o zo rech ts ge 1 d igc ve rj a rin g bl i j v cn. „Het volk eist doodstraf voor moord n a a r gemeen recht" roepen de NZ-soldaten met dc oude Adcnauer Ev zijn taxichauffeurs vermoord. Zeker, maar valt uitroeiing van een miljoen kinderen onder de „zwaarste gevallen van m o o r d " U vindt van wel? U bent geen democraat!

9

Maar hebben wij, democraten, Trettner niet nodig, met zijn nieuwe Amerikaanse decoratie En zijn geëerde collega's van de Luftwaffc, de Wafien-SS. de SD en hoe zij meer gemerkt waren Zij hebben immers ruime ervaring en staan te trappelen om nieuwe, ten tijde van hel Zyklon B nog niet „gebruikelijke" vernietigingswapens.

7

?

De bezorgde Laternser, de nette Mulka, dc docerende Heïnecke en de beschermers der taxi-chauffeurs dienen één doel, hetzelfde als dc verjaringverdoezeling van de oude misdaad, wegbereiding voor de nieuwe. Het dient het tegendeel van „Nooit meer Auschwitz!" Maar daarover maken de Laternsers zich niet ongerusi. Wij wel.

WiesenfaE VOOr de T.V.

E.T.

(Vervolg

van pag.

2)

Wij willen, dat de volgende genera- Op 17 november heeft ir. Wiesenthal tie, onze kinderen en kleinkinderen in een radio-interview met dc heer vinden, dat wij een alibi hebben, dat wij voor het overleven hebben be- Jules Iluf gewezen op de noodzaak, taald, omdat alles in het leven een dat zowel in de Bondsrepubliek als in prijs heeft, ook het overleven. En Oostenrijk geen verjaring intreedt dit legt ons de plicht op om alles te doen opdat men het niet vergeet voor de nazi-misdaden, zoals weer en men mag het niet vergeten, op- blijkt, nu Eichmann's medewerker dat het zich niet herhaalt.

Novak te Wenen terechtstaat Hij De N.C.R.V. was zo vriendeverklaarde ook, dat pas na 1955 eilijk ons de volledige tekst van genlijk door deze landen berechting is ir. Wiesenthal ler beschikking begonnen. te stellen.

Wist u dat.. •

Contactavond in Forestershuis Al onze vrienden, die praktisch willen meewerken bij kaartverkoop enz. voor onze herdenking in het Concertgebouw te Amsterdam zijn hartelijk welkom op de contactavond, die wij met dit doel, en op genoegelijke wijze houden in het Forestershuis, Sarphatistraat 8-10, Amsterdam op maandag 30 november, 's avonds 8 uur.

Komt kennismaken en U opgeven!

Stichting „JOKOS" Amsterdam Huïsraadverlies door nazïvervolging Allen, die werden vervolgd om reden van ras, geloof of politieke overtuiging en aan wie zelf aan wier echtgenoten en/of ouders huisraad in bezettingstijd werd onttrokken (z.g. „gepulst" door de „Einsatzstab Rosenberg"), maar die hebben verzuimd t/m 31-3-1959 een ciaim op grond van de Duitse bondswet op restitutie (Bundesrückerstattungsgesetz - BRUG ') in te dienen, 1

WORDEN OPGEROEPEN zich alsnog t/m 31-12-1964, bij woonplaats buiten Nederland t/m 28-2-1965, te laten registreren voor eerr eventuele uitkering uit een volgens wijziging van het BRUG in te stellen speciaal fonds.

Men vermeide in de opgave a) de personalia van de beroofde (n), b) de personalia van de erfgenamen (ALLEEN nog LEVENDE, echtgenoten en/ of kinderen),

c) indien bekend, het nummer van het Schade-Enquête-dossïer.

Aanmeldingen bij en nadere inlichtingen door STICHTING JOKOS p/a CADSU Keizersgracht 105, Amsterdam-C. Telefoon 020-63371.

. . . ons comité op 27 oktober in een telegram aan de minister van justitie, mr.

Y. Scholten, zijn grote voldoening heeft uitgesproken over de weigering van gratie aan de vier oorlogsmisdadigers, voor wie in de samenleving nooit meer plaats kan zijn?

• . . . het ons evenzeer tot voldoening stemt, dal de heer M. van Engers door het plaatsen van de foto van zijn vader en de oproep in ons vorig nummer ook een fa* müielid heeft teruggevonden?

• . . . allen, die dia's bestelden, dïe thans in hun bezit hebben, maar . . . zonder toelichting. Daarvan hebben wij er slechts weinig ontvangen en dan nog in het Frans. Wie er een wenst sture een briefkaartje aan de voorzitter, Valeriusstraat 240 en hij krijgt er een kosteloos.

2

•

Auschwitz-reis april 1965 Men kan zich vrijblijvend opgeven voor bezoek aan Auschwitz in april (10-daagse vliegreis, prijs tussen ƒ 350 en ƒ 450) bij J . Slagter, Valeriusstraat 240 , Amsterdam Z. 2

Bijdrage 1 9 6 5 Ken goede tip kan geen kwaad. Dc kosten voor 1965 zijn, gezien onzu enorme plannen voor de 20ste herdenking, vele malen hoger dan in 1964. Geef blijk van uw waardering door uw bijdragen te verhogen. Geef allemaal! Geef veel! Geef snel! Postgiro N.A.C. 29 30 87.

. . . er na de nieuwe zending nog enige tientallen sets Auschwitz-dia's beschikbaar zijn? Ze kosten per set, ong. 150 positief en negatief f 25.—. Bestellingen door storting op onze postgirorekening 29 30 87 t.n.v. N.A.C, met vermelding DIA's AUSCHWITZ.

• . . . in Demokrater, Nederlands studentenblad van 14 nov. het hoofdartikel Xublin is meerderjarig* gewijd was aan het vernietigingskamp Majdanek? De schrijver, Johan Struye, bezocht het dodenkamp, deels „in zijn oorspronkelijke toestand door de Poolse regering bewaard" en ook een gaskamer. „Het stinkt er nog naar de dood", zegt hij en besluit: „Daar aan de voet van de kunstmatige heuvel, die al de in de omgeving van het crematorium gevonden resten van halfvergane en niet tot meststof verwerkte mensenbeenderen dekt, was het een Nederlandse student, die de zwijgende, ontzette dodenhulde leidde en het gezelschap een wachtwoord voor eeuwig meegaf: „Span the world wïth friendschïp" (Omspan de wereld met vriendschap).

Want dat nooit meer. Hïroshima was nog erger."

De auto voor iedereen

Onze secretaris opnieuw opgenomen

T R A B A N T vanaf

f 3575.snackbar-restaurant Hoofddealer

voor Amsterdam

en

omstreken

Garage LEEH

'n overvloed van verrukkelijke belegde broodjes, snacks en exquise salades. © wi nkel v e r k o o p fijne vleeswaren, delicatessen, binnen- en buitenlandse kaassoorten KORTE LIJNBAAN y

ROTTERDAM

Telefoon 117710-116810

Dc toestand van onze secretaris, de heer Rud, Chcval, is weer verergerd, waardoor hij opnieuw in een ziekenhuis moest worden opgenomen.

Zijn functie zal voorlopig worden waargenomen door mevr. J. -de Zwarte, van Walbeekstraat 9 hs., tel. 020-83622.

Wij w e n s e n hem ook van doze plaats c o n spoedig herstel toe en spreken al onze sympathie uit voor mevrouw Gheval, die haar m a n zo dapper ter zijde staat.

Ai onze vrionden wekken w i j op onze zieke secretaris niet te vergeten. Geeft door een vriendelijk woord of gebaar blijk van Uw medeleven.

Bestuur N.A.C.