Auschwitz Bulletin, 1969, nr. 01 Januari

**

-

I

-

P

J

i

r

nederlands auschwitz comité Blad eren Auschwitz

is een s y m b o o l

und

lijkse

zijn

Nebel

geworden,

getreden.

herdenkingsavonden

den h o e l a n g e r

en

En

ook:

g e m . giro N 5500 N.A.C. red.: amsteldijk 23, a m s t e r d a m - z .

uit

U

u

voorafgaandee er

waarvoor te

de

nu

nood

eerst

rijzen.

wat

U

ziet

wer-

het

is

be-

weer

oud

plekken

getoond.

van

het

Auschwitz van

werk

Comité

van

het

binnen

oud-gevangenen

den.

van

dan

actie.

eeuw

kwart

De

zou

misdaad

allang

de

verjaring

nazi-misdaden

in

niet

is

rijk

wij

N i e t een n i e u w r e c h t s g e v o e l ,

tendeels

dat zijn

weg

wensen

de oude

van

de

voor-

Er

'columnist',

was

3 le r e d e n

v o o r de U N O - u i t s p r a a k

te-

lijk d e j e u g d ,

gen

genocide.

In

gebeuren

openlijk

Hitier

'geheime

Reichssache'

erg

bet

als

gewenning eraan

wordt

gehoord

gezien

gevaar bestrijden nieuwe

wij. M e e r

geluiden.

verdrukking

van

sterker de

blijft

de

—

in

rie

een

twee

het w o o r d .

van

om

treffen

—

en

het

in

een

samen

zonder

de

kamp

Kersjes. H a n

de V r i e s , s o l o - h o b o ï s t

ongebruikte

in

deze

de

keer,

Bachzaal, net

als

het

jong

door

herdenking Sowjet-leger

Kunsinüandorkcst het

ze

maar

men-

dan

of

ter

die

samen

allemaal,

de j e u g d ,

nu

zij

hand

neemt

in é é n

velen

zijn

beeld.

er

in

Nodig

de

weer,

de b l o e m , h e t m e e s t .

Daar-

o m is d i t b l a d v o o r h e n .

blijvende

E.

Kunstinaandorkcst.

Deze het

zijn

her-

jonge

allen

en v a n

vielen

die

en

beduiden

van

zi| n i e t

die

kracht

ons

nu

die

zij

Voor

kleurige

zoeken

mede-

zijn

Auschwitz-herdenking

van

wil.

de

ieder

niet

wordt

Anton

hij

en

kan

afvallen

Medewerking

het

wat

bladeren

omslag

wat

dank

de

1 9 4 5 z a l in h e t b i j z o n d e r zijn g e r i c h t o p d e j e u g d . door:

de

er-

de

konden uitvoeren. D e mensen van toen,

te A m s t e r d a m .

Auschwitz

sierkunst

j

amsterdam-z

willen

dit

trouwe

jaarlijkse

!

Laat

sen

is

protest

vallende op

vinden

van

g e n e r a t i e oi

de

bloem

zinspreuk

onderscheid

van

83a

v a r i n g . A l l e n b e g r e p e n zij w a a r h e t o m g a a t .

denking

het

Misschien

hen

; stoffen

In

Onze

Auschwitz!'

meubelen apollolaan

herdenkt

begon.

geleden

w e r k e r s a a n d i t n u m m e r en d i e a a n de

Maar

van

meer

o p 27 jar'uori

verleend

hun her-

h o r e n . Z i j wenden g e e n b e d a n k j e s , de

ook

voort. stern

jaar

geloof of denkrichting,

dit

discriminatie,

8 uur heeft van

kunt

brengt

dertig

een

natuur-

vorm

toe-

in d e B a c h z a a l , B a c h s t r a a t ,

de bevrijding

U de

en d a a r i n

AUSCHWITZ-HERDENKING januari

en

studentenpastor

aan

Am-

Kamerleden,

'Nooit

jeugd.

Califorr.ië,

wethouder,

de

bestaan de

oud-hoog-

is

en m e e r

zijn

kunstenaar

wat

Zeker,

overheerst

stern v a r

begonnen

plaats

Comité

kennen w a a r i n ons c o m i t é dit j a a r

minderheden

meerderheden

26

bedoelingen

Auschwitz

onder

de

en wat

waarvoor

Mins-

bij de o m s t a n d e r s ,

N.A.C.

sluiten.

die

massa-moorden

uur

gro-

zo

waren.

dingen

twaalf

goede

middelbare

visie l e r e n k e n n e n

in

s c h o u w e r s rnag men nu w e l z e g g e n . O o k

Op

actieve

l e r a a r a a n d e V . U . , een c o n - r e c t o r , een

leen in S p a n j e , G r i e k e n l a n d en P o r t u g a l .

het

belang-

op

bondigheid

sterdams

Biafra

voor

hoofdingang.

d a a r m e e z o u d e n wij u t e v r e d e n k u n n e n zijn.

nazi-

ook

ons

Ieder

plechtigheid.

d o o r J a n W o l k e r s in een t i t e l p r e n t g e v a t en

woekert

nu

's middags.

korte

op

Zo

vindt

het N e d e r l a n d s

en niet alleen bij o u d - en n e o - n a z i ' s , niet a l -

en

januari

en

herdenkingsnummer

Of

verzamelen

Ausch-

26

verantwoorde-

belangrijk.

hebben.

zondag uur

bloemen

as uit

studeren-

beweging

O p d e v o l g e n d e p a g i n a ' s zijn een

Vietnam

Wij

op

bij deze

bij de

lusteloosheid

niet b e h o e v e n o p e n t e s l a a n . D e

weergaloos.

N a z i s m e , f a s c i s m e is niet d o o d . H e t

verzet,

twaalf

weer

met

Dit j a a r zou men h i e r v o o r dit n u m m e r zelfs

als

gedragen.

-leeds

om

is welkom

bij d e

n i e m a n d de ogen m a g

Zoveel

van

• 1969

in

Alleen

wij t e z e g g e n

sinds

zijn,

een

voorbehouden.

ons

de

gewoonte

verse v a r i a n t op het verjaringsthema

zo

op

buiten

l e e r speelt h u n p a r t e n . Z o j u i s t is a l w e e r een

tens

meer

is een

voorstanders

als

wel

deze

verjaard

zien

en

Het

leeftijd-

dit

urn

witz

aan

de

dat

de

in

jeugd

eigen a c t i v i t e i t

bij

het

vooral

de

Oosterbegraafplaats worden

dringt

nummer

Duitsland

te

wereld andere.

te zoeken,

Overal

onze

U

Gross-Rosen.

deze misdaad verjaren kon. D e

de

in h e t

Nieuwe

Amsterdam

gelegd

verstikken.

jeugd hebben o p g e d r a g e n .

en

en

misschien

de

te

uni-

lijkheid. V o o r o n s is z u l k een a n t w o o r d

weer-

is e r v e r l o p e n

van Bii kenau

gaan

Onverschilligheid,

hogescholen.

een

te

in

Nederlands

en h u n

de e v a c u a t i e

van

deel

Op

jonge mensen

m a a k t zij e r n s t m e t d e eigen

genoten.

Bijna

in

zijn v e r

op.

begrip

steeds

Azië;

Plechtigheid bij de urn

V a s t s t a a t bij d e i n t r e d e v a n 1 9 6 9 : de j e u g d

slachtoffers,

ruimer

ene

in

voorgrond

nu

maar

de

er

andere

-bladen

v i n d t e r o o k iets a n d e r s . I e t s v a n d e

kring

jeugd

om

Misschien

nummrs van

z e e r en n i e u w e w o n d e klank

form

is

vindt

gint

van

jaar-

gekomen?

Slaat

tegen uitzending

De

h o e v e r is h e t

1969

victorieplein 3 2 ' , amsterdam-z., postgiro 293087

bankrek.: AMRO, bijk. van b a e r l e s t r a a t , amsterdam-z.

eigen-

h o e m e e r een t o e t s : w a t

er toen gebeurd?

13de jaargang, nr. 1. januari

secr.:

voordeaebhbloem

lijk al z o d r a d e g a s k a m e r s en c r e m a t o r i a Nacht

HERDENKINGSNUMMER

Concertgebouw-

o r k e s t . L e e r l i n g e n v a n d e A c a d e m i e v o o r D r a m a t i s c h e K u n n tc

Am-

sterdam.

K a a r t e n a ƒ 3 . 7 5 en ƒ 2 . — ( v o o r s t u d e n t e n , s c h o l i e r e n en

178

Neter,

Prinsengracht

Die-

m e r k a d e 4 3 , D i e m e n . T e l . 0 2 0 - 5 8 8 4 2 . V e r d e r bij m e v r . E . v a n G e e n s ,

hs.,

AMSTERDAM

Amsterdam-W.

plein 3 2 ' , tel. 0 2 0 - 7 3 6 2 S - .

Mteuwe

14",tel.

Tel.

020-385572.

239067.

J.

Mevr.

Slagter,

Mwiekhandel,

LcicUestraat

S.

Victorie-

Z. L. G r o e n , P r e s . S t e y n p l a n t s o e n

N e J e t l a n c U T h e a t e r Or.TIU.T», Singel

50,

1 2 hs., C.

186.

H a g e n a a r s en R o t t e r d a m m e r s ! L r r i j d t e e n bus n a a r d e P r i j s ( t o e g a n g s k a a r t en v e r v o e r h e e n en t e r u g )

herdenking.

1 6.—.

A a n m e l d e n en i n l i c h t i n g e n b i j : mevr.

bejaarden)

k a n m e n s c h r i f t e l i j k o f t e l e f o n i s c h b e s t e l l e n bij m e v r . E . F u r t h ,

Nwe.

t e l . C7C-53551. O . o.l.v.

TE

1 9 6 9

Orreüusstraat

T.

19

H.

uur)

Hakker,

Hongarenburg

435,

L . J . A . v. B e n t v e l d , H e n e g o u w e r l a a n tel.

Den

Haag.

tel.

070-852796.

010-125513

18a,

Rotterdam,

(alleen

na

wat d e jeugd

D e jeugd w o r d t overladen met v e r wijten. J u l l i e hebben de oorlog niet m e e g e m a a k t . J u l l i e hebben er geen benul v a n w a t o n d e r d r u k k i n g en terreur, honger en angst in w e r k e l i j k heid betekenen. J u l l i e beseffen niet hoe d a n k b a a r j e moet zijn te leven in een w e l v a a r t s s t a a t , in een p a r l e m e n t a i r e d e m o c r a t i e , in een systeem m e t vrijheid v a n meningsuiting.

S t e r k e r n o g : d o o r gebrek aan kennis en e r v a r i n g ondergraven jullie onze democratie. D o o r naïeve flirtations met niet-democratische systemen.

D o o r een o n d o o r d a c h t e afwijzing v a n ons verdedigingssysteem. D o o r een l i c h t v a a r d i g e o m g a n g met het w a p e n der b u i t e n p a r l e m e n t a i r e actie.

D e z e verwijten zijn in hoge m a t e o n billijk. D e politiek geïnteresseerde jeugd beseft donders goed w a t zich in de j a r e n veertig heeft v o o r g e d a a n .

D e lessen v a n het verleden zijn aan h a a r niet voorbijgegaan. M a a r terecht v r a a g t zij zich a f : w a t kopen wij v o o r lessen als er geen lering uit w o r d t get r o k k e n ? W a t doen wij v a n d a a g met de wetenschap v a n gisteren? E n o m gekeerd verwijt zij de oudere generatie: —

V o l te zijn v a n oorlogsherinneringen m a a r tegelijkertijd b ' i n d v o o r de verschrikkingen v a n

vandaag;

— vast te houder, aan oude ideologieën m a a r tegelijkertijd

klakk.-

loos de maatschappelijke orde v a n vandaag —

aanvaardend;

hoog o p te geven v a n onze d e m o cratie tend

maar in

een

tegelijkertijd

berus-

schromelijk

tekort

aan e f f e c t i e v e inspraak.

H e t zijn deze p a r a d o x e n die ten grondslag liggen aan de huidige revolte van de j o n g e generatie. E e n r e v o l te die zich concentreert op een dr >*tal punrc.i: de interna, ionaie malaise, de m a a t s c h a p p e l i j k e o r c e en de democratische i n s p r a a k . ;

O p het gebied v a n de buitenlandse politiek is het v o o r a l de oorlog in

V i e t n a m geweest die t o t een w a r e generatiebreuk h e e f t geleid. V o o r een g r o o t deel v a n de oudere generatie zijn de A m e r i k a n e n nog altijd de „ b e v r i j d e r s " . V o o r een groot deel v a n de j o n g e generatie zijn de A m e r i k a nen „ o o r l o g s m i s d a d i g e r s " . E e n w e l haast o n o v e r b r u g b a r e k l o o f , tekenend v o o r het verschil m denken over vele aspecten van de i n t e r n a t i o n a l e p o l i tiek. D e j o n g e generatie h e e f t bijzonder goed weet van de fouten en k o r t zichtigheden die tot de v e r s c h r i k k i n gen v a n Ie j a r e n veertig hebben geleid. M a a r deze w e t e n s c h a p onbelast toepassend op de huidige tijd, weigert zij te denken in oude schema's v a n goed en slecht, v a n oost en west, v a n oog om oog, v a n blok tegen b l o k .

Zij k o m t in opstand tegen de vernietigingsoorlog in V i e t n a m , de v o l k e r e n m o o r d in B i a f r a . de imperialistische politiek ten o p z i c h t e v a n T s j e choslowakije, enz. Zij is de c l i c h é m a tige, fantasieloze en d a a r d o o r c a t a s t r o f a l e buitenlandse politiek v a n de grote mogendheden beu. Zij eist solidariteit met de o n d e r d r u k t e n v a n v a n d a a g : de o n t r e c h t e n in Z u i d A f r i k a en de Portugese koloniën, het „ a n d e r e ' A m e r i k a , de a r m e landen in de derde wereld, de revolutionaire bewegingen in Z u i d - A m e r i k a . N i e t de h a n d h a v i n g v a n de status quo v a n onrecht, m a a r een strijd vol risico's v o o r een betere wereld, d a t is de inzet v a n de revolterende jeugd.

E e n z e l f d e generatiebreuk tekent zich a f in de binnenlandse poliriek. H e t is niet een gebrek aan besef v o o r de verworpenheden van de w e l v a a r t s staat, dat men de jongeren k a n a a n wrijven. B e t e r dan de ouderen beseffen zij w e l k e ongekende mogelijkheden in de w e l v a a r t s s t a a t liggen opgesloten. E n w a t een schandaal het is, dat d c c mogelijkheden zo o n v o l doende worden benut om de heersende onrechtvaardigheden in ons m a a t schappelijk bestel weg te nemen. Zij k o m e r :i opstand tegen een m a a t sc'•appi.r.ïruktuur w a a r i n enkelingen de di ->.>.. uitmaken en de prioriteiten bey a!'-n. E e n maatschappijstruktuur die erop gericht is o n r e c h t v a a r d i g h e den o p het gebied v a n de i n k o m e n s en vermogensverdeling, ongelijkheden in w o o n - en levensomstandighe-

den, ongelijke kansen t o t verkrijging v a n kennis en i n f o r m a t i e , enz. in stand te houden. D e jeugd l o o p t te h o o p tegen deze m a a t s c h a p p i j s t r u k tuur en zijn uitingsvormen: de c o n sumptiemaatschappij m e t zijn d o o r r e c l a m e „ v e r d o o f d e " k l o o t j e s v o l k ; de onderwijsstruktuur, de universiteit v o o r o p , een f a b r i e k v a n k r i t i e k l o z e d i p l o m a o n t v a n g e r s ; de persconcent r a t i e en een radio en T V - b e s t e l , die in toenemende m a t e de m a a t s c h a p p e lijke orde ondersteunen ten d e t r i m e n te v a n m a a t s c h a p p i j k r i t i s c h e prog r a m m a ' s als Z o - i s - h e t , H o e p l a en v a n der P o e l s : L a a t de Mensen P r a ten.

H e t is tegen de grondslagen v a n deze maatschappelijke orde, met zijn t o e nemende m a c h t s c o n c e n t r a t i e s , dat de jongerenrevolte zich r i c h t .

E e n en ander spitst zich toe in de strijd om inspraak o p allerlei gebied.

D e oudere generatie moge het nemen, d a t enkelingen in ons bestel de dienst u i t m a k e n , de jonge generatie weigert zich daarbij neer te leggen. Zij eist met de vuist op t a f e l inspraak en m e deverantwoordelijkheid in alle segmenten v a n ons m a a t s c h a p p e l i j k b e stel. In het politieke leven v e c h t de j o n g e generatie v o o r een systeem w a a r b i j de kiezer u i t m a a k t wie er regeert in p l a a t s v a n s f i n x - a c h t i g e regenten. B i n n e n hun partijen v e c h ten zij v o o r interne p a r t i j d e m o c r a t i e .

B u i t e n hun partijen v o o r politieke rechten en vrijheden, zoals het recht v a n demonstratie, het recht o p i n f o r m a t i e , en het recht o p inspraak in het overheidsbeleid. M a a r o o k buiten de politiek (in engere zin) w o e d t de strijd om inspraak. In de bedrijven, w a a r de j o n g e werknemers het niet langer p i k k e n sluitpost te zijn in het o n d e r nemingsbeleid. O p de universiteiten met hun hiërarchische struktuur, w a a r de studenten niet langer v a n p l a n zijn de rol v a n onmondig t o e h o o r d e r te blijven spelen. In de k e r k e n w a a r jonge priesters en leken het niet meer nemen tot in de diepste uithoeken v a n hun persoonlijk leven de wet gesteld te krijgen.

D e z e i n s p r a a k r e v o l t e is niet te b e dwingen. Zij zal onze m a a t s c h a p p i j struktuur even ingrijpend b e ï n v l o e den als destijds de strijd o m het algemeen kiesrecht. W a n t de naoorlogse generatie is begeesterd. Zij weet b i j z o n d e r goed w a t er loos was in de j a r e n veertig. M a a r h a a r g e v o l g t r e k kingen zijn toegesneden op de p r o blematiek v a n v a n d a a g . Z i j weigert te berusten in een positie v a n m a c h t e loosheid. Z i j vecht v o o r i n v l o e d o p de o n t w i k k e l i n g . O m o p die m a n i e r n a a r vermogen te kunnen bevorderen d a t nooit weer gebeurt w a t eens is voorgevallen.

E d . van Thijn

BOEKHANDEL

kies H E M A voor' u w geld

Robert Premsela van Baerlestraat 78 Amsterdam Telefoon

724266

'T HONK Interieurverzorging Kunstnijverheid

Voor al uw reizen per vliegtuig schip spoor

Middenweg

Keisbureau

HOYMAN & SCHUURMAN R O K I N

(Oost)

Telefoon (020) 5 12 22

hotelreserveringen, bagage- en ongevallenassurantie Passage- en

105-107-107a

Amsterdam

8 0 / 8 2 - A M S T E R D A M - T E L .

R.A.F Rijnstraat 158 + 142 Tel. 71 3 5 9 7 - 7 3 91 0 3 RADIO - TV - GAS- EN ELECTR. H U I S H O U D E L I J K E APPARATEN Ook nu specialisten Hl-FI-Stereo gebied Sinds 1923 de zaak vertrouwen

van

2 4 1 6 7 7

BRILJANTEN

Waar mode een lust voor het oog is MANTELS — SUEDE — BONT —

Modehuis

eigen

NAPPA

MANTELCOSTUUMS

K a l v e r s t r a a t 3 — 5 , bij d e 020 —

in

atelier

voor de halve prijs

BOUTIOUE

De Vries en Lampie Tel.

OBJECTEN gemaakt

JAPONNEN

DEUX PIÈCES —

en

23.76.34

fa.

Barber & Zoon K e i z e r s g r a c h t 740

Dam,

Amsterdam

Amsterdam Tel.

privé 42 34 78

ZINVOL

HERDENKEN

E l k j a a r opnieuw dringt zich de v r a a g aan ons op o f het herdenken van het lijden en de ellende v a n de bange o o r logsjaren wel zin heeft. M e t name de jeugd, die n a a r de volwassenheid is gegroeid z o n d e r angst en k n e c h t s c h a p , zou, zo meent men, geen belangstelling hebben v o o r het n a m e l o z e leed, dat in en buiten de c o n c e n t r a t i e k a m p e n is geleden. Z i j hebben geen weet v a n de spanningen in een v o o r t d u r e n d bedreigd leven, de m a r t e l i n g v a n een aan wreedheid en willekeur overgeleverd bestaan. Zij dragen niet aan den lijve de littekens van psychische en physieke mishandelingen.

M o e t men d a a r o m m a a r liever a f z i e n v a n het herdenken, v a n het oproepen v a n trieste beelden uit de donkerste p e riode v a n het twintig-eeuwse E u r o p a ? Zeer zeker niet!

W i j m o e t e n w e l i s w a a r kunnen vergeven, al v a l t ons dit nog zo z w a a r , m a a r vergeten mogen wij .nooit! D a a r o m g a a t het bij de terugblik op w a t in de j a r e n 1 9 4 0 - ' 4 5 w e r d d o o r l e e f d en geleden, niet om het koesteren v a n oud zeer, o m een ongezond wroeten in het doorstane leed, om een levendig houden van h a a t - en w r a a k g e v o e l e n s .

H e t g a a t o m heel' iets anders. Z i n v o l herdenken heeft een dubbele betekenis. Enerzijds is het een d a a d v a n piëteit tegenover hen die het weerioos s l a c h t o f f e r w a r e n van d o o r hoogmoed en rassenwaan bezetenen. T e v e n s is het een eresaluut aan hen die vrijwillig het leven gaven in de ongelijke strijd tegen onrecht en onschuldigen-vervolging.

E l k j a a r m o e t de oproep w e e r k l i n k e n t o t bezinning o p w a t er in het z.g. „ c h r i s t e l i j k " E u r o p a k a n gebeuren. D e jeugd v a n thans moet weten v a n de a f g r o n d v a n rechteloosheid en onmenselijkheid, w a a r i n een k w a r t eeuw geleden de wereld — onze wereld — v e z o n k e n lag. E e n v o l k dat zijn verleden vergeet k a n niet bouwen aan zijn toekomst. O o k de diepdonkere schaduwen geven reliëf aan de image van ons volksleven, zij k u n n e n en mogen niet w o r d e n verdoezeld. r

N o o i t en tenimmer mogen wij vergeten w a t het v o l k der J o d e n is aangedaan. H u n bloed schreit nog steeds ten hem e l . H e t is onze t a a k bij de jeugd v a n nu het besef v a n v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d te verlevendigen. Zij zijn het die er v o o r moeten w a k e n dat zulk een massamoord nooit meer k a n plaats vinden. D a a r o m alleen al mogen wij niet z w i j gen. „ N o o i t meer A u s c h w i t z " is geen holle kreet.

D e zin v a n het herdenken is echter meer dan een eerbiedige nagedachtenis. H e t is ook een waarschuwingssignaal, dat p e r m a n e n t op rood behoort te s t a a n .

D e jeugd v a n v a n d a a g is vrijmoediger in h a a r kritiek en haastiger in h a a r protest dan de jeugd v a n een k w a r t eeuw geleden. Zij k o m t thans gauwer t o t georganiseerd o f ongeorganiseerd protest. Studenten aan nederlandse en buitenlandse universiteiten gaan v o o r in het verzet tegen de bestaande orde. M e n v r a a g t zich soms a f o f zij nog tijd over hebben om te studeren, w a t toch het hoofddoel v a n hun student-zijn is.

W a a r m e e niet gezegd wil zijn d a t er binnen en buiten de universiteiten in de structuur van o n z e m a a t s c h a p p i j niets te verbeteren zou zijn. E r zijn ongetwijfeld misstanden en een w a a r d i g protest k a n zeer wel o p zijn plaats zijn.

O o k het streven n a a r vernieuwing binnen vrijwel elke p o litieke p a r t i j heeft zeer zeker eveneens zijn goede zijde, mits men de proporties in het oog houdt en niet luide p r o testeert o m de pret v a n het protest zelf. M e n winde zich niet o p over relatief geringe z a k e n , terwijl om ons heen de wereld bloedt uit duizend w o n d e n . H e t heeft v a a k de schijn o f het kleinzielig eigenbelang domineert, w a a r gemeenschappelijk f r o n t m a k e n tegen o p k o m e n d e g e v a a r lijke geestesstromingen eerder geboden zou zijn. D a t is een k w a l i j k e z a a k .

A l o m in de wereld heerst nog onrecht en v e r d r u k k i n g , oorlog en bittere n o o d . O n d a n k s de „ D e c l a r a t i e v a n de

rechten v a n de m e n s " , w a a r v a n wij de twintigste j a a r d a g onlangs hebben gevierd, worden schier o v e r a l o p a a r d e deze mensenrechten met voeten getreden. D i s c r i m i n a t i e v a n de ene groep tegenover de andere, v a n het ene ras ten aanzien v a n het andere viert nog hoogtij.

D e tegenstelling tussen de a r m e en de rijke landen is schrijnender dan o o i t . E e n lange afschuwelijke oorlog sleept zich in V i e t n a m al j a r e n lang v o o r t . D e vrijheid, v o o r elk volk v a n zo v i t a l e betekenis, krijgt v a a k n a u welijks de kans o m ' t e worden gerealiseerd.

H e t fascisme o f nationaal-socialisme steekt o p allerlei plaatsen de k o p o p — en dat niet alleen in E u r o p a . E n w a a r dictatuur de democratie verdringt g a a t de terreur heersen.

H e t b a a t niet o m in de veiligheid v a n het eigen l a n d te volstaan met protestmeetingen en protestmarsen. W a t n o dig is, is de veel moeilijker en minder spectaculaire t a a k , om door w o o r d en geschrift te trachten de publieke opinie te beïnvloeden. H e t signaleren v a n de gevaren v a n een u l t r a - n a t i o n a l e politiek, v a n elke discriminatie in w e l k e v o r m ook, is nodiger dan ooit. J o n g e r e n moeten met de ouderen v o o r t d u r e n d o p de bres staan om de ethische w a a r d e n te verdedigen, wier naleving onontbeerlijk is v o o r een r e c h t v a a r d i g e n a t i o n a l e en i n t e r n a t i o n a l e samenleving. H e t zijn de ethische w a a r d e n w a a r v o o r het beste deel v a n de nederlandse jeugd in de oorlogsjaren zo fel en met de inzet v a n hun volle persoonlijkheid heeft gestreden en die v a n d a a g de dag opnieuw met voeten worden getreden. H e t is niet nodig hiervan voorbeelden aan te halen. Ieder k a n ze v o o r de vuist weg o p s o m m e n .

D e z e ethische w a a r d e n culmineren in het respect v o o r de menselijke persoonlijkheid t o t w e l k ras o f stam hij o o k b e h o o r t . E l k mens, elk individu is als beelddrager G o d s een schepsel v a n hoge k o m a f . D e mensheid is een eenheid, die zich in pluraliteit manifesteert.

T o t de ethische w a a r d e n , die G o d aan de mens schonk behoren vrijheid v o o r v o l k en individu, vrede in de n a t i o nale en i n t e r n a t i o n a l e samenleving, gerechtigheid in de verhouding v a n mens t o t mens en v a n v o l k t o t v o l k . B o venal o o k een gemeenschappelijke krachtsinspanning om de strijd aan te binden tegen honger, ziekte en gebrek d o o r een eerlijker verdeling v a n de aardse goederen t o t stand te brengen.

M e n mene niet d a t het herdenken v a n een triest en b e schamend verleden met dit alles niets v a n doen h e e f t . H e t heeft er alles mee uit te staan. W a n t de gevaren die deze en de k o m e n d e generatie bedreigen ontspruiten aan dezelfde b r o n , w a a r u i t al het leed en de dood v a n de m i l joenen s l a c h t o f f e r s v a n de j a r e n ' 4 0 - ' 4 5 zijn v o o r t g e k o men.

D e jongeren v a n thans zijn niet meer zo argeloos als de vroegere generatie. Zij kunnen w e t e n hoe diep zelfs de westerse cultuur k a n zinken. Zij kennen de b r o n v a n ongebreidelde begeert n a a r m a c h t . H e t m o e t hun w o r d e n ingeprent w a a r t o e een rassistische h o o g m o e d , een v a l s en misplaatst n a t i o n a a l eigenbelang o f een „ v o l k s e " trots k a n leiden.

D e tegenwoordige j e u g d zij kritisch, doch zij spitse h a a r kritiek toe o p w a t wezenlijke schade doet aan de o p b o u w v a n een o p vrijheid, gerechtigheid en o p liefdevolle w a a r dering v a n de ander gefundeerde samenleving.

Alleen de o n w a n k e l b a r e trouw a a n de hoogste w a a r d e n , die G o d a a n de mensheid schonk, verleent aan ons h e r denken v a n het verleden de diepste rechtsgrond. W a n n e e r ons herdenken de jeugd aanspoort h a a r energie en idealisme te richten o p zuivere m a a t s t a v e n v o o r de relatie v a n de een t o t de ander, v a n het ene v o l k t o t het andere, a l leen dan zal onze herdenking de zinvolle verbindingsschakel zijn tussen h e t nameloos \eed v a n net - v e r l e d e n e n de h o o p o p een t o e k o m s t w a a r i n het „ N o o i t meer A u s c h w i t z " zal w o r d e n gerealiseerd.

P r o f . d r . G e s i n a H . J . v a n der M o l e n

Uitgeverij Athenaeum - Polak & Van Gennep Keizersgracht óos Amsterdam C

athenaeum boekhandel Amsterdam: spui u / Van Woustraat 124 / Banstraat 22 Maastricht.- Vrijthof 29

HefVi-geVolk

uw krant?

Ja,

HANDELSOPLEIDING

reve

omdat Het Vrije Volk nog é é n van de z e e r zeldzame p r o g r e s s i e v e verschijningen

in o n s persvrije

land

is.

Een moderne, onafhankelijke nieuwskrant voor m e n s e n die zich kritisch o p s t e l l e n t e g e n a l l e s wat strijdig is m e t gezonde s o c i a a l - e c o n o m i s c h e

verhoudingen.

Een krant die kleur b e k e n t .

G e e n s p r e e k b u i s van e e n politieke partij.

Een veelzijdige krant.

Die u zou m o e t e n

HANDELSOPLEIDING Boekhouden M.O. S.P.D. M.B.A. Praktijkdiploma's Boekhouden

Talen Typen Steno M iddenstandsdiploma Officiële I.M.O.-opleiding

lezen.

Doe de antwoordbon vandag op d e b u s .

KANT.: WILLEMSPARKWEG

31, AMSTERDAM-Z.

761176 Ik ontvang Het Vrije Volk t w e e weken t e r kennismaking.

Naam:

• • • •

Adres: Woonplaats: In envelop k o s t e l o o s opzenden en HET

VRIJE

LES-ADRESSEN:

VOLK

adresseren:

ANTWOORD1NR.

40

AMSTERDAM

•

W i l l e m s p a r k w e g 31 Da Costakade, W e s t Jan de Louterstraat, Slotermeer Meeuwenplein, Noord Noord-Zonnestein, Lid v . d . P.I.H.

Amstelveen

A u s c h w i t z „ H e t uitweiden over de 2e W e r e l d oorlog bij het geschiedenisonderwijs is niet het aangewezen middel tot het w e k k e n van historisch bewustzijn bij de schoolgeneratie en w e r k t b o v e n dien o p gevaarlijke wijze op de sensatiezucht en de gevoelens van valse r o m a n t i e k bij de leerlingen", luidde de destijds zoveel gerucht m a k e n d e veertiende stelling bij het p r o e f s c h r i f t v a n D r Lea D a s b e r g .

E n i n d e r d a a d weet de historicus bij het M i d d e l b a a r O n d e r w i j s , dat zeer vele van de aan hem toevertrouwde pupillen de lessen over deze oorlog, die immers (in j a r e n ) v o o r hen meer dan een mensenleeftijd geleden werd uitgevochten, ondergaan als één boeiend v e r h a a l . N u j a , er waren wel „ w a t " moorden en z o , m a a r in welke oorlog gebeurde zo iets niet en tenslotte bewijst de hedendaagse westerse m a a t s c h a p p i j met al zijn w e l v a a r t , d a t de oorlog zelf als een zuiverende k a t a l y s a t o r had gewerkt.

Dus geen uitweiden over de m i l i t a i r strategische aspecten, niet d o o r boeiend vertellen over de grootheidswaan aan de ene k a n t en de olie en heroïek ter anderen zijde, gevoelens van valse r o m a n t i e k w e k k e n . M a a r betekent d a t dan dat we die hele oorlog m a a r moeten overslaan en door middel v a n verder gelegen gebeurtenissen, uit de niet-emotionele sfeer, de leerlingen historisch bewust moeten m a ken?

D a t h o e f t niet en dat kan o o k niet o p deze absolute wijze! W a n t b o v e n alle gebeuren uit de j a r e n 1 9 4 0 - 1 9 4 5 s t a a t als gruwelijk symbool de v e r nietiging v a n volkeren en groepen die we samenvatten in die éne naam „Auschwitz".

In de geschiedenis k o m t het herhaaldelijk voor, d a t volkeren zichzelf het énige, echte v o l k a c h t e n . Bij de eskimos zijn de n a a m van het v o l k en van het begrip mens „ I n u k " zelfs nu nog synoniem. M a a r nimmer is d a a r a a n de consekwentie verbonden, dat dus de rest v a n de mensheid subhumaan zou zijn.

M i n d e r dan het zich zelf uitverkoren achtende v o l k , z e k e r ; m a a r een v r i j brief tot uitmoorden, tot totale v e r nietiging nooit. Zegt een midrasj niet, dat G o d bedroefd was, toen de E g y p tenaren ten onder gingen bij de R o d e Zee? W a n t de inwoners van M i t s r a jim w a r e n t o c h o o k zijn schepselen.

Leefden niet, vele eeuwen na de verovering van K a n a a n , talloze a f s t a m melingen v a n de oorspronkelijke b e woners rustig te midden van de J o den, ondanks de krijgshaftige taal van Tenach?

M a a r in „ A u s c h w i t z " volvoerde voor

a l s

g e s c h i e d e n i s l e s

het eerst in de geschiedenis, een v o l k , d a t zijn minderwaardigheidsgevoelens uitschreeuwde in een hysterische superioriteitswaan, een volkerenm o o r d , zo grondig en zo technisch v o l m a a k t , d a t de Armeens geruwelen uit de Eerste W e r e l d o o r l o g en de S p a a n e s m o o r d op de C a r a ï b i s c h e Indianen in de zestiende eeuw, er onschuldige spelletjes bij leken.

E n dat nu moet de kinderen wel bijgebracht. D i t is een opgave, zo z w a a r , dat hij de k r a c h t e n van een docent, die -dit goed wil doen, bijna te boven gaat. D e z e moorden k w a men v o o r t uit een mentaliteit en w e r den uitgevoerd met een precisie, die zo infernaal was, dat de docent die zich t r a c h t in te leven het m e n t a a l niet o m v a t t e n , laat staan dus, verwerken k a n , teneinde het o p v e r a n t w o o r d e wijze aan de leerlingen door te geven.

E n toch moet het. M e n mag de leerlingen v o o r wie B i a f r a en V i e t n a m de werkelijkheden v a n v a n d a a g en A u s c h w i t z geschiedenis is, niet met lege handen wegsturen. W a n t eigenlijk heeft de leraar die er emotioneel sterk bij b e t r o k k e n is slechts één o p welling, n l . : „jongens, w a t de D u i t sers met de J o d e n en andere groeperingen die hen niet welgevallen w a ren, weten jullie wel. H e t is té v e r -

TJ v r a a g t

schrikkelijk om over te praten, laten we het d a a r o m m a a r o v e r s l a a n " .

E n wie z a l het deze docent durven k w a l i j k nemen? N o g weer terug te moeten gaan om het o n o v e r b r e n g b a r e te doen overspringen o p kinderen v o o r wie de grote J o d e n m o o r d e n van 1 6 4 8 en 1 9 4 0 - 1 9 4 5 van dezelfde orde zijn, is een opgave die voor menig leraar te z w a a r is.

D a a r o m lijkt het m.i. beter om, met P r o f . Presser sprekende, het „ A n t woord aan het k w a a d " te geven, niet door beschrijving van de factuele uitingen van dit k w a a d , m a a r door te trachten door te dringen tot de bronnen van de genocide. D o o r o p eenvoudige wijze na te gaan hoe een verziekte volksmentaliteit door schijnmotiveringen enquasi wetenschappelijke constructies tenslotte tot de, voor hun gevoel, v o l k o m e n vera n t w o o r d e grootste bestialiteit v a n de wereldgeschiedenis kon k o m e n .

Lukt deze wijze v a n o v e r d r a c h t , k o m t bij de leerlingen na het o v e r winnen v a n de verbijstering en a f schuw, de vaste wil om door persoonlijke inzet „ A u s c h w i t z " te v o o r k o men, dan heeft de les zin gehad en is de opzet v a n de geschiedenisles het „ w e k k e n van historisch b e w u s t z i j n " geslaagd.

• D r . A . S. R i j x m a n

m i j . . .

U v r a a g t mij een artikel van 1 0 0 0 woorden over D e J e u g d in Actie, en u schrijft dat u in deze actieve jeugd een parallel ziet met uw eigen streven. Aangezien uw streven, d a c h t ik, uitgedrukt w o r d t in de slagzin: N o o i t meer A u s c h w i t z , vraag ik mij a f in hoeverre uw veronderstelling juist is.

I k heb de indruk dat juist in die landen w a a r de jeugd weinig of niets v a n Auschwitz weet en het gescherm ermee beschouwt als het rookgordijn van een schuldige, oudere generatie, zij in actie is gekomen. In het enige land w a a r de jeugd er erg veel over gehoord heeft, Israël, k o m t zij niet in actie, althans niet in acties van protest tegen h a a r oudere generatie.

E n het zelfde geldt v o o r de jeugd in O o s t - E u r o p a en de S o w j e t - U n i e , v a n wie aangenomen mag worden d a t zij over A u s c h w i t z beter onderricht is dan b . v . de A m e r i k a a n s e . O o k d a a r k o m t zij niet massaal tot actie, het-

geen wellicht mede geweten m a g w o r den aan de daar heersende politieke richtlijnen volgens welke het h a n d j e vol dat gek genoeg is a f en toe een demonstratie te wagen, gearresteerd w o r d t , gevangen genomen en v e r b a n nen, beschuldigd o.m. v a n „ z i o n i s m e " of „joods i n t e r n a t i o n a l i s m e " .

O n z e hoop moet d a a r o m gevestigd zijn op een jeugd die v a n A u s c h w i t z zo weinig weet, dat zij niet in de vrees leeft er zelf o o k nog eens t e recht te komen en die d a a r o m risico's d u r f t te nemen die een oudere generatie met angst vervullen. In a f w a c h ting van de herstructurering v a n de maatschappij moet ons streven d a a r om zijn de bestaande m a a t s c h a p p i j zo menselijk mogelijk te houden (beter gezegd: het h a a r zo moeilijk mogelijk maken onmenseli ker te w o r d e n ) , o p dat het protest ertegen niet in kerkers wordt gesmoord.

R e n a t e Rubinstein

opöat en RechtvaaRöiqheiö zi]

d a a r m e d e is d e c a u s a l i t e i t s - e i s in a r t i k e l (het

diteit) len

Iedere liefhebber v a n gedichten zal wei dichter

kennen

wiens

werk

hem

een

kampen, voorzover

Hoornik.

„Auschwitz

wet

aanspreekt.

V o o r mij w a s die d i c h t e r altijd E d .

Ik

herinner

met

een

komst

mij

schok

van

hoe zijn

vele

jaren

las

waarin

hij

de

huiveringJodenbree-

is een d i e p

was

Berlijn vijf

Nazi-horden

geleden

op

Het

de

ik vers

wekkende wijze voorspelde. „ D e straat

naar

maar

weinig

Nederland...

van

Zo

en

uren

van

kwamen

onmenselijkheid

Onvoorstelbaar

en

er

terreur.

concentrat.e-

vielen ondei

Pensioen

1940-1945.

herdenken

betekent

ook

beschaamd

waaronder geleefd wie

kamp

ikzelf

langs de

Er

—

een

van

pas jaren

kwam

velen

jegens

eindelijk

tot

opbouw

samenleving en

ging z o o p dat

toch vergeten werd. H e t was opnieuw

in

dan

gelukkig

er

lijk

Besluit

de

Rijksgroepsregeling

Hoor-

resultaat

de

gehad.

kwa-

aandacht

—

goddank

aandacht

vestigde

o p w a t v e r g e t e n w a s : recht te doen aan

de

k l e i n e en

helaas

„Ook

weder-

steeds

slin-

In

de t o e l i c h t i n g

bij het

arbeid

nog

de

tot

staat

wordt

worden

aan

sche

van

in

gevolgen

vervolgde

het geacht

kan

de

de

of

gevangenschap".

slachtoffers

van

en a n d e r e n .

en r e c h t m a t i g aan

nood-

in

nu

één

Het

past

Opdat

ook

Putten, lijkt

geldt

de

voor

mij een

rechtvaardig

een

gelukwens

v o o r het behaalde

daarom

een

de

Jehova-getuigen

streven. Naast

het C o m i t é 1968

s t r e e f t n a a r een p e n -

die

succes m h e t n i e u w e

toegepast.

„In

wor-

B e t e r t w e e te veel dan

zoals

wijzigde

Koninklijk

niet

psychosomati-

D a a r m e d e zijn d e v e r l a n g e n s v a n het C o m i t t

Konink-

volstrekt

de

verrichten

geholpen.

Een

staan twee belangrijke z m n e n :

van

voorbijgegaan

1968

snel, soepel en m e t b e g r i p w o r d t

geval-

bij d e b e o o r d e l i n g

vervolgde

n o g niet v e r v u l d . H e t

zakelijk w o r d e n g e a c h t d a t d e z e regeling

de

verder:

te weinig

Oorlogsslachtoffers moet

nadele

in

dat

aanwijsbaarheid

den u i t g e v o e r d .

het

geweest.

7 november

van

ten

invali-

van

nale Auschwitz-herdenking wijze

niet

18a

en

in die geest zal de r e g e l i n g o o k m o e t e n

in g u n s t i g e r z i n . H e t

varen

van

—

nik die r u i m t w i n t i g j a a r l a t e r bij d e n a t i o —schokkende

twijjel

geformuleerd, nauwkeurige

sioenregeling

welvaartsgroei

op

niet

invalide

hadden

uiting

weer

die z o l a n g t e g e r i n g w a s

zodanig

van

kampverblijf

diegenen,

gevolgen

later

En

beteken-

de

die al t e l a n g

onrecht

rampzalige

vaak

men.

zijn

tussen

werkt".

beschaamd

z i j n " , zei H o o r n i k o p die d a g . H e t de

de

de

D e a c t i e v a n h e t A u s c h w i t z C o m i t é h e e f t nu

Nederlandse

herstel,

van

die m e t

onvergetelijk.

Onvergetelijk?

De

Buitengewoon

bij

ravijn".

inderdaad

jaren

kende groep overlevenden

bijzonder

verband

wens

resultaat

voor

nieuw

J.

Voogd

jaar.

er r e c h t v a a r d i g h e i d

zij.

Besluit verband

J.

Regering, neem een grootmoedig besluit!

Pensioen

is de

oplossing

V o o r z o v e r wij h e b b e n k u n n e n n a g a a n is e r

nen doorbreken. H e t

nog

aanvang

maar

heel

weinig

veranderd

sinds

op

7 n o v e m b e r het K . B . op de v e r r u i m i n g de

Rijksgroepsregeling

Oorlogsslachtoffers

is a f g e k o n d i g d . V a k m e n s e n b e w e r e n n o g niet k a n . D e l a n d e l i j k e

Het k o p e n v a n e e n

góed

Perzisch Tapijt i s tóch altijd e e n z a a k

dat

dit

adviescommissie

het

len

een

vaste

gingskampen aan

de

handen

in

het

haar.

alle

basis v a n

H o e het z a l g a a n w e r k e n ? A l s m e n de v e r -

Puttenaren,

wachtingen

dienaangaande

kent v r a a g t

Het

zich

daar

van

of

ooit

iets

men

terecht

zal

ambtenaren

toelage

van

hebben

b.v.

o f niet.

nazi-slachtoffers

Begrijpelijk.

af

duidelijk

zijn t e r u g g e k e e r d ,

naren

met

g o e d bij d e

jaar

ƒ

uit

700

m a a n d v o o r al d e g e n e n die uit d e zij i n k o m s t e n

zitten

is d a a r o m

nieuwe

t e s p r e k e n w a a r wij n a a r t o e w i l l e n . W i j w i l -

m o e t n o g g e ï n s t a l l e e r d w o r d e n en d e a m b t e -

komen. D e gemeentebesturen, de

van vertrouwen.

van

van

de bijzondere Jehova's

betreft

duizenden

hier

ongeacht Voor

een

en

Voor

dit

of rest op

zoals

de

gijzelaars.

slechts h o n d e r d e n

slachtoffers.

de

pensioen

uitkering,

getuigen

per

vernieti-

en

geen

handjevol

mensen m o e t de regering v a n de w e l s t a n d s -

en o o k

Joods

s t a a t N e d e r l a n d een g r o o t m o e d i g besluit n e -

M a a t s c h a p p e l i j k W e r k en de S t i c h t i n g

40-45

m e n . H e t g e l d is e r .

van

de drie

sociale

weten

eigenlijk

cirkel

te

diensten

nog

niets. Ieder

doorbreken,

omdat

is b a n g

eigenlijk

de nie-

Jos

Slagter

m a n d g o e d w e e t w a t hij m e e r k a n d o e n d a n w a t g i s t e r e n en e e r g i s t e r e n m o c h t ,

AMSTERDAM Leidsestraat 74-76

derd

misschien

de

toepassing

M e t alle w a a r d e r i n g

voor

uitgezon-

bijstandswet.

de leden

van

de

l a n d e l i j k e a d v i e s c o m m i s s i e : wij zijn b a n g d a t o o k zij de a m b t e l i j k e m u u r niet z u l l e n

l0at

kun-

ió dit voor een blad

C

het

maand-

o f n a a r enig a d r e s l a t e n s t u r e n ? W i l t u elk

blad v a n het N e d e r l a n d s A u s c h w i t z

Comité.

nummer

Het Het

is h e t

januarinummer

van

is een h e r d e n k i n g s k r a n t ,

januari

omdat

1945 het k a m p Auschwitz

S o w j e t l e g e r w e r d bevrijd. D i t

op

door

27 het

extra-nummer

voortaan

lezen?

Geeft u dit op a a n het secr. N . A . C , rieplein het

blad

32,

Amsterdam

gratis,

zonder

1010. enige

U

Victo-

ontvangt

verplichting.

( o p l a a g 2 0 . 0 0 0 ) p l a a t s t d e j e u g d in h e t m i d -

Bijdragen op postrek. 2 9 3 0 8 7

delpunt:

s t e r d a m m e r s ) g e m . g i r o N 5 5 0 0 ten n a m e v a n

gen.

het bereikt

„Nooit

spreuk

meer

v a n het

vele

onderwijsinstellin-

Auschwitz!"

is

de

zin-

W i l t u een o f m e e r e x . v a n d i t b l a d

Waardeert

N.A.C, dan

N.A.C.

Amsterdam,

zijn

of (voor

natuurlijk

meer

welkom.

hebben

u dit blad?

Am-

Han N.A.C

Toont het dan!

de

Vries

speelt

hobo

op de

Auschwitz-

Maak een bijdrage

over.

herdenking.

Vertrouwen in de jeugd Veele ouderen herinneren zich m e t a f s c h u w de fascistische v a n de t w e e d e

H e t is begrijpelijk, d a t d e s l a c h t o f f e r s d a a r v a n willen h o u d e n , o p d a t een h e r h a l i n g w o r d t Maar

een h e r i n n e r i n g

deze herinneringen

levend

voorkomen.

a l l e e n is niet v o l d o e n d e . D e z e

r i c h t e n o p de s l a c h t o f f e r s v a n d e D u i t s e o v e r h e e r s i n g die het h e b b e n

verschrikkingen

wereldoorlog.

zou

zich

uitsluitend

ó f o p de

generaties

meegemaakt.

H e t b e g r i p „ A u s c h w i t z " m a g n i e t alleen een k w e s t i e zijn v a n „ N o o i t geten",

maar moet

vooral

waarin

dit z i c h n o o i t

een w a a r s c h u w i n g

meer zal

mogen

inhouden v o o r

de

ver-

toekomst,

voordoen.

O p d e z e wijze a a n „ A u s c h w i t z " h e r i n n e r e n b e t e k e n t h e t o v e d r a g e n v a n e r v a r i n g e n d e r o u d e r e n a a n d e j o n g e r e n , die d e v e r s c h r i k k i n g e n oorlog niet hebben Dat

van

meegemaakt.

is n i e t e e n v o u d i g ,

omdat

de omstandigheden

waaronder

de

jongeren

v a n v a n d a a g l e v e n , a a n z i e n l i j k v e r s c h i l l e n v a n die w a a r i n d e o u d e r e n jeugd hebben Vraat-

en

oorlogszuchtig

geschreven

aan

heest.

francais

Tekening

uit 1555,

toe-

Rabelais.

hun

doorgebracht.

W i j b e l e v e n o o k t h a n s w e e r een t i j d p e r i o d e v a n g r o t e b e w e g i n g , v a n s c h o k k e n en v a n b i j z o n d e r v e e l interesse o n d e r j o n g e r e n v o o r

grote

maatschappe-

lijke v r a a g s t u k k e n , v e e l a l t o t u i t i n g k o m e n d in een s c h e r p e , k r i t i s c h e

DE

de grote

vaart

naar

de zon en van

senen en o v e r een b r e u k tussen d e g e n e r a t i e s .

witte

de berg

verft

kindervloot van

Sint

de zeilen

zijde

hou-

d i n g . M e n s p r e e k t soms z e l f s o v e r d e t e g e n s t e l l i n g tussen j e u g d en v o l w a s -

KINDERVLOOT

Kijk,

de

deze

E e n d e r g e l i j k e b e n a d e r i n g v a n d e h u i d i g e o n t w i k k e l i n g is v o l s t r e k t D e k o n s e k w e n t i e e r v a n z o u zijn, d a t d e ( o u d e r e )

André,

g e n e o v e r één k a m w o r d t g e s c h o r e n m e t zijn ( e v e n e e n s o u d e r e )

limonaderood

is de grote

blauwe

onjuist.

concentratiekamp-gevansadistische

b e w a k e r ; een d e r g e l i j k e b e n a d e r i n g stelt d e v e r z e t s t r i j d e r o p één lijn m e t d e

zee.

O o s t f r o n t s t r i j d e r v a n de S.S.

Het

hele

staat

grote

in de

mensenland

de

c o n s e r v a t i s m e . D i é t e g e n s t e l l i n g , dié s c h e i d i n g l o o p t d w a r s d o o r o u d e r e én

op voor

kijk

het gras zit vol met

en de scholen

heel

staan

hand

ver,

heel

Ze hebben geen alle

ouders

gaan

stil

geen

reld?". Want

meer,

ver,

hand heel

kinderen één

in ver

meer

om

behalve

aan wuift

de

in d e

vaart de zon en van

de grote naar

heel

maatschappij. van ant-

dat

tevens

een

oproep

zal

zijn t o t a c t i v i t e i t v o o r v r e d e en d e m o -

naast het positieve v a n de overwinning op de fascisduidelijk m o e t e n m a k e n , w a a r o m

die

overwinning

o n v o l t o o i d b l e e f m e t h e t d a a r d o o r blijvend g e v a a r v a n o o r l o g , h o n g e r , o n -

nacht

derdrukking

en

rassendiscriminatie.

ver

de

geestdriftige,

energieke

werkelijke vooruitgang.

kracht

der

jongeren

strand

is d e v o o r w a a r d e

I n d e z e b a n d ligt niet a l l e e n h e t p e r s p e k t i e f

een n i e u w e w e r e l d , m a a r o o k d e v o o r w a a r d e

d a t de kritiek der

invloed zullen

verft zijde

witte van

de zeilen is de grote

voor

geen

hebben.

H e t N e d e r l a n d s A u s c h w i t z C o m i t é toont met dit herdenkingsnummer,

weg.

te

geven.

Sint

D o o r het herinnering a a n A u s c h w i t z op deze wijze levend te houden krijgt h e t h e r d e n k e n

limonaderood blauwe

als een w a a r s c h u w e n d

teken

veruit

het v e r l e d e n v o o r d e t o e k o m s t , die d e t o e k o m s t v a n d e j e u g d is.

zee.

Lennaert

een a k t u e l e w a a r d e

dat

willen

kindervloot André,

— tot

jongeren

z i c h v o r m t t o t een p o s i t i e v e k r a c h t , w a a r o p r e a c t i e en c o n s e r v a t i s m e

kinderhand

de berg

Het

d e v o o r u i t g a n g w i l l e n s t a a n . J o n g en o u d d i e n e n bij t e d r a g e n a a n h e t

én

land

de

belangstelling

z i c h o p d e j e u g d o r i ë n t e e r t , zijn b i j d r a g e t o t d e z e o n t w i k k e l i n g

Kijk,

van

D c b a n d tussen die e r v a r i n g e n d e r o u d e r e n — z o w e l p o s i t i e f als n e g a t i e f

leren

ver

vraag

a a n dié o u d e r e n , die a a n d e k a n t

tische o n d e r d r u k k i n g —

te

een heel

gegeven o p de b r a n d e n d e

d e z e w e r e l d is in h u n o g e n d e w e r e l d d e r v o l w a s s e n e n .

D e ouderen zullen —

in dit

een

worden

cratie.

hand

door

teger»

is e r n o g o o r l o g , o n d e r d r u k k i n g en h o n g e r in d e w e -

is t e v e n s e c h t e r een uitdaging

woord,

strand

meneren

leven

ver,

land

lacht,

kinderen

er is geen

het

weg

vliegen

die

antwoord

van de jongeren v o o r de ontwikkelingen Het

laatste

en

duizendvoudig

stellen v a n d e z e v r a a g is v e r h e u g e n d . H e t t o o n t d e g r o e i e n d e

tenen

door

die k o z e n v o o r v r e d e en d e m o c r a t i e

w o r d e n u i t - en o v e r g e d r a g e n a a n d e j o n g e r e g e n e r a t i e s .

jongeren: „ W a a r o m

kleren

het

de ouderen,

Tegelijk m o e t

verdwenen

naar

ernstige

heel

zand

en

generaties.

strijd v a n

f a s c i s m e w a s en is n i e t t e v e r g e e f s g e w e e s t . D a t k a n en m o e t

weg.

op blote

geen

daar

brand

hand

ver

de kinderen

en zingen

niet

De

in het zwarte

zijn

ze vluchten

De

in

in

zelfs

jongere

gaten

teddybeer,

en heel

heel

soldaten

spelen

en dansen

niét

krant

pas

de kinderen

D a t is n a t u u r l i j k a b s u r d en t o o n t gelijktijdig a a n , d a t d e t e g e n s t e l l i n g ligt tussen o u d en jong, m a a r tussen g o e d en k w a a d , tussen v o o r u i t g a n g

Nijgh

december 1968.

A. A.

Verheij

Imposante L.P. van Het Parool:

BERICHT AAN DELEVENDEN Bericht aan de levenden, voor orkest, koor en declamatie is in opdracht van de Stichting Kunstenaarsverzet 1942-'45 gecomponeerd door Hans Henkemans, op tekst van H. M. van Randwijk.

Deze stereo L.P. is opgenomen tijdens het herdenkingsconcert van 4 mei 1968 in Amsterdam. De uitvoerenden zijn: Concertgebouworkest, Nederlands Filharmonisch Koor, NCRV Vocaal Ensemble, het geheel onder leiding van Anton Kersjes.

Declamatie: Han Bentz van den Berg.

Op kant 2 staat een uitvoering van Beethovens Vijfde Symfonie door Orchestre des Concerts Lamoureux o.l.v. Igor Markevitch. (Het uit 4 tonen bestaande klopmotief in deze symfonie is in de 2e Wereldoorlog voor zeer velen een symbool van de vrijheidsgedachte geworden.)

De L.P. is verpakt in een zeer fraaie klaphoes met de volledige tekst van H. M. van Randwijk in 6 talen. Het binnenwerk is bovendien verlucht met twee sfeervolle tekeningen van Maaike Braat. Prijs van dit album + plaat: f 15,—.

BON Stuurt u mij d e L . P . B e r i c h t a a n d e levenden. Ik b e t a a l na ontvangst met d e giroacceptkaart.

Naam: Adres: Plaats: G e m a k k e l i j k . D e z e bon invullen, uitknippen, in e n v e l o p d o e n en zonder postzegel opsturen a a n : H e t P a r o o l , Antwoordnummer 2470, A m s t e r d a m .

Ook

verkrijgbaar

bij de erkende

grammofoonplatenhandel

HET STUDENTEN PROTEST

I n Parijs, in R o m e , in P r a a g , Berlijn Amsterdam: protestdemonstraties, soms het heftig t r e f f e n met de p o l i t i e m a c h t , het bezetten v a n U n i v e r s i teitsgebouwen, het interrumperen v a n colleges, al o f niet gevolgd d o o r eindeloze, v a a k verwaterende, hier o f d a a r komische meestal o o k wel p r o vocerende discussies, — dat is w a t de buitenstaander zo op het eerste gezicht w a a r n e e m t aan dat vreemde verschijnsel, d a t plotseling vrijwel t e gelijkertijd en i n t e r n a t i o n a a l als een storm de universiteiten beroert. In de huiskamer k o m t het uit k r a n t en t . v . op ons a f als opgewonden, o v e r d r e ven sensatiezucht. H e m die w e r k t , geld verdient en een gezin onderhouden m o e t , lijkt het een ergerlijke tijden geldverspilling, een spel ten koste v a n zijn eigen harde verdiensten. D e a a n b i d d e r v a n w e l k e ideologie dan ook, zij het de democratie, de b e staande rechtsorde, de bestaande s t a a t s v o r m o f een bestaand k e r k g e n o o t s c h a p , k o m t het studentenoptreden v o o r als gezagsondermijnend, agressief, een d o m m e pretentie, in ieder geval minstens een o n v e r a n t woordelijke d a a d .

Z i j hebben allen gelijk, min o f meer.

H u n ergernis heeft g r o n d . S t e r k e r : zij is o o k bedoeld. W a s er niemand geërgerd, juichte iedereen mee met de o p r o e p t o t verzet, dan was die d a a r mee o n t k r a c h t . H e t verzet bleek zinloos. D e w e e r k l a n k v a n het protest der studenten, de kreten en gebaren v a n v e r w e e r ertegen, bewijzen hun gelijk, minstens het gelijk van hun oorspronkelijke impuls.

W a t behelst die dan?

W a t zijn de strukturen en m e c h a n i s -

men die het rendement v a n een universiteit, m a a r o o k v a n een groot stuk m a a t s c h a p p e l i j k leven bepalen?

Zijn zij niet h o o f d z a k e l i j k ingegeven d o o r het g e l o o f d a t alles zo e f f i c i ë n t mogelijk dient te verlopen, en w o r d t die e f f i c i e n c y niet vrijwel uitsluitend v e r t a a l d in termen v a n economisch welzijn? B e t e k e n t geluk in de hedendaagse m a a t s c h a p p i j nog wel iets meer dan w e l v a a r t , d a t is luxe?

H e e r s t er niet een zeker soort v a n zelfsprekendheid w a a r m e e wij allen geloven d a t ons geluk w o r d t gegarandeerd d o o r een d i p l o m a , de t e c h niek en een hoog economisch peil? Is het niet z o , d a t zelfs die gebieden w a a r o p de persoonlijkheid en de c r e a tiviteit vrij spel moesten hebben, het terrein v a n de grote en de kleine kunst, zozeer g e w i k k e l d zijn in de banden v a n een gereglementeerde economie, d a t een mens er nog m a a r met moeite de kans krijgt zichzelf te zijn? Zijn verschijnselen als de ' h i p pies' niet veelzeggend, i n ' z o v e r r e ze juist buiten deze m a a t s c h a p p i j o p zoek gaan n a a r een leefmilieu met nog o n o n t g o n n e n ervaringen en d a a r uit v o o r t v l o e i e n d e vormen v a n samenleving?

H e t gaat er de rebellerende studenten niet om, d a t men al deze vragen met een v o l m o n d i g en ongenuanceerd ' j a ' b e a n t w o o r d t . H e t gaat er hen om, dat men ze aan zichzelf stelt o p de plaats w a a r men staat. In eerste instantie stellen zij ze zelf aan hun eigen universitaire wereld. Is het instituut d a t pretendeert een a l l - r o u n d gespecialiceerde opleiding te v e r s c h a f f e n , zich bewust v a n w a a r het bij die opleiding nu, in deze m a a t schappij, het meest om gaat? O f zijn h a a r strukturen verouderd a u t o r i t a i r , is h a a r ideaal te a b s t r a k t , h a a r m e t h o de wereldvreemd? W a a r het om gaat, is immers niet mensen a f te leveren die glad-gepolijst en onbewust zich invoegen k u n n e n in de technische w e l v a a r - m a a t s c h a p p i j . W i l de universiteit iets betekenen, dan dient ze een kritische en profetische instantie te zijn, die „ p r e e k t " tegen de heersende m a c h t e n en wetten, o m w i l l e v a n de geest, de persoonlijkheid en de vrijheid.

H e t studentenprotest probeert de universiteit opnieuw bewust te m a ken v a n h a a r t a a k . O p de weg die het volgt, verschijnt het daarmee v a n zelf o p straat, in de pers, in de m a a t schappij. D a a r m e e w o r d t het allereerst een uitnodiging aan ieder, om zich dezelfde vragen te stellen ten aanzien v a n het milieu in dat stukje m a a t s c h a p p i j , w a a r hij z e l f w e r k z a a m is. E e n v a n de methoden v a n het protest is de open discussie met ieder die d a a r t o e bereid is, een ge-

sprek dat, als het goed v e r l o o p t , onherroepelijk een appèl doet op ieders kritische stellingname t.o.v. zijn eigen plaats in het geheel. De impuls v a n het studentenprotest is de behoefte om een d a a d te stellen die uitnodigt tot onderscheiding en w a a k z a a m h e i d .

E n vervolgens is het een poging om iets aan het bestaande bestel te doen.

H e t te veranderen. O p dat p u n t o n t m o e t het protest u i t e r a a r d de* meeste weerstand. W i e p r a a t is nog p a r t n e r , hij lijkt nog gelijke, hij k a n nog w o r den ingelijfd bij het b e s t a a n d e , zij het als vreemde eend. W i e een d a a d stelt d w i n g t t o t de tegendaad. D a a r o n t staan dan altijd weer dezelfde pogingen om de z a a k a f te d o e n : het zijn m a a r enkele heethoofden, het is m a a r een pressure-groep, het zijn n o r m l o z e anarchisten, het zijn staatsgevaarlijke individuen, wier ongeordend o p t r e den met geweld de k o p in dient te w o r d e n gedrukt. I n dit reactieschema zit generaal de G a u l l e naast iedere mistroostige huisvader a c h t e r het t . v . toestel. H e t schema is zo o u d als de wereld, even oud als poging t o t v e r nieuwde visie, w a a r die t o t de d a a d groeit. H e t bewijst alleen het gelijk v a n die d a a d .

N u zijn er natuurlijk a a n het studentenprotest k a n t e n die terecht k r i t i e k u i t l o k k e n . S t u d e n t i k o z e naiëviteit, de „ L u s t zu f a b u l i e r e n " , de roes v a n de sensatie en het spelen van een r o l , zij o n t k r a c h t e n soms de autenticiteit v a n het protest — m a a r v i n d t men a a n de andere zijde dan niets anders dan pure autenticiteit? M o e i l i j k e r te beoordelen, en misschien wel t o t terughouding m a n e n d , is d a t meest in het oog springende punt v a n de studentenacties: het geweld. H e t lijkt m o e i lijk, om op dit p u n t een generaliserend oordeel uit te spreken, en bij voorbeeld te zeggen: o v e r a l w a a r geweld aan te pas k o m t , g a a t iets verk e e r d . Misschien m o e t men t o c h zijn oordeel opschorten, bij gebrek aan precieze kennis v a n zaken in elk a f zonderlijk geval, eenvoudigweg a l leen al o m d a t men nooit e x a c t weet w a a r en wanneer het geweld begonnen is. N a t u u r l i j k is het geweld nooit een weg. M a a r wie weet zeker d a t het telkens w e r d beoogd? D a t het protest voornamelijk als gewelddadig in de publiciteit k o m t , bewijst n a t u u r lijk niets. — H e t is wel te wensen, d a t het studentenprotest o o k v o o r z i c h z e l f kritisch b l i j f t . Als het d a t is, k a n men het wel soms tijdelijk v e r lammen, m a a r men k a n zijn i m p u l sen niet elimineren. V r o e g o f l a a t k o m t het terug, in w e l k e v o r m dan o o k — zolang de onrust en het heimwee blijven bestaan.

T . v a n der S t a p

De Waarheid

d e enige krant die o o k nü k o n s e k w e n t stelling neemt tegen West-Duits militarisme e n h e d e n d a a g s fascisme, e e n principiële krant, onafhankelijk van d e monopolies en grote o n d e r n e m e r s vraag

een

gratis

proefabonnement

aan:

De Waarheid antwoordnr. 2518, Amsterdam

Cer hoeft geen postzegel op3 s c h a p te g e v e n v a n j e h o u d i n g t e g e n o v e r problemen van deze tijd. D e z e problemen z i j n o . a . de o o r l o g m V i e t n a m , d e s i t u a t i e in het Midden Oosten etc.

waarom wij U.S. spelen W a a r o m is h e t z i n v o l A u s c h w i t z t e h e r d e n k e n en w a a r o m is h e t z i n v o l je m e d e w e r k i n g te v e r l e n e n ' a a n d e z e h e r d e n k i n g . W a t b e t e k e n t v o o r o n s , die alleen d e g e v o l g e n e r v a n ondergaan, Auschwitz nog? J e w o r d t ged w o n g e n je d i e v r a g e n t e stellen, als e r g e v r a a g d w o r d t o m m e d e w e r k i n g te v e r l e n e n aan deze herdenking.

W i j d a c h t e n d a t h e t geen zin h e e f t o m de tijd 1 9 4 0 - 1 9 4 5 o f o m u i t i n g e n v a n die tijd in w e l k e v o r m d a n o o k , t e r u g t e h a l e n .

E e n herdenking m o e t n a a r ons gevoel posit i e f en c o n s t r u c t i e f zijn. H i e r m e e is n o g niets g e z e g d . ' D i t m a g n o o i t m e e r g e b e u r e n ' , is een k r e e t , w a a r i e d e r e e n h e t m e e eens z a l zijn en d a a r o m geen g e w i c h t in d e s c h a a l legt. H e t g a a t er niet o m d a t dit 'nooit m e e r m a g gebeuren', het g a a t er o m d a t dit 'nooit m e e r g e b e u r t ' . D i t l a a t s t e v e r o n d e r s t e l t een v e r a n d e r d e en v e r b e t e r d e m e n s , o f een v e r anderde of verbeterde maatschappij w a a r d o o r e t c . O m h e t v e r a n d e r e n en v e r b e t e r e n v o o r j e z e l f t e o e f e n e n is het g o e d je r e k e n -

I k h e b t w e e a c t e u r s ( M a r j o n B r a n d s m a en F r e d d van der Hilst) gevraagd, om n a a r aanleiding van het f r a g m e n t uit U.S. van P e t e r B r o o k d a t w i j v a n p l a n zijn t e g a a n s p e l e n o p de A u s c h w i t z - h e r d e n k i n g , hun eigen m e n i n g en i d e e ë n te u i t e n . I n U . S . w o r d t o a. door iemand zelfmoord gepleegd door midd e l v a n z e l f v e r b r a n d i n g , w a a i m e e de p e r s o o n in k w e s t i e de a a n d a c h t o p h e t g e b e u r e n in V i e t n a m w i l v e s t i g e n . H i j z i e t d e z e zelfverbranding, als v o o r h e m de enige adekwate houding D e v r a a g l u i d t o f d e a k t e u r s h e t eens zijn met deze daad.

M a r j o . n : N e e . H e t is i j d e l h e i d . A l s hij dit d o e t m o e t hij d a t t h u i s d o e n , m a a r n i e t o p de t r a p p e n v a n h e t P e n t a g o n in W a s h i n g t o n .

D o o r d e z e d a a d s c h u i f t hij d e v e r a n t w o o r delijkheid a f op a n d e r e mensen, die net zo m a c h t e l o o s zijn als h i j z e l f .

F r e d d : Als ik het m e t die z e l f v e r b r a n d i n g eens z o u z i j n , z o u ik h e t n i e t m e e r k u n n e n

s p e l e n . W a t h e t v c r s c i i u i v e n v a n die v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d b e t r e f t b e n ik h e t m e t M a r j o n eens, m a a r ik k a n m e voorstellen u a t i e m a n d d e z e d a a d , als d e u i t e r s t e k o n s e k w e n t i e v a n zijn d e n k e n z i e t .

W a t is j u l l i e h o u d i n g t e g e n o v e r d i t s o o r t z a k e n , h e e f t i e m a n d iets als een w e r e l d g e weten?

M a r jonen: J e moet met het zoeken n a a r je houding op je eigen terrein blijven. W a t k a n j e e r in g o d s n a a m a a n d o e n ! J e b e n t m a c h t e l o o s . J e m o e t e r o v e r p r a t e n en d e n k e n en over toneelspelen.

F r e d d : J e m o e t g e e n g e w e e r p a k k e n en e r heen g a a n . G e w e r e n zijn er juist genoeg.

D o o r er zo veel mogelijk o v e r te lezen ga je w e t e n . D i t w e t e n helpt je je h o u d i n g te bepalen.

Wisten we m a a r w a t onze houding moet zijn.

H o e k a n i e m a n d een e f f e c t i e v e d a a d s t e l l e n tegenover het onrecht? Als we dit wisten zou de geschiedenis er anders h e b b e n uitgezien.

D e z e v r a a g s t e l l i n g is v o l g e n s o n s , o n z e p o s i tieve b i j d r a g e t o t de A u s c h w i t z - h e r d e n k i n g .

Leonard

Leest naast Uw krant

Vrij Nederland

Frank

RIJN-GARAGE N.V. ALLE MODELLEN UIT VOORRAAD LEVERBAAR UW AUSTIN-DEALER VOOR AMSTERDAM, AMSTELVEEN EN OMSTREKEN Kantoren en Showroom:

Werkplaatsen:

Ceintuurbaan 223-225 T e l e f o o n 72 2 2 04 - 71 91 54

Pieter Baststraat 5 Telefoon 79 75 82

Ruime keuze in alle merken occasions U w w a r m e bakker

U.C.A.

is

M.VERD00NER TUGELAWEG

80

AMSTERDAM

TEL. 94 90 13

De

HET

BETERE

Osseworst

Slagerij

Frisia

Frisia

GENRE

Beethovenstraat Tel. 720744 Amsterdam

alleen

slagerij

CONFECTIEZAAK VOOR

echte o r i g i n e l e

verkoopt

Camperstraat

11

62

Amsterdam

voor een lekker kopje koffie OVERHEMDEN in a l l e m o u w l e n g t e n en naar maat

MARCEL FRENKEL shirtmaker Beethovenstraat Amsterdam

7b

in een aangename sfeer naar

e 贸pre贸贸o Kalverstraat 142 Amsterdam

.. de heldere krant

KELTUM PLEET GOUD & ZILVER

NRC

UURWERKEN OPTIEK

Drukker & Vaal

dagelijkse bijdrage tot genuanceerde meningsvorming en onafhankelijk denken

MAASSTRAAT

M. V e r d o n e r

NIEUWE ROTTERDAMSE COURANT

van B a e r l e s t r a a t 8 4

Bestel de NRC veertien dagen op proef.

Schrijf een

115 - A M S T E R D A M - TEL. 42 75 79

A m s t e r d a m t e l . 722608

Gratis.

briefkaart

aan NRC, Postbus

824,

Rotterdam of bel (010)

DAMESTASSEN,

HANDSCHOENEN

REISARTIKELEN,

PARAPLU'S

ALLE LUXE LEDERWAREN

U.10.00

Ook 's maandags de gehele dag geopend

ISRAËL VAN DE EINDEN DER AARDE T i e n t a l l e n a f b e e l d i n g e n , m a a r vooral e e n m a s s a e x a c t e i n f o r m a t i e . In dit w e r k s t a a t centraal d e prob l e m a t i e k r o n d d e v e e l h e i d v a n t a l e n e n v e r s c h e i d e n h e i d in h e r k o m s t d e r b e v o l k i n g v a n I s r a ë l .

M e d e w e r k e r s z i j n o . m . d r . M . A . B e e k , d r . J . E. E l l e m e r s , d r s . D . J a e g e r , d r . J . M e l k m a n , Y e h u d a Ratzhabi, drs. C . van Praag.

G r o o t f o r m a a t . Gebonden ƒ 18,50 T e k o o p in e l k e b o e k h a n d e l

Arbeiderspers

D

Administratie-kantoor

J. Haan Administraties

A.

PAIS

ZIJDEN- EN

Belastingzaken

Voor al uw

bloemwerken

® I

czAalémeer

Ö

^

M o l e n m a k e r s s t r a a t 19

Saenredamstraat

Zaandam, t e l . 02980-66491 voor

belasting

FOTO- EN

'^^Bloemenmagazijn

WOLLEN STOFFEN

Verzekeringen

Ook

Sr

f

Uw en

aangiften

inkomsten-

vermogensbelasting.

KALVERSTRAAT Amsterdam

—

146-150,

Spui

h

Amsterdam

23 22 64

®

Tel. 72 01 23

hoek

Telefoon

64

(Zuid) <8

Voetklachten?

FILMSTUDIO'S

HENK

BqMS

WIJ HELPEN

Cees T a k

Utrechtsestraat

20, tel.

243210

Van Woustraat

242, tel.

720666

M e e r d a n 100%

service

U!

"VOETVERZORGING" D a m e s - , heren- en k i n d e r speciaalschoenen B i l d e r d i j k s t r a a t 69 A m s t e r d a m

T e l . 129465 - 124193

KEURSLAGERIJ

„BEER" LEVERT ALLEEN HET BESTE TEGEN BILLIJKE PRIJZEN o s s e n w o r s t en kalfsleverworst

Specialisten:

P r e t o r i u s s t r a a t 55 - A m s t e r d a m - T e l . 945179

_ Confectiehuis „JOLANDA" _ SPECIALE NAJAARSAANBIEDING MET EEN UNIEKE KEUZE IN EXCLUSIEVE

DAMES- EN HERENKLEDING Damesafdeling

Herenafdeling

Wollen m a n t e l s v.a. 79.50 D e u x - P i è c e s v.a.

49.50

Regenjassen

19.95

J a p o n n e n v.a.

LINNAEUSSTRAAT

Een g o u d e n

K o s t u u m s v.a.

104 • TELEFOON

ring, horloge

49.50

of uurwerk

50208

89.50

(T.O. H E M A )

vol fit, koopt m e n

allen bij

IBonewü alleen nog Alb. Cuypstraat 166 — Kinkerstraat 338 Specialiteit in briljantenringen

ACTIE IS BESLISSEND Een goed inzicht in doelstellingen en program Nederlandse c o m m u n i s t e n 84 blz., paperback

van d e ƒ 2,60

M a r c u s Bakker — KIEZEN O F KNOEIEN Een kritische a n a l y s e van d e huidige pogingen t o t 'hervorming' van h e t k i e s s t e l s e l en e e n w e e r g a v e van d e strijd van d e a r b e i d e r s k l a s s e voor p a r l e m e n t a i r e democ r a t i e , 136 blz., geïll., paperback, ƒ 5,10 Paul d e G r o o t — D E DERTIGER JAREN 1930-1935 DE DERTIGER JAREN 1936-1939 De schrijver g e e f t in zijn herinneringen en overdenkingen e e n balans van activiteiten en standpunten van d e comm u n i s t i s c h e b e w e g i n g , waarbij hij ' p e n i b e l e ' vraagstukken niet uit de w e g gaat, 2 0 0 en 184 blz., geïll. g e b . per deel ƒ 9,25 INDONESIË EN DE GENERAALS Een a c t u e l e d o c u m e n t a t i e , 72 blz., geïll. paperback / 3,90 Gerard M a a s — TIJGERS IN TANKS — Tegenstellingen in het Midden O o s t e n .

Een boeiend en z e e r g e d o c u m e n t e e r d overzicht van de g e s c h i e d e n i s en d e achtergronden van d e huidige situatie in h e t Midden-Oosten, 116 blz., geïll. paperback ƒ 5,10 Karl Marx — Friedrich Engels — HET COMMUNISTISCH MANIFEST Elfde druk. M e t alle voorwoorden van Marx en Engels en talrijke in h i s t o r i s c h opzicht belangrijke a a n t e k e n i n g e n , 111 blz. geïll. p a p e r b a c k ƒ 3,65 Karl Marx — LOONARBEID EN KAPITAAL Een duidelijke uiteenzetting van de e c o n o m i s c h e verhoudingen onder h e t kapitalisme, waarin aandacht wordt b e s t e e d aan h e t t o t stand komen van prijzen en lonen, 83 blz., paperback / 3 _ Friedrich Engels over "HET KAPITAAL", 12 blz., ingen.

ƒ 0,80

Friedrich Engels — ANTI-DUHRING Een bijzonder i n t e r e s s a n t e uiteenzetting van d e filosofis c h e , e c o n o m i s c h e en politieke grondslagen van h e t m a r x i s m e . 4 9 5 blz., g e b . ƒ3,— Friedrich Engels — DE OORSPRONG VAN HET GEZIN, VAN DE PARTICULIERE EIGENDOM EN VAN DE STAAT. Een marxistisch onderzoek van de primitieve maatschappij en d e ontwikkeling van de beschaving 231 blz., g e b . ƒ 1,30 Lenin — KARL MARX — FRIEDRICH ENGELS Een korte inleiding t o t hun leven en denken, 68 blz., ing. ƒ 1,55

11 BiwMnt 1

Lenin — HET IMPERIALISME ALS HOOGSTE STADIUM VAN HET KAPITALISME Een scherpzinnige uiteenzetting over h e t imperialisme, die e e n juist begrip g e e f t van de f u n d a m e n t e l e e c o n o m i s c h e problemen. 150 blz., g e b . ƒ 3,—

' ~CHEWINGGUM *

kauwgom

,

in d o o r d k . s t r i p r u

Volledige fondscatalogus zenden wij u gaarne toe.

( D e handigste verpakking beschermt nu M L Blue Mint's nieuwe, heerlijke, fantastisch frisse smaak !) M L Blue Mint nieuwverpakt, stimulerend fris

30 ct

Onze importafdeling heeft boeken en tijdschriften uit vele landen, en is gespecialiseerd in Slavische Talen.

Prijzen inclusief B.T.W.

egasus

P. v. Vlissingenstraat 6-8 Amsterdam P E G A S U S

—

AMSTERDAM

—

LEIDSESTRAAT 25

maandblad voor de vrouw van nu Een uitgave van De Ge誰llustreerde Pers N.V Stadhouderskade 85 Amsterdam

nederlands auschwitz comité

13de

secr.:

victorieplein

jaargang,

nr.

bankrek.: AMRO, bijk. van b a e r l e s t r a a t , gem.giro N 5 5 0 0 red.:

2.

februari

3 2 ' , amsterdam-z., postgiro

1969

29308'

amsterdam-z.

N.A.C.

amsteldijk 2 3 , amsterdam-z.

Auschwitz Februari

Herdenken is waarschuwen E e n saluut aan gisteren, een w a a r schuwing v o o r morgen, zo n o e m t het comité d a t elk j a a r o p r o e p t de F e b r u a r i s t a k i n g te herdenken het défilé langs de d o k w e r k e r .

O o k v o o r de A u s c h w i t z - h e r d e n k i n g geldt dat herdenken w a a r s c h u w e n is.

E e n verslag v a n die a v o n d v i n d t u h i e r a c h t e r v a n de h a n d v a n een b e zoeker v a n buiten A m s t e r d a m .

H e t N . A . C . k a n alleen constateren d a t het ons v o o r k o m t dat de zin v a n de herdenking steeds beter en in steeds breder kring begrepen w o r d t en niet minder d o o r de jongste lichtingen.

H e t lijkt zo l a n g z a m e r h a n d een dooddoener om te schrijven dat letterlijk iedereen t o t wie wij ons in v e r b a n d met herdenkingsavonden en - k r a n t wendden onmiddellijk k l a a r stond ons te helpen — m a a r het is t o c h w a a r . E n het is verheugend. D e schakels grijpen in e l k a a r . D e v e r schillend gepluimde schrijvers in ons b l a d zijn zeker v a n de meest passende lezerskring, nu dit b l a d naast de vaste lezers alle universiteiten bereikt een een groot a a n t a l v . h . w . o . - en v a k scholen. E n de merendeels jeugdige artisten en de spreker kregen steun van A V R O en N R U , die v o o r een voortreffelijke radio-weergave zorgden, v a n w a t , als steeds, zo gul w e r d geboden.

C h a i m Storosum droeg o p i n d r u k w e k k e n d e wijze het K a d d i s j v o o r .

N a a s t H a n de Vries in zijn stralende hobosolo stond een andere j o n g e m u sicus v o o r het K u n s t m a a n d o r k e s t : L u c a s V i s , die de beide b a r o k w e r k e n stijlvol en toegewijd leidde. E n dat practisch zonder voorbereiding.

A l l e hulde!

D e bewonderaars v a n de pas door ^riep gevelde A n t o n Kersjes kunnen gerust zijn: hij is v a s t v a n plan o p de 2 5 s t e herdenking te k o m e n d.rigeren.

T w e e leerlingen v a n de A c a d e m i e voor Dramatische kunst, Marjon B r a n d s m a en F r e d d v a n de H i l s t ,

o.l.v. regisseur L e o n a r d F r a n k , die juist zijn toneelcarrière begint, bleken uit P e t e r B r o o k ' s , U . S . ' een b i t t e r a c tuele greep te hebben gedaan. A l w e e r een w a a r s c h u w i n g . E e n w a a r s c h u wing sprak o o k d r . E . de W i n d uit, die d o o r het talrijke gehoor o o k is v e r s t a a n . ( D e k a a r t e n w a r e n uitverk o c h t ; helaas belette griep een a a n tal houders d a a r v a n te k o m e n . ) I n dezelfde geest w a a r i n wij onze doden gedachten, nu A u s c h w i t z 2 4 j a a r geleden is bevrijd, roepen wij o n ze lezers o p aanwezig te zijn op het J o n a s D a n i ë l M e y e r p l e i n op 2 5 f e bruari, precies 2 8 j a a r n a de grootse staking. „ D e staking was een m a n i f e s t a t i e van onvervalst Nederlands anti-fascisme. E n w a a r het fascisme o v e r a l in de wereld de k o p opsteekt, betek e n t o o k de herdenking v a n de F e bruaristaking 1 9 4 1 een hedendaags p r o t e s t " , lezen wij in de oproep v a n het in de a a n h e f aangehaalde comité.

E n het v e r v o l g t : „ A a n onze oostgrenzen groeit het oude g e v a a r : de Duitse revanchistische kringen pogen d o o r h e r b e w a p e ning v a n hun l a n d , inzonderheid d o o r hun greep n a a r a t o o m w a p e n s ,

Voor vrede in het Midden-Oosten N.A.C. SCHREEF MIN. L U N S Op 31 januari richtte het Nederlands A u s c h w i t z C o m i t é zich met de v o l g e n d e brief tot minister L u n s : Het Nederlands Auschwitz Comité, opnieuw opgeschrikt door gruwelijke gebeurtenissen in het Midden-Oosten, b.v, de openbare, feestelijke executies in Irak, die herinneringen wekken aan de nazikampen, wijst op een weer toenemende discriminatie van minderheden als uitvloeisel van het zich opnieuw toespitsende conflict in het Midden-Oosten.

Het N.A.C. dringt er bij de regering op aan al haar invloed zowel binnen als buiten de Verenigde Naties aan te wenden ten gunste van een spoedige concrete en vreedzame oplossing van dit conflict.

25 februari Het Nederlands Auschwitz Comité roept ieder op aanwezig te zijn in Amsterdam hij het défilé lams de Dokwerker op 25 februari, des middags om 5 uur, ter herdenking van de grootse staking van 1941.

Verzamelen op of bij het Waterlooplein.

Het N.A.C. za. bloemen gen aan de voet van het ment.

legmonu-

Laat ieder en anderen

komen

die

dit leest meebrengen.

N.A.C.

de n e d e r b a g v a n H i t i e r ongedaan tc m a k e n . Z i j streven e r n a a r d o o r o p b o u w v a n dreigende machtsposities - m i l i t a i r en economisch - z w a k k e r e en kleine mogendheden aan hun beslissingen te o n d e r w e r p e n . Zij h e b ben nauwelijks een v a n H i t i e r s a a n spraken laten vallen en het herleven v a n het fascisme in de B o n d s r e p u bliek . . . de N . P . D . . . . spreekt b o e k delen."

N o g een ander aspect v a n de z a a k d r i j f t ons t o t de stille gang langs d c d o k w e r k e r . H e t is de straffeloosheid v o o r oorlogsmisdadigers, die d o o r v e r j a r i n g in de Bondsrepubliek bina e n k o r t wet en regel dreigt te w o r den, als wij het niet verhinderen.

E l k e herdenking, elke m a n i f e s t a t i e tegen de w a n d a d e n der nazi's is een gebod t o t bestraffing v a n de n a z i m i s d a a d en een appèl tegen v e r j a r i n g .

D a a r o m mag niemand o n t b r e k e n , als wij na A u s c h w i t z ' bevrijding in j a nuari 1 9 4 5 de staking v a n februari 1 9 4 1 herdenken. O m te w a a r s c h u wen tegen resten en nieuwe kiemen v a n fascisme.

E. T.

Tegen oorlogsmisdaden: verjaring opheffen A a n het eind v a n dit j a a r dreigt v e r j a r i n g , wij hebben het uitentreure h e r h a a l d . D e oorlogsmisdadigers k u n nen dan vrijelijk hun gang gaan en wie hen zo n o e m t g a a t z e l f de b a k •n. D i t geldt dan v o o r oorlogsmisdaden en misdaden tegen de mensheid, zoals de V e r e n i g d e N a t i e s in hun resolutie het terecht g e f o r m u leerd hebben.

E e n oorlogsmisdaad k a n zijn het uitmoorden v a n P u t t e n o f O r a d o u r zg. als represailles. A n d e r s dan R a u t e r l o o o t de beul v a n O r a d o u r en T u l l e overigens f r a n k en v r i j in D ü s s e i d o r f r o n d en doet d a a r goede z a k e n . H e t deporteren en v e r m o o r d e n v a n de verpleegden v a n het A p e l d o o r n s c h e B o s c h o f v a n de leerlingen v a n de muziekschool te Odessa is volgens de algemene m a a t s t a f een misdaad tegen de mensheid, een n a z i m i s d a a d .

D e deportatie n a a r de vernietigingsk a m p e n v a n hele bevolkingsgroepen v o r m t een m i s d a a d tegen de mensheid, een soort misdrijf d a t v o o r de tweede wereldoorlog niet was o n d e r k e n d en dan o o k in geen enkel w e t b o e k v a n s t r a f r e c h t noch in de r e gels v o o r het v o l k e n r e c h t v o o r k w a m .

H e t is in 1 9 6 8 opnieuw d o o r de V . N . aangewezen als een specifieke en onv e r j a a r b a r e m i s d a a d , m a a r dit is nog niet d o o r de verschillende landen ger a t i f i c e e r d . I n het bijzonder in W e s t D u i t s l a n d , w a a r de meeste schuldigen wonen en processen aan de gang zijn, w o r d t de naaste h a n d l a n g e r v a n Eichmann, b.v.

K r u m e y , als een overtreder v a n het c o m m u n e recht en dan nog zeer l a n k m o e d i g b e h a n d e l d .

In de z a a k te D a r m s t a d t tegen e l f SS-ers van Einsatzgruppe C, Sonderk o m m a n d o 4 a , beter b e k e n d als het B a b i J a r - o r o c e s , h e e f t de president dr. P a u e t nog eens u i t d r u k k e l i j k gezegd d a t dit „geen politiek proces en o o k geen proces tegen oorlogsmisdadigers, m a a r een gewoon s t r a f r e c h t proces w a s " . E r zijn in deze s t r a f z a a k , die 14 m a a n d e n duurde, w a a r 1 7 5 getuigen o p t r a d e n en het ging om de 3 3 . 7 7 1 s l a c h t o f f e r s , die eind september 1 9 4 1 in de k l o o f B a b i J a r bij K i ë w w a r e n v e r m o o r d , zeven S S F ü h r e r t o t s t r a f f e n v a n 15 t o t 4 j a a r v e r o o r d e e l d , allen als c o m m u n e m o o r denaars o f medeplichtigen. V e r w i j zing n a a r de m a s s a m o o r d v a n de n a zistaat w e r d niet toegelaten.

D e vrijspraak v a n de beruchte n a z i rechter R e h s e in W e s t - B e r l i j n heeft meer a a n d a c h t g e t r o k k e n , vooral Rehse's r e c h t v a a r d i g i n g ' : „ I k ben nog overtuigd dat de in H i t i e r s n a a m en met mijn m e d e w e r k i n g uitgesproken doodvonnissen juist w a r e n . " D r . R o b e r t K e m p n e r , destijds A m e rikaans a a n k l a g e r in de N e u r e n b e r -

ger processen, die te F r a n k f o r t als eetuige-deskundige is gehoord in het nieuwe proces tegen de E i c h m a n n t r a w a n t e n K r u m e y en H u n s c h e , heeft er o p gewezen dat de v e r d a c h t e S S ers vele vrienden op hoge posten in de B o n d s r e p u b l i e k tellen, die zich inspannen om hen niet hun s t r a f te l a ten uitzitten, v a a k wegens de b o t e r die die hooggeplaatste vrienden z e l f op hun h o o f d hebben.

D e revisie v a n het grote A u s c h w i t z proces . o o m nog. I n augustus 1 9 6 5 zijn m a a r 17 beklaagden t o t t o c h al lichte s t r a f f e n veroordeeld. A c h t v a n hen, onder wie d e o n d e r - c o m m a n d a n t M u l k a en de apotheker C a p e sius, zün allang weer v r i j .

H e t t e k e n t het rechtsbewustzijn in en om B o n n d a t een j o n g e v r o u w , die bondskanselier Kiesinger door e oorvijg aan zijn welvoorziene n a z i verleden herinnerde, binnen 2 4 uur t o t een j a a r w e r d veroordeeld.

N a t u u r l i j k gaan er in W e s t - D u i t s land o o k andere stemmen o p , t o t in de bondsregering toe. D e minister v a n justitie, H e i n e m a n n , is tegen v e r j a r i n g v o o r m o o r d ; o o k hij o n d e r scheidt geen misdaden tegen de mensneid bij de berechting.

Zeer veel mensen in het Duitse openbare leven willen v a n dit o n d e r scheid niets weten. M e n w e r p t zich over de R i j n dan o o k m a a r al te graag op de kwestie v a n het juist a c h ter en in het nieuws gebrachte o p treden v a n de N e d e r l a n d s e militaire m a c h t in Indonesië.

W i e „ N o o i t meer A u s c h w i t z " t o t zinspreuk heeft, wijst u i t e r a a r d o o r log a f en w a a k t v o o r elk oorlogsgev a a r . N i e t in de laatste plaats, o m dat oorlog gruwelen meebrengt en zg. excessen. W i j weten zo l a n g z a m e r h a n d wel d a t de ene o o r l o g v o e rende natie niet b r a v e r is dan de a n dere. D a a r o m is bij elk g e w a p e n d c o n f l i c t een noodsignaal op zijn plaats.

H e t systeem en de o m v a n g v a n de m i s d a a d tijdens de tweede w e r e l d ooi log hebben, het b l i j k t uit het v o o r afga ande, een nieuw begrip geschaprn d a t nog niet eens d o o r de nauwst i.rbii b e t r o k k e n e n w o r d t e r k e n d . D u i zenden en duizenden n a z i m i s d a d i gers lopen r o n d , actief en wel en een groot deel v a n hen zal d a t blijven doen, o o k al g a a t de verjaring niet door.

Geen enkel argument houdt tegen de dringende eis t o t v o o r t g a a n d e b e rechting stand. Allerminst het i e i t dat er gruwelen in de oorlog, in het bijzonder in de k o l o n i a l e oorlog zijn gepleegd en nog bestaan. J u i s t de schrijvende en schreeuwende a d v o c a ten v a n de H i t l e r m o o r d e n a a r s gaan

v o o r een o o r l o g s p r o v o c a t i e niet o p zij en sturen m a a r al te v a a k op een r e v a n c h e - o o r l o g a a n - als zij de kans m a a r krijgen. D e Westduitse justitie die nog zopas de c o m m a n d a n t v a n Ebensee en de G e s t a p o c h e f in N o o r wegen v r i j s p r a k , h e e f t alle gelegenheid de oorlogsmisdaad te bestrijden.

D o o r r e c h t te doen en w e l a a n de v e le z w a a r b e l a s t e nog ongestrafte S S ers. D e B o n d s d a g k a n zich i n d e r d a a d v a n de o o r l o g s - en n a z i - m i s d a a d dist a n c i ë r e n : d o o r de v e r j a r i n g o p te heffen.

I n het N e d . Isr. W e e k b l a d v a n 3 1 - 1 ' 6 9 t r o f f e n wij het volgende verslag aan:

Auschwitz-Herdenking O n d a n k s de begrijpelijke huivering v a n velen b de idee v a n een reünie v a n de weinigen die het v e r s c h r i k k e lijke, d a t A u s c h w i t z w a s , hebben overleefd, heeft het Nederlands A u s c h w i t z C o m i t é afgelopen z o n d a g , a a n de v o o r a v o n d v a n de v i e r e n t w i n tigste v e r j a a r d a g v a n de bevrijding v a n het k a m p A u s c h w i t z , een h e r d e n k i n g s a v o n d georganiseerd, die in alle o p z i c h t e n voldeed a a n de eisen die men a a n z o ' n a v o n d m a g stellen.

V e r l e d e n , heden en toekomst, respectievelijk de herdenking v a n hen die o m k w a m e n , de a a n k l a c h t over de v e r z o r g i n g v a n hen die het o v e r l e e f den, en de w a a r s c h u w i n g v o o r het fascisme, kregen alle hun beurt.

D e heer C h . S t o r o s u m s p r a k de J i z k o r uit, n a d a t drs. E v a T a s de a v o n d geopend h a d . H e t belangrijkste p u n t v a n de a v o n d was evenwel de t o e s p r a a k v a n de A m s t e r d a m s e p s v c h i a tei d r . E . de W i n d , die de n a d r u k legde o p de „ f u s i e " in de mens tuss.-n liefde en h a a t . H e t n a t i o n a a l - s o cialisme v o r m t het beste v o o r b e e l d v a n de o n t m e n g i n g : de liefde v o o r de eigen groep, en de h a a t v o o r al wie d a a r niet toe b e h o o r t . D e agressie v a n de, na de Eerste W e r e l d o o r l o g gedesillusioneerd n a a r huis teruggekeerde D u i t s e soldaten, h e e f t zich geuit in het gedrag v a n hun, volwassen geworden, kinderen in de T w e e d e W e reldoorlog. E c h t e r o o k bij hun slachto f f e r s v o n d deze ontmenging p l a a t s ; j a r e n l a n g hebben zij hun agressie m o e t e n o n d e r d r u k k e n . D e geestelijke schokken, daardoor veroorzaakt, kunnen niet v e r h o l p e n w o r d e n d o o r het o p t r e k k e n v a n de financiële uitkering t o t ƒ 1 9 4 , — per w e e k . Z o w e l de illegaliteit als de D u i t s e joden k o men er veel beter a f dan de N e d e r la idse j o d e n en de zigeuners, zoals dr. D e W i n d a a n de h a n d v a n p r a k tijkgevallen illustreerde. Bijzondere n a d r u k legde hij o p de jongeren, die in de oorlog alle betuiging v a n liefde hadden m o e t e n missen. H e t K u n s t m a a n d o r k e s t met als solohoboist H a n de V r i e s , en leerlingen v a n de A m sterdamse A c a d e m i e v o o r D r a m a t i sche K u n s t v e r z o r g d e n het culturele gedeelte v a n deze a v o n d .

S. : :

Begrip is eerste voorwaarde B i j herhaling krijgen wij k l a c h t e n over de a f w e r k i n g v a n de R i j k s groepsregeling Oorlogsslachtoffers.

"Wat gebeurt er nu precies?

L m a n d schrijft een b r i e f om zich a a n te melden. E n i g e dagen later k o m t er a n t w o o r d . , U w geval is genoteerd; u k u n t b i n n e n k o r t formulieren verw a c h t e n . ' E i n d e eerste episode.

Anders ligt het met gevallen die al gemeid z " n en zelfs al een ondersteuning o n t v a n g e n . H u n gegevens m o e ten eerst n a a r A r n h e m w o r d e n gestuurd om d a a r bekeken te w o r d e n .

W a n n e e r zo een geval n a a r de m e d i sche o f sociale commissie w o r d t d o o r gestuurd, treedt een w a c h t t i j d in w a a r v a n wij de duur nog niet uit e r varing K e n n e n . E e n a m b t e n a a r , die h i e r n a a r w e r d g e v r a a g d , sprak v a n 6 t o t 1 2 m a a n d e n . E e n mooi v o o r uitzicht.

W i j hebben ons licht eens opgestoken O D het ministerie zelf, m a a r veel w i j zer zijn wij er niet geworden. W i j hopen er over enige tijd nog eens heen te gaan o m er enige concrete gevallen v o o r te leggen.

N o g altijd is het ons niet geheel duidelijk w a t m e n onder de zg. v e r r u i ming v e r s t a a t . D a t men bij de uitkering het m a x i m u m v a n ƒ 1 9 4 , — per week v o o r 1 0 0 % k a n bereiken b e tekent niet d a t dit in de p r a k t i j k veel zal v o o r k o m e n . W a n n e e r men b . v . een salaris v a n ƒ 2 5 0 , — p . w . heeft genoten kan t o t deze m a x i m u m - u i t kering worden overgegaan.

Rijksgroepsregeling Oorlogsslachtoffers E r schijnt nog steeds grote v e r w a r ring te bestaan over bovengenoemde regeling.

1 . D e z e regeling geld alleen en uitsluitend v o o r personen, die door lichamelijke o f geestelijke m o e i lijkheden niet meer o f gedeeltelijk niet meer in hun onderhoud k u n nen voorzien.

2. E v e n e e n s geldt dit v o o r hen die d o o r geestelijke o f lichamelijke moeilijkheden extra financiële lasten hebben.

M e n k a n het volgende d o e n : W e n d t u schriftelijk t o t de gemeentelijke Sociale D i e n s t v a n uw plaats van i n w o n i n g . V o o r A m s t e r d a m is dit M a r n i x s t r a a t 3 1 5 — 3 1 7 .

U w b r i e f m o e t k o r t zijn en behoeft alleen m a a r n a a m en adres te b e v a t -

N o g altijd b l i j k t d a t de a m b t e n a r e n , die zijn belast met de uitvoering, onv o l d o e n d e zijn geïnstrueerd hoe zij o n z e mensen tegemoet moeten t r e den. H e t g a a t niet o m de financiële hulp alleen. Z i j hebben meer nodig.

Begrip! Begrip! Begrip!

H e t zijn mensen die l a n g z a a m in een put ziin g e z a k t . Zij proberen hun k o p b o v e n w a t e r te houden, m a a r slagen d a a r meestal niet in. M e n m o e t deze mensen tegemoet treden met gevoel v o o r alles w a t zij ondergaan hebben en nog ondergaan. H e t is echter niet g e m a k k e l i j k en wij benijden de a m b tenaren niet die deze moeilijke k w e s ties moeten oplossen.

H e t sociale probleem is geen o p t e l sommetje v a n twee en twee is v i e r .

H e t is m e e r . H e t g a a t niet a a n o m tegen een oud-gevangene te zeggen: u w C . A . O . - l o o n was zoveel, u hebt nu d a t , dus k o m t u v o o r deze regeling niet in a a n m e r k i n g .

E r m o e t met overtuiging worden gez o c h t hoe deze m a n o f v r o u w aan een zo hoog mogelijke uitkering k a n k o m e n . O n z e mensen mogen m e t hun ellende niet op de r a n d v a n het m i n i m u m blijven leven. O m hen te helpen dient de overheid behoorlijk in de z a k te tasten en te zorgen dat deze mensen eindelijk o n b e k o m m e r d k u n n e n leven. Alleen d o o r zulk een benadering kunnen de enkele h o n derden slachtoffers worden geholpen.

J o s Slagter

ten en de mededeling d a t u v o o r de Rijksgroepsregeling Oorlogsslachtoffers in a a n m e r k i n g wenst te k o m e n .

U k u n t verder direct opgeven door w e l k e instantie u geholpen wenst te w o r d e n . U k u n t uit drie k i e z e n : o) de gemeentelijke sociale dienst; b) Joods Maatschappelijk W e r k ; c) S t i c h t i n g 4 0 — 4 5 .

H i e r v o o r b e h o e f t u slechts een k o r t zinnetje a a n u w brief toe te voegen, zoals , I k wens mijn geval d o o r . . . . behandeld te zien'.

J . S.

De Commissie van Advies V a n het ministerie v a n C R M o n t v i n gen wij bericht over de samenstelling v a n de Commissie v a n Advies, die onduidelijke gevallen inzake de Rijksgroepsregeling Oorlogsslachtof-

fers te beoordelen zal krijgen. A l g e meen v o o r z i t t e r v a n de commissie is ds heer A . v a n E m d e n te D e n H a a g .

Secretaris is de heer N . F . H a r t l a n d , Jansbinnensingel 2 0 t e A r n h e m .

Als ambtelijke adviseurs zijn a a n de commissie toegevoegd drs. L . L a m e r s ( p l a a t s v e r v a n g e r drs. H . J . M . B r o e k huyse) en de heer P . Versteeg. D e l e den v a n de commissie ziin m e t tussen h a a k j e s hun p l a a t s v e r v a n g e r s : m r . G . C h . Aalders te D o r d r e c h t (plv. C. Mulder, Utrecht), dr. J . M . Appelman, Den H a a g ; dr. J . Z. Baruch, Amsterdam (I. L. Palache, A'dam); m r .S. B o a s , A ' d a m (mr. M . Drielsma, Den H a a g ) ; dr. E . A . C o h e n , A r n h e m ; dr. S. Herzberg, A'dam; ( G . Hirsch, A'dam); W . Hesselink, arts, D e n H a a g ; J . H . J . Kersten, A'dam; (mr. H . J . P. v. Meerendonk, A m sterdam) ; mej. P. A. Vomberg, A'dam; ( J . Glaser, Den H a a g ) ; d r . J . A . Weijel, A ' d a m (heeft b e dankt); mevr. H . G . M . Wichers—Dutilh, Den Haag; ( J . T h . Vermeulen, D e n H a a g ) .

O o k nu n i e t naar Polen H e t Nederlands Auschwitz Comité heeft besloten om zijn v o o r z i t t e r , de heer J . Slagter, die lid is v a n het I n ternationaal Auschwitz Comité ook r i e t n a a r de uitgestelde bijeenkomst in A u s c h w i t z , die was uitgeschreven v o o r 2 2 februari, a f te v a a r d i g e n . D e reden is het onverminderde antisemitische optreden v a n de Poolse regering en het feit dat het I . A . K . zich d a a r v a n nog steeds niet h e e f t gedistancieerd.

H e t N . A . C . heeft behalve het secret a r i a a t v a n het I . A . K . te W a r s c h a u o o k de comité's v a n Israël, O o s t e n rijk, België en F r a n k r i j k , die eveneens een ander beleid wensen, v a n zijn besluit o p de hoogte gesteld.

Intussen hebben niet alleen nog meer burgers v a n J o o d s e a f k o m s t P o l e n moeten v e r l a t e n , m a a r b l i j k t o o k een zg. humoristisch blad d a a r o v e r g r a p jes te m a k e n . H e t te L o d z verschijnende w e e k b l a d K a r u z e l a d r u k t e in zijn n u m m e r v a n 15 j a n u a r i een p a gina o n v e r v a l s t antisemitische c a r i caturen a f onder de titel „ D e a f g e dwaalde emigrant". D i t kan onze v e r o n t w a a r d i g i n g en ons protest t e gen de antisemitische activiteiten v a n P o o l s e instanties slechts versterken.

T r a n s p o r t uit Bergen-Belsen V a n bevriende zijde o n t v i n g e n wij de hieronder a f g e d r u k t e lijst, die is o p gesteld door het V e r b a n d der J ü d i schen G e m e i n d e n in der D D R . H e t betreft hier de 6 1 bekende n a m e n v a n de 6 8 mensen, die b e g r a v e n liggen o p een J o o d s e b e g r a a f p l a a t s in T r ö bitz, een klein p l a a t s j e ten N . W . v a n Dresden. D e z e mensen w a r e n in april 1 9 4 5 , enkele dagen v o o r de b e vrijding v a n Bergen-Belsen, o p t r a n sport gesteld n a a r Theresienstadt. Z i j zijn d a a r n o o i t a a n g e k o m e n . Z i j k w a m e n niet verder dan T r ö b i t z , w a a r zij n a a r het b e r i c h t luidt, nog enige tijd zijn v e r z o r g d . Zij w a r e n evenwel z o uitgeput d a t zij k o r t d a a r o p zijn gestorven, de laatste o p 18 j u n i 1945.

D e 6 8 hier bedoelde mensen werden begraven o p het plaatselijke e r e k e r k h o f v o o r de s l a c h t o f f e r s v a n het f a s cisme. L a t e r is er even buiten T r ö b i t z een b e g r a a f p l a a t s ingericht en goed onderhouden alleen v o o r de slachto f f e r s v a n dit t r a n s p o r t .

I n n o v e m b e r h a d te Dresden een grote bijeenkomst p l a a t s ter herdenking

Vrienden helpen H o e k a n dat? v r a g e n o.a. de directeuren v a n de scholen, w a a r ons h e r denkingsblad w o r d t verspreid — zonder kosten v o o r de school.

D a t k a n , o m d a t o n z e vrienden helpen, v a n heinde en v e r .

Tijdens het j a a r l i j k s e K e r s t d i n e r v a n de verzetsgepensioneerden w e r d na een oproep v a n de heren B . K u s t e r en J . J . R e n e s liefst ƒ 2 1 2 , 0 5 v o o r onze herdenking o p t a f e l g e b r a c h t .

E e n v a n onze k a m p i o e n - v o o r v e c h ters, m e v r o u w Lien v a n A m e r o n g e n , bleef niet a c h t e r en b r a c h t o p één lijst al ƒ 1 8 3 , 5 0 bijeen.

M e n helpt niet alleen v a n u i t N e d e r l a n d . E r was geen p l a a t s meer v o o r in het herdenkingsnummer, m a a r u m a g het best w e t e n : onze vaste ,starter', Y . R . in N e w Y o r k , h a d nog v o o i de k a a r t e n te k o o p w a r e n al t w e e m a a l v i j f dollar o v e r g e m a a k t .

O m d a t wij n o o i t mogen vergeten. V e len v a n u hebben deze vrienden al nagevolgd. W i j d a n k e n u hier allen gezamenlijk. U krijgt ieder persoonlijk nog a n t w o o r d .

E n zij die nog niet hebben gestort?

D i e doen het nog v a n d a a g . U ziet het weer in dit n u m m e r . H e r d e n k e n en w a a r s c h u w e n ; het is allebei nodig en het kost allebei geld. U was al v a n plan ons te helpen — w a c h t niet l a n ger.'

Biidragen t.n.v. N . A . C . , postgiro 29 30 87.

V o o r A m s t e r d a m m e r s : gem.giro N 5500.

v a n de K r i s t a l l n a c h t , H i t i e r s eerste p o g r o m . D a a r traden o o k de uit Nederland a f k o m s t i g e zangeres L i n J a l dati en h a a r m a n , de pianist E b e r h a r d R e b l i n g o p , die ons al deze gegevens v e r s c h a f t e n . D e dag na de b i j eenkomst t r o k een g r o o t a a n t a l m e n sen, v a n wie velen v o o r deze gelegenheid uit het buitenland w a r e n gek o m e n , n a a r de b e g r a a f p l a a t s v a n Tröbitz. Nederlanders waren daar niet b i j .

O o k wij weten niet o f het

bestaan

v a n deze b e g r a a f p l a a t s in N e d e r l a n d b e k e n d is. W i j menen er goed a a n te doen alle n a m e n die z i c h o p de g r a f stenen bevinden hier a f t e d r u k k e n .

E r zijn stellig heel w a t N e d e r l a n d s e bij, soms iets v e r b a s t e r d , zoals b . v .

L e e n d e r t Schijveschuurder. E r zullen er onder o n z e lezers zeker zijn die n a m e n h e r k e n n e n en nu weten d a t de b e t r e f f e n d e personen een graf hebben gekregen. E r w a r e n twee j o n ge kinderen b i j ; de oudste dode was 74.

Geb.datum 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

37.

38.

39.

40.

41.

42.

43.

44.

45.

46.

47.

48.

50.

51.

52.

54.

55.

56.

57.

60.

61.

62.

63.

64.

Szöka—Rider, Etel Stein, L a j o s S a l t i e l — E j a t e n i e , Elies B e r g — H a n f , Frederike Rothschild—Heilbronn, Meta Bernath—Silber, Lina Sonneberg, K a r l Saltiel, Benno W e i n b e r g , Siegfried Sarfarty, Anna F r i e d m a n n , Isedor Deutsch—Berger, Erna Parawa, Abr. Sam Lichtenstadter, R u t h Korngold, Feiwel Abraham—Goldschmied, Beate Sandelofsky—Wolf, Rosa Abrahams, Mickel Lerie—Ede, Lea Bireshek, Moses Sarfaty, Michel Goldberg, Rudolf L e r i e , Louis Hontilio?, Lea Herzka, Katharina Jessurun, R o s e t t e Zaak—Franken, Josephi/Lilly Presseisen—Speelmann, Flora Pollakoff, Samuel D r .

Lederer, E l i s a b e t h Graerlbaum, M a x Freudenberger, Lulius S c h y r e s c h n u r d e r , Leendert Salomon, Gottlieb A d l e r , Iszo Schwarz—Kraus, Olga Pront—Gehen, Celina Hochfeld, Jacob S c h w a r z , Agnes Morali, Alfred D r .

K o t t e k , Anneliese Kottek, Salomon D r .

Osterreicher—Laquer, Gerda Farkas, Erwin Korretz, Levi Livaz, Ascher Spitzer, Alfons Blumenthal, W a k e r Bamberger—Prinz, Margarete Oesterreicher, F e l i x D r .

Zucker—Elsass, Ella Hein, Abram Hollander, James Mantel, Fr. Rothner—Shor, Sara Mantel, Samuel Engel, K l a r a Daniël, Rachel Miller, K l a r a

16. 1.1872 22.10.1884 10. 3.1871 6. 6.1895 28.10.1885 17. 7.1887 27. 2.1904 30. 6.1897 3. 4.1906 1908 18. 7.1911 29. 1.1877 onbek.

23. 9.1922 13. 3.1885 18. 9.1904 9. 6.1939 11. 2.1927 28.10.1910 4.11.1912 1911 23. 9.1914 15. 2.1891 1889 8. 5 . 1 9 1 1 29. 7.1908 24. 1.1901 15.10.1892 1. 5.1895 onbek.

5. 7.1901 28. 1.1885 4.11.1887 10. 2.1872 23.11.1892 26. 4.1881 18. 8.1915 4. 3.1911 17. 7.1929 14. 5.1888 4. 6.1909 23. 6.1894 9. 1.1906 17. 5.1939 2. 6.1894 20.11.1930 28.11.1889 19.11.1897 10. 9.1920 onbek.

10. 7.1898 1884 1. 5.1897 onbek.

27. 5.1926 75 jaar 9. 4 . 1 9 1 0 55 jaar onbek.

Sterfdatum 1.5.1945 2.5.1945 2.5.1945 2.5.1945 1.5.1945 2.5.1945 4.5.1945 7.5.1945 7.5.1945 9.5.1945 9.5.1945 9.5.1945 11.5.1945 14.5.1945 14.5.1945 21.5.1945 14.5.1945 14.5.1945 14.5.1945 14.5.1945 14.5.1945 4.6.1945 17.5.1945 15.4.1945 17.5.1945 17.5.1945 17.5.1945 20.5.1945 20.5.1945 20.5.1945 21.5.1945 22.5.1945 22.5.1945 22.5.1945 22.5.1945 25.4.1945 26.5.1945 28.5.1945 26.5.1945 31.5.1945 30.5.1945 30.5.1945 31.5.1945 2.6.1945 3.6.1945 5.6.1945 7.6.1945 7.6.1945 8.6.1945 9.6.1945 8.6.1945 13.6.1945 25.4.1945 15.6.1945 12.6.1945 17.6.1945 17.6.1945 18.6.1945 21.6.1945