Auschwitz Bulletin, 1969, nr. 03 Maart/April

nederlands auschwitz comité

13de jaargang, nr. 3. maart-april 1969 secr.:

victorieplein

gem.giro N 5 5 0 0

Waarom geen vaste uitkering?

D i t schreef h e t N e d e r l a n d s A u s c h w i t z C o m i t é o p 1 2 m a a r t a a n de comissie v o o r C R M der T w e e d e K a m e r : H o e w e l h e t n o g te vroeg is om een duidelijk beeld te hebben v a n de wijze v a n hulpverlening en de hoogte v a n de bedragen in v e r b a n d m e t de uitvoering v a n h e t K . B . d.d. 7 - 1 1 - 1 9 6 8 , V e r r u i m i n g W e t Rijksgroepsregeling O o r l o g s s l a c h t o f f e r s (vervolgden) 1 9 4 0 - 1 9 4 5 , meent het N . A . C . toch enige o p m e r k i n gen t e moeten m a k e n in h e t belang v a n hen v o o r w i e het optreedt.

1 . H e t is ons gebleken d a t de ambtenaren die m e t de uitvoering zijn belast nog o n v o l d o e n d e zijn geïnstrueerd, z o d a t de b e t r e f f e n d e belanghebbenden niet direct kunnen w o r d e n geholpen o f o p een schriele en onvoldoende m a n i e r .

2 . H e t N . A . C . protesteert tegen de wijze w a a r o p de regering meent de inf o r m a t i e s over h e t s l a c h t o f f e r te moeten inwinnen en w a a r m e e onbegrip en o n w e t e n d h e i d w o r d e n gedemonstreerd.

H e t s l a c h t o f f e r krijgt een v i j f t a l lijsten toegezonden en m o e t in principe deze lijsten invullen en geestelijk v e r w e r k e n . H i j o f zij k a n daarbij zonodig de hulp v a n een v a n drie instanties inroepen. E r is ons v e r z e k e r d d a t nog meer lijsten zullen v o l g e n ! M e n m o e t w e l elk begrip v o o r de geestelijke toestand v a n de s l a c h t o f f e r s missen o m zoiets te k u n n e n uitdenken.

3 . H e t N . A . C . is v a n mening d a t alles t e log en te ambtelijk is a a n g e p a k t .

H e t h e e f t v e r d e r de sterke indruk d a t alle d r u k t e over verruiming slechts z a l n e e r k o m e n o p een geringe verhoging v a n de reeds door de regering v i a h a a r diverse organen b e t a a l d e uitkeringen.

4.

H e t N . A . C . meent d a t h e t a a n t a l s l a c h t o f f e r s d a t N U v o o r deze u i t k e ringen e t c . in a a n m e r k i n g k o m t de duizend niet z a l overschrijden.

5 . H e t N . A . C . stelt v o o r , t e r vermijding v a n ambtelijke r o m p s l o m p , alle s l a c h t o f f e r s in kwestie (ongeacht hun i n k o m e n ) een maandelijkse uitkering te verstrekken v a n b . v . ƒ 7 0 0 , — . D i t w a t b e t r e f t overlevenden v a n vernietigingskampen, e x p e r i m e n t e n - b l o k k e n e t c . V e r d e r bepleit h e t N . A . C . h e t t o e passen v a n bijzondere uitkeringen, zoals de P u t t e n a r e n , J e h o v a - g e t u i g e n en gijzelaars die N U o n t v a n g e n . I n 1 9 7 5 z a l het bij de b a n k L i p p m a n n - R o s e n t h a l opgepotte k a p i t a a l de regering v o o r dit alles meer d a n ruimschoots schadeloos stellen.

6 . H e t N . A . C . a c h t h e t een ernstige n a l a t i g h e i d d a t de regering h e t o p geen enkele wijze in de voorbereiding en uitvoering v a n bovengenoemd K . B . heeft gekend.

w i j w e e r allen,

in

woonplaats,

zijn

of haar

herdenking In

v a n onze

Amsterdam

gaan

ieder

naar de

doden. wij mee met de

stille t o c h t n a a r d e D a m . V e r t r e k o m 18

u u r 3 0 v a n d e N a s s a u k a d e bij d e

Bosboom Het

Toussaintstraat.

Nederlands

zal bloemen monument.

Auschwitz

Comité

l e g g e n bij h e t N a t i o n a l e

postgiro

293087

amsterdam-z,

N.A.C.

red.: amsteldijk 2 3 , amsterdam-z.

Brief naar h e t Binnenhof

O p 4 mei gaan

3 2 ' , amsterdam-z.,

bankrek.: AMRO, bijk. van b a e r l e s t r a a t ,

stille tocht op 4 mei

Kanttekening bij ons protest

O n z e b r i e f , d i e d o o r d e hele d a g b l a d p e r s is g e b r a c h t en h i e r n o g eens w o r d t a f g e d r u k t , is n a a m p e l e b e s p r e k i n g in o n s c o m i t é n a a r d e v o o r z i t t e r v a n de v a s t e c o m m i s s i e v o o r C R M v a n de Tweede K a m e r gestuurd. D a t is n i e t g e b e u r d , o m d a t w i j z o m a a r eens l e k ker wilden kankeren. N e e n , de praktijk v a n e l k e d a g h e e f t o n s e r t o e g e b r a c h t . L e g i o zijn de k l a c h t e n , d i e w i j h o r e n en w a a r v a n d e betreffende ambtenaren donders goed op de h o o g t e zijn. Z i j z i t t e n e r z e l f o o k m e e , d a a r h u n i n s t r u c t i e s z o b e p e r k t zijn d a t e r geen s p r a k e is v a n b e h o o r l i j k e a r m s l a g .

W a t e e n A O W - u i t k e r i n g is w e e t i e d e r v a n u. I n d e z e d u r e tijd k a n n i e m a n d d a a r v a n l e v e n . H e t is e c h t e r een feit d a t v e l e n , z e l f s zeer velen v a n onze o u d - g e v a n g e n e n en n a gelaten betrekkingen d a a r v a n moeten leven.

L a t e n w i j n i e t v e r g e t e n d a t m e i 1 9 4 5 bijna 2 5 j a a r g e l e d e n is. N a t u u r l i j k b e s t a a t e r een b i j s t a n d s w e t , m a a r d a a r m e e is v e t h a n s geen k e u k e n m e e s t e r . O n z e z i e k e n z i t t e n moeilijk en v a a k z e e r m o e i l i j k . D e w e t z e g t : je krijgt z o v e e l p r o c e n t v a n je l a a t s t v e r d i e n d l o o n , z o d a t een z i e k e m i n d e r i n p l a a t s v a n m e e r i n k o m e n heeft. E e n ieder begrijpt t o c h d a t er in z o e e n g e v a l m e e r n o d i g is.

N u k o m t e r h u l p v a n d e v e r r u i m i n g en d a n blijkt d a t t o t n u t o e eigenlijk n i e m a n d s u i t kering wezenlijk w o r d t verhoogd. Bedragen v a n v i j f t i g o f zestig gulden p e r m a a n d meer, m a a r o o k v a n 7 0 o f 8 0 gulden p e r drie m a a n d e n , laten de zieke geen speelruimte.

I n 9 9 v a n d e 1 0 0 g e v a l l e n is h e t C . A . O . l o o n n i e t h e t reële i n k o m e n . P a v e r d i e n d e iets e x t r a , m o e v e r d i e n d e iets e x t r a . M a a r n u p a o f m o e z i e k is, h e e f t h e t g e z i n p l o t seling een v e e l l a g e r i n k o m e n . V o l g e n s d e w e t m a g je n i e t z w a r t v e r d i e n e n , m a a r v o l gens d i e z e l f d e w e t m a g je o o k d e b e l a s t i n g niet o n t d u i k e n . H o e is n u d e p r a k t i j k ?

M u l t a t u l i s p r a k o v e r de k r u i d e n i e r s g e e s t v a n h e t g e z a g . D i e k r u i d e n i e r s zijn e r n o g steeds.

Verruiming, ja . . . . m a a r voorzichtig, het s l a c h t o f f e r m o c h t eens s t i k k e n in h e t v e t .

R e k e n e n , n o g eens b e r e k e n e n e n d a n s t a a t de wijzer g a u w o p r o o d . W i j v e r l a n g e n , w i j eisen d a t o n z e s l a c h t o f f e r s v a n d e r a n d v a n het bestaansminimum w o r d e n w e g g e t r o k k e n en o v e r g e b r a c h t n a a r een w a t b e t e r l e v e n , z o n d e r d e g r o t e dagelijkse z o r g e n . D a a r o m ons v o o r s t e l t o t v e r b e t e r i n g D I R E C T z o n der poespas v a n formulieren en lange w a c h t tijden. O v e r de f o r m u l i e r e n z e l f en d e v r a g e n d a a r i n is heel w a t te z e g g e n . M i s s c h i e n w i l l e n d e p s y c h i a t e r s o n d e r s o n s d a a r eens w a t u i t v o e r i g e r o v e r s c h r i j v e n ; zij h e b b e n v a a k m e t de gevolgen ervan te maken.

D e p r a k t i j k is d a t v e l e n z o n d e r h u l p n i e t u i t k o m e n . O f je p s y c h i s c h g e s t o o r d o f m e e r d a n 8 0 j a a r b e n t , de f o r m u l i e r e n w o r d e n je t o e g e s t u u r d . E r zijn e r d i e z e o n i n g e v u l d t e r u g s t u r e n , a n d e r e n smijten z e w e g e n v e len k r i j g e n een i n z i n k i n g . Is d a t a l l e m a a l n o d i g ? E n is d i e , g r i j p s t u i v e r ' m e e r al d i e inspanning en ontzetting w a a r d ?

Als dit ,verruimingsbesluit' de bedoeling h e e f t v e r l i c h t i n g te b r e n g e n , d a n z a l e r u i t een heel a n d e r v a a t j e g e t a p t m o e t e n w o r den.

JOS SLAGTER

Ook na H e i n e m a n n geen verjaring! „ W i j doen een beroep op u uw invloed aan te wenden o p d a t p a r l e ment en regering de misdaden v a n het naziregiem o n v e r j a a r b a a r v e r k l a r e n " , aldus een organisatie v a n het Duitse antifascistische verzet in een felicitatiebrief aan d r . G u s t a v H e i n e m a n n . I n d e r d a a d heeft H e i n e m a n n , nog geen oresident en al geen minister van justitie meer, in zijn laatste functie een voorstel t o t o p h e f f i n g der verjaring bij de B o n d s d a g ingediend.

D a t was in augustus v a n het vorige jaar.

N a t u u r l i j k w o r d t er al veel langer in de B o n d s r e o u b l i e k op gewezen dat de b ' n a een eeuw oude bepalin°- over veriaring-na-twintig-jaar niet voor de nazi-misdaden mag gelden.

O n d e r velerlei a a n d r a n g (in N e d e r land niet alleen van het N . A . C . en oud-verzetsgroeperingen, maar ook v a n p a r l e m e n t en regering) werd op 25 m a a r t 1 9 6 5 de verjaringstermijn verschoven n a a r 31 december 1 9 6 9 .

M e n liet eenvoudig de termijn ingaan niet met het einde v a n de oorlog, m a a r met de volledige souvereiniteit en dus eigen r e c h t s p r a a k v a n de Bondsrepubliek in 1 9 4 9 ; sommigen zeiden dat het 1 9 5 5 moest zijn.

D i t a es alleen in v e r b a n d met m o o r d . A l l e andere martelingen en mishandelingen, r o o f en vernieling waren al in 1 9 6 0 v e r j a a r d v e r k l a a r d en worden sindsdien al niet meer vervolgd. :

N o g dit j a a r heeft dr. H e i n e m a n n het o n v e r d e d i g b a a r genoemd dat „men de gruwelijke m o o r d e n , die in zulk een reusachtig a a n t a l zijn geschied, van een b e p a a l d ogenblik a f buiten rechtsvervolging l a a t . I k v i n d dat wij tegenover de slachtoffers v e r plicht zijn deze daden uit te zoeken, wat voor s t r a f f e n dat o o k o p l e v e r t . .

W i j zijn m e d e v e r a n t w o o r d e l i j k v o o r w a t een nu l a n g z a m e r h a n d v a n het toneel verdwijnende generatie heeft gedaan. W i j kunnen niet uit onze eigen geschiedenis stappen . . " Aldus de man die nooit met de nazi's heeft gep a c t e e r d en die sinds zijn verkiezing op de hoogste post v a n de B o n d s r e publiek dan o o k al aan een t r o m m e l vuur v a n a a n v a l l e n heeft blootgestaan. D a a r o n d e r eigenlijk o o k v a n de vice-president v a n de Bondsdag J a e g e r , die v o o r o p h e f f i n g v a n de verjaring zou zijn, m a a r o o k v o o r een gedeeltelijke amnestie — juist v o o r de ergste gewelddaden. V o l g e n s J a e ger zou dat o o k al nodig zijn, o m d a t de centrale v o o r opsporing v a n n a z i misdaden te Ludwigsburg anders zou moeten worden uitgebreid. E n alle officieren v a n justitie en rechters zijn immers nodig wegens de toenemende criminaliteit en de , D e m o n s t r a t i o n s delikte' v a n de j e u g d ! „ N i e m a n d k a n

eraan twijfelen dat het o o k hier belangrijker is het heden dan het v e r leden te boven te k o m e n " , aldus deze p a r l e m e n t a r i ë r . J a e g e r wil noch v e r jaring noch vervolging. E e n andere volksvertegenwoordiger, neo-nazi, advocaat en Baden-Würtembergs L a n d d a g , S t ö c k i c h t , zegt dat in het D e r d e rijk het recht zo v a a k w e r d v e r t r a p t dat men v o o r a l een nieuwe rechtsinbreuk (zo noemt hij v e r v o l ging v a n de massamoord) moet v e r mijden. E e n C D U - B o n d s d a g l i d , B i r renbach, wil alleen bedrijvers v a n ,excessen" laten berechten.

Was A u s c h w i t z nu een exces o f alleen een nazi-gewoonte? D e Bayern Kurier, het blad v a n minister Strauss bepleit een ,zwijgwet' o t t e w e l z a n d erover.

Franz-Tosef Strauss zelf heeft tenslotte uitgevonden dat het „ D a u e r r e i -

nigungsprozess' m a a r eens m o e t o p h o u d e n ; anders zou „het rechtsbewustzijn v a n de mensheid a a n het wankelen worden gebracht."

D e senaat v a n de stad H a m b u r g heeft anderzijds nu o o k een i n i t i a t i e f voorstel bij de B o n d s r a a d ingediend om m o o r d noch v o l k e r e n m o o r d te l a ten v e r a r e n . H e t laatste begrip, zo afgrijselijk reëel in de H i t l e r t i j d , b e staat no<* steeds niet in de W e s t d u i t se w e t . ;

P r o f . J a s p e r s , die de door de V . N . omschreven vouserenmoord als onv e r j a a r b a a r in de Westduitse wet wilde zien opgenomen, is d o o d . D e o p v o l g e r v a n d r . H e i n e m a n n , die de verjaring bestreed, n a m zijn voorstel o v e r . H e t p a r o o l blijft actueel: n a z i misdaden mogen nergens in D u i t s land ooit v e r j a r e n .

Antisemitisme en n o g iets De

zwartste

krijgen. kwart

pessimisten

Hoewel

de

schijnen

e e u w zijn o p g e b l a z e n ,

semitisme

allang

synagoges

s t o n d in b r a n d

weinig

minder

president, vindt

delen voor

zijds

in

groepen

één s t a t e n l o o s

den

New Een

komt

en

is e r

tegen minderheden

verwachten.

Wij

aueen

en

nog

NPD, In

in

verbieden

West-Berlijn

Wenen

zal

en

en

Poolse

antisemieten

gedacht:

waarom

te

aantal voelen

weder-

w e e r bin i c n

wor-

Nederland

hoort

tegenstanders

zij n a a r genoeg

,sprekers zijn,

men

oordeel

een

nu

ervan

soort

hakenkruisen

op

synagogen

als o p h e t a f f i c h e in

van

er de

ac-

geluisterd enigen

dan

polidat

pro-semitisch zijn

alweer

De

steeds

komen

inzake

er

wel

de

Vlaanderen,

niet makkelijk

ling Deze

voor bij

ons de

wilde een

kunt

als

hebben.'

in h e t spel en d e z e

te corrigeren. voor

aanmerking

komen,

Je

kunt

is

alleen wil

de

groepsrege-

als

je

aan

be-

voldoet.

voorwaarden

een

teken,

grens met

blijkbaar

Zeeuws-

legaal

ope-

ereveld

2.

zijn

naar

en v o o r a l s n o g

burgemeester,

het de

zaak

onmogelijk

dezelfde

S S - t i j d , w a s in h e t p l a n n e t j e

schijnt

als in

g e k e n d en

e r w e l o r e n n a a r . H e t e r e v e l d is n u v a n

in

het

demonstraties

tegen

gaan

door

en

is

kloppartij

tegen

verzetsstrijders

en

medewerking

van

brugers, met

dat

het

ontaard

geheel

kort

re

voorzieningen

die

get

( a l l e s in

gaan

Het

die

zijn

nog-

voor

kunnen de

iemands

verband

met

ontstaan dat

je

krijgen

door

zo

het

andebudziekten

gebeurde

zoals

ziekten,

m?t

de m a a t s c h a p p e l i j k e

atie

van

lezen

op

bedrag

niets.

Pensioenwet

t r e k k i n g enz., alles echter de

een

maar

berust

Buitengewone

voorwaarden,

Goed

en

boven

in de

voorzien.

medische

nabe-

gedeeltelijk

40—45).

verhaaltje

de

of kunnen

voor

zoudt

de

het

onderhoud

extra-kosten

gehad

in

zijn

Bij

de N e d e r l a n d s e p e r s h e b b e n

en

moet in

vooral

hoorlijke

ik h e t o o k

voorwaarden

van

de

je

in

e.d.

maar

zeggen: maar

alleen

verzetsstrijders

zigespuis

b.v.

als j e h u i z e n h e b t . D a t

selijke

baan,

die

niet nodig,

al Nog

zeggen,

voor wijlen hun rotgenoten aanleggen. P l a a t -

De

wij

huur ontvangen

Frank-film

r e r e n d e c l u b v a n o u d - S S - e r s m e t een

maakt.

Rijksgroepsrege-

maals:

dicht

in h e t n i e u w s

te

waakzaamheid

waarover

vrienden direct

H i e r is een d e n k f o u t

niet

een

te halen. N e e n ,

,ik heb het

1. Men

Stekene,

voor

e e r d e r s c h r e v e n , is e c h t n o g n i e t o v e r .

waar-

je

echter

nazi-handlangers

Oorlogsslachtoffers,

s c h u w e n d en h o o p v o l t e g e l i j k . I n h e t p l a a t s -

is B e l g i ë

er

weelde.

verwarring

ling

paalde

Barcelona.

Toch

zij Een

Pensioen of uitkering?

net

geschilderd,

de A n n e

toen

dank

eens

anti-raket-raket-sys-

t e e m . M a a r bij o n z e z u i d e r b u r e n

dat

meer

beschuldigen niet

antisemieti-

Joden

de

en

Bel-

Volksunie

behandeld.

en

ik e r r e c h t o p h e b , w i l

tieke

in

en d i e n d e in

bleek

landverraders

is geen

De

niet w e r d

Kamerleden

zich

tevens

tegenvoorstel

zijn?

In

een

een

gnuivend

wij

eerst

keus

zowaar

hebben

zouden

daartoe

amnestie.

wetsontwerp

naar Wiesenthals opsomming van alweer tieve

de

geniepig

niet

ingezetene

met

doet

een

dan.

menige

dat

dergelijks

po-

l o o p t een a a n v r a a g o m de N a t i o n a l - en S o l te

voor

hield

ook

te A n t w e r p e n

o v e r de specialisten op dit gebied. Z e k e r , datenzeitung

gië

En

is. I e t s

sche b e t o g i n g

of

en dus t e g e n

spraken

snel geen

is.

weelde

Nabije

maar

dat

waakzaamheid

de

daar

bewijst

nodig

Poolse

gevoelens

Stekene

anti-

Franse

te v e r t r e k k e n

chauvinistische

geval

zaak

navolgt,

in m e t

Het

v o o r een g o e d e

York

XIV

politie.

cn eensgezind o p t r e d e n

dozijn

de v r e d e in h e t

naderbij

aangewakkerd,

haat te

niet

Een

zo heerszuchtig.

hen

slechts

in

Lodewijk

verhongeren. Zolang Oosten

viert het

hoogtij.

te

geen

nog

Argentinië.

die liefst

ue J o d e n

litici c n

weer in

gelijk

gaskamers

Ook

gelden

nagelaten

in n a u w

be-

verband

en f i n a n c i ë l é e

situ-

betrokkene. vrienden,

is e r g

belangrijk.

J.

S.

Gettograd G e t t o g r a d heette de oude J o o d s e w i j k v a n W a r s c h a u dat v o o r j a a r v a n 1 9 4 3 .

G e e n drie m a a n d e n eerder was de B l i t z k r i e g in S t a l i n g r a d stukgelopen.

W a r s c h a u ' s J o d e n w a r e n al v o o r n e gen tienden t o t as v e r b r a n d in T r e b l i n k a , toen de overgebleven jeugd de S . S . g e w a n e n d tegemoet t r a d . G e t t o grad was het niet v o o r hen en hun lotgenoten uit de o m t r e k alleen, m a a r v o o r heel P o l e n , v o o r het hele b e z e t te, gemartelde E u r o p a .

O n t e l b a r e getto's hebben de nazi's ingesteld. In al die getto's bestonden illegale bewegingen. U i t al die getto's ziin J o d e n o n t s n a p t en partisanen gew o r d e n . V e r z e t s d a d e n werden gepleegd en r u c h t b a a r , n a d a t het weghalen was begonnen en v o o r a l in de herfst v a n 1 9 4 2 . , D e J o d e n stonden o p , z o d r a zij begrepen dat de vijand hun vernietiging w i l d e ' , schrijft de historicus N a t h a n B l u m e n t h a l . O o k in P o l e n heeft dit tijd en dus slachtofrers gekost. E e n v a n de eersten die begrepen w a t het lot v a n de J o d e n zou zijn was M o r d e c h a i A n i e l e w i c z .

T o e n , al de leider v a n de opstand, betreurde hij de levendige culturele a c t i v i t e i t in de g e t t o j a r e n . „ W i j begrepen de nieuwe tijd n i e t , " meende A n i e l e w i c z in 1 9 4 3 . „ W e hadden onze jeugd moeten leren wennen aan het hanteren v a n s t a a l . W e hadden hen moeten d o o r drenken met een geest v a n w r a a k op de grootste vijand die de J o d e n en de mensheid ooit hebben g e k e n d . " T o c h begon de guerrilla in het W a r schause getto eigenlijk met het ' a a r 1 9 4 3 . D e Z O B , de J o o d s e S t r i j d o r g a nisatie, bestond toen al een m a a n d o f drie, het Antifascistische b l o k , de overkoepelende politieke organisatie, een h a l f j a a r langer.

V a n 18 j a n u a r i dateert de p r o c l a m a tie v a n de Z O B : „ J o d e n ! D e bezetter is aan de tweede etappe v a n j u l lie vernietiging begonnen. G a a t niet als schapen ter s l a c h t b a n k ! V e r d e d i g t u ! N e e m t een bijl, een mes in de h a n d , barricadeer uw huis. I n de strijd ligt de kans op redding.

Strijdt!"

A l t r d e n s het massatransport n a a r T r e b l i n k a v a n augustus ' 4 2 was er uit het o-etto een eerste oproep om s a m e n w e r k i n g n a a r de Poolse illegaliteit gezonden, helaas met weinig resultaat.

T o e n de Duitsers on 19 april het W a r s c h a u g e t t o binnenvielen, was de b e v o l k i n g g e w a a r s c h u w d om niet mee te gaan.

H e t v e r z e t was toen al niet meer v e r b o r g e n . O o k niet v o o r de Duitsers, die er blijkens hun t a n k s en a m b u lances op h a d d e n gerekend. D e toel o o p v a n j o n g e mensen v o o r het v e r -

zet was zo groot d a t zich v o o r de eerste acties teveel vrijwilligers m e l d den.

H e t is hier niet de plaats om de gehele tragische historie v a n de o p s t a n d weer te geven. U i t het — o o k weer door de heldenmoed v a n de g e t t o strijders — rijkelijke m a t e r i a a l blijkt dat het getto d o o r v o c h t o o k n a 1 6 mei en de o v e r w i n n i n g s f a n f a r e v a n generaal S t r o o p : „ D e J o o d s e w o o n wijk v a n W a r s c h a u heeft opgehouden te bestaan. D e nazi's w a r e n k e n n e lijk v e r b a a s d over de organisatie en de k r a c h t e n v a n het verzet. P r o m p t beweerden zij dan o o k dat D u i t s e deserteurs de opstand leidden! T e r w i j l het getto in b r a n d stond, verschenen in de etalages elders in W a r s c h a u f o to's v a n de bij K a t y n gevonden mastsagraven v a n 1 2 . 0 0 0 Poolse o f f i c i e ïen m e t als o n d e r s c h r i f t : dit is de schuld v a n de J o o d s e bolsjewieken.

N a de S o w j e t - l u c h t a a n v a l in mei heette het dat de J o d e n vuren h a d den aangestoken om de piloten te oriënteren. H e t getto brandde i m mers!

D e gewapende opstand w e k t e bew o n d e r i n g bij de leden v a n de eerder lauwe P o o l s e regering in L o n d e n en hun a a n h a n g . „ J o d e n vechten, J o den doden D u i t s e r s " , vertelde men e l k a a r , b l i j k b a a r verrast.

O p i n i t i a t i e ! v a n deze regering in L o n d e n was in september 1 9 4 2 de Z e g o t a opgericht, de R a a d v o o r hulp aan J o d e n . D e Z e g o t a opereerde in W a r s c h a u , K r a k a u en L w o w en had evenals ondergedoken o f o n t v l u c h t e J o d e n zelf veel v a n c h a n t a g e te lijden. O p hulp aan joden, zelfs op het geven v a n een b o t e r h a m aan een k i n d stond de d o o d s t r a f .

B e h a l v e afpersers, die de o p g e j a a g den probeerden te p l u k k e n , waren er P o o l s e fascistische organisaties, die, hoewel zelf illegaal, ondergedoken J o d e n m e t hun helpers bij de G e s t a po a a n g a v e n o f J o o d s e partisanengroepen likwideerden. D e z e lieden, die zich N S Z , N a t i o n a l e S t r i j d k r a c h ten noemden, hebben o.m. de dood op hun geweten v a n de meeste v l u c h telingen uit T r e b l i n k a . O p 2 augustus 1 9 4 3 is er in deze , d o d e n f a b r i e k ' een o p s t a n d uitgebroken, die een 2 0 0 0 gevangenen een k o r t e vrijheid b r a c h t .

Slechts een enkele overleefde de o o r log.

D e W a r s c h a u e r o p s t a n d , al v o o r a f gegaan door verzet in K r a k a u , v o n d in augustus w e e r k l a n k in het dodenk a m p T r e b l i n k a en in het getto v a n B i a l y s t o k . D a a r had men een a n t i fascistische organisatie, w a a r t o e P o o l se J o d e n en n i e t - J o d e n en verder Bjelo-Russen, Sowjet-krijgsgevangenen en Duitse antifascisten b e h o o r den. E e n v a n de laatsten was A n t o n S c h m i d t , een Duitse o n d e r o f f i c i e r , die o.m. J o o d s e partisanen n a a r B i a l y s t o k heeft g e b r a c h t v a n u i t W i l n a .

D a a r is hij door de G e s t a p o v e r -

m o o r d . In W i l n a w e r d in augustus o o k gevochten en d o o r J o d e n o o k buiten het getto sabotage gepleegd.

In 1 9 4 3 k o n geen getto in Polen meer stilletjes w o r d e n leeggehaald. I c c h a k C u k i e r m a n , een overlevende aanvoerder r i c h t t e zich in n o v e m b e r v a n dat j a a r t o t de illegale strijdkrachten en riep op om overal in het land de verdediging te versterken en g e z a menlijk op te treden tegen de liquidatie v a n de getto's.

In de opstand v a n W a r s c h a u v a n augustus 1 9 4 4 hebben dan o o k o n t k o m e n gettostrijders meegevochten en niet alleen Poolse, m a a r o o k h o n d e r den H o n g a a r s e en G r i e k s e J o d e n , die bevrijd w a r e n uit het Gesiowkakamp.

P o o l s e J o d e n hebben deelgenomen aan de S l o w a a k s e o p s t a n d , zoals v e le v o o r de oorlog geëmigreerden aan de bevrijding v a n Parijs en a a n de F r a n s e maquis.

D e J o o d s e jongelui die m e t o n v o o r stelbare moeite uit de getto's o n t snapt en patrisanen geworden w a r e n moesten wel bij socialistische en c o m munistische verzetsgroepen t e r e c h t .

D e A K (het ondergronds leger), geleid door de regering te L o n d e n , n a m hen niet o p . E n k e l e n zijn, n a a r hun eigen v e r k l a r i n g , oogluikend toegelaten n a het afleggen v a n de v e r p l i c h t e eed op J e z u s Christus en de Heilige Maagd.

T e r e c h t m e r k t B l u m e n t h a l , een v a n de onderzoekers v a n deze m a t e r i e , o p dat er over de J o o d s e partisanen m i n der bekend is dan v a n de andere v e r zetsstrijders, wier familie hun n a g e dachtenis natuurlijk in ere houdt en bekend m a a k t . De familie v a n de J o o d s e partisanen was echter d o o r gaans al dood v o o r dezen z e l f sneuvelden. O o k B l u m e n t h a l onderstreept evenwel dat n a a r verhouding meer toch zo hevig vervolgde J o d e n die hebben gevochten dan passief o v e r levenden na de oorlog konden o p duiken.

In mei 1 9 4 3 schreef het Poolse illegale b l a d , D e G a r d i s t ' : „ D e h e l f h a f tige strijders v a n het W a r s c h a u s e gett o zullen in de geschiedenis der bevrijdingsoorlogen worden opgenomen als v o o r b e e l d v a n o n v e r s c h r o k k e n dapperheid en m o e d . " K o r t na de oorlog k o n men in een P o o l s b o e k lezen: „ D e laatste a c h terhoede v a n enige miljoenen J o d e n , in diverse d o d e n k a m p e n v e r m o o r d en vergast, stierf de heldendood in de strijd met de m o o r d e n a a r s , w a a r door zij op deze wijze een eigen, o n vergetelijk ereteken op het veld v a n de algemene strijd m e t de D u i t s e b e zetter heeft o p g e r i c h t . " D e schrijver van dit boek heette W l a d y s l a w G o m u l k a . H e t stemt bitter dit in 1 9 6 9 te lezen, nu de allerlaatsten v a n deze dapperen al weer zijn opgejaagd door antisemitisme.

E. T.

D e r t i g miljard v o o r v e r v o l g e r s M e t vallen en opstaan w o r d t er n a 24 j a a r iets gedaan v o o r de N e d e r landse n a z i - s l a c h t o f f e r s , de zogeheten vergeten groep. H e t zal, o o k als het eenmaal w e r k t , niet meer dan een laat n o o d v e r b a n d zijn. O n s streven is een pensioen en dan liefst, zo h o o r t men v a a k , op dezelfde basis als het B E G (Bundesentschadigungsgesetzl in W e s t - D u i t s l a n d . N u is deze n a a r ons idee gunstige regeling v o o r de v e r volgden k r u i m e l w e r k vergeleken bij de beloningen die de vervolgers incasseren: alles bij e l k a a r 3 0 m i l j a r d mark!

Volgens berekeningen v a n de S P D hebben H i t i e r s m a a r s c h a l k e n en generaals — er leven er nog honderden — o e r stuK in t w i n t i g j a a r 6 0 0 . 0 0 0 D M o n t v a n g e n : een nazi-staatssecretaris kon er nog eens 2 0 0 m a r k per m a a n d b o v e n o p krijgen en de b e ruchte, eindelijk ,zurückgetreten' H e r r G l o b k e k a n nu a ƒ 2 7 0 0 , — per m a a n d n a d e n k e n o v e r de N e u r e n b e r ^er wetten w a a r d o o r miljoenen aan alle zorgen, o o k ~>ensioenzorgen, zijn ontheven.

D e , S p a t h e i m k e h r e r ' , d.i. misdadigers die elders s t r a f hebben uitgezeten, hebben geen klagen, z o d a t het Lages niet alleen d o o r de menslievendheid v a n een N e d e r l a n d s e regering uitstekend gaat. D e bloedrechters spreken nog met bijna 1 0 0 0 m a n ( k r o m ) recht; wie v a n hen uit de rechtszaal verdwenen genieten een r o y a a l pensioen: de onlangs vrijgesproken R e h se h e e f t al 2 7 0 . 0 0 D M binnen, bijna zoveel als Goerings p l a a t s v e r v a n g e r en g e n e r a a l - v e l d m a a r s c h a l k Milch, die bovendien een voordelige c o m mandopost in de industrie bezet.

Geen enkel n a z i - s l a c h t o f f e r heeft enige kans op enig dergelijk bedrag.

Nocf

E v e n m i n op bijkomende faciliteiten.

E e n b e j a a r d oorlogsmisdadiger k a n zijn sociale v e r z e k e r i n g met terugwerkende k r a c h t t o t 1 9 1 3 u i t b e t a a l d krijgen en heeft in doorsnee steeds recht op een hogere uitkering dan zijn s l a c h t o f f e r . Zouden er d a a r o m zoveel o f f i c i e r e n v a n de B u n d e s w e h r alvast m a a r weer lid v a n de N P D zijn?

D e laatste vinding is nu d a t personen die v a n , a r i s e r i n g " v a n bedrijven hebben geprofiteerd (in D u i t s l a n d is dit sinds 1 9 3 5 m o e e l i j k ) en dit onr e c h t m a t i g v e r w o r v e n bezit na 1 9 4 5 moesten teruggeven . . schadeloos w o r d e n gesteld v o o r het ondergane ,verlies'! M a a r er lopen in W e s t D u i t s l a n d o o k sinds 1 9 3 5 n a z i - s l a c h t o f f e r s rond die v i a het B E G helemaal niets hebben gekregen, o m d a t zij de vele vereiste bewijsstukken niet k u n nen overleggen. V o o r loonderving krijgen s l a c h t o f f e r s , b . v . v a n A u s c h w i t z — v a a k pas na tientallen jaren — een la<*e vergoeding. D e enkelen die als erkende massa-moordenaars geen pensioen genieten ontvangen geld via de sociale verzekering. D e vervolgden moeten er v o o r vechten om te worden behandeld als w a r e n zij niet v e r v o l g d . Z o u H i t i e r toch niet helemaal dood zijn? (

Best

Dr.

Werner

een

hoge

B e s t is g e a r r e s t e e r d ,

SSer,

later

Reichssicherheitshauptamt, Kriegsverwaltung Frankrijk

en

filiaalhouder

bij

1934

van

het

van

de

opperbevel

in

hoofd

het

tenslotte in

al in

afdelingschef

berucht

als

Denemarken.

Hitiers

Best

liet

er

z i c h n a de o o r l o g o p v o o r s t a a n d a t —

zijns

ondanks —

gro-

de J o d e n

van Denemarken

t e n d e e l s in v e i l i g h e i d zijn g e b r a c h t . O p

zijn

b e v e l is o . a . d e p r e d i k a n t - s c h r i j v e r K a j M u n k vermoord.

Sinds

jaar

en

dag

was

Best

Amsterdam bleef achter!

v o o r n a a m s t e juristen v a n

Wij

staat

terie

van

buitenlandse

gemeente-

april

1965

t r a d Best o p het

waren,

jammer

genoeg

blanco accept-formulieren

niet

van

de

in

giro v a n n a a m , adres enz. te v o o r z i e n . sterdammers

kregen

dus

geen

apart

Ambiljet.

concern

ces

te

twee

o v e r d r a c h t uit te s c h r i j v e n .

Comité

RESULTAAT

ERG Bij

ONS

controle

bij a n d e r e j a r e n

Amsterdam

is

dat

Amster-

u vandaag

wij

n o g een b i j d r a g e a a n

kracht

en

ons

bestaan

liggen

in

25ste

u

eraan:

wij

zijn

op

weg

naar

de

N 5500

ter

dood

maar

Lucas,

Denemarkreeg

gra-

zachte drang

uit

in

ons

herdenkingsnummer

verschijnen

een co-

mité. D o o r diverse oorzaken komt deze

me-

dedeling

pas

stagnatie

bij d e u i t b e t a l i n g e n

De

in

van

zou

bovengenoemd

ons

volgend

mogelijkheid

dat

nummer. zal er

nog

De even

verbetering

in d e u i t b e t a l i n g e n z a l p l a a t s v i n d e n , o . a . in tempo

STIBBE,

de k a m p a r t s

veroordeeld,

dat

Auschwitz

ces.

duren.

Amsterdam.

I.

tegen

Sieraden - Comité

293087

N.A.C.,

Nederlands

Reeds

herdenking.

Postgiro

getuige-deskundige

tie, n a a r h e t schijnt o n d e r

artikel

Gemeente-giro t.n.v.

getuigden

In

op dezelfde dag

uw

hand.

Denkt

het

minis-

Bonn.

Auschwitz-pro-

ons

over.

Onze

van

het

te

tradi-

voort.

Maakt

als

de

B o n n . H e t w a c h t e n is n u o p een n i e u w p r o -

achtergebleven.

is een v a s t e b u r c h t , w a a r o p

op

van

Hugo-Stinnes-

voor

zaken

a décharge)

leden

het

hij o o k

i n m i d d e l s w e e r v r i j . B e s t w e r d in ken

bleek

al j a r e n b o u w e n . Z e t d e z e b e l a n g r i j k e tie

NIET

VERHEUGEND.

tussentijdse

dam

IS V O O R

werkt

Frankfurt

(uiteraard

W i j v e r z o c h t e n u in d e c e m b e r z e l f een g i r o HET

en

een

penningmeester.

beeldig.

en

hoogte

van

bedrag

is n i e t

denk-

Wanneer ben

meer deze

krant

ue meesten

hebt

lijsten verschijnt

van

de eerste vijf

u die u lijsten

heb-

gemeld

ontvangen.

Zoveel mogelijk heeft ons comité geholpen zijn

er

die die

dit

uit

wensten.

Arnhem

hen

Inmiddels

de

volgende

. ^ s t h e b b e n o n t v a n g e n . D e z e lijst b e tr.ft en

alleen

daarvoor. u

gezondheidstoestand

uw

ziektebeeld kunt

pen

vanaf

Dus

geen

u bij h e t

door

uw

de

oorlog

andere invullen

huisarts,

of

gegevens. laten

die

hel-

reeds

op

de h o o g t e is g e s t e l d . O o k k u n t u h u l p v r a g e n bij de ene v a n d e d r i e i n s t a n ties

die

Maakt

u

al

hebt

opgegeven.

u u bij h e t

lijsten

geen

invullen

van

W a t u niet m e e r w e e t v u l t u niet Al

die

zorgen! gewoon

in. dat

invullen

d a t u iets k r i j g t ; Blijf k a l m . van

ons

even.

Wilt

comité

Wij

betekent

nog

dat hangt

n.1.

u eerst spreken,

staan

zoals

met belt

altijd

niet

iemand u

dan

tot

uw

dienst.

Voor

hen

Wendt

u

die

nog

in

eerste

willen

aanvragen:

instantie

G e m e e n t lijke S o c i a l e D i e n s t

tot

de

van

uw

s t a d o f d o r p m e t h e t v e r z o e k in a a n merking

te

komen

groepsregeling

voor

de

Rijks-

Oorlogsslachtoffers

( v e r v o l g d e n ) . Meer

niet.

J.

S.

Wij blijven aandringen W i j verzoeken beleefd en dringend uw adreswijziging schriftelijk aan ons te melden. E e n t e l e f o o n t j e is niet v o l d o e n d e . N i e u w e lezers kunnen een b r i e f k a a r t j e zenden aan ons secretariaat.

H o u d t u er rekening mede, d a t wij geen k a n t o o r p e r s o n e e l hebben. Alles doen wij zelf.

N.A.C.

Meï ïn Israël

D e overwinning op Hitler-Duitsland en de g e t t o - o p s t a n d v a n W a r s c h a u zullen te T e l - A v i v w o r d e n h e r d a c h t .

D e B o n d v a n Antifascistische S t r i j ders en n a z i - s l a c h t o f f e r s k o m t op 10 mei bijeen o m de getto-helden en alle verzetslieden tegen de n a z i - b a r b a r i j te eren, eensgezind op te k o m e n tegen v e r j a r i n g v a n nazimisdaden en v o o r een v e r b o d v a n de N P D en verdere neo-nazi-organisaties o f -publicaties. „ W i j v e r t o l k e n de i n t e r n a t i o n a l e solidariteit v a n de verzetsstrijders tegen een nieuwe uitbarsting v a n n e o - n a zisme, antisemitisme en D u i t s r e v a n c h i s m e " , schrijft men ons. „ W i j v e r t o l k e n o o k de wil v a n alle bestrijders en s l a c h t o f f e r s v a n het nazisme v o o r een duurzame, billijke vrede in het M i d d e n - O o s t e n , overeenkomstig de resolutie v a n de Veiligheidsraad v a n de V e r e n i g d e N a t i e s , die de weg v a n onderhandelingen tussen de staat Israël en de A r a b i s c h e staten bepleit."