Auschwitz Bulletin, 1970, nr. 05 Mei

neclerlands auschwitz comité

14de jaargang, nr. 6 / 7 , j u l i / a u g u s t u s 1970 secr.:

victorieplein

bankrek.:

AMRO,

gem.giro

N 5500

red.:

amsteldijk

Waakzaam, niet gezapig

32', amsterdam-z.,

nemen, o m de democratie, daarbij i n begrepen de p a r l e m e n t a i r e d e m o c r a tie, te verdedigen en te activeren, o m op ons qui v i v e te zijn v o o r herlevend fascisme, v o o r discriminatie en a a n slagen o p het bestaan v a n v o l k e n .

A a n d a c h t v o o r het o n d e r d r u k t e en het hongerende deel v a n de w e r e l d b e v o l k i n g is niet in strijd m e t , m a a r het c o m p l e m e n t v a n de levende en wezenlijke herinnering aan o n d e r d r u k k i n g en verzet 1 9 4 0 — 4 5 . D i t als a n t w o o r d aan w i e o m meer bevrijding vragen.

A l s geroepen — niet door ons — v e r scheen in juni het v e r m a a n - m e t k a n o n g e b u l d e r v a n de historische D e J o n g . Krijgsgeschreeuw w e r d het v i a de V A R A - m i c r o f o o n genoemd. O m meer geld v o o r bevriende generaals in binnen- en buitenland los te k r i j gen w o r d t de situatie v a n nu gelijkgesteld m e t die v a n v o o r 1 9 4 0 . E n d a t door een geschiedschrijver die toegang t o t de allergeheimste bronnen heeft!

W i j w o r d e n nu veel meer bedreigd dan toen, v i n d t de heer D e J o n g . D e m a n die een grote dure hetze tegen het N . A . C . o p touw zette durfde ons te beschuldigen v a n misbruik v a n zes miljoen doden. Z e l f m i s v o r m t en misb r u i k t hij de geschiedenis v a n de hele oorlog door h e t fascisme d a a r m a a r even uit te schrappen. N u , zegt hij, w o r d t u pas goed bedreigd. N i e t d o o r de N P D , niet door b o m m e n t a p i j t e n v a n de B 5 2 , m a a r (hoe zei Goebbels en zegt S u h a r t o het o o k a l w e e r ? ) , juist, door het bolsjewisme.

H e t k a n niet missen. E e n nieuw geroep o m orde en rust, speciaal gericht t o t de jeugd is al weer gehoord. H e t blijkt een filiaal v a n een „ V r i j h e i d s g a r d e " m e t hoofdbureau in W a s h i n g t o n . D e z e garde moet de A m e r i k a a n se jongelui bekeren die niet de rol v a n de D u i t s e jeugd v a n 3 0 j a a r geleden willen spelen.

E n zo komen wij v a n z e l f terug o p ons uitgangspunt, de herdenking v a n de oorlogsslachtoffers, v a n de strijd v o o r de bevrijding, v a n de nederlaag v a n het fascisme. E r is tevergeefs geprobeerd dit herdenken zus o f z o in

293087

amsterdam-z.

N.A.C. 23, amsterdam-z.

Telegram na motie Voogd Het

Nederlands

Comité M e i ligt v e r achter ons. Z o v e r d a t wij de meidagen, evenals de afgelopen 2 5 j a a r , meer in perspectief zien. E n d a n zien w i j de zin, de n o o d z a a k v a n de herdenking. O , niet alleen in een z w a r t p a k , d a t o o k iemand a a n k a n die zich destijds alleen m e t z w a r t e handel, c o l l a b o r a t i e o f onverschilligheid ophield.

D e h e r h a a l d e a a n k o n d i g i n g v a n zeer o f f i c i ë l e zijde: d a t de 25ste herdenking v a n de bevrijding de laatste zou zijn w e r d d o o r de minister-president haastig t o t misverstand v e r k l a a r d .

N a t u u r l i j k horen sommigen over b e zetting en bevrijding liever zwijgen.

E r leven een 1 0 . 0 0 0 Oostfrontstrijders plus idem zoveel foute p o l i t i e m a n nen, a m b t e n a r e n en z o verder onder ons. E n d a n nog de mensen wier r o l n o o i t uit de doeken is gedaan, m a a r d a a r i n integendeel onfris opgerold is gebelven. D e allerlichtste s t r a f v o o r dezulken is wel d a t er geregeld en in mei eens te meer w o r d t gewezen op de r a m p e n en gevaren v a n het fascisme.

D e vergeters en vergevers hadden a l tijd een hekel aan de 5de mei. D a a r naast k l i n k t er nu de k l a c h t : mooie vrijheid! W e zijn niet vrij genoeg.

Kijk maar, woningnood, luchtvervuiling . . .

H i e r o p eerst d i t : alleen d o o r de n e derlaag v a n het fascisme k a n men op kabouters, P . v . d . A . o f S t a a t k u n d i g G e r e f o r m e e r d e n stemmen en zich aan huis- en s l a a p k a m e r p r o b l e m e n w i j den. N i e m a n d zal dit betwisten. J a m a a r , h o o r t men d a n : C a m b o d j a , h e t Midden-Oosten . . .

M e t de v a l v a n het fascisme zijn niet alle problemen opgelost. W i e zou het willen beweren? W e l was die val v o o r w a a r d e v o o r de oplossing ervan en v o o r de activiteit v a n miljoenen die onder het n a z i d o m nooit geboren o f niet meer in leven zouden zijn. D e v a l v a n het fascisme w a s zelfs een v o o r w a a r d e v o o r het — al o f niet v o o r l o p i g — v o o r t b e s t a a n van de mensheid.

E e n goed opgezette herdenking v a n verzetsstrijd en bevrijding geeft een stimulans o m v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d te

postgiro

bijk. van baerlestraat,

heeft

Auschwitz

op 2 6 mei een

telegram gezonden aan staatssecretaris

Van

de

Poel

van

C R M . H e t luidde: Zeer ingenomen met aanneming v a n de m o t i e - V o o g d v e r t r o u w t het N . A . C . op p r o m p t e u i t v o e ring v a n de lang pensionering

van

nagestreefde vervolgde

nazi-slachtoffers.

discrediet te brengen. N u willen s o m migen de echo v a n die herdenking misbruiken. D a t is een vervalsing v a n de feiten en v a n de gevoelens v a n de mensen. M a a r alleen w e r k v a n goede schilders w o r d t v e r v a l s t .

W i j herdenken ook in het v e r v o l g de bevrijding v a n 1 9 4 5 in de geest v a n onze zinspreuk: n o o i t meer A u s c h w i t z ! E e n aansporing, niet o m g e zapig tevreden, m a a r o m w a a k z a a m te blijven o f te worden.

FDP pleit voor de drie „ Z e proberen het w e e r ! " , zeiden heel w a t v a n onze vrienden toen de l a a t ste poging, om de drie v a n B r e d a v r i j te laten w a s mislukt, o o k d a n k zij onze actie. D e m o t i e - v a n S c h a i k is al niet meer de laatste. O p hun congres hebben de Westduitse liberalen, de F D P , die deel u i t m a a k t v a n de Bondsregering, weer eens een goed w o o r d j e gedaan v o o r Aus der F ü n t e n , Fischer en K o t a l l a . E n z o w a a r , de „ m e n s e l i j k h e i d " k w a m er weer bij te pas. H e t partijbestuur wilde dit m e n selijks wijselijk niet n a a r D e n H a a g seinen. D a a r worden, z o v e r n a m e n wij, inmiddels ook al weer visjes uitgegooid . . .

M e n zij op zijn hoede. M i n i s t e r P o l a k heeft v e r k l a a r d geen aanleiding te zien o p de z a a k v a n de drie terug te k o m e n . D a a r m o e t het bij blijven.

Doorlezen

op pagina

2, derde

kolom

IN MEMORIAM JACQUES PRESSER In de R i d d e r z a a l werden o o k d o o r leden v a n ons c o m i t é de doden h e r dacht, toen p r o f . d r . J . Presser w e r d gecremeerd.

D e rede die hij op 5 mei in de S t . L a u r e n s k e r k h a d m o e t e n houden lag k l a a r en w e r d o o k voorgelezen. D e auteur v a n „ O n d e r g a n g " h a d v o o r een z o dikopgelegde s y m b o l i e k zeker een spits en m e l a n c h o l i e k woord overgehad.

D e geschiedenis is h e t l o t v a n de mensen en de s t o f v o o r de historicus. D a t kunnen zijn de resten v a n P o m p e j i o f J e r i c h o , o f het w e r k v a n N a p o l e o n , v a n W i l l e m de Z w i j g e r o f v a n H e i n rich H e i n e . Presser h e e f t zijn leerlingen en vele anderen t o t dezen en hoeveel meer g e b r a c h t . M a a r hem w a s het beschoren de vernietiging te b e schrijven v a n de eigen v o l k s g r o e p in

Ook artsen vragen: Op initiatief van dr. E de prof. dr. ]. Bastiaans, dr. J. A. en dr. G. de Haas heeft een artsen zich tot mr. H. ]. van der staatssecretaris van CRM met de volgende brief:

de eigen tijd. A l s zodanig h o o r t d i t n a w o o r d over de m a n die zozeer m e t onze z a a k bezig is geweest in dit b l a d thuis. H i j h e e f t eraan m e e g e w e r k t , het w o o r d gevoerd ter herdenking, ons w e r k materieel gesteund.

E r is o v e r Presser z e l f heel veel g e sproken, geschreven en zelfs gefilmd en d i t v o o r het grootst d e n k b a r e p u bliek. H i j zou er z e l f misschien gevleid en ontsteld o m zijn geweest, z o als o m het succes v a n O n d e r g a n g . O p d a t succes heeft hij destijds in w o o r d noch geschrift willen ingaan, behalve in ons b l a d , zoals hij ons toen schreef.

I n het herdenkingsnummer v a n j a nuari 1 9 6 7 k a n men zijn reactie n a lezen.

O p onze herdenkingen o n t b r a k hij zelden en z a t dan v o o r a a n , v e r z o n k e n in de muziek, in de t o e p r a a k .

O n s b l a d volgde hij, de veellezer, nauwkeurig.

W i j zullen h e m niet m e e r k u n n e n raadplegen, niet m e e r k u n n e n v r a g e n nog iets te publiceren o v e r v e r z e t v a n j o d e n in N e d e r l a n d , w a a r o v e r hij al in dit b l a d h e e f t geschreven, m a a r w a a r o v e r h e m n o g veel m e e r b e k e n d was.

J u i s t als H o o r n i k v o e l d e Presser zich een o v e r l e v e n d e . B e h a l v e v o o r z i c h z e l f h a d hij de d r a n g o m t e schrijven als een getuigenis v o o r vele anderen.

W i j zullen o p deze bladzijden, die o o k willen getuigen w a a r z o v e l e n moeten zwijgen, in menig o p z i c h t t r a c h t e n zijn v o o r b e e l d te volgen.

O p d a t n i e m a n d de ondergang die hij schilderde meer b e h o e f t te vrezen.

E. T.

pensioen voor vervolgden

Wind, Weifel aantal Poel, gewend

Ondergetekenden — allen artsen m e t ruime ervaringen b e t r e f f e n d e de geestelijke en lichamelijke noden v a n o u d vervolgden en in het bijzonder v a n oud-concentratiekampgevangenen, gearresteerd op g r o n d v a n J o o d s e a f k o m s t — nemen de vrijheid het onderstaande te U w e r kennis te brengen.

D a n k zij de inschakeling v a n de Rijksgroepsregeling ten behoeve v a n bovengenoemde categorieën, m o c h t e n reeds velen een belangrijke materiële tegemoetkoming in hun noden o n t vangen.

H e t is echter gebleken d a t h e t moeten vragen o m bijstand door de meest b e t r o k k e n e n pijnlijk ervaren w o r d t en v o o r velen een dusdanig o n o v e r k o m e lijke b a r r i è r e betekent, d a t zij in het geheel niet t o t een s t e u n - a a n v r a g e kunnen k o m e n .

D e v e r k l a r i n g h i e r v o o r k a n gegeven w o r d e n v a n u i t de medisch-wetenschappelijke ervaringen m e t de late gevolgen v a n gevangenschap in c o n centratiekampen.

U i t d e studie v a n de psychische en psychomatische klachten blijkt dat deze in belangrijke m a t e v e r o o r z a a k t zijn door het absolute verlies v a n enig r e c h t o f zekerheid in het k a m p , d o o r het gedurende langere tijd o v e r geleverd zijn a a n de absolute willekeur v a n het v e r n i e t i g i n g s a p p a r a a t en d o o r de langdurige c o n f r o n t a t i e met de — zinloze — eigen d o o d .

D e hieruit persisterende angst geeft

nog altijd aanleiding t o t een bij b e t r o k k e n e n alom aanwezige neiging zich uit de gemeenschap terug te t r e k ken. D i t resulteert bij de nu ouder w o r d e n d e slachtoffers in een sterke sociale vereenzaming. D e z e v e r e e n z a ming w o r d t b e v o r d e r d d o o r d a t hun familieleden en groepsgenoten grotendeels in de oorlog zijn o m g e k o m e n .

Hierbij gerekend een overmatige v o o r het c o n t a c t met elke — o o k w e l willende autoriteit — v e r k l a a r t de pijnlijkheid, resp. onmogelijkheid t o t het vragen o m bijstand.

D a t zij in het verleden geen en recentelijk een ander soort tegemoetkoming ontvingen dan de slachtoffers v a n het verzet, is door oud-vervolgden altijd als een discriminatie beleefd.

D i t gevoel v a n discriminatie is o o k blijven bestaan sinds zij — die i m mers in de meest e x t r e m e v o r m e n de terreur aan den lijve hebben o n d e r vonden — een gunst hebben o n t v a n gen i.p.v. een recht te hebben v e r kregen.

O n d a n k s de m a t e r i ë l e mogelijkheden, geboden door de Rijksgroepsrege-

85 Op 26 funi jl. werd onze oudste medewerkster, mevrouw Versluis—v.

Garneren, 85 jaar. Ze werd daarvoor in het Willem Dreeshuis te Amsterdam door de directie en de voorzitter van het N.A.C., Jos Slagter, gehuldigd.

Onze beste wensen.

N.A.C.

ling, zijn zodoende bij velen het gevoel v a n isolement en de d a a r m e e samenhangende symptomen eerder t o e - dan a f g e n o m e n .

E e n en a n d e r w o r d t v a a k nog v e r sterkt d o o r de zorgen die de o u d gevangenen — in het bewustzijn v a n hun v e r h o o g d e sterftekansen — h e b b e n v o o r hun n a b e s t a a n d e n .

E e n objectiverende pensioenregeling ( b v . n a a r analogie v a n de C A D S U u i t k e r i n g ) , m e t d a a r a a n toegevoegd de mogelijkheid t o t tegemoetkoming aan individuele medische, psichiatrische en sociale b e h o e f t e n , k a n v o o r bedoelde categorie een gevoel v a n veiligheid en erkenning bieden.

Vervolg

van pagina

1

F r a n z S t a n g l , die c o m m a n d a n t v a n T r e b l i n k a en S o b i b o r is geweest, staat al sinds 1 5 mei t e r e c h t en b e z w e e r t in alle t o o n a a r d e n zijn onschuld. H i j w o r d t beschuldigd v a n de dood v a n 4 0 0 . 0 0 0 j o d e n en d a a r zijn de N e d e r landers die hij in S o b i b o r liet v e r gassen b v . niet eens b i j .

D e belangstelling v o o r deze z a a k is zeer gering. A l s gewoonlijk m a a k t men zich meer zorgen o m Stangl's gez o n d h e i d d a n o v e r het leven v a n hen die hij liet u i t m o o r d e n , een v e r m o o r de w e r e l d s t a d .

S t a n g l ' s v r o u w is al k o m e n vertellen v a n de uitstekende relaties v a n h a a r m a n , n a a r verluidt t o t in het V a t i c a a n t o e , die hem in staat stelden in 1 9 4 5 v i a N o o r d - I t a l i a a n s e geestelijk e n eerst D a m a s c u s en vervolgens Z u i d - A m e r i k a te bereiken. O o k nu o n t b r e k e n de „menselijke t o n e n " v o o r S t a n g l niet.

BUITENGEWOON

Eerste stap op de goede weg E e n k w a r t eeuw en drie weken na de bevrijding v a n ons land heeft de T w e e d e K a m e r zich dan eindelijk uitgesproken v o o r pensionering v a n t o t dusver „ v e r g e t e n " n a z i - s l a c h t o f f e r s .

D i t gebeurde door het aannemen ( m e t 6 4 tegen 5 2 stemmen) v a n de m o t i e V o o g d o p 2 6 mei. H i e r i n w o r d t v e r langd een pensioen vergelijkbaar m e t d a t in de B u i t e n g e w o o n Pensioenwet.

H e t pensioen m o e t b e s c h i k b a a r zijn v o o r alle N e d e r l a n d s e vervolgden, onverschillig in w e l k l a n d zij v e r volgd werden ( b v . in B e l g i ë ) . D e p r o cedure dient verder sterk te worden vereenvoudigd, b v . t o t een verklaring v a n J . M . W . , terwijl de zg. omgekeerde bewijslast, zoals die v o o r de v e r ruimde bijstandsregeling bestaat, m o e t blijven gelden ten aanzien v a n ziekte enz.

W i j hebben al meermalen v e r k l a a r d : de Rijksgroepsregeling O o r l o g s s l a c h t o f f e r s ( V e r v o l g d e n ) h e e f t wel degelijk goed w e r k v e r r i c h t .

PAPIEREN

ROMPSLOMP

D e b e z w a r e n v a n meet a f aan door ons en o o k d o o r de m a a t s c h a p p e l i j k werksters v a n J . M . W . n a a r voren geb r a c h t , b e t r o f f e n de formulierenr o m p s l o m p en de wijze v a n verstrekking v a n ondersteuning.

H o e s y m p a t h i e k de a m b t e n a r e n o o k optreden, het w a s en is v o o r de meeste s l a c h t o f f e r s „ S o c i a l e Z a k e n " , o f (zoals wij vroeger zeiden) „de steun".

I n het b l a d „ S o c i a a l B e s t e k " v a n 28/5 schrijft de heer M . F . H a r t l a n d in een duidelijk en overzichtelijk a r t i kel o.m. o v e r die formulierenkwestie.

O n z e m e n i n g : w a n n e e r wij er niet z o h a r d n e k k i g buiten w a r e n gehouden, dan zou deze grote fout zeker niet zijn g e m a a k t .

I n een redactionele k a n t t e k e n i n g op het artikel v a n de heer H a r t l a n d w o r d t weer k r i t i e k gebracht o p de sociale werksters. M a a r als dezen niet in het geweer w a r e n gekomen, zouden de ellenlange formulieren t o t S i n t J u t t e m i s g e h a n d h a a f d zijn en zou o o k de heer V o o g d niet zijn gekomen met zijn motie, die nu met ruime meerderheid is aangenomen. D o o r deze motie zal de Rijksgroepsregeling een pensioenregeling kunnen w o r d e n .

T O T EER

VAN

J.M.WERKSTERS

H e t strekt o.i. de J . M . - w e r k s t e r s t o t eer d a t zij de gevoelens v a n hun cliënten zo v o o r t r e f f e l i j k wisten te v e r t o l k e n . D a t is niet identificeren (zoals S o c i a a l B e s t e k het n o e m t ) , m a a r medeleven. D a t er bij de actie tegen zere benen is g e t r a p t k o m t herhaaldelijk v o o r en is v a a k niet te v o o r k o m e n . V e r a n d e r i n g e n gaan nu eenmaal m e t pijn g e p a a r d . D i t heeft niets te m a k e n met de persoon van de

PENSIOEN

heren V a n der P o e l en L a m e r s , die de beste bedoelingen hadden en hebben.

J a m m e r genoeg v i n d t m e n bij a m b t e naren nog al eens lange tenen. P r e s t i ge m o e t echter wijken v o o r zuivere gevoelens, al w o r d e n deze nu eens niet zo vormelijk geuit.

E r is een groepje mensen d a t o n t z e t tend h e e f t geleden, erger dan de meesten zich k u n n e n voorstellen. E r zullen er zeker wel tussen door lopen die v a n hun leed gebruik willen m a k e n v o o r hun eigen doeleinden. H e t k u n nen er bij de vervolgden niet veel zijn.

J u i s t op g r o n d v a n het doorstane leed juichen wij pensionering toe b o ven de huidige wijze v a n ondersteuning, o o k al zullen er vele p r o b l e m e n aan vastzitten. W a n n e e r men de bestaande bijzondere regeling die v o o r de P u t t e n a r e n enz. geldt o o k v o o r de vervolgden g a a t toepassen, zullen de eerste moeilijkheden al o v e r w o n n e n zijn. W i j weten heel goed d a t die b e palingen v o o r onze groep moeten worden aangepast.

W i j hebben al in 1 9 6 5 in D e n H a a g met de heren H . J . ten H o u t e n en G . H . B e k k e r s over pensionering gesproken. W i j hebben toen o.m. o o k gewezen op de grote sommen die zich nog in beheer bij L i p p m a n n & R o s e n t h a l bevinden. E r zou n a a r worden g e ï n f o r m e e r d . T o c h blijft er een geheimzinnige sfeer o m d a t geld h a n gen. I e d e r die wij ernaar om opheldering vroegen h e e f t t o t nu toe verstek laten gaan. Als er zoveel is, w a a r o m d a t niet gebruikt v o o r de pensionering v a n joodse slachtoffers?

W i j hopen en v e r w a c h t e n dat er in elk geval zulk een oplossing w o r d t bereikt d a t onze slachtoffers niet elk ogenblik een briefje onder hun neus krijgen met de v r a a g : w a t h e b t u de afgelopen m a a n d vooi inkomsten gehad? H e t feit dat sommige mensen om de h a v e r k l a p een nieuwe beschikking v o o r hun neus zien met een ander inkomstenbedrag erop w e r k t o o k niet b e p a a l d stimulerend.

EN

NU

VERDER

Onze j a r e n l a n g eonvermoeide actie h e e f t een eerste succes opgeleverd, dat is duidelijk. E e n meerderheid in het p a r l e m e n t oordeelt met ons d a t het de hoogste tijd is recht te doen aan een snel slinkend a a n t a l overlevenden v a n de vernietigingskampen en aan hen die de vernietiging wisten te o n t duiken.

O o k de regering heeft gesproken.

O p 1 juli is nog geen nadere uitspraak v a n de staatssecretaris v a n C R M v e r scheen, zo deelden K a m e r l e d e n ons mee.

Pensioen k a n evenwel niet langer wachten!

In september houdt het N.A.C. over deze zaak een vergadering.

Zegt het voort.

N u het w o o r d pensionering gevallen is zijn de vragers niet te stuiten. I e d e r wil het zijne. D e grote v r a a g bij velen is o f de m o t i e - V o o g d (die nu t o c h aangenomen is) zal leiden t o t de B u i tengewone Pensioenuitkering. Als J e hova-getuigen, Puttenaren en G i j z e naars hieronder vallen w a a r o m wij niet? V r a g e n : „ W a t is nu precies v e r z e t " zijn aan de orde v a n de dag.

W a n n e e r iemand b v . een onderduiker het leven redt, is hij dan verzetsman?

Is de m a n o f de v r o u w die met een e n o r m risico n a a r Z w i t s e r l a n d v l u c h t en d a a r d o o r zijn leven redt v e r z e t s m a n o f - v r o u w ? H e t n a a k t e leven was t o c h de inzet! D e z e vragen en nog veel meer worden gesteld. H o e veel j o o d s e N e d e r l a n d e r s , die nu o m gekomen zijn, hebben v e r z e t s w e r k gedaan, zoals d a a d w e r k e l i j k v e r z e t tegen hun arrestatie o f d e p o r t a t i e .

H o e v e e l gevechten zijn er niet gelev e r d o p weranda's en daken w a a r b i j zelfs groenen het leven lieten! H e t is geschiedsvervalsing deze daden niet te publiceren. D a a r o m zal het hierb o v e n genoemd rijtje moeten w o r d e n uitgebreid m e t joodse n a z i - s l a c h t o f fers. E r is haast bij. L a a t men toch niet nog eens m a a n d e n o f j a r e n gaan studeren. E e n steeds a f n e m e n d e groep mensen w a c h t al bijna 2 5 j a a r . W a a r ter wereld N e d e r l a n d s e j o o d s e n a z i s l a c h t o f f e r s o o k wonen, zij m o e t e n in a a n m e r k i n g kunnen k o m e n en snel.

H e t geld er v o o r is er.

J. s.

Namen noemen Brief aan minister

Polak

Na de mededeling dat 69 oorlogsmisdadigers worden gezocht schreef het N.A.C. aan minister Polak: H e t N e d e r l a n d s A u s c h w i t z C o m i t é is v a n oordeel dat het nodig is, al was het alleen m a a r op grond v a n m a a t schappelijke zindelijkheid, om de namen en antecedenten te publiceren v a n de nog in vrijheid levende onges t r a f t e Nederlandse oorlogsmisdadigers.

D e antifascistische gezindheid v a n de b e v o l k i n g z a l bevorderen d a t deze bandieten worden gevonden en b e recht om hun s t r a f te ondergaan. O o k zal p u b l i k a t i e v a n e v . D u i t s e oorlogsmisdadigers de D u i t s e antifascisten stimuleren.

H e t Nederlandse A u s c h w i t z C o m i t é s t a a t op het standpunt d a t geen enkele oorlogsmisdadiger o n g e s t r a f t m a g blijven.

Houdt Westerbork open T o t v o o r k o r t o n t b r a k elk teken ter herinnering a a n het k a m p W e s t e r b o r k . E e n v a n o n z e vrienden h a d al geruime tijd geleden de koningin gev r a a g d bij een eventuele herdenking in het v o o r m a l i g e k a m p aanwezig te willen zijn. O p 4 mei is koningin J u liana i n d e r d a a d o m a c h t uur gekomen bij het d o o r de o u d - g e v a n g e n e R a l p h Prins o n t w o r p e n gedenkteken.

O n s c o m i t é , v e r t e g e n w o o r d i g e r bij uitstek v a n de k a m p b e w o n e r s v a n W e s t e r b o r k , die vrijwel allen n a a r A u s c h w i t z , S o b i b o r , Bergen-Belsen en Theresiënstadt zijn gedeporteerd, was niet v a n de k o r t e plechtigheid o p de hoogte gesteld. H e t v i e r t a l leden v a n ons comité en a n d e r e b e t r o k k e n e n werden ergens a c h t e r a a n gezet, v o o r z o v e r zij niet d o o r het gebrek aan r e geling onder de voet werden gelopen.

H e t had veel v a n een c h a o s .

B o v e n d i e n is er s p r a k e v a n d a t het

m o n u m e n t en de p l a a t s w a a r de v e r zetsstrijders begraven zijn o n b e r e i k b a a r w o r d e n , wegens de nieuwe b e stemming v a n het terrein.

O p 2 3 j u n i is hier nl., eveneens d o o r de koningin, de nieuwe grote r a d i o telescoop in gebruik genomen. H e t Nederlands Auschwitz Comité heeft zich toen gewend t o t de Commissaris v a n de koningin in D r e n t e en in een telegram aan de heer D e V o s v a n S t e e n w i j k zich v o l d a a n verklaard o v e r de oprichting v a n een m o n u m e n t te W e s t e r b o r k , het v o o r p o r t a a l v a n de d o o d v o o r 1 0 0 . 0 0 0 N e d e r l a n d e r s , m a a r v e r o n t w a a r d i g d over de w a n ordelijke en o n w a a r d i g e vertoning o p 4 mei. „ H e l p k a m p t e r r e i n , b a r a k k e n en m o n u m e n t p e r m a n e n t toegankelijk h o u den, uit piëteit v o o r de doden en t o t erkentelijkheid v a n de n a b e s t a a n d e n " , aldus het N . A . C .

WESTERBORK 1970 U i t een brief aan vrienden n a de „ p l e c h t i g h e i d " o p de 4 e mei in W e s terbork. „ E v e n nog een p a a r w o o r d e n , w a n t jullie zullen j e misschien a f g e v r a a g d hebben, w a a r G e r en i k opeens gebleven w a r e n .

W e hebben de plek o p g e z o c h t w a a r het c r e m a t o r i u m h e e f t gestaan; G e r wist het precies, nog v a n vroeger, toen hij ons geld en p.b.'s h e e f t geb r a c h t en die p a a r mensen, die W e r ner uit het k a m p wist te smokkelen, v a n daar achter o p zijn fiets n a a r de "trein h e e f t v e r v o e r d . A a n het einde v a n de a s f a l t w e g . D e weg g a a t dan over in een z a n d w e g . D a a r g a a t links een smal p a a d j e het bos in. W e h e b ben geen enkele aanduiding gezien, die er n a a r toe wees. E n t o c h is d i t de p l e k w a a r 10 verzetsstrijders op 2 2 september 1 9 4 3 zijn gecremeerd, n a d a t ze elders w a r e n a f g e m a a k t . E r staat een v l a g g e m a s t en een eenvoudige steen met de n a m e n v a n de m a n nen en de d a t u m . D e S t i c h t i n g 1 9 4 0 1 9 4 5 h a d v o o r een k r a n s gezorgd en er lagen een p a a r b l o e m e n , w a a r schijnlijk v a n familieleden. W a n t wie zou het anders weten???

H e t was bitter, alles die a v o n d was ellendig en bitter . . .

D a t er ondanks het w a a s v a n geheimzinnigheid bij de v o o r b e r e i d i n g en o n danks het feit, d a t er n i e m a n d was uitgenodigd, toch nog zoveel mensen waren gekomen, is goed. E n het m o nument is erg m o o i .

M a a r de „ v e r t o n i n g " , i k k a n het niet anders noemen, die ongeorganiseerde

bende, het v o l k o m e n gebrek aan p i ë teit, d a t trouwens o o k sprak uit die overgebleven b a r a k k e n , die niet d o o r A m b o n e z e n w e r d e n b e w o o n d , en die gewoon m e t p l a n k e n w a r e n dichtget i m m e r d , het g a f me een gevoel alsof er met spijkerlaarzen op onze w o n d e n werd getrapt.

K o n er nu niet één b a r a k worden b e w a a r d en ingericht als een klein m u seum? W a s het niet mogelijk geweest, natuurlijk was het mogelijk geweest om, net zoals bij de herdenking v a n de februaristaking in A m s t e r d a m , burgers — asjeblieft géén p o l i t i e ! — de stoet te laten leiden, zodat iedereen rustig de gelegenheid krijgt om langs het m o n u m e n t te lopen en d a a r even stil te staan? In W e s t e r b o r k zou t o c h o o k de plek v a n de verzetsmensen daarbij b e t r o k k e n moeten w o r d e n . H e t ontzettende misdrijf j e gens de joden was m a a r één f a c e t v a n het H i t l e r f a s c i s m e en dezelfde beulen, die ons toen n a a r dit v o o r p o r t a a l v a n de gaskamers dreven, hebben o o k de verzetsmensen v e r moord.

T o e n we terugliepen, hoorden w e iemand zeggen: „ I k v o n d er niks an, j i j ? " W a t zouden die mensen hebben v e r w a c h t ? I k weet het niet. M a a r w a t w i j , dat h a n d j e v o l overlevenden, die enkelen, die zich in W e s t e r b o r k hebben verzet, w a t hebben wij v e r w a c h t ?

O p zijn minst begrip en in het k a d e r d a a r v a n publiciteit w a n n e e r er een m o n u m e n t w o r d t onthuld in het voormalige Lager Westerbork. D a a r o p de D r e n t s e h e i . " T r u d ï e v a n R e e m s t — d e Vries

Bus naar Westerbork O n z e penningmeester, die een dezer dagen n a a r W e s t e r b o r k is geweest, o p p e r t h e t p l a n m e t een grotere groep daarheen te g a a n .

I e d e r die interesse heeft k a n zich v i a een b r i e f k a a r t j e t o t ons wenden. D e reis z a l in onderling overleg geregeld w o r d e n . B i j v o l d o e n d e deelname zal een autobus w o r d e n gehuurd die d o o r ons gezamenlijk zal w o r d e n b e t a a l d .

D a a r de a f s t a n d t a m e l i j k g r o o t is, zal o o k een gezamenlijke m a a l t i j d o v e r wogen w o r d e n . U gelieve zich s c h r i f telijk te wenden t o t ons secretariaat, Victorieplein 3 2 , o f tot mevrouw E .

F u r t h , D i e m e r k a d e 4 3 , D i e m e n ,tel.

020—58842.

HET

BESTUUR

VUGHT het kamp en de mensen 2 5 j a a r n a de nederlaag v a n het D u i t s e fascisme is er een b o e k j e v e r schenen o v e r het leven in en v o o r a l buiten het c o n c e n t r a t i e k a m p V u g h t , v a n de h a n d v a n G e r t h v a n Z a n t e n , in o p d r a c h t v a n de a f d . V u g h t v a n het N e d e r l a n d s e R o d e K r u i s .

O n d e r g e t e k e n d e w a s ruimschoots in de gelegenheid o m het k a m p V u g h t te leren k e n n e n , ze b r a c h t er 1 6 m a a n d e n door als J o o d s e d i a m a n t bewerkster, l a t e r ingeschakeld bij het Philips-commando.

B i n n e n in het k a m p hoorden wij wel eens w a t v a n hulp door de N e d e r l a n ders v a n buiten het k a m p , v o o r n a m e lijk uit het d o r p V u g h t , een hulp die in b o v e n g e n o e m d b o e k beschreven wordt.

M e t alle respect v o o r de m o e d en de opofferingsgezindheid v a n alle goede N e d e r l a n d e r s , die hielpen w a a r zij k o n d e n , m o e t ik t o c h iets zeggen, w a t mij en m e t mij vele J o o d s e e x - g e v a n genen d w a r s zit.

N o c h in V u g h t , noch in de d a a r o p volgende concentratiekampen in D u i t s l a n d en P o l e n , h e b b e n de J o o d s e N e d e r l a n d s e gevangenen ooit hulp gehad v a n het R o d e K r u i s . A n d e r e gevangenen kregen wel p a k k e t t e n , wij niets.

D i t grieft ons nog a l t i j d ! H e t R o d e K r u i s is d a a r om iedereen te helpen.

W a t was de o o r z a a k v a n de uitgebleven hulp aan joden? E e n v r a a g die ens nog heden bezig h o u d t .

Eva Furth—Halverstad M e e r m a l e n is erop gewezen d a t in vele nazi-concentratiekampen in D u i t s l a n d en elders d o o r het R o d e K r u i s met n a m e v a n F r a n k r i j k , D e n e m a r k e n en andere landen p a k k e t ten aan de gevangenen zijn overgedragen. H e t N e d e r l a n d s e R o d e K r u i s h e e f t in deze verstek laten gaan.

Red. N.A.C.