Auschwitz Bulletin, 1971, nr. 01 Januari

n

11

n

1111

n in

1111

n

11111111111111111111

22221222222112122122

2

133 3 3 33333333333333 3 444444444444444444444 5 I5 5 5 ï 5 1 5 5 5 1 5 5 5 5 5 5

33333333333333333

S

5

5

222222222222222

444444444444444444444 SIS

5

5555555555555555

8B6666668GB6G6866666

666666666666666666666

77777777777777777777

77777777777777777777

|l 8 8 8 8 8 8

888888883388888888888 999999999999999999999 Ü 0000000080Q000000Q000

88888888888888 999999999999999999999 00000 00000000000000

111111111111111111111

111111111111111111111

222222222222222222222

222222222222222222222

333333333333333333333

1333333333333333333333

44444444444444441

555555555555555 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6 6k 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7 7, 8 8 8 8 8 8 88 8 8

888!

9999999999999 000000000000000 111111111111111 2222222222222222 33333333333333

444444444444

55555555555 6666666666 77777777777

8888888888 9999999999 000000000

4 4 J £ M 4 44444444 444444

^ ^ 5

55 55 55 5 5 5 5 5 5 5 1*6 6 6 6 6 66 6 6 6 6 6 6 777777777777

888888888888 1 9 9 9 9 9 9 9 99 9 9 9 0000000000000 .11 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 2222222222222 .3 3 3 3 3 3 3 3 3

3

444444444

55555555 666666666 77777777

888888888 99999999 000000

111111111

1111111

222222222

2222222

333333333

3 333333

44444444

444444

55555555 66666666

555555 666666

7 7777777

777777

8888888 999999 000000

NEDERLANDS AUSCHWITZ COMITÉ

88888 9999 0000

M l RlueMint

>

natuurlijk verkade chocolade, u proeft wel waarom!

' 'cHEWINfi r,UM *

(De handigste verpakking beschermt nu M L Blue Mint's nieuwe, heerlijke, fantastisch frisse smaak !) M L Blue Mint nieuwverpakt, stimulerend fris

30ct

Meer naaimachine voor uw geld. reeds vanaf 2 8 5 , -

Dealers door het gehele

land

voor een lekker kopje koffie in een aangename sfeer naar

e ópreóóo Kalverstraat 142 Amsterdam

Omslag-

Ernst

Yijlbriej

Ontwerp

Auschwitz-monument•

H.

Schol

nederlands auschwitz comité

Herdenkingsnummer Oplaag: 20.000 ex.

15de jaargang, nr. 1, jan. 1971 secr.:

victorieplein

M i s s c h i e n w e l , als A u s c h w i t z v o l t o o i d v e r leden tijd w a s . M a a r d a t is h e t o p geen e n k e l e m a n i e r . In 1 9 7 0 , n a 2 5 j a a r dus, w e r den e r bij ons eindelijk v o o r z i e n i n g e n g e t r o f f e n v o o r in de o o r l o g v e r v o l g d e n , men. heeft d a a r geregeld v a n kunnen horen. Z o n d e r d e o p e n b a r e m e n i n g en w e l v a n d e k r a n t e n l e z e r s ( e n d a t zijn z o w e l die v a n o n s b u l l e t i n als v a n h e t o c h t e n d b l a d ) t o t h e t K a m e r l i d , w a s h e t n i e t eens z o v e r g e k o m e n .

Die publieke opinie, het publiek, omvat u i t e r a a r d heel w a t m e e r d a n d e b e p e r k t e kring van oorlogsslachtoffers.

Overigens: is die k r i n g w e l z o b e p e r k t ?

Z e k e r zij die m e t t e r d a a d g e s c h o n d e n zijn in een k a m p o f d e enige o v e r l e v e n d e n van een g e z i n h e b b e n bij u i t s t e k e r v a r e n w a t h e t l o t v a n d e m e n s in d e 2 0 s t e e e u w k o n zijn — en n o g k a n zijn. N i e t z o z e e r r e c h t van s p r e k e n h e b b e n w i j a l s w e l d e p l i c h t o m niet te z w i j g e n , w a a r n o g o o r l o g s m i s d a d i g e r s ( d i e van 4 0 - 4 5 ) ongestraft rondlopen of wegens 'ontbrekend rechtsbesef' w o r d e n losgelaten.

B e t e k e n t dat niet g e v a a r v o o r iedereen?

Wij die o n z e bekendheid m e t het fascisme duur genoeg hebben gekocht, zouden v e r r a a d jegens o n z e v e r m o o r d e f a m i l i e p l e g e n , als wij niet F r a n c o , de laatste regerende g e n o o t v a n H i t i e r a a n d e k a a k stelden. D a t g e l d t o o k v o o r F r a n c o ' s b u r e n en c o m p a n e n in P o r t u g a l , die h e t o u d s t e k o l o n i a l e b e w i n d t e r w e r e l d m e t o n v e r s n e d e n t e r r e u r en m o d e r n o o r l o g s m a t e r i a a l — en m e t o n z e h u l p — in s t a n d h o u d e n . Z o a l s t r o u w e n s o o k h u n nieuw-Griekse bloedbroeders.

N i e t alleen de o v e r g e l a t e n of o p g e w a r m d e resten v a n h e t f a s c i s m e s p o k e n n o g a n n o 1 9 7 1 . H e t is o f h e t gas v a n A u s c h w i t z niet v o o r g o e d is v e r v l o g e n , o f h e t gif v a n d e v o l k e n v e r n i e t i g i n g , o f die t o e n b e d r e v e n en benoemde misdaad van de genocide een s l u i p e n d e v e r r o t t i n g , een p e r m a n e n t e l u c h t v e r v u i l i n g in h e t o p e n b a r e l e v e n h e e f t g e b r a c h t . D e vervuiling bleef niet beperkt t o t h e t f a s c i s m e d a t in 1 9 4 5 w e r d v e r b r i j z e l d .

O o k de o v e r w i n n a a r s v a n het fascisme gaan z i c h t e b u i t e n a a n m a c h t s m i s b r u i k en d i s c r i minatie.

OORLOG V i e t n a m w a s gevechtsterrein gedurende de g e h e l e p e r i o d e , 'n m e n s e n l e e f t i j d a l w e e r , sinds d e t w e e d e w e r e l d o o r l o g . Z ó l a n g d o o d en v e r w o e s t i n g z o u al e r g g e n o e g zijn m a a r e r is m e e r . J u i s t h i e r w e r k t h e t ' r ü c k s i c h t l o s ' o p g r o n d v a n eigen H e r r e n i d e e u i t r o e i e n v a n e e n heel v o l k b e k l e m m e n d e a s s o c i a t i e s bij ons.

Uitroken, uitgassen, vernietigen van v o e d s e l b r o n n e n en h e t s c h e n d e n v a n k o m e n -

amsterdam-z..

gem.giro N 5500

N.A.C.

red.: amsteldijk

23, amsterdam-z.

Het vuil van Auschwitz moet weg Een k w a r t e e u w en een j a a r g e l e d e n w e r d A u s c h w i t z b e v r i j d , dus g e o p e n d ( o f g e s l o t e n ) en b e k e n d . D e k l e i n e , snel s l i n k e n d e g r o e p d i e h e t z e l f b e l e e f d e zal h e t n o o i t en geen m o m e n t v e r g e t e n . Is h e t n o d i g , h e e f t h e t zin o m de ' m e n s e n v a n n a A u s c h w i t z ' , a l w e e r een a a n z i e n l i j k deel v a n d e b e v o l k i n g , h i e r a a n te h e r i n n e r e n , elk j a a r o p n i e u w , o o k dit j a a r ? K u n n e n w e d i t niet b e t e r o n o p g e m e r k t l a t e n v o o r b i j g a a n en o n s a a n o n z e h u i d i g e vele zorgen wijden?

32',

postgiro

bankrek.: AMRO, bijk. van b a e r l e s t r a a t .

de generaties, het bedenken v a n onmogelijke ' v e r o r d e n i n g e n ' , die d a n d o o r d e 'vijand' o v e r t r e d e n en n a t u u r l i j k m e t d e d o o d g e b o e t m o e t e n w o r d e n v o o r o n s is h e t m e e r d a n een n a c h t m e r r i e . H e t is een h e r i n n e r i n g en niet slechts a a n o o r l o g s g e w e l d , d a t o o k in G o y a ' s tijd v e r s c h r i k k e l i j k w a s . O n s k o m t h e t v o o r als een d i r e c t u i t v l o e i s e l v a n d e oorlog tegen de burgers, tegen c o m p l e t e bev o l k i n g e n , z o a l s o o k H i t i e r z e in o p d r a c h t v a n d e v o o r z i e n i g h e i d zei t e v o e r e n . T e r e c h t g r o e i t o v e r a l in de w e r e l d t e g e n d e s m e r i g e o o r l o g in I n d o - C h i n a v e r z e t , in h e t b i j z o n d e r o n d e r d e A m e r i k a a n s e j e u g d , die i m m e r s in d e z e j u n g l e te g r o n d e w o r d t g e r i c h t .

In N e d e r l a n d h e b b e n d e s c h i l d e r s , de m u s i c i , de s c h r i j v e r s en o n l a n g s v r i j w e l h e t c o m p l e t e c a b a r e t g e w e r k t v o o r medische hulp a a n V i e t n a m ( C a m b o d j a i n b e g r e p e n ) . W i j zien d a t als een g o e d t e k e n v a n de s t e m m i n g in ons land.

D e o o r l o g in Z u i d o o s t - A z i ë h e e f t z i c h als een o l i e v l e k u i t g e b r e i d ; bij d e a n d e r e b r a n d h a a r d , het M i d d e n - O o s t e n zit de olievlek e r o n d e r . D e v r e d e is e r n o g w e i n i g g e v o r d e r d en h e t k w i s t i g b e r o e p o p de .vijf b o e k e n M o z e s o f die d e r p r o f e t e n , J e s a j a o f M o h a m med, hoe eerbiedwaardig deze geschriften o o k m o g e n zijn, z a l w e l geen oplossing b r e n gen. E e r d e r z a l o p de p r a k t i s c h e , n e t e l i g e en nijpende p r o b l e m e n d a a r de r e s o l u t i e v a n de V e r e n i g d e N a t i e s v a n 1 9 6 7 v a n t o e p a s sing zijn.

DISCRIMINATIE O m ons heen staten, maar

zien ook

293087

amsterdam-z.

g r o e p e n en i n d i v i d u e n . E r b e s t a a t o f f i c i ë l e d i s c r i m i n a t i e , soms v a n een m e e r d e r h e i d , z o als in Z u i d - A f r i k a en o f f i c i e u z e : d e n e g e r s in d e V e r e n i g d e S t a t e n . E r b e s t a a t w e e r , bijna schrijft m e n : e r t i e r t a n t i - s e m i t i s m e .

O o k d a a r w a a r men het v o o r onmogelijk h i e l d , neen m o e s t h o u d e n . H e t is n o g m a a r een k l e i n i g h e i d , w a n n e e r O o s t e n r i j k s s o c i a l i s t i s c h e m i n i s t e r n a z i ' s en a n t i s e m i e t e n te v r i e n d h o u d e n , o m d a t zij h e t z o n d e r die steun n i e t d e n k e n t e k u n n e n k l a r e n , m a a r een k w a l i j k e k l e i n i g h e i d is h e t w e l .

N u m e n in P o l e n , h e t l a n d w a a r A u s c h w i t z ligt, e r n s t i g e e c o n o m i s c h e en p o l i t i e k e m o e i lijkheden kent, k a n de a l o u d e z o n d e b o k , de j o o d , n a u w e l i j k s v a n stal w o r d e n g e h a a l d : h e t l a n d is i m m e r s al v a n d e e n k e l e joden v r i j w e l ' r e i n ' g e m a a k t , in h e t begin o n d e r h e t m o m van anti-zionisme, later zonder smoesjes.

D i s c r i m i n a t i e d o e t z i c h in v e r s c h i l l e n d e v o r m e n v o o r . E r w e r d in L e n i n g r a d een g e h e i m p r o c e s gehouden, hoewel de w e t d a a r net als e l d e r s o p e n b a a r h e i d v o o r s c h r i j f t . P a s l a a t w e r d v e r k l a a r d d a t elf v e r d a c h t e n w e r d e n b e s c h u l d i g d v a n ' p o g i n g t o t k a p e n v a n een vliegtuig'; onduidelijk bleef op w e l k e g r o n den. W e l gepubliceerd werden de vonnissen, w a a r o n d e r t w e e m a a l d e d o o d s t r a f : rijkelijk v e e l v o o r een m i s d r i j f d a t v o l g e n s d e a a n k l a c h t niet heeft plaats gehad. H e t te k a p e n vliegtuig had n a a r Z w e d e n moeten uitwijken, w a a r v a n d a a n de beklaagden, meest joden, n a a r Israël zouden hebben willen v e r t r e k k e n . In een l a t e r T a s s - b e r i c h t w e r d g e s p r o ken o v e r z i o n i s t i s c h e a c t i v i t e i t e n waarvoor nu e e n m a a l allereerst personen v a n joodse a f k o m s t in a a n m e r k i n g k o m e n . D e t e k s t v a n h e t t e l e g r a m w a a r i n het N A C t e g e n d e z e discriminatie protesteerde vindt men op p a gina 5.

wij w a p e n g e w e l d tussen tegenover binnenlandse

Doorlezen

op

pagina

A U S C H W I T Z - H E R D E N K I N G 1971 Bachzaal, zondag 24 januari, 20.00 uur Aan deze herdenking werken Meindert Kraak ( b a s - b a r i t o n )

mee: e n d e p i a n i s t e Liesbeth Hoppen.

H e t Amsterdams Promenade Orkest o n d e r g a s t d i r e c t i e v a n Nico van der Linden e n m e t d e c l a m a t i e v a n Henk van Ulsen b r e n g t o . m . d e e e r s t e u i t v o e r i n g t e n g e h o r e v a n Sjema Jisraëel, m u z i e k : Nico van'der Linden; tekst: Francois Pauwels.

V o o r z a n g e r U. Moskowits z a l d e a v o n d m e t r e l i g i e u z e h e r d e n k i n g s - z a n g o p e n e n . Er z a l a a n d a c h t w o r d e n b e s t e e d aan de jongste verbeteringen voor de vervolgde oorlogsslachtoffers.

KOMT IN GROTE GETALE NAAR DE BACHZAAL! DE TOEGANG IS VRIJ! E n h e t g e l d ? . . . U w e e t i m m e r s hoe u ons w e r k kunt en moet steunen!

allang

K a a r t e n z n i j v e r k r i j g b . bij m e v r . E. F u r t h , D i e m e r k a d e 4 3 , D i e m e n , t e l . 0 2 0 — 5 8 8 4 2 . I n d i e n n o g b e s c h i k b a a r : 's a v o n d s a a n d e z a a l .

D e k a a r t e n zijn g r a t i s . M a a r o n z e g i r o n u m m e r s zijn: g e m . g i r o A m s t e r d a m N 5 5 0 0 , p o s t r e k e n i n g 29 30 87 t.n.v. N . A . C , Amsterdam.

Komt naar de Auschwitz-herdenking! Brengt uw vrienden mee!

5

D e r t i g jaar g e l e d e n s t a a k t e A m s t e r d a m !

" T B I D E M " N.V.

W a t e r g e b e u r d e is b e s c h r e v e n i n

FEBRUARI Theun de

door

Vries

Drie d e l e n i n één

Import beenbekleding

band

1 2 6 6 blz., g e b o n d e n

voor dames-heren

ƒ20,50

en kinderen ^jfc Uitgeverij PEGASUS

BLEYENBURG 4 D E N H A A G Tel. 6 4 6 9 2 0

Leidsestraat 25 Amsterdam

iPJr .

R U B I N S T E I N E L I S A B E T H

fa

A R D E N

S T E N D H A L DR.

(^tlm

^fP^fL

P A Y O T

Oldenburg-De Beethoven

L A N C Ó M E O R L A N E A Y E R en alle bekende F r a n s e

Parfumerie Parisienne BEETHOVENSTRAAT TELEFOON

5 A

hoek

Apollolaan,

AMSTERDAM

(020) 7 9 63 71

O o k vanuit Amstelveen

Heren- en Jongens Bonnetrie

RODAL.0

ALLES UIT VOORRAAD

Singel 178,

Parfums

Klassiek e n S e x

'

Amsterdam

Werktruien m col en rits, ƒ8,75

gemakkelijk

te

bereiken.

V ess nqlext e ov

223488

Tel.

Heren s e x pull

N

m col, ƒ 10,75

a

g

Amsterdam

u

r

738303. 172744

BONEWIT IS E N BLJFT

DÉ

HORLOGER-JUWELIER V A N

AMSTERDAM

AL BIJNA 5 0 J A A R !

J

O u d e H o o g s t r a a t 14-18

u

DOOR E I G E N

IMPORT

UURWERKEN

EN J U W E L E N

60%

VAN VAAK

GOEDKOPER

ALBERT C U Y P S T R A A T INSULINDEWEG 7 3

166

De interviewer geinterviewd

Vervolg

Vraag: Beschouwt u de acties voor m a t e riële s c h a d e l o o s s t e l l i n g v o o r v e r v o l g d e n uit de oorlog, w a a r a a n u d o o r uw artikelen hebt d e e l g e n o m e n , alleen als a c t i e v o o r s o c i a l e v e r b e t e r i n g o f als iets e i g e n s , iets a n d e r s ? ]. v. T.: T o t mijn v e r b a z i n g h e b ik het als iets t o t a a l a n d e r s e r v a r e n . I k k w a m t o e v a l l i g m e t d e z a a k v a n d e o o r l o g s s l a c h t o f f e r s in a a n r a k i n g : ik b e n e r v e e l m e e r m e e b e z i g g e w e e s t d a n ik v o o r m o g e l i j k h a d g e h o u d e n .

J e k u n t w e l z e g g e n , ik ben v o o r n e g e n t i g p r o c e n t een k o e l h e e r s c h a p , m a a r d i t h e e f t m e v e e l s t e r k e r a a n g e g r e p e n dan ik d a c h t .

H e t w a r e n niet a l l e e n d e soms e e r d e r g e h o o r d e z a k e n die z e m e v e r t e l d e n , m a a r o o k w a t ik niet k e n d e . I k k r e e g e r een g e v o e l v a n enorme verantwoordelijkheid door.

Mijn g e s p r e k k e n m e t de mensen woelden v a a k in d i n g e n , die w e l a a n w e z i g w a r e n , m a a r w a a r o v e r m e n h o o g s t e n s in eigen k r i n g w i l d e p r a t e n en v a a k o o k d a t n i e t . I k h a d steeds w e e r h e t g e v o e l : n u d r i n g ik e r g e n s b i n n e n w a a r ik n i e t t h u i s h o o r . I k heb h e t o o k alleen g e d a a n , o m d a t h e t ergens v o o r w a s , o m d a t h e t t o t iets d i e n d e o f m o e s t dienen.

H e t m e e s t w a s ik g e t r o f f e n als ik z a t t e g e n o v e r m e n s e n die e r z e l f koel t e g e n o v e r stonden, b v . d o o r studie, z o a l s sommige a r t s e n . D e m e n s e n g i n g e n b l i j k b a a r w e l eens v e r d e r in h u n u i t l a t i n g e n d a n o o i t t e v o r e n .

I k h a d d a n w r o e g i n g t e g e n o v e r die m e n s e n en d a n d a c h t i k : w a t h e b ik z e a a n g e d a a n .

E e n s l a p e l o z e n a c h t h e e f t het m e g e k o s t , d a t gebeurt me anders nooit.

Vraag: W a t v i n d t u v a n de gevolgen van het k a m p v o o r het nageslacht v a n de gev a n g e n e n , v o o r d e t w e e d e en z e l f s d e d e r d e generatie? }. v. T.: I k h e b m a a r m e n e n k e l e n g e s p r o k e n . T o c h k a n ik z e g g e n : h e t is bijna n i e t a n d e r s m o g e l i j k o f d e e r v a r i n g e n die z e thuis o p d e d e n invloed hebben op de jongeren. Ik m e r k t e w e l d a t d e kinderen v a n die last a f z o u d e n w i l l e n , m a a r d a t l u k t z e l d e n .

E n z o r a k e n o o k h u n k i n d e r e n e r niet g e heel v r i j v a n .

Vraag: U hebt o v e r de vergeten groep ges c h r e v e n in een w e e k b l a d d a t veel d o o r jonge mensen w o r d t gelezen. D e e x t r a - o p l a a g v a n o n s h e r d e n k i n g s n u m m e r , een b l a d m e t de k e r n s p r e u k ' N o o i t m e e r A u s c h w i t z ' dus,

pagina

g a a t geheel n a a r de j e u g d . H o e z i e t u d a t ?

H e b t u r e a c t i e s v a n die k a n t g e k r e g e n ? ] v. T.: O n t z e t t e n d v e e l r e a c t i e s h e b ik g e k r e g e n v a n mijn l e e f t i j d g e n o t e n en v a n w e e r j o n g e r e n . H e t s p r a k v e e l m e e r a a n d a n ik d a c h t . J e z o u d e n k e n : j o n g e r e n zijn m e e r g e neigd zich bezig t e houden met onrecht d a t a a n d e g a n g is d a n m e t d a t w a t g e w e e s t is.

D e v e r v o l g i n g v a n t o e n lijkt v r i j g e ï s o l e e r d , m a a r z o z i e t m e n h e t t o c h niet. E r w o r d e n lijnen doorgetrokken.

De betekenis van A u s c h w i t z blijkt v o o r de t w e e g e n e r a t i e s die e r n a zijn g e k o m e n niet iets g e ï s o l e e r d s , m a a r iets w a t t o e n o n v e r m i j d e l i j k uit h e t v o o r a f g a a n d e v o l g d e , een z a a k d i e z i c h k a n h e r h a l e n , die z c h h e r h a a l t , als w e n i e t o p passen. M e n ziet punten v a n o n v e r e e n k o m s t en v a t h e t o p als een w a a r s c h u w i n g . D a t is t r a g i s c h m a a r h e t is d e enige s l o t s o m .

J a , die reacties v a n zoveel jonge mensen h e b b e n mij s t e r k g e t r o f f e n . D a a r b i j k o m t : o v e r de v e r v o l g d e n heb ik g e s c h r e v e n o m d a t ik h u n t o e s t a n d een v a n d e g r o o t s t e s m e e r lapperijen v o n d . N i e t o m d o o r veel jeugd te w o r d e n g e l e z e n . I k h a d h e t o o k g e d a a n in een b l a a d j e m e t h o n d e r d l e z e r s ; ik heb h e t o p e f f e c t g e s c h r e v e n , ik w i l d e iets b e r e i k e n .

P a r l e m e n t s l e d e n k u n n e n de r e g e r i n g o v e r tuigen, ik s c h r e e f v o o r h e n . D a t het z o v e e l anderen o o k trof, dat k w a m op de k o o p toe.

Vraag: Z i e t u een t a a k v o o r d e j o n g e l e z e r s , de g e n e r a t i e n a A u s c h w i t z ? ] v. T.: J a , h e t is g o e d d a t h e t N e d e r l a n d s A u s c h w i t z C o m i t é o p dit a r g u m e n t , d a t h e t de jongeren a a n g a a t , de n a d r u k legt. Ik kan m e v o o r s t e l l e n d a t je n a al die e r v a r i n g e n m u r w bent. M i j h e e f t die s t r i j d b a a r h e i d juist v a n d e z e v e r v o l g d e m e n s e n v e r b a a s d . E n is is s c h a n d e l i j k m e t hen g e m a r c h a n d e e r d , d a t s c h r e e f ik in die s t u k k e n , die i m m e r s d i e n d e n o m de regering te bereiken.

W a t zij h e b b e n m e e g e m a a k t — het is een les d i e n o o i t g e l e e r d z a l w o r d e n , iets w a t t o c h is g e b e u r d , m a a r w a a r je niet g e n o e g op kunt hameren.

Vraag: lezers?

Hebt

u nog

iets t e z e g g e n t o t

3

Natuurlijk mag niemand vliegtuigen kapen.

J o d e n m a k e n d a a r o p g e e n u i t z o n d e r i n g , al z o u m e n d a t a a n s o m m i g e c o m m e n t a r e n niet z e g g e n . H e t . s t r a f b a r e feit w a s h i e r e c h t e r niet g e p l e e g d , de m a x i m u m s t r a f d a a r e n t e g e n wel uitgesproken, m a a r gelukkig gewijzigd.

D e z e gebleken w i l l e k e u r , d e v e r s t r o o i i n g v a n gezinnen door de oorlog en dergelijke m e e r zijn n u , e v e n a l s h e t p r o c e s in L e n i n grad, aangegrepen v o o r een luidruchtige, wereldwijde c a m p a g n e o m Russische joden ' e r u i t ' t e krijgen en v e r v o l g e n s n a a r I s r a ë l .

D a t is een o n v e r a n t w o o r d e l i j k s t r e v e n m e t v e r g a a n d e p o l i t i e k e c o n s e q u e n t i e s die d o o r v e l e r o e p e n d e n b u i t e n d e w o e s t i j n stellig n i e t w o r d e n o v e r z i e n en n o g m i n d e r g e w e n s t .

W a n t dit b e t e k e n t h e t v a n b u i t e n a f d i s c r i m i n e r e n v a n een a a n t a l s t a a t s b u r g e r s v a n e e n g r o t e m o g e n d h e i d e n is « v e n s c h a d e l i j k als a f k e u r e n s w a a r d i g .

In gesprek met Joop van Tijn

J o o p v a n Tijn is v e l e o u d - A u s c h w i t z - m e n s e n o o k p e r s o o n l i j k b e k e n d , o m d a t hij bij h e n t h u i s is g e k o m e n v o o r d e i n t e r v i e w s en b e s c h o u w i n g e n d i e hij in V r i j N e d e r l a n d a a n d e v e r v o l g d e n h e e f t g e w i j d . H e t k o s t t e enige m o e i t e o m h e m z e l f in o n s b l a d a a n h e t w o o r d t e k r i j g e n — n i e t o m d a t hij niet w i l d e . H i j v i n d t h e t juist p r e t t i g iets a a n dit n u m m e r te k u n n e n b i j d r a g e n , m a a r als g e v o l g v a n een o v e r b e z e t p r o g r a m m a k o n het a l l e e n m a a r in een v r a a g g e s p r e k , d a t hier volgt.

van

onze

J. v. T.: I k h e b b e w o n d e r i n g die g r e n s t a a n eerbied v o o r die manier w a a r o p de Auschwitz-mensen dat allemaal verwerken. Niet d o o r het te o n d e r d r u k k e n . W e l d o o r te p r o b e r e n o p n i e u w t e g a a n l e v e n en h u n e r v a r i n g e n b a a s t e w o r d e n . B e w o n d e r i n g h e b ik o o k v o o r d e m a n i e r w a a r o p v e l e n h u n eigen z a a k t e r h a n d h e b b e n g e n o m e n in h e t b i t t e r e b e s e f : a n d e r e n z u l l e n h e t niet d o e n .

Z o is h e t . G e l u k k i g zijn e r o o k a n d e r e n , d a a r o n d e r n i e t in d e l a a t s t e p l a a t s J o o p v a n T i j n , die d e z a a k v a n d e v e r v o l g d e n t o t d e h u n n e h e b b e n g e m a a k t . D e v e r g e t e n g r o e p is d a t nu niet m e e r .

E. T.

MET

ZIJN

ALLEN

W i j h e r d e n k e n o n z e b e v r i j d i n g d i t m a a l in een uiterlijk w i t t e , m a a r b e n a r d e , n o g v e r v u i l d e o f w e e r v e r v u i l e n d e w e r e l d . E r is o n r u s t e r is o o k a c t i v i t e i t a l o m . Z e l f zijn w i j m e t w e i n i g e n , m a a r w i j s t a a n geenszins alleen. O n z e grondslag: N o o i t m e e r A u s c h w i t z ! l e e f t o n u i t g e s p r o k e n bij m i l j o e n e n die n a o n s zijn g e k o m e n en n u m e t o n s zijn. H e t vuil v a n A u s c h w i t z m o e t e n w i j w e g k r i j g e n , m e t zijn a l l e n .

Jan Wolkers gaf ons comité voor het nieuwe jaar ƒ 1000,-.

En u?

Proces

van

Leningrad

O p 2 8 december 1 9 7 0 heeft het N e d e r l a n d s A u s c h w i t z C o m i t é het v o l g e n d e t e l e g r a m gestuurd a a n de a m b a s s a d e u r v a n de U . S . S . R . te D e n H a a g : OUD-GEVANGENEN VAN AUSCHWITZ, GROTENDEELS DOOR H E T SOWJET-LEGER BEVRIJD, ZIJN VERONTRUST DOOR GEHEIMHOUDING PROCES TEGEN MOGELIJKE VLIEGTUIGKAPERS E N GEPUBLICEERDE DOODVONNISSEN JOODSE SOWJETBURGERS; ZIEN ANTI-ZIONISTICHE STELLINGEN LEIDEN TOT ANTISEMITISCH OPTREDEN, ONVERENIGBAAR MET UW EIGEN BEVRIJDINGSSTRIJD TEGEN FASCISTISCHE TERREUR E N JODENMOORD; VERZOEKEN UW REGERING CLEMENTIE JEGENS VEROORDEELDEN EN VERDERE OPENBARE PROCESVOERING.

Bloemen leggen Ook dit jaar worden 'er op 24 januari weer bloemen gelegd bij de urn met as uit Auschwitz op de Nieuwe Oosterbegraafplaats te Amsterdam.

Dit in het kader van de Auschwitz-herdenking.

Ieder die dan met ons de doden en de bevrijding van het kamp wil gedenken is hartelijk welkom.

Verzamelen voor de bloemlegging op zondag 24 januari 1971, 's middags om 12 uur. bij de hoofdingang N. Oosterbegraafplaats, Kruislaan, Amsterdam-Oost.

SINDS

Juwelier

1 3 9 2

in het hart van Amsterdam

SCHAAP N.V.

COMPLETE INTERIEURVERZORGING

DEN HAAG, Noordeinde 86

DESKUNDIGE ADVIEZEN

Antieke

FRANCO LEVERING DOOR GEHEEL NEDERLAND

en

Moderne

sieraden MEUBELEN VIJZELSTRAAT AMSTERDAM

115-119

- TEL. 24 87 16

verzekeringen HIERIN W E R K E N

N.V. Nijmeegsche Glas- en A l g e m e e n e Maatschappij N.V. Rokin 75, A m s t e r d a m Tel 020—241967

SAMEN

Verzekering-

A l g e m e e n e Friesche Levensverzekering-Maatschappij Burmamahuis - Nieuwestad 9, Leeuwarden Tel 05100—4321Q

Compagnie van A s s u r a d e u r e n N.V. Scheveningseweg 10, 's-Gravenhage Tel 070—624011

Groot-Noordhollandsche van 1845 Van Brienenhuis - Herengracht 180-182, A m s t e r d a m Tel 020—248313

Onderlinge Verzekering Maatschappij Scheveningseweg 10. 's-Gravenhage Tel. 070—624011

O l v e h van 1879

Verzekering-Maatschappij De A u t o O n d e r l i n g e Praediniussingel 6 , Groningen Tel. 050—39500

Kortenaerhuis - Kortenaerkade Tel 070—624511

1, 's-Gravenhage

'O.O.M.'

N.V. Mij voor Sparen, Beleggen en Verzekeren 'Spaarbeleg', Catharijnesingel 35, Utrecht Tel 030—25641

West-Friesche Verzekering Draafsingel 38, Hoorn Tel. 02290—4772/4945

A l g e m e e n e Friesche Schadeverzekering-Maatschappij Burmamahuis - Nieuwestad 9, Leeuwarden Tel. 05100—43210

Beleggings- en Financieringsmaatschappij 'Fiacre' N.V. Van Brienenhuis - Herengracht 180-182, A m s t e r d a m Tel. 020—248313

N.V.

Maatschappij

N.V.

N.V. Verzekering Maatschappij Rokin 75, A m s t e r d a m Tel. 020—241967

'Hennes'

A G O - A d v i e s b u r e a u voor de O n d e r n e m e r Van Brienenhuis - Herengracht 180-182, A m s t e r d a m Tel 020—248313

N.V. Verzekering Maatschappij Rokin 75, A m s t e r d a m Tel 020—241967

'Albingia'

Maatschappij van Verzekeringen Regentlaan 25, Brussel Tel. 0932 -02 - 121740

DAAROM

IS DE V O O R L I C H T I N G V A N

DE

VEELZIJDIG

Frisia

N.V.

sen vervolging en invaliditeit, respectievelijk overlijden.

Dit 'vooronderstelde verband' in samenhang met de structuur en het niveau van de met de voor verzetsslachtoffers vergelijkbare pensioenvoorzieningen zal zeer vergaande consequenties meebrengen.

Bijzondere solidariteitsplicht D e v e r r u i m i n g v a n de R i j k s g r o e p s r e g e l i n g ( v e r v o l g d e n ) s t a a t v o o r de d e u r .

N u wij de cijfers in o g e n s c h o u w n e m e n m o gen wij r u s t i g z e g g e n : d a t ziet er g o e d uit.

P r a k t i s c h e t o e p a s s i n g k e n n e n wij n o g niet.

D a t is geen k r i t i e k v o o r a f , m a a r een feit.

Ei komt geen pensionering!

D e K a m e r z e g t j a t e g e n de h e e r V o o g d . D e s t a a t s s e c r e t a r i s n e e n ! is de leden v a n de T w e e d e K a m e r uiteen g e z e t . H e t k o m t er o p n e e r , d a t p e n s i o n e r i n g v a n de v e r v o l g d e n z o veel consequenties met zich mede brengt, dat h e t p r a k t i s c h o n u i t v o e r b a a r is.

De motie betekent aldus een doorbreking van het sedert de bevrijding van ons land gevoerde wetgevingsbeleid.

Bij dat beleid wordt van een onderscheid in rechtsbasis uitgegaan tussen enerzijds hen, respectievelijk de nagelaten betrekkingen van hen die, hetzij vrijwillig hetzij verplicht, zich heb%en verzet tegen de vijand en tengevolge daarvan invalide zijn geworden respectievelijk zijn overleden en anderzijds de andere oorlogsslachtoffers.

Bij de eerste categorie gaat het in hoofdzaak om militaire, verzetsen zeeliedenoorlogsslachtoffers.

De tweede categorie wordt voornamelijk gevormd door bombardementsslachtoffers, razzia-slachtoffers van de 'arbeidsinzet' en de slachtoffers

van en

vervolging om redenen wereldbeschouwing.

van

ras,

D e s t a a t s s e c r e t a r i s zei reeds in de commissievergadering van l - 7 - ' 7 0 :

geloof vaste

2ou de studie ertoe leiden, dat er een pensioenregeling tot stand gebracht wordt, dan zullen de uitkeringen op-een lager niveau liggen dan van de bestaande regelingen voor buitengewoon pensioen vanwege de ontbrekende rechtsgrond van het vergoedingskarakter.

Hieraan voegt de staatssecretaris nog toe, dat de motie met doorbreking van het sedert de bevrijding gevoerde beleid elk onderscheid naar karakter en structuur tussen beide vormen van voorzieningen in feite arbitrair maakt.

De rechtsgrond ontbreekt.

N u is d a a r al j a r e n o v e r g e s c h r e v e n . N i e t alleen zijn wij op vele andere landen 2 0 tot 2 5 j a a r achter, m a a r de v e r v o l g d e n en o v e r i g e s l a c h t o f f e r s s t a a n d a a r v e e l d i c h t e r bij e l k a a r d a n in Nederland.

D e regering zegt d a a r o v e r : Bij het overwegen van de gevolgen van de uitvoering van de motie is van grote betekenis het in Hoofdstuk III van de Rijksgroepsregeling Oorlogsslachtoffers 1940-1945 geformuleerd 'vooronderstelde verband' tus-

D e regering zegt d a t pensioen niet k a n , o m d a t d a n de hele g r o e p uit de J a p a n s e k a m p e n erbij z o u k o m e n en d a t l e i d t t o t o n o v e r zichtelijke technische, m a a r v o o r a l financiële consequenties.

D e v o o r z i t t e r v a n ons c o m i t é en o o k d r . E . de W i n d zijn d o o r m i n i s t e r , s t a a t s s e c r e t a r i s en h o o f d v a n de B i j s t a n d s w e t u i t g e n o d i g d .

H e e f t de r e g e r i n g in h e t k a d e r v a n d e N e d e r l a n d s e v e r h o u d i n g e n gelijk, d a n a c h t e n wij de v e r r u i m i n g een z e e r p o s i t i e v e v e r b e t e r i n g . H e t is geen p e n s i o n e r i n g , z o a l s d e motie-Voogd wilde maar de verbetering k o m t stellig o p h e t c o n t o v a n de h e e r V o o g d , de K a m e r m e e r d e r h e i d — en v a n o n s z e l f .

W a n e e r de r e g e r i n g s p r e e k t o v e r zeer bijzondere solidariteitsplicht, b e t e k e n t dit d a t o n z e m e n s e n g o e d en stijlvol dienen t e w o r den g e h o l p e n .

T e v e l e n v a n ons d e n k e n n o g steeds te m a ken te hebben m e t een s o o r t s t e u n v e r l e n i n g .

Dat karakter moet er af. D e b e l a n g h e b b e n den k u n n e n er rustig v a n u i t g a a n d a t zij een r e c h t b e z i t t e n , m a a r dit g e v o e l h e b b e n de m e n s e n t o c h n o g niet v o l d o e n d e .

P e n s i o n e r i n g z o u e f f e c t i e v e r zijn g e w e e s t , alleen al w e g e n s h e t m e t niets te v e r g e l i j k e n lijden v a n de j o o d s e N e d e r l a n d e r s .

A l s sluitstuk een redelijke w e n s : vrijstelling v a n belasting v o o r R . O . I l l - u i t k e r i n g e n .

JOS

Wat zijn de verbeteringen Uitbetaling aan buiten N e d e r l a n d w o n e n d e v e r v o l g d e n is n i e u w , w e l a l l a n g d o o r ons aan de o r d e gesteld. W i j hopen v o o r a l d a t in B e l g i ë w o n e n d e v e r v o l g d e n in a a n m e r k i n g k o m e n . D e v e r b e t e r i n g e n k o m e n niet altijd i e d e r ten g o e d e ; nu e c h t e r w e l de m i d d e n g r o e p . L e e s t u t o c h g o e d w a t er s t a a t v o o r u conclusies t r e k t !

H e t s t r e v e n is steeds g e r i c h t o p 'behoud of herstel binnen redelijke grenzen van het oorspronkelijke levenspeil'.

O p dat oorspronkelijke m o e t u l e t t e n . D e v o l g e n d e g r o e p e n k o m e n er n u bij. a. personen die werden gesteriliseerd om aan vervolging te ontkomen en ten aanzien van wier invaliditeit verondersteld kan worden, dat deze daarmede verband houdt; b. de Nederlandse vervolgde die in het buitenland gevestigd is. c. de vreemdeling, die in Nederland of in het voormalig Nederlands-Indië werd vervolgd en hier te landen woonachtig is.

A a n g e h u w d e v r o u w e n geen mogelijk tegemoetkoming.

Hij bevordert de kring van kering met: d.

echter wil gerechtigden

uitkering,

een uitbreiding op periodieke

de gehuwde vrouw, wier gezin geheel .voor een belangrijk deel is of zou aangewezen op haar inkomsten, indien niet mindervalide zou zijn geweest.

wel van uitof zijn zij

E v e n z o a c h t hij h e t in o v e r e e n s t e m m i n g m e t de zeer bijzondere solidariteitsplicht tegeno v e r de vervolgden o m de: e. met de invaliditeit van een gehuwde vrouw samenhangende kosten integraal te vergoeden zonder rekening te houden met de middelen van haar echtgenoot en gezin.

Anti-hardheidsbepaling O n d e r deze bepaling

vallen

o . a . zij die g e -

m e n g d g e h u w d zijn en e x t r a - k o s t e n h e b b e n d o o r h e t d o o r s t a n e leed ( m a n o f v r o u w ) .

D e z e b e p a l i n g k a n eveneens v a n t o e p a s s i n g zijn o p o n z e k i n d e r e n , g e h u w d o f niet, w a a r v o o r duidelijk s p r a k e is v a n lijden o n d e r de gevolgen van enz. D e minister zegt d a a r over dat men f.

sten reeds b e z i g zijn v o o r h e n die h i e r v o o r in a a n m e r k i n g k o m e n ' z o snel m o g e l i j k de u i t k e r i n g e n o p te trekken.

W a t u N U mag bezitten komt erop neer dat e

gehoord de Adviescommissie inzake bijstand aan vervolgden, met de vervolgde gelijk kan stellen de persoon ten aanzien van wie het niet toepassen van de rijksgroepsregeling een klaarblijkelijke hardheid zou zijn.

D e z e a n t i - h a r d h e i d s b e p a l i n g z a l z e k e r de m o e i t e v a n het b e s p r e k e n w a a r d zijn, v o o r a l w a n n e e r d e z e g e t o e t s t is a a n de p r a k t i j k . . . ( w i e w e l . , w i e niet, e n z . ) .

Uitkeringen

en

methode

Als regel het laatst o n t v a n g e n loon of s a l a r i s , z o n o d i g v ó ó r de tijd d a t u z i e k of invalide werd. (Beroep of bedrijf). b. D e u i t k e r i n g v a n 6 5 - j a r i g e n w o r d t niet bevroren, maar welvaartsvast.

Minimumuitkeringen

was 614,93 542,59 506,42

per

maand

zal worden 692,75 611,25 570,50

gehuwd ongehuwd weduwe (alleen)

De minimum berekeningsgrondslag (vanaf l - 7 - ' 7 0 ) 8 1 5 , — per maand.

Maximumuitkeringen was 945,— 945,— 945,—

per

wordt

maand

zal worden 1700,— 1500,— 1070,—

gehuwd ongehuwd weduwe (alleen)

W i j v e r w a c h t e n n i e t d a t v e e l u i t k e r i n g e n nu p l o t s e l i n g w o r d e n v e r h o o g d ; leest g o e d w a t o n d e r A en B s t a a t . Zij die i n d e r d a a d k u n n e n b e w i j z e n d a t zij r e c h t o p een h o g e r e u i t k e r i n g h e b b e n m o e t e n niet n a l a t e n h i e r o p te w i j z e n .

Wij verwachten

dat

de s o c i a l e

dien-

het vrij te laten zgn. bescheiden vermogen tenminste wordt bepaald op: f 25.000,— voor het hoofd van een gezin; f 15.000,— voor een alleenstaande, in plaats van de ingevolge 18 h van Hoofdstuk III van de Rijksgroepsregeling Oorlogsslachtoffers 1940-1945 geldende gedifferentieerde bedragen met maxima van f 11.000,— respectievelgk f 7.400,—.

Kostenvergoeding uitgaande uitkeringsgrondslag zal

boven

de

5°/o

a.

ten volle inkomen boven f

b.

worden vergoed met inachtneming van een eigen bijdrage indien het jaarinkomen hoger is dan f 24.000,—.

Deze bijdrage wordt bepaald op 25'l» van het bedrag, waarmede het jaarinkomen f 24.000,— te boven gaat.

etc.

a

SLAGTER

worden vergoed indien het jaarvan een vervolgde niet uitgaat 24.000,—;

V o o r a l in de k l e i n e g e m e e n t e n is er s o m s o n v o l d o e n d e b e g r i p v o o r o n z e m e n s e n en h u n a c h t e r g r o n d e n . D a t ligt n i e t z o z e e r a a n de a m b t e n a r e n als w e l h i e r a a n d a t z i c h m a a r weinig gevallen R . O . III voordoen. H e t zal t o c h n o d i g blijven de a m b t e n a r e n v a n de w a a r s c h i j n l i j k z e v e n g e m e e n t e n eerst g o e d t e i n s t r u e r e n en d a n g e r e g e l d bijeen t e b r e n g e n : d i t w e g e n s de u i t z o n d e r l i j k e achtergrond, die e r n a 2 5 j a a r niet d u i d e l i j k e r o p is g e w o r d e n . D a n p a s k a n m e n r o y a a l en m e n s e lijk o p t r e d e n .

Z o d r a de w e t k l a a r is z u l l e n wij er v e r d e r o p i n g a a n . U k u n t ons n e t als v o o r h e e n u w vragen voorleggen — vergeet u de postzegel v o o r a n t w o o r d n i e t .

O n z e voorlopige conclusie: deze verruiming is een g o e d e z a a k , w a a r d o o r v e l e n g e h o l p e n kunnen worden.

JOS

SLAGTER

HET

PAROOL

BEL (020J-914400 VOOR EEN ABONNEMENT OF EEN P R O E F A B O N N E M E N T

Succes door energie HANDELSOPLEIDING

Dinkgreve

^ / N MO*

Boekhouden M.O. S.P.D. M.B.A. Praktijkdiploma's Boekhouden

Talen Typen Steno Middenstandsdiploma Officiële I.M.O.-opleiding

KANT.: WILLEMSPARKWEG

31, AMSTERDAM-Z.

761176 5 LES-ADRESSEN

F I R E T n v . V e r l a a t 2 2 . P o s t b u s 4 b . t e l 0 8 3 8 5 - 1 91 4 8 * V e e n e n d a a l

• • • • •

ZUID WEST SLOTERMEER NOORD AMSTELVEEN

Lid v. d. P.I.H. Vraagt p r o s p e c t u s

waarom geen ,bis voor de straf?

£ J I J de twintigste jaardag van de bevrijding van Auschwitz wil ik een enkel woord zeggen en wel n a a r aanleiding van het streven, dat in de laatste jaren naar voren is gekomen om a a n de vier D u i t s e oorlogsmisdadigers, aan wie indertijd reeds gratie van de doodstraf werd geschonken, nu opnieuw gratie te schenken van de rest van hun levenslange gevangenisstraf.

Ik kan hierop verwijzen naar de algemeen aanvaarde rechtsregel: „non bis in i d e m " , niet tweemaal straf voor een zelfde vergrijp. Ik wil een vraag stellen: „ W a a r o m geen ,bis' voor de straf en waarom wel ,bis' voor de gratie?

E n nu zegge men niet: „ D a t is weer een uiting van de oudtestamentische h a r d h e i d " . M e n vergeet gauw. E n gelooft men in werkelijkheid, door een dubbele gratie ertoe mede te werken, dat er nooit meer een Auschwitz (waaronder ik alle sadisme, uitmoording, genadeloosheid enz. s a m e n v a t ) zal kunnen voorkomen?

V a n de zijde, die zo ijvert voor een gratie ten tweede male, is geschreven: „Geen mens wordt levenslang uit de maatschappij verwijderd, tenzij overtuigend is komen vast te staan, dat zijn agressie een voortdurend gevaar voor de gemeenschap blijft v o r m e n . " E r zijn miljoenen, die inderdaad menen, dat zulk gevaar voor de gemeenschap blijft voortbestaan. E n daarom is het voortbestaan van het Auschwitz Comité wenselijk en noodzakelijk.

S . Rodrigues Pereira

Bijgaande korte, krachtige de Portugees-Israëlitische Anderhalf )aar later werd is herhaaldelijk slinks of nog per dreigement tegen ken wij dit stukje en ook Id.i. wijze) Pereira.

opmerkingen schreef de inmiddels overleden opperrabbijn van gemeente, de heer S. Rodriguez Pereira in 1965 voor ons blad.

Lages naar huis gestuurd, omdat hij zg. stervend was.

Sindsdien openlijk geprobeerd de drie uit Breda vrij te krijgen, onlangs Nederlandse diplomaten in West-Duitsland.

Daarom herdrukter nagedachtenis van de even geleerde als integere chacham N.A.C.

Uit Spanje

Angela Grimau en Mar cos Ana

In N e d e r l a n d is een b r i e f o n t v a n g e n v a n o u d e r s v a n één v a n d e b e k l a a g d e n uit h e t Baskenproces. ' W a a r d e vrienden, W e w a r e n e r g v e r h e u g d o m steun t e o n t v a n g e n v a n mensen, die w e niet kennen m a a r die o n z e i d e a l e n v a n v r i j h e i d en v r e d e o p basis v a n g e r e c h t i g h e i d d e l e n .

O p d i t o g e n b l i k zijn w e e r g o n g e r u s t o m d a t w e niet weten o f er ook doden o n d e r ons z u l l e n zijn. H e t is een t r o o s t v o o r o n s t e w e t e n d a t w e n i e t alleen s t a a n . B r i e v e n z o als d e U w e h e b b e n w e o o k o n t v a n g e n u i t F r a n k r i j k , Z w i t s e r l a n d , D u i t s l a n d en B e l g i ë .

W e hebben ook U w postwissel o n t v a n g e n .

Hartelijk d a n k . H e t geld zal goed w o r d e n besteed v o o r hen die lijden o m d a t z e d e rechten van ons volk verdedigen. Een stevige omhelzing van . . . '

Telegram

naar

Spanje

O p 2 0 d e c e m b e r jl. z o n d h e t N . A . C . d e S p a a n s e a m b a s s a d e u r t e D e n H a a g een t e l e g r a m van de v o l g e n d e i n h o u d : HET NEDERLANDS AUSCHWITZ COMITÉ, GEVORMD UIT OVERLEVENDEN EN NABESTAANDEN VAN SLACHTOFFERS VAN AUSCHWITZ, PROTESTEERT VERONTWAARDIGD T E G E N D E IN H E T BASKENPROCES GEËISTE DOODVONNISSEN EN CELSTRAFFEN, DIE H E R I N N E R E N AAN HITLERS VOLKSGERICHT EN DISCRIMINATIE VAN VOLKSGROEPEN.

richten zich tot de wereld O n d e r d r u k v a n d i t en t a l l o z e t e g e n zes B a s k e n g e w i j z i g d .

andere

protesten

zijn,

zoals

men

weet,

de

doodvonnissen

In d e z e l a a t s t e u r e n d i e n o g resten v o o r d e beslissing o v e r l e v e n en d o o d v a n d e j o n g e B a s k e n r i c h t e n wij o n s t o t d e w e r e l d o p i n i e , t o t al o n z e v r i e n d e n t e r w e r e l d m e t h e t d r o e v e g e z a g v a n een v r o u w die h a a r m a n v o o r h e t v u u r p e l o t o n h e e f t v e r l o r e n en d a t v a n een m a n die 2 3 j a a r gevangenis en t w e e d o o d v o n n i s s e n heeft d o o r g e m a a k t .

D e g r o o t s h e i d en i n n i g h e i d v a n het i n t e r n a t i o n a l e p r o t e s t en v a n de strijd in S p a n j e z e l f t e g e n h e t p r o c e s in B u r g o s k e n n e n h u n w e e r g a n i e t . M a a r wij m o e t e n e r a a n d e n k e n d a t F r a n c o in 1 9 6 3 de i n t e r n a t i o n a l e o p e n b a r e m e n i n g t r o t s e e r d e en J u l i a n G r i m a u v e r m o o r d d e .

D e reacties v a n een m e t bloed bedekte, t o e k o m s t l o z e d i c t a t u u r m e t behulp v a n politieke l o g i c a en g e z o n d v e r s t a n d t e w i l l e n v o o r z i e n is v r u c h t e l o o s . I n F r a n c o ' s h o o f d h e e r s t e e n r i c h t i n g s v e r k e e r en d a t leidt t o t o n d e r d r u k k i n g en p o l i t i e k e w r a a k . A l l e e n d o o r een steeds b r e d e r en k r a c h t i g e r o n v e r w i j l d S p a a n s en a l g e m e e n p r o t e s t k a n een n i e u w e m i s d a a d worden voorkomen.

O p 2 0 a p r i l 1 9 6 3 s t o n d d e w e r e l d t e h u i v e r e n v a n a f s c h u w t e g e n o v e r een m i s d a a d die o n m o g e l i j k l e e k . V a n d a a g is d e w e r e l d a n d e r m a a l n o g n e t o p tijd g e w e k t d o o r d e w e r k e l i j k heid in S p a n j e , d a t is een r e g i e m d a t v e r s c h a n s t z i t in h e t g e w e l d en h e t v e r l e d e n , d a t m e t d e e n e h a n d a a n d e d e u r e n v a n E u r o p a k l o p t en m e t d e a n d e r e d e v o l k e r e n v a n S p a n j e verder wurgt.

W i j r i c h t e n o n s v o l b a n g e o n z e k e r h e i d , m a a r o o k v o l h o o p , t o t alle m a n n e n en v r o u w e n v a n g o e d e n w i l , t o t de r e g e e r d e r s en t o t d e p a r l e m e n t s l e d e n , t o t d e p e r s o o n l i j k h e d e n uit p o l i t i e k e en b e r o e p s k r i n g e n o m in d e z e beslissende u r e n hun o p r o e p en h u n p r o t e s t t e v e r s t e r k e n en t e v e r d i e p e n , t o t het F r a n c o - r e g i e m w o r d t g e n o o p t t e buigen v o o r d e u i t s p r a a k van de internationale o p e n b a r e mening.

G e e n d r u p p e l b l o e d m e e r in S p a n j e E e r b i e d v o o r het l e v e n v a n d e j o n g e ANGELA

Basken

GRIMAU

MARCOS 14 december

1970

ANA

VIVISECTIE

„Jullie

zouden

mogen

publiceren,"

ik heb

nu

te

pas

I k h o o r n i e t s . N i e t h e t k r a k e n v a n zijn

ge-

kniebuigingen

Met

een

ruk

trek

ik

het

laken

van

mijn

Jan

coat"

J.

bij

vullen.

handen

M.

Zijn

de

toch

zijn,

mensen." van af,

de

dat

schrij-

in

1961

„Serpentina's

Meulenhoff

bleke

daarvoor over

het

verzoek

bundel

me „maar

wat

moet

verhaal

de

van

verhaal

gewone

op

Wolkers' in

iets

Wolkers,

mijn

van hier

verscheen

eerst Jan

Dat

dingen

drukken

ver,

w r i c h t e n bij de h o n d e r d d i e p e

onder Neem

oorlogsdag.

gewone

het zei

niets

komt.

eerste Wij

best

petti-

te

gezicht

Amsterdam.

wordt

door

zijn

h o o f d en k o m o v e r e i n d in b e d . H e t is s c h e -

z w a r t e k r u l l e n in e l k a a r g e d r u k t en dijt n a a r

w a a r ik a n d e r s i e d e r e m o r g e n o p o n v e r k l a a r -

merig

beide

bare wijze w a k k e r v a n w o r d , w a n t

broer

is

dat

niet.

hij e r

tig

wel

vreemde

Maar

misschien

klanken

weging komt onder

luidruchschreeuwt

bij t o t

het laken.

op

het

staat

bovenlichaam

er

be-

raam.

Hij

Ik denk

aan

hangt

buiten

gegrom. H e t

o n d e r heen en w e e r glijden bij d e o e f e n i n g e n ,

maar

alsof

trokken

een

linnen

zak

polsdikke

slangen

een

zolderkamertje.

stoel

en

vult

Mijn

met

op

zijn

in h e t

steeds

uniform

omdat

de

zijn

tenen, luider

schieten

te

alsof

ontsnappen. ligt

Het

over

blijft

mijn

geluidloos.

gezicht

en

Het

kleeft

mijn v o o r h o o f d en n e u s a a n mijn h u i d die n a t v a n z w e e t is. M i s s c h i e n

in zijn b u r g e r w a c h t u n i f o r r n

strijken,

d,„

dressoir

gedrapeerd

hij d e v o r i g e a v o n d dat

het

Om

te laten schrikken. D e

met

de

rijen

op

was

zonder lichaam

me rot

op

glad

zó

een s o l d a a t laarzen

vast,

s t a a t hij d e

plooien

had

bij

of

zolder

glimmende

er

was.

vreemde

gespen

een l e g e r k e v e r s die een l e e g g e g e t e n

als

kadaver

o n t v l u c h t e n er o n d e r . D e w a n h o p i g e

stralen

z w a r t bloed v a n de veters stromen naast z o l e n o v e r de v l o e r w e g . M a a r

te het

de

de kuitstuk-

ken v a n d e l a a r z e n zijn n a a r b u i t e n t o e g e b o g e n . D e r e c h t e r p i j p s t e e k t n o g in de l a a r s , maar

de

linkerpijp

hangt hol n a a r

I k z i e zijn m o o i e fiel

weer

is

er

uitgeschoten

en

beneden. hij

liep, s t r a m en r e c h t o p tussen de a n d e r e n

die

wat

me

bij

de

parade.

pro-

Hoe

maar

voor

Italiaans-fascistische

voortsukkelden.

Zijn

linkerarm

z w a a i d e stijf heen en w e e r , zijn

rechterhand

zat wit a a n de g e w e e r r i e m v a s t g e g r e p e n . je h o o r d e ze w e l o m h e m l a c h e n en

En

spotten

en r o e p e n . M a a r h e t j u i c h t e in je, h e t

dreef

een

in

vuist

in

je

keel,

en

het

echode

je

hoofd.

de enkels m e t

buiten

ge-

t r o k k e n w o r d e n , z o d a t ik a a n B a l t h a s a r

Ge-

rards

moet

vallen,

kracht

denken.

De de

—

W a t g e b e u r t e r , v r a a g ik a n g s t i g , en begin

te

rillen

voorjaarsochtendkou

die

l a n g s zijn l i c h a a m d o o r h e t r a a m n a a r

bin-

nen

van

de

stroomt.

springt

Hij

trekt

veerkrachtig

a f . D a n kijkt hij mij e r n s t i g —

We

zijn

in

oorlog,

a f b o v e n het

Zijn

is

gezicht

kaakspieren

bleek

trillen.

t r e k mij a a n

naar

halte

het

maar.

roestige

laboratorium

Ik

grint

zou

langs

net

zal

zo

de

rails

rijden.

goed

Eén

over

kunnen

het

lopen.

L a n g s h e t huis v a n p r o f e s s o r V a n B e v e r , met

zijn

lachend de

grote als

een

stokrozen

waarin grote

hangsnor

langs

zijn

zijn o u d e r w e t s e glanzende

wel

onwerkelijke

spin

die

rugleuning. koolde

De

lucht

doodskisten,

kruiselings boven

enorme

pijnlijke latje,

gelegd

en s a m e n

spiegel

aan.

Dan

het

draait

schouder

g a a n w e h e t k a m e r t j e uit. A l s hij

me v o o r laat lopen op de t r a p laat h a n d o p mijn s c h o u d e r A l s ik d e b a d k a m e r

en

omhoog. in

de

houtskool-

het

deksel

In

kleine

de

er

verte,

schermpjes

voetzolen mijn

van

een

paardebloem

een

door

de

hij zijn

liggen.

in g a , g a a t

weet iemand

Hij

gedag

niet meer

mijn

broer

te

terug

van

op

zal

gewicht

vangen.

weggaan

zeggen. zal

zijn

laat Hij

komen.

weet

Je

gedag

zeggen

maar

doen

tot

nooit

door

weer

gewoon

dat

kan kan

weg

Ik-

zonder hij

zeggen,

d a g , t o t m o r g e n , t o t o v e r een m a a n d ,

maar

je

alleen

te g a a n .

Be-

n e d e n a a n d e t r a p blijft hij e v e n s t a a n .

Dan

h o o r ik h e t z o e v e n v a n d e g l a z e n

tochtdeur

en

marmeren

het

ijzeren

vloer van mijn

zoolbeslag

de k r a a n

gezicht

vreemd nen

langs

voor

de

in

open. D a n de

mijn

doe, zonder

Het

uit. E r

wangen

te k o m e n

die

zonder dat

wastafel

kijk ik

spiegel.

en v e r w r o n g e n

schijnen

op

de hal. I k l o o p n a a r de

en d r a a i

water

meer

gevuld

lijkt.

Beneden

in

in

zit

uit

dat

mijn

ik e r

de

stromen

en

gang

mijn

kom

er

stromen

traogen

moeite

ik h u i l . I k buig

o v e r mijn h o o f d

gevoel

naar

ziet

h o o f d d i e p in d e w a s b a k en l a a t h e t t o t er

schedel

ik

mijn koude geen

met

mijn

ijs

moeder

t e g e n . Z e h e e f t h e t o n t b i j t l a k e n in h a a r h a n d afstap,

van

broer

moeizaam,

het m

scherpe

uniform

met

dwarsvoor

de

en g a a t

voor

—

een v e r s c h r i k k e l i j k e

Wat

nog

wel

aan

Ze

om

gedeelte

waarom.

zuchtend.

staat

groot

trapleuningen

g r o t e spiegel die schuin t e g e n d e z o l d e r w a n d hem

voor

omvallen

te

be-

m e de k a m e r

naar

spreekt

oma

in. d a g , en ik

zullen

helemaal

niet

gaan, over

had

zegt

oorlog.

ze Ze

h o e d e n . H i j h e e f t zijn a r m e n s t r a k l a n g s z i j n

ontvouwt

lichaam

de r o n d e t a f e l . E v e n blijft h e t bol s t a a n d o o r

staan,

het

Hij

vol

is.

zweven

pluizebol

staat

gelaat,

staat.

kozijnrand

hangt

zijn

w a a r een d o n k e r f i g u u r t j e o n d e r h a n g t , a l s -

glim-

opgeborgen

alleen d e stoel

o f v a n u i t een o n z i c h t b a r e p l a a t s in d e h e m e l

tussen

R o l l s R o y c e als een

strak,

waarvan

voorop

de bomen,

weer zal

gooien

k l e u r i g e v l i e g t u i g e n , v i e r k a n t en stijf als v e r -

walrus

garage

stoel

Mijn v o e t e n z e t ik o p een d w a r s l a t j e

d e stoel

mee

de

hij, ze

stap op

de zinken

A l s ik v a n

van

vandaag

van

en

vliegveld.

en

Ik

terug

aan.

zegt

parachutisten

naar

ik

zijn h o o f d

achteruit

te

trammetje

hij mij s o m b e r

hij z i c h o m , l e g t zijn a r m o m mijn

armen

s t o o t h e m z a c h t j e s in d e r u g .

Leiden

waar

de

Vanuit

en

hoofd

gele

In

zichzelf.

een broer

I k s t a p uit b e d , l o o p o p mijn b r o e r t o e

roestige

vet.

wordt.

het

staan.

tot

Mijn

h e t k r a k e n v a n h e t h o u t d a t hij m e t g e s t r e k t e

een

doosje

leeggeblazen

Haag,

omgeop

staart

kanonnen

en

een

Den

zijn

liggen

blijven

hij l a n g z a a m

en

uitgewist.

bajonet

revolver,

een g e o p e n d

E n d a n b e g i n t h e t gele t r a m m e t j e d o o r mijn gonzen,

laarzen

grond

tanks

hebben

De

slagveld

n a a r beneden. H i j loopt zachtjes. Ik h o o r aan

een

op

van

bijna

stuk

een

doek

ervoor

naar

rijweg,

rechtopstaand

is o n b e w e e g l i j k glas

de

uit, als in een l a c h s p i e g e l .

een

wielen

soldaat

openge-

van

is

waar

komt

b r o e k r e c h t s en links bijna h o r i z o n t a a l

kanten

spiegel

dressoir,

deurtjes

d e pijpen

hoofd

wordende

nog o v e r het

onderste

dak-

zijn

w a n h o p i g e p o g i n g e n d o e n w e g te k r o n k e l e n , laken

zijn

het opengeslagen schuine

staat

h e t b l e k e v e l v a n zijn dijen w a a r d e s p i e r e n in

kleine

op

en s t a a r t als

is

spiegelbeeld

muts drukt zijn

zichzelf

hij

een

moet

zijn

gespannen

vijand

in

het

geworden

die

weerstaan.

donkere

krullen

Zijn

veld-

laag

over

door

een

voorhoofd.

het

tafellaken

en w e r p t

het

over

de l u c h t die e r r o n d e r g e v a n g e n z i t . D a n h e t in e l k a a r lande

als d c p a r a c h u t e

soldaat.

Terwijl

ze

de

van

zakt

een

vouwen

geeruit

strijkt, v r a a g t ze w a a r P e t e r is.

z a l zijn h a n d o p s t e k e n , en s c h o r r o e p e n : Z o ,

Plotseling

kleine

e n o r m e a n g s t , die in een e x p l o s i e v l a k b o v e n

uniform,

het

M o e d e r l o o p t h a a s t i g a e k a m e r uit. I k w e e t ,

natuurvriend!

E n d a n d e d o n k e r e d e n n e n en d e d i e p e heime sloot. M a a r

daar

kun

je b e t e r

ge-

vanaf

en

word

huis v o r m neer

te

ik

overvallen

aanneemt.

deinen.

Er

Het

dak

klinkt

lijkt

gerinkel

op van

is

net

voeg

ze r e n t n a a r zal

naar

weggegaan, ik e r

de buitendeur,

beide

zeg

aarzelend

zijden

ik.

In

maar

de

ontstellend

straat

leeg

l a n g s d e k a n t s t a a t een s c h e r m v a n

b a l k e n o p de g r o n d . D e spiegel t r i l t als een

Alleen de n a g a l m

vijver

z a l g e v a n g e n l i g g e n in d e kille s c h a d u w

is p l o t s e l i n g h e t g o n z e n v a n h e t

metje buiten

mijn

hoofd,

d e l u c h t , d i e h e e n en w e e r s c h o k t v a n rollende

geluidsgolven.

Er

klinken

p l o f j e s d o o r h e e n als bij een v u u r w e r k , niemand roept:

aahh!

tram-

boven het dak

in

aan-

waar

schreeuw

een

steen

doordringend

in

gegooid

terwijl

is.

ik mijn

Ik han-

den k r a m p a c h t i g t e g e n mijn b u i k d r u k . V o o r

doffe

me

maar

door

verbrokkelt de trillende

het

beeld

spiegel.

van Er

mijn

schieten

broer hori-

zontale sporen o v e r die zich met blank w a t e r

de

vroege

waanzinnig

van

zijn h a a s t i g e

ochtendstraat. van

angst

Ze

staren

zijn

bij.

glas en e r v a l l e n k l e i n e v o o r w e r p e n

Dan

de

Die

h e t a c h t e r b a l k o n v a n de t r a m inkijken, w a n t riet.

van

—

zal

zijn.

stappen

met

naar

de

van ogen lege

p l e k w a a r hij d e h o e k o m g e g a a n is, uit h e t groen

van

d e h e e s t e r s zijn silhouet

trachten

o p te r o e p e n o m die l e e g t e t e v u l l e n .

Nu

p a s v o e l ik a a n

d e k o e l t e in d e

kamer

dat de serredeuren

open staan. Ergens

in d e

geratel

lucht

klinkt

van

hoog

mitrailleurs.

Mijn v a d e r ligt g e k n i e l d o p h e t b o r d e s , de r u g n a a r mij t o e . Zijn h a n d e n

met

houdt

hij

gen h u n L a t i j n s e n a a m als ze d o o d zijn, denk

getje

ik. E e n d u i z e n d p o o t

deksel

een

fuut

wordt

een P o d i c e p s

een

Folydesmus,

Cristatus.

Wat

is d e

uit

de

pan.

op. Daar

voorpootjes

Voorzichtig

tilde

lagen ze, vredig,

tot

ik

het

met

hun

kleine vuistjes gebald?

Tra-

L a t i j n s e n a a m v a n mijn b r o e r , v a n een m e n s .

n e n w e l d e n in mijn o g e n o p . I k h a d

wraak

H o m o S a p i ë n s . E e n n a a m die n a a r

genomen,

kleine

vochtige

maar

waarop?

Dit

waren

g e v o u w e n v o o r zijn b o r s t , zijn h o o f d is o m -

t u r f m o l m en o u d e v l i e r e n r u i k t . I k k a n niets

w e e r l o z e m u i z e n . I k n a m een p a p i e r e n

hoog

in

voor

p a k t e z e één

hij

als die d e h e l e d a g b l e e f b i d d e n . H i j b i d t d e

liet z e e r v o o r z i c h t i g in glijden. D a a r n a

vijandelijke

ik een s c h e p j e en ging n a a r b u i t e n . H e t z a k j e

geheven.

Als

de d e u r o p e n i n g bidt:

ik

dichterbij

kom

blijf s t a a n , h o o r

en

ik d a t

' S l a z e als v l i e g e n uit u w h e m e l ,

God

mijn b r o e r d o e t , n i e t s . Mijn v a d e r , vliegtuigen

uit

de

lucht.

ja,

Maar

voor

zak,

één bij d e s t a a r t o p ,

v a n A b r a h a m , I s a a k en J a k o b . L a a t u w v o l k

zijn k n i e ë n d o e n al n a vijf m i n u t e n pijn. I k

voelde aan

niet

berg

O n d e r een o u d e r h o d o d e n d r o n

g r o e f ik een

d r u k mijn o g e n e r stijf t e g e n a a n o m d e t r a -

gat.

en

nen t e g e n t e h o u d e n . M a a r mijn blouse w o r d t

aarde

v o c h t i g en mijn o o g l e d e n b e g i n n e n t e s c h r i j -

plat

nen.

schepje S.O.S.

in

Laat

de

steek,

de h o r i z o n

van uw

vernietig

ze

ontbranden

die

u

door

haten.

het

vuur

toorn'.

I k v o l g d e b l i k v a n mijn v a d e r . H o o g in d e l u c h t c i r k e l t een r a n k g e v e c h t s v l i e g t u i g een d u b b e l e s t a a r t r o n d een z w a r e

met

bommen-

w e r p e r . E r steeds k l i n k t h e t d r o g e getik, a l s o f een t y p i s t e

snel k o r t e z i n n e n o p d e

chine schrijft. per

omlaag

Ineens duikt de

en

trekt

een

ma-

bommenwer-

uitroepteken

van

z w a r t e r o o k n a a r d e a a r d e . Mijn v a d e r s t a a t o p , w r i j f t z i c h o v e r d e k n i e ë n . A l s hij l a n g s mij n a a r aan,

binnen

met

ogen

gaat,

kijkt hij mij

waar

het

afwezig

braambos

nog

in

nasmeult.

I k l o o p d e t u i n in en s p r i n g o p h e t hok. Via

een balk

kolen-

die in h e t m e t s e l w e r k

a a n g e b r a c h t , en w a a r vrijdags de kleden hangen,

s t a p ik o p h e t

schuurtje

en

ga languit

gesmolten

kiezelstenen

het

van

lijkje

een

platte

dak

van

o p d e in t e e r liggen. V o o r

hazelworm.

kan

er

nog

niet

doorheen

op het

vast-

me

ligt

Voorzichtig

d r u k ik m e t een l u c i f e r t e g e n de h u i d , ik

is

maar

steken.

Het

b u i k j e is al g e e ' b l a u w , m a a r ik z a l n o g

wel

een p a a r w e k e n g e d u l d m o e t e n h e b b e n

voor

h e t r o t t e v l e e s v a n h e t skeletje l o s l a a t .

Het

kopje, met

de d o f f e

in d e kassen,

diep

weggezakt

z i e t e r slim en v r e d i g

een

rouwadvertentie.

dat

hij n ü p a s

z o a l s hij d a a r ingedeukt:

oogjes

op

uit

I k d e n k e r ineens

zijn

Latijnse n a a m

ligt, b r e e k b a a r

en een

Anguis Fragilis. Alle dieren

als aan

lijkt, beetje krij-

mijn

In

gezicht

in

mijn

de serre h o o r

snikken

met

lange

onderbreekt

gebogen

ik mijn

uithalen

met woorden

arm

en

moeder

die mijn

luid vader

die t r o o s t e n d

be-

legde op.

en

het

De

zakje

k a d e t j e in

erin

omgewoelde

schreef

er

met

wierp

er

sloeg

ik

grond

de

zat.

steel

van

het

dan

het

in.

Tweede

straatje

gebouw

aan

links w a s

mijn

het,

en

rechterhand.

Fysiologisch

d o e l d zijn m a a r die k r o m t r e k k e n v a n s m a r t .

L a b o r a t o r i u m s t a a t e r o p een b o r d n a a s t

O p h a n d e n en v o e t e n k r u i p ik a c h t e r u i t

er-

d e u r die h a l f o p e n s t a a t . I k g a n a a r

v o o r z o r g e n d d a t mijn h o o f d n i e t b o v e n

de

en d o o r het kleine w i t b e t e g e l d e h a l l e t j e l a n g s

schoen

een t r a p j e o m h o o g de g r o t e z a a l in, w a a r d e

daklijst

uitsteekt.

Als

ik

met

mijn

t e g e n de g o o t a a n d e a c h t e r k a n t v a n h e t d a k

dieren

s t o o t , k o m ik l a n g z a a m

studenten.

jonge

groen

ouders

van

in

staan.

de

overeind. D o o r

de a p p e l b o o m

opening

van

de

worden

denk

aan

door

onhandige

de grote

witte

rat,

mijn

die o n d e r een s t o l p m e t e t h e r w e r d g e z e t . H i j

serredeuren

g i n g o p zijn a c h t e r p o t e n z i t t e n als een ijsbeer een p a a r k e e r o v e r d e k o p en v i e l n e e r . E v e n

h e t zijne d u i s t e r en g e f r o n s t . Z e s t a r e n h u l p e -

l a t e r l a g hij m e t een o p e n g e k n i p t

buikje

loos o m h o o g .

de tafel. E e n

en

Ik p a k

en

laat

langs de m u u r Even

zijn

Ik

die een k u n s t j e g a a t d o e n . T o e n b u i t e l d e hij

zakken.

heeft

z i e ik

geopereerd

mijn m o e d e r g e s l a g e n . H a a r g e z i c h t is r o o d ,

vast

vader

het

de

binnen

rond

goot

Mijn

de r a n d

mijn

van

armen

van

lichaam

drijfsteen

blijf ik

met

knieën

de

dak-

langzaam

naar

beneden

gestrekte

h a n g e n . D a n l a a t ik m e z e l f m e t

armen

doorgezakte

in h e t

onkruid

v a l l e n en l o o p

de b r a n d g a n g

n a a r de

straatweg.

door

iets

tussen

student

zijn

knipte met

naar

wanden vandaan

buiten

puilende

en deed en klein

op

schaar inge-

bloederig

d i n g e t j e o p een g l a z e n p l a a t j e . D a a r n a

pakte

hij d e r a t en w i e r p h e m in d e z i n k e n

afval-

b a k . T o e n ik l a t e r in d e b a k k e e k k r o o p hij over

de

bodem.

Zijn

z i j n lijf als een

darmen

hingen

naast

Witte

jassen

zijspan.

I k l o o p g e w o o n tussen d e r a i l s o v e r d e biels.

Maar

Het

l i g g e n als h o o p j e s v u i l e s n e e u w o p d e g r o n d .

gele t r a m m e t j e rijdt t o c h n i e t

vandaag.

nu

is

de

zaal

verlaten.

E r w o r d t t o t v l a k bij d e H a a g s e S c h o u w g e -

Er

vochten

ik d a t een r a a m o p e n s t a a t . L a n g s de

heeft

een

halte gezegd.

soldaat

De

is z ó

bij d e

tramdat

geweest. O o k

de

kasten

met

instrumenten

en

flesjes

met

organen

kleine

b o v e n de d u i n e n h a n g t een v e r r a d e r l i j k

fata

donkere

blauw

zijn dus w e l s t u d e n t e n

verte

van

lucht

me

z o n e r een g a t in b r a n d t . A l l e e n in d e morgana

grommende

insekten

en o p k r i n g e l e n d e r o o k . D e rails schieten w i t glimmend, sprieten in.

als

twee

die h e t

Links

geweldige

gevaar

verrijzen

de

de

sombere

landes overheen gruwelijkheid

gebracht.

Er de

guirde

de

tafels

de r o u w k a p e l . P a t i ë n t e n

laadruimte

staat

een

deuren

in

geopend

verhuiswagen het

zijn.

midden

Een

voor,

brede

is v a n d e v l o e r v a n d e a u t o t o t v o o r d e d e u r van

de r o u w k a p e l

geschoven.

Er

staan

ratten

langs

ligusterhegje

over

dat

v a n d e s t r a a t w e g s c h e i d t , en

de portiersloge,

een

man.

Alhoewel

hij

ver-

verder

b u r g e r is, h e e f t hij een l a n g e s o l d a t e n j a s

en een c a v i a b e l o o f d h e e f t . lage

stu-

denten omheen, m a a r d o k t e r V a n S t r o o m zie

rbergen.

schijnt

het

de

plank

ik niet. I n d e d e u r o p e n i n g v a n d e a u t o

stap

die

van

n o g m a a r w e e t d a t hij m e t w e e w i t t e Ik

op

raam

Z o u d o k t e r V a n S t r o o m e r w e l zijn? A l s hij

trambaan

vol

dieren

in h e t z i e k e n h u i s s t e r v e n w o r d e n d a a r h e e n 'waarvan

schiet, v e r g e e f s p r o b e e r t

te v

is d e d e u r v a n

voel-

laboratoria,

van

zie

glazen

a l c o h o l , g a ik e r n a a r t o e . O n d e r h e t

polder

stalen

aftasten,

w a a r v a n w i n g e r d , die e r in a a r z e l e n d e Truus Menger: GETTOSTRIJDER

Ik

o f e r een w a r m

en

nam

waarin

zich

de loop

niemand

die o p e n h a n g t . O p band met —

de m o u w

een klein r o o d

z i t een

kruis

K a n je z e al h e b b e n P i e t ,

in aan

witte

erop.

r o e p t hij n a a r

b e v i n d t , h e t t e r r e i n o p . V e r l e d e n j a a r in

de

i e m a n d die in de r o u w k a p e l a a n w e z i g schijnt

zomervakantie

Ik

t e zijn.

liep

ik

hier

dagelijks.

m o c h t t o e n een w e e k l a n g

de w i t t e

muizen

—

voeren.

beesten.

Als

er

D e m a n v e r d w i j n t de a u t o in en k o m t

kwamen

de

later

Die

afschuwelijke

één een k l e i n e v e r w o n d i n g h a d anderen

meteen

op

de

geur

van

het

bloed

a f . L e v e n d w e r d hij o p g e g e t e n . A l s h e t terlijf k a a l als h e t

g e g e t e n w a s , r o o d en

afgekloven

peer,

piepte

lende

voorpootjes.

klokhuis

hij n o g

van

een

doordringed

Toen

ach-

bloederig, stoof-

met

hij h e l e m a a l

trilopge-

g e t e n w a s , d e e d ik a l l e m u i z e n d i e z i c h kannibalisme

schuldig

hadden

aan

gemaakt

in

K o m m a a r op, roept deze terug. in

gebukte

houding

terug

even

terwijl

iets a c h t e r z i c h a a n o v e r d e g r o n d

hij

meetrekt.

D a n s c h u i f t hij een s o l d a a t d e p l a n k o p .

Ik

kijk

de

er

adem

star

naar

in. D i e

en

houd

is d o o d ,

van

denk

schrik

ik, die is stijf

en h a r d . D i e b e w e e g t niet. H i j h e e f t

kleine

z w a r t e l a a r z e n a a n en een v r e e m d e h e l m d i e v ó ó r d e o r e n een p a a r c e n t i m e t e r

g a a t , z o d a t hij o p een m e e r k a t lijkt. D e

man

een g r o t e p a n , s t a k e r h e t g a s s l a n g e t j e in en

in d e k a p e l grijpt d e l a a r s v a s t en t r e k t

zette

opening

die

ont-

soldaat

tussen deksel en p a n , o m d a t

het

gas-

heeft

s l a n g e t j e n a a r b i n n e n hing, d e k t e ik a f

met

plank geschoven.

stond

het

deksel e r o p . D e

naar

inmiddels

een v o c h t i g e d w e i l . D a a r n a z e t t e ik d e g a s -

—

kraan

maar

zegt

dek-

toekijken.

open.

Even

gebeurde

er

niets,

d a n h o o r d e ik d o f f e p l o f j e s t e g e n h e t

sel. Z e s p r o n g e n als r a z e n d e n o m h o o g in een wild

ritme.

zwakker

en

Na toen

verloop hoorde

d r a a i d e de g a s k r a a n

van ik

tijd w e r d niets

Die

zijn

hij

modder

een

De andere

parachute

tegen We

moeten

de

is hem

soldaat

niet

studenten

hebben

de

rode-kruissoldaat op

de

opengegaan,

die

sprakeloos

gewoon

uit

de

graven.

het

meer.

d i c h t en t r o k h e t

binnen.

op

omlaag

Ik

slan-

Doorlezen

op

pagina

15

r

i

ï

V A N

Administratie-kantoor

HERGO

D E R

IIOBST

BEETHOVENSTRAAT 4 7

l Jl J

EXCUJSI LEII

EVE

HERENMODE

DSESTRAAT 44

V/H

J. Haan Administraties Belastingzaken Verzekeringen

Uw a d r e s v o o r 1e klas VLEES EN VLEESWAREN

KUPPERS

Speciaal aanbevolen: OSSE KOOKWORST

JAM AMSTERC

A R R O W s h irts

Tel.

Botenmakersstraat 78 Z a a n d a m , tel 02980-68551

Ook

71 3 0 9 8

voor

Uw

belasting

aangiften

en

inkomsten-

vermogensbelasting.

RIJN-GARAGE N.V. ALLE MODELLEN UIT VOORRAAD LEVERBAAR AUSTIN-7 r

^

=

=

=

~ U W

X fTlj^jCj^

^P^^^^^X}

lÉÉttP

| I C T I K I

A

\w

^Mf^XO

A U

bi

I N - D E A L E R VOOR AMSTERDAM, AMSTELVEEN EN OMSTREKEN

Kantoren en Showroom:

Werkplaatsen:

Ceintuurbaan 223-225 72 22 0 4 - 7 1 91 54

Pieter Baststraat 5 T e l e f o o n 79 75 8 2

T

e

l

e

f

o

o

n

Ruime keuze in alle merken occasions

cv. drukkerij heiermann+co.

FOTO- EN

U.C.A.

Elandsstraat 147, 169-173 Amsterdam Telefoon 0 2 0 - 2 4 5 9 82 - 2 3 4 6 3 0 BOEKDRUK OFFSET A l l e i l l u s t r a t i e , b o e k - en h a n d e l s drukwerk G e s p e c i a l i s e e r d in s e t s Prima kwaliteit en service, snelle levering

CONFECTIEZAAK VOOR

HET

BETERE

GENRE

Beethovenstraat Tel. 720744 Amsterdam

P E T E R

11

FILMSTUDIO'S

HENK

BgMS Utrechtsestraat Van Wou straat M e e r dan 1 0 0 %

20, tel.

243210

242, tel.

720666

service

J O N G M A N S GRANDE

Beethovenstraat 9

2e Jan S t e e n s t r a a t 80-82 Telefoon 73 09 29

BOUTIQUE

Amsterdam (Z)

Telefoon 73 66 05

Heeft dat nu nog altijd met de OORLOG te maken H e t is in d i t b l a d z e k e r niet n o d i g nog. eens uiteen t e z e t t e n w e l k e e r n s t i g e t r a u m a t a d e nazi's hun s l a c h t o f f e r s hebben t o e g e b r a c h t , n o c h h o e f ik e r o p in t e g a a n w a a r o m d e z e t r a u m a t a — in h e t b i j z o n d e r in h e t ' v e r n i e t i g i n g s k a m p ' — niet t e v e r g e l i j k e n w a r e n m e t w a t een m e n s in h e t n o r m a l e l e v e n zoal v o o r ellendige e r v a r i n g e n kan o n d e r -

"

a a n

-

E v e n m i n h o e f ik een s c h i l d e r i n g t e g e v e n van het h u i d i g e lijden v a n d e vroegere slachtoffers, w a a r d o o r — sommigen gelukkig in l i c h t e m a t e , a n d e r e n h e l a a s z e e r e r n s t i g — nog gebukt g a a n o n d e r de lichamelijke en geestelijke g e v o l g e n v a n de v e r v o l g i n g .

T o c h w e t e n w i j d a t a a n allen d i e d e z e g e v o l g e n n o g dagelijks a a n den lijve v o e l e n , nog regelmatig de v r a a g gesteld wordt: ' H e e f t d a t n u w e r k e l i j k n o g iets m e t d e oorlog te m a k e n ? ' Als alle o u d - s l a c h t o f f e r s precies dezelfde verschijnselen z o u d e n v e r t o n e n en de k l a c h ten z i c h d i r e c t n a h e leed u i t d e o o r l o g zouden hebben gemanifesteerd zou niemand o o i t a a n h e t v e r b a n d tussen v e r v o l g i n g en h e t d a a r u i t v o o r t v l o e i e n d e lijden h e b b e n d u r v e n t w i j f e l e n . D e z a k e n zijn e c h t e r v é é l i n gewikkelder.

H e t c o n c e n t r a t i e k a m p - s y n d r o o m o m v a t een zeer uitgebreide — h e t e r o g e n e — reeks v a n verschijnseln en v e l e v a n d e z e v e r s c h i j n s e len t r a d e n p a s o p n a een p e r i o d e v a n j a r e n lange schijnbare gezondheid.

D a a r d o o r heeft he o o k lang geduurd t o t het v e r b a n d tussen d e d o o r s t a n e e l l e n d e en h e t h u i d i g e lijden duidelijk w e r d . P a s z e k e r h e i d ontstond hierover toen vele patiënten verschijnselen b l e k e n t e v e r t o n e n , die w e l i s w a a r u i t e e n l i e p e n , m a a r die t o c h niet t e r a n g schikken w a r e n o n d e r de g e w o n e z i e k t e beelden.

Toen zeer vele v a n deze gevallen bestudeerd w a r e n , bleken er t o c h wel b e p a a l d e typische k e n m e r k e n ( z o a l s h e t z i c h t e r u g t r e k k e n in een eigen klein w e r e l d j e — ' w i t h d r a w a l ' — d e a n g s t e n en n a c h t m e r r i e s , d e v r o e g t i j d i g e v e r o u d e r i n g , e n z . ) d i e steeds w e e r t e o b s e r v e r e n w a r e n en w a a r d o o r m e n k o n k o m e n

tot de opstelling v a n het ' c o n c e n t r a t i e k a m p syndroom'.

A u t o m a t i s c h rees t o e n d e v r a a g : h o e k o m t het d a t d e z e v e r s c h i j n s e l e n z i c h p a s n a z o v e l e j a r e n o n t w i k k e l d e n en d a t e r een z o l a n g e ' l a t e n t e p e r i o d e ' is g e w e e s t ?

Ik geloof dat deze v r a a g op heden zeer goed te b e a n t w o o r d e n is.

H e t feit d a t z o v e l e o u d - g e v a n g e n e n p a s j a r e n na de bevrijding m e t hun k l a c h t e n t e v o o r schijn k w a m e n b e t e k e n t g e e n s z i n s d a t z e v o o r d i e n geheel in e v e n w i c h t z o u d e n zijn g e w e e s t . I n t e g e n d e e l ; bij n a u w k e u r i g o n d e r z o e k blijkt h e t d a t allen — c o n t i n u — sinds de o o r l o g s y m p t o m e n gehad hebben. Z e hebben e c h t e r n i e t g e k l a a g d ! Z e v e r t o o n d e n een h y p e r - a c t i v i t e i t , w a a r a c h t e r h e t lijden v e r b o r g e n bleef. Z e h e b b e n z i c h n a d e b e v r i j d i n g k r a m p a c h t i g in h u n w e r k g e s t o r t ; s o m m i g e n k o n d e n z i c h o n d a n k s d e z e ijver g e e n m o m e n t l o s m a k e n v a n h u n h e r i n n e r i n g e n en konden naast hun w e r k nauwelijkc nog o v e r iets a n d e r s d a n o v e r h e t k a m p s p r e k e n ; a n deren 'vermeden krampachtig zich er ooit r e k e n s c h a p v a n te geven w a t v o o r a f s c h u w e lijke p e r i o d e z e in h e t l e v e n d o o r s t a a n h a d den.

D i t alles w a s m o g e l i j k z o l a n g z e h o n d e r d p r o c e n t in staat waren hun enerverende t e m p o vol te houden.

T o e n — v a a k heel p l o t s e l i n g — w a s h u n energie o p . H e t w a r e n v a a k kleine kwaaltjes, z o a l s die bij z o v e l e n o p m i d d e l b a r e l e e f t i j d voorkomen, w a a r d o o r ze tot bezinning moesten k o m e n . B e z i n n i n g b e t e k e n t v o o r een o u d e r w o r d e n d mens h e t t e r u g z i e n o p een g e l u k k i g en w e l b e s t e e d l e v e n ; v o o r d e o u d vervolgden betekende het: weer overvallen w o r d e n d o o r alle e l l e n d i g e h e r i n n e r i n g e n en pas nu er écht ziek v a n w o r d e n .

P a s o p d a t o g e n b l i k w e r d de v e r v o l g d e o o k uiterlijk t o t p a t i ë n t . P a s t o e n k o n hij n i e t a n d e r s d a n zijn lijden e r k e n n e n en w e r d hij a f h a n k e l i j k v a n h e t b e g r i p d a t de b u i t e n w e r e l d k o n t o n e n v o o r zijn t o e s t a n d . H e l a a s , o p d a t o g e n b l i k w e r d hij in h e t a l g e m e e n niet b e g r e p e n en stelde m e n a a n h e m d e v r a a g o f zijn lijden n o g w e l iets m e t d e o o r -

log te m a k e n kon hebben.

U i t dit o n b e g r i p k w a m ó ó k v o o r t d a t d e m a t e r i ë l e en m o r e l e steun v a n o v e r h e i d s wege ernstig t e k o r t schoot. W e weten d a t het vele jaren geduurd heeft v o o r er enige r e g e l i n g — de r e g e l i n g o p basis v a n d e bijstandswet — tot stand k w a m .

E e n g o e d e zijde v a n d e z e r e g e l i n g is, d a t hij u i t g a a t v a n d e z g n . ' n e g a t i e v e b e w i j s last'. D a t b e t e k e n t h e t v o l g e n d e : H e t is een e r v a r i n g s f e i t d a t de huidige klachten v a n de o u d - s l a c h t o f f e r s s a m e n h a n gen m e t d e v e r v o l g i n g , m a a r in h e t i n d i v i d u e l e g e v a l is dit ' p o s i t i e v e ' bewijs v r i j w e l nooit te leveren. D a a r o m v o l s t a a t men met d e ' n e g a t i e v e b e w i j s t l a s t ' . A l s niet k a n w o r d e n a a n g e t o o n d d a t h e t h u i d i g e lijden d o o r een a n d e r e o o r z a a k d a n d o o r d e v e r v o l g i n g is o n t s t a a n , w o r d t a a n g e n o m e n d a t d e v e r v o l g i n g wel de o o r z a a k is g e w e e s t . D i t is redelijk. A l s een o u d - s l a c h t o f f e r een m a a n d g e l e d e n een a u t o - o n g e l u k h e e f t g e h a d , z a l men bepaalde klachten zeker aan dat ong e l u k en niet a a n de o o r l o g m o e t e n t o e s c h r i j ven.

E n t ó c h : Als het ongeluk het schijnbare e v e n w i c h t v a n de h a r d e w e r k e r v e r s t o o r d h e e f t ; als hij b v . een m a a n d o p b e d h e e f t m o e t e n liggen en t o e n a a n h e t p i e k e r e n is g e r a a k t z u l l e n allerlei v e r s c h i j n s e l e n k u n n e n o p t r e d e n , die niets m e e r m e t h e t o n g e l u k t e m a k e n h e b b e n , m a a r l a t e g e v o l g e n zijn v a n de o o r l o g s e r v a r i n g e n .

Z o k o m e n we tot de grote schaduwzijde v a n de huidige regeling: D e o u d - v e r v o l g d e m o e t altijd iets aantonen.

A l t i j d w e e r w o r d t bij hem het oude gevoel opgeroepen v a n niet e r k e n d t e w o r d e n , v a n te w o r d e n a f g e w e z e n , hij m o e t w é é r v e c h t e n o m z i c h t e k u n n e n r e c h t v a a r d i g e n en z i c h t e k u n n e n h a n d h a v e n . T e r w i j l hij niet m e e r v e c h t e n k a n !

D e nazi's hebben hem e e n m a a l alle rechten, zelfs het recht o p zijn b e s t a a n ontzegd.

D a a r o m k o m t h e m t o e d a t hij n u — s t r i j dens m o e — een a u t o m a t i s c h r e c h t k r i j g t .

E e n r e c h t w a a r d o o r hij z o n d e r enige v o r m v a n bewijslast d e n o d i g e m i d d e l e n krijgt w a a r d o o r hijzelf ( e n e v e n t u e e l zijn n a b e s t a a n d e n ) zich kunnen h a n d h a v e n o p het n i v e a u d a t hij z i c h n a d e o o r l o g d o o r j a r e n lange inzet, heeft w e t e n te v e r w e r v e n .

D R . E. D E

WIND

Vijfde Internationaal Medisch Kongres over slachtoffers van het nazi-regiem O p het Vijfde Internationaal Medisch C o n gres v a n d e F . I . R . ( F é d é r a t i o n I n t e r n a t i o n a l e d e s R é s i s t a n t s ) in s e p t e m b e r 1.1. t e P a r i j s g e h o u d e n w e r d e n o p n i e u w en g r o n d i g d e z i e k t e n en a f w i j k i n g e n v a n h e t K . Z . s y n d r o o m behandeld, waarbij vele nieuwe gezichtspunten z i c h v o o r d e d e n , z o w e l o v e r de late gevolgen, alsook nieuwe opvattingen betreffende de behandeling.

U i t 21 landen waren onderzoekers, medici en p r o f e s s o r e n h i e r b i j .

De vroegtijdige veroudering, vooral betreff e n d e h e t h a r t - en b l o e d v a t s t e l s e l , v e e l a l o o k m e t een l a t e n t e tijd ( e e n p e r i o d e w a a r b i j z i c h eerst g e e n , m a a r p a s l a t e r s y m p t o m e n v o o r d e d e n ) , w e r d reeds v r o e g e r beschreven o . a . d o o r de F r a n s e m e d i c i F i c h e z en K l o t z .

A l g e m e e n e r v a r e n w e r d o o k , z o a l s in N e d e r l a n d , d a t d i t w e i n i g b e k e n d w a s en a f wijkingen v a a k a a n a n d e r e o o r z a k e n dan d e h o n g e r , s p a n n i n g e n , e m o t i e s en l i c h a m e lijke o n t b e r i n g e n o f m i s h a n d e l i n g e n w e r d e n toegeschreven. H i e r o p sprong dan vaak toek e n n i n g v a n een redelijk pensioen a f , o f werd o p de lange baan geschoven. O o k dat bepaalde sociale of familie-omstandigheden m e t n i e u w e s p a n n i n g e n d e z e o u d e , schijnb a a r t o t rust g e k o m e n sluipend a a n w e z i g e a f w i j k i n g e n p l o t s e l i n g w e e r a a n het licht k o n d e n d o e n k o m e n . B e k e n d is h e t d o o r b i j na i e d e r e v r o e g e r e K . Z . b e w o n e r v e r t o o n d e beeld v a n het z o l a n g m o g e l i j k uitstellen n a a r

d e d o k t e r t e g a a n , h e t o n t k e n n e n v a n een a f w i j k i n g o f z i c h v e r z e t t e n t e g e n een e v e n t u e l e b e h a n d e l i n g ; begrijpelijk d o o r d a t z e in het k a m p v a a k d e enige h e t l e v e n r e d d e n d e houding was, waarbij 'zwakheid' geheel moest w o r d e n v e r m e d e n . T e r u g g e k o m e n uit k a m p of gevangenis werd v a a k weer het het g e w o n e w e r k o p g e v a t . P a s l a t e r k w a m e n dan verschillende v o r m e n van n e r v e u z e stor i n g e n als w i s s e l e n d e h o o f d p i j n e n , angstt o e s t a n d e n en d r o m e n , s l a p e l o o s h e i d v e r g e e t achtigheid, prikkelbaarheid, neiging zich terug te trekken of soms o o k m e e r ' r e u m a t i s c h e ' o f h a r t - en v a a t k l a c h t e n .

H e t c o n g r e s w a s e e n s t e m m i g in zijn o o r d e e l , d a t h i e r j u r i d i s c h , s o c i a a l en m e d i s c h in vele l a n d e n w e l v e e l a a n w o r d t gedaan, m a a r nog lang niet genoeg.

I n t e r e s s a n t w a s d e l e z i n g v a n een N o o r s e a r t s , d r . L ö n n u m o v e r o o r l o g s p e n s i o e n e n in Noorwegen, waar voorgaande beschreven moeilijkheden d e r m a t e werden o n d e r v o n d e n , d a t h e t p a r l e m e n t in 1 9 6 8 een n i e u w e w e t heeft a a n g e n o m e n , w a a r b i j de o m g e k e e r d e bewijslast g e l d t : bij n i e t - t o e k e n n i n g moet d o o r de a u t o r i t e i t e n b e w e z e n w o r d e n dat de z i e k t e o f ht d e f e k t géén s a m e n h a n g m e t de o o r l o g s e r v a r i n g e n h e e f t . O n d e r d e z e w e t v a l l e n a l d a a r m i l i t a i r e n , z e e v a r e n d e n , gijzel a a r s , v e r z e t s s t r i j d e r s en o p g r o n d v a n v o o r n o e m d e o f w e g e n s r a s in g e v a n g e n s c h a p g e r a a k t e n . E r w o r d t een j a a r l i j k s p e n s i o e n v a n

3 . 0 0 0 t o t 4 . 4 0 0 d o l l a r u i t g e k e e r d plus e x t r a ' s v o o r v r o u w en k i n d e r e n . M e n g a a t e r dus vanuit d a t deze uitkering niet behoeft te w a c h t e n t o t h e t bewijs is g e l e v e r d d a t d e ziektetoestanden waarschijnlijk samenhangen m e t d e o o r l o g s g e v o l g e n . H e t is v o l d o e n d e dat men meer daa zes maanden was b l o o t g e s t e l d a a n een h a r d e o f abonrmaal h a r d e belasting, als b v . a l l e r l e i v o r m e n v a n m i s h a n d e l i n g , l a n g e r d a n één w e e k d o n k e r e cel, h o o f d - en s c h e d e l l e t s e l s , m a a r o o k g r o t e kou, bevriezing, ondervoeding met gewichtsv e r l i e s v a n m e e r d a n 30°/o h o n g e r o e d e e m , z w a r e infekties. V e r d e r allerlei spanningen d o o r d e wijze v a n g e v a n g e n s c h a p , g e v e c h t e n , d o o d s g e v a a r en d e r g e l i j k e . Z o w a s h e t v e r blijf in e n k e l e v a n d e b e r u c h t s t e g e v a n g e n i s sen o p z i c h z e l f al v o l d o e n d e o m v o o r d e u i t k e r i n g in a a n m e r k i n g t e k o m e n . H e t is een z e e r l i b e r a l e w e t .

Z e e r o n t r o e r e n d o p het K o n g r e s w a r e n de mededelingen van m e v r o u w p r o f .dr. K l i m kova—Deutschova uit Tsjechoslowakije o v e r d e g e v o l g e n bij o v e r l e v e n d e k i n d e r e n uit d e k a m p e n . E r d e d e n z i c h h i e r b i j e r n s t i ge o n t w i k k e l i n g s s t o o r n i s s e n v o o r , z o w e l li-

Doorlezen

op pagina

17

HEMA

.

®

1

$

Voor al uw /I

'

^

czM-alómeer Ö

®

C D /

^

Jj>loemenmagazyn Saenredamstraat Amsterdam

®

i l

bloemwerken

® ®

64

s I

(Zuid)

Tel. 72 01 23

®

'T HONK Interieurverzorging Kunstnijverheid

KELTUM PLEET GOUD & ZILVER UURWERKEN OPTIEK

Middenweg

105-107-107a

Amsterdam

Drukker MAASSTRAAT

Sr

(Oost)

Telefoon ( 0 2 0 ) 5 12 22

Vaal

115 - A M S T E R D A M - TEL. 42 75 79

Niemand h e e f t voorafgaand verlof nodig, o m door de drukpers

gedachten

of g e v o e l e n s t e o p e n b a r e n , behoudens i e d e r s verantwoordelijkheid volgens de wet.

M. V e r d o n e r

(Art. 7, Grondwet voor h e t Koninkrijk d e r Nederlanden)

van B a e r l e s t r a a t 84 Amsterdam tel. 722608

WIJ NODIGEN U UIT!!

DAMESTASSEN,

HANDSCHOENEN

REISARTIKELEN,

PARAPLU'S

ALLE LUXE LEDERWAREN Koffers ook m e t ingebouwde

wieltjes.

SCHOTANUS & JENS N.V. drukkers - uitgevers Lange Nieuwstr. 20 - Utrecht t e l . ( 3 0 ) 1 2 4 19

Ook 's maandags de gehele dag geopend BRILJANTEN

Waar mode een lust voor het oog is

en OBJECTEN g e m a a k t in

MANTELS —

JAPONNEN

D E U X PIÈCES — SUEDE — BONT —

MANTELCOSTUUMS BOUTIOUE

Speciale collectie

Modehuis

NAPPA

Bruidstoiletten.

De Vries en Lampie K a l v e r s t r a a t 3 — 5 , bij d e D a m , Tel. 020 — 23.76.34

Amsterdam

eigen

atelier

voor de halve prijs

fa. Barber & Zoon K e i z e r s g r a c h t 740 Amsterdam Tel. privé 42 34 78

Vervolg

Wat

van

daar

kleiige

pagina

ligt

11

lijkt

aardappel.

een m e t e r . V a n

nog

het

Het

is

armen

meest

niet

op

een

groter

is niets te

dan

bekennen,

het h o o f d is tussen d e s c h o u d e r s g e d r u k t . losgeslagen

tanden

blinken

in d e

bloederige

vlek w a a r de m o n d gezeten heeft. D e blauwe

ogen

len o p

liggen

de bemodderde

wangen

opgeschoven

in de r o u w k a p e l

trekt

v l e e s m e t een h a a k Ik

loop

langer

van

te

broer

in

aan man

klomp

binnen. weg,

blijven

staan.

Ik

auto

die t o t

de v o r m e l o z e

naar raam

die

kwal-

zijn. D e

het

misschien wel

licht-

als a a n g e s p o e l d e

de w e n k b r a u w e n

De

ligt,

ik

durf

niet

dat

miin

weet

koud

en

stijf,

en

verminkt.

I k h e b d e hele d a g r o n d g e l o p e n . O p d e H o f dijk m o c h t ik g e w o o n l a n g s d e a r t i l l e r i e die d a a r in stelling lag, en d i e g r a n a t e n n a a r h e t v l i e g v e l d liet f l u i t e n . Z e h a d d e n o o k o p h e t stukje grond w a a r

d e rijke m e n e e r

begraven

ligt een k a n o n n e e r g e z e t . V l a k bij zijn Alleen

de

glimmende

loop

kwam

graf.

uit

de

s t r u i k e n . N e t o f ze de s l a n k e g r a n i e t e n w a a r hij o n d e r ligt in een h o e k v a n

zuil

vijfen-

v e e r t i g g r a d e n h a d d e n g e z e t en zijn g e r a a m te d e r u i m t e in g i n g e n s l i n g e r e n , o m lijk

dood

zou

ook

graf

en

verderf

het

van

te

hondje

verdriet

zaaien.

Maar

meekomen

gestorven

letter-

dat

is. E n

dan

op

zijn

die

kan

e r niets a a n d o e n , d a t is een beest.

Maar

nu

sla

ik t o c h

de weg

naar

huis

H e t b e g i n t al d o n k e r t e w o r d e n . D e staan gen

op

gedempte

met

elkaar

toon

in d e

te p r a t e n .

in.

mensen

deuropenin-

Nergens

is

licht

aan, ook de"straatlantaarns

g a a n niet

bran-

den.

vannacht

alleen

Ik denk

eraan

dat

ik

m o e t s l a p e n en v o o r t a a n i e d e r e n a c h t . I k z a l alle

nesten

gooien.

en

En

schedeltjes

ook

de

van

schedel

vogels

van

weg-

het

konijn

m e t zijn l a n g e gele v o o r t a n d e n . I k m o e t

een

l u c i f e r o f e e n s t u k j e k a r t o n tussen d e o n d e r ste d e u r t j e s v a n

het dressoir

steken,

niet m e e r uit z i c h z e l f o p e n k u n n e n

dat

ze

zwaaien.

Z o u d e n v a d e r en m o e d e r al w e t e n d a t

mijn

broer

ver-

d o o d is? I k

durf

het

ze n i e t t e

tellen.

D e d e u r v a n d e b r a n d g a n g is o p slot, ik k a n niet o n g e m e r k t steek

mijn

n a a r mijn k a m e r s l u i p e n .

hand

in

smalle z a k l a n t a a r n kocht een

heb v o o r

ringslang

komt

vaag

mijn aan

het

voor

door

zak

en

een

die ik v a n d a a g

ge-

geld

waar

zou

kopen.

de

stof

ik

van

eigenlijk

Het

licht

mijn

broek.

M a a r ik ik h a a l h e m niet te v o o r s c h i j n d a t nergens licht b r a n d t . L a n g z a a m onze

straat

verlaten

in. O n s huis z i e t

uit, m e t

Ik

knip

om-

loop

ik

er somber

en

wijd opengesperde

zwarte

r a m e n . Z o n d e r g e l u i d t e m a k e n s t a p ik o v e r het hekje v a n de v o o r t u i n . In het

glimmen-

d e z i j r a a m v a n d e e r k e r n a d e r t mijn silhouet h e t huis. V o o r h e t r a a m blijf ik s t a a n ,

steek

de l a n t a a r n in mijn m o n d en k n i p h e m

aan.

Er

mijn

gaat

wangen

een

rood

kolenvuur

g l o e i e n . Mijn

gezicht

achter wordt

holler en magerder door. D a n door

de

heen

mijn

weerspiegeling moeder

van

achter

er

z i e ik

de

het

nog

ineens

rode

gloed

raam

zitten.

Z e h e e f t de c r a p a u d o m g e d r a a i d en z i t het

raam

Haar in

gekeerd.

gezicht,

het

duister

liggen o p knip

de

is in s l a a p

opgezet

en W e e k ,

van

kamer.

de

de leuningen zaklantaarn

mijn

mond.

veeg

ik h e t

den is v a n mijn

Ze

hand.

Terwijl glazen

van

uit ik

en naar

naar

gevallen.

vloeit

Haar

weg

armen

de c r a p a u d . haal de

bolletje, dat

hem deur

nat

Ik uit

loop

gewor-

speelksel, d r o o g in d e p a l m

van

Het

branH

EEN UITGAVE VOOR MORDESCHAJ GEBIRTIG O p 5 mei v e r s c h e e n bij de W a l b u r g P e r s t e Z u t p h e n o n d e r a u s p i c i ë n v a n de N e d e r l a n d s e V e r e n i g i n g v o o r d e V o l k s z a n g en m e t s t e u n v a n het m i n i s t e r i e v a n C . R . M . een w o n d e r s c h o o n b o e k j e , een b o e k j e m e t g e d i c h t e n in t w e e t a l e n , m e t m u z i e k en b i j z o n d e r g e v o e l i g e t e k e n i n g e n — alles in een o n b e r i s p e lijke u i t v o e r i n g .

H e t is een h u l d e a a n de K r a k a u s e d i c h t e r m e u b e l m a k e r M o r d e c h a j G e b i r t i g , de J i d d i sche v o l k s d i c h t e r bij u i t n e m e n d h e i d , d e m a n die in zijn b e r o e m d lied s ' B r e n t v a n 1 9 3 8 als in een visioen h e t n o o d l o t v o o r d e zijnen z a g n a d e r e n en hen t o t v e r z e t o p r i e p . E r w o r d t v a n G e b i r t i g g e z e g d d a t hij altijd g l i m l a c h t e en d a t de D u i t s e s o l d a a t die h e m v o o r t r a n s p o r t k w a m h a l e n d a c h t d a t die j o o d - h e m u i t l a c h t e en h e m m a a r meteen doodschoot.

R u i m h o n d e r d liederen h e e f t G e b i r t i g g e m a a k t , hij s c h r e e f d e t e k s t en speelde o p een f l u i t j e een m e l o d i e erbij, r o n d t r e k k e n d e a r t i e s t e n z o n g e n zijn l i e d e r e n o v e r a l w a a r m e n Jiddisch v e r s t o n d en d e in A u s c h w i t z o m g e k o m e n componist Julius H o f m a n heeft de m u z i e k o p g e s c h r e v e n .

E e n d e r d e v a n G e b i r t i g s w e r k o n g e v e e r is b i j e e n g e b r a c h t in dit b u n d e l t j e , v e r z a m e l d , u i t g e z o c h t , t o e g e l i c h t en m e t Nederlandse klanktekens weergegeven door C h a n a h Miln e r , n a a s t een N e d e r l a n d s e tekstweergave v a n N i c o t e r L i n d e n . O o k de m u z i e k w e r d a f g e d r u k t m e t i n g e s c h e v e n tekst en p i a n o

begeleiding d o o r P e t e r B e r m a n .

R e e d s d e o m s l a g g e e f t d e geest v a n h e t w e r k w e e r met de d o o r l o p e n d e reeks joodse figuren. V a n M o s h e Bernsteins fijnzinnige t e k e n i n g e n l a t e n wij u e r h i e r een z i e n . E n d a n een p r o e f j e v a n d e t e k s t : h e t r e f r e i n v a n 'Hoeljet, hoeljet kinderlech' (Kinderen, m a a k m a a r veel p l e z i e r ) : Kinderen, m a a k m a a r veel plezier, je b e n t m a a r één k e e r jong, en v a n d e l e n t e t o t de w i n t e r is m a a r een k a t t e s p r o n g .

T o t slot h e t l a a t s e c o u p l e t v a n ' H e t

Brandt':

't B r a n d t , b r o e d e r s , 't b r a n d t ! ï n a l l e e n jullie k u n t h e l p e n ; als jullie v a n o n s s t a d j e h o u d e n steek d a n je h a n d e n uit d e m o u w e n en blus 't m e t je eigen b l o e d , l a a t zien d a t je w a t k a n !

B r o e d e r s , s t a niet t o e t e kijken met verlamde hand g a h e t v u u r t e lijf, mijn b r o e d e r s , w a n t ons stadje b r a n d t !

H i j is h e t v u u r t e lijf g e g a a n m e t zijn b l o t e h a n d e n . Zijn b r o e d e r s k u n n e n h e m a l l e e n n o g e r e n d o o r zijn w e r k t e blijven z i n g e n . D e z e u i t g a v e is een g o e d w e r k .

E.T.

Amsterdam

H I L T O N - H O T B L Apollolaan

138-140

Rotterdam

H I L T O N - H O T B L Weena 1 0

't Is goed bankieren bij deBary De relatie met onze cliënten wordt gekenmerkt door het besef van verbondenheid, dat ons er toe aanzet uw belangen zo goed mogelijk te dienen.

De Waarheid d e e n i g e k r a n t d i e o o k nü konsekwent

stelling

tegen West-Duits

neemt

militarisme

en hedendaaqs

fascisme,

e e n principiële

krant,

onafhankelijk van de monopolies en grote

ondernemers

vraag een gratis proefabonnement aan

H. A L B E R T D E B A R Y & C O . N.V.

Amsterdam: Herengracht 4 4 8 - 4 5 4 Telefoon 221155 Rotterdam: Oppert 34 Telefoon 144311

De Waarheid antwoordnr. 2518, Amsterdam Ier hoeft geen postzegel o p )

Vragen over Lippmann - Rosenthal

Würzburg-geen N a d e t w e e d e w e r e l d o o r l o g zijn e r o o k in ons land o n t e l b a r e publikaties verschenen o v e r het H i t l e r r i j k , o v e r de gruwelen die de n a z i ' s b e d r e v e n , o v e r a l w a a r ze hun s o l d a t e n l a a r z e n n e e r z e t t e n , en o v e r d e c o n c e n t r a tiekampen.

M a a r al te v a a k w e r d g e z w e g e n , b e w u s t o f o n b e w u s t , o v e r d e D r a h t z i e h e r , de g r o t e m a n n e n a c h t e r de s c h e r m e n , d e g e n e n die het destijds m o g e l i j k m a a k t e n d a t d e a g r e s s i e v e oorlogspolitiek van Duitsland tot realiteit kon worden.

E n a a n g e z i e n dit v e r l e d e n n o g steeds geen v o o r b i j e p e r i o d e blijkt t e zijn, m e n e n wij d a t het g o e d is a a n d e v o o r a v o n d v a n d e A u s c h w i t z - h e r d e n k i n g n o g eens in h e r i n n e r i n g t e r o e p e n w a t z i c h v o o r d e e d v l a k v o o r de m a c h t s o v e r n a m e d o o r d e N S D A P en H i t i e r in 1 9 3 3 .

E e n b e l a n g r i j k e g e b e u r t e n i s w a s een bijeenk o m s t in H a r z b u r g bij B r u n s w i j k o p 11 o k tober 1 9 3 1 . D e ouderen o n d e r ons kunnen z i c h n o g g o e d h e r i n n e r e n in w a t v o o r s i t u a tie het t o e n m a l i g e D u i t s l a n d w a s a a n g e l a n d .

H e t l a n d b e v o n d z i c h in een c r i s i s t o e s t a n d , e r w a r e n m i l j o e n e n w e r k l o z e n , de s p a n n i n g w a s ten t o p g e s t e g e n , e r h e e r s t e een u i t e r s t v e r h i t t e a t m o s f e e r . E r w a r e n eigenlijk m a a r twee a l t e r n a t i e v e n : öf de arbeiders zouden z i c h a a n e e n s l u i t e n o m m e t allen die w e r k t e n een d a m t e g e n h e t d r e i g e n d e f a s c i s t i s c h e g e v a a r o p t e w e r p e n en d e f a s c i s t e n de w e g te versperren, of de m a c h t e n v a n de reactie, z o a l s g r o o t k a p i t a a l en j o n k e r s , z o u d e n hun o p l o s s i n g uit d e crisis v i n d e n . . .

In d i t s i t u a t i e k w a m e n d e leiders v a n d e r e a c t i o n a i r s t e p a r t i j e n en o r g a n i s a t i e s z o a l s d a a r w a r e n : Deutsch-Nationalen, Stahlhelm, Alldeutscher Verband, bekende vertegenwoordigers van hoge militairen, van de f i n a n c i e r s en v a n d e h o g e a d e l bijeen in Harzburg (Beieren).

DE HEREN BESLOTEN HITLER DE KANS TE GEVEN; H E T BESLUIT VIEL OM DE NSDAP ZO SPOEDIG MOGELIJK AAN DE MACHT TE HELPEN. D a a r t o e moesten v a n z e l f s p r e k e n d alle dem o c r a t i s c h e instellingen, het p a r l e m e n t incluis, a a n d e k a n t g e z e t w o r d e n en m o e s t d e d i c t a t u u r o p g e r i c h t w o r d e n v a n de m e e s t agressieve kringen uit de Duitse grootindustrie.

D a a r w e r d dus h e t z o g e n a a m d e H a r z b u r g e r F r o n t g e v o r m d , in n a a m w a a r v a n H i t i e r en H u g e n b e r g ( d e toenmalige Springer) het a f t r e d e n v a n de regering-Brünin<» en v a n d e regering v a n Pruisen o n d e r leiding v a n de r e c h t s e s o c i a a l d e m o c r a a t O t t o B r a u n eisten.

V a n a f dit m o m e n t k r e g e n d e n a z i ' s d e h a n d e n v r i j , zij h a d d e n n u een b e l a n g r i j k e r u g g e steun en g i n g e n d a n o o k openlijk o v e r t o t h e t v o o r b e r e i d e n v a n de d i c t a t u u r o f w e l h e t b r u t a a l o n d e r d r u k k e n v a n elke oppositie. D e o p d r a c h t v a n hun b r o o d h e r e n was natuurlijk het v o o r b e r e i d e n v a n de revanche-oorlog, die w e d a n o o k p r o m p t h e b b e n g e k r e g e n .

In h e t t e g e n w o o r d i g e r W e s t - D u i t s l a n d w o r d t thans aan die v o o r o o r l o g s e periode herinn e r d , o m d a t d e ' e w i g g e s t r i g e n ' in h u n h e l e optreden z o herinneren aan de dagen v a n weleer.

H e t Auschwitz-bulletin heeft herhaaldelijk o p de rol v a n d e I G F a r b e n gewezen. N a m e n als K r u p p en T h y s s e n k u n n e n in één a d e m worden genoemd. H e t volgende voorbeeld o p w e l k e w i j z e de g r o t e k o n i n g e n uit z a k e n en f i n a n c i ë l e w e r e l d d e f a s c i s t i s c h e b e w e g i n g r u g g e s t e u n d e n , is w e l l i c h t niet a l g e m e e n b e kend.

Bij de l a a t s t e v e r k i e z i n g e n v o o r de m a c h t s overname van Hitier, dat was op 6 novemb e r 1 9 3 2 , k w a m duidelijk a a n h e t l i c h t d a t de N S D A P o v e r h a a r h o o g t e p u n t heen w a s .

T w e e miljoen kiezers keerden H i t i e r de rug

t o e . D a t w a s een e e r s t e g r o o t succes v o o r d e tegenstanders v a n de nazi's. M a a r de geldg e v e r s en v r i e n d e n v a n d e n a z i ' s in i n d u s t r i e en b a n k w e z e n lieten z i c h d o o r d e z e o m m o z w a a i bij d e k i e z e r s niet a f h o u d e n v a n h e t spenderen v a n nieuwe gelden. H i t i e r was h u n m a n en m o e s t r i j k s k a n s e l i e r w o r d e n . T e n h u i z e v a n d e g r o t e b a n k i e r en l a t e r e SS brigadecommandant Kurt Freiherr von S c h r ö d e r in K e u l e n k w a m e n o p 4 j a n u a r i 1 9 3 3 H i t i e r , P a p e n , H i m m l e r , H e s s en K e s s l e r bijeen. Zij b e s l o t e n t o t d e o m v e r w e r p i n g v a n de r e g e r i n g - S c h l e i c h e r en t o t d e v e s t i ging v a n een r e g e r i n g H i t l e r - v o n Papen.

Voor het Nürnberger militaire tribunaal heeft diezelfde Freiherr v o n Schröder o v e r die a f s p r a a k in K e u l e n o n d e r e d e v e r k l a a r d : 'Die allgemeinen Bestrebungen der M a n n e r d e r W i r t s c h a f t g i n g e n d a h i n , einen s t a r k e n F ü h r e r in D e u t s c h l a n d a n die M a c h t k o m m e n z u sehen, d e r eine R e g i e r u n g bilden w ü r d e , die l a n g e Z e i t an d e r M a c h t bleiben w ü r d e ' .

H e t v e r d e r e v e r l o o p v a n d a t deel d e r g e schiedenis k e n t i e d e r e e n . O p 3 0 j a n u a r i 1 9 3 3 gaf Hindenburg H i t i e r de o p d r a c h t een n i e u w e r i j k s r e g e r i n g te v o r m e n .

D a t w a s dus gewoon de v o o r t z e t t i n g v a n de k o e r s w a a r t o e in 1 9 3 1 in H a r z b u r g al w a s besloten. H e t m a a k t o o k v o l k o m e n b e g r i j p e lijk . d a t n u in d e d e m o c r a t i s c h e k r i n g e n in D u i t s l a n d herinnerd w o r d t a a n de H a r z burg-periode.

I m m e r s , w a t h e e f t z i c h in o k t o b e r jl. in W ü r z b e r g v o o r g e d a a n ? D e rechtse concent r a t i e z o a l s die z i c h n u b e z i g is t e f o r m e r e n , g a f a c t e d e p r é s e n c e . In W ü r z b u r g w a r e n v e r t e g e n w o o r d i g d niet alleen A d o l p h v o n T h a d d e n , en v r o e g e r e S A - en S S - F ü h r e r , m a a r o o k de S t a h l h e l m , B u n d v o n F r o n t soldaten de zg. ' V e r t r i e b e m e n ' o.a. v a n de beruchte W i t i k o b u n d , de nazi-publicist E r i c h K e r n m a y e r e.a. K o r t o m , d e hele rechtse meute was aanwezig.

Bij die g e l e g e n h e i d zijn een 1 0 0 0 g e ü n i f o r m e e r d e lieden als een m i l i t a i r e f o r m a t i e d o o r h e t s t a d j e g e m a r c h e e r d , kennelijk m e t w e l willende m e d e w e r k i n g v a n de politie. D e z e o p e n l i j k e p r o v o c a t i e is al w e e r g e v o l g d d o o r een n i e u w e p o g i n g o m in B o n n iets d e r g e lijks t e d o e n . M a a r h i e r w a r e n d e t e g e n k r a c h t e n z o sterk o p g e k o m e n , dat het de heren revanchisten slechts mogelijk w a s o p een w e i d e b u i t e n B o n n h u n b e t o g i n g t e h o u d e n ; zij k o n d e n n i e t t o t h e t c e n t r u m v a n Bonn doordringen.

D a t l a a t s t e is n a t u u r l i j k e r g v e r h e u g e n d , al is h e t o n s duidelijk d a t e r n o g heel w a t anders m o e t gebeuren o m a a n de p r o v o c a t i e s v a n d e h e e r S t r a u s s en zijn v r i e n d e n een e i n d t e m a k e n . S t r a u s s en d e n i e u w b a k k e n N P D s t a a n m e t e l k a a r in d e beste r e l a t i e en s a m e n z u l l e n zij p o g e n d e r e g e r i n g - B r a n d t niet alleen h e t v u u r n a a a n d e s c h e n e n t e leggen, neen z e k o m e n e r openlijk v o o r uit d a t zij d e z e r e g e r i n g w i l l e n o p r o l l e n .

H e t enig juiste a n t w o o r d v a n B r a n d t en d e zijnen z o u m o e t e n zijn o m p u n t 1 d e N P D als een z u i v e r f a s c i s t i s c h e b e w e g i n g t e v e r b i e d e n . D a t is t o t n u t o e niet g e b e u r d en een r e e k s a n d e r e s t a p p e n , die d e r e c h t s e c o n c e n t r a t i e d e v o e t z o u d w a r s z e t t e n is o o k a c h t e r wege gebleven.

T o c h z a l h e t die r i c h t i n g uit m o e t e n . S l e c h t s a a n e e n s l u i t i n g v a n alle d e m o c r a t i s c h e e l e m e n t e n , w a a r t o e in de e e r s t e p l a a t s d e D u i t s e v a k b e w e g i n g b e h o o r t , is een reële w e g o m a a n h e t d r i j v e n d e r r e c h t s e f i g u r e n een h a l t toe te roepen.

J u i s t d e g e s c h i e d e n i s v a n H a r z b u r g en w a t d a a r o p v o l g d e is een e r n s t i g e les. E n w e h o p e n en v e r t r o u w e n d a t d e a n t i f a s c i s t e n in D u i t s l a n d d a a r u i t de c o n c l u s i e s zullen trekken.

CHR.

SMIT

Het Tweede-Kamerlid mejuffrouw T. Kok (K.V.P.) heeft 19 augustus 1970 de regering schriftelijk enige vragen gesteld. Deze luiden.

1. Kunnen de bewindslieden mededelen, of zich, na de afwikkeling door de Raad voor het Rechtsherstel, nog gelden onder beheer van Lippmann en Rosenthal bevinden, welke gedurende de Tweede Wereldoorlog door de Duitse bezetters in beslag genomen zijn?

2. Zo ja, gelden?

hoeveel

beloopt

het

totaal

van

deze

3. Zijn de rechthebbenden op deze gelden bekend?

Zo ja, waarom heeft dan nog geen uitkering daarvan plaatsgehad?

4. Indien er nog gelden van deze aard zijn, die niet aan rechthebbenden kunnen worden uitgekeerd, overweegt de Regering dan wettelijke maatregelen die mogelijk maken ze aan te wenden ten behoeve van oorlogsslachtoffers?

ANTWOORD van de heren Nelissen, Minister van Financiën a.i., en Van de Poel, Staatssecretaris van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk (Ingezonden 2 oktober 1970.)

1. De beheerders-vereffenaars van de Vermogensverwaltungs- und Renten-Anstalt (V.V.R.A.) en van de Liquidatie van Verwaltung Sarphatistraat (L V.V S.) hebben naar gelang de stand van de boedels het toeliet voorlopige uitkeringen aan crediteuren gedaan ten bedrage van onderscheidenlijk 72 pet. en 75 pet. der vorderingen van erkende concurrente crediteuren. In 1956 is na overlegd, waarin ook de Commissie Gedepossedeerden was betrokken, overgegaan tot de verkoop van de activa van V V.R A en L V V.S. aan het Waarborgfonds Rechtsherstel Door deze transactie werden beheerders-vereffenaars in staat gesteld tot een spoedige afwikkeling van de boedels, waarmede in de eerste plaats het belang van de crediteuren werd gediend.

Bij beschikkingen van 19 juli 1956, heeft het Nederlandse Beheersinstituut de slotuitkeringen van V.V.R.A. en van L.V.V S. vastgesteld op onderscheidenlijk 13 pet. en 15 pet. De totale uitkeringen aan de erkende concurrente crediteuren beliepen daarmede voor V.V.R.A. 85 pet. en voor L.V.V.S. 90 pet.

Het hierboven medegedeelde brengt met zich, dat zich in de boedels van V V R.A en L.V.V.S. geen gelden meer bevinden en dat de onder 1 gestelde vraag ontkennend moet worden beantwoord.

In een volgend nummer van dit blad zullen wij over deze kwestie een toelichting van deskundige zijde opnemen, op grondslag van bovenstaand antwoord.

Vervolg

van

pagina

13

c h a m e l i j k als geestelijk en o . m . b o t a f w i j k i n g e n e n h e r s e n a a n d o e n i n g e n . D i t z o w e l bij d e z e k i n d e r e n ( t h a n s v o l w a s s e n e n ) a l s o o k bij n a de oorlog geboren kinderen v a n v r o e g e r vervolgden.

E v e n aangrijpend w a s de K o n g r e s - b i j d r a g e v a n d r . N o w a k uit P o l e n , o v e r k i n d e r e n , die v e r m o o r d , v e r h o n g e r d o f o n t k o m e n zijn aan medische experimenten, 'germanisering', met veel statistisch m a t e r i a a l . M e n schat het a a n t a l op deze wijze o m g e k o m e n Poolse kinderen op 2,2 miljoen.

P r o f . S c h w a r z uit P o l e n g a f i n l i c h t i n g e n en cijfers, w a a r u i t bleek d a t v e r g e l e k e n bij d e d o o r s n e e - b e v o l k i n g v a n a n d e r e l a n d e n e r bij nazi-slachtoffers zes- tot tienmaal zoveel ziekten optraden.

P r o f . M u l l e r — H e g e m a n n uit Berlijn ( D D R ) v e r t e l d e i n t e r e s s a n t e f e i t e n o v e r een o n d e r z o e k g e d a a n bij t w e e v r g e l i j k b a r e g r o e p e n v a n d e V d N ( V e r f o l g t e n des N a z i r e g i m e s ) w a a r b i j de ene groep ' g o e d ' w a s terecht gek o m e n en de andere niet. H i e r b i j bleek v a n het grootste belang de o n t w i k k e l i n g sociaal, f i n a n c i e e l en o o k b e t r e f f e n d e h e t b e r o e p en de familie tegenover tegenslagen o f mislukk i n g e n h i e r v a n bij d e a n d e r e g r o e p . D e sit u a t i e s bijtijds o p te k u n n e n v a n g e n b l e e k d e beste t h e r a p i e te zijn, w a a r a a n m e n tijdig veel meer a a n d a c h t zal m o e t e n besteden.

H e t c o n g r e s besloot m e t d e o p r o e p v e r d e r t e g a a n m e t h e t b e s t u d e r e n v a n d e z i e k t e n en l a t e g e v o l g e n v o o r n a z i - s l a c h t o f f e r s en h u n nageslacht.

TH. VAN

REEMST

25 JAAR BEVRIJDING

1945: Europa bevrijd van een wrede overheerser Jearr-Francois paperback

A.

PAIS

TREBLINKA

Steiner

ƒ 13,75 ZIJDEN- EN

Uit d e schriftelijke e n mondelinge getuigenissen van de weinige overlevenden v a n h e t vernietigingskamp Treblinka stelde Steiner deze docum e n t a i r e s a m e n o v e r d e g e s l a a g d e o p s t a n d in het kamp.

Henryk

DE JOODSE

Grynberg

witte beertjes

KALVERSTRAAT

ƒ 3,75

Amsterdam

Sterk autobiografisch getint j o o d s kind in b e z e t t i n g s t i j d .

André

OORLOG

Schwarz-Bart

WOLLEN STOFFEN

verhaal

146-150,

—

hoek

Telefoon

Spui

23 22 6 4

van een

DE LAATSTE DER

RECHTVAARDIGEN paperback ƒ 7 , — Een verbeelding d i e , alhoewel d e handeling v a n g r u w e l n a a r g r u w e l stijgt, n i e t o p h o u d t bij d e misdaden v a n d e nazi's, maar uiteindelijk e e n getuigenis vormt van de toekomstverwachting, het geloof en d e geestkracht der joden.

Hans Magnus

MISDAAD EN

Enzensberger

Matzes

POLITIEK paperback

N.V. „HOLLANOIA-ENSCHEDE" en

Crackers

ƒ 9,25

De schrijver probeert h e t verband tussen politiek e n misdaad op te helderen uitgaande van vragen als: bestaan er gerechtelijke moorden a a r s ? Is i e d e r e e n v e r r a d e r ? W a t is d e t o e k o m s t van Auschwitz? Bestaan er nog onschufdigen?

Nieuwstraat 6-14 - Enschede Telefoon 0 5 4 2 0 - 1 0 3 6 6

1970: Onvrijheid in de wereld van vandaag Hans-Eckehard Bahr.

WERELDVREDE

EN REVOLUTIE

paperback ƒ 12,50

Ronald Segal, Frantz Fanon,

RASSENOORLOG

paperback ƒ 1 3 —

DE V E R W O R P E N E N DER A A R D E

paperback ƒ 1 1 , —

Camillo Torres.

REVOLUTIE, CHRISTELIJKE paperback ƒ 1 3 , —

Camara,

REVOLUTIE

Anoniem,

DAGBOEK

IN V R E D E S N A A M

OPDRACHT

paperback

CarloModehuis

DAMES-CONFECTIE

ƒ9,75

V A N EEN GUERILLERO

Overtoom 524-526

zwart beertje ƒ 2,75

Eldridge Cleaver,

BETERE

S O U L O N ICE, brieven en essays

paperback ƒ 1 1 , —

Debray,

REVOLUTIE

BINNEN

DE REVOLUTIE

zwart beertje ƒ 2,75

Mhacko. DE S M A A K V A N DE M A C H T paperback Mnacko. DE ZEVENDE N A C H T paperback ƒ 12 — Susan Sontag, REIS N A A R H A N O I paperback ƒ 5,25

ƒ9,95

Spock,

ƒ2,75

DR S P O C K

OVER

VIETNAM

zwart

beertje

Vassilikos. Z DE Z A A K L A M B R A K I S paperback ƒ13,75 Leopold de Buch en Bcb Groen, DE VERBEELDING A A N DE M A C H T

/

REVOLUTIE

IN EEN INDUSTRIESTAAT

paperback ƒ 1 1 , —

BRUNABOEKENBRUNABOEKENBRUNABOEKEN

EXCLUSIEVE HERENKLEDING E N -MODE Kalverstraat

141-145,

Amsterdam

Heenreis 26 23 9 30 6 13 4 11 18

|an febr mrt mrt apr apr mei mei mei

IZEN 3 #7 *1 29 G 20 27 10 24 14 19 9 21

juni juli |uh juli aug aug sept okt nov dec

terugreis n 2 weken

3 16 16 30

weken febr mrt mrt

4 weken

6

weken

11 met 20 apr 27 apr

27 api

4 mei 1 |uni

1 juni

S P E C I A L E REIZEN

"Op alle reizen is een speciaal GEMENT mogelijk

Olv het echtpaar Hinlopen-Nanninga 13apnl-27 april Kibbutz - Tour 6 juli - 27 juli Studenten- en scholierenretours (vraag onze speciale tarieven)

" Transier-kosten vraag

CAMPING-ARRAN-

per privé auto of sherut op aan-

'Vele mogelijkheden tours door Israël

voor één - of meer - daagse

1 juni 22 juni 20 Jljll 27 juli

27 juli 3 aug

10 aug

14 aki

26 okt

3 aug

2 nov 4 jan

17 31 14 7 9 30

aug aug sept okt nov nov 11 jan

folders en inlichtingen

ITE'S - INDIVIDUELE R E I Z E N Indien nevenstaande data u niet uitkomen kunt u zelf uw reisdata bepalen met een minimum verbh|f van een week en maximaal een kalender maand, terwijl u eenmaal mag onderbreken in Europa op de heenreis en eenmaal op de terugreis

N E T

IN SAMENWERKING MET

W O R L D

TOURIST

O R G A N I Z A T I O N

Rokin 9-15 Amsterdam Tel 020-243350*

ISRAËL AIRLINES

Wij verzorgen al uw reizen over de gehele

See

wereld

m

m o r r i s Het k o p e n v a n e e n góed

Perzisch Tapijt is t ó c h altijd e e n z a a k van vertrouwen.

bef ore you buy your

reed

sheepskin coat.

Uitgebreide sortering dames- heren-en kinder s u e d e nappa-en lamsvacht j a s s e n .

AMSTERDAM Leidsesiraat 74-76 ROTTEBDAM - DEN HAAG - EINDHOVEN

\m

Voetklachten?

Wlü

H E L P E N

Haarlem: Barteljorisstraat.Tel. (023) 3126 55 Amsterdam: Leidsestraat, (bij Koningsplein), Tel. (020) 22 35 9 6

U !

Cees Tak "VOETVERZORGING" D a m e s - , heren- en k i n d e r speciaalschoenen

Bilderdijkstraat 69 Amsterdam Tel. 129465 - 124193

De nieuwe zomerprpgreunma's zijn vit!

V I N K E

&

REISBUREAU

C O S

Amsterdam Rokin 58, T e l . 020-67867.

«

AVENUE in LU.

EEN U I T G A V E VAN DE G E Ï L L U S T R E E R D E P E R S N V

• S T A D H O U D E R S K A D E 85 • A M S T E R D A M