nederlands auschwitz comité NOOIT NAZI'S
14 j a a r g a n g
secr.:
victorieplein
„ E e n journalist die in de tweede w e reldoorlog te weten zou zijn gekomen w a t er in A u s c h w i t z gebeurde en dit in een bovengronds b l a d h a d durven publiceren, zou onmiddellijk d o o d geschoten zijn. D a t is begrijpelijk, w a n t de nazi's wisten dat het schandalig was w a t zich daar afspeelde en zij wilden het geheim houden. Zij zouden het o n t k e n d hebben. E n nu? E r is nu iets veel onheilspellenders aan de h a n d . E e n systeem, dat misdaden begaat, w o r d t geprezen o m d a t deze niet verborgen blijven. — M a a r dat in de V e r enigde S t a t e n in tijd v a n oorlog zelfs een eigen oorlogsmisdaad berecht kan w o r d e n , d a t wil zeggen t o t uitzondering g e b o m b a r d e e r d , beschouw ik niet als en h o o p v o l teken, m a a r als een w a n h o p i g teken . . . " T o t zover Mulisch. H i j put geen hoop uit de berechting v a n een — één willekeurige en laaggeplaatste — o o r logsmisdadiger in de Verenigde S t a ten en geeft daarmee het b e k l e m m e n -
amsterdam-z.,
bankrek.: AMRO, bijk. van b a e r l e s t r a a t ,
nr. 6 juni
postgiro
1971
293087
amsterdam-z.
gem.giro N 5500 N.A.C. red.: amsteldijk 23, amsterdam-z.
NAVOLGEN
„ T o e n de Duitsers na de tweede w e reldoorlog te horen kregen w a t er in de vernietigingskampen was gebeurd, spraken zij de gevleugelde w o o r d e n : Wir haben es nicht gewusst. In N e derland b r a k toen groot hoongelach los, m a a r dat neemt niet weg dat het niet helemaal o n w a a r w a s . Wisten de N e d e r l a n d e r s het dan? Zelfs in het concentratiekamp Westerbork, overlaadstation n a a r A u s c h w i t z , dachten de joden v o o r het merendeel dat zij het in P o l e n weliswaar erg moeilijk zouden krijgen, m a a r dat er een kans was om te overleven. D e Duitse bevolking wist zo ongeveer w a t de N e derlandse w i s t : dat de joden massaal gedeporteerd werden en dat het er slecht v o o r hen u i t z a g . " Aldus H a r r y Mulisch in V r i j N e d e r l a n d van 22 mei, in een betoog ten gunste van het Medisch C o m i t é V i e t n a m . D e vraag die Mulisch daarbij vooral bezighoudt, die v a n de verbreding en m o gelijkheden v a n het verzet, is v o o r ons hier niet aan de orde. O n s gaat het om de analogie, de gelijkenis tussen A u s c h w i t z en de M y Lais, het v e r b a n d tussen de oorlog en onze tijd. Mulisch s c h r i j f t :
32',
de v a n de vergelijking aan. N a a r het zich laat aanzien staan we nog pas v o o r een begin: de trend zet zich voort. Nieuwe oorlogsmisdaden, neen, niet nieuwe gruwelen worden o n t h u l d , nieuwe, nog efficiënter, nog „ n u t t i g e r " wapens worden beproefd — alles onder de belofte dat er een eind k o m t aan de vuile oorlog en de troepen terugkomen — alleen mag niemand vragen w a n n e e r . E n intussen worden m a a r steeds nog o n b e p r o e f d e wapens n a a r Z u i d o o s t - A z i ë geëxpedieerd. Misschien v r a a g t u w a a r o m wij in het Auschwitz-blad hierover schrijven. O m dezelfde reden w a a r o m Mulisch om het Vietnamese v o l k te helpen n a a r A u s c h w i t z verwijst. W i j herhalen h e t : niet alleen individuele gevolgen v a n A u s c h w i t z , ziekte, i n v a l i diteit o f geestelijk lijden bestaan v o o r t . E r k a n j a r e n l a n g openlijk v o l k e r e n m o o r d worden begaan, v o o r a l met behulp v a n J u m b o - b o m m e n w e r pers, gif en vernuftige m o o r d - en martelprojectielen. H e t hoeft, u las het hierboven, helemaal geen „geheime R e i c h s s a c h e " meer te blijven. U i t w a s s e n v a n schuil-, d.i. w o o n plaatsen k o m t op de t.v., de nummers v a n het ontbladerings- o f liever uithongeringsvergif staan in de k r a n t . O n s bekruipen de rillingen: hoe kan men dat alles weten en toelaten? V o o r ons bergen de ruïnes v a n de c r e m a t o ria m a a r één lering: nooit meer A u s c h w i t z . Sommigen blijken eruit op te steken hoe nog p e r f e c t e r te v e r gassen en te v e r b r a n d e n in het groot. D e z e misdaad, alleen schijnbaar ver v a n A u s c h w i t z , gaat ons aan. W i j zijn solidair met het doelwit v a n de v o l k e r e n m o o r d in V i e t n a m en met het B e v r i j d i n g s f r o n t en zijn helpers en v o o r a l met de j o n g e A m e r i k a n e n die het vuile w e r k weigeren en a a n k l a gen. Speciaal nu de opzet weer is bewezen. E r is nog een ander aspect dat ons aan een vorige periode doet denken, als wij horen van het „ b e p r o e v e n " v a n helikopters o f zg. zenuwgassen. O n w i l l e k e u r i g k o m t de gedachte op aan w a t aan de tweede wereldoorlog v o o r a f g i n g , aan de opstand v a n de
Bij de dood van m e v r o u w Swelheim Hoeveel nazi-slachtoffers, hoeveel v r o e g e r e o o r l o g s p l e e g k i n d e r e n zijn een s t e u n en t o e v e r l a a t k w i j t , n u m e v r . S w e l h e i m e r n i e t m e e r is. W e k u n n e n n e t z o m i n g e l o v e n d a t zij n i e t m e e r z a l k l a a r s t a a n , als d a t zij in 1 9 4 5 h a a r studie nog moest beginnen. Z o h e e f t zij z i c h en z o w e r d zij v e r eenzelvigd met oud-gevangenen, ond e r g e d o k e n k i n d e r e n en i e d e r d i e t e l i j d e n h a d v a n de j a r e n ' 4 0 - ' 4 5 , v a n de w e r e l d , v a n het leven. T a l l o z e n k e n d e n h a a r v a n de t.v. V o o r de lezers v a n ons b l a d , w a s zij, als z i j h a a r al n i e t z e l f h a d d e n g e r a a d p l e e g d , een v e r t r o u w d e f i g u u r . I n de j a r e n 1 9 6 4 t o t 1 9 6 5 h e e f t zij in lange gesprekken met onze medewerkster m e v r . Fels v e r t e l d w a t de o n d e r d u i k v o o r b a b y ' s , p e u t e r s en k l e u t e r s , s c h o o l k i n d e r e n en p u b e r s h e e f t b e t e k e n d en n o g k a n b e t e k e n e n . D e b i j d r a g e n h i e r o v e r , in w i s s e l w e r k i n g o n t s t a a n , zijn t o e n g r e t i g g e v o l g d en z u l len nog wel o p n i e u w a a n d i c h t v r a gen. Als men na haar dood zegt, dat niemand onvervangbaar is, b l i j k t dit m i n d e r d a n een g e m e e n p l a a t s . Z i j is een v a n d e g e n e n d i e n i e t a l l e e n n i e t te v e r v a n g e n , m a a r a l m o e i l i j k n a te volgen zijn. R e i n s k S w e l h e i m — D e B o e r is v o l g e n s h a a r w e n s in I s r a ë l b e g r a v e n . D e h e r innering, het enige w e r k e l i j k e m o n u ment, leeft v o o r a l hier, bij de o u d e r e n in w e e m o e d , b i j d e j o n g e r e n in h o o p en h e t v e r t r o u w e n in e i g e n t o e k o m s t . H a a r w e r k was niet tevergeefs. N.A.C.
generaals in S p a n j e , aan G u e r n i c a en Hitiers Kondorlegioen. Ditmaal w o r d t Z u i d o o s t - A z i ë kenenlijk misb r u i k t als proefterrein v o o r de w e reld, misschien v o o r een derde w e reldoorlog. W i j zijn g e w a a r s c h u w d en w a n t r o u w i g geworden. D a a r o m herhalen w i j : het mag niet, nooit o f te n i m m e r meer gebeuren. D e misdaad d o o r de nazi's bedreven tegenover miljoenen mag niet in een oorlog tegen honderden m i l j o e n e n worden n a g e v o l g d ! H e t w o r d t gelukkig begrepen, ver buiten de kleine kring die wij bereiken. W i j kunnen niet z w i j gen. O o k in een partiële oorlog o f wapenstilstand blijven de gevaren die wij m a a r al te goed kennen.