Auschwitz Bulletin, 1973, nr. 02/03 Februari-Maart

nederlands auschwitz comité

17de jaargang, nr. 2/3 februari-maart 1973 secr

victorieplein

Op de Nieuwe

Oosterbegraafplaats

postgiro

293087

amsterdam-z.

gem.giro N 5500 N.A C. red.:

amsteldijk

Samen naar de dokwerker Onverbrekelijk zijn Auschwitz- en Februariherdenking verbonden.

Niet alleen om die slechts vier weken ertussen. De staking ging vooraf aan de geïndustrialiseerde moord. De stakers van Amsterdam en omstreken, hoe heldhaftig, vastberaden en barmhartig ook, waren niet sterk genoeg om die te voorkomen. Maar de staking werd tot een signaal voor het Nederlandse verzet en samen met de militaire inspanning van zoveel legers heeft het Europese verzet het fascisme de nek gebroken.

De nederlaag van dat fascisme betekende het einde van de volkerenmoord, toen. Helaas was HitIers Endlösung al ver gevorderd.

Op zichzelf is dat genoeg om Auschwitz en Februari te gedenken. Maar er is meer. In 1945 is het fascisme genekt, niet uitgeroeid. Het kon voortsudderen, het leeft weer op, soms in iets gewijzigde vorm. De volkerenmoord is met de modernste middelen beproefd of, zo men wil, voortgezet.

3 2 ' . amsterdam-z.,

bankrek.: AMRO, bijk. van b a e r l e s t r a a t .

Het verzet ertegen door een geheel, zij het van buitenaf gespleten volk is zopas — en voorlopig — bekroond. Ook daarin schuilt een parallel met de staking van '41. Dezelfde gedachte spreekt uit de oproep van het Februaric o m i t d , hier in hoofdpunten afgedrukt.

De Auschwitz herdenking heeft wijde weerklank gevonden. Wij weten het near waarde te schatten dat zovelen, van de stillen in den lande tot de hoogste autoriteiten aan onze uitnodiging gevolg hebben gegeven. In het bijzonder heeft ons getroffen dat het halve gemeentebestuur van Amsterdam in de D e r s o o n van vier wethouders met ons bij de urn en in de zaal heeft herdacht. Daarnaast dat wij s a m e n waren met alle kringen en geledingen van het verzet en van de kampslachtoffers.

Achter het gemeentebestuur, samen met alle mensen uit kamp en verzet trekken wij naar de dokwerker.

2 3 . amsterdam-z

25 februari om 1 uur Zondag 25 februari, 's mid dags om 1 uur herdenken wij de grote staking van 1941.

Om 1 uur begint het délifé langs de dokwerker.

Wij verzamelen ons op het Waterlooplein en zullen bloemen leggen aan de voet van Mari Andriessens beeld.

Ieder wordt opgeroepen voor deze jaarlijkse demonstratie.

Komt allen!

N.A.C.

Het Februari-comité roept op te demonstreren — voor vrede en veiligheid, tegen de wedloop in atoombewapening en voor het afzien van nucleaire taken voor Nederland.

— voor nationale zelfstandigheid en tegen elke aantasting van de demokratische grondrechten van ons volk, voor het stakingsrecht en voor het recht op vrije meningsuiting in de krijgsmacht.

— voor solidariteit en aktieve hulp aan het Vietnamese volk in geld en goederen en tegen de Nixon-oorlog in Indo-China.

— tegen elke poging om toe te geven aan de Duitse eis tot vrijlating van de drie van Bre da.

— tegen rassendiscriminatie en voor uitbanning van antisemitisme in welke vorm en waar ook ter wereld.

— voor stopzetting van steun aan de fascistische regimes in het buitenland.

Achtentwintigste Auschwitz-herdenking IN HET JOODS CULTUREEL CENTRUM Naar schatting e e n kleine vierhonderd mensen woonden zondag 28 j a n u a r i in h e t J o o d s Cultureel Centrum in Buitenveldert de j a a r lijkse herdenking van het Nederlands Auschwitz Comité bij.

Onder hen bevonden zich enigen van de weinigen die Auschwitz overleefd hebben, familieleden van de slachtoffers en vrienden.

Men h a d vele officiële e n bekende m e n s e n u i t g e n o d i g d , d i e a l l e n gehoor gaven a a n deze uitnodiging. Onder h e n : Tweede-Kamerleden J. J. Voogd en J. J. Wolff, de Amsterdamse wethouders Brautigam, Kuiper, Lammers en Van der Velde, de h e e r T e u t s c h e r v a n de G e m e e n t e l i j k e S o c i a l e Dienst, de h e e r K o r p e r v a n h e t V e r e n i g d V e r z e t , C. C. v a n d e n H e u v e l , v o o r zitter NFR Voormalig Verzet, van de S t i c h t i n g ' 4 0 — ' 4 5 m r v a n d e M e e r e n d o n c k e n de h e r e n Mulder en R e n e s . V e r d e r n o g de voorzitter van de Ex-politieke Gevangen e n d e h e e r H. P. v a n K e t w i c h Verschuur, Gerard Maas van de CPN, d e h e e r V e l t k a m p a l s a f g e vaardigde van het ministerie van CRM e n m r v a n N a m e n e n de h e e r Lemaire, resp. voorzitter en secretaris van de Uitkeringsraad.

Mevrouw E v a T a s v e r w e l k o m d e in h a a r openingswoord de officiële genodigden en deelde mede, dat de B e l g i s c h e v r i e n d e n o o k op deze m i d d a g h u n h e r d e n k i n g s b i j e e n k o m s t hadden, 's Middags w a s er e e n t e l e f o o n g e s p r e k uit N e w York doorgekomen van die e n e getrouwe die elk j a a r in gedacht e n bij h e n i s e n o o k n u b e l d e ' o m ons succes te w e n s e n met deze herdenking'. Het deed goed te c o n s t a t e r e n , dat o o k 's m o r g e n s bij d e t r a d i t i o n e l e bloemlegging bij d e u r n m e t a s u i t A u s c h w i t z B i r k e n a u (op de Nieuwe Oosterbegraafplaats) zovelen door hun aanwezigheid blijk gaven van hun e e r b i e d i g e g e v o e l e n s j e g e n s de slachtoffers en hun nabestaanden.

Elk jaar worden weer dezelfde vragen gesteld: 'Is een herdenking nodig?' 'Is het Comité nog n o d i g ? ' I n dit v e r b a n d w e r d h e r innerd a a n de aktie van het Auschwitz Comité en die van gelijkgezinden verleden jaar tegen de 'drie van B r e d a ' , die e e n groot succes werd.

Het Kabinet is g e v a l l e n m a a r 'de drie' zitten.

Ook de w e t voor de vervolgde oorlogsslachtoffers w e r d e e n feit. De v e r v o l g d e n vormen geen vergeten groep meer, maar het Comité streeft verder n a a r p e n s i o n e r i n g . O o k bij d e

Vietnam-demonstratie was het Auschwitz-Comité aanwezig. Dan is e r n o g d e v e r b o n d e n h e i d m e t de n i e u w e g e n e r a t i e , ' d i e n i e t s heeft meegemaakt maar toch met ons zijn. E n over e e n m a a n d herd e n k e n wij w e e r de februari-staking' aldus mevrouw Tas. Hierna begon het culturele programma.

Allereerst droeg Paolo Gorin e e n Jizkor — gebed voor de doden — v o o r . Dit w e r d d o o r a l l e a a n w e zigen staande aangehoord. Dan volgde het eerste optreden van Nap de Klijn, viool e n Paul Godw i n , a l t v i o o l , d i e h e t Duo in G v a n Mozart v e r t o l k t e n . V o o r de tweede m a a l t r a d v e r v o l g e n s b a r i t o n Paolo Gorin op, nu a a n de vleugel begeleid door pianist Joppe Poolm a n v a n B e u s e k o m . Hij z o n g m e t zijn i n d r u k w e k k e n d e s t e m vier liederen te w e t e n : D u d e l e , Al Sjlosja Dewariem, Samchenoe en A Berdichev Kaddish, waarvan S a m c h e n o e door zijn r o m a n t i s c h e m e l o d i e mij h e t l a n g s t e bijbleef.

De p a u z e b e n u t t e i k o m e n k e l e m e n s e n n a a r hun mening over deze h e r d e n k i n g te v r a g e n . Rabbijn S o e t e n d o r p , e v e n h i e r uit Amerika, had zijn indrukken neergek r a b b e l d op de b i n n e n k a n t v a n zijn s i g a r e n d o o s . E e n o n t r o e r e n d gedicht.

Wethouder Brautigam vond het vanzelfsprekend, dat m e n met deze herdenkingen doorgaat, uit e e r b i e d j e g e n s de s l a c h t o f f e r s . E n o m de j e u g d te l a t e n zien w a t er in h e t n i e t zo v e r r e v e r l e d e n k o n g e b e u r e n . Zijn c o l l e g a Han Lammers zei, dat m e n door te herdenken voorkomt, dat de slachtoffers een vergeten groep gaan vormen.

Hij v o n d h e t e e n j u i s t e g e d a c h t e , dat m e n dit in e e n lijn blijft zien met protesten tegen oorlogen zoals Vietnam. Wethouder van der V e l d e vond n a a s t de h e r d e n k i n g van de gevallenen het belangrijkste o m de w a a k z a a m h e i d tegen h e t f a s c i s m e l e v e n d t e h o u d e n . De h e e r T e u t s c h e r t e n s l o t t e vond de herdenking stijlvol en meende, dat met deze groep nu wel rekening wordt gehouden (pensioenregeling j .

N a d e p a u z e h i e l d d e h e e r J . G. van Baaren een toespraak.

Op 2 7 j a n u a r i 1 9 4 5 w e r d m e t d e bevrijding van Auschwitz-Birkenau een eind gemaakt aan het k a m p , w a a r vier miljoen m e n s e n w e r d e n vermoord. 'Wij zullen herd e n k e n o m d a t wij niet anders k u n n e n ' e n 'wij m o e t e n de j e u g d vertellen, dat de vrijheid een groot

goed is' zei de heer van Baaren, die o o k a a n d a c h t b e s t e e d d e a a n het neo-fascistische partijcongres, dat o n l a n g s in Rome gehouden w e r d . Hij d e e d v e r d e r d e v e r h e u gende mededeling, dat een eerstd a a g s uit te b r e n g e n p s y c h i a t r i s c h r a p p o r t over 'de drie v a n B r e d a ' ook ter inzage zou worden aangeboden aan het centraal orgaan van het verzet en kampslachtoffers.

Het p r o g r a m m a ging verder m e t het Duo in B e s v a n Mozart, z e e r b e z i e l e n d door N a p , de Klijn e n Paul Godwin uitgevoerd. In de Suite 'Canticum Hebraeicum' van Louis S a l a d i n k o n m e n ditmaal pianist Joppe Poolman van Beusekom als solist beluisteren, van wiens verfijnde spel m e n eveneens zeer genoot. Het laatste programma-onderdeel werd tevens een hoogtepunt, de Passacaglia (vrij n a a r H a n d e l - H a l v o r s e n ) m e t groot elan en muzikale gedrevenheid door Nap de Klijn en Paul Godwin gespeeld.

Een welverdiend warm applaus viel hun hierna ten deel.

Paul Godwin dwong tevens ieders bewondering af voor zijn grote vitaliteit. Namens het Auschwitz-comité bedankte mevrouw Furth de uitvoer e n d e k u n s t e n a a r s e n de a a n w e zigen voor hun komst. Hiermede was een eind gekomen aan een wel zeer bizondere Auschwitzherdenking, waarbij de vriendschappelijke sfeer en het gevoel van saamhorigheid tot het welslagen van deze midag bijdroegen.

BETTY

FRIEDMANN

Dit artikel werd geschreven het Nieuw Israëlitisch (red.

N.A.C.)

voor Weekblad,

Met grote voldoening vernamen wij dat prof. dr J. Bastiaans is onderscheiden met de Forestersprijs wegens zijn verdienste voor de hulp aan kampslachtoffers.

Wij kennen prof.

Bastiaans als de trouwe, onvermoeibare vriend van de vervolgden, die wij ook dit jaar weer op onze herdenking mochten begroeten.

Wij hopen n og lang en vaak op hem te mogen rekenen!

N.A.C.

De nieuwe Wet = Wachten!

Je

moet

van

goeden

snappen

wat

achter

huize dat

komen

om

te

gemanipuleer

met

men

uit

eigen

h e t t o t s t a n d k o m e n v a n de n i e u w e w e t s c h u i l

commissie

gaat. Dit

k e e r n i e t o v e r de a m b t e n a r e n

na

deze

moeten

wet

maar lijk

over zijn.

wij

hen

Naar

eigenlijk

hebben

wij

vraagd

de

opstellen

die

en

politiek

de

ware

uitvoeren,

verantwoorde-

toedracht

kunnen

alleen m a a r raden. Sinds de

Nederlandse

joodse

jaren

regering

bevolkingsgroep,

het

enorme

leed dat

(en

daarbij

dachten

deze heeft wij

die

in

ge-

gezien

ondergaan,

eerste

instantie

a a n h e n d i e u i t de v e r n i e t i g i n g s k a m p e n teruggekeerd) gewoon

te

brengen

Pensioenwet.

niet. Wij

onder

de

ging

maar

Dat

zijn

Buitensteeds

spraken voor dovemansoren.

de

joodse

verzetsstrijder

op

joden

was

die

bij

gearresteerd

Zelfs

een

werd

razzia

van

de

B . P . W . uitgesloten, o m d a t zijn a r r e s t a t i e niet in

direct

causaal

verzetswerk.

verband

Hij

werd

stond

met

dus o p n i e u w

zijn

dubbel

gestraft.

Plotseling van

werden,

dank

zij

het

initiatief

enige w e r k e r s v a n de S t i c h t i n g

via een a c h t e r d e u r t j e

Jehova's

z e l a a r s en P u t t e n a r e n joodse

slachtoffers

40—45,

getuigen,

gij-

wel geaccepteerd.

De

bleven

in

de k o u

staan,

d a a r hielp geen lieve m o e d e r e n aan. D e

on-

zen

e.d.

hebben

die

achtergelaten,

moeders

waar

ze

in

Auschwitz

zijn

vermoord.

W i j bleven de t r o m roeren en er k w a m h u l p .

In

1968 een Rijksgroepsregeling,

waaraan af

een

met

door onvoldoende informatie heleboel

fouten

medewerking

hersteld. lof.

In

Dat eerste

genoemde

in

termen het

was

gedacht, drie

leed

kwamen

wij

zijn

redelijk onze

uitsluitend

aan

maar

toenemende

voor-

verdient o.m.

groeperingen voor

III,

Deze

zijden

en

vielen

slachtoffers waarom

alle

loyaal

instantie

de al zien

kleefden.

van

was

oud-gevangenen de

de R O

gezien

die

uitkering onder tot

en

de

de

wel ge-

joodse

conclusie:

alleen oud-gevangenen?

Hebben

n a b e s t a a n d e n , v o l w a s s e n e n en k i n d e r e n , schien m i n d e r geleden in P u t t e n ,

waar

dan

de

de mis-

nabestaanden

de f a m i l i e s , o p d e

mannen

n a , n o g i n t a c t b l e v e n ? W i j b e h o e v e n o n s gemeenschappelijk

leed

hier

niet

nog

eens

te

beschrijven.

Wie

het ondergingen

wil weten

kan

een

weten

het

uitgebreide

en w i e literatuur

op naslaan. N i e m a n d

kan

het

d a t j e in d e

leed o v e r b r e n g e n

het

n a a r mijn

er

gevoel

vernieti-

g i n g s k a m p e n o n d e r g i n g . . . W i j w i l l e n in de eerste p l a a t s dat de o u d - g e v a n g e n e n — dat

b e e t j e d a t n o g o v e r is —

gewone

Pensioenwet

worden

in de

voor

Buiten-

opgenomen

n i e t in d e e e r s t e p l a a t s o m h e t v o o r d e e l dit

geeft.

De

RO

III

werd

in de

1970

opnieuw

bleven

sympathie

met ons w e r d v o e l b a a r . W i j

gen beer a a n d a c h t in

het

en w e r d e n

politieke

ons niet blijven

roeren.

De

Men

aangenomen,

maar

door

de

wijzigen,

gingen zg.

Bijstandswet.

een

door De

de

regering door

aanvaard.

werd

praktisch

een

in

zich

van

werd

de op-

commissie ging eraan.

uitkeringsraad

niemand

zaken

loskoppeling

adviescommissie

gedoekt. D e medische Er

heleboel

zit

gevormd,

die

onze

adviseren

grote

eens

omschake-

ling zo plotseling moest plaats vinden. len hier persoonlijke

gevoeligheden

Wij

om

zijn

de

laatsten

de

Spe-

een

rol?

integriteit

van

de u i t k e r i n g s r a a d en zijn l e d e n in t w i j f e l trekken. ons

Integendeel.

af

ling

waarom

nu

staan

zo

er

juist

deze

nodig

voor

stand;

een

zal

Maar

wel snelle

moest. wel

een

wij

omschake-

De

ongelofelijke

nog

te

vragen

ambtenaren grote

jaar

achter-

verstrijken

v o o r zij d o o r d e b e r g v a n h e t

achterstallige

werk

van

heen

Voogd

zijn.

aan

Het

verzoek

de minister

om

de

snellere

heer

afwik-

k e l i n g en h e t i n s c h a k e l e n v a n m e e r

krachten

is w e l

het

ciale

goed

bedoeld,

karakter

van

maar

dit

gezien

werk,

weinig

speeffec-

t i e f . B e p a a l d v e r o n t r u s t e n d is h e t d a t b i j d e sociale diensten het w e r k v o o r onze sterk

wordt

Enige

mensen

afgeremd.

verwarring

is

verder

ontstaan

door

de mededeling v a n de minister d a t het

aan-

tal slachtoffers dat zich heeft gemeld inmidd e l s is g e s t e g e n t o t 1 3 . 0 0 0 , v e r b o v e n de r a ming. Wie

w o r d t e r n u in d e m a l i n g

geno-

m e n ? W i j o f de d o o r s n e e k r a n t e n l e z e r ?

Onze

mensen

leveren

zeker

niet

meer

gevallen

op. D e

spijtoptanten,

ten

vormen

nu

etc.

en

de

dan

6000

KNIL-solda-

grootste

deze stijgt snel. H e e f t

groepering

dit misschien

iets

te m a k e n m e t b e l o f t e n die een v r o e g e r e

Ne-

derlandse

regering

niet

waar kon

maken?

WACHTEN! Ondanks wet

zo

heeft

gedaan

WACHTEN!

en

WACHTEN!

d e e n e r g i e v a n h e n die de efficiënt

mogelijk

willen

nieuwe

uitvoeren

w o r d t het vrij lang w a c h t e n . A l eerder hebben

wij

De

u

om

nieuwe

uw

zwaarschriften vragen

voor

handeld, In

Den

gaan

worden u zult

Haag

gaf

uitbetaling

zal

geschieden. mogelijk

De

afgewerkt. moeten

men

met

gevraagd.

voor.

extra-toewijzingen

maar

dat veel

medewerking

aanvragen

ons

be-

De

aan-

worden

be-

wachten. de

verzekering

terugwerkende

Spoedgevallen

kracht

krijgen

zo-

voorrang.

T e n s l o t t e : wij waren v a n meet a f a a n niet zo ervan

overtuigd

dat

de

nieuwe

wet

meesten v a n ons v o o r d e e l zou brengen aan

hen

die

kapitaal

bezitten,

de (wel

gescheiden

v r o u w e n en n o g e n k e l e n ) . D a a r s t a a t

tegen-

over

wel

wijzi-

hard

bezig

dat

gingen dat

de

zal

uit

te

sociale

begeleiding

ondergaan. dokteren.

weten

wij

nog

Haag

ook

niet.

bij

de g a n g v a n

er

zeker van

niet

Men Wat

en

is

het

worden

zal

de

mensen

in

Den

Voorlopig

moeten

wij

ons

zaken

neerleggen. Weest

d a t w i j de v i n g e r b i j d e

Zo'n belastingfaciliteit is er niet voor de vervolgingsslachtoffers, die vallen onder de Rijksgroepsregeling Vervolgingsslachtoffers 1940—1945.

Maar daarvoor bestaat ook geen aanleiding.

Zoals u bekend zal zijn heeft de Regering een wetsontwerp ingediend, houdende regelen betreffende de verlening van uitkeringen aan slachtoffers van vervolging.

Deze wet, die per 1 januari 1973 in werking zal treden, zal o.m. op ruimere schaal aanspraken op een tegemoetkoming in medisch-sociaal geïndiceerde kosten verlenen dan ingevolge de Wet buitengewoon pensioen 1940—1945 voor de verzetsmensen geschiedt.

Bovendien kunnen veel meer dan krachtens de Wet buitengewoon pensioen 1940—1945 alsmede in afwijking van de Rijksgroepsregeling Vervolgingsslachtoffers 1940—1945 ingevolge deze nieuwe wet kosten worden vergoed.

(Bijv. kosten van medisch-psychiatrische behandeling].

Daar hier voortaan in de regel tegemoetkomingen in deze ziektekosten aan de vervolgingsslachtoffers verleend gaan worden, welke niet tot het belastbaar inkomen worden gerekend, is een belastingfaciliteit zoals deze voor de genoemde categorie verzetsmensen in het leven is geroepen, voor de vervolgingsslachtoffers niet op zijn plaats.

u

pols

houden.

JOS

Van verschillende kanten kregen wij b r i e v e n o v e r de z g . 2 4 0 0 g u l den belastingaftrek voor verzetsm e n s e n . N o g m a a l s : d i t g e l d t uitsluitend voor h e n die 20 tot 4 0 % s m a r t e g e l d o n t v a n g e n , d a t z i j n zij die h e t m e e s t h e b b e n geleden.

E e n van onze bestuursleden ontving een brief van de s t a a t s s e c r e t a r i s v a n S o c i a l e z a k e n , m r . J . G. R i e t k e r k ; een deel daarvan drukk e n wij h i e r a f :

SLAGTER

G a a n wij a f o p w a t de s t a a t s s e c de n i e u w e w e t

Halleluja!

Plotseling

willen deze

dat

Kamer-

retaris ons schrijft,

Ka-

(ingegeven

w i e ? ) w e r d d o o r een m e e r d e r h e i d

CRM

waarom

Was de

ob-

niet uitgevoerd. H e t touwtrekken begon opn i e u w en d e m o t i e - B a r u c h ,

van

gaan

kent.

zouden

kon

motie-Voogd

w e r d t o t t w e e m a a l t o e d o o r de T w e e d e mer

te

kre-

z e l f s een

schaakspel.

ontwijken. D e

dat

verbe-

terd. Wij

ject

trommen

en

waarneming

allemaal wel nodig? Wij

Belastingaftrek

waar

proble-

EEN

ERESALUUT

N o g niet alle geldlijsten zijn b i n n e n , m a a r vast s t a a t : de 3 0 0 0 gulden w o r d e n overschreden. E e n aantal koploopsters willen wij n o e m e n in v o l g o r d e v a n h u n s u c c e s : E v a K o r p e r , Liesje Heertje, Annie Starreveld, L i e n v a n A m e r o n g e n . Zij zijn niet de j o n g s t e n o n d e r o n s en d e o u d s t e is 8 6 j a a r . H u l de v o o r deze g e l d i n z a m e l a a r s t e r s !

E n d a n z i j n e r m e n s e n die h e t t e o m s l a c h t i g v i n d e n o m een g i r o o t j e in te v u l l e n ! D o e het n u ! D a n geldt het eresaluut o o k een beetje u!

I. S T I B B E , penningmeester

d a n is d e

toegepaste

in

rege-

ling voor ons voordeliger. T e r verduidelijking: wanneer u ƒ

1000,—

kosten maakt, worden die u goed.

De

krijgt

een bedrag dat

ver-

verzetsgepensioneerde aftrekbaar

is v a n z i j n i n k o m s t e n e n d a a r n a a r wordt zijn b e l a s t b a a r i n k o m e n beoordeeld, ƒ

b.v.

ƒ

20.000,—

min

2400,— enz.

J.

S.

ISO.OOO DM voor SS-beul

Slachtoffers een fooi Zal dr. Ludwig H a h n ooit e e n dag e n e e n n a c h t in e e n c e l d o o r b r e n g e n ? S i n d s e e n j a a r v e r s c h i j n t de SD- en S i p o - c h e f , die in W a r s c h a u moordde en T r e b l i n k a vulde nu en dan voor een Hamburger rechter, na tien j a a r voorbereiding door een officier van justitie. Het z o u w a t . Hij w o r d t a l m i n d e r e n minder 'verhandlungsfahig' gev o n d e n : hij k a n e r n i e t t e g e n ! I n s i d e r s v e r w a c h t e n d a t hij b i n n e n kort geen rechtszaal, laat staan een cel, m e e r inhoeft. Niet a l l e e n in de B R D , w a n t B a r b i e , de m o o r d e n a a r van de F r a n s e verzetsleider J e a n Moulin wordt niet door Bolivia uitgeleverd, en mag gerust zijn m é m o i r e s in e e n F r a n s b l a d l a t e n v e r s c h i j n e n . De F r a n s e n a z i k n e c h t Touvier die in h e t z e l f d e Lyon tegen dezelfde verzetsmensen h e e f t g e w o e d , k o n tot vand a a g de d a g o n g e m o e i d in F r a n k rijk wonen en blijkt stilletjes grat i e , d u s s t r a f f e l o o s h e i d , v a n de huidige president te hebben gek r e g e n . P r o t e s t e n v a n o.a. h e t g e z a m e n l i j k e v e r z e t h e b b e n n i e t uitg e r i c h t . In W e s t - D u i t s l a n d w a s hij niet minder welkom geweest.

Daar kan een antifascistische emigrant, wie Hitier het burgerrecht h a d o n t n o m e n , n o g s t e e d s v a n de minister van binnenlandse zaken zijn staatsburgerschap niet terugkrijgen. Hetzelfde ministerie zorgt ervoor dat e l k e b u i t e n l a n d s e S S er, die in zijn l a n d a l s o o r l o g s misdadiger is v e r o o r d e e l d , als bondsburger wordt ingehaald.

Men g e e f t daar ook k a l m toe dat er e e n 1500 n e o - (d.i. v a a k ex-) n a z i ' s o p de B o n d s b u r e a u s z i t t e n , d u s bij B u n d e s w e h r , onderwijs, justitie, politie etc. Bovendien blijk e n de g e n e r a a l s e n a d m i r a a l s , a l s ze e e n m a a l m e t p e n s i o e n g a a n z i c h in de b e w a p e n i n g s i n d u s t r i e t e v e r s c h a n s e n . Zo w a s in 1 9 6 5 bij de 5 0 b e d r i j v e n m e t d e g r o o t s t e o m z e t é é n van e l k e vijf directeuren r e g e l r e c h t uit ' d a s Militar' o v e r g e s t a p t . A l l e e n bij de L u f t h a n s a zitten al 300 oud-nazi-offic i e r e n e n bij M a n n e s m a n n hond e r d . V o l g e n s de z e e r d e s k u n d i g e M. S c h u b a r t z i j n t w e e v a n d e d r i e kopstukken in h e t e c o n o m i s c h e leven over onze oostgrens afkomstig uit A d o l f - H i t l e r s c h o l e n , W a f f e n - S S e n zo m e e r . N i e u w e k o p stukken, ook voor de B u n d e s w e h r , worden nog steeds opgeleid door de S S - O b e r f ü h r e r R e i n h a r d Höhn.

Van deze toekomstmuziek terug n a a r de g e p a k t e n . E r z i j n i n h e t

a f g e l o p e n j a a r in de B o n d s r e p u bliek en W e s t - B e r l i j n 15 p r o c e s s e n tegen n a z i - m a s s a m o o r d e n a a r s afg e w e r k t ; v a n de 2 8 b e r e c h t e n zitten er maar zes. Uiteraard moest e e n l e k e n r e c h t e r d i e in H a m b u r g k r i t i e k h a d o p de b e h a n d e l i n g v a n een joodse getuige zijn biezen p a k k e n . H a m b u r g is o v e r i g e n s e e n schoolvoorbeeld van het jaren, soms tientallen jaren slepende houden van nazi-processen. Maar ook elders geldt: wordt na een eindeloos vooronderzoek een mass a m o o r d e n a a r al vervolgd, dan b e r o e p t deze z i c h op ' B e f e h l s n o t s t a n d ' : de s t a k k e r k o n n i e t a n d e r s . Of hij m o o r d d e uit ' o n t b r e k e n d r e c h t s b e w u s t z i j n ' , hij w i s t niet beter. Onlangs werd zowaar extra-moordlust als verzachtende omstandigheid aangeduid, daar k o n de a r m e S S - e r o o k a l n i e t s aan doen.

Meestal komt het niet eens zover.

De b e k l a a g d e h e e f t m a a g p i j n en is ' v e r h a n d l u n g s u n f a h i g ' , e e n p r o c e s is t e v e e l v o o r h e m ! De e n k e ling die niet t e r e c h t e r t i j d te ziek wordt krijgt tien minuten per moord opgelegd en stapt tien teg e n é é n t e r s t o n d o p g e w e k t en vrij r o n d . E n n u s t e l l i g v o o r g o e d .

Dit a l l e s is o u d e , r a n z i g e k o s t . W e zijn nu een nieuwe f a s e ingetred e n : v o o r de z e l d z a m e g e s t r a f t e n die h u n s t r a f u i t z i t t e n w o r d e n de p r o c e s s e n h e r o p e n d , de v o n n i s s e n v e r n i e t i g d . H. B a a b , a l s G e s t a p o h o o f d m a n h o o f d s c h u l d i g e a a n de u i t r o e i i n g v a n de e e n s zo b l o e i e n de j o o d s e g e m e e n s c h a p v a n de Goethestad F r a n k f u r t zat sinds 1950 zijn l e v e n s l a n g e s t r a f uit.

Z i j n v r i e n d e n v a n de CDU v a n H e s s e n , die voor zijn vrijlating i j v e r d e n , j u b e l e n , hij is w e e r in hun midden. Gemerski, een gespe c i a l i s e e r d e beul van Sobibor, tot tweemaal levenslang veroordeeld, g e n i e t w e e r van zijn vrijheid, net a l s M u l k a e n a l z i j n g e n o t e n uit het grote Auschwitz-proces.

DE CIRKEL

GESLOTEN

Dit s c h i j n t a l l e m a a l n i e t g e n o e g .

H e t m e e s t k r a s s e is de z a a k S t r i p p e l , e e n d r e i g e n d p r e c e d e n t . De z e t e F r a n k f u r t in 1 9 6 0 t o t l e v e n s lang veroordeelde kampbeul van B u c h e n w a l d zag zijn proces heropenen. Profiterend van het ver o u d e r e n v a n d e g e t u i g e n , die dé t a i l s w a r e n v e r g e t e n , k r e e g hij niet alleen kwijtschelding van verdere straf, m a a r ook liefst . . .

150.000 DM 'schadeloosstelling' los. Dat is b i j n a a c h t m a a l zoveel als een s l a c h t o f f e r dat zijn activi teit overleefd heeft.

M e n h o u d e h i e r e v e n bij i n h e t oog dat vele langdurig vervolgden die de v e r s c h i l l e n d e Bondsregeringen politiek onwelgevallig w a r e n hun nietig, m a a r voor hen waardevol pensioentje tot de laatste Pfennig moesten terugtet a l e n of d a a r n o o i t e e n P f e n n i g van hebben gezien.

Bovendien wordt de S S - e r de m a t e r i ë l e schad e d i e hij z o u h e b b e n g e l e d e n maximaal, een antifascistische o u d - g e v a n g e n e , zoals de F r a n k furter SPD-gemeentefunctionaris Kirchner minimaal aangerekend.

Natuurlijk heeft het geval Stripp e l g r o t e b e r o e r i n g g e w e k t . Oudgevangenen van Buchenwald w e n d d e n zich tot de m i n i s t e r van justitie in H e s s e n m e t p r o t e s t e n e n de e i s t o t v e r h o g i n g v a n h u n eigen pensioenen.

V o o r o n s zij d i t e e n a l a r m s i g n a a l .

De c i r k e l i s g e s l o t e n . N i e t g e zochte, niet berechte, niet gestrafte nazi-misdadigers k e n d e n we al, rijkelijk en vele malen beter dan hun slachtoffers schadeloosgestelde n a z i m i s d a d i g e r s mogen wij niet toelaten.

Herstelbetalingen Minister S c h m e l z e r h e e f t in a n t w o o r d o p K a m e r v r a g e n gezegd d a t er o v e r v e r g o e d i n g aan n a z i - s l a c h t o f f e r s nooit een verdelingsr e g e l i n g is g e m a a k t v o o r B . R . D . en D . D . R . ; morele plicht rust op beide. E i n d december 1972 heeft N e d e r l a n d deze vergoednig begrepen onder het behandelen van 'vermog e n s r e c h t e l i j k e en f i n a n c i ë l e k w e s t i e s ' n a h e t a a n g a a n v a n d i p l o m a t i e k e b e t r e k k i n g e n , een D . D . R . - d e l e g a t i e b e s c h o u w d e z e als o n d e r deel v a n herstelbetalingen. D e Nederlandse r e g e r i n g z a l bij h a a r s t a n d p u n t b l i j v e n , v o l gens m i n i s t e r S c h m e l z e r .

H e t w a s dus j u i s t d a t w i j al w a a r s c h u w d e n tegen illusies.

A l s d e D . D . R . v e r p l i c h t w o r d t te b e t a l e n , d a n m o e t zij d a t o o k d o e n , z e k e r w a n n e e r het N e d e r l a n d betreft.

B i j h e t v e r d r a g v a n P o t s d a m in 1 9 4 5 z o u d e n d e S o w j e t - U n i e en P o l e n h u n v o r d e ringen v e r h a l e n op de oostelijke, de V . S . en d c W c s t e u r o p e s e l a n d e n o p de w e s t e l i j k e bezettingszones.

Een verhouding is nooit vastgesteld. N o g m i n d e r kon dat bij de o v e r e e n k o m s t m e t de B o n d s r e p u b l i e k v a n 1 9 5 3 , w a a r u i t z e v e n j a a r l a t e r de 125 miljoen (Cadsu) voortkwam.

W i j h o u d e n d e z a a k in h e t o o g ; v o o r l o p i g h e e f t d i e m e e r v a n een d o d e m u s d a n v a n het gouden kalf.

N.A.C.