Elias Papanikolaou
Το Silence Museum είναι μία προβολή της εποχής μας και ίσως του κόσμου που θα'ρθει... Si le n ce Mu s e u m is a v ie w ing o f o u r t i m e a nd pe rh a p s o f t h e f u t u r e wo r l d...
Agonized core and open horizons in the work of Elias Papanikolaou
I met Elias Papanikolaou, first as a man and then as a painter, during the summer of 2013, as I was in rehearsals for Woyzeck. Very soon and for some unexplainable reason, I proposed him to collaborate in Franz Kafka’s second version of In the Penal Colony. For this performance he set up a stage installation filled with iron rods and costumes painted with plastic and tar, which turned into living beings on the actors body. The Penal Colony was the starting point of our collaboration. Since then, the performances Woyzeck (second version), The Mission; Memory of a Revolution, Kafka Fragments and Waiting for Godot have followed. In Waiting for Godot Elias proposed as a tree a cluster of prison bars, which not only defined the concept of the performance, but it also opened for the Zero Point Theater Group a new way to deal with Beckett. We are already in the process of developing this concept by preparing the performance of Samuel Beckett’s next play, Happy Days. It would apparently seem to be a contradiction to ask a painter whose main focus on his work at that time was the natural landscape, to enter into the tragic world of Kafka, Beckett, Heiner Muller, etc. However ... under the natural landscape the agonizing core of the creator boiled, cried ... You think that with this expressive need he wanted to heal a trauma, which nevertheless insisted on suppurating, giving his works a hollow tension, an almost secret inner life. The Silence Museum is the moment of the core explosion, the moment when Papanikolaou’s anguish about human existence and History appears as an expressive waterfall, overcoming aesthetic terms and boundaries that until that time have determined his work. Into the persons-wounds of the Silence Museum the state of human de-humanization is expressed. We have figures at a crossroad, into a tragic era, which, however, insists on repelling the tragic into the cells of the monstrous virtual reality, where every emotion, every movement of psyche is nothing but a product for sale, if it is not just some kind of consumable material. The Silence Museum as a cry of life and agony, it opens up the way to the bio-political perception of art. The governing institutions, the repressive mechanisms, the dominant imaginary, as machines of alienation and deformation among themselves and the others, are not somewhere out, in general. They penetrate every layer of modern man’s existence, every cell, every breath and thought. Again, however, in this collection of artworks, we do not just have introspection, since war, de-humanization and revolt are two dimensions that do not let our look to be quiet. Transitional works in transitional times. In the open horizons of the works, Mankind screams for its redemption, it prepares its tremendous return, claiming its vital spaceand-time, letting our imagination speak, allowing the utopian look at what is not yet there, but it is closer than ever!
Athens, 20/2/2019
Savvas Stroumpos
Director, Group Point Zero
Αγωνιώδης πυρήνας και ανοιχτοί ορίζοντες στο έργο του Hλία Παπανικολάου
Τον Ηλία Παπανικολάου, πρώτα ως άνθρωπο και μετά ως ζωγράφο, τον γνώρισα το καλοκαίρι του 2013, καθώς βρισκόμουν σε πρόβες για τον «Βόυτσεκ». Πολύ σύντομα και για κάποιον ανεξήγητο λόγο, του πρότεινα να συνεργαστούμε στη 2η εκδοχή της «Σωφρονιστικής Αποικίας» του Φραντς Κάφκα. Για την παράσταση αυτή δημιούργησε μια σκηνική εγκατάσταση με σιδερόβεργες που γέμιζαν τον χώρο και κοστούμια βαμμένα με πλαστικό και πίσσα, τα οποία μετατρέπονταν σε ζωντανούς οργανισμούς πάνω στα σώματα των ηθοποιών. Η «Σωφρονιστική Αποικία» ήταν λοιπόν το σημείο εκκίνησης της συνεργασίας μας. Έκτοτε ακολούθησαν οι παραστάσεις «Βόυτσεκ» (β’ εκδοχή), «Η Αποστολή-Ανάμνηση από μιαν επανάσταση», «Θραύσματα από τον Κάφκα» και «Περιμένοντας τον Γκοντό». Σε αυτή, την τελευταία συνεργασία μας ο Ηλίας πρότεινε ως δέντρο ένα σύμπλεγμα από κάγκελα φυλακής, το οποίο σε μεγάλο βαθμό καθόρισε το σκεπτικό της παράστασης, ανοίγοντας για την Ομάδα Σημείο Μηδέν έναν νέο δρόμο αντιμετώπισης του Μπέκετ. Βρισκόμαστε ήδη στη διαδικασία ανάπτυξης αυτού του σκεπτικού με την προετοιμασία του επόμενου έργου του Σάμιουελ Μπέκετ «Ευτυχισμένες Μέρες». Θα έλεγε κανείς πως πρόκειται για αντίφαση να ζητηθεί από έναν ζωγράφο του οποίου κεντρικός άξονας στη δουλειά του εκείνη την περίοδο ήταν το φυσικό τοπίο, να μπει στον τραγικό κόσμο των Κάφκα, Μπέκετ, Χάινερ Μύλλερ κλπ. Και όμως… κάτω από το φυσικό τοπίο ο αγωνιώδης πυρήνας του δημιουργού κόχλαζε, κραύγαζε… Θαρρείς πως με αυτή του την εκφραστική ανάγκη ήθελε να επουλώσει ένα τραύμα, το οποίο παρ’ όλα αυτά επέμενε να πυορροεί, προσδίδοντας στα έργα του μια υπόκωφη ένταση, μια εσωτερική ζωή σχεδόν μυστική και άρρητη. Το Silence Museum είναι η στιγμή της έκρηξης του πυρήνα, η στιγμή κατά την οποία η αγωνία του Παπανικολάου για την ανθρώπινη Ύπαρξη -και- Ιστορία εμφανίζεται ως εκφραστικός καταρράκτης, υπερβαίνοντας αισθητικούς όρους και όρια που ως εκείνη τη στιγμή καθορίζουν τη δουλειά του. Στα πρόσωπα-τραύματα του Silence Museum εκφράζεται η κατάσταση της απο-ανθρωποποίησης του ανθρώπου. Έχουμε μορφές μεταιχμιακές, μιας τραγικής απ’ όλες τις απόψεις εποχής, που, ωστόσο, επιμένει να απωθεί το τραγικό στα κελιά της αγριανθρωπικής εικονικής πραγματικότητας, όπου κάθε συναίσθημα, κάθε κίνηση του ψυχισμού δεν είναι παρά ένα εμπόρευμα προς πώληση, αν δεν αποτελεί ήδη απλώς κάποιου τύπου αναλώσιμο υλικό. Το Silence Museum ως κραυγή ζωής και αγωνίας, ανοίγει τον δρόμο προς τη βιοπολιτική αντίληψη της τέχνης. Οι εξουσιαστικοί θεσμοί, οι κατασταλτικοί μηχανισμοί, το κυρίαρχο φαντασιακό ως μηχανές αλλοτρίωσης και παραμόρφωσης εαυτών και αλλήλων, δεν βρίσκονται κάπου έξω, γενικά. Διαπερνούν κάθε στιβάδα της ύπαρξης του σύγχρονου ανθρώπου, κάθε του κύτταρο, κάθε του ανάσα και σκέψη. Και πάλι, όμως, σε αυτή τη συλλογή έργων, δεν έχουμε απλώς μια ενδοσκόπηση, καθώς ο πόλεμος, η από-ανθρωποποίηση και η εξέγερση, αποτελούν δυο διαστάσεις που δεν αφήνουν το βλέμμα μας να ησυχάσει. Έργα μεταβατικά σε καιρούς μεταβατικούς. Στους ανοιχτούς ορίζοντες των έργων το Ανθρώπινο κραυγάζει για τη λύτρωσή του, ετοιμάζει τη φοβερή επιστροφή του, διεκδικώντας τον ζωτικό του χώρο -και- χρόνο, αφήνοντας τη φαντασία μας να πάρει τον λόγο, επιτρέποντας το ουτοπικό κοίταγμα προς αυτό που δεν υπάρχει ακόμα, που βρίσκεται όμως προ των πυλών!
Αθήνα, 20/2/2019
Σάββας Στρούμπος
Σκηνοθέτης, Ομάδα Σημείο Μηδέν
Κι εκεί που περπατάς τον δρόμο σου μαζί με όλα όσα κουβαλάς, έρχεται μία στιγμή που κοντοστέκεσαι και αναζητάς από την αρχή το νόημα. Σκέφτεσαι ποια θέση παίρνεις απέναντι σε μία σαρωτική για τα ανθρώπινα μέτρα εποχή. Η προσωπική συλλογή με τις απογοητεύσεις είναι ήδη ένα δυνατό υλικό και βρήκα τον τρόπο να φτιάξω με τις απογοητεύσεις μου έναν κόσμο. Αυτόν τον κόσμο τον ονόμασα Μουσείο Σιωπής (Silence Museum). Το Μουσείο Σιωπής είναι ένας χώρος με αντιφάσεις, υπαινιγμούς, σαρκασμό, υπερβολές, εκρήξεις, γρίφους, ερωτισμό, απαγορεύσεις και στο τέλος μία ποιητική ενότητα όλων αυτών. Είναι μία ανοιχτή αυλαία που μας απευθύνει τις ενοχές μας. Είναι ο καθρέφτης μας. Τον χώρο στα έργα που δουλεύω τον αντιμετωπίζω ως ένα συνδυασμό αρχιτεκτονικής και χάους ή κενού ή αδιεξόδου ή διαφυγής. Οι ανθρώπινες φιγούρες του μουσείου συχνά συμβαίνει να είναι ένα περίγραμμα ή μία καρικατούρα κι άλλες φορές είναι πορτραίτα που μας κοιτούν με άδειο βλέμμα. Στις φιγούρες αυτές κρύβεται ο άνθρωποςπροϊόν, ο «ελεύθερος» επιλογέας του σήμερα αλλά και ο τραγικός άνθρωπος που έρχεται από τα βάθη της Ιστορίας και της Ύπαρξης. Για να ξεσκεπάσω την τραγικότητά του θα τον μετατρέψω σε έναν clown, θα τον ντύσω με ένα κοστούμι ευυποληψίας για να νοιώθει ασφαλής και θα του τυλίξω τα καλώδια ενός κινητού τηλεφώνου -που τόσο έχει ανάγκη- γύρω από το «κλειδωμένο» του σώμα ενώ θα ποζάρει με φόντο ένα μεταμοντέρνο κενό. Το Μουσείο Σιωπής είναι η πολιτική μου στάση απέναντι σε έναν κόσμο που με γεμίζει ερωτηματικά και αυτός ο κόσμος είναι τελικά ο κόσμος μας. Elias Papanikolaou Αθήνα, Φεβρουάριος 2019
SILENCE MUSEUM 11 - 2018 - acrylics and pigment powders on canvas - 160x120 cm
SILENCE MUSEUM 13, detail
And as you walk down the street hauling everything along, there comes a moment when you hover and seek the meaning, right from the start. You wonder whether you weigh in with this storming, for the humanity, period of time. My personal collection of disappointing moments is already a very powerful kind of material and I have found a way to create a world out of these moments. My world has a name. “Silence Museum”. It’s a place full of contrasts, implications, sarcasm, exaggeration, explosions, riddles, eroticism, prohibition and finally a poetic section which includes all the above. It is an open, theatrical curtain which addresses our qualms to us . It is our mirror. In my works I consider the notion of “place” as a combination of architecture and chaos, or emptiness , a dead end , an escape. The human figures of the Museum very often happen to be an outline or a caricature while some other times portraits give us a blank stare. Behind these figures stands not only the “man-product”, the person who “freely” chooses at the present time, but also the tragic human who comes from the distant past and the origin of existence. To unveil his own tragicalness, I will transform him into a clown, I will dress him in a costume of a good reputation so as to make him feel secure, and, finally I will wrap him with the “wires” of a cell phone he so desperately needs while posing before a postmodern empty background. The “Silence Museum” is my political thesis towards a world that overwhelms me with questions. This world is finally our world. Elias Papanikolaou Athens, February 2019
SILENCE MUSEUM 10 - 2018 - acrylics and pigment powders on canvas - 120x160 cm
SILENCE MUSEUM 5 - 2017 - acrylics and pigment powders on canvas - 90x50 cm
SILENCE MUSEUM 15 - 2019 acrylics and pigment powders on canvas - 70x70 cm
SILENCE MUSEUM 13 - 2019 - acrylics and pigment powders on canvas - 70x70 cm
SILENCE MUSEUM 14 (triptych) - 2019 - acrylics and pigment powders on canvas - 300x200 cm
SILENCE MUSEUM 4 - 2017 - acrylics and pigment powders on canvas - 120x160 cm
SILENCE MUSEUM 7 - 2017 - acrylics and pigment powders on canvas - 160x120 cm
SILENCE MUSEUM 6 - 2017 - acrylics and pigment powders on canvas - 120x80 cm
SILENCE MUSEUM 3 - 2017 - pigment powders on canvas - 90x50 cm
SILENCE MUSEUM 1 - 2017 - pigment powders on canvas - 120x160 cm
SILENCE MUSEUM 2 - 2017 - pigment powders on canvas - 50x70 cm
SILENCE MUSEUM 8 - 2018 - pigment powders on canvas - 60x80 cm
SILENCE MUSEUM 12 - 2018 - acrylics and pigment powders on canvas - 160x120 cm
SILENCE MUSEUM 9 - 2018 - acrylics and pigment powders on canvas - 80x60 cm
Elias Papanikolaou was born in Athens in 1974.
He studied painting from 1991 until 1996 in the Αthens School of Fine Arts under Nikos Kessanlis. His works have been exhibited in 15 solo exhibitions in the following galleries: ARTIO, Zoumboulaki, Titanium, Astrolavos, Melanythros, Cube, Kaplanon 5, Metamorphosi, Ikastikos Kiklos, Syntagma metro station, Grigoriadis Gallery, Ikastikos Kiklos DL and in many other outstanding group exhibitions (group exhibitions in London, Cyprus, New York, Paris, Smyrna, Istanbul) as well as in several auctions. He has illustrated poem collections, music discs, book covers, etc. In 2014 he starts his cooperation with ‘’Group Point Zero’’ for sets and costumes. His artworks are included in public and private collections in Greece as well as in private collections in other countries (Athens School of Fine Arts, Municipal Gallery of Patras, Municipal Gallery of Kalamata, Municipal Gallery of Agrinio, Moschandreou Gallery, American College of Greece, Athens Metro, Heineken Company, Kopelouzos Museum, Vorres Museum, Felios collection, Logothetis collection, Drakos collection, Karelias collection, Oliver Stone’s (American director) collection, Kaan Terzioglu collection, Ali Tanor collection, Murat Arintogan collection and lots of other ones). He lives and works in Athens.
Ο Ηλίας Παπανικολάου γεννήθηκε στην Αθήνα το
1974. Σπούδασε ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας από το 1991 έως το 1996 στο εργαστήριο του Νίκου Κεσσανλή. Έχει στο ενεργητικό του 15 ατομικές εκθέσεις στις γκαλερί: ARTIO, Ζουμπουλάκη, Titanium, Αστρολάβος, Μελάνυθρος, Cube, Καπλανών5, Μεταμόρφωση, Εικαστικός Κύκλος, στο Μετρό Συντάγματος, στην Πινακοθήκη Γρηγοριάδη, στην γκαλερί Εικαστικός Κύκλος ΔΛ. Έχει συμμετάσχει σε πληθώρα σημαντικών ομαδικών εκθέσεων (συμμετοχές σε Λονδίνο, Κύπρο, Νέα Υόρκη, Παρίσι, Σμύρνη, Κωνσταντινούπολη) και σε δημοπρασίες. Έχει κάνει εικονογραφήσεις ποιητικών συλλογών, μουσικών δίσκων, εξωφύλλων κ.α. Το 2014 ξεκινά συνεργασία με τη θεατρική ‘’Ομάδα Σημείο Μηδέν’’ για σκηνικά, κοστούμια των παραστάσεων. Έργα του βρίσκονται σε δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και ιδιωτικές συλλογές εξωτερικού (Α.Σ.Κ.Τ., Δημ. Πινακοθήκη Πατρών, Δημ. Πινακοθήκη Καλαμάτας, Δημ. Πινακοθήκη Αγρινίου, Πινακοθήκη Μοσχανδρέου, Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδος, Αττικό Μετρό, Εταιρεία Heineken, Μουσείο Κοπελούζου, Μουσείο Βορρέ, συλλογές: Φέλιου, Λογοθέτη, Δράκου, Καρέλια, Αμερ. σκηνοθέτη Oliver Stone, Kaan Terzioglu, Ali Tanor, Murat Arintogan και πολλές άλλες συλλογές). Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.
SILENCE MUSEUM 8, detail
The catalogue was published on the occasion of the exhibition of Elias Papanikolaou Silence Museum in Ikastikos Kiklos DL 10 May - 29 June 2019
Η έκδοση πραγματοποιήθηκε με την ευκαιρία της έκθεσης του Elias Papanikolaou Silence Museum στον Εικαστικό Κύκλο ΔΛ 10 Μάιου - 29 Ιουνίου 2019
art direction Elias Papanikolaou
επιμέλεια έκδοσης Elias Papanikolaou
photographs John Katoufas Michalis Katoufas
φωτογράφιση έργων Γιάννης Κατούφας Μιχάλης Κατούφας
logo design Tzeni Routi design-production Nereus Publishers
σχεδιασμός logo Τζένη Ρούτη σχεδίαση-παραγωγή Εκδόσεις Νηρέας
6 Akadimias str, 106 71, Athens, T: 210 36 46 818-9 info@ikastikoskiklos.com