G A L L ERY
Σ ΚΟΥΦΑ 4
2
ο καραγκιόζης και εγώ
3
Μιχάλης Ιερωνυμίδης Τρίτο κουδούνι, η ορχήστρα παίζει και ο Καραγκιόζης εμφανίζεται στη σκηνή για τον τρελό χορό του με τα κολλητήρια. Κυρίες και κύριοι η παράσταση αρχίζει… Για περισσότερα από εκατόν πενήντα χρόνια, κάθε βράδυ απ’ άκρη σ’ άκρη στην Ελλάδα επαναλαμβάνεται η ίδια σκηνή. Και το κοινό με καρφωμένα τα μάτια στο φωτισμένο πανί περιμένει τη συνέχεια. «Κάθε βράδυ νέον έργον» γράφει η ρεκλάμα έξω από το θεατράκι. Και ο καραγκιοζοπαίχτης διαλέγει από το ανεξάντλητο ρεπερτόριο του Θεάτρου Σκιών κάθε φορά διαφορετικό έργο. Κωμωδία, δράμα, κοινωνικό, ηρωικό, ιστορικό, περιπέτεια κι ότι βάζει ο νους του ανθρώπου. Το Ελληνικό Θέατρο Σκιών απετέλεσε και αποτελεί πηγή έμπνευσης για πολλούς καλλιτέχνες σε όλες τις μορφές των Τεχνών. Στο χορό, στη μουσική, στην ποίηση, στη λογοτεχνία, στο θέατρο, στον κινηματογράφο. Κυρίως όμως στη ζωγραφική. Πρώτοι οι ίδιοι οι καραγκιοζοπαίχτες με τις αυτοσχέδιες ζωγραφιστές ρεκλάμες τους σε χαρτί του μέτρου με χρώματα του βαρελιού. Κορυφαίος ο Κώστας Καράμπαλης, δεξί χέρι του Αντώνη Μόλλα, ο Φώτης Ράμμος και ο Αβραάμ (Αντωνάκος) που έφτιαχναν φιγούρες και ρεκλάμες και για άλλους συναδέλφους τους, οι Χαρίδημοι (Χρήστος και Γιώργος), οι Σπαθάρηδες (Σωτήρης και Ευγένιος), ο Μάνθος Αθηναίος, ο Σπύρος Κούζαρος, ο Βάγγος Κορφιάτης για να αναφέρουμε λίγους από τις εκατοντάδες ομότεχνών τους. Όσο για τους έντεχνους, επίσης είναι πολυάριθμοι. Γελοιογράφοι, όπως ο Κυρ, ο Λογό, ο Αρχέλαος και ο Γήσης, χρησιμοποίησαν ευκαιριακά τον Καραγκιόζη, για να σατιρίσουν πολιτικά και κοινωνικά επίκαιρα θέματα. Ο Φωκίων Δημητριάδης και περισσότερο ο Γκιόκας είχαν καθημερινή γελοιογραφία στην εφημερίδα τους με καραγκιοζίστικη σάτιρα. Το ίδιο το Θέατρο Σκιών ενέπνευσε πολλούς ζωγράφους, έντεχνους και λαϊκούς, όπως ο Μάρκος Ζαρίκος με τις «φιγουρογραφίες» του, ο Γιώργος Σικελιώτης που ζωγράφισε και τύπωσε μεταξοτυπίες με σαράγια, καλύβες και τακίμια ολόκληρα από φιγούρες του θιάσου. Επίμονα επίσης ασχολήθηκε ο Γιώργος Ιωάννου με σειρά έργων του και αρθρογραφία. Επίσης ο Δημήτρης Μυταράς, ο Τάκης Κατσουλίδης, ο Πέτρος Ζουμπουλάκης, ο Γιάννης Παρμακέλης, η Άννα Μπενάκη, ο Γιώργος Τσιούρης, η Αργυρώ Λεβέντη κ.α. Για το έργο του Γιάννη Χατζηφώτη «ο Καραγκιόζης φτωχοπρόδρομος» σχεδίασαν φιγούρες ο Μποστ, ο Γιάννης Μιγάδης και ο Μίνως Αργυράκης, ενώ τα σκηνικά σχεδίασε ο Τάσος Ζωγράφος. Για το χορόδραμα της Ραλλούς Μάνου «Το καταραμένο φίδι» τα σκηνικά και τα κοστούμια σχεδίασε ο Νίκος Χατζηκυριάκος - Γκίκας. Τέλος θα αναφερθώ στον Γιάννη Τσαρούχη που λάτρεψε αυτό το είδος θεάτρου και την αλληλοεπίδρασή του με τη ζωγραφική των Σπαθάρηδων. Σήμερα, ο Τάσος Μαντζαβίνος μας παρουσιάζει τη δική του άποψη για το Θέατρο των Σκιών, με το δικό του ξεχωριστό τρόπο. Αναμνήσεις από παραστάσεις που είδε και επιρροές από τις λαϊκές ζωγραφιές των καραγκιοζοπαιχτών χαρακτηρίζουν το σύνολο των έργων του. «Το μαγεμένο δεντρί», «Το ναυάγιο του Καραγκιόζη», «Ο Καραγκιόζης και ο Μινώταυρος», «Ο Καραγκιόζης γαμπρός», «Το φάντασμα του σεραγιού» είναι μερικές από τις κλασικές παραστάσεις που αναφέρονται ακροθιγώς στα έργα του Μαντζαβίνου. Κυρίως όμως «Ο Μεγαλέξανδρος και το καταραμένο φίδι». Δεν πρόκειται για απεικονίσεις μιας στιγμής από τη δράση του έργου, αλλά για καταγραφή της ατμόσφαιρας της παράστασης, όπως την εισπράττει ο ζωγράφος και τη μεταπλάθει σε ζωγραφικό πίνακα. Τη δική του (ανα)παράσταση. Εδώ το φίδι βλέπει με χίλια μάτια, ο Μεγαλέξανδρος εγκλωβίζεται στο δέντρο και ο Νιόνιος μεταμορφώνεται σε σπαθοφόρο πίσω από τον μελαγχολικό καραγκιοζοπαίχτη. Τρίτο κουδούνι. Κυρίες και κύριοι η παράσταση αρχίζει. 4
Ο Καραγκιόζης νταής 2011 / 90x60 cm
5
5
Ειρήνη Οράτη O έντονα προσωπικός και ιδιαίτερα μυστικιστικός κόσμος του Τάσου Μαντζαβίνου χτίζεται από τον ίδιο ήδη από την δεκαετία του ’80 και ξεδιπλώνεται με την πάροδο των ετών, αποκαλύπτοντας ολοένα νέες πτυχές και όψεις. Πρόκειται για το δικό του σύμπαν που βρίσκεται συνεχώς σε μια παράξενη εγρήγορση: αλλόκοτα τα πράγματα που τον εντυπωσιάζουν, ιδιαίτερη η ματιά του πάνω στην καθημερινότητα που μεταμορφώνεται ακαριαία σε κάτι που πηγάζει από τη διάθεση της στιγμής, χωρίς ο ίδιος ποτέ να χρειάζεται να τη στηρίξει ή να τη δικαιολογήσει. Πρόκειται για ένα περιβάλλον κλειστό, ιδιόμορφο και ιδιαίτερο, με μνήμες παιδικές που δεν επιτρέπει ο ίδιος να τον εγκαταλείψουν, αλλά που μεταμορφώνονται έτσι όπως μεταμορφώνεται και η ζωγραφική του μέσα στις δεκαετίες, διατηρώντας όμως πάντα κάποια πολύ συγκεκριμένα στοιχεία – σύμβολα. Ο κόσμος του Μαντζαβίνου είναι μυστηριώδης, ανατρεπτικός, αποκαλυπτικός, εκφράζεται μέσα από ένα πολύ πυκνό, εξπρεσιονιστικό σχέδιο και ένα εκρηκτικό χρώμα, αμφισβητεί τα πάντα και ειρωνεύεται χωρίς έλεος. Η ματιά του δεν επιδιώκει να διαγράψει, πρόθεσή του είναι να ανατρέψει μεν, αλλά με χιούμορ και άποψη, χρησιμοποιώντας στοιχεία εξαιρετικά οικεία και οπτικές που συνδέονται απαρέγκλιτα με την ελληνική παράδοση, από την αρχαιότητα ως τη λαϊκή τέχνη. Τον τελευταίο καιρό ο Μαντζαβίνος άνοιξε την αυλαία του Καραγκιόζη και τον έκανε πρωταγωνιστή της νέας του θεματικής ενότητας. Όπως υποστηρίζει και ο ίδιος, το γεγονός ότι ο Καραγκιόζης εμφανίστηκε πρόσφατα στη θεματολογία του δεν συνδυάζεται με τη σημερινή δύσκολη εποχή και συγκυρία, ούτε αναφέρεται σε αυτήν ως σύμβολο. Για τον ίδιο, ο κόσμος του Καραγκιόζη απηχεί μια ειδική αισθητική στην οποία απέναντι στέκεται αμείλικτος ως ζωγράφος. Πρόκειται για μια χλεύη προς την «αισθητική του τίποτα», απέναντι σε οτιδήποτε είναι στολισμένο, αλλά κενό, είτε αφορά ανθρώπους, είτε την ίδια την τέχνη. Ο Μαντζαβίνος απεχθάνεται την «τέχνη που είναι στολίδι» και προτιμά την «τέχνη που είναι σχόλιο καυστικό». Άλλωστε, πάντα επέλεγε κάποια συγκεκριμένες θεματικές, δημιουργώντας από νωρίς τα πρώτα του σύμβολα που δεν τον εγκατέλειψαν έκτοτε: ο σκύλος, η θάλασσα, οι γέφυρες, και αργότερα ο απομονωμένος άνθρωπος και οι εραστές, που τελικά μετατρέπονται σε μυθικά στοιχεία, γίνονται το σύμπαν του. Εδώ προστίθεται τώρα και ο Καραγκιόζης και ο δικός του κόσμος: ο Χατζηαβάτης, το σεράι, ο Μεγαλέξανδρος και το καταραμένο φίδι, το στοιχειωμένο δέντρο. Κομμάτια ενός κόσμου απόλυτα οικείου, μιας πραγματικότητας που πηγάζει μεν από την λαϊκή τέχνη, αλλά που διαδόθηκε μέσα στο περιβάλλον των πόλεων. Ο Καραγκιόζης ως σύμβολο, αλλά και ως μορφή, μεταφέρει τον ζωγράφο σε πρακτικές του άτεχνου και η ανάγκη του να εκφραστεί, γεννάει γρήγορα μια οικεία φόρμα που όμως ενσωματώνεται χωρίς πρόβλημα στο σύμπαν του ζωγράφου. Η φιγούρα του Καραγκιόζη κρατάει τα γνωστά χαρακτηριστικά της, γίνεται όμως κομμάτι της μυθολογίας του Μαντζαβίνου, έτσι όπως μεταμορφώνεται σε ένα άλλου είδους σύμβολο με ανανεωμένο εικαστικό ενδιαφέρον. Στους πίνακες της ενότητας, μορφές, δέντρα, φίδια, σύμβολα, ενσωματώνονται σε συνθέσεις που ταυτίζονται ως προς τις πηγές, απελευθερώνονται όμως μέσα από την χρήση τους. Τα έργα δεν έχουν ζωγραφιστεί με σκοπό να αναπαραγάγουν κάποιες γνωστές θεματικές συντεταγμένες, ούτε έχουν διάθεση αφηγηματική. Ο Μαντζαβίνος δίνει στον θίασο του Καραγκιόζη τους ρόλους που είχαν
6
www.art.com.gr Παπάς, Καραγκιόζης, Πολιτικός σε βάρκα, 2011 / 60x80 cm
πάντα, τα έργα όμως εμπλουτίζονται και από λεπτομέρειες γνωστές ήδη από προηγούμενες ενότητες, όπως οι ναυτικοί μέσα στις βάρκες, η απειλητική θάλασσα, το άλογο, το φανταστικό δέντρο, ενώ προστίθενται στοιχεία όπως το χταπόδι , ο σκελετός, τα χερουβείμ, ο Μινώταυρος. Κινούνται ή στέκονται μέσα στο γνωστό, ασφυκτικό περιβάλλον που πλάθει ο Μαντζαβίνος και σε στάση που έχει τη γνωστή δομή της φιγούρας στο θέατρο σκιών. Οι μορφές, είτε ζωγραφίζονται με δυνατά χρώματα όπως έντονο μπλε, ώχρα, ρόδινο, κόκκινο, πράσινο, είτε σχεδιάζονται με άσπρη φαρδιά πινελιά και μαύρες γραμμές και με έντονη διακοσμητικότητα, σαν ένα ελαφρύ πλέγμα. Τα έργα αυτά του Μαντζαβίνου μας επιτρέπουν να δούμε διαφορετικά τον Καραγκιόζη και μας δίνουν την ευκαιρία να αποκρυπτογραφήσουμε τον ίδιο το ρόλο αυτής της τόσο συμβολικής λαϊκής μορφής μέσα σε ένα νέο πλαίσιο και μέσα από μια νέα δυναμική, που διατηρεί τη ικανότητα του καλλιτέχνη να κοροϊδέψει, να ειρωνευτεί, να ανατρέψει ή και να σχολιάσει, όλα μέσα από ένα εξαιρετικά δυναμικό και εύρωστο ζωγραφικό ιδίωμα.
7
8
www.art.com.gr
Τάσος Μαντζαβινοσ Με το μάστορα που έφτιαχνε φιγούρες καραγκιόζη και κατασκευές με ελάχιστα μέσα δηλαδή με ότι υλικά εβρισκε, σαν εικαστικός νιώθω πολύ κοντά όπως και με την παιδικότητα του. Ο καραγκιόζης προυπήρχε στη ζωγραφική μου γι΄αυτό και εύκολα απο φάσισα να κάνω αυτή την έκθεση αφιερωμένη στον Καραγκιόζη. Ο σουρεαλισμός του καραγκιόζη μου είναι οικείος και με απελευθερώνει στό σχέδιο και στη θεματογραφία. Ο καραγκιόζης εκφράζει την αφτιασίδωτη τέχνη το οτι η τέχνη είναι ουσία, ανάγκη, δεν είναι στολίδι. Μέσα στον καραγκιόζη αισθάνομαι σαν Ταύρος εν υαλοπωλείο στο πνιγηρό χώρο των ψευδοαστών και λοιπόν αυτόν που γύρω απο τη τέχνη βγάζουν χρήματα. Ο σημερινός Έλληνας σε μια παράσταση του καραγκιόζη, είναι ο ίδιος απο τον καραγκιόζη μέχρι τον πασά. Με τα χρόνια μοιάζει η ελληνική κοινωνία να ταυτίζεται με τις φιγούρες του καραγκιόζη παρά αυτές με την κοινωνία. Μια λουμπενίστικη έκφραση τέχνης για μια εν πολλοίς λουμπενίστικη κοινωνία.
Το άλογο του λήσταρχου, 2011 / 90x60 cm
9
10
11
www.art.com.gr
12
Το άλογο του λήσταρχου 2011 / 90x60 cm
www.art.com.gr
www.art.com.gr Το μαγεμένο δέντρο 2011 / 100x70 cm
Εγώ και ο Καραγκιόζης 2011 / 160x58 cm
Το στοιχειωμένο δέντρο 2011 / 70x50 cm
16
Το στοιχειωμένο δέντρο 2011 / 100x70 cm
www.art.com.gr
Το φίδι και ο Καραγκιόζης 2011 / 180x50 cm
Ο Αλέξανδρος και ο δράκος 2011 / 100x70 cm
www.art.com.gr
20
Ο Καραγκιόζης στην βάρκα 2011 / 100x70 cm
www.art.com.gr
Σκηνικό Α 2011 / 35x50 cm
Σκηνικό Β 2011 / 35x50 cm
22
Σκηνικό Γ 2011 / 50x35 cm
www.art.com.gr
Το φιδάκι και το φίδι / 2010-2011 / 143x24 cm
Το φιδάκι και το φίδι / 2011 / 143x24 cm
Δρακόψαρα / 2010-2011 / 107x23 cm
24
25
www.art.com.gr
Ο Καραγκιόζης και ο φόβος του 2011 / 80x60 cm
Ο Καραγκιόζης με το άνθος 2011 / 60x50 cm
26
www.art.com.gr Εγώ και ο δράκος 2011 / 120x70 cm
Εγώ και ο Καραγκιόζης 2007-2011 / 34x38 cm
Ο Καραγκιόζης με τα εργαλεία του 2011 / 80x70 cm
Ο Μέγας Αλέξανδρος 2011 / 45x35 cm
27
Ο Καραγκιόζης και το τέρας 2011 / 100x70 cm
www.art.com.gr Ο Καραγκιόζης με το ρόπαλο 2011 / 100x70 cm
Ο Καραγκιόζης σκοτώνει το Χάρο 2011 / 80x60 cm
30
Η προσφορά του Καραγκιόζη 2011 / 80x60 cm
www.art.com.gr Ο Καραγκιόζης γαμπρός 2010 / 70x50 cm
Ο Καραγκιόζης κλέφτης 2011 / 50x35 cm
31
ΤΑΣΟΣ ΜΑΝΤΖΑΒΙΝΟΣ Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1958. Σπούδασε ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας (1979-1985). Εργαστήριο Δημοσθένη Κοκκινίδη.
ΑΤΟΜΙΚΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ 1984 Γκαλερί 7, Αθήνα 1985 Γκαλερί 7, Αθήνα 1987 Μέδουσα Αίθουσα Τέχνης, Αθήνα 1989 Μέδουσα Αίθουσα Τέχνης, Αθήνα 1993 Χώρος Τέχνης 24, Αθήνα (εικονογράφηση ποιημάτων του Λευτέρη Πούλιου) 1994 Γκαλερί Νέες Μορφές, Αθήνα Γκαλερί Τερρακόττα, Θεσσαλονίκη 1996 Γκαλερί Άνεμος, Κηφισιά Γκαλερί Τερρακόττα, Θεσσαλονίκη 1997 Γκαλερί Νέες Μορφές, Αθήνα 1999 Γκαλερί Τερρακότα, Θεσσαλονίκη 2000 Γκαλερί Νέες Μορφές, Αθήνα 2002 Γκαλερί ΤinT, Θεσσαλονίκη 2003 Γκαλερί Νέες Μορφές Αθήνα Γκαλερί Β. Μυλωνογιάννη, Χανιά, Κρήτη Γκαλερί Αριάδνη, Ηράκλειο, Κρήτη 2004 Γκαλερί ΤinT, Θεσσαλονίκη 2005 Γκαλερί Νέες Μορφές, Αθήνα Γκαλερί Οιωνός, Καρδίτσα 2008 Γκαλερί ΤinT, Θεσσαλονίκη Γκαλερί Αliquando, Παρίσι 2010 Γκαλερί Ζουμπουλάκη, Αθήνα (επιμέλεια Ελισάβετ Πλέσσα) Ίδρυμα Αγγέλου & Λητούς Κατακουζηνού, Αθήνα Κέντρο Ερεύνης και Ελληνικής Λαογραφίας Ακαδημία Αθηνών (επιμέλεια Λουίζα Καραπιδάκη) Γκαλερί Κ-art, «Το σκάκι», Αθήνα
ΟΜΑΔΙΚΕΣ ΕΚΘΕΣΕΙΣ 1986 2η Μπιεννάλε Νέων Καλλιτεχνών της Ευρωπαϊκής Μεσογείου, Θεσσαλονίκη 1987 3η Μπιεννάλε Νέων Καλλιτεχνών της Ευρωπαϊκής Μεσογείου, Βαρκελώνη 16η Μπιεννάλε Αλεξανδρείας, Αίγυπτος 1988 Συναντήσεις-Επισημάνσεις-Αντιπαραθέσεις, επιμέλεια Κώστας Σταυρόπουλος, Δημοτική Πινακοθήκη, Αθήνα 1989 17+ 1, Μέδουσα Αίθουσα Τέχνης, Αθήνα 1991 Σύγχρονη Ελληνική Ζωγραφική. Συλλογή Βλάση Φρυσίρα, Πινακοθήκη Πιερίδη, Γλυφάδα. Η έκθεση μεταφέρθηκε στο Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων (1992), στη Δημοτική Πινακοθήκη της Ρόδου (1992), στην Αίθουσα Τέχνης και Συναυλιών, 32
στην Ύδρα (1992), στο Βυζαντινό Μουσείο, στη Ζάκυνθο (1993), στα Νεώρια, στα Χανιά (1994), στο Γενί Τζαμί και στο Βελλίδειο Πολιτιστικό Κέντρο-Οργανισμός Λιμένος Θεσσαλονίκης, στη Θεσσαλονίκη, επιμέλεια Τάκης Μαυρωτάς (1994) 1994 Art Athina 2, περίπτερο Αίθουσας Τέχνης Τερρακόττα, Εκθεσιακό Κέντρο Αθηνών Η απώλεια της Μορφής στον Χώρο, επιμέλεια Ελένη Βακαλό, Γκαλερί Νέες Μορφές, Αθήνα (με αφορμή την έκδοση του ομώνυμου δοκιμίου της Ελένης Βακαλό) 1996 Riparte 3, Ρώμη (επιμέλεια Ελένη Κυπραίου) Σελήνη Αίθουσα Τέχνης και Προβολής, Κηφισιά 1997 Φυσιογνωμία ενός Βιομηχανικού τοπίου, επιμέλεια Flavia Nessi και Ίρις Κρητικού, εργοστάσιο ΒΙΣ, Αθήνα Σχόλια και Αναφορές, επιμέλεια Όλγα Δανιηλοπούλου, οργάνωση Adel Saatchi-Saatchi, Πινακοθήκη Πιερίδη, Γλυφάδα 42 ème Salon de Montrouge, Παρίσι 1998 Ελληνική Τοπιογραφία 19ος -20ος αιώνας, επιμέλεια Αγγέλα Ταμβάκη, Εθνική Πινακοθήκη & Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, Αθήνα Art Athina 6, Περίπτερο Αίθουσας Τέχνης Τερρακόττα, Εκθεσιακό Κέντρο Αθηνών Original Replica, επιμέλεια Ελένη Κυπραίου, Γκαλερί Νέες Μορφές, Αθήνα Σχεδιασμός αφίσας και πρόσκλησης για το IX European Signal Processing Conference, οργάνωση του Πανεπιστημίου Αθηνών -Computer Technology Institute 1999 Προσεγγίσεις Ελληνικότητας. Γενιές του ‘80 και του ‘90, Δημοτική Πινακοθήκη, Αθήνα και Ελληνική Πολιτιστική Στέγη, Στοκχόλμη, Dalarna Museum Τεσσαράκοντα, επιμέλεια Ελένη Κυπραίου, Γκαλερί Νέες Μορφές, Αθήνα 2000 Ο ινούσσες 2000. Σύγχρονη Ελληνική Ζωγραφική: Συλλογή Χρίστου Χριστοφή, Ναυτικό Γυμνάσιο, Οινούσσες Art Athina 8, περίπτερο Γκαλερί Νέες Μορφές Helexpo, Αθήνα θήνα, ματιές μιας χρήσης, 2002 Α Αίθουσα Τέχνης a.antonopoulou.art Αθήνα Έλληνες Ζωγράφοι. Συλλογή Χρ. Χριστοφή, Οικία Τριανταφύλλη, Αθήνα 2003 Ένα εικαστικό ταξίδι, Μουσείο Φρυσίρα, Αθήνα Εγώ, ο Εαυτός μου, επιμέλεια Ελένη Κυπραίου, Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ρεθύμνης, Ρέθυμνο 450+1. Η Μόνιμη Συλλογή, Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσαλονίκη Σχεδιασμός αφίσας 44ου Φεστιβάλ θεσσαλονίκης «Νέοι Ορίζοντες»
2004 Ελαίας Εγκώμιον, επιμέλεια Λουίζα Καραπιδάκη, Ακαδημία Αθηνών, Αθήνα Art Athina 11, περίπτερο Γκαλερί Νέες Μορφές Πρώην Ανατολικό Αεροδρόμιο-Ελληνικό, Αθήνα Αγώνων Πόλις, επιμέλεια Αθηνά Σχινά, Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων Ακρίτες της Ευρώπης, επιμέλεια Λουίζα Καραπιδάκη, Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, Αθήνα σε συνεργασία με την Ακαδημία Αθηνών 2006 Ανθρωπογραφία, Συλλογή Χρ. Χριστοφή, Ίδρυμα Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης, Ξάνθη Καλοκαίρι, μια συνάντηση, Χώρος Τέχνης 24, Αθήνα Μεταμφιέσεις: Θηλυκότητα, ανδροπρέπεια, και άλλες βεβαιότητες, επιμέλεια Συραγώ Τσιάρα, Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Θεσσσαλονίκη Ήταν κάποτε η Πηνελόπη Δέλτα..., επιμέλεια Ίρις Κρητικού, Κολλέγιο Αθηνών, Αθήνα Προβολές σκιάς και χρώματος, Τάσος Μισούρας, Τάσος Μαντζαβίνος, Μιχάλης Μαδένης, από τη συλλογή του Χρίστου Χριστοφή, Γαλλικό Ινστιτούτο, Αθήνα 2007 Αυτοπροσωπογραφία ενός άλλου, Τζούλιο Καΐμη (1897-1982), Χώρος Τέχνης 24, Αθήνα Γενέθλιος τόπος, Alpha Trust 20 έτη, επιμέλεια Ίρις Κρητικού, Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα «Σταυροί και Μισοφέγγαρα» Γκαλερί K-art, Αθήνα 2008 Θάλασσα. Τέσσερις ζωγράφοι, Γκαλερί Citronne, Πόρος Χριστούγεννα με τον Παπαδιαμάντη, Χώρος Τέχνης 24, Αθήνα 2009 Ανθρώπινο και Θείο, επιμέλεια Λουίζα Καραπιδάκη, Πρεσβεία της Γαλλίας, Αθήνα, συνεργασία του Εθνικού Μουσείου Ευρωπαϊκού και Μεσογειακού Πολιτισμού της Γαλλίας και του Κέντρου Έρευνας Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών Νέες Μορφές, 50 χρόνια μετά, Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα Το βλέμμα του χρόνου. Ιστορίες εικόνων: Πίνακες από τη Συλλογή του Σωτήρη Φέλιου, επιμέλεια Ειρήνη Οράτη, Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα 2010 «Γυμνή Αλήθεια», Μουσείο Φρυσίρα, Αθήνα Agropole Olivier, Μαρόκο, Έκθεση Olivier Ακαδημία Αθηνών, επιμέλεια Λουίζα Καραπιδάκη Ερισύχθων, Σύγχρονη Ανάγνωση του μύθου, επιμέλεια Λουίζα Καραπιδάκη, Ελευσίνα Λατρευτικά αφιερώματα, επιμέλεια Λουίζα Καραπιδάκη Μουσείο Κρεσόφ, Πολωνία, Συνεργασία με Ακαδημία Αθηνών «Πίνακες από την Συλλογή του Σωτήρη Φέλιου», Κωνσταντινούπολη, Ελληνικό Προξενείο 33
www.art.com.gr O Καραγκιόζης χελώνα 2011 / 60x90 cm
Ο κατάλογος αυτός εκδόθηκε με την ευκαιρία της έκθεσης του Τάσου Μαντζαβίνου στην Γκαλερί Σκουφά τον Ιανουάριο του 2012 Φωτογραφίες έργων Παγκράτης Παγκρατίδης Σχεδιασ µός έκδοσης Κατερίνα Κουτσοπούλου Βασίλης Κατούφας Eπιµέλεια έκδοσης Εκδόσεις Νηρέας
Σ ΚΟΥΦΑ 4
www.art.com.gr
G A L L ERY
Σκουφά 4, 106 73 Κολωνάκι / Τ 210 3643025, F 210 3603541 info@skoufagallery.gr, www.skoufagallery.gr
36