Informator 2023

2023

I n formato r

Narodowy Instytut Architektury

i Urbanistyki to państwowa instytucja

kultury, która poprzez działalność popularyzatorską, wystawienniczą, edukacyjną oraz wydawniczą

pogłębia świadomość społeczną, promuje kulturę architektoniczną

i urbanistyczną oraz podejmuje

starania w kierunku zachowania

narodowego dziedzictwa architektonicznego. Zajmuje się także prowadzeniem badań nad architekturą

i urbanistyką oraz upowszechnianiem wiedzy z tych dziedzin. Jedną z misji Instytutu jest współpraca, między innymi, z architektami, samorządami i użytkownikami naszego

otoczenia w celu podniesienia jakości przestrzeni publicznych, znalezienia równowagi w ich rozwoju oraz porozumienia w procesie ich projektowania i planowania.

Przestrzeń wspólna to wartość.

Place i ulice, miejsca pracy, obiekty kultury czy urzędy – wszędzie tam ludzie powinni czuć się dobrze i bezpiecznie. W Instytucie zależy nam, abyśmy jako społeczeństwo uczestniczyli w tej przestrzeni świadomie – poczuli się za nią odpowiedzialni, potrafili ją docenić, ale też podejść do niej krytycznie.

Edukacja to dla nas rozwijanie nowej jakości w myśleniu o przestrzeniach wspólnych. Dlatego opracowujemy programy i strategie kształcenia dzieci, młodzieży i dorosłych. Powołaliśmy też Zespół ds. Powszechnej

Edukacji Architektonicznej – poprzez jego działalność chcemy wypracować rozwiązania systemowe, by edukacja

architektoniczna funkcjonowała jako stały element kształcenia w Polsce.

Organizujemy wystawy, dzięki którym opowiadamy o polskiej architekturze, najciekawszych budynkach i projektach, wyjątkowych postaciach, które wpływały i wpływają na kształt naszego otoczenia. Prowadzimy badania, organizujemy seminaria, opiekujemy się bezcennymi materiałami (takimi jak projekty architektoniczne i fotografie) oraz udostępniamy je szerokiej publiczności.

Przygotowujemy i wydajemy publikacje o architekturze, urbanistyce i projektowaniu. Kierujemy je do dzieci i dorosłych, profesjonalistów i wszystkich innych zainteresowanych architekturą. Współpracujemy ze specjalistami z samorządów, organizacji pozarządowych, instytucji kultury – razem chcemy promować polską architekturę, wyjaśniać założenia urbanistyczne, celebrować wspólną przestrzeń.

Національний інститут архітектури

та містобудування — державна

установа культури, яка через популяризаторську, виставкову, просвітницьку та видавничу

діяльність поглиблює суспільну

свідомість, сприяє розвитку архітектурно-містобудівної культури, намагається зберегти національну архітектурну спадщину. Інститут

також проводить дослідження

з архітектури та містобудування

та поширює знання в цих сферах.

Однією з місій інституту є співпраця, серед іншого, з архітекторами, органами місцевого

самоврядування та містянами, щоб покращити якість громадських просторів, збалансувати

у їх розвитку та узгодити процес їх проєктування. Громадський

простір – це цінність. Люди повинні

відчувати себе добре та безпечно

скрізь – на площах та вулицях, у культурних закладах або офісах.

Наш інститут прагне, щоб ми як

суспільство свідомо брали участь у цьому процесі – відчували

відповідальність за нього, вміли цінувати, але wwй підхо-

дили до нього критично.  Для нас освіта означає розвиток нової якості мислення про спільні простори. Тому ми розробляємо

програми та стратегії навчання для дітей, підлітків та дорослих. Ми також організували команду загальної архітектурної освіти –так, ми хочемо розробити системні рішення, щоб архітектурна освіта

функціонувала як постійний елемент освіти в Польщі.  Ми організовуємо виставки, завдяки яким розповідаємо про польську архітектуру, найцікавіші будівлі та проєкти, унікальні

постаті, які вплинули на наше оточення. Ми проводимо дослідження, організовуємо семінари, доглядаємо за безцінними матеріалами (наприклад, архітектурними проєктами та фотографіями)

і робимо їх доступними для

широкої публіки. Ми створюємо

публікації з архітектури, містобудування та дизайну та адресуємо

їх дітям і дорослим, професіоналам та всім, хто цікавиться архітектурою. Також працюємо

з фахівцями з органів місцевого

самоврядування, неурядових

організацій та культурних закладів

– разом ми хочемо популяризувати польську архітектуру, пояснювати принципи містобудування

та святкувати спільний простір.

Aleksander Wadas, Elbląska kamienica modernistyczna, 2023, z wystawy Retrowersje, fot. K. Rodziewicz

Nicolas Grospierre, Kolorobloki (wersja żółta), 2006

Jak studiować życie w przestrzeni publicznej

Główne hasło Narodowego Instytutu

Architektury i Urbanistyki – Przestrzeń

wspólna jest wartością – zostaje w badaniach Jana Gehla niejako zoperacjonalizowane. Gehl, ze swoimi współpracownikami, poszukuje odpowiedzi na pytania: dlaczego jakieś przestrzenie są akceptowane przez użytkowników, jak zostały zaprojektowane i zbudowane, jaką pełnią funkcję i jak się zmieniają.

Jednak pierwsza powinna być

świadomość rangi problemu przekształcania wspólnych – miejskich przestrzeni. W Polsce ponad 50% ludności już mieszka w miastach, a ten odsetek ma wkrótce wzrosnąć do 80%.

Takie są globalne tendencje i statystyki. Zatem od jakości miejskich przestrzeni zależą – i coraz bardziej będą zależne – nasze bezpieczeństwo, spokój, komfort, kreatywność, poczucie ładu przestrzennego, efektywność społeczna i ekonomiczna. Bez wątpienia jakość miejsca naszego zamieszkania wpływa na nasze poczucie szczęścia.

Jak chce Martin Heidegger – budujemy

dlatego, że zamieszkujemy (Budować, mieszkać, myśleć), a nie – zamieszkujemy, ponieważ budujemy. Nasza egzystencjalna

świadomość kształtuje się na poziomie doświadczania rzeczywistości.

fragment Od Wydawcy autorstwa Bolesława Stelmacha, Jak studiować życie w przestrzeni publicznej, Jan Gehl, Birgitte Svarre

Nauka: Prowadzimy

indywidualne projekty badawcze, uwzględniające

zagadnienia takie jak: architektura hotelowa w PRL, polska architektura lat 80. i 90. w kontekście jej związków z nurtem postmodernizmu czy biografistyka rodzimych architektów 2 poł. XX wieku. Na podstawie kwerend i wywiadów powstają książki, artykuły i opracowania. Dział

Naukowy organizuje seminaria, wykłady i spacery. Od 2021 roku publikujemy podcasty o problemach, budynkach i twórcach polskiej architektury po 1945 roku.

Mówionej Polskiej Architektury

Archiwum Historii Mówionej Polskiej

Architektury to projekt realizowany we współpracy z Fundacją Ośrodka

Karta oraz lokalnymi partnerami.

Jego celem jest zbieranie wspo-

mnień rodzimych architektów i urbanistów. Tworzą one mozaikę opowieści o uprawianiu zawodu

w czasach PRL, transformacji systemowej i obecnie. W ramach

pierwszej odsłony projektu nagrano i zarchiwizowano blisko 450 godzin

rozmów z warszawskimi i trójmiejskimi projektantami (w tym ostatnim przypadku – przy wsparciu Muzeum

Gdańska). Są wśród nich historie o studiowaniu architektury pod kierunkiem ówczesnych autorytetów, powojennej odbudowie miast oraz trudach i sukcesach pracy w kraju i zagranicą. Archiwum

Historii Mówionej stale się poszerza. Do tej pory na stronie

NIAiU udostępniono fragmenty 10 wywiadów autobiograficznych.

Bogdan Wyporek

Marcin Świetlik

Maria Sołtys

Jacek Skorupski

Grzegorz Piątek

Łucja Kołodziejska-Świątkowska

Bartłomiej Kolipiński

Stanisław Furman

Agnieszka Cieśla

Grzegorz Chodkowski

W ramach działalności statutowej pozyskujemy, przechowujemy, opracowujemy i udostępniamy materiały dokumentujące dorobek najwybitniejszych polskich architektów i urbanistów. W skład zbiorów wchodzą spuścizny archiwalne, dokumentacje projektowe i zbiory ikonograficzne przekazane lub zakupione bezpośrednio od twórców lub ich spadkobierców.

Jan Knothe

Bolesław Malisz

Teresa Zarębska

Andrzej Kochanowski

Tadeusz Przemysław Szafer

Pracownia Bulanda&Mucha

Wojciech Zabłocki

Krystyna Konopkowa

Grażyna i Jerzy Luba

Olgierd Sawicki

Targi Lewantyńskie

Projekt „Polska na Targach Lewantyńskich w Tel Awiwie 1932–1936”

został zrealizowany w Narodowym

Instytucie Architektury i Urbanistyki pod kierunkiem dr. Artura Tanikowskiego z Działu Naukowego NIAiU w latach 2021–202. Finansowanie przedsięwzięcia oparto o dotację z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Kultura inspirująca”.

Partnerami Narodowego Instytutu Architektury i Urbanistyki były

Urząd Konserwatorski Miasta Tel Awiw-Jafa oraz Instytut Polski

w Tel Awiwie. Projekt zaowocował dwujęzyczną publikacją książkową, filmem dokumentalnym z elementami animacji oraz wystąpieniami kuratora projektu na międzynarodowych sympozjach naukowych w Gdyni („Modernizm w Europie, modernizm w Gdyni”, 2021) i w Jerozolimie (18th World Congress of Jewish Studies, 2022).

ilustracja Marta Ignerska

Edukacja: W ramach

działań edukacyjnych

opracowujemy programy i strategie kształcenia dzieci, młodzieży i dorosłych.

Powołaliśmy też Zespół ds. Powszechnej Edukacji

Architektonicznej, poprzez który chcemy wypracowywać rozwiązania systemowe – aby edukacja architektoniczna funkcjonowała jako stały element edukacji w Polsce.

Nagroda NIAiU Golden Cubes Awards 2020–2023

Konkurs dla absolwentów różnych kierunków na najlepsze prace magisterskie. Celem konkursu jest promocja najlepszych dyplomów oraz motywowanie studentów do podejmowania tematu przestrzeni wspólnych i publicznych, czy obiektów użyteczności publicznej w swoich pracach magisterskich. Nagroda co roku przyznawana jest w dwóch kategoriach: projektowej oraz teoretycznej.

W kategorii projektowej oceniane są prace z zakresu architektury, architektury wnętrz, architektury krajobrazu, urbanistyki, gospodarki przestrzennej, wzornictwa, grafiki użytkowej, konserwacji zabytków oraz dziedzin pokrewnych.

W kategorii teoretycznej oceniane są prace z zakresu historii sztuki, historii architektury, teorii architektonicznej, procesów demograficznych, socjologii, antropologii, filozofii, ekonomii, kulturoznawstwa, ochrony dóbr kultury, ochrony środowiska, prawa, zarządzania oraz wszystkich innych aspektów dotyczących kształtowania i funkcjonowania budynków i przestrzeni wspólnych.

Celem międzynarodowego konkursu jest wsparcie tych edukatorów i edukatorek oraz twórców i twórczyń, którzy pomagają dzieciom i młodzieży w zrozumieniu procesów architektonicznych i kształtowania przestrzeni środowiska zbudowanego. Międzynarodowa Nagroda Golden Cubes docenia i wyróznia najbardziej wartościowe projekty edukacyjne w temacie szeroko pojętej edukacji architektonicznej. Spośród zgłoszonych prac jury wyłania zwycięzców kategorii tj.: media audiowizualne (filmy, audiowizualne, materiały edukacyjne, strony internetowe, media społecznościowe), publikacje (książki, czasopisma, narzędzia edukacyjne), instytucje (projekty edukacyjne realizowane przez organizacje pozarządowe, instytucje, muzea), szkoły (projekty edukacyjne realizowane przez nauczycieli i uczniów). Konkurs Golden Cubes Awards organizowany jest co trzy lata i składa się z dwóch etapów: krajowego i międzynarodowego. Finał konkursu ma miejsce podczas Kongresu Architektury, który orgazniowany jest w róznych miastach na świecie.

Archi:kultura 4. edycja

Być jak architekt_ka

Ten program kierujemy do szkół i uczniów. Ma na celu uwrażliwianie najmłodszych i młodych mieszkańców miast i wsi na architekturę oraz proces jej powstawania.

Program ma na celu poznanie pracy architektów. Kim są, czym się zajmowali kiedyś, a czym zajmują się obecnie? Jakie zadania stawia im społeczeństwo (w tym również najmłodsi)? Jak powstają domy, szkoły, ulice czy place? Jak najśmielsze pomysły o domach i miastach XXI wieku materializują się w rzeczywistość? Czy są odpowiedzialni za losy naszej planety?

Na te i inne pytania szukamy odpowiedzi podczas wizyt w pracowniach architektonicznych i spotkań z architektami i architektakami.

Rozmawiamy o tym, jak rozumieć, cieszyć się architekturą oraz w jaki sposób można przyczyniać się do bardziej zrównoważonej przyszłości.

Studia podyplomowe „ARCHI:KULTURA – edukator architektoniczny” mają na celu wykształcenie edukatorów i edukatorek oraz mediatorów i mediatorek architektonicznych merytoryczne przygotowanych do popularyzacji wiedzy o środowisku zbudowanym oraz prowadzenia tzw. „mediacji architektoniczno-przestrzennej”, czyli społecznej komunikacji wątków związanych z architekturą i urbanistyką, kulturą kształtowania środowiska zbudowanego.

Archi:kultura obejmuje pięć modułów tematycznych: Baukultur i powszechna edukacja architektoniczna (PEA), Wstęp do architektury i urbanistyki, Metodyka, Mediacja. Partycypacja. Dostępność, Edukator/mediator Studia mają charakter międzyinstytucjonalny i są pierwszą tego typu inicjatywą w Polsce, a nawet w Europie. Współtworzymy je wspólnie z: Uniwersytetem Pedagogicznym w Krakowie, Wydziałem Architektury Politechniki Krakowskiej oraz Wydziałem Architektury Politechniki Gdańskiej. Stawiamy na dostępność dlatego nasze studia mają głównie formułę zdalną a zjazdy stacjonarne prowadzone są w trzech miastach

Programy edukacyjne

Na styku różnych działów przygotowujemy programy towarzyszące do wystaw i wydawnictw NIAiU. Oferta skierowana jest do szerokiego grona odbiorców: od najmłodszych, przez młodzież i studentów, po osoby dorosłe. W ramach programów realizowane są wydarzenia stacjonarne i online: warsztaty, spacery, wycieczki, debaty i wydarzenia specjalne (pokazy filmowe, koncerty, gry miejskie). Wspólnie ustalamy wątki i tematy, które rozwijane są

poprzez wydarzenia towarzyszące – popularyzujemy, animujemy, aktywizujemy lokalną społeczność i dyskusje wokół kluczowych dla danego projektu kwestii. Tak jak m.in. w przypadku działań realizowanych do wystawy Antropocen, wydarzenia edukacyjne łączymy z działaniami promocyjnymi w formie zapowiedzi do projektu. W 2023 roku planujemy działania lokalne w ramach projektów: Retrowersje, Tożsamość, Antropocen oraz Architektura Bliżej.

3. edycja programu Być jak architekt/ka, pracownia WWAA, fot. A. Czarnota

Lokalnie: Inicjujemy

i przygotowujemy ekspozycje, projekty terenowe oraz

współpracujemy z naszymi Partnerami.

Ruch Tektoniczny

Kielce, Ostrowiec Świętokrzyski

Skały i wzgórza, kamieniołomy i lasy, stal i ceramika – surowy, a zarazem fascynujący krajobraz i bogactwa naturalne Gór Świętokrzyskich ukształtowały architekturę powojenną regionu. Świętokrzyskie to jeden z najstarszych geologicznie obszarów Europy. Region obfituje w bogactwa mineralne – od złóż piaskowców, wapieni oraz rud żelaza po unikatowy krzemień pasiaty. To tutaj odkryto najstarsze znane człowiekowi tropy zwierząt lądowych na świecie. Można więc powiedzieć, że wszyscy pochodzimy spod Kielc. Jednocześnie o architekturze regionu wiemy niewiele. Od modernistycznych szpitali i szkół, przez zdobione, socrealistyczne gmachy wznoszone w latach pięćdziesiątych, ogromne osiedla

i ekspresjonistyczne konstrukcje późnego modernizmu, powrót do tradycyjnej architektury i historyzmu w latach osiemdziesiątych po współczesne próby czerpania z unikatowych bogactw natury i krajobrazu – ekspozycja to zaledwie zwiastun tego, co najciekawsze w świętokrzyskiej architekturze. Czerpanie z tradycyjnych technik, praca w często skomplikowanym terenie i walory krajobrazowe sprawiły, że architektura regionu wykształciła indywidualne cechy. Dla współczesnych architektów i architektek płynie z nich wielka lekcja pokory, współpracy i szacunku dla bogactw naturalnych i dla tradycji budowlanych Kielecczyzny.

Retrowersje: sobie mieszkania – miastu Starówkę

Elbląg

Zapoczątkowana w latach 80. XX wieku odbudowa zniszczonego

w czasie wojny Starego Miasta

w Elblągu powszechnie utożsamiana jest z koncepcją Retrowersji, czyli autorską doktryną konserwatorską opracowaną przez prof. Marię Lubocką-Hoffmann. Jednak Starówka nie odrodziłaby się również bez udziału architektów, archeologów, historyków, społeczników, budowlańców, którzy brali udział w powojennych procesach przywracania jej do życia. Historia

odbudowy to także opowieści mieszkańców i mieszkanek – o ich marzeniach, planach i zaangażowaniu.

Wystawa prezentuje w dużej mierze niepublikowane dotąd archiwalne fotografie, dokumenty, rysunki, plany, artykuły prasowe, materiały video. Powojenna historia obszaru Starego Miasta została opowiedziana dzięki wiedzy i archiwaliom zgromadzonym podczas rozmów z osobami zaangażowanymi w odbudowę. By poszerzyć punkty widzenia na odbudowę, zaproszeni do współpracy artyści i artystki, w nawiązaniu do lokalnej tradycji Biennale oraz poszczególnych wątków poruszanych na wystawie, stworzyli autorskie formy przestrzenne.

Wystawa Retrowersje, fot. K. Rodziewicz

Laboratorium Regionów

Głównym zadaniem Laboratorium Regionów jest zwiększanie

świadomości i wiedzy na temat dziedzictwa architektonicznego i urbanistycznego rozumianego jako dziedzictwo kulturowe. Celem jest wypracowanie rozwiązań służących ochronie integralności architektonicznej i urbanistycznej regionów Polski oraz budowanie potencjału ekonomicznego współczesnych miast w oparciu o ich tożsamość architektoniczną. Obszarem działań badawczych Laboratorium są małe miasta do 30 000 mieszkańców, przez pryzmat których definiowane jest pojęcie tożsamości regionalnej.

Przeprowadzone badania i pozyskane dane służą do stworzenia funkcjonalnych narzędzi dla urzędników, mieszkańców, architektów, inwestorów – pomocnych w podejmowaniu decyzji dotyczących planowania przestrzennego regionu. Są

to: portal mapowy ukazujący zmiany w architekturze, zmiany przestrzenne, geopolityczne, kulturowe, które mają wpływ na tożsamość architektoniczną regionów Polski. Wzornik architektoniczny dla regionów, powstały w wyniku analiz oraz inwentaryzacji architektonicznej i urbanistycznej polskich miast oraz Notes Archikultury regionów europejskich – publikacja prezentująca praktyki z miast regionów europejskich, które mogą być inspiracją dla polskich miast i miasteczek. Ważnym elementem projektu jest metoda badawcza zakładająca zaangażowanie mieszkańców – rozumianych jako kreatorów działań inwestycyjnych, w proces identyfikacji kodu architektoniczno-urbanistycznego regionu/ miejsca. Program realizowany jest wspólnie z ekspertami z ośrodków akademickich tj. Wydział Architektury Politechniki Warszawskiej oraz Uniwersytet Warmińsko-Mazurski.

Wystawy: Opowiadamy o polskiej architekturze, najciekawszych budynkach i projektach, wyjątkowych postaciach, które wpływały i wpływają na kształt naszego otoczenia.

Antropocen

Wrocław, Łódź

Miasta i architektura w obecnej

skali zaburzają naturalne cykle

przyrody, emitują zanieczyszczenia i zawłaszczają kolejne przestrzenie.

Jednocześnie nie sposób wyobrazić

sobie funkcjonowania człowieka

poza architekturą. To dzięki niej

jesteśmy w stanie zapewnić

godne i bezpieczne warunki życia

całym społeczeństwom, tworzyć

miejsca codziennej egzystencji

rzeszom ludzi na naszym globie.

Mozaika prezentowanych na wystawie przykładów rysuje

kontekst współczesnych wyzwań

wobec katastrofy środowiskowej i umożliwia ich zrozumienie.

Architekturę postrzegamy nie tylko

jako efekt globalnych i lokalnych zmian w relacji człowieka z przyrodą, lecz także jako narzędzie kształtujące ten związek. Prezentujemy współczesne i historyczne projekty, realizacje i technologie, które wpływają na środowisko życia wszystkich gatunków i bytów. W przyszłość architektury i jej rolę w każdej z kategorii pułapu ekologicznego zaglądamy poprzez instalacje zaproszonych projektantów i projektantek. Szukali oni sposobów takiego projektowania i funkcjonowania architektury, które nie tylko nie szkodziłyby planecie, lecz także miałyby potencjał regenerujący dla środowiska.

Wystawa Antropocen, fot. W. Chrubasik

Warszawa, Kraków

Solastalgia to termin zaproponowany w 2010 roku przez australijskiego filozofa Glenna Albrechta. Opisuje stres spowodowany

zmianami środowiska naturalnego, nieznajdującą pocieszenia nostalgię, tęsknotę za domem, pomimo, że się go nigdy nie opuściło. Dom zmienia się wokół nas – krajobraz i naturalne ekosystemy degradują się w tempie, którego nie jesteśmy w stanie

emocjonalnie zintegrować. Szymon Rogiński rejestruje przestrzeń polskich miejscowości zarówno przy użyciu teleobiektywu, jak szerokiego kąta kamery umieszczonej na dronie. Widzi intymne emocje, wzruszające starania jego mieszkańców jak i katastrofalny efekt całości.

Pyta o naszą obecność, zarówno w świecie materialnym i wirtualnym.

Z danych zarejestrowanych przy pomocy fotogrametrii artysta tworzy środowisko rzeczywistości wirtualnej. Powstaje świat apokaliptyczny przerażający swoją brzydotą a jednocześnie bardzo realistyczny i dobrze nam znany. Świadomie użyta technologia pozwala nam dostrzec prawdziwe oblicze rzeczywistości w której żyjemy.

Tożsamość. 100 lat polskiej architektury to projekt wystawienniczy, w ramach którego przyglądamy się fenomenowi architektonicznemu po 1918 roku na terenie Polski.

Na wystawie możemy poznać efekty badań prowadzonych od 2019 roku. Analizie zostało poddanych pięć miast: Kraków (1918–1939; Sztuka), Warszawa (1939–1956; Władza), Lublin (1956–1970; Społeczeństwo), Poznań (1970–1989; Transfer) i Katowice (1989–2018; Przemiana).

By lepiej

zdefiniować tożsamość polskiej architektury i urbanistyki przez tożsamości lokalne, wraz z lokalnymi kuratorami, w kolejnych latach przyjrzeliśmy się również Bydgoszczy, Łodzi, Szczecinowi, Gdańsku, Olsztynowi i Radomiu.

Wystawa to efekt dyskusji o zachodzących zmianach w polskiej architekturze i urbanistyce ostatniego stulecia. To okazja nie tylko do promocji polskiej kultury architektonicznej, lecz zachęta do refleksji nad naszym otoczeniem i jakością przestrzeni, w której żyjemy.

Wydawnictwa: Staramy

się patrzeć na architekturę, miasto i przestrzeń z różnych perspektyw, sięgać po interesujące tematy, wywoływać dyskusje, rozwijać wrażliwość i zainteresowanie architekturą, a także –jakością otoczenia, w którym żyjemy. Wydajemy materiały źródłowe, opracowania historyczne, przewodniki, monografie, photobooki, książki dla dzieci oraz publikacje towarzyszące wystawom.

U źródeł modernizmu Architekci XVIII wieku

Książka Józefa Rykwerta ma niezaprzeczalne miejsce w kanonie publikacji z zakresu teorii i historii architektury. Autor podsumował w niej nowatorski program

nauczania historii architektury, który wprowadził w latach 1968 –1978 na Uniwersytecie Essex w Colchester. Rykwert do perfekcji opanował

sztukę tłumaczenia architektury

europejskiej, a wokół architektonicznych fenomenów z lat 1660 –1780

i z początków nowoczesności stworzył niezwykły obraz dwóch wieków historii, które prześledził z rzadko dziś spotykaną erudycją. Dzięki temu lektura U źródeł modernizmu przypomina kontemplację ogromnego dzieła sztuki, namalowanego z dbałością o szczegóły, z kilkoma bohaterami na pierwszym planie, których różnorodne narracje nakładają się i przenikają.

Jakby luksusowo Przewodnik po architekturze Warszawy lat 90.

„Tu jest jakby luksusowo!” – można by zawołać na widok niejednego warszawskiego budynku powstałego w pierwszych latach transformacji ustrojowej. Dwuznaczność, która kryje się za tym okrzykiem – zapożyczonym z filmu „Galimatias, czyli kogel-mogel II” Romana Załuskiego – idealnie podsumowuje ówczesną architektoniczną rzeczywistość. Z jednej strony lata 90. to dekada spektaklu i reprezentacyjności, a z drugiej – w jej DNA są wpisane przejściowość i niedostatek. Jak nie zgubić się wśród tych sprzeczności? Przewodnik po architekturze Warszawy lat 90. przybliża 94 realizacje oddane do użytku lub projektowane w tamtym okresie.

Dom dla kultury (A House for Culture)

A House for Culture (Dom dla kultury) Nicolasa Grospierre’a ukazuje formalne podobieństwa między budynkami kibuców i kołchozów, wzniesionych w miejscach oddalonych od siebie setki kilometrów. Przedstawione budowle nie tylko dzieli odległość geograficzna, lecz także różnią krąg kulturowy i ustrój polityczny, w jakich powstały. Z kolei łączą je – uniwersalny

język modernistycznej architektury i kultura rozumiana jako przestrzeń do budowania i rozwijania więzi międzyludzkich. Projekt wyróżnia się walorami artystycznymi i stanowi kontynuację – charakterystycznego dla autora – języka wizualnego, który skupia się na frontalnej dokumentacji powtarzalności form w architekturze modernizmu, obecnych niezależnie od funkcji. Photobook zawiera

139 fotografii Nicolasa Grospierre’a powstałych na terenie Izraela, Litwy, Łotwy i Estonii. Wzbogacono go krytycznymi esejami badaczy:

Yuvala Yaskiego, Marta Kalma

i Pedro Gadanho, których teksty zostały zilustrowane przez archiwalne zdjęcia i plany architektoniczne.

Antropocen

Katalog do wystawy Architektura Urbanistyka Sztuka

Antropocen to era człowieka i zmian antropogenicznego pochodzenia, które skutkują katastrofalnym ociepleniem klimatu. Przemysł

budowlany i użytkowanie budynków

odpowiadają za ponad jedną trzecią

światowych emisji dwutlenku

węgla, jednej z głównych przyczyn

zmiany klimatu. Miasta i architektura

w obecnej skali przyczyniają się do zaburzenia naturalnych cykli przyrody oraz do emisji zanieczyszczeń, a także do zawłaszczenia kolejnych przestrzeni. Jednocześnie nie sposób wyobrazić sobie funkcjonowania człowieka poza architekturą.

To dzięki niej jesteśmy w stanie

zapewnić godne i bezpieczne warunki życia całym społeczeństwom. Publikacja towarzyszy

wystawie Antropocen i poszerza kontekst ekonomii obwarzanka, a odniesienie do realiów polskich miast nadaje jej wymiar praktyczny.

Publikacja, w której grono profesorów, członków Komitetu Architektury i Urbanistyki PAN, podjęło problematykę postrzegania architektury i urbanistyki jako dziedzin sztuki. Ich celem jest nie tylko prezentacja opinii autorskiego zespołu oraz dokonanie podsumowania dotychczasowych debat, lecz także popularyzacja takiego spojrzenia na architekturę. Książka nie usiłuje przekonać do tego wprost, raczej prowokuje do poszukiwania tej prawdy w obrębie idei omawianych w kolejnych tekstach. Zagadnienia, które zostały w niej poruszone to między innymi: narodziny i upadek idei architekta kompletnego, teoria architektury w krytyce architektonicznej, kompozycja urbanistyczna – między sztuką a nauką, koncepcja dzieła w dialogu architektury ze sztuką.

Zasoby: Udostępniamy

materiały edukacyjne, filmy popularyzatorskie, podcasty i wybrane treści z wystaw.

Przewodniki online Rzeczpospolita modernistyczna

Wybrane wystawy, działania lokalne, badawcze, edukacyjne. Przewodniki online przybliżają materiały opracowane na potrzeby projektów Narodowego Instytutu Architektury i Urbanistyki.

„Rzeczpospolita modernistyczna” to dwanaście filmów dokumentalnych pokazujących fenomen polskiej architektury modernistycznej lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku. Ogólnopolska skala, szybkie tempo budowy i wysoka jakość wykonania zapewniły tym inwestycjom znaczące miejsce w historii polskiej architektury.

Podcast Narodowego Instytutu

Architektury i Urbanistyki to platforma do rozmów o tym, co nas otacza: architekturze, urbanistyce, wykorzystaniu przestrzeni publicznej i ludziach, którzy tę przestrzeń tworzą. Zachęcamy do słuchania i oglądania.

Usłysz ADE to cykl rozmów z edukatorami, projektantami i badaczami wokół edukacji architektonicznej.

W pierwszej serii przyglądaliśmy się platformie ADE: kto i w jaki sposób może z niej korzystać, czym jest Archipedia, jakie zasoby edukacyjne

można tam znaleźć. W drugiej serii przybliżamy zagadnienie edukacji architektonicznej. Wspólnie z zaproszonymi gośćmi rozmawiamy o tym, jakie wątki i obszary składają się na to podejście do edukacji – dlaczego wymiennie

nazywamy je edukacją o przestrzeni, środowisku zbudowanym, a nawet edukacją środowiskową. Cykl rozmów prowadzi Dział

Edukacji NIAiU. Podcast

dostępny jest na: Spotify, Soundcloud, Youtube.

ADE – „Architektura dla edukacji” to pierwsza ogólnopolska platforma edukacyjna dedykowana obszarowi architektury i urbanistyki. Czym jest edukacja architektoniczna? Dla kogo jest edukacja o architekturze? Jak można edukować o przestrzeni? Na stronie znajdują się treści skierowane do różnych grup odbiorców; zdecydowaliśmy się podzielić je na trzy kategorie: miasto, szkoła, dom. Na ADE poczytasz, posłuchasz, obejrzysz i zainspirujesz się do działania w obszarze edukacji o przestrzeni. Strona składa się z trzech podstawowych działów: Mapy edukacji architektonicznej, bazy zasobów edukacyjnych i encyklopedii o archiekturze, Archipedii.

Mapa

Edukatorów, instytucje i projekty z całej Polski znajdziesz na Mapie edukacji architektonicznej. Z mapy możesz korzystać na dwa sposoby. Przeglądaj ją w poszukiwaniu: inspiracji, możliwości współpracy lub działań edukacyjnych w najbliższej okolicy. Możesz również do niej dołączyć, prezentując swoje działania i projekty realizoiwane w obszarze edukacji architektonicznej. Dołączenie do mapy zapewnie widoczność i otwiera możliwości współpracy. Zgłoszenia do mapy są moderowane, dołączenie i korzystanie z mapy jest bezpłatne. W 2022 roku zorganizowaliśmy pierwsze spotkanie online, sieci osób i instytucji skupionych wokół mapy ADE, składające się z: webinarów, prezentacji i networkingu.

Zasoby

Zasobami nazywamy materiały, które możesz wykorzystać zarówno do działań edukacyjnych, do zdobycia wiedzy o architekturze i przestrzeni, a także w czasie wolnym. W bazie zasobów edukacyjnych znajdziesz propozycje: lektur, inspiracji, materiałów edukacyjnych, filmów, a także kursów, warsztatów, projektów i programów edukacyjnych. Możesz przeglądać zasoby dzięki przygotowanej wyszukiwarce, a także zgłosić swój materiał edukacyjny.

Archipedia

Kluczowe pojęcia związane z architekturą, przestrzenią, środowiskiem i kulturą przestrzeni – Baukultur, znajdziesz w Archipedii. Autorska internetowa encyklopedia o architekturze pomaga uporządkować wiedzę na styku przestrzeni, kultury i środowiska naturalnego. Pokazujemy, opisujemy i popularyzujemy pojęcia znane od wieków, jak i te które w dyskusji o przestrzeni pojawiły się nie dawno. Encyklopedię tworzy zespół redakcyjny skłądający się z doświadczonych edukatorów, dydaktyków i badaczy. W każdym z czterech głównych działów znajdują się bardziej szczegółowe pojęcia. Hasła uporządkowaliśmy w myśl zasady: od ogółu do szczegółu. Każde jest przedstawione w podobny sposób. Zawiera krótki i bardziej szczegółowy opis, materiał ilustracyjny i polecane lektury oraz strony internetowe. Dzięki temu z Archipedii mogą korzystać zarówno specjaliści, jak i pasjonaci w każdym wieku. Archipedia jest na bieżąco aktualizowana i rozbudowywana o kolejne hasła.

Dołącz do ADE. Pokaż się, zainspiruj i nawiąż współpracę z innymi!

Kolekcja fotografii

Kolekcja Fotografii Architektury

NIAiU powstała z myślą pokazania najciekawszych tendencji w powojennej fotografii – od dokumentacji, przez działania artystyczne, aż po krytyczną refleksję nad zjawiskami i procesami społecznymi oraz ich skutkami. Zawiera prace autorów, którzy poprzez architekturę i urbanistykę obserwują, eksplorują i komentują życie człowieka.

Andrzej Tobis, Wieża ciśnień, z cyklu A–Z (od 2006)

Alevtina Kakhidze, plakat „Dobre sąsiedztwo”

Narodowy Instytut Architektury

i Urbanistyki

ul. Foksal 4, 00-366 Warszawa