GRO

nieuwezijds

nummer 5 / 2013

Tekst: RICHARD Foto:

MOOYMAN Jan van der Woning (panoramafoto) en Richard Mooyman

Zwammen van je koffie

32

Oesterzwammen kweken op koffieprut: het bedrijf Green Recycled Organics (GRO) doet het. Restaurants leveren de drab en serveren de paddenstoelen later weer aan hun gasten. Kringloop gesloten.

Binnenkort ook op jouw aanrecht.

33

nieuwezijds

nummer 5 / 2013

‘Oesterzwammen beginnen hard te groeien op het moment dat ze denken dat ze doodgaan’

Meer dan een gewone kringloop “De teelt van oesterzwammen is een vorm van ‘upcyclen’,” zegt Wordt koffieprut straks geld waard? “Dat kan best,” zegt de onoprichter Jan Willem Bosman Jansen van GRO. Pardon? “Recy- dernemer. “Het probleem is vooral de logistiek. Er moet voldoenclen is hetzelfde product opnieuw produceren, bijvoorbeeld glas de volume zijn om in te zamelen, dan pas wordt het ook financieel maken uit oud glas. Bij upcyclen creëer je iets geheel nieuws. aantrekkelijk.” Het bedrijf haalt geen koffiedik op bij particulieren, Oesterzwammen zijn een eiwitrijk, voedzaam product op basis daarvoor zijn de hoeveelheden te klein. Mogelijk komt er in de van het restproduct koffiedik. Zo ga je omhoog in de keten.” toekomst wel een centrale plek om koffieprut in te leveren.

De werkwijze van GRO is een voorbeeld van wat wel ‘circulaire Bosman Jansen kijkt inmiddels verder dan alleen koffiedik. economie’ wordt genoemd. “Voortdurend worden er producten Hij zegt in gesprek te zijn over het ‘upcyclen’ van citrusafval. gemaakt die geen volgende stap in de keten hebben. Dan blijf je “Uit resten van geperste sinaasappels kunnen stoffen worden dus zitten met een hoop afval. Wij pakken het anders aan. We gewonnen als basis voor wasmiddelen,” stelt hij. “In Mexico en halen reststoffen op en doen er iets mee. Het nieuwe product Florida doen citrusvruchtenproducenten dat al.” In Nederland gaat daarna terug naar dezelfde of andere klanten.” moet dat ook mogelijk zijn. Wordt vervolgd.

Wordt koffieprut straks geld waard?

De werkwijze van GRO:

smile / drink

knock / knock

gro / gro

chop / chop

mmmmm

drink je koffie in je café

wij verzamlen het koffiedik

hierop telen wij onze oesterzwammen

wij oogsten de oesterzwammen

de oesterzwammen worden verwerkt tot gourmet snacks

Bedrijfsleider Leonel van der Steen in de nieuwe kwekerij in Warmerhuizen.

Een kwekerij in Warmenhuizen, ten Hier zit een verhaal achter, mensen vinden noorden van Alkmaar. Vroeger werden het sympathiek.” Voor een duurzaam hier dahlia’s geteeld, nu ruik je koffie en bedrijf als GRO zijn bestrijdingsmiddelen paddestoelen. Bedrijfsleider Leonel van uiteraard taboe. Toch mogen de zwamder Steen (24) wijst op de emmers met men niet biologisch worden genoemd. “We koffieresten van La Place, de restaurantkunnen niet garanderen dat alle koffiedik keten van V&D. “De wagen die de koffiedik een biologische oorsprong heeft. Maar dat brengt, neemt oesterzwammen mee terug. is grotendeels wel het geval.”

Een medewerker gooit de emmers kofEr worden dus geen extra kilometers gemaakt.” fieprut in een machine, die er de sporen Van der Steen leidt vaker bezoekers rond, van oesterzwammen doorheen mengt. Het want de duurzame aanpak van GRO trekt mengsel gaat in grote plastic zakken, die veel aandacht. “Er is zelfs belangstelworden opgehangen aan steigerpijpen om rustig te broeien. Temperatuur en ling uit landen als Japan en Peru.” Wees luchtvochtigheid in deze incubatieruimte gerust: de zwammen smaken niet naar worden nauwkeurig geregeld. koffie. De paddestoelen bevatten volgens Na vier tot zes weken worden de zakken haar ook geen cafeïneresten. “Wel kan in een andere, koele ruimte gehangen, en het zijn dat de zwammen door de cafeïne hier en daar opengesneden. De ontluikenwat sneller groeien, maar dat weten we niet zeker.” de zwammen krijgen zo een soort koude Van der Steen, van oorsprong kapster, is douche, en dat is precies de bedoeling. volledig gegrepen door de paddestoelen- “Oesterzwammen beginnen hard te groeien teelt. “Ik zou echt niet meer anders willen. op het moment dat ze denken dat ze

34

doodgaan.” Binnen een week hebben zich grote trossen gevormd.

Die paddestoelen belanden in gerechten op het bord van gasten van La Place.

Verder vormen de zwammen de basis van vegetarische snacks onder de naam Terrabites. Die kroketten en bitterballen zijn te koop bij de leveranciers van koffiedik, waaronder restaurants en kantines in Amsterdam. Het assortiment wordt binnenkort uitgebreid met vegetarische hamburgers en ragoutbroodjes. “Lekker en gezond, zonder E-nummers,” zegt GRO-oprichter Jan Willem Bosman Jansen, die actief is in de filmwereld. Het idee ontstond in Zimbabwe, waar hij met zijn vrouw een weeshuis runt. In tijden van voedselschaarste bleek de kweek van paddestoelen op afval van koffieplantages een uitkomst. Dat kan in Nederland ook, dacht hij.

Belangrijk was dat een grote partij bereid was om mee te doen. Dat was

Kweken in de keuken thuis Paddestoelen kweken op het eigen aanrecht is binnenkort ook mogelijk. GRO werkt aan een thuiskweekpakket met een kilo koffiedik en sporen. Bestellen kan straks via de website. De zak moet worden opengesneden en in het meegestuurde kistje worden gelegd. Binnen een of twee weken moet je dan ongeveer een pond oesterzwammen kunnen oogsten. De teelt kan een of twee keer worden herhaald, maar met afnemende opbrengsten.

De verkoopprijs komt rond de 14 à 15 euro te liggen. Andere bedrijven bieden ook thuiskweekpaketten voor paddestoelen, maar niet op basis van koffiedik.

“Met alleen eigen koffieprut thuis zwammen kweken is lastig,” zegt Leonel van der Steen. De koffieresten moeten immers worden gemengd met sporen, die daarna onder de juiste temperatuur en luchtvochtigheid moeten incuberen. “Paddestoelen kweken klinkt makkelijk, maar er komt best veel bij kijken.”

35

nieuwezijds

De kweek van shiitake bleek lastig, oesterzwammen doen het wel goed op de koffie

Lekker snacken met oesterzwammen Restaurantketen La Place – hoofdleverancier van koffiedik – verwerkt de duurzaam geteelde zwammen in verschillende gerechten, zoals quiches en omeletten. Op steeds meer plekken kun je ook snacks bestellen met oesterzwammen die op koffiedik zijn gegroeid. Het gaat om bitterballen en kroketten onder de merknaam Terrabites. Het assortiment wordt binnenkort uitgebreid met vegetarische hamburgers en ragoutbroodjes. De snacks van Terrabites liggen in Amsterdam (nog) niet in de winkel.

Weerman Reinier van den Berg:

‘Zo vecht ik tegen klimaatverandering’

Adressen waar je Terrabites kunt bestellen: Café-Restaurant NeL op het Amstelveld Café-Restaurant Dauphine (Prins Bernhardplein, Oost) Biologische snacksalon ’t Wethoudertje (Wategraafsmeer) Pakhuis de Zwijger Scheepvaartmuseum Universiteit van Amsterdam (Atrium en Agora) Artis RAI Amsterdam Stayokay Amsterdam Zeeburg (Oost) Absolute Break (Zuidoost) Grand Café 3&20 (Zuidoost) Grolsch Cine Café (Zuidoost) Bedrijfsrestaurants van onder meer Schiphol, UWV, Endemol en Atlas ArenA

restaurantketen La Place, die op jaarba- “Traditionele telers van oesterzwammen gebruiken meestal strobalen,” zegt Leonel sis 220 ton koffieprut aanlevert. Bosman van der Steen. “Koffiedik is vochtiger.

Jansen begon in 2010 op proef in een Ik vind onze oesterzwammen steviger oude schuur in Egmond-Binnen, het bedrijf is inmiddels verhuisd naar de voor- en sappiger dan die uit de supermarkt.”

Oesterzwammen lenen zich volgens haar malige dahliakwekerij in Warmenhuizen. beter voor teelt op koffiedrab dan andere De oesterzwammen worden verkocht tegen marktconform tarief, maar winstge- soorten paddestoelen. De kweek van shiitake bleek lastig, zo ondervond ze. vend is het volgens Bosman Jansen nog Champignons zijn evenmin geschikt voor niet. “De productie is kleinschalig, enkele deze teeltwijze. honderden kilo’s per week. De bedoeling De drab kan na de pluk worden gebruikt is dat we naar duizenden kilo’s per week voor een tweede oogst, zelfs voor een gaan.” Hij wil op meer plaatsen gaan derde. Wat gebeurt er daarna? De resten produceren en denkt aan het opzetten worden op een stuk land naast het bedrijf van een bezoekerscentrum, het liefst in ondergewerkt, in afwachting van een Amsterdam. “We willen dichter bij het betere oplossing. Bosman Jansen: “Op publiek zitten.” onze vorige plek in Egmond gebruikten bollentelers het graag als bodemverbeteHet is pionieren, dus raar op hun velden, maar op de kleigrond soms gaat er wat mis in Warmenhuizen hebben boeren er geen behoefte aan.” Het bedrijf heeft koffiedrab een keer laten samenpersen tot droge

korrels om mee te stoken. “Dat brandt goed,” zegt Van der Steen, “maar het blijft voorlopig bij deze proef.”

Het is pionieren, dus gaat er soms wat mis. De inhoud van de zakken kan te warm worden, bijvoorbeeld. Van der Steen bekijkt een thermometer, die in een zak koffiedik is gestoken. Ze is tevreden. “De kern is 25 graden, dat is goed. Het kan wel 50 graden worden, maar dan gaat het mis.” Ander probleem: schimmels in de koffieprut. “We moeten weleens hele zakken weggooien, dat is jammer.” GRO gaat bekijken of de koffieresten vooraf kunnen worden gepasteuriseerd om schimmels tegen te gaan. Het bedrijf is nog lang niet uitgeleerd.

Klanten van de ASN Bank helpen het verschil maken. Want de ASN Bank investeert geld met oog voor mens en milieu. Bijvoorbeeld in het opwekken van schone energie uit wind en zon.

En juist niet in fossiele energie. Andere goede redenen om te kiezen voor onze betaalrekening zijn lage kosten, rente op uw tegoed en een uitstekende service. Werk samen met Reinier aan een betere wereld, open nu online een ASN Bankrekening.

Meer weten? Kijk op asnbank.nl of bel gratis 0800-0380 (ma/vr).

9:41 AM Uitloggen

Overzicht

Laatste keer ingelogd:

Kies nu voor betalen met idealen.

Met de ASN Bankrekening en de ASN Wereldpas.

08-09-2013 09:25:47

ASN Bankrekening 70.34.56.789

€ 1146,06

ASN Sparen 84.12.34.567

€ 2501,44

ASN Depositosparen 88.45.56.789 ASN Ideaalsparen 95.56.78.901

Met iDeal en mobiel bankieren app! € 500,00 € 286,13

ASN Optimaalbeleggen 95.12.34.567 € 941,06

36 De ASN Bank is geregistreerd bij de Autoriteit Financiële Markten (AFM) en heeft een vergunning van de Nederlandsche Bank N.V. Op tegoeden van klanten bij de ASN Bank is het wettelijke depositogarantiestelsel van toepassing.