Авто зам төсөллөлт I - Хөшүүн хучилтын тооцоо

Т. 1

Ус шүүрүүлэх давхаргын тооцоо

Т. 2

Хүйтэн тэсвэрлэлтийн тооцоо

Т. 3

Гулсалтын эсрэг тооцоо

Т. 4

Хөшүүн хучилтын бат бэхийн тооцоо

Т. 5

Суурийн тооцоо

Т. 6

Хучилтын заадсын тооцоо

АВТО ЗАМЫН

Улаанбаатар хот 2022 он

БАГШ

……………………………….М.ЦАС-ОРГИЛМАА

ОЮУТАН

Д.НИНЖБАДАМ (B201350904)

БИЕ ДААЛТ 2 – ХӨШҮҮН ХУЧИЛТЫН ТООЦОО

ТӨСЛИЙН ӨГӨГДӨЛ - ВАРИАНТ 32

ЗАМ, ЦАГ УУРЫН БҮСЧЛЭЛ

Зам, цаг уурын бүсчлэл – Үндсэн I (Өндөр уулын бүс)

Зам, цаг уурын бүсчлэл – Дэд Б (Алтайн дэд бүс)

АВТО ЗАМЫН ТӨРӨЛ

Авто замын ангилал II (Хуримтлуулагч зам)

Хөдөлгөөний зурвасын тоо 2 (Замын ангиллаас хамааруулан сонгов) Хучилтын төрөл Капитал

Замын хучилтын ашиглалтын хугацаа 25 жил

АВТО ЗАМЫН АЧАА

Ачааны тэрэгний хөдөлгөөний эрчим 1100 маш/хон

Хөдөлгөөний эрчмийн жил бүрийн өсөлт 1 06 (6%)

Ачааны тэрэгний бүрэлдэхүүн: -

Бага даац, 1-2тн 13% (130 маш/хон)

Дунд даац, 2-5тн 12% (120 маш/хон)

Хүнд даац, 5-8тн 25% (250 маш/хон)

Маш хүнд даац, 8тн-с их 20% (200 маш/хон)

Автобус 15% (150 маш/хон)

Чиргүүлтэй зүтгүүр 15% (150 маш/хон)

Хучлага Бетон (жижиг ширхэгтэй бетон)

Суурь үе Органик бус барьцалдуулагчаар бэхжүүлсэн элс Ус шүүрүүлэх үе Том ширхэгтэй элс

ДАЛАН, ХӨРСНИЙ ҮЗҮҮЛЭЛТ

Далангийн өндөр 1 5м (гэж үзэв Бодит огтлолоос тодорхойлох)

Замын далангийн ажлын үе Хүнд тоосорхог элсэнцэр

Замын далангийн үеийн нягтралын коэф 1

Замын далангийн чийгшилтийн схем 2 (Тайлбарыг дороос харах)

Хөрсний ус байрлах гүн 1.5м (гэж үзэв ИГД-г харах)

Хөлдөлтийн гүн 3.0м (гэж үзэв. ИГД-г харах)

Замын далангийн чийгшилтийн схем 2-г Гадаргуугийн усны урсалт хангагдаагүй, гүний ус хөрсний дээд үеийн

чийгшилтэд нөлөөлдөггүй, намагшилтын шинж тэмдэг бүхий тундрын хөрстэй, 08We-с их чийглэгтэй шаварлаг суудаг хөрсөнд улирлын гэсэлт 1-125м байна гэж Хавсралт 2, Хүснэт 8-д тодорхойлжээ

ХӨШҮҮН ХУЧИЛТЫН ТООЦОО

УЯН ХУЧИЛТЫН ТООЦООНЫ АГУУЛГА

0. Зам цаг уурын бүсчлэл дүйцүүлэлт

1. Хөдөлгөөнт ачааллын тооцооны үзүүлэлтүүд

2. Хөшүүн хучилтын төсөллөлт ба материалын тооцооны

3. Шүүрүүлах давхаргын шаардлагатай зузаан тодорхойлох

4. Шороон далан ба хучилтын хүйтэн тэсвэрлэлтийн шалгах

5. Замын хучилтыг гулсалтын эсэргүүцлээр тооцох

6. Хөшүүн хучилтын бат бэхийг тооцох

7. Суурийн тооцоо хийх

8. Хучилтын заадсыг тооцох

9. Дүгнэлт

0. ЗАМ, ЦАГ УУРЫН БҮСЧЛЭЛ ДҮЙЦҮҮЛЭЛТ

IБ буюу Өндөр уулын үндсэн бүс, тэр дундаа Алтайн дэд бүс нь Монгол Алтайн өндөр уулын авто замын уур

нэн хүйтэн-чийглэг, сэрүүн, хахир дэд бүс юм Уур амьсгал ба хөрсний нөхцөл нь Олон жилийн цэвдэг чулуулаг үргэлжилсэн хэлбэрээр тархдаг, цэвдгийн зузаан

гол төлөв 120-150м хүрнэ Цэвдэг чулуулаг нь 30С хүртэл температуртай тул нилээд тогтвортойд тооцогдоно

Ийм хурдас чулуулаг гео уур амьсгалын улирлын гэсэлттэй. Тогтвортой цасан бүрхүүл эрт тогтож, хожуу

ханзардаг Хур бороо, аянга аадар, цахилгааны эрчимтэй. Газар хөдлөл 6-9 балл

Дээрх уур амьсгал ба хөрсний нөхцөлтэй ижил төстэй ОХУ-ын уур амьсгалын бүсээр I. Тундрийн ба ойт тундрын бүс, тэр дундаа I2. Бүсийн зүүн хэсэг ба бага температуртай олон жилийн цэвдэг хөрс нилдээ тархсан бүсийг дүйцүүлж авлаа.

1. ХӨДӨЛГӨӨНТ АЧААЛЛЫН

Замын хөдөлгөөний зурвасын тоог 2 байхаар төлөвлөв

Зурвасын коэф fпол=0.55

Тус замыг тусгай ачаа тээвэрлэх зорилгоор төлөвлөөгүй, дурын автомашины дугуйнаас хучлагын гадаргуу дээр үйлчлэх статик ачаалал 50кН-с хэтрэхгүй зэргийг харгалзан тооцоот ачааг А1 группээр сонгов

Нормын статик ачаалал: Тэнхлэг дээр 100кН

Нормын статик ачаалал: Дугуйн хучлага дээрх тооцоот ачаалал Qрасч=50кН

Дугуйн дундаж хувийн даралт: P=0.6мПа

Дугуйн мөрийн диаметр: 37см/33см (хөдөлж байгаа/зогсож байгаа

хугацаанд

Бүтээцийн хэв гажилтын тодорхойлогдсон төлөв байдалд ажиллах жилийн ажлын хоногийн тоог Хавсралт 6, Хүснэгт 1, Зураг 1 1-с тодорхойлбол: ��рдг =125хон

��н - Хөдөлгөөний эрчмийн дундаж хүлээлтээс нийт хөдөлгөөний хазайх магадлал тооцсон коэф-г хүснэгт 1 3-с

авбал: ��н = 149

��сл – Хучилтын тооцоот ашиглалтын хугацааг хөшүүн хучилтын нийтлэг жишгээр 25 жилээр сонгов: ��сл = 25

2. ХӨШҮҮН ХУЧИЛТЫН ТӨСӨЛЛЛӨЛТ БА МАТЕРИАЛЫН ТООЦООНЫ ҮЗҮҮЛЭЛТҮҮД

ХӨШҮҮН ХУЧИЛТЫН ТӨСӨЛЛӨЛТ

Замын хучилтын төрөл II, mооцоот ачааллын шилжүүлсэн эрчим ���� =631маш/хон зэргээс хамааруулан хөшүүн хучилтын бетоны ангийг ������ =40 мПа (М400) байхаар сонгов.

Гулзайх үеийн

No Үеийн материал

Хучилтын өндөр (урьд)

Нягт ρ, кг/м3

суналтын эсэргүүцэл ������(������), мПа

Шахалтын бат бэх B(М), мПа

Уян харимхайн модуль, мПа

E Шилжисхийлт, ��расч 1 Бетон М400 (жижиг

ширхэгтэй бетон)

Орон нутгийн материалын олдоц, тооцоот ачааллын шилжүүлсэн эрчмээс хамааруулан капитал хучилтын доод

үеүүдийн материал ба өндөр (зузаан)-г дараах байдлаар сонгов. Мөн далангийн материалын үзүүлэлтүүдийг харуулав.

No Зориулалт Үеийн материал

Хучилтын өндөр (урьд)

Нягт ρ, кг/м3

Уян харимхайн модуль, Е, мПа

Шилжисхийлтийн үеийн үзүүлэлтүүд Барьцалдалт C

Суурийн материалын доргилтын үеийн аажим хэв гажилтад орох коэф-г тодорхойлъё.

No Суурь үе Суурийн зузаан, h0, м

Холбоостой үеийн Кд -н утга Ажиллахгүй Ажилладаг

2 М40 маркийн цемент-р бэхжүүлсэн элс 0.16 1.5 1.1

3 Том ширхэгтэй элс - 5.7 1.6

ХӨРСНИЙ ТООЦООТ ЧИЙГШИЛТИЙН УТГА

Замын хучилтын зузаанын нийлбэр Z1≥0 75м байхад дисперсэн хөрсний тооцоот чийгшил ���� -г дараах томъёогоор бодно.

���� =(�������� +∆1�� ∆2��)(1+0.1��) ∆3=(0.70+0.05 0.02)(1+0.1∗1.32) 0=0.83

���� – Хөрсний тооцоот чийгшилтийн утга

���� – Хөрсний урсалтын хязгаар

�������� – Жилийн хамгийн тохиромжгүй үед (хаврын улиралд) замын далангийн ажлын үеийн хөрсний олон жилийн харьцангуй чийгшил Зам цаг уурын бүс, Чийгшилтийн схем, Хөрсний төрлөөс хамаарч, хөрсний урсалтын хязгаар ���� с хувилан авна. Хавсралт 2, Хүснэгт 1-н ашиглаж, 1-р бүс, чийгшилийн 2-р схем, хүнд тоосорхог элсэцэр тул 0 70-р хувилж авахаар тодорхойлогдов.

∆1��

Газрын гадаргын онцлогоос хамаарсан засварлалт. IB буюу Өндөр уулсын бүс тул ∆1�� =005 гэж авав.

∆2�� – Зорчих хэсэг ба хөвөөний бүтээцийн онцлогоос хамаарсан засварлалт. Хөвөөг хайрга дайргаар бэхэлсэн, мөн ЗЦУ-н I бүсийн үзүүлэлт байхгүй тул II бүсийн үзүүлэлтээр ∆2�� =0.02 гэж авав.

∆3 – Замын хучилтын тогтвортой үеүүдийн нийлбэр зузааны нөлөөллийг тооцсон засварлалт. Тогтвортой

үеүүдийн нийлбэр зузаан 0 6м-с бага тул ∆3= 0 гэж үзэв.

�� – Нормын хазайлтын коэф. Хучилтын бүтээцийн шаардагдах найдваржилтын коэф Кпр =0.90 тул t= 1.32 гэж тогтоов.

3. ШҮҮРҮҮЛАХ

ДАВХАРГЫН ШААРДЛАГАТАЙ ЗУЗААН ТОДОРХОЙЛОХ

Шүүрүүлэх давхаргын зузааныг дараах томъёогоор тодорхойлъё.

ℎф =01(1+ ��ф Кф )=01(1+ 55 5 )=021м

хамгийн багадаа шаардлагатай тул 25см-р авав.

��ф – Далангийн өргөний хагас. 2 эгнээ зам тул ��ф =35+2=55м гэж төсөллөв. Кф – Шүүрэлтийн коэф. Кф = 5 м хон

Ингээд хучилтын зузаан дараах байдлаар өөрчлөгдөв.

1 Капитал хучилт Бетон М400 (жижиг ширхэгтэй бетон) 20см

2 Суурь үе М40 маркийн цемент-р бэхжүүлсэн элс 20см

3 Элсэн шүүрүүлэх үе Том ширхэгтэй элс 25см Нийт 65см (Уях хучилтын тооцоонд элсэн шүүрүүлэх бүтээцийн ажлыг 1, 2-р үе шат болгож, 2-р үе шатны ус зайлуулалт хожимдсон үед хатаах зарчмаар тооцож байсан билээ. Гэвч хөшүүн хучилтын үед арай схем, аргачлалаар тооцож байна)

Хучилтын бүтээцийн хүйтэн тэсвэрлэлтийг түүний зөвшөөрөгдөх овойлтын нөхцлөөр шалгана

��пуч ≤��доп

��доп – Хучилтын бүтээцийн зөвшөөрөгдөх овойлтын хэмжээ Энэ нь замын хучилтын төрлөөс хамаарах бөгөөд Цементбетон Капитал хучилтын хувьд ��доп =3см байна. Гэхдээ хучилтын бүтээцийн ашиглалтын хугацаа 25 жил (10 жилээс их) тул овойлтын хэмжээ зөвшөөрөгдөх овойлтын хэмжээний 80%-с хэтрэх ёсгүй Иймд ��доп =24см -с овойлт хэтрэх ёсгүй

��пуч – Замын далангийн хөрсний тооцоот овойлтын хэмжээ Үүнийг дараах томъёогоор тодорхойлно

��пуч =��пучср ∙��УГВ ∙��пл ∙��гр ∙��нагр ∙��вл

��пучср – Дундажласан нөхцөлтэй үед хүйтний овойлтын хэмжээ. Хөрсний хөлдөлтийн гүн 3м ба 2м-с их тохиолдолд дараах томъёогоор тооцоолно.

��пучср = ��пучср20 ∙[��+��∙(��пр с)]=14.5∙[1.08+0.08∙(3 2.5)]=14.5∙1.12=16.24см

Зураг 1 6-с тодорхойлбол ��пучср20= 14 5см гэж тодорхойлов. Хучилтын холбоосгүй үеийн зузаан 45см, Замын далангийн материал Хүнд тоосорхог элсэнцэр тул Овойлтын V зэрэг буюу Хэт их овойдог хөрсөд хамаарна. Хөлдөлтийн гүн ��пр =3м тул �� =1.08;�� =0.08;с=2.5 байна.

��УГВ – Хөрсний усны тооцоот гүн (суурийн нэмэлт үеийг оруулна) Хүнд тоосорхог элсэнцэр тул ��УГВ =0.53 гэж авав ��пл – Замын далангийн ажлын үеийн нягтралын зэргээс хамаарсан коэф. Хүснэгт 1 10-с тодорхойлов. Зам цаг

уурын I бүсд 1.5м хүртэл өндөртэй далантай боловсронгуй хучилтын хувьд Нягтралын хамгийн бага коэф 0.96-0.98

байх ёстой ба Нягтралын коэф-г 0 98 гэж үзвэл ��пл = 10 байна.

��гр

Далан ба ухмалын хөрсний ширхэглэлийн бүрэлдэхүүнийг тооцсон коэф. Хүснэгт 1 11-с тодорхойлов. Хөнгөн

шавранцар тул ��гр =11 байна.

��нагр – Хөлдүү давхаргаас дээш орших хучилттай давхаргуудын жингийн нөлөөг тооцсон коэф Зураг 1 8-с тодорхойлов. ��нагр = 07

��вл – Хөрсний тооцоот чийгээс хамаарсан коэф. Хүснэгт 1.12-с авав. Wp=0.83 тул ��вл =1.2

Ингээд овойлтын нөхцлийг шалгая.

��пуч =1624∙053∙10∙11∙07∙12=1624∙049=796см>24см тул овойлтын нөхцөл хангахгүй байна

Иймд эсрэгээс бодох арга буюу ��пучср -г тодорхойлж, түүнээс хучилтын бүтээцийн шаардлагатай зузааныг олох замаар бодъё

ХҮЙТНИЙ ОВОЙЛТЫН ЗӨВШӨӨРӨГДӨХ ХЭМЖЭЭНД ҮНДЭСЛЭН ШААРДЛАГАТАЙ ЗУЗААНЫГ ОЛОХ

��пучср =��пучср20

ХУЧИЛТЫН БҮТЭЭЦИЙН

ШААРДЛАГАТАЙ ЗУЗААН ТОДОРХОЙЛОХ

Хучилтын бүтээцийн дулааны эсэргүүцлээр хүйтнээс хамгаалах давхаргын шаардлагатай зузааныг дараах томъёогоор тодорхойлно.

ℎмз =(��од(тр) ��од(��))∙��мз =(03 024)∙145=009м

��од(тр) – Өгөгдсөн нөхцөл дэх хучилтын бүтээцийн дулааны эсэргүүцэл буюу шаардлагатай дулааны эсэргүүцэл

��од(��) – Авч үзэж буй хучилтын бүтээцийн дулааны эсэргүүцэл

��мз

Хүйтнээс хамгаалах давхаргын дулаан дамжуулалтын коэф. Хүйтнээс хамгаалах шаардлагатай цемент

хучилтын дулаан дамжуулалтын коэф ��мз=1.45Вт/мК

ℎмз(��) – ��-р үеийн зузаан

��мз(��) – Хөлдүү төлөв байдалд буй ��-р үеийн дулаан дамжуулалтын коэф. Том ширхэгтэй хөлдүү элсний дулаан дамжуулалтын

Ср = 3 28065 =165 харьцаагаар номограммаас авахад ��пр =03 гэж олдов

Өмнө олсончлон ��доп =3см; Хүснэгт 1.15 ёсоор Спуч =2.80; Хүснэгт 1.16 ёсоор Ср =0.65;

��од – Капитал засварын хооронд хучилтын ашиглалтын хугацааг тооцсон коэф. Капитал засвар хийхгүй ашиглах

хугацаа 25 жил тул ��од =10

��увл – Замын далангийн ажлын үеийн чийгшилтийн схемийг тооцсон коэф. Чийгшилтийн схем 2 тул ��увл =1.0

�� – Бууралтын коэф. Зам цаг уурын I бүсийн утга байхгүй тул бусад бүсийн онцлогийг харгалзан �� = 10 гэж

авав.

Шаардлагатай зузаан ℎмз = 0.09м гэж олдсоноос харахад бид хучилтын зузааныг нэмэх шаардлагагүй байна.

Иймд хучилт төлөвлөлт хэвээр буюу дараах байдалтай байна.

No Зориулалт Үеийн материал Хучилтын өндөр

1 Капитал хучилт Бетон М400 (жижиг ширхэгтэй бетон) 20см

2 Суурь үе М40 маркийн цемент-р бэхжүүлсэн элс 20см

3 Элсэн шүүрүүлэх үе Том ширхэгтэй элс 25см Нийт 65см

5. ЗАМЫН ХУЧИЛТЫГ ГУЛСАЛТЫН

зам ашиглалтын хугацаанд хучилтын бүтээцийг түүний дунд орших холбоосгүй давхарга дээрх босоо хүчдэл ба шүргэх хүчдэлийн үйлчлэлээр шилжилтэд орохгүй байх нөхцөлийг хангаж байхаар төлөвлөдөг

Хучилтын холбоосгүй давхаргуудад гулсалтын эсрэг тогтворын тооцоог 2 үет систем шилжүүлэн тооцоолно Манай тохиолдолд Замын далангийн дээр шалгахад хангалттай билээ.

Замын хучилтын бат бэхийг тооцохдоо органик барьцалдуулагч материал агуулсан давхаргын уян харимхайн модулийг зам цаг уурын бүсчлэлээс хамаарсан температурт шалгана Зам цаг уурын I бүсчлэл тул Хүснэгт 1 5-с t=200C-т шалгахаар тодорхойлов.

дээших хучилтын үеийг 20+20+25=65см-ээр авсан хэдий ч доорх шалгалтыг хийх явцад хангалтгүй байсан тул хучилтын үеийн зузааныг бага багаар нэмэх замаар хангуулсан болно. Цементээр бэхжүүлсэн үе, ус шүүрүүлэх үе тус бүр дээр 10см-г нэмсэн буюу 20+35+35=85см болж хангагдсан болно.

ДАЛАНГИЙН ДЭЭР ШАЛГАХ

Далангаас дээш орших хучилтын бүтээцийг t=200C-н тооцоот температурт ажиллах органик барьцалдуулагч

материалаар боловсруулсан 1 үе гэж үзэн ерөнхий уян харимхайн модулийг тодорхойлъё

���� = ∑����ℎ�� ∑ℎ�� = 1300∙20+550∙30+120∙35 20+30+35 =576 25мПа

Далангаас дээш орших хучилтын үеүүдийн дундаж хувийн жинг тодорхойлъё.

������ = ∑����ℎ�� ∑ℎ�� = 2500∙20+2400∙30+1800∙35 20+30+35 =2176 47кг/м3 = 0.002176кг/см3

Хучилтын бүтээц дээр тооцооны ачаалал үйлчлэхэд үүсэх Шүргэх хүчдэлийг тодорхойлъё.

Т=��н ��= 0011 06=00066мПа ��н – Нэгж ачааллаас үүсэх шүргэх хүчдэл ; �� �� = 85 37 =229(хэвтээтэнхлэг); ���� ���� = 57625 29 = 1987 (муруй шугам):

�� =100с (жишүү шугам) зэргийг харгалзан Зураг 1 3-т үзүүлсэн номограм-с тодорхойлоход ��н =00102 гэж тодорхойлогдов.

��

Гулсалтад шалгаж буй давхаргаас дээш орших хучилтын бүтээцийн зудаан. ��= 85см

�� – Дугуйн мөрийн даралт ��= 06мПа

Замын далангийн хөрсний гулсалтын эсэргүүцлийн хязгаарын утгыг тодорхойлъё

Тпр =��д с+0.1 �� �� tanφ= 1.0 0.003+0.1 0.002176 85 ������100 =0.00626мПа

��д – Далан ба элсэн үеийн зааг дээр хучилтын бүтээцийн ажлын онцлогийг тооцсон коэф. Даланг хүнд

тоосорхог элсэнцэрээр барьсан тул шавар, шавранцар хөрстэй дүйцүүлж хөрс ��д = 1 гэж авъя

��сп

Гулсалтад шалгаж буй давхаргаас дээш орших хучилтын үеүүдийн дундаж хувийн жин дээр тодорхойлсон

ёсоор ��сп=0.002176кг/см3 юм.

Хучилтын бүтээцийн гулсалтын эсрэг тогтворыг дараах нөхцлөөр шалгана Кпс тр ≤ Тпр Т = 000626 000612 =�� ����>�� ���� тул Гулсалтын эсрэг тогтворын нөхцөлийг хангаж байна.

6 ХӨШҮҮН ХУЧИЛТЫН БАТ БЭХИЙГ ТООЦОХ Хөшүүн хучилтын бат бэхийн тооцоог хийхдээ хавтангийн бат бэхийг дараах томъёогоор шалгана.

��пр – Бат бэхийн коэф. Хөдөлгөөний эрчмээс Бат бэхийн коэф Кпр =094 гэж өмнө тодорхойлсон билээ.

��ри – Бетон гулзайх үеийн суналтын тооцооны эсэргүүцэл.

������ – Гулзайх үеийн сунгах хүчдэл

������

Бетоны анги. Өмнө тодорхойлсончлон ������ =40мПа

��нп – Бетон бэхжих явцад бат бэх хуримтлагдах коэф. Монгол орны уур амьсгал эрс тэс, угсралтын ажлын

хугацаа богино тул Халуун хуурай нөхцөл эсвэл хүйтэн нөхцөлд гэж үзээд ��нп = 1.0 гэж авъя. ����

Давтагдах ачааллын үйлчлэл доорх бетоны цуцалтын коэф. ���� =1.08(∑����) 0063 =1.08(1,114,651) 0063 =��.���� хангасан хучилт

ЭКВИВАЛЕНТ УЯН ХАРИМХАЙН МОДУЛЬ ТОДОРХОЙЛОХ

А. Элсэн шүүрүүлэх үеийн дээрх УХМ. Элсэн шүүрүүлэх үеээс доош орших давхаргуудын эквивалент зузааныг олъё.

шүүрүүлэх үеийн гадаргуу дээрх

Б. М40 маркийн цементээр бэхжүүлсэн элсэн үеийн дээрх УХМ.

М40 маркийн цементээр бэхжүүлсэн элсэн үеээс доош орших давхаргуудын эквивалент зузааныг олъё.

550 6 120 3 =3886см

М40 маркийн цементээр бэхжүүлсэн үеийн гадаргуу дээрх эквивалент уян харимхайн модулийг тодорхойлъё.

��

Дугуйн мөрийг хөшүүн хучилтад илүү өргөн диаметрээр үйлчилнэ гэж үзнэ. �� =50см

БЕТОН

ХАВТАНГИЙН ЗУЗААНЫ ТООЦОО

тооцоонуудаас бид цементэн хучилт ба түүнээс дооших үеийг дараах байдлаар тогтоосон билээ. No Материал

Үеийн зузаан УХМ, Ei, мПА Нягт, ρ, кг/м3 Пуассоны коэф 1 Бетон М400 (жижиг ширхэгтэй бетон) ? 26500 2500 0.2

2 Хөрсөн үе (бетоны доорх эквивалент үе) 65см 183.24 2176 0 3

Хучилтан дээрх тооцоот ачааллын хэмжээг тодорхойлъё. Ачааны динамик үйлчлэлийг тооцвол А1 ачааллаас

үүсэх динамик үйлчлэл нь

�� =���� ���� =50 1.3=65кН Дугуйн үйлчлэлийн мөрийн радиус тодорхойлъё.

Хавтангийн харимхайн үзүүлэлтийг тодорхойлъё.

ℎ= 18см

Гулзайлтад орох үеийн сунгах хүчдлийг олъё. Ачаалал үйлчлэхэд хавтанд үүсэх сунгах хүчдэлийг уян налархайн онолд үндэслэн дараах томъёогоор тодорхойлно. ������ = 60∙��∙��м ∙��усл ∙��шт ℎ2 ���� (00592 02137 ���� ��

��

Тооцоот ачаалал Хучилтан дээрх тооцоот ачааллын хэмжээг тодорхойлъё. �� =65кН

��м – Ачааллын байршлыг тооцсон коэф. Арматурлаагүй хавтан тул ��м =15

��усл – Ажлын нөхцлийн коэф. ��усл =0.66

��шт – Хавтан суурь үетэй шүргэлцэх хэсэг дээрх шилбэн холбоосын нөлөөллийг тооцсон коэф. Хөндлөн чиглэлд шилбэн холбоос хийнэ гэж үзвэл ��шт =1

ℎ – Хавтангийн зузаан.

���� – Температурын өөрчлөлтөөс үүсэх нөлөөллийг бодолцсон коэф. Зам цаг уурын бүс, Хавтангийн зузаанаас хамааруулан Хүснэгт 2 5-с авав. Тус хүснэгтэд I бүсийн үзүүлэлт байхгүй тул II бүстэй адилтган авав.

�� – Дугуйн мөрийн радиус. Өмнө тодорхойлсончлон �� =18.57см

Хавтангийн зузааны өндөр тус бүрд сунгах хүчдэлийг тодорхойлъё.

Бетон хавтангийн цуцалтын коэф тодорхойлъё.

Цементбетон хавтангийн сунгах хүчдлээс хамаарсан цуцалтын коэф-н утгыг дараах томъёогоор тодорхойлно.

Хавтангийн зузааны авч үзсэн хувилбар тус бүрд Бетон хавтангийн цуцалтын

Тус хавтангийн зузаанд харгалзах

Хавтангийн харимхайн үзүүлэлтийг

Ингээд тус хавтан нь бат бэхийн

Тул бат бэхийн нөхцөл хангаж байна.

Дээрх шаардлагыг хангасан хавтангийн уртын хагасыг тодорхойлъё.

���� – Суурийн тэгш байдал алдагдах хурдны коэф. ���� =1

�� – Хавтангийн өргөний хагас. Замын ангиллын шаардлагаар �� = 350 2 =175см гэж сонгов.

Ингээд цементбетон хавтан маань 4x3.5м хэмжээтэй, хучилтын зузаан дараах байдалтай болж өөрчлөгдөв. No Зориулалт Үеийн материал Хучилтын өндөр

1 Капитал хучилт Бетон М400 (жижиг ширхэгтэй бетон) 21см

2 Суурь үе М40 маркийн цемент-р бэхжүүлсэн элс 20см

3 Элсэн шүүрүүлэх үе Том ширхэгтэй элс 44см Нийт 85см

7

Суурь үеийн тогтвортой байдлын шалгуур үзүүлэлт нь хучилтын тооцоот ашиглалтын хугацаа дуусахад

хавтангийн үзүүр хэсгүүд шилжилт хийхгүй, үл зөвшөөрөх хэв гажилтад орохгүй байх явдал юм. I-III (манай

тохиолдолд II) ангийн замын хувьд хэв гажилтын зөвшөөрөгдөх утга буюу хөндлөн чиглэлд зэрэгцэн байрлах

хавтангуудын өндрийн зөрүү 0.3см байна.

Суурь үеийн тогтвортой байдлыг дараах 2 шалгуураар үнэлнэ.

1. Замын хучилтын ашиглалтын хугацаа дуусахад суурь үед хуримтлагдах үлдэгдэл хэв гажилтаас үүсэх хавтангуудын өндрийн зөрүү 0.3см-ээс хэтрэхгүй байх.

2. Суурь дээрх ачаалал ��расч ≤��доп нөхцөлийг хангаж байх.

ХАВТАНГУУДЫН ГЕОМЕТР ҮЗҮҮЛЭЛТҮҮД ТОДОРХОЙЛОХ

Хавтангийн нейтраль тэнхлэгтэй харьцангуй дугуйн мөрийн өргөн ба уртын хагасыг тодорхойлъё.

а= 087��+05ℎ=087 1857+05 21=2666

�� =115��+05ℎ+05���� =3797

���� – Давхар дугуйтай үед дугуйн мөрүүдийн хоорондох зай ���� = 1222см

Ачааллын үйлчлэлд үзүүлэх суурийн эсэргүүцлийн эпюрийн тооцооны урт, өргөнийг тодорхойлъё.

Хавтангийн төвд:

��х Ц =2.5��х �� +�� =2.5���� +�� = 2.5∙59.64+26.66=175.76см

���� Ц =25���� �� +�� = 25���� +�� = 25∙5964+3797=18707см

Эсрэг гүдийлттэй хавтангийн үзүүр хэсэг болон буланд:

��х �� =07��х Ц =12303см

��х �� =0.7���� Ц = 130.95см

Хавтангийн доорх суурь үеийг ℎ0 зузаанд цементээр бэхжүүлсэн учир гулсалтыг ℎ0 гүнд шалгах ёстой бөгөөд

эпюрийн утгыг 3ℎ0 хэмжээгээр ихэсгэн авна. Тэгвэл хавтангийн хөндлөн заадасны дэргэдэх булан дээр ачаалал

байрлах үед суурин дээрх даралтын хэмжээг тодорхойлъё.

��х �� =��х �� +3ℎ0 =123.03+3∗20=183.03см ���� �� =���� �� +3ℎ0 = 130.95+3∗20=190.95см

СУУРЬ ҮЕ ДЭЭРХ ТООЦООТ ДАРАЛТЫГ ТОДОРХОЙЛОХ

Хавтангийн урт 2x2=4м нь 15h-с их үед хөндлөн заадсын дэргэдэх хоёр булан дээр ачаалал үйлчилж байхад суурь үе дээр ирэх тооцоот даралтыг дараах томъёогоор бодно.

Заадас ажиллаж байх үед (Заадсын нөлөөллийг тооцсон коэф ��ст =07):

=0036мПа

Заадас ажиллахгүй үед (Заадсын нөлөөллийг тооцсон коэф ��ст =1.0):

27.4 65 1.0 18303 19095 =0.051мПа

СУУРИЙН ТООЦОО

Ачаалал үйлчлэх талбайн хэмжээг тооцсон

Суурин дээрх зөвшөөрөгдөх даралтын хэмжээг тодорхойлъё. ϕ

даралтыг олъё.

= 13 100∙0.90(074∙155∙191∙185+256∙721∙(021+020)∙185+131∙921∙03)=031мПа

Ажиллах нөхцлийг тооцсон коэф �� =13 ���� – Найдваржилтын коэф. Тооцоот ачааллын хөдөлгөөний эрчмээс хамааруулан ���� =090 гэж сонгосон.

��

СУУРЬ ҮЕИЙН ТОГТВОРЫН ШАЛГАЛТ ХИЙХ

��расч = 0.051мПа≤��доп = 0.31мПа

Нөхцөл биелж буй тул суурь үе шилжилтэд тогтвортой болохыг харуулж байна.

ХАВТАНГУУДЫН ХООРОНДОХ ӨНДРИЙН ЗӨРҮҮГ ТОДОРХОЙЛОХ

Заадас ажиллаж байх үед:

��уст = 85 �� Кд ��ст ��э ���� ∙���� �� (1+К�� lg(∑����))=85 65 11 07 18324∙19095 (1+0015 lg(1114651))=

= 85 65 11 07 18324∙19095 (1+0015 lg(1114651))=0013см<03см

��д – Явж буй дугуйн динамик ачааллын доргилтоор алгуур хэв гажилтад орохыг тооцсон коэф. ��д =11 ���� - Суурь үе гулсалтад ажиллахыг тооцсон коэф ���� = ��расч 0.15��доп ��доп = 0051 015 031 031 =0015

Заадас ажиллахгүй байх үед:

65 1.5 0.1 18324 19095 (1+0.015 lg(1114651))=

= 8.5∙65∙1.5∙0.1 183.24 190.95 (1+0.015∙lg(1114651))=0.026см<0.3см

��д – Явж буй дугуйн динамик ачааллын доргилтоор алгуур хэв гажилтад орохыг тооцсон коэф. ��д =15

���� - Суурь үе гулсалтад ажиллахыг тооцсон коэф. Дээр олсончлон ���� =0015

Хавтангуудын өндрийн зөрүү Заадас ажиллаж байх үед ��уст =0013см, Заадас ажиллахгүй үед ��уст =0026см

буюу хоёул 03см-ээс бага буюу зөвшөөрөгдөх хязгаарын утгаас хэтрэхгүй байна.

8.

ХУЧИЛТЫН ЗААДСЫГ ТООЦОХ

ХӨНДЛӨН ЗААДАС - ШАХАЛТЫН ЗААДАС

Бетон хавтангийн өргөнийu 3 5м гэвэл өргөний хагас B=175см болно.

Шахалтын заадас хоорондын зайг олъё.

��сж =2 �� =2 200=400см=4м тутам шахалтын заадас гаргана.

ХӨНДЛӨН ЗААДАС - ТЭЛЭЛТИЙН ЗААДАС

Тэлэлтийн заадас хийх шаардлагатай эсэхийг шалгая.

Бетон хучлагад зөвшөөрөгдөх шахалтын хүчдэлийг тодорхойлъё.

���� доп =0031√��∙��∙ℎ =0031√26500∙24∙021= 358мПа

�� – Хавтангийн материалын нягт. �� =2500кг/м3=25т/м3

Нөгөө талаас бетоны бат бэхийг хадгалах нөхцөлөөс шахалтын хүчдэл ���� доп =358мПа нь 2������ = 2∙40=

8.0мПа хэмжээнээс хэтрэх ёсгүй. Шаардлага хангаж байна.

Бодит шахалтын хүчдэлийг тодорхойлъё.

���� ф =��∙��(��исх ������)=1∙10 5 ∙26500∙30=795мПа

�� – Бетоны шугаман хэв гажилтын коэф. �� =1∙10 5

��исх ������

Хавтангийн зузааны дунд хэсгийн эхний ба хамгийн их температур. Хүснэгт 2 8-с тодорхойлбол ��исх ������ = 48 18=300С Монгол Улсын үзүүлэлт байхгүй тул хамгийн хүйтэн хотын нэг болох Москва-г дүйцүүлж авав.

���� ф =795мПа>���� доп =358мПа тул тэлэлтийн заадас тавих шаардлагатай.

Тэлэлтийн заадсуудын хоорондын зайг тодорхойлъё.

Тэлэлтийн заадсын чигжээсийн шахагдалт:

= 003 2 8 =00075м

ХӨШҮҮН

Впр – Чигжээсийн өргөн. Впр = 3см=003м

��пр �� – Тэлэлтийн заадас дээрх шахалтын хүчдэл, модон чигжээстэй үед ��пр �� =2мПа

��пр – Чигжээсийн уян харимхайн модуль. Модон чигжээстэй тул ��пр =8мПа

ℎпр – Чигжээсийн өндөр.

ℎпр =ℎ 004= 017м

Шахалтын заадсыг 4м тутам авсан тул тэлэлтийн заадсыг 28м тутам буюу 7 хавтан бүрд 1 тэлэлтийн заадас байхаар тооцоологдов.

ХӨНДЛӨН ЗААДАС – ШАХАЛТЫН ЗААДСЫН АРМАТУРЧЛАЛ

Заадас дахь шилбэний диаметрийг тодорхойлъё.

= √ 10 29.25

40 8 075 =0.71см тул ��шт = 8мм-н шилбэн арматур ашиглая. Ршт

Шилбэн холболт дээрх автомашины дугуйнаас ирэх ачаалал

0.9

)= 0.9 65(1 1.5 30)=29.25кН

��шт Ачаалал үүсэх үед шилбэний ажиллах байдал. Шахалтын заадаст ��шт =15мм

��пл Ачааллын үйлчлэлээр хавтангийн захад үүсэх тооцоот хотойлт. Цементээр бэхжүүлсэн хөрсөн суурьтай

тул ��пл =3.0мм

���� Бетонд шилбэ байрлуулах үед шахалтын бүсийн уртыг тооцсон коэф. Шахалтын заадаст ���� =30

���� Бетоны шахалтын бат бэхийн дундаж утга. ���� =8������ гэж авахыг зөвшөөрнө.

�� Хавтангийн зурваст байрлах шилбэний тоо. Захаас 30см зай аваад 50см тутамд 1 шилбэ байх тул ��= 8ш

���� Нөөцийн коэф. ���� =075

Шилбэний уртыг тодорхойлъё.

�� =20��+5+5+1=20 08+5+5+1=27см

Иймд хөндлөн заадсын шахалтын заадаст 27см-н урттай, 8-н голчтой, 8 ширхэг (L=27см 8∅8) арматур тавих нь.

ХӨНДЛӨН ЗААДАС – ТЭЛЭЛТИЙН ЗААДСЫН АРМАТУРЧЛАЛ

Заадас дахь шилбэний диаметрийг

шт Ачаалал үүсэх үед шилбэний ажиллах байдал. Тэлэлтийн заадаст ��шт =20мм

��пл Ачааллын үйлчлэлээр хавтангийн захад үүсэх тооцоот хотойлт. Цементээр бэхжүүлсэн хөрсөн суурьтай

тул ��пл =30мм

���� Бетонд шилбэ байрлуулах үед шахалтын бүсийн уртыг тооцсон коэф. Тэлэлтийн заадаст ���� =15

���� Бетоны шахалтын бат бэхийн дундаж утга. ���� =8������ гэж авахыг зөвшөөрнө.

�� Хавтангийн зурваст байрлах шилбэний тоо. Захаас 30см зай аваад 50см тутамд 1 шилбэ байх тул ��= 8ш

���� Нөөцийн коэф. ���� =075

Шилбэний уртыг тодорхойлъё.

�� =20��+5+5+3=20 10+5+5+3=33см

Иймд хөндлөн заадсын тэлэлтийн заадаст 33см урттай, 10-н голчтой, 8ш (L=33см 8∅10) арматур тавих нь.

ДАГУУ ЗААДАС

Дагуу заадаст орох шилбэний арматурын шаардлагатай хөндлөн огтлолын талбайг тодорхойлъё.

���� = 0.2∙��∙ℎ∙��(��+��) ���� = 0.2∙4∙0.21∙2.5(1.5+0.05) 240 =27см2(6Ф8)

�� – Хавтан ба суурь үеийн хоорондох үрэлтийн коэф. �� = 1.5 ��

Хөндлөн хэвгий �� =005

���� – Арматурын тооцооны эсэргүүцэл. ���� = 240мПа

Дагуу заадаст орох шилбэний уртыг тодорхойлъё.

Гөлгөр шилбэтэй тул: ��=40��+5= 40∙08+5= 37см

Иймд дагуу заадаст 37см урт, 8-н голчтой, 6ш (L=37см 6∅8) арматур төлөвлөх нь.

далан бүхий, 2-р ангиллын Хөшүүн (Цементбетон) капитал хучилттай байх даалгаврын хүрээнд өгөгдсан ачааллын дор Цементбетон үе, Цементээр бэхжүүлсэн ширхэгтэй элсэн үе (даац авах суурь үе), Том ширхэгтэй элсэн үе (элсэн шүүрүүлэх үе)-тэй байхаар төсөллөж, холбогдох тооцоог хийлээ. Үүний тулд:

Авто замд ирэх хөдөлгөөнт ачааллын тооцооны үзүүлэлтүүд, Авто замын үе давхаргуудад ашиглаж буй материалуудын шинж чанарыг эхлээд тодорхойлсон.

Авто зам нь бат бэх байхаас гадна Зам цаг уурын I бүсд буй тул хавар намрын хөлдөлт/гэсэлтийн үед цугларсан усыг зайлуулах, хөлдсөн үед овойлт үүсэхээс сэргийлэх ус шүүрүүлэх давхаргыг тооцох шаардлагатай бөгөөд энэхүү давхаргын зузааныг тодорхойлохоос шалгалтууд эхэлсэн болно.

Үүний дараа Хүйтэн тэсвэрлэлтийн тооцоог хийхдээ овойлтын хэмжээг хязгаарын утгаас давсан эсэхээр шалгахад замын хучилтын зузаан хангалтгүй байсан тул Хучилтын бүтээцийн дулааны эсэргүүцлээр хүйтнээс хамгаалах давхаргын шаардлагатай зузаан тодорхойлоход хангалттай байсан.

Үүний дараа замын холбоосгүй үеүүдийг Гулсалтын эсрэг тогтворыг шалгасан ба шаардлага хангуулахын тулд холбоосгүй үеүүдэд нийт 20см нэмсэн

Хөшүүн хучилтын бат бэхийн тооцоог бетоны хүлээж авах суналтын тооцооны эсэргүүцэл, бодит сунгах хүчдлээс хэтрэхгүй байх ёстой ба тооцоог хийхдээ үе шаттайгаар хучилтын үеүд дээрх эквивалент Уян харимхайн модулийг тодорхойлж, шаардлагатай зузааныг бетон хавтангийн сунгах хүчдэлээс хамаарсан цуцалтад үндэслэн тодорхойлж шалгасан.

Дараа нь суурь үеийн тогтвортой байдлыг Суурь үед хуримтлагдах үлдэгдэл хэв гажилтаас үүсэх хавтангуудын өндрийн зөрүү 0 3см-ээс хэтрэхгүй байх, суурийн материал өөр дээр ирэх ачааллыг хүлээж авч чадах эсэхийг шалгасан. Энэ үед хавтангийн геометр үзүүлэлтүүдийг мөн тодорхойлсон.

Төгсгөлд нь хучилтын хавтангуудын хооронд хийх хөндлөн ба дагуу заадас, хөндлөн заадас дундаа шахалт ба тэлэлтийн заадсуудын хэмжээг тодорхойлж, тэдгээрийг холбох шилбэн арматурын хэмжээ, байрлалыг тодорхойлсон

болно.

Уян хучилтын тооцоотой харьцуулахад Хөшүүн хучилт нь насжилт илүү, өртөг ялимгүй өндөр (харьцуулж яг үзээгүй) хэдий ч Монгол Улсад олборлодог, үйлдвэрлэдэг материалаар хийгддэг зэрэг онцлогтой байна.

Эцэст нь дүгнэн хэлэхэд энэхүү бие даалтын ажлыг хийснээр миний бие Авто замын Хөшүүн хучилтыг насжилтынхаа

турш бат бэх, цаг уурын нөхцөл шаардлагыг хангахуйц байхаар төсөллөж сурах эхний алхамаа хийлээ гэж үзэж байна

Энэхүү тооцоог тус хичээлийн Лекц, Семинарын материал голлож <<М.Цас-Оргилмаа, “Авто замын хучилтын тооцоо”

гарын авлага, Улаанбаатар хот, 2021 он>>, мөн <<Орчуулсан Ж.Даваасүрэн “Авто замын төсөллөлт”, Улаанбаатар

хот, 2014>> номыг ашиглаж гүйцэтгэсэн