WWW.NKBV.NL | SEPTEMBER 2015 | NR 4
BE RGSPORTM AGAZI NE VA N DE KONI NK LIJK E NE DE R L A NDSE K LI M- E N BE RGSPORT VE RE NIGI NG
valkuilen en struikelblo en BESLISMOMENT
Wanneer besluit je om te keren?
GROEPSDYNAMIEK
Misverstanden tijdens groepsactiviteiten
ZW THANDEN
Overwin hoogtevrees of voorklimangst
TOT HET UITERSTE GEDREVEN
Buiten is je comfortzone, dus verleg je je eigen grenzen. Bij Bever helpen we je graag bij het vinden van het perfecte materiaal om jezelf steeds opnieuw te overtreffen, zodat jij in de bergen op je best kunt zijn. Als NKBV’er krijg je bovendien 10% korting op ons assortiment!* *Kijk voor de voorwaarden op bever.nl/nkbv
CHECK BEVER.NL OF BEZOEK EEN VAN ONZE 40 WINKELS
^^^ inhoud ^^^
Actu l 7 8 12 40 48 66 80 82
Column Joachim Driessen Op de Hoogte Sportklimnieuws Interview met Anne Brants Acties voor Nepal NKBV voor Jou Gespot Vooruitblik & Colofon
A ENT
^^^ hoogtelijn 4 2015 ^^^
14
TU EN DE OREN Kun je hoogtevrees hebben en toch klimmen? Hoe voorkom je misverstanden tijdens een groepsactiviteit en wat doet de ongerepte natuur met je emotionele vaardigheden? Tijdens een trip in de bergen train je meer dan alleen je spieren en uithoudingsvermogen. Een thema over valkuilen, struikelblokken en persoonlijke overwinningen.
14-38 Psychologie 16 Overwin voorklimangst 22 Spanningzoekers 24 De kunst van het omkeren 28 Groepsdynamiek 30 Klimmer met hoogtevrees 35 Medisch: cognitie op hoogte 36 Persoonlijke ontwikkeling dankzij de bergen
38 Klimmen in een TBS-kliniek
ALPINISME 8 Expeditienieuws 76 Op expeditie naar het Sterrengebergte (1959)
WANDELEN 46 Gemarkeerd: wandelen op de grens van de Stubaier Alpen
KLI EN 54 62 65 68
Klimmen in Europa: Rätikon En Route: de Edelweiss Klimclub Ayers Rookies De rode rotsen van Taghia
UITRUSTING 39 Bever-aanbiedingen 60 Markt & Materiaal
16
V RKLIMANGST
Overwin je angst dankzij valoefeningen
46
O ETJE IN TIROL Spectaculair uitzicht
TECHNIEK & VEILIGHEID 74 Boorhaken of zelf afzekeren?
informatie op: Kijk voor meer www.nkbv.nl l www.hoogtelijn.n bv / nk m co www.twitter. /de.nkbv www.facebook.com
4
| HOOGTELIJN 4-2015
65
R KIES
Klimjeugd in de regio Haaglanden
^^^ hoogtelijn 4 2015 ^^^
P s y ch o
^^^ redactioneel ^^^
40
log ie
A E BRANTS Expeditiearts op Everest
Vaďšżei in opstand Een van de meest opvallende films op het laatste Dutch Mountain Film Festival was de documentaire Valley Uprising uit 2014 van Peter Mortimer en Nick Rosen. De film vertelt de geschiedenis van een ‘vallei in opstand’, het verhaal over de wilde periode van klimmerswalhalla Yosemite en de avonturen die de vele ‘cliffhangers’ er beleefden. Een prachtige film met veel humor over een ontzagwekkend mooi gebied. In mei was ik in Yosemite National Park en heb ik me daar, zoals velen, staan vergapen aan de beroemde wanden Half Dome en El Capitan, waarop Jorg Verhoeven recent gloreerde. De rotsklompen zijn zo hoog, glad en steil dat je groot ontzag krijgt voor de atleten die daarop klimmen. De vallei is nu het domein van de parkwachters die streng controleren of alle ge- en verboden worden nageleefd. In de vrijgevochten jaren van Yosemite was dat niet aan de orde. Drank, seks en rock-’n-roll speelden een hoofdrol in deze hippiewereld. Niettemin werd er fantastisch gepresteerd door de klimmers.
76
Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald
PORTRET
Het avontuurlijke leven van professor Verstappen
In de film is een plaats ingeruimd voor Dean Potter, befaamd klimmer, highliner en basejumper, groot geworden in Yosemite. Hij woonde net buiten het park. Basejumpen is er verboden, maar Potter en zijn maat Graham Hunt negeerden dat vrijwel dagelijks, geheel in de stijl van de onbegrensde jaren in de Valley. Ze klommen half mei naar Taft Point en zweefden naar beneden. Tot er iets fout ging en beiden verongelukten.
Peter Daalder,
hoofdredacteur peter.daalder@hoogtelijn.nl
68
MARO O
WWW.NKBV.NL | SEPTEMBER 2015 | NR 4
Rotsklimmen in Taghia
BE RGSPORTM AGAZI NE VA N DE KONI NK LIJK E NE DE R L A NDSE K LI M- E N BE RGSPORT VE RE NIGI NG
valkuilen en struikelbloÂ?en BESLISMOMENT Wanneer besluit je om te keren?
48
NEPAL
Noodhulp komt op gang
Foto Arie Kievit/ANP
01_HL0415_cover.indd 1
GROEPSDYNAMIEK
Misverstanden tijdens groepsactiviteiten
ZW THANDEN
Overwin hoogtevrees of voorklimangst 24-08-15 10:12
In het Zillertal klimt Jorg Verhoeven de route Ichi Ban: een 80 meter lange 8c die hij vijf jaar eerder al opende. “Deze keer heb ik de laatste 15 meter geen haak gezet, om het wat spannender te maken�, legt Verhoeven uit. “Doordat de wand zo steil en hoog is, is het een unieke situatie voor een grote voorklimval. De val was goed gepland, mijn zekeraar schoot een meter of 15 omhoog en met 80 meter touwrek was het een dynamische val van meer dan 45 meter. Het enige waarop ik niet had gerekend, waren de touwlussen. Die veroorzaakten tijdens mijn val een blauw oog en een hoop schrammen in mijn gezicht. Het was even spannend en het was het absoluut waard, maar ik doe het niet nog een keer...� Foto: Johannes Mair
HOOGTELIJN 4-2015 |
5
Keb Eco-Shell Jacket Waterdicht, ademend, fluorkoolstof-vrij, recyclebaar en klimaatneutraal.
MEER DAN WATERDICHT EN ADEMEND va nda ag de dag kun je kiezen uit twee typen technische shelljacks. Allebei doen ze hun werk goed. Allebei maken ze gebruik van geavanceerde meerlaags membranen die transpiratievocht laten ontsnappen, maar water en wind tegenhouden. Allebei voldoen ze aan hoge kwaliteitseisen op het gebied van fabricage en duurzaamheid. Allebei worden ze enorm gewaardeerd door buitensportmagazines en door klanten met hoge eisen. Het ene bevat fluorkoolstoffen. Het andere niet.
www.fjallraven.nl Fjällräven Flagship Store Rozengracht 219-225, Amsterdam. Bever Stadhouderskade 4, Amsterdam. Carl Denig Weteringschans 113-115, Amsterdam. De Wandelfabriek: Rene Vos Asselsestraat 59, Apeldoorn. Bever The Globe Waldorpstraat 13a, Den Haag. Bever Leenderweg 202, Eindhoven. Schutrups Schoenen Zuiderhoofdstraat 13, Exloo. Bever Sint Jansstraat 17, Groningen. Schneider Outdoor Verwersstraat 10-16, ‘s-Hertogenbosch. Bever Duwboot 22B, Houten. Outdoor en travel Outfitters Rucphensebaan 24a, Roosendaal. Mantje Hogerstraat 1, Den Burg (Texel).
column nkbv ^^^ column nkbv ^^^ column nkbv ^^^
D RZ MHEID
Wedstrijdje doen? Nu mijn bergschoenen zijn opgeruimd en alleen foto’s als deze herinneren aan een mooie zomer, ga ik weer meer binnen klimmen. Ik probeer elke week één of twee keer in de klim- of boulderhal te trainen. Dat begon in mijn studententijd in de klimhal van Haarlem, want Amsterdam had er destijds nog geen. Het was toen vooral bedoeld om te oefenen voor het ‘echte’ werk buiten, in de Alpen.
H
et binnenklimmen heeft zich inmiddels wereldwijd razendsnel ontwikkeld tot een serieuze sport. Daarom zijn wij als NKBV niet alleen een vereniging maar ook een sportbond. Naar schatting 45.000 mensen klimmen en boulderen regelmatig in een klimhal in Nederland, onder wie veel jeugd. Het aantal boulder- en klimhallen is sterk gegroeid en er zijn plannen voor nieuwe hallen. Met alleen trainen omdat het leuk is of om te oefenen voor buiten is natuurlijk niks mis. Door de moeilijkheidsgraden van de routes heb je automatisch een verbeterelement voor jezelf; ‘kan ik van een 6a naar een 6a+ komen?’ Voor velen blijft het daarbij, de jeugdsportklimmers willen echter ook met elkaar wedijveren. De nationale jeugdcompetitie kan het aantal deelnemers nauwelijks aan en heeft een hoog instapniveau. De roep om van onze wedstrijdsport meer werk te maken, wordt groter en daarom zijn we als bestuur een programma gestart om de wedstrijdsport voor de jeugd naar een hoger plan te krijgen. We noemen dat ‘van activiteit naar sport’. Wat we ermee willen bereiken, is dat de jeugd die ‘op klimmen zit’ wekelijks traint en mee kan doen aan een regionale competitie. Er zijn afgelopen jaren al verschillende initiatieven geweest. Hallen, klimverenigingen en enkele regio’s organiseren verschillende soorten
wedstrijden. Willen we een serieuze sport worden, dan moeten we naar een uniforme competitiestructuur groeien met gelijke regels en continuïteit. We zijn gestart met een pilot in de regio MiddenNederland met drie regionale jeugdwedstrijden. Met deze pilot willen we leren hoe we deze regionale wedstrijden kunnen uitrollen over de rest van ons land, voor zowel jeugd als volwassenen en zowel boulder als lead. Iedereen die klimt, moet kunnen meedoen. Dus ook als je nog niet zo goed bent, is er een leuke uitdaging voor je. Het klinkt misschien simpel, maar het vergt veel. Zoals bij elke sportbond hebben we veel vrijwilligers nodig om dit allemaal te kunnen doen: scheidsrechters, trainers, coaches, competitieleiders, routebouwers, publiek en natuurlijk deelnemers. Met elkaar gaan we dit van de grond krijgen. Voel je je uitgedaagd om mee te doen als vrijwilliger of deelnemer? Kijk dan voor meer informatie op www.regiowedstrijden.nl. Wedstrijdje doen dan?
Joachim Driessen voorzitter NKBV mail: voorzitter@nkbv.nl twitter: @jdriessen06
De NKBV streeft naar een duurzame relatie met leden en alle partijen in het veld. Duurzaamheid is ook een kernwaarde als het gaat om natuur, milieu en sociale waarden. We brengen dit zo goed mogelijk tot uitdrukking in een duurzame inkoop en bedrijfsvoering. Hoogtelijn en onze reis- en cursusgidsen drukken we op FSC-papier: papier uit duurzaam beheerde bossen (een keurmerk met goedkeuring van het Wereld Natuur Fonds). Voor onze correspondentie gebruiken we 100% recycled papier. De nieuwe ledenpasjes zijn gemaakt van 100% afbreekbaar pvc. We schenken duurzame koffie (van Peeze), hebben een CO2-neutrale postbezorging en dataopslag, en promoten het reizen per openbaar vervoer naar bergbestemmingen.
BETER DE BERGEN IN MET HET NKBVLIDM TSCHAP Word NKBV-lid!
NKBV-leden profiteren van voordelen en kortingen en ontvangen vijf keer per jaar Hoogtelijn. Met je lidmaatschap draag je bij aan het onderhoud van hutten en paden in de Alpen en het behoud van klimgebieden. Tip je vrienden om ook NKBV-lid te worden. Ze kunnen zich aanmelden op nkbv.nl en zien daar welke voordelen het lidmaatschap hen nog meer biedt.
Opzeggen
Het NKBV-lidmaatschap loopt per kalenderjaar. Wil je je lidmaatschap voor volgend jaar beëindigen? Doe dat dan vóór 1 november op www.mijnnkbv.nl. Na deze datum wordt je lidmaatschap automatisch verlengd voor het volgende kalenderjaar. Je ontvangt per e-mail een bevestiging van je opzegging. Wil je meer weten over het lidmaatschap? Kijk op www.nkbv.nl.
HOOGTELIJN 4-2015 |
7
^^^ op de hoogte ^^^ op de hoogte ^
op de hoogte ^^^
EXPEDITIENIEUWS Bekendam en Lanters kli en zware route op Dent Blanche Roland Bekendam en Hans Lanters beklommen half juli de Directe AndrĂŠ Georges op de Dent Blanche (4356 meter) in de Walliser Alpen. De 800 meter lange route (TD+/ED- VI) was voor zover bekend voor het laatst geklommen in 2010. De route wordt volgens Bekendam gekenmerkt door “Veel losse rots en geen mogelijkheid om over de route terug te keren.â€? Hoewel de weersvoorspelling voor de beklimming goed was, werden Bekendam en Lanters onderweg twee keer overvallen door onweer, eerst in de sleutelpassage, later vlak onder de top, waarbij de bliksem drie keer insloeg op het topkruis. Uiteindelijk maakte het tweetal een noodbivak onder een reddingsdeken, waarna ze de volgende dag de laatste meters naar de top aflegden.
Verschillende andere Nederlandse teams boekten deze zomer succes op klassieke Alpenroutes. Niek de Jonge en Karel Snoek beklommen half juli de Walkerpijler (TD+/ED1, IV, 5c/6a, A1, 1200 m) op de noordwand van de Grandes Jorasses in het Mont Blancgebied. Minder dan een dag later werd de route opnieuw geklommen, ditmaal door Bas Visscher en Wouter de Vries. Jefta Smit en Niek de Jonge klommen de 1130 meter lange Philipp-Flamm (6+/7- of 6/A0) op de noord-westwand van de Civetta in de Dolomieten. Volgens de topo bestaat de route uit “Indrukwekkende passages op gladgesleten rots met veel slechte haken.�
Expeditie naar onbeklommen Himalayawand Cas van de Gevel, Mike van Berkel en Jelle Staleman vertrekken in oktober naar Nepal voor een expeditie naar de 7140 meter hoge Nemjung. Het is de bedoeling om de berg, ongeveer 25 kilometer ten noordwesten van Manaslu, via de nog onbeklommen noordwand te beklimmen.
Tino de Bruijn, Floris Dreesmann, Enne Hekma, Boris Naar, Raoul Tutein Nolthenius en Marita Sauerwein van de Delftsche Studenten Alpen Club (DSAC) beklommen eind juli de top van de 6250 meter hoge Kang Yatze in de Ladakh-regio in India. Twee toppogingen op de naastgelegen Kang Yatze I (6400 meter) moesten vlak onder de top worden afgebroken vanwege diepe sneeuw. De zes klimmers gebruikten bij hun expeditie tenten uit het materiaaldepot van de NKBV.
Foto Menno Boermans
DSAC’ers bereiken Kang Yatze
Expeditie Academie traint EH O en bergre ing De leden van de NKBV Expeditie Academie trainden dit voorjaar onder leiding van Menno Boermans drie dagen in eerste hulp bij bergsportongelukken (EHBBO) en bergredding. Tijdens de cursus, in Chamonix en het Zwitserse Finhaut, vertelde Boermans vanuit zijn praktijkervaring als bergredder in Zwitserland en Alaska. Bij oefeningen kregen de deelnemers onder meer te maken met onderkoelde klimmers, sneeuwblinde wandelaars, blikseminslag, hoogteziekte, botbreuken, reanimatie en de evacuatie van slachtoffers. Volgens Boermans zijn de realistische scenario’s – met ‘echte’ slachtoffers – niet alleen een goede manier om de nodige vaardigheden onder de knie te krijgen, maar is het ook een goede oefening in teambuilding en samenwerking.
op weg n r India De beklimming van de Gangstang, een 6162 meter hoge berg in de Thirot Valley in de Indiase Himashal Pradesh: dat is komende maand het doel van de eerste lichting van de NKBV-Expeditie Academie. De weg naar het expeditiedoel bleek niet altijd even simpel. Na meerdere wisselingen in de groepssamenstelling – drie leden stopten rond de jaarwisseling en in het voorjaar kwamen er weer vier bij – en het noodlottige ongeluk van Martijn Seuren op de Arêtes de Rochefort, was het tot september nog spannend wie er precies zouden deelnemen aan de expeditie. Het team, bestaand uit Roy Delahaije, Dennis van Hoek (die hopelijk net op tijd is hersteld van een sleutelbeenbreuk), Jurgen Mesman, Danny Schoch en Marianne van der Steen, vertrekt op 6 september onder leiding van NKBV-hoofdinstructeur Court Haegens en UIAGM-berggids Martijn Schell naar India. Volg hun vorderingen op expeditieacademie.nl.
8|
HOOGTELIJN 4-2015 | ONDER REDACTIE VAN ERNST ARBOUW
^ op de hoogte ^^^ op de hoogte ^^^ op de hoogte
^^^
9 oktober 2014: Martijn klimt in de route Vivagel op de noordwand van de Aiguille de la Grande Rocheuse (4102 meter). Martijn sloot zich hierna aan bij de NKBV Expeditie Academie. Eigenlijk was de door hem nog onbeklommen Les Droites ons doel, maar de condities van de wand waren niet optimaal. De Vivagel daarentegen was een schitterend alternatief die we samen met Roy Delahaije beklommen. [Martijn Schell]
Afscheid van n bescheiden bergbekli er
De schok was groot. Martijn Seuren is verongelukt in de bergen, het gebied waar hij het liefst kwam. Een jonge gedreven alpinist. Eerlijk en ondanks zijn successen bescheiden. Hij werd als tweede Nederlander toegelaten tot de Zwitserse opleiding voor berggidsen, maar kreeg te maken met pech en fysieke malheur. Hij stopte met de opleiding en besloot verder te gaan als liefhebber. Het beklimmen van alle 82 bergen boven de 4000 meter in de Alpen was een van zijn doelen. Hij was er bijna, tot die fatale val op 22 juli. Zijn klimvrienden Jelle Staleman en Martijn Schell gedenken Martijn in tekst en beeld. Afscheid van een bescheiden bergbeklimmer.
Hey Martijn, Ik ontmoette je voor het eerst in Monte Cervino. Je zat in je Full Gore-tex Arc’teryx pak terwijl het niet regende en het buiten een graad of 20 was. Ik keek tegen je op. Jij had al behoorlijk wat ervaring in het hooggebergte en ik las zo nu en dan iets over je op de website van de NKBV. Je had zelfs al een vijfdegraads route in de Dolomieten geklommen. Niet dat je daarmee te koop liep, daar was je te bescheiden voor. Samen hadden we een droom. Een droom om berggids te worden! Vele tochten maakten we, in alle facetten van de bergsport. Als skileraar deelden we vier maanden lang een kamertje van twee bij drie. Overdag werken als skileraar en dan ’s avonds met de toerski’s en een hoofdlampje op, de piste omhoog om nog wat extra meters te kunnen maken. En dan voor het slapen gaan nog even een aflevering van Rembo en Rembo kijken. In het weekend was het ijsklimmen geblazen. Met jou als chauffeur was de autorit naar de waterval vaak het avontuurlijkste deel van de dag. Jij kon, naar eigen zeggen, ‘voor geen meter autorijden’. Daar kwam dan nog bij dat de blower van de auto het niet deed waardoor ik, door de lage temperaturen, continu de binnenkant van de voorruit moest krabben om iets te kunnen zien. Half liggend bij jou op schoot, om ook de bestuurderskant van het glas te kunnen krabben. Dat moet er nogal vreemd hebben uitgezien. Dat was jij, nooit geld omdat elke euro in de bergsport werd gestoken. Maar ondertussen wel
Jelle en Martijn op de Duivelsgraat op de Mont Blanc du Tacul.
een nieuw paar ski’s kopen omdat deze per paar 58 gram lichter waren. Het geld dat wél overbleef, stak je in het laten breien van hoofdbanden met teksten als Durex of Lego. En de Sesamstraatsticker op je rugzak. Ongeveer een maand voor jouw ongeval deed ik samen met Niels de overschrijding van de Rochefortgraat en de Grandes Jorasses. Het liep niet lekker, het ging voor geen meter en Niels en ik hadden alle twee een slecht gevoel. Eindelijk beneden in het dal miste ik het geluk dat ik normaal gesproken voelde na zo’n tocht. Ik had er simpelweg geen plezier aan beleefd... Misschien een voorgevoel?
30 juli – 1 augustus 2012: Martijn klimt over de Aiguille Blanche de Peuterey, 4112 meter. Deze top is onderdeel van de complete overschrijding van de Peuterey op de Mont Blanc, waarbij vier vierduizenders aaneengeschakeld zijn. Het artikel over deze beklimming stond in Hoogtelijn #1, 2014.
Hij was alpinist. Zo kun je Martijn toch wel het best omschrijven. Van jongs af aan heb ik zijn ski- en klimervaring zien groeien. Voor hem gold niet de moeilijkheidsgraad, maar juist de beleving in het hooggebergte. Als karakter kwam hij tijdens een tocht nog wel eens onrustig en wat nerveus over. Wellicht heeft dat zijn droom om berggids te worden, tegengezeten.
Twee dagen geleden beklom ik als gids de Dent d’Hérens. Jij had mij uitgelegd hoe de route liep. Een groep Nederlanders die ook in de hut zaten, liepen zelfs rond met een beschrijving van de tocht die ze nota bene van jouw website hadden geplukt. Op de top aangekomen, barstte ik in janken uit waarop mijn klanten me vreemd aankeken. Verdomme, ik ga je missen man…
De laatste twee jaar kreeg ik het gevoel dat Martijn zijn drive in Bern echt gevonden had en daar was ik, en met mij veel van zijn klimvrienden, blij om. Hij had vele klimmaatjes met wie hij de bergen in trok. Hij was sociaal, goudeerlijk, gedreven en een dromer naar vele bergen voor de toekomst. Maar bovenal heb ik Martijn leren kennen als ‘echt’. Martijn heeft zich in grote mate zelf ontwikkeld. Een autodidact met een unieke, eigen footprint!
Jelle Staleman
Martijn Schell
HOOGTELIJN 4-2015 |
9
^^^ op de hoogte ^^^ op de hoogte ^^^ op de hoogte ^^ , ogte voor Op de Ho v.nl. Heb je nieuws kb hoogtelijn@n w.nkbv.nl, mail het naar ww je op nd vi ws eu ni itter. Meer berg Facebook en Tw of volg ons op
Terugroepacties Lawineairbags
Fabrikanten Black Diamond, Pieps en POC roepen uit voorzorg lawineairbags met de zogeheten Jetforce technologie terug. Het gaat om de exemplaren die zijn verkocht tussen 15 november 2014 en 7 juli 2015. De rugzakken hebben een probleem met de firmware, waardoor de lawineairbag soms niet goed functioneert.
Stijgijzers
Hardwarefabrikant Camp/Cassin roept op om de stijgijzers van het model Blade Runner of Blade Runner Alpine terug te sturen naar de winkel. Bij herhaald gebruik kunnen scheuren ontstaan bij de frontpunten van de stijgijzers. De fabrikant roept ook op om stijgijzers van het model Tour Nanotech terug te sturen. Onder bepaalde omstandigheden kan de achtersluiting van het stijgijzer loskomen. Het gaat om het model Nanotech Automatic en Semi-Automatic met de batch nummers: 0 11, 1 11, 1 12, 2 12, 3 12, 1 13, 1 14 (Automatic) en 2 12, 3 12, 1 13, 1 14 (Semi-automatic).
Fixe relais
De Oostenrijkse importeur van Fixe roept iedereen in Oostenrijk op Fixe relais’ (foto) te controleren. Er is geen officiële recall van Fixe uitgegaan. Mocht je echter zelf in een route een Fixe relais tegenkomen, dan kan een extra controle op scheuren of corrosie geen kwaad. Corrosie van een schakel kan namelijk een indicatie zijn dat de schakel onder geringe belasting kan breken. Ook in Duitsland zijn inmidels dergelijke relais aangetroffen. Actuele informatie over deze en andere terugroepacties vind je in het NKBV Kenniscentrum: www.nkbv.nl/kenniscentrum.
10 |
HOOGTELIJN 4-2015
Respect
the Mountains stopt Milieuorganisatie Respect the Mountains houdt per 1 september op te bestaan in z’n huidige vorm. Een driejarige subsidieaanvraag van de organisatie bij de Europese Unie is begin deze zomer afgewezen, waarna het bestuur van de stichting besloot om alle huidige activiteiten stop te zetten. Respect the Mountains bestaat sinds 2004. De laatste jaren organiseerde de stichting onder meer een reeks zogeheten Envirotreks, waarbij vrijwilligers zich inspanden om afval op te ruimen uit berggebieden. Op dit moment wordt in samenspraak met verschillende partijen gekeken of de organisatie in een andere vorm kan blijven voortbestaan.
Seven Summitspionier Dick Bass overleden
De Amerikaanse zakenman en bergbeklimmer Dick Bass is op 85-jarige leeftijd overleden in zijn woonplaats Dallas. Bass was de eerste klimmer die een versie van de zogeheten Seven Summits beklom, de hoogste toppen van de zeven continenten. Bass klom de 2228 meter hoge Mount Kosciuszko, destijds de hoogste berg in Australië, maar tegenwoordig geldt de meer dan twee keer zo hoge Carstensz Piramide (4884 meter) in Irian Jaya als hoogste berg van het continent. Bass, die mede-eigenaar was van een aantal Amerikaanse skigebieden, speelt een kleine bijrol in de Nederlandse klimgeschiedenis. Zijn expeditie naar Mount Everest deelde in 1984 het basiskamp met de Nederlandse Mount Everest Expeditie. De frictie tussen de twee teams is in verschillende boeken uitgebreid beschreven. Uiteindelijk slaagden beide expedities er niet in de berg te beklimmen. Een jaar later bereikte Bass alsnog de top – de laatste van zijn Seven Summits. Met zijn 55 jaar was hij destijds de oudste Everestbeklimmer ooit.
Warme zomer zorgt v r gev rlijke routes De bovengemiddeld warme zomer heeft op verschillende plaatsen in de Alpen geleid tot gevaarlijke situaties. Door de aanhoudende warmte smolt het ijs dat de rotsen op hun plek houdt, waardoor grote kans op steenslag of zelfs bergstortingen ontstond. Half juli besloten de autoriteiten in het Franse Chamonix de
normaalroute via de Goûterhut op de Mont Blanc te sluiten wegens steenslaggevaar. Na een sluiting van twee weken werd de berg weer vrijgegeven voor klimmers. In Italië besloot de burgemeester van Valtournenche, aan de zuidkant van de Matterhorn/Monte Cervino, na een grote steenlawine tot sluiting van de toegang tot de berg. De Matterhorn bleef overigens wel gewoon toegankelijk vanaf de Zwitserse zijde.
^^ op de hoogte ^^^ op de hoogte ^^^ op de hoogte
^^^
Van M gdenburg toegelaten tot Duitse gidsenopleiding
William van Meegdenburg (41) is deze zomer toegelaten tot de Duitse ski- en berggidsenopleiding in München. Van Meegdenburg werkt op dit moment als managementconsultant en woont sinds een aantal jaar in de buurt van het Zwitserse Lausanne. “Dit is iets wat ik al heel lang heel graag wil”, laat hij telefonisch weten. “Vooral het skiën vormde altijd een uitdaging, maar toen ik een paar jaar geleden naar Zwitserland verhuisde, werd het een stuk makkelijker om daar tijd in te stoppen.” Hoewel hij in Zwitserland woont, koos hij toch voor de Duitse gidsenopleiding. “Dat is vooral een kwestie van smaak. De opzet van de Duitse opleiding ligt me wat beter.” Er zijn inmiddels tien Nederlanders die het internationaal erkende ski- en berggidsendiploma hebben gehaald. Het merendeel van hen doorliep de Duitse of Oostenrijkse gidsenopleiding.
Tenzing en Hillary vernoemd Everestbeklimmers Edmund Hillary en Tenzing Norgay zijn vereeuwigd in de namen van nieuw ontdekte berggebieden op dwergplaneet Pluto. De twee bergketens werden ontdekt op beeldmateriaal afkomstig van ruimtevaartuig New Horizons, dat begin deze zomer langs de dwergplaneet vloog. De twee berggebieden zijn ongeveer 1600 meter hoog en bedekt met stikstofijs. In het voorjaar van 2014 vernoemde de Nepalese regering al twee onbeklommen bergen van respectievelijk 7681 en 7916 meter naar Hillary en Tenzing en in 1994 zijn beide klimmers vereeuwigd in de namen van twee asteroïden.
Tre ings in Nepal a n met gids of dragers
Trekkings in Nepal mogen vanaf deze herfst alleen nog worden gemaakt onder begeleiding van Nepalese gidsen of dragers. Dat heeft de Nepalese staatssecretaris voor Toerisme Suresh Man Shrestha begin augustus bekendgemaakt. De maatregel volgt op een jarenlange lobby van belangenorganisatie Trekking Agencies Association of Nepal (TAAN). Het nieuwe beleid kwam in een stroomversnelling na de aardbeving van 25 april, toen een aantal buitenlandse toeristen dagenlang onvindbaar waren. Voorstanders van de maatregel benadrukken dat de nieuwe gids-of-drager-plicht broodnodige banen en buitenlandse valuta oplevert. Tegenstanders vrezen juist dat het nieuwe beleid een rem op de ernstig getroffen toeristische sector is. Een hoge ambtenaar van het Ministerie van Cultuur, Toerisme en Luchtvaart heeft inmiddels aangegeven dat de nieuwe regel streng zal worden gehandhaafd.
column Olympus Op 2 augustus 1913 bedwong een profetis ch gezelschap de 2902 meter hoge Stefani: een van de 52 toppen die de Olympus telt, volgens Homerus de Troon van Zeus. Christos Kaka los, een jager uit Litochoro – een dorpje aan de voet van het massief – liep voorop en sleepte twee Zwitsers in zijn kielzog mee. De goden waren hen gunstig gezind: geen dondersl agen en bliksemflitsen die hen van de berg af joegen. Oppergod Zeus gaf niet thuis, toen de Griek en de Zwitsers voet op zijn deurmat zetten. Ook in de Mytikas, het nog iets hoger gelegen Pantheon van de goden, bleef het verbazend stil toen de drie mannen hun aardse voetstappen achterlieten, waar niemand dat eerder had gedurfd. De Olympus was bedw ongen en degradeerde tot wat het was: een impo sante berg om te beklimmen. Zeus was de hemelgod, de natuur stond in zijn dienst. Evenwicht en overwicht – zijn wapenen waarmee hij de natuur en het godenrij k aan zich onderwierp. Eén smetje: Zeus verw ekte kinderen daar waar hij kon. Prinses Euro pa werd ontvoerd door een witte stier en bezwangerd op Kreta. De witte stier was Zeus in vermomming om onder het priemende oog van Hera uit te komen, zijn vrouw op de Olym pus. Het is dat tafereel dat staat afgebeel d op het muntstuk van 2 euro; de euro waar toe Zwitserland zich nooit heeft willen beke ren. Misschien kon de Griekse jager daarom wel zijn huis betreden, bewaakt door de Zwitsers e garde.
Ivar Schute
HOOGTELIJN 4-2015 |
11
Foto Neoliet
^^^ op de hoogte ^^^ op de hoogte ^^^ op de hoogte ^^
Sportklimnieuws Van Bergen negende op EK
Neoliet bouwt nieuwe klimhal in Utrecht
Neoliet is deze zomer begonnen met de bouw van een nieuwe klimhal in Utrecht Leidsche Rijn. De nieuwe hal, aan de Componistenlaan in het noorden van het Máximapark, wordt aan de buitenkant bekleed met een soort rotsstructuur, die volgens de initiatiefnemers nauwelijks van echt te onderscheiden is. De klim- en boulderwanden in de nieuwe hal worden ontworpen door onder meer achtvoudig Nederlands kampioen Erik Jacobs.
Foto Sytse van Slooten
Sterkste klimjeugd van Nederland
Nederlands Teamklimster Nikki van Bergen is als negende geëindigd bij het EK Lead in het Franse Chamonix. De Sloveense Mina Markovic pakte de Europese titel, op de voet gevolgd door landgenoot Janja Gambret. De Oostenrijkse Jessica Pilz eindigde als derde. Bij de heren klommen Tim Reuser en Teun Keusters naar een 3oste en 55ste plek. De Spanjaard Ramón Julian Puigblanque werd uiteindelijk Europees kampioen, gevolgd door Adam Ondra (Tsjechië) en Sebastian Halenke (Duitsland).
Mark Brand klimt 8b+ Jong Oranjelid Mark Brand klom deze zomer in het Oostenrijkse Zillertal met de route Total Brutal zijn tweede 8b+ en later die week zijn derde 8b+. Total Brutal werd eerder onder meer geklommen door Nederlands Teambegeleider Michiel Nieuwenhuijsen, Timo Tak en Enzo Nahumury.
Partners van het Nederlands Team Sportklimmen Mountain Network logo op grijs-blauwe achtergrond
grijs-blauw CMYK: RGB: web:
12 |
35 / 15 / 0 / 35 135 / 148 / 169 #8794a9
HOOGTELIJN 4-2015
Op 28 juni kwam de sterkste klimjeugd van Nederland bij elkaar om te strijden om de felbegeerde titel Nederlands jeugdkampioen Boulder. Op de foto alle winnaars uit de categorie jeugd C-D-E.
Knappe prestatie jongste klimmers
De jonge klimmers van Te Jong Oranje kwamen in juli in actie tijdens de Petzen Climbing Trophy in het Oostenrijkse Petzen. Deelnemers moesten daar in de drie verschillende klimdisciplines (lead, speed en boulder) punten verzamelen voor zowel hun individuele prestatie als voor het ploegenklassement. Sam Swalue zette een knappe prestatie neer door bij de tweede leadkwalificatie als enige deelnemer in haar categorie (U14 / Meisjes C) een top te halen. Daarmee haalde ze een plek in de finale, waar ze uiteindelijk zesde werd. In het overall klassement eindigde Swalue op de achtste plaats. Ook Mischa Radt klom zich in de discipline lead naar de finale en pakte daar een achtste plek. Hij werd elfde over alle categorieën. Mette van Liempd en Myrthe van de Pol werden uiteindelijk 19de en 22ste, Leto Cave en Paul Brand klommen bij de jongens naar een 18de en 20ste plek.
Partners nationale wedstrijden
^^ op de hoogte ^^^ op de hoogte ^^^ op de hoogte
^^^
N
og een paar meter klimmen en dan mag ik op mijn broodjes aanvallen. We startten vanochtend vroeg vanaf Rifugio al Faggio en wandelden bijna duizend hoogtemeters omhoog naar onze lunchplek, Bocca dell’Ussol. Met een geweldig 360-graden uitzicht kijk ik naar de Dolomieten aan de ene kant en het dal waaruit ik zojuist omhoogklom aan de andere. In de verte zie ik Malga Gui, de kleine stal waar een handvol varkens nieuwsgierig naar ons toe scharrelde. Het was een fijne tussenstop in de stilte van het dal en de aangename ochtendzon. We komen onderweg meerdere malge tegen: het zijn kleine stallen hoger in de bergen, waar boeren of herders van juni tot september hun koeien, geiten of varkens hoeden. Aan het einde van de zomer dalen ze weer af naar het dal waar de dieren overwinteren. Dan is het feest in Pieve, waar de boeren hun koeien schoonschrobben, oppoetsen en bijknippen voor de jaarlijkse koeienshow.
LEZERS REAGEREN
De laatste meters naar het topkruis van Bocca dell’Ussol.
Baby in Canada
Met een baby door Canada
De Canadese wildernis is geen plek voor baby’s. Berghutten kom je er niet tegen, beren wel. Maar de bergen roepen en het trekkingavontuur lonkt. En dus vertrekken we met onze elf maanden oude baby naar de Rocky Mountains, into the wild. Avontuur of waanzin?
ie rugzak is niet te tillen!” roep ik, terwijl ik hem met moeite op mijn rug hijs. Het monster is meer dan twintig kilo en torent een eindje boven mijn hoofd uit. Het was de grootste die er te krijgen was: 90 liter, mannenformaat. Ons gepruts met afgemeten hoeveelheden melkpoeder voor het ontbijt, havervlokken en uitgetelde lucifers ten spijt verklaar ik onze poging om lichtgewicht op trekking te gaan definitief gestrand. De rugdrager die Daan draagt, is niet lichter: hij tilt de tent, het waterfilter, het eten voor vier dagen en niet het minste van alles: onze elf maanden oude baby Maurice. Alles bij elkaar zeulen we bijna 45 kilo mee.
Tijdig reserveren
Maanden voor vertrek beginnen we met de voorbereidingen. We willen uitdagende tochten maken in afgelegen gebieden waar we nauwelijks mensen tegenkomen. De grootse Canadese
wildernis ervaren. Maar welke tochten kun je maken met een baby? Hoeveel uur per dag houdt Maurice het uit in de rugdrager? En voor hoeveel dagen kunnen we eten meenemen? Tillen we al onze bagage zelf of moeten we een deel door lastdieren laten vervoeren? Vragen waarop we niet meteen de antwoorden hebben. Voorop staat dat ons plan uitdagend voor ons en flexibel voor Maurice moet zijn. Dit avontuur vraagt daarom meer voorbereiding dan normaal. Met een baby moet je alles tot in de puntjes uitdenken. Om een idee van de gebieden en wandelroutes te krijgen, speuren we op internet, bestuderen topografische kaarten en verdiepen ons in trekkinggidsen. Willen we onze kans op een wildkampeerplek verzekeren, dan moeten we tijdig reserveren bij het Visitor Information Center van de betreffende parken, soms wel drie maanden van tevoren. Ik ben teleurgesteld als
we een maand voor vertrek te horen krijgen dat een aantal wildkampeerplekken, met plaats voor niet meer dan een handvol tenten, vol zijn.
Rugdrager vol eten
We starten bij Mount Robson, met 3954 meter de hoogste berg van de Canadese Rocky Mountains, en gaan op weg naar het turquoise Berg Lake aan de voet van de berg. Vier dagen in de natuur liggen voor ons. Maurice kan net over de rand van de rugdrager kijken; eigenlijk is die gemaakt voor grotere dreumesen. Onze keuze viel op de Deuter Kid Comfort III met zonnekap en regenhoes, omdat deze comfortabel leek en een compartiment heeft dat we kunnen volstouwen met eten voor maximaal vijf dagen. De tent binden we er aan de buitenkant omheen, en daarmee hebben we net genoeg capaciteit om al onze spullen zelf te dragen. Om Maurice te laten wennen in de drager, hebben we ‘geoefend’ in de Ardennen.
HOOGTELIJN 3-2015 | TEKST RENATE KRANENBURG | FOTO’S DAAN EN RENATE KRANENBURG
Foto Tim van der Linden
z-24_HL0315_r33_canada.indd 24-25
Don van Laere
Jong Oranje
in actie
Jeugdklimmers Lynn van der Meer, Ysa Rakestraw, Julia Meijer en Nigel Armino zijn toegelaten tot Jong Oranje. Daarmee bestaat de jeugdploeg nu uit dertien klimmers. De vier nieuwelingen, plus Don van Laere en routinier Mark Brand, kwamen eind augustus in actie op het WK Jeugd in het Italiaanse Arco. Benieuwd hoe het is gegaan? Kijk op nkbv.nl voor al hun resultaten. Van Laere maakte eerder deze zomer indruk met een zevende plaats in de finale van de European Youth Cup Boulder. De wedstrijd in het Oostenrijkse Längenfeld was zijn eerste internationale wedstrijdervaring. Ook nieuwkomer Julia Meijer maakte in Oostenrijk voor het eerst kennis met het internationale jeugdwedstrijdcircuit. Ze eindigde als 26ste.
De zorgeloosheid Rondje Lago di Ledro
Is het verantwoord om met een elf maanden oude baby de wildernis in te trekken? (‘Luiers drogen in de wildernis’, HL #3, 2015)? Twee lezers vonden van niet. Marcel Lieskamp uit Ubbergen is fel in zijn reactie. “Ik vind het op zijn zachtst gezegd complete egoïstische waanzin. Deze Luiers drogen mensen hebben in de wildernis kennelijk in een soort verstandsverbijstering gemeend dat het wel stoer en uitdagend zou zijn “D om met een baby de Canadese wildernis in te trekken. Ik hoop dat u deze reactie publiceert, uiteraard met mijn naam eronder. Anderen zouden wellicht in de verleiding komen tot een dergelijke onverantwoorde onderneming.” Lezer Gerben Verweij is iets milder in zijn commentaar. Verweij schrijft dat het verstandig was geweest om bij het stuk een kader te plaatsen met informatie over het risico van hoogte voor kleine kinderen. Inmiddels heeft de Hoogtelijnredactie met de Medische Commissie van de NKBV afgesproken om in de loop van volgend jaar terug te komen op het onderwerp kinderen en hoogte. 24 |
Herders op de verlaten berg Dat het melkvee ’s zomers hoog in de bergen leeft, heeft meerdere voordelen: er is veel en vers gras dus de dieren krijgen genoeg te eten en al grazend houden ze de bergrug schoon. Wel zijn er steeds minder van dit soort zuivelboerderijtjes in het Valle di Ledro en blijven steeds meer boeren in het dal wonen terwijl hun kudde hogerop logeert. De boeren rijden dan dagelijks op en neer tussen hun huis en het zomerverblijf van hun dieren. Maar niet alle malge liggen even gunstig aan een bergweggetje. In dat geval
Correctie
In het interview met Martijn Seuren (Hoogtelijn #3, 2015, pagina 40) staat dat hij als eerste Nederlander werd toegelaten tot de Zwitserse berggidsenopleiding. Dat is onjuist. Thierry Schmitter werd als eerste Nederlander toegelaten tot de Zwitserse opleiding.
In drie dagen wandelen we van hut naar hut in het Valle di Ledro. De meeste toeristen zijn onderweg blijven steken rond het Gardameer, waardoor het in het Valle di Ledro heerlijk rustig is. Een prachtige vallei in een spectaculair berglandschap waar de geschiedenis als een ochtendmist tussen de bergtoppen is blijven hangen.
64 |
van Italië HOOGTELIJN 2-2015 |
HOOGTELIJN 2-2015 | TEKST FEMKE WELVAART | FOTO’S RIK BURGER EN STEFANIA ORADINI
D dsangst in Italië Remke Schermer liep met haar familie de tocht uit het artikel ‘De zorgeloosheid van Italië’ (HL #2, 2015). Haar wandeling was aanmerkelijk minder zorgeloos dan de route die werd beschreven in Hoogtelijn. Schermer schrijft over “Klauterwerk, soms zelfs op de billen, en als je niet hoeft te klauteren, losse kiezels en grote stenen, waarbij het gevaar voor uitglijden erg groot is.” Uiteindelijk werd de familie na een monstertocht van veertien uur van het pad gered door de huttenwaard van Refugio Pernici. Naar aanleiding van Schermers reactie heeft de auteur van het stuk de route bijna stap voor stap met haar doorgesproken. Hun belangrijkste conclusie is dat Schermer en haar familie, waarschijnlijk als gevolg van de zeer warme en droge zomer, zeer afwijkende omstandigheden aantrof. De moeilijkheidsgraad van routes in de Alpen – ook die van wandelroutes – kan van seizoen tot seizoen en soms zelfs van dag tot dag verschillen. Stel jezelf daarom voor vertrek altijd op de hoogte van de actuele condities onderweg en kies zo nodig een veiliger route. Schermer tipt ten slotte dat het verstandig is voor vertrek de accommodatie te bellen, zodat die bij een no show alarm kan slaan.
Op Daans rug doet Maurice zijn middagdutje.
In het Mount Robson Provincial Park kijkt Maurice zijn ogen uit. Er is ook zo veel te zien door zijn zonnebril die eigenlijk nog te groot is voor zijn hoofdje: een vlinder die op papa’s schouder landt, ontelbaar veel bomen die voorbij glijden, bulderende watervallen en witte bergtoppen die glinsteren in het zonlicht. Elke keer als hij iets interessants ziet, wijst hij en roept hij: “Da, da!” Voor de derde keer in tien minuten trekt hij zijn zonnehoedje van zijn hoofd. Zijn andere favoriete bezigheid is slapen. Nu hij geen dutjes meer in zijn bedje kan doen, laat hij zich lekker in slaap schommelen op Daans rug. Bovendien kan hij de uren slaap die hij ’s nachts overslaat, overdag inhalen. Hij wel.
Slapeloze nachten
’s Nachts slaapt Maurice in zijn baby-donsslaapzak op een dubbelgevouwen matje tussen ons in. Voordat hij ’s avonds in een hoekje van de tent eindelijk in slaap valt, is de binnentent een boeiend speeldomein. ’s Nachts wordt hij meerdere keren gedesoriënteerd wakker en zet hij het op een brullen. We proberen hem te troosten, maar na een week vol slapeloze nachten zijn we bijna radeloos. Zo hadden we het ons niet voorgesteld. Bij mij slaat de twijfel toe. Hebben we hem niet te ver uit zijn comfortzone gehaald? Geniet hij wel, of doen we het alleen voor onszelf?
Eigen melkvoorraad
Het scheelt gewicht en ruimte in de rugzak om geen melkpoeder en flesjes mee te hoeven nemen. Mijn permanente melkvoorraad, altijd bij de hand en op de juiste temperatuur, komt nu goed van pas. Geen gedoe met flesjes opwarmen, want ik kan Maurice op elk moment voeden. Daarnaast eet hij voor het eerst met de pot mee. Eten is een groot woord, want de boontjes zien er anders uit dan wanneer ze gepureerd uit de keukenmachine komen. Gelukkig is er nog iets dat hij wel eet: havermoutpap, aangemaakt met biologische schapenmelkpoeder en appel. Lichtgewicht instant maaltijden kwamen bij ons de rugzak niet in, goed eten is onze prioriteit. De extra kilo’s groenten en granen op Daans rug hebben we ervoor over.
Klungelen met luiers
Wat moet je met wegwerpluiers als je ze toch niet kunt weggooien? Uitwasbare luiers bieden uitkomst: het aanbod is overweldigend en na grondig onderzoek kies ik voor de snelst drogende luier met alleen een velletje biologisch afbreekbaar papier en dito billendoekjes, die we beide in het pittoilet kunnen achterlaten. We hebben maar vijf luiers bij ons en hopen het daarmee te redden.
HOOGTELIJN 3-2015 |
25
18-08-15 13:37
Rode raket in de boekenkast
Naar aanleiding van het artikel ‘Juweeltjes uit de boekenkast’ (HL #2, 2015) stuurde Gerard van Sprang ons een bijzondere reactie: “Ter aanvulling op het artikel stuur ik jullie foto’s van twee boeken uit mijn verzameling.” De afbeelding rechts is van de 40-jarige jubileumeditie van The Ascent of Everest van John Hunt. “Het boek is destijds in een beperkte oplage uitgegeven en gesigneerd door alle toen nog levende expeditieleden.” De linkerfoto is uit Die rote Rakete am Nanga Parbat van Reinhold Messner. “Aan dat boek kleeft een bijzonder verhaal. Expeditieleider Karl Maria Herrligkoffer spande destijds een rechtszaak aan om het boek uit de handel te laten nemen. De zeldzame beschikbare exemplaren van het boek gaan tegenwoordig van de hand voor bedragen die oplopen tot € 700. In 2008 liep ik na een klimweek in de Alpen een tweedehandsboekwinkel in Luzern binnen. In de kast Bergsteigen und Alpinismus (‘Jedes Buch Sfr 2,-’) vond ik in een paar tellen Die rote Rakete, gesigneerd door Messner en expeditielid Max von Kienlin. En inderdaad, ik hoefde maar twee Zwitserse Franken te betalen. Mijn vakantie kon niet meer stuk.”
HOOGTELIJN 4-2015 |
13
65
14 |
HOOGTELIJN 4-2015 | TEKST FEMKE WELVAART | FOTO SWISS-IMAGE.CH CHRISTOF SONDEREGGER
P s y ch o Psychologische processen in de bergen
log ie
tu en de oren Voor het accent van deze editie namen we een kijkje tussen de oren van bergsporters. Kun je hoogtevrees hebben en toch klimmen? Hoe overwin je voorklimangst? En als je vlak onder de top ziet dat het weer verandert of wanneer je in je onderbuik voelt dat het niet goed is om door te gaan, keer je dan om? Terwijl je je doel letterlijk bijna kunt aanraken? Interessant zijn ook de psychologische processen die spelen als je met een groep op pad gaat: wat wordt jouw rol in het team, wie neemt het voortouw en wat verwacht de groep (onbewust) van jou? En wat doen de bergen met onze emotionele vaardigheden? Over al deze processen, valkuilen en struikelblokken lees je meer in de volgende 23 pagina’s.
HOOGTELIJN 4-2015 |
15
Meer plezier in het klimmen
Hoe overwin ik voorklimangst
16 |
HOOGTELIJN 4-2015 | TEKST ANNE VAN LEEUWEN | FOTO’S GERKE HOEKSTRA | KLIMMERS SWAEN HARMSEN EN ANNE VAN LEEUWEN
Ik kijk omhoog en zie de volgende haak glinsteren in het licht. Hij lijkt ver weg en ik zie geen duidelijke lijn hoe ik er moet komen. Links naar een verzurende gatenstructuur of rechts, een kleine, moeilijke traverse en dan omhoog door een makkelijke versnijding? Ik twijfel en kijk nog eens omlaag…
D
e laatste haak zit nog bij mijn knieën, dus er is eigenlijk geen reden tot paniek. Ik kijk ook even naar mijn zekeraar en weet dat hij oplet, toch roep ik voor de zekerheid: “Opletten, ik kan weleens vallen!” “Ik ben bij je!”, krijg ik terug. Dat zijn de woorden die ik wil horen, dus vertrek ik en maak mijn keuze: richting versnijding. Ik weet dat ik dit kan, het niveau van de route ligt ruim binnen mijn kunnen. Ik klim weg van de haak en begin aan de traverse. De grepen zijn slecht, de treden nog slechter. Ik begin te twijfelen. Heb ik wel de juiste keuze gemaakt? Ik kijk nog eens waar ik vandaan kom: het touw loopt sterk weg naar links. Ik word bang, wat als ik nu val? Ik
verstijf en kijk waar ik heen moet: als ik nog één pasje maak, dan ben ik bij de versnijding en dus bij de goede grepen. Maar ik durf niet meer. Besluiteloos hang ik aan de slechte grepen en sta ik op de slechte treden. Ik verzuur en verkramp en kan niet meer helder denken. Ik wil dit niet. Als ‘koningin van het afklimmen’ klim ik ook nu het hele stuk weer af, over de gladde treden, aan de slechte randjes… Eenmaal terug bij de haak vraag ik om een blok. Het touw wordt strakgetrokken, mijn poging mislukt. Allemaal in plaats van die ene pas te maken die me naar de goede grepen had gebracht. Waarom? Omdat ik last heb van voorklimangst.
oefening 1 Hupsen In toprope: klim tot een veilige hoogte, en vraag om een blok. Zet je vervolgens hard af tegen de wand. Op die manier vlieg je uit de wand, en ‘knal’ je er steeds weer tegenaan. Zo leert je lijf hoe het moet reageren op de klappen die bij een val horen. Zowel handen als voeten worden ingezet om de klap op te vangen. Als een kikkertje hups je van en naar de wand, steeds je lichaam ontspannen gefocust, rustig uitademend bij de afzet. Als je de slag te pakken hebt, kun je ook variëren door links/rechts van het touw te hupsen. Wees je bewust van je aandacht tijdens de oefening en stuur deze steeds weer terug naar de oefening als je bent afgeleid. Als je merkt dat je moe begint te worden, dat je het niet meer prettig vindt, of dat je aandacht wel heel erg vaak ergens anders is, is het tijd om te stoppen.
Zelfstandig klimmen Toen mijn vader me achttien jaar geleden voor het eerst meenam naar de klimhal was ik verkocht. Sindsdien heb ik altijd veel en fanatiek geklommen, zowel binnen als buiten. Voorklimmen echter, heb ik altijd lastig gevonden. Vier jaar geleden had ik daar genoeg van en besloot ik er wat aan te gaan doen. De angst beperkte me te veel. Hoewel ik steeds moeilijkere dingen kon klimmen in de hal, en ook buiten als er eenmaal een touw ingehangen was, lukte me dit vaak niet tijdens het voorklimmen.
Pionier Arno Ilgner Een belangrijke pionier op het gebied van mentale training voor klimmers is Arno Ilgner (1954, USA). In 2006 publiceerde hij het boek The rock warriors way: mental training for climbers, later opgevolgd door de meer praktische gids Espresso Lessons. Beide boeken hebben mij veel geholpen in het omgaan met voorklimangst. Ilgners hele methode draait om het ontwikkelen van bewustzijn. De eerste stap is het bewust worden van je beperkende manieren van denken en handelen. Vervolgens om te herkennen wanneer je aandacht
HOOGTELIJN 4-2015 |
17
er niet bij is. De laatste stap is het aanleren van het bewust inzetten en richten van je aandacht. Uiteindelijk moet dat ervoor zorgen dat er veel meer energie overblijft voor het klimmen.
Mentale training Voor veel mensen is het moeilijk om met mentale training te beginnen omdat ze dat extra bewustzijn
niet hebben. Ze zien zichzelf als hun denkende geest, en vanuit dat perspectief is het bedreigend om te beginnen met mentale training (‘Ik denk niet goed, daarom ben ik niet goed’). Ons ego is hiervoor verantwoordelijk. Mentale training helpt om je bewust te worden van je ego en je aandacht te verschuiven naar een positie van macht waarin je je aandacht doelgericht kunt inzetten.
Reizend door de USA maak ik in 2010 voor het eerst kennis met Ilgners gedachtegoed. Ik ben gelijk verkocht en heb vooral enorm veel aan het eerste hoofdstuk. Daarin leert hij me de stem van mijn ego te herkennen en die het zwijgen op te leggen. Een goede oefening om hiervan bewust te worden, is door te luisteren naar mezelf – zowel naar
oefening 2 topropevallen Als je helemaal comfortabel bent met het hupsen, is het tijd om topropevallen te oefenen. Klim wederom tot een veilige hoogte en vraag om een blok. Hups een paar keer en klim dan een stukje hoger. Vanaf nu haalt de zekeraar geen touw meer in. Elke centimeter die je klimt zal je dus ook vallen als je loslaat. Doe dat. Adem diep uit bij het
18 |
HOOGTELIJN 4-2015
loslaten, lichaam wederom ontspannen gefocust en kijk tussen je benen door naar beneden tijdens de val. Dit zorgt ervoor dat je veilig kunt landen en kunt inspelen op eventuele obstakels (dakjes, grote blokken, randen et cetera). Speel met de vallocatie (links/rechts), lichaamspositie (teenhoek, indraaien, schouderpas) en klim steeds een stukje
hoger dan de vorige keer. Op deze manier kun je steeds grotere vallen maken. Houd ook nu je geest scherp in de gaten: zodra je je bang of onzeker begint te voelen, is het tijd om een stapje terug te doen, of te stoppen. De oefening moet een prettige ervaring zijn en geen stress geven.
mijn innerlijke als naar mijn daadwerkelijke stem – terwijl ik aan het klimmen ben.
Smoesjes Ik kom erachter dat ik tijdens het klimmen allerlei smoesjes bedenk om maar niet volledig voor het klimmen te hoeven gaan. Mijn schoenen zitten niet lekker, ik ben niet warm, ik ben niet sterk
genoeg, ik ben niet fit, ik heb niet genoeg gegeten, ik vertrouw mijn zekeringen niet, en ga zo maar door. In plaats van met klimmen bezig te zijn, praat mijn ego aan één stuk door. Door bewust stil te zijn tijdens het klimmen en niets te doen met de gedachtes die automatisch in mijn hoofd opkomen, leer ik langzaam mijn aandacht op het klimmen te richten. Het voelt als een verademing.
Valtraining Een paar jaar later maak ik opnieuw kennis met Arno Ilgner, dit keer in levenden lijve. De NKBV organiseert een aantal clinics voor (sportklim) trainers, waaronder eentje van Arno Ilgner over valangst. En ik mag erbij zijn. We leren een methode aan om pupillen stap voor stap te leren omgaan met valangst. De methode is
oefening 3 voorklimvallen Zijn de topropevallen geen uitdaging meer? Dan is het tijd om te oefenen met voorklimvallen. Deze oefening is alleen bedoeld voor mensen die al veilig hebben leren voorklimmen. Het stramien is hetzelfde als bij het topropevallen, maar dit keer in een voorklimsituatie. Begin geblokt bij het laatst ingeklipte setje. Begin dan met klimmen en vallen. Val eerst met het setje bij je buik en klim steeds een stukje hoger. Let ook hier weer op je ademhaling
(uitademen tijdens de val), lichaam (ontspannen), en blik (tijdens de val naar beneden gericht). Probeer ook eens ‘gekke’ valletjes uit, dus niet alleen recht boven de haak, maar ook eens links/rechts. Ook hier geldt weer: als je angstig of moe wordt, of als je aandacht verslapt, is het tijd om te stoppen. Probeer echt te vallen, niet te springen. Door te springen zet je je hard af tegen de wand, waardoor je ook weer hard terugkomt. Vallen doe je door naar
een greep toe te gaan, maar hem niet te pakken. Tip: leg een hand op de wand waar geen greep zit, leg de ander erbij. Je valt dan vanzelf. Alleen door je ervaring met het voorklimmen te vergroten, neemt je vertrouwen in het vallen, in jezelf en in je zekeraar toe. Zo zal je steeds meer in staat zijn je op het klimmen zelf te focussen, in plaats van op het voorklimmen.
HOOGTELIJN 4-2015 |
19
X ULTRA WINTER CS WP WEATHER PROTECTION Climashield™ Waterproof Thinsulate™ 200g insulation
COMFORT Extra light: 560g (size 8.5g UK) Snowshoes compatibility
Athletic look
STABILITY & PROTECTION Advanced Chassis™ Mix Nubuck / PU coated Leather Athletic look
GRIP Winter contagrip rubber compound.
SALOMON.COM
5 tips
OM BETER TE LEREN OMGAAN
MET VOORKLIMANGST
Uit mijn eigen ervaring en de weg naar het overwinnen van mijn voorklimangst kan ik je vijf tips meegeven.
voornamelijk gericht op valervaring creëren, om op die manier veiliger en met meer aandacht te kunnen klimmen. Door te oefenen met vallen, leert je lichaam adequaat te reageren op een val in plaats van te verkrampen, zoals ik gewend ben. Ook kun je met meer valervaring beter inschatten waar je wel en niet veilig kunt vallen. Uiteindelijk zorgt dat ervoor dat je meer aandacht over hebt voor het klimmen zelf, in plaats van bezig te zijn met een mogelijke val tijdens het klimmen. Deze oefening heeft mij enorm geholpen om vertrouwder te worden met voorklimvallen en ik doe hem nog regelmatig.
De drie oefeningen met vallen De valoefening is simpel en bestaat uit drie losse delen: hupsen, topropevallen, en voorklimvallen. Het is belangrijk de oefeningen ook in die volgorde uit te voeren, dat zorgt voor een mooie geleidelijke opbouw. Ilgners credo is: “Meet the student where he is”, dus bouw het rustig op en luister goed naar
jezelf, het moet leuk en aangenaam blijven. Alleen dan krijg je een positieve associatie bij (voorklim)vallen. De drie oefeningen hoeven niet in één sessie te worden gedaan. Ze kunnen zowel in de hal als buiten en in de meeste soorten terrein plaatsvinden. De zekeraar is ook belangrijk: bij elke val dient hij mee te springen met de klimmer, op die manier is de landing zo zacht mogelijk en oefent de zekeraar meteen met voorklimvallen zekeren.
Hoe is het nu? Vier jaar later blijkt dat deze aanpak me ontzettend veel heeft gebracht. Ik klim zelfstandiger en moeilijker voor dan ik ooit heb gedaan, ik val er zelfs af en toe spontaan uit (nog wel met een gilletje), maar bovenal heb ik veel meer plezier in het klimmen gekregen. Daarom zou ik iedereen met voorklimangst willen aanraden om echt iets te gaan doen met die angst; ontspannen kunnen voorklimmen is namelijk zo veel leuker!
Literatuur Voor dit artikel maakte Anne van Leeuwen gebruik van de volgende literatuur: • The rock warriors way: mental training for climbers, Arno Ilgner, uitgegeven door Desiderata Institute, ISBN: 978-0974011219. (De Nederlandse vertaling van het boek kun je voor € 17,95 bestellen via nkbvwebshop.nl.) • Espresso Lessons From The Rock Warrior’s Way, Arno Ilgner, uitgegeven door Desiderata Institute, ISBN: 978-0974011233. • 9 Out of 10 Climbers Make the Same Mistakes, Dave MacLeod, uitgegeven door Rare Breed Productions, ISBN: 978-0956428103. • Vertical Mind: Psychological Approaches for Optimal Rock Climbing, Don McGrath en Jeff Elison, uitgegeven door Sharp End Publishing, ISBN: 978-1892540881.
1
Omarm vallen in je klimroutine
2
Leer onderscheid te maken tussen echt gevaar en denkbeeldige angst
3
Stap samen het proces in
4
Accepteer dat het soms niet gaat
5
Geniet van het klimmen!
Probeer elke keer wanneer je gaat klimmen tenminste één keer te vallen, in toprope of voorklimmend. Doe af en toe (een deel van) de valoefening zoals in dit artikel beschreven.
Klimmen is geen ongevaarlijke sport. Zeker tijdens het voorklimmen, kun je met situaties te maken krijgen waarbij een val grote gevolgen kan hebben. Denk bijvoorbeeld aan de eerste twee of drie haken: een val eindigt dan al snel op de grond. Heb je angst tijdens het voorklimmen, ga dan na of je daadwerkelijk gevaar loopt bij een val (rationele angst), of dat je last hebt van angst die niet rationeel is (denkbeeldige angst). Bevind je je in een situatie waarbij een val serieuze gevolgen kan hebben, maak dan een risico-inschatting: hoe erg is het als ik hier val en hoe groot is de kans daarop? Tenslotte ga je na in hoeverre je bereid bent dat risico te accepteren. Alleen als je het risico accepteert klim je verder, anders maak je de keuze om te keren. Heb je last van denkbeeldige angst, dan betekent dat dat je de grenzen van je comfortzone hebt bereikt. Die comfortzone vergroot je alleen door te oefenen met vallen, liefst meteen in de route waarin je vastloopt.
Als je je klimmaatje niet vertrouwt, moet je niet de grens van je comfortzone opzoeken. Je weet dan niet of degene die je touw vastheeft goed voorklimmersvallen zekert en dat kan gevaarlijk zijn. Vertrouwen in je klimmaatje komt alleen door samen voorklimmersvallen te oefenen. Beide partijen moeten goed geïnformeerd zijn over het belang van dynamisch zekeren. Als jij aan je voorklimangst wilt werken, moet je dus iemand vinden die dat samen met jou wil doen. Een goede zekeraar is een absolute vereiste om een betere voorklimmer te worden.
Soms heb je een terugval, dat is geen probleem en hoort bij het proces. Laat je er niet door afleiden of ontmoedigen en begin weer bij het begin (kleine stapjes).
Doordat ik heel bewust besloot iets aan mijn voorklimangst te doen, merkte ik hoe groot de blokkade was. In de klimhal een voorklimmersval maken waarbij de haak bij mijn buik zat, vond ik al moeilijk. Pas na een aantal keren werd het makkelijker om te vallen en durfde ik steeds hoger boven de haak los te laten. Hoewel het nu veel beter gaat, zijn er nog steeds momenten dat het niet lukt. Ik weet dan dat het bij het proces hoort en probeer me er niet door uit het veld te laten slaan. Soms maak ik meteen bewust een val om die angst uit mijn lijf te krijgen, maar soms is het gewoon genoeg en laat ik het er die dag bij.
HOOGTELIJN 4-2015 |
21
Uitzichtpunten op hoogte
Spa ingzoekers
Foto Simone van Velzen
Foto Mirja Geh
Hoogte ervaar je vooral door de diepte eronder. Omdat niet iedereen naar grote hoogten kan klimmen, zijn er kunstmatig aangelegde uitzichtpunten voor mensen op zoek naar spanning. Zo kan iedereen de opwinding ervaren van de grote diepte. Die spanning wordt opgevoerd door een glazen vloer of een glazen omheining. Kijken in een peilloze diepte, terwijl je ‘maar’ op een glasplaat staat, dat is de sensatie.
Op de top
Stap in de l gte
Het is bijna een gewoon uitzichtpunt, maar het hangt wel negen meter uit de bergwand. Geen glazen vloer of wanden, het is al adembenemend genoeg, zowel vanwege de hoogte (3210 meter) als vanwege het uitzicht over de eeuwige sneeuw en het ijs van de Stubaier Alpen, het Zillertal, de Dolomieten en alles wat ertussen ligt. Vlak onder de top van de Schaufelspitze met de prachtige hoogte van 3333 meter, ligt Top of Tyrol. Toegang is gratis, zowel ’s winters als in de zomer. Wie met een baantje omhoog wil, begint in NeustiftMutterberg, het dalstation op 1750 meter.
Een glazen kamertje van 2,5 bij 2,5 meter dat boven de afgrond bungelt: hoog op de Aiguille du Midi in Chamonix kijk je vanaf 3842 meter ruim een kilometer naar beneden, naar de imposante bergwereld van het Mont Blancmassief. Le pas dans le vide noemen de Fransen het, ofwel de stap in de leegte. De bezoeker die dat wil ervaren, moet wel vilten sloffen aan om krassen op de glazen vloer te voorkomen. De toegangsprijs is verrekend in het kaartje naar de Aiguille du Midi. Wie omhoogloopt moet een kaartje kopen, maar heeft onderweg al genoeg sensatie gehad voor deze betaalde stap in de leegte.
22 |
HOOGTELIJN 4-2015 | TEKST PETER DAALDER
Een d r hoefijzer
Foto Sverre Hjornvik
Foto Oskar Enander
Maar liefst 1200 meter boven de Coloradorivier komt de Grand Canyon Skywalk als een hoefijzer uit de rode bergwand. De zakenman David Jin uit Las Vegas bedacht het uitkijkpunt met glazen bodem en wanden. Hij investeerde 30 miljoen dollar in het project dat het begin moest worden van een veel groter complex met restaurants, een theater en een hotel. Jin onderhandelde daarover met de Hualapai (spreek uit Wal-lah-pie), een indianenstam van 1500 mensen die al ruim 130 jaar in een reservaat bij de Grand Canyon leeft. Na de dood van Jin ontstond er ruzie tussen zijn familie en de leiders van de stam, die na lang touwtrekken via de rechtbank de zeggenschap over het gebied en de Skywalk hebben overgenomen. Het bezoek aan de West Rim van de Grand Canyon, het dichtst bij Las Vegas, is een nogal commerciële onderneming geworden. De toegang is prijzig en het is verboden op het hoefijzer foto’s te nemen. Je kunt wel op de Skywalk een foto van jezelf laten maken, maar daar moet je voor betalen.
H gste hangbrug
Houten skischans
Niet alleen in de zomer maar ook in de winter is de Titlis Cliff Walk open, op 3041 meter hoogte bij het Zwitserse Engelberg. Een stalen brug van 1 meter breed en 100 meter lang hangt 500 meter boven de peilloze afgrond. Het nodigt uit tot superlatieven bij de beheerders: om over de brug te lopen heb je stalen zenuwen nodig, zo stevig als de kabels waarmee deze hoogste hangbrug van Europa in het beton is vastgezet. Bij slecht weer wordt de gratis toegankelijke Cliff Walk afgesloten.
Stegastein is een 31 meter lange steiger van larikshout, 650 meter boven de Auerlandfjord bij Flåm in Noorwegen. Aan het einde van het houten platform staat een glazen plaat waardoor het lijkt alsof je op een skischans staat en zó de diepblauwe fjord in duikt. Wie deze sensatie wil meemaken, hoeft geen entree te betalen.
HOOGTELIJN 4-2015 |
23
De kunst van het omkeren
(Ir)rationele
beslissingen Het is veel klimmers vast wel overkomen: voorafgaand aan of tijdens een beklimming nam je beslissingen waarvan je achteraf spijt had. Denk maar eens aan ongeacclimatiseerd het baantje nemen naar de top van de Aiguille du Midi (‘Het valt wel mee met die hoogteziekte’), met lawinegevaar 3 te steile hellingen afskiën (‘Iedereen doet het’) of een mooie multipitch instappen terwijl er warmte-onweer is voorspeld (‘Warmteonweer komt altijd aan het eind van de middag’). Hoe komt het dat onze overwegingen mogelijk irrationeel zijn, als we eenmaal een doel voor ogen hebben?
24 |
HOOGTELIJN 4-2015 | TEKST ULA KRAUS | FOTO’S ULA KRAUS EN DRIES BRANDSMA
I
n ons dagelijks leven ontbreekt het vaak aan tijd om keuzes goed te overdenken. Bovendien overzien we zelden alle mogelijkheden en consequenties. In de bergen gaat besluitvorming vaak gepaard met nog meer tijdsdruk en onzekerheden. Om toch snel te kunnen handelen, ontwikkelden we in de loop van ons leven denkstrategieën. Deze strategieën kunnen heel behulpzaam zijn wanneer het weer plotseling omslaat of wanneer iemand in een spleet valt, maar ze kunnen ook tot problemen leiden. Dit gebeurt wanneer we ons door onze denkstrategieën laten misleiden. Een psycholoog zal dan stellen dat een cognitieve bias of mentale valkuil je een vertekend beeld geeft van de realiteit. Met andere woorden, je houdt jezelf voor de gek. Je zou denken dat ik als psycholoog minder gevoelig ben voor dit soort mentale valkuilen, maar niets blijkt minder waar…
De weg naar de Watzmann Al maanden verheugen mijn vriend Dries en ik ons op de zomervakantie: begin juli gaan we eindelijk weer naar de Alpen. Maar in de week voor onze vakantie zien de weersvoorspellingen er slecht uit en dreigen onze mooie plannen in het water te vallen. Tot we op de ochtend van vertrek een gunstige voorspelling vinden op twee Duitse weersites. Tot onze verbazing wordt anderhalve dag perfect klimweer voorspeld in Berchtesgaden: precies genoeg tijd voor de Watzmann Oostwand als we nú vertrekken! Voor de buitenstaander wellicht een hysterisch plan. Maar, zoals we later zullen ondervinden, (klimmers)liefde maakt nu eenmaal blind. Duizend kilometer verderop en na middernacht komen we aan op onze bestemming. Als na een korte nacht de wekker afgaat, voelen we ons allesbehalve klaar voor een grote beklimming. Maar we hebben nu eenmaal zo ver gereden dat we besluiten om in elk geval het boottochtje naar St. Bartholomä te maken om te kijken hoe de wand erbij ligt. Een Zustieg per toeristenboot voelt wat onwerkelijk aan, maar langzaam dringt de realiteit van de beklimming tot ons door als de gigantische oostwand in zicht komt. Ik ben onder de indruk: met een klimtechnische waardering van maximaal 3e graad, had ik niet zulke dimensies verwacht. Het is bloedheet, we stappen moe en oververhit de boot af, maar nu we zo dichtbij zijn is omkeren voor ons eigenlijk geen optie meer.
Liefde maakt blind Mist op de Berchtesgadenerweg De Berchtesgadenerweg is een historische route door de 1900 meter hoge oostwand, met veel klauteren in onoverzichtelijk terrein. Zoals voorspeld, blijkt dat de grootste uitdaging ligt in het vinden van de juiste route. Hoewel we hier en daar stukjes moeten terugklimmen, vorderen we snel. Rond vier uur komen we moe maar voldaan aan in het bivak. Het blijkt te zijn ingericht met tien slaapzakken van een sponsor. Onverwacht zullen we een lekkere warme nacht hebben en het uitzicht is prachtig! Morgen nog maar 300 hoogtemeters te gaan. Als we die ochtend de deur van het bivak open doen, wacht ons een vervelende verrassing: het bivak ligt volledig in de mist. We besluiten de wekker een uur later te zetten, maar echt gerust zijn we niet: zou het slechte weer eerder zijn gekomen? Met een langere periode van slecht weer op komst zou dat betekenen dat we hier vast zitten… Een uur later is de mist nog even dicht, maar het is wel al lichter. We besluiten toch maar op pad te gaan. Wachten op beter weer heeft, gezien de voorspellingen, weinig zin. Als we de route niet vinden kunnen we altijd terugklimmen naar het bivak. Het klimmen voelt volledig anders aan dan gisteren. De Watzmann heeft het beklemmende karakter gekregen van een grote onoverzichtelijke Alpenwand, met bijbehorende natte en koude rotsen. We blijken al snel verkeerd te zitten. Dries is gezegend met een (grote) neus voor de juiste route, maar dit vergt wel echt het uiterste van dat talent. Zoeken, terugklimmen en traverseren onder enorme overhangen brengt ons uiteindelijk weer op de route. Dan begint het eindelijk langzaam open te trekken. Opgelucht klimmen we het laatste stuk naar de top. De afdaling is lang, maar gemarkeerd en tegen vijven zijn we terug bij de auto. Het aangekondigde slechte weer is laat in de middag definitief het dal binnengetrokken en we zijn kletsnat geregend. Maar ons hoor je niet, we zijn allang blij dat we beneden zijn! Nu zijn we achteraf uiteraard heel blij dat we een mooie tour hebben gemaakt en dat we weer veilig beneden zijn gekomen, maar ik kan het als psycholoog natuurlijk niet laten om onze besluitvormingsprocessen eens kritisch onder de loep te nemen
Liefde maakt blind Allereerst speelt uiteraard het gegeven dat onze aanvankelijke, goed voorbereide en weldoordachte plannen door het slechte weer niet door konden gaan. Althans, niet op de termijn die we in gedachten hadden. We hebben elk jaar ‘maar’ een paar weken in de Alpen en willen dan zo graag een paar mooie tochten
HOOGTELIJN 4-2015 |
25
MFS®-VAKUUM-SYSTEM
COMFORT OP HET HOOGSTE NIVEAU MFS®-VAKUUM-SYSTEM SPEZIELLE POLSTERSCHÄUME SPECIALE SCHUIMVOERING Weiches geweven Manschettenpolster Zacht, schuimretikuliert bovenaan.
MFS®-VAKUUM-SCHAUM MFS® VACUÜMSCHUIM Exakte und druckfreie Anpassung an jede Fußform Drukverlagend, past zich perfect aan elke voet im Knöchel-, Manschetten und Laschenbereich. Bis aan; hetreichend. gebiedDer rond veter in denin Ballen Fuß de wirdenkels, weich aber enghaakjes umschlossen. en – oogjes, tot aan de bal van de voet. De voet wordt zacht, maar strak omhuld. RETIKULIERTERSCHUIM SCHAUM GEWEVEN bis in den Zehenbereich, garantiert eine perfekte Anzorgt voor een perfecte pasvorm tot aan passung. het gebied rond de tenen.
SPEZIELLE POLSTERSCHÄUME Weiches Manschettenpolster retikuliert
MFS®-VAKUUM-SCHAUM Exakte und druckfreie Anpassung an jede Fußform im Knöchel-, Manschetten und Laschenbereich. Bis in den Ballen reichend. Der Fuß wird weich aber eng umschlossen.
Vakuum Lady Ultra
Vakuum Men Ultra
RETIKULIERTER SCHAUM bis in den Zehenbereich, garantiert eine perfekte Anpassung.
www.meindl.de
mei_Anz_VakuumMen_Hoogte_210x135_MAI14.indd 1
15.05.14 11:01
LA SPORTIVA ® is a trademark of the shoe manufacturing company “La Sportiva S.p.A” located in Italy (TN)
SURROUND EFFECT Core, Synthesis and Primer are the La Sportiva models dedicated to mountain enthusiasts looking for safety, speed and comfort. They adopt the innovative GORE-TEX® SURROUND technology that embraces the whole shoe and guarantees waterproof shoes and 360° breathability. Surround effect, total comfort.
Core GTX® Surround
Synthesis GTX® Surround
Durably waterproof Highly breathable all around
Primer GTX® Surround
www.lasportiva.com • Become a La Sportiva fan @lasportivatwitt
het eigenlijk te heet is om te klimmen. Die factoren moeten het criterium voor je besluit zijn, niet hoe lang je hebt gereden.
De wens is de vader van de gedachte
maken… In de winter wordt er wel gesproken van ‘poederstress’. Wij hadden last van de zomerse variant, ‘klimmeritus’, die ons gevoelig maakte voor het ontstaan van een zogenaamde affect bias. Ons enthousiasme over de mogelijkheid om de Watzmann te beklimmen, beperkte ons objectieve beoordelingsvermogen. Met een korte periode van goed weer hadden we beter een kortere route kunnen uitzoeken. Maar ja, liefde (voor grote Alpentochten) maakt blind.
De wens is de vader van de gedachte De tweede valkuil wordt in vaktaal confirmation bias genoemd: de neiging om op zoek te gaan naar informatie die bij je eigen opvattingen aansluit en informatie die je opvattingen tegenspreekt, te negeren. We hebben de informatie over het goede weer in Berchtesgaden op een tweede website gecontroleerd en vonden daar bevestiging. Het gegeven dat in alle omringende gebieden al eerder slecht weer werd voorspeld, hebben we echter volledig genegeerd. Confirmation bias, oftewel: de wens is de vader van de gedachte.
Wie a zegt, moet ook b zeggen? De derde valkuil die ons parten speelde was het principe van escalation of commitment. Veel onderzoek heeft aangetoond dat we vaak irrationele beslissingen nemen om eerdere keuzes en gedragingen te rechtvaardigen. Nadat we 1000 kilometer hadden gereden voor deze beklimming, leken moe opstaan en hitte geen factoren meer die we moesten wegen in ons besluit om al dan niet op pad te gaan. Terwijl we een tocht midden in onze Alpenvakantie makkelijker een keer afblazen als we ons niet fit voelen of als
Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald Zoals ook dit voorbeeld duidelijk maakt, zorgt tijdsdruk ervoor dat we in de bergsport gevoelig zijn voor mentale valkuilen: we missen een kritische buitenstaander, of de mogelijkheid om nog eens wat extra informatie op te zoeken. Bovendien is er vaak sprake van onzekerheid door snel veranderende omstandigheden. Dit maakt dat we keuzes niet altijd goed kunnen overzien. Bijna iedere bergsporter neemt daarom wel eens een irrationeel besluit. En dat is misschien niet zo erg, want als we altijd puur op rationele grond zouden beslissen, dan kwamen we nergens in de bergen. We kunnen er nu eenmaal moeilijk omheen dat alpinisme op zichzelf een enigszins irrationele tijdsbesteding is. Maar feit is dat, juist door de complexiteit en de weerbarstigheid van de omgeving, slecht doordachte beslissingen fatale gevolgen kunnen hebben. Daarom is het belangrijk om alert te blijven. Hoewel beslissingen vaak onder tijdsdruk moeten worden genomen en er lang niet altijd voldoende informatie beschikbaar is, is het belangrijk dat je je niet onder druk laat zetten. Geef jezelf en je tochtmaatjes tijd om echt stil te staan bij vragen als: ‘kloppen onze argumenten wel?’ en ‘wat zijn onze drijfveren?’. Wees daarbij eerlijk naar jezelf en anderen. Soms is het nu eenmaal beter om een tocht af te blazen, hoe graag je hem ook wilt doen. Het is een bekend gezegde: beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald… Wie staat, ook als hij wel de top heeft gehaald, nog stil te bij de geslaagde en minder geslaagde keuzes voor en tijdens de beklimming? Een mooie top of een gaaf klimverhaal zouden je niet moeten weerhouden kritisch te kijken naar grote en kleine dingen die zijn misgegaan. En ook niet om eerlijk te zijn als je – net als wij – ook een beetje geluk hebt gehad. Zo bouw je zelf-kennis op en lukt het je beter om die handige denkstrategieën op waarde te schatten in plaats van je erdoor te laten verleiden.
Ula Kraus is opgeleid tot psychotherapeut en werkt als psychologiedocent op de opleiding Verpleegkunde aan de Hogeschool van Amsterdam.
Risicomanagement in Alpien te ein Het is lastig om alle factoren die een rol spelen bij een tocht objectief en eenvoudig te analyseren. Daarom ontwikkelde de NKBV de tool ‘3x3 Zomer’, aan de hand waarvan je eenvoudig een veilige tochtenplanning kunt maken. Kijk op nkbv.nl/kenniscentrum en zoek op 3x3 zomer.
Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald
HOOGTELIJN 4-2015 |
27
Besluitvorming en groepsdynamiek
wi elende contacten Voor veel mensen is het aantrekkelijker om met vrienden een huttentocht te lopen, met gelijkgestemden een C1-cursus te doen of met het gezin een driedaagse trekking te maken, dan helemaal alleen op pad te gaan. Naast veiligheid en gezelligheid ervaar je onbewust veel meer voordelen uit groepsactiviteiten. Maar op welke factoren moet je letten om misverstanden in de groep te voorkomen?
E
en van de belangrijkste aspecten die iemand overhalen om deel te nemen aan een groepsactiviteit, is het delen van euforie. Wanneer je een mooie wandeling maakt op de Veluwe, op huttentocht gaat in Tirol, of de top van de Matterhorn wilt beklimmen, gaat er niets boven het direct delen van het mooie uitzicht of spannende avontuur. Social media maken niet voor niets een groot deel uit van ons leven anno 2015. Samen een mooi moment meemaken of een bepaalde angst overwinnen, kan onvergetelijke herinneringen opleveren.
Voorbereiding Beginnend bij de voorbereiding, van materiaal verdelen tot routeplanning, is het een stuk gemakkelijker als je er niet alleen voor staat. Wie draagt het touw? Hoeveel EHBO-setjes gaan er mee? Wie neemt de kaart? Door met elkaar te overleggen wat je aan uitrusting nodig hebt, voorkom je dat je onnodig met materiaal sleept. Hoewel je er misschien nooit echt bij stil staat, neemt ieder groepslid toch een bepaalde verantwoordelijkheid. Want wat is het gevolg als jij zegt: “Ik heb toevallig al een kaart van dat gebied!”, maar vervolgens de kaart niet meeneemt? De een had uit jouw opmerking opgemaakt dat als je de kaart hebt, je die dus meeneemt. Een ander gaat er misschien vanuit dat je ook de leiding neemt tijdens het plannen van de tocht. Een taakverdeling ontstaat automatisch als je met elkaar bespreekt wie wat meeneemt of voorbereidt. Zonder goed te communiceren, kan een misverstand nog voor de start van de tocht voor een verrassende wending zorgen.
Taakverdeling Of het nou gaat om het meenemen van de tent of het voorklimmen in een moeilijke route, iedereen in de groep kan een praktische bijdrage leveren. Het houdt elkaar alert en kan in onveilige situaties de juiste uitkomst bieden. De een weet misschien veel van eerstehulpverlening, de ander kan goed koken en de derde is beresterk. Als de taakverdeling niet in balans is, kan er een onaangename sfeer ontstaan. Voor je het weet heeft iemand het
28 |
gevoel dat hij buitengesloten wordt, een te klein aandeel in de groepsactiviteit levert of wordt gezien als een blok aan het been. Een (on)bewuste taakverdeling kan ervoor zorgen dat iedereen zich op zijn gemak voelt in de groep. Neem de taakverdeling dus mee in de voorbereiding van je reis.
Realiteit Stel, je vrienden vragen je mee op een mini-expeditie naar een onbekend gebergte in Bosnië. Dat klinkt je als muziek in de oren, dus zoek je uren naar informatie, je maakt je uitrusting in orde en start na alle nodige voorbereiding samen aan de vierweekse reis. Met alle informatie in je achterhoofd en de nodige discussies gedurende de voorbereiding heb je bepaalde verwachtingen bij het avontuur. Wat gebeurt er als de realiteit anders uitpakt? Als je die ene bergtop nooit haalt bijvoorbeeld? Of als je vier weken lang in de storm moet kamperen? De sfeer in de groep zal onder druk staan, iedereen ervaart en verwerkt de realiteit tenslotte op zijn eigen manier. Of dat nou is door chagrijnig bij de pakken neer te zitten of juist te lachen om het feit dat alles anders loopt, je hebt hoe dan ook te maken met een emotionele verandering binnen de groep. Acceptatie van deze verandering kan voorkomen dat er een bepaalde wrijving ontstaat tussen de groepsleden.
Verantwoordelijkheid Als je met een berggids op pad gaat, dan draagt hij een groot deel van de verantwoordelijkheid. Je kunt ervan uitgaan dat hij met zijn kennis en ervaring alles in goede banen leidt. Maar wat als je met je familie op pad bent, of met een groep vrienden; wie loopt er dan vooraan in de groep? Wie kun je vertrouwen? En volgt de rest van de groep deze ‘leider’? Wellicht ontstaan er nieuwe discussies als gevolg van het naar voren treden als autoriteit.
HOOGTELIJN 4-2015 | TEKST MIRTE VAN DIJK | ILLUSTRATIE TOON HEZEMANS
Deze verantwoordelijkheid heeft niet alleen betrekking op situaties rond de veiligheid, maar kan ook op het maken van foto’s of het voorbereiden van de route zijn gericht. Zoals eerder aangegeven: bewust of onbewust draagt ieder groepslid een bepaalde verantwoordelijkheid met zich meed. Iets wat voor vertrouwen, duidelijkheid en veiligheid kan zorgen en daarom niet onbelangrijk is voor een aangenaam groepsgevoel.
Verhouding Wie neem je mee als je een weekje gaat klimmen, wandelen of skiën? Soms bestaat de groep uit mensen die elkaar al lange tijd kennen en al op elkaar ingespeeld zijn, een andere keer kom je in een groep terecht waar niet iedereen elkaar kent. Stel je voor dat een ervaren klimmer via een vriend in een groep terechtkomt waarin ook een opgeleide berggids zit. En ze kennen elkaar niet. Hoe gaan zij zich tot elkaar verhouden? Wie neemt welke verantwoordelijkheden? Hoe worden beslissingen gemaakt? Als je de verhoudingen in de groep op elkaar afstemt, zal iedereen zich op zijn gemak voelen.
Besluitvorming Over het proces van besluitvorming zijn talloze theorieën geschreven. Wat is rationeel? Wat zegt mijn gevoel? Wie is het met me eens? In de bergsport kan een bepaald besluit leiden tot leven of dood. Het is daarom niet geheel onbelangrijk met z’n allen aandacht te geven aan het maken van beslissingen. Doorgaan met een graatbeklimming terwijl het onweer op de achtergrond steeds meer nadert, de route over de gletsjer kiezen terwijl je het touw bent vergeten of wel/niet het enige groepslid zijn dat zonder helm off-piste gaat – er zijn talloze momenten waarop je als groep een belangrijk besluit zal moeten nemen. En omdat die momenten niet altijd de makkelijkste zijn, behoren ze tot een van de moeilijkste taken van een groep.
Sociale onzekerheid Het gedrag van een individu kan veranderen als hij in een groep terechtkomt. Zo kan hij plotseling onzeker worden over tal van zaken: is mijn materiaal wel in orde? Wat vinden anderen van mij? Ben ik wel sterk genoeg? Mag ik me met een beslissing bemoeien? Vind ik het wel leuk? Elkaar (beter) leren kennen, neemt veel onzekerheid weg, maar als niet iedereen zich op zijn gemak voelt, kan dat tot aan het einde van de reis voortduren. Bespreek daarom voor vertrek je onzekerheden.
Verrijking Of het uiteindelijk een goede of slechte ervaring is die je hebt opgedaan tijdens een groepsactiviteit, het maakt je sowieso rijker. Je leert hoe anderen problemen aanpakken – ‘Stoppen we bij slecht weer of gaan we door?’ – en je vergroot je zelfbewustzijn of juist je kennis van anderen. Elke situatie verrijkt je inzichten en al die kennis en ervaring neem je bewust en onbewust mee naar je volgende avontuur. Ieder mens is een individu in de groep. De een vindt een een-opeen-situatie prettig, de ander voelt zich juist meer op zijn gemak met anderen om zich heen. Ga je met familie, vrienden of cursisten op pad, dan kom je altijd in situaties terecht, waarin je met een typische groepsdynamiek te maken hebt. En dat levert interessante, emotionele en verrijkende ervaringen op.
Meltdown Naast euforie, kan een groep ook een meltdown ervaren. Als je langere tijd met elkaar in een tent of berghut verblijft, kunnen er momenten zijn waarop een vorm van stress naar boven komt. Je bent bijvoorbeeld moe, het is koud of iemand heeft spierpijn. Elk lid uit de groep ervaart dit soort momenten anders en soms leidt dat tot enige frustratie. Het is daarom handig om te kunnen inschatten welke factoren de sfeer bepalen.
HOOGTELIJN 4-2015 |
29
Je mag gek worden Memoires van een bergsporter met hoogtevrees
Hoogtevrees en bergsport lijken elkaar te bijten. Toch is dat niet het geval. Talloos zijn de voorbeelden van bergsporters die desondanks hun sport beoefenen, soms op ‘hoog’ niveau. Ronald Naar zei hierover in een interview: “Sommige vrienden en collega-klimmers hebben totaal geen hoogtevrees, althans zo lijkt het. Ik echter wel. Ik heb af en toe flinke hoogtevrees in de bergen, maar ook hier in Nederland. Als ik bijvoorbeeld op een balkon sta, denk ik wel eens: is dat hier wel goed gebouwd. Dan durf ik niet eens over de balustrade te kijken. In de bergen heb ik minder angst voor afgronden. Ik heb meer vertrouwen in de natuur.” Hoe zit hoogtevrees in elkaar, hoe kun je ermee leren omgaan of hoe kan het zelfs verdwijnen?
30 |
HOOGTELIJN 4-2015 | TEKST IVAR SCHUTE | FOTO’S MARTIN FICKWEILER
Rogier Koppejan klimt zonder hoogtevrees en in opperste concentratie Telli, E3 6a in het Peak District, Engeland.
HOOGTELIJN 4-2015 |
31
H
oogtevrees moet je hebben om het te begrijpen: een veelvoorkomend voorrecht. Dit voorrecht wordt niet gedeeld: er heerst exclusiviteit op een emotionele storing waarvoor geen begrip bestaat bij iemand die het niet heeft. Die snapt het oprecht niet. Er is toch helemaal geen gevaar? En dat klopt nog ook. Natuurlijk valt deze wat gênante aandoening (dat zíe je aan die gezichten) op eenvoudige wijze rationeel te verklaren. Emotioneel begrip is iets anders; als je dat hebt dan heb je, vrees ik, hoogtevrees.
De rationele uitleg Hoogtevrees is weinig uitzonderlijk: ongeveer 2 tot 5 procent van de bevolking heeft hoogtevrees. Opvallend is dat twee keer meer vrouwen hoogtevrees hebben dan mannen. Hoogtevrees, of acrofobie, wordt een situationele fobie genoemd. En een fobie is een angststoornis waarbij de verhouding zoek is tussen het reële gevaar, en hoe dit wordt ervaren. In andere woorden: iemand die hoogtevrees heeft, weet dat het soms irreëel is, maar heeft er desondanks last van. Soms tot op zo’n hoog niveau dat het ‘t dagelijks functioneren belemmert. (Ooit liet ik een tentamen op de vierde verdieping schieten; het lukte me niet het lokaal te bereiken.)
Een bepalend moment was wat hem op driejarige leeftijd overkwam. Een paar wilde jongens uit de buurt waren uit op rottigheid en gooiden het jongetje op het dak van een vrijstaande garage. Eén hoog was dit voor het kleine ventje met de vrolijke lach alsof er een peilloze diepte om hem gaapte. De lach ging eenzaam over in een huilbui die pas stopte toen zijn moeder hem uit zijn situatie redde.
Oorzaak Over de oorzaak van hoogtevrees is veel gezegd en geschreven. Waar eerst de oorzaak werd gezocht in traumatische gebeurtenissen op jonge leeftijd, neigen de jongste onderzoeken naar een andere, bijna darwinistische verklaring. Simpel gezegd, komt die erop neer dat de angst om te vallen, en daarmee de angst voor hoogtes, een natuurlijk gegeven is, een evolutionaire aanpassing om betere kansen te hebben op overleven. Hoogtevrees is daarmee eerder een instinct dan een associatieve aandoening. Testen met zeer kort na elkaar verschijnende foto’s, afwisselend met normale en ‘bedreigende’ situaties, tonen aan dat in het laatste geval in de hersenen een directe reactie te meten is. Je zou kunnen stellen dat iedereen hoogtevrees heeft, alleen sommigen iets meer dan anderen. Ook wordt verondersteld dat evenwichtsstoornissen hierin een complicerende rol kunnen spelen, met name de relatie tussen beweging en hoogtevrees vormt onderwerp van studie. Van een volledig begrip hoe hoogtevrees precies werkt, is echter nog geen sprake. Wie de literatuur induikt, gaat het al snel duizelen – en dat is niet van de hoogte.
Behandeling Mensen met hoogtevrees ontwikkelen vaak een specifiek gedragspatroon door de situaties te vermijden waarin ze er last van kunnen krijgen. De daarmee gepaard gaande
32 |
HOOGTELIJN 4-2015
schaamte kan complicerend zijn, iets wat ook behandeling van de meer extreme gevallen in de weg staat. Want ja, hoogtevrees is behandelbaar.
Een tekenend moment was zeker daar op die Ierse klif, op een onbetekenend – en daarom zo mooi – eilandje dat luistert naar de naam Great Blasket. Er lag een dorpje dat nog stamde uit de steentijd, waar hippies zeewier verzamelden en cake verkochten. Het pad om het eiland trok hem aan – en hij ging. Het voetpad had een breedte van vijf meter. En twee meter naast dit voetpad dook de klif bijna honderd meter verticaal naar beneden. In de windstilte stond hij stevig op zijn benen, in theorie althans: hij kón niet vallen, dat bewezen de kleine kinderen die zonder de hand van hun ouders langs hem heen holden. Beschamend. Het punt is dat rationaliteit voor hem niet opging. Hij kon zijn zinnen verliezen, ter plekke gek worden. En dan? Weinigen vragen zich dit af, velen snappen hier niets van. Maar hij dacht ook niet dat hij ging vallen, hij dacht dat hij gek zou worden – en springen. Het feitelijke vallen was slechts een afgeleide. En dat is precies waarom hoogtevrees zo beklemmend is.
Gerke Hoekstra in de vijfde touwlengte van les Marches du Temps, 7a, in de Gorges du Verdon, Frankrijk.
Gedragstherapie kun je zien als een glijdende schaal. Aan de ene kant van het spectrum staan behandelingen waarin patiënten op een ‘milde’ en stapsgewijze manier worden geconfronteerd met hun angsten (exposure in vivo). Dit betekent dat de fobie van onderaf wordt afgebroken: leren ontspannen op een kleine hoogte, dan leren ontspannen op een iets grotere hoogte, en zo verder. Met een mooi woord ‘desensitisatie’. Aan de andere kant staan de ronduit agressieve manieren van behandeling, waarbij een directe voortdurende blootstelling aan hoogtevreesopwekkende situaties centraal staat. Op zo’n manier dat de angst wegebt. Ooit van Virtual Reality Exposure Therapy (VRET) gehoord? Daar ligt de toekomst. Het gebruik van VR-technieken kent veel voordelen. Bovendien tonen onderzoeken aan dat het effectiever is dan een ‘real-world exposure’. Je hoeft geen flat te beklimmen, maar zet een bril op en een computerschermpje confronteert je met situaties
op hoogte. De therapeut heeft op deze manier een veel betere controle over de situatie, schaamtevolle situaties worden vermeden en het vertrouwen bij de patiënt blijft beter bewaard. En op die manier geldt ook voor de behandeling van hoogtevrees dat de toekomst digitaal is.
Een louterend moment was de beklimming van de Vlo, een piekje van zo’n twaalf meter, ergens verscholen in de Ardennen in een armzalig dennenbos. Meegenomen door een vriend om te gaan klimmen, en vriendschap verplicht nu eenmaal. Wat hem betrof tot een meter of drie, en dan zo snel mogelijk weer naar beneden. Die drie meter werden er twaalf.
Uit zijn dagboek: “De rots achter me is grijs, een beetje vochtig en bemost maa r toch vooral te hoog naar mijn Wat zou het zijn? Twaalf meter? zin. Op sommige stukken meer. Met aalgerinkel klinkt zacht van beide kanten. Klimmers zijn still e mensen, alleen hun metaal hoo r je. Karabiners en ‘achtjes’ heb ik me laten vertellen. Om over nuts en friends maar te zwijgen. Ik krijg iets in mijn handen dat klimgordel blijkt te zijn, levensre de ddend maar in wezen een vols trekt onontwarbare kluwen van banden die op zeer verschillend e manieren gedragen kan word en, terwijl er maar één manier tot de dood zal leiden. Fijne spor niet t is dit. Ik kijk nog eens om me heen en voel onwillekeurig een gevoel opkomen dat ik erbij hoo r. Je bent een klimmer, je doet dingen die normale mensen niet doen. Je hoeft geen hoogtevrees te hebben om dit niet te doen. Ik sta hier. Ze zien me. Ik ben één van hen. Met een nonchalante uitdrukking bekijk ik de rots also f ik de groengrijze massa keur een goede route of graat uitzoek. en Of hoe dat dan ook mag heten. De schijn ophouden heeft altij binnen mijn vermogens gelegen. d Ik ga dicht tegen de rots staan en zie dat deze behoorlijk glad is op nou juist die plekken waa mijn handen wil plaatsen. Afge r ik klommen heet dat. Ongeveer ter hoogte van mijn linkerheup zit klein gat waar mijn bergschoen een precies in lijkt te passen. Met enig e moeite plaats ik hier mijn voet Met mijn linkerhand voel ik bove . n mijn hoofd. Daar zit een klein e richel die comfortabeler aanv dan in eerste instantie gedacht. oelt Naast mijn linkerhand plaats ik mijn rechterhand. Dat kan net. hijs me omhoog en zie nu van Ik bovenaf dat ik mijn rechtervoet op een klein uitsteeksel kan plaa dat me eerst niet was opgevallen. tsen In één korte vloeiende bewegin g sta ik dwars op het plateautje kan me stevig beet houden. Ik en voel Raymond aan het touw trek ken. De band rond mijn middel strak, de heuplussen snijden in staat mijn dijen. Ik kijk omhoog en zie wat ik al wist: ik klim in een soor kloof die naar boven toe steeds t smaller maar vooral gladder word t. Ik schrik me kapot. Wat doe ik hier? Ik ben hartstikke gek gew orden. Ik hoef toch niet op die jongens daarginds te lijken? Wat dit nu? De hoogtevrees welt in is golven op. De ogen zijn al lang gesloten. Ik voel het zweet kom tol in mijn hoofd. Ik praat en praa en en t en begin te tellen. Hoogtevrees is angst verpakt in tijd en ruim Denk aan straks, denk aan een te. grasveldje. Of denk misschien maar helemaal niet. Een klein aan mijn middel doet me omhoog rukje kijken, half wanhopig, met beid e handen krampachtig aan de geklemd. Ik kijk in het rustige gezi rots cht van Raymond, misschien maa r drie meter van me vandaan. Ik haal adem en beweeg in één keer mijn rechtervoet naar omh oog en draai mijn lichaam. Net mijn voorhoofd zit een vrijwel vlak boven ke, maar toch iets in de goede richting oplopende richel waar snel mijn linkerhand plaats om ik daarna snel mijn rechterhand erna ast te plaatsen. Ik sta nu volledig zijwaarts naar de rots gekeerd. Ik besef dat ik me moet opdrukk en op mijn armen om uit deze te komen. Een uitstekend rotsblok positie dat ik achter me voel, biedt de oplossing. Ik druk me uit op mijn armen, de voeten komen vrijwel verkrampt los van de rotsen. Nau welijks in evenwicht plaats ik mijn voeten precies daar waar mijn handen staan. Zo blijf ik even staa n voordat ik me opricht. Ik heb Vlo beklommen.” de
Jilske Hupkes beklimt de zesde touwlengte van Unsola-Reniu, 6c+ in Montserrat, Spanje.
Later zitten we met bier voor ons aan een houten tafel. Ik ben tota al uitgelaten en kijk naar de jong mensen om mij heen alsof die e aan mijn gezicht kunnen zien wat ik allemaal heb gepresteerd. Ik het niet geloven. Na de beklimm kan ing heeft Raymond me overgeh aald te gaan abseilen. Het woo alleen al. Ab-seilen. Ik hou niet rd van ab en ook niet van seilen. Een totaal krankzinnige beweging met je rug naar het dal naar ben om eden te gaan. Daar is niets natu urlijks aan. Weer deed ik wat niet mogelijk was. En nog steeds nauw elijks mogelijk is. Wat is hier geb eurd? Hangend aan het touw viel ik langzaam achterover. Het touw ging draaien, ik ging draa ien. Ik hoorde Raymond zeggen mijn voeten hoger tegen de rots te plaatsen. In nood deed ik dit en het werkte. Snel liet ik het touw door mijn handen lopen. Ik seild e ab. Voor ik het besefte stond ik op de grond, met een gigantis grijns op mijn gezicht. Er is maa che r één verklaring hoe dit mogelijk was. Het is die gordel en dat touw Dat maakt dat je je kunt permitter . en gek te worden, de klif af te spri ngen. Je hangt nog in een tuigje en bent gered van de gekte – omd at het mag; je mag gek worden.
HOOGTELIJN 4-2015 |
33
LOVE NATURE
love performance
VAUDE sponsor van het NKBV Mountainbike programma
Moab Women 14
Milieuvriendelijke trailexpert. Deze volledig uitgeruste damesrugzak draagt comfortabel en stabiel dankzij ergonomisch gevormde heup- en schouderbanden. Het rugpand dankt zijn stabiliteit aan het Venttex systeem waarbij de rugzak veel contact met de rug heeft. vaude.com
29.07.2015 10:58:19
S15_BS_AM_NL_Hoogtelijn_210x135+3_Moab Wo 14.indd 1
info@hanwag.nl | www.hanwag.nl
medisch ^^^ medisch ^^^ medisch ^^^ medisch ^^^ medisch sche de Medi geschreven door mail Deze rubriek isde NKBV. Vragen? Stuur een Commissie van kbv.nl of kijk op nkbv.nl/ naar medisch@n onder het kopje Medisch. kenniscentrum
Cognitie en zuurstofgebrek
ONS BREIN OP H GTE Tussenzekeringen plaatsen, zekeringsknopen leggen, balans houden op die dunne richel en last but not least: omkeren of doorgaan? Bergsport doet een groot beroep op ons brein.
F
actoren zoals vermoeidheid, slaapgebrek, onderkoeling en persoonlijkheid beïnvloeden onze cognitie en kunnen de kans op ongelukken verhogen. Een andere belangrijke factor is zuurstof. Door de verlaagde atmosferische druk op hoogte kan er zuurstofgebrek in de hersenen ontstaan, iets waar de hersenen zeer gevoelig voor zijn.
Effecten van zuurstofgebrek De effecten van zuurstofgebrek werden al beschreven door de eerste ballonvaarders (Tissandier, 1875): “(...) bij het bereiken van 7500 meter voelt men zich verdoofd; er is geen sprake van lijden, integendeel, men voelt zich van binnen gelukkig en onverschillig.” Mensen hebben vaak niet door dat de hoogte hun cognitie beïnvloedt. De ernst van de cognitieve achteruitgang is afhankelijk van de hoogte, de snelheid van stijging en de duur van het zuurstofgebrek. Sommige studies laten zien dat er al op een hoogte van ongeveer 2000 meter (milde) problemen zijn met het aanleren van
Wat is cognitie? Onder cognitie vallen alle processen die zijn betrokken bij het verwerven en verwerken van informatie in de hersenen.
complexe taken. Over het algemeen wordt aangenomen dat er op hoogtes boven de 4500 meter relevante achteruitgang ontstaat. Er zijn dan veranderingen in concentratie, (werk)geheugen, coördinatie en stemming. Op extreme hoogtes (hoger dan 6000 meter) kan er zelfs sprake zijn van hallucinaties (een derde van de klimmers op 7500 meter of hoger ervaart dit) en uitval van andere hersenfuncties. Deze veranderingen kunnen blijvend zijn. Ook MRI-scans laten hersenafwijkingen zien bij teruggekeerde klimmers die zonder zuurstof boven de 7000 meter kwamen.
Hyperventilatie De precieze mechanismen waardoor cognitieve beperkingen op hoogte
ontstaan, zijn onbekend. Mensen reageren op zuurstofgebrek door meer adem te halen: ze hyperventileren. Hiermee proberen ze de zuurstofhoeveelheid in het bloed te handhaven. Paradoxaal genoeg, lijkt er bij mensen die sterker hyperventileren als reactie op het zuurstofgebrek, eerder sprake van cognitieve beperkingen. De gedachte is dat hyperventileren zorgt voor een lager koolstofdioxidegehalte in het bloed en dat lage koolstofdioxidegehalte leidt weer tot vernauwing van de hersenbloedvaten. Hierdoor neemt de doorbloeding van de hersenen af waardoor er alsnog zuurstofgebrek zou ontstaan. De balans tussen het zuurstof- en koolstofdioxidegehalte van het bloed is dus belangrijk voor de doorbloeding van de hersenen.
E ecten gefilmd In het filmpje op youtube.com/watch?v=WTNX6mr753w kun je zien wat plotselinge blootstelling aan gesimuleerde extreme hoogte met de hersenen doet. De video werd opgenomen in het Centrum voor Mens en Luchtvaart te Soesterberg.
TEKST RONALD AKKERMAN | ILLUSTRATIE TOON HEZEMANS | HOOGTELIJN 4-2015 |
35
In de bergmodus naar kantoor Leren van de ongerepte natuur
“Een bergvakantie is meer dan mooie foto’s maken of een top bereiken. De omgeving en de activiteiten die je er onderneemt, maken je niet alleen motorisch scherper en fysiek sterker, maar trainen ook onbewust andere vaardigheden, zoals het omgaan met emoties en onzekerheden. Zo ontdek je elke keer weer nieuwe kwaliteiten van jezelf en kom je als een rijker mens terug.” Aan het woord is Olivier Bello, die onderzoekt wat de bergen doen met onze persoonlijkheid.
36 |
HOOGTELIJN 4-2015 | TEKST OLIVIER BELLO EN FEMKE WELVAART | ILLUSTRATIES SAMIVEL, PRINCE DES HAUTEURS, JP. COUTAZ
J
e kent het knagende gevoel vast wel: je bent onderweg in de bergen terwijl er een dikke mist optrekt. Je sjort je rugzak nog eens recht en denkt aan de warme berghut die je vanmorgen achter je liet. Dan de twijfel of je nog wel op de goede weg loopt, je voelt de paniek opkomen. Je dwingt jezelf om tot rust te komen, maakt ruimte voor je intuïtie en je kennis van oriëntatie, je gebruikt je boerenverstand. Plotseling vind je de markering, herken je de bocht, dat bruggetje. En dan het gevoel van overwinning, de opluchting en het immense plezier dat het je is gelukt. Dat je de situatie het hoofd bood, ondanks de benauwde situatie. “Achteraf is het een mooi verhaal voor thuis”, stelt Bello. “Maar het is meer: het zijn ervaringen die doorwerken in je werkdag, bijvoorbeeld bij een project dat je leidt, of bij iets wat misloopt, dan groter wordt, afstevent op een rampscenario en paniek die je bij de keel grijpt. Ook hier kun je diezelfde nuchterheid uit de bergen gebruiken; luister naar je intuïtie, gebruik je boerenverstand, blijf rustig nadenken, afwegen, en zoek met een koel hoofd de juiste oplossing.”
voor en handel je op grond van je persoonlijkheid en je eigen beperkingen, en aan de andere kant houd je rekening met de mensen om je heen en moet je omgaan met hun onzekerheden.
Meer plezier en profijt “Waar het mij om gaat, is het volgende”, stelt Bello. “Terwijl we in de bergen zijn en onze passie uitoefenen, zijn we feitelijk bezig allerlei problemen op te lossen, we hebben emoties te verwerken en moeten keuzes maken. We leren onszelf kennen en ervaren de gevolgen van groepsdynamica. Onbewust ontwikkelen we zo een heel scala aan persoonlijke vaardigheden en staan we er niet bij stil dat deze competenties van onschatbare waarde zijn in ons dagelijks leven. Werk jij bijvoorbeeld in de bergen met dezelfde toewijding aan je persoonlijke ontwikkeling als aan die nieuwe knopen, dat lastige richeltje of die mooie foto’s? Sinds ik heel bewust ben gaan ervaren wat de bergen mij naast hun pure schoonheid bieden, haal ik nog meer plezier en profijt uit mijn bergvakanties.”
Meer dan ontspanning Bergsport leert je ‘spelenderwijs’ hoe je kunt omgaan met risico’s en onzekerheden. De ervaringen die je opdeed tijdens een actieve vakantie in de bergen, werken door bij het omgaan met onzekerheden in je dagelijks leven, zoals een baan die op de tocht staat of de druk op je schouders van de haastige maatschappij. “Tijdens je activiteiten in de ongerepte natuur krijg je te maken met dilemma’s; keuzes die vaak je gevoel van veiligheid raken. Dat doet iets met je psyche en je persoonlijke ontwikkeling. Zodra je je bewust wordt van wat de natuur je brengt – meer dan ontspanning alleen – ontdek je een nieuwe dimensie van de bergsport. En deze verdieping, deze ‘bergmodus’, neem je mee in de rest van je leven.”
Wat neem jij mee uit de bergen? In dit artikel stelt Olivier Bello dat de bergen een grenzeloze speeltuin bieden voor persoonlijke ontwikkeling. Maar in zijn zoektocht naar de gevolgen van activiteiten in de ongerepte natuur op ons dagelijks handelen, is nog veel te ontdekken. Heb jij dingen geleerd in de bergen die doorwerken in je werk of gezinsleven en wil je met hem meedenken om die verschillende competenties te definiëren? Stuur dan een mail naar hoogtelijn@nkbv.nl.
Emoties en onzekerheden Bello probeert erachter te komen welke vaardigheden die je opdoet in de bergen, toepasbaar zijn in het dagelijkse leven. “Denk aan competenties zoals het omgaan met emoties en onzekerheden, maar ook aan bepaalde attitudes, je ego aan de kant kunnen zetten ten bate van je teamgenoten bijvoorbeeld. Of durven omkeren in plaats van koste wat het kost die top te bereiken.” Wat brengt een bergsportvakantie je meer dan de clichés dat je het fijn vindt in de bergen, of dat het er mooi of uitdagend is? Bello: “Zodra het je lukt om de vaak onzichtbare meerwaarde van bergervaringen expliciet te maken, wanneer je je fysieke, mentale en emotionele vaardigheden beter hebt leren kennen, zal je merken dat je ook in het dagelijks leven meer plezier krijgt in het omgaan met onzekerheden en ze leert accepteren.”
Twee spiegels Volgens Bello biedt de ongerepte natuur een grenzeloos onderzoeksgebied om te kijken naar levensprocessen. “In de bergen raak je aan de fundamenten van het mens zijn. Deze interactie tussen de grillige natuur en het ontdekken van je eigen grenzen daarin, biedt een geweldige spiegel. Of eigenlijk zijn er twee spiegels: de intrinsieke spiegel, waarbij je naar jezelf kijkt en je afvraagt wat de onzekere situatie over jezelf zegt, en een extrinsieke spiegel, waarbij je te maken krijgt met andermans onzekerheden of met teamgenoten die anders dan jij reageren.” Aan de ene kant kijk je dus naar binnen, houd je jezelf een spiegel
HOOGTELIJN 4-2015 |
37
De klimwand als therapeutisch middel
Onmacht en verantwoordelijkheid In de Mesdagkliniek in Groningen leren TBS-patiënten omgaan met angst, stress, verantwoordelijkheid en vertrouwen. Op een klimwand.
D
e omgeving voelt herkenbaar: een blauwe linoleumvloer, houten banken langs de muren, een basketbalnet boven de deur. Ook het klimwandje is herkenbaar: rode, paarse en gele grepen, platen beschilderd met zandkorreltjesverf. Zelfs het geluid is herkenbaar: het gerammel van achtjes en karabiners aan een klimgordel klinkt overal hetzelfde. Verder is alles anders. Negen stevige, afgesloten deuren, voor een deel op afstand bediend, scheiden je van de buitenwereld. Camera’s houden elke stap die je zet in de gaten. Dit is de klimwand van het Forensisch Psychiatrisch Centrum Dr. S. van Mesdag – in de volksmond beter bekend als de Mesdagkliniek. Klimmen is hier therapie.
Bewegen “Als ik met jou praat, kun je een uitgebreid verhaal ophangen. Zodra we gaan bewegen, kun je je niet meer verstoppen achter woorden”, zegt psychomotorisch therapeut Frank Everink. “De manier waarop je omgaat met de buitenwereld, de manier waarop je omgaat met problemen en uitdagingen, wordt tijdens het bewegen heel concreet”, legt hij uit. Het klimwandje in de kliniek was Everinks idee: “Een jaar of vijftien, zestien geleden klom ik hier in Groningen in klimhal Bjoeks. Ik was nogal stoer aan mijn eerste routes begonnen, daardoor kwam ik halverwege flink in de problemen. Hoe kom je in zo’n situatie terecht en – daar gaat het uiteindelijk om – hoe los je het op? Toen dacht ik ineens: hé, als ik dit soort dingen tegenkom, dan hebben andere mensen dat ook. Hier kunnen we iets mee.”
Aanknopingspunten Everink geeft een voorbeeld van een simpele opdracht: “Iemand komt hier en ik zeg: ‘Kies maar een moeilijkheidsgraad.’ Voor iemand die regelmatig naar de klimhal gaat, lijkt dat een simpele vraag, maar voor een patiënt met een
38 |
persoonlijkheidsstoornis blijkt dat vaak heel lastig.” De keus die een patiënt maakt, maar ook de manier waarop hij kiest, geven Everink als therapeut vaak al voldoende aanknopingspunten om verder te praten. Hij pakt twee klimgordels uit een kist: “Ook een mooi voorbeeld. Geef maar eens een gordel aan iemand die nog nooit geklommen heeft. Grote kans dat hij in de knoop raakt. Hoe ga je daarmee om? Vraag je hulp of blijf je het zelf proberen? Het lijkt heel simpel, maar het zegt iets over hoe je in elkaar zit.”
Onmacht Klimmen wordt vaak ingezet in de zogeheten observatie, de diagnostische fase als iemand net binnenkomt in de kliniek. “Het is voor een patiënt vaak een hele heftige ervaring. Mensen die hier komen, hebben vaak moeite om te gaan met angst, stress, vertrouwen, verantwoordelijkheid.” Everink legt uit dat onmacht een onderwerp is dat in de voorgeschiedenis van veel patiënten in de TBS een rol speelt. Dat wordt in het delict omgedraaid – dan grijpt een patiënt juist macht of controle. “Bij het klimmen leer je mensen hun eigen onmacht te verdragen. Je leert dat er een heleboel dingen zijn waarover je geen controle hebt: over jezelf, je eigen kracht en de manier waarop je problemen oplost, of over externe factoren. Je moet vertrouwen in je zekeraar.”
Vertrouwen Everink vertelt dat hij de rollen ook omdraait: hij klimt dan, terwijl de patiënt zekert. “Dat kan voor mensen heel emotioneel, heel ingrijpend zijn. Het is voor de meeste patiënten een totaal nieuwe ervaring dat iemand ze zo veel vertrouwen en verantwoordelijkheid geeft.” Voor een buitenstaander lijkt het op het eerste gezicht vrij roekeloos om je op een klimmuur te laten zekeren door een veroordeelde TBS-patiënt, maar Everink benadrukt dat het geen blinde, ondoordachte actie is. “Bedenk wel dat ik niet zomaar aan het klimmen ben. Ik ben aan het werk als therapeut. Bij elke stap voel ik wat er gebeurt: maakt hij contact, voelt hij me, is het daadwerkelijk verantwoord. Bedenk je ook dat dit niet een sportwandje is. Het is een therapeutisch middel. Wij vragen patiënten die hier komen, te veranderen. We moeten mensen voorbereiden op een veilige terugkeer in de maatschappij. Dat kan alleen als je ze ook verantwoordelijkheid durft te geven.”
HOOGTELIJN 4-2015 | TEKST ERNST ARBOUW | FOTO LAURENS AAIJ
Speciaal voor NKBV-leden
OP ALLES
VOORBEREID Met de grote temperatuurverschillen die het najaar met zich meebrengt, is een breed inzetbare uitrusting een must. Laat je daarom bij Bever adviseren over de laatste high-end kleding en materialen. je naam, adres, telefoonnummer en eventueel je Bever Cardnummer. Zodra de NKBV-korting aan je Bever Card is gekoppeld, ontvang je een bevestiging en kun je ook online gebruikmaken van 10% korting in de webshop van bever.nl.*
Als NKBV-lid krijg je op vertoon van je ledenpas 10% korting in de winkels van Bever. Shop je liever online, stuur dan eerst een kopie of foto van je NKBV-ledenpas naar klantenservice@bever.nl. Vermeld in de mail
WARME TUSSENLAAG
De Rab Continuum Pull-On is de perfecte mix van lichtgewicht stoffen zoals Pertex Quantum® GL en Europees ganzendons dat hydrofoob is gemaakt. Bij (gematigde) koude omstandigheden werkt de jas als een fijne buitenlaag. Of gebruik hem onder een waterdicht jack als isolerende tussenlaag. Hydrofoob dons is veel minder gevoelig voor vocht, waardoor het veel langer zijn volume en dus warmte behoudt. + Materiaal: Pertex Quantum® GL + Vulling: 850 fill Europees ganzendons + Gewicht: 230 gram + Lichtgewicht 2/3 hoofdrits + Elastische manchetten + Gevoerde tochtslurf aan de binnenzijde + Kinbescherming
prijs
€ 239,95
NKBV-leden betalen
€ 215,95
VEERKRACHT EN COMFORT Door gebruik te maken van het lichtste, meest comprimeerbare schuim dat je kunt vinden, heeft de zelfopblaasbare Therm-a-Rest Evolite Large ongekende veerkracht en comfort. + Afmetingen verpakking: 28 x 14 cm + Isolatie (R-waarde): 2.1 + Gewicht: 650 gram + LxBxD: 196x63x5 cm + Buitenstof: 30d Mini Hex Poly / 30d Mini Hex Poly
Prijs
€139,95
NKBV-leden betalen
€ 118,95
* Kijk voor de voorwaarden op bever.nl/nkbv.
HOOGTELIJN 4-2015 |
39
40 |
HOOGTELIJN 4-2015 | TEKST ERNST ARBOUW | FOTO’S LAURENS AAIJ
‘Nu zat ik zelf midden in de rampsituatie’ Anne Brants, expeditiearts op Everest
De Nijmeegse expeditiearts Anne Brants was aan het werk in het basiskamp van Mount Everest toen Nepal werd getroffen door de zwaarste aardbeving in tachtig jaar. Na de beving kwam een lawine die door het hart van het kamp raasde. “Iedereen in het centrum van het kamp is gewond geraakt of omgekomen.”
“I
neens begon de grond te schudden. Iemand die naast me zat, zei nog: ‘Oh, een aardbeving. Dit is Nepal, kan gebeuren’, maar toen zagen we ineens een muur van sneeuw en ijs op ons afkomen.” Expeditiearts Anne Brants (31) was aan het werk in het basiskamp aan de zuidkant van Mount Everest toen op 25 april 2015 Nepal werd getroffen door de zwaarste aardbeving in tachtig jaar. Ruim negenduizend mensen kwamen om het leven, duizenden huizen, scholen en tempels raakten beschadigd of werden met de grond gelijk gemaakt, hele dorpen werden weggevaagd. Op de hellingen boven het basiskamp maakte de beving een lawine los die door het hart van het kamp raasde. Negentien mensen kwamen om het leven; veertien Nepalezen, vijf buitenlandse klimmers. “Hoe moet ik het omschrijven? Het is een bulderend geluid dat héél snel op je afkomt. Het enige wat je nog kunt doen, is naar de grond duiken. Hopen dat het snel voorbij is. Het duurde eindeloos. Minutenlang voor m’n gevoel, maar achteraf denk ik dat het in dertig tellen voorbij was.” Brants is inmiddels alweer een paar weken terug uit Nepal en als ze vertelt, lijkt Mount Everest ver weg. Haar verhaal is feitelijk en gestructureerd:
wat is er gebeurd, wat heeft ze gezien, wie deed wat. “Het is allemaal heel heftig geweest, maar zodra ik hier mijn straat inreed, zodra ik m’n huis zag, dacht ik: ik ben weer thuis. Je bent in een keer terug in je normale routine, je ziet je vrienden, je doet dagelijkse dingen; dan is Nepal ineens heel ver weg.”
Omvang van de ramp In de eerste momenten na de lawine hadden Brants en de mensen in haar omgeving geen idee van de omvang van de ramp. Het basiskamp van Mount Everest strekt zich uit over een afstand van ruim een kilometer en op de dag van de aardbeving was het slecht weer. Vanuit haar positie was het grootste deel van het kamp niet te zien door laaghangende bewolking en sneeuw. “We hebben iedereen van onze expeditie bij elkaar gebracht in een grote tent en daarna zijn we de rotzooi gaan opruimen. De tent met onze communicatieapparatuur en al onze medische spullen was omvergeblazen door de enorme drukgolf, dus we zijn gaan graven naar laptops en radio’s.” Pas op het moment dat er iemand uit het naburige Noorse kamp kwam, werd duidelijk dat er meer aan de hand was dan een paar omgeblazen tenten en een dikke laag
HOOGTELIJN 4-2015 |
41
hienveld 1-2 fc.adv 27.3.2003 14.33 B&R Pagina 1
ZWAAR BEPAKT
WIJ Wij VERZETTEN verzetten BERGEN bergen VOOR u U voor
ď‚ľPatitucciPhoto
LICHT BELAST
ist in SpecialSpecialist ineringen k e z r e v t r o rgsp bebergsportverzekeringen W.A. HIENFELD B.V.
W.A. Hienfeld b.v.
Postbus 75133
SERIE AIRCONTACT Het Deuter Aircontact draagsysteem zorgt voor een optimale gewichtsverdeling op de rug waardoor de bepakking lichter en comfortabeler aanvoelt. AIRCONTACT 50 +10 SL
1070 AC Amsterdam
Postbus 75133, 1070 AC Amsterdam T 0031 (0)20 - 5 469 469 Telefoon 0031(0)20 - 5 469 469 F 0031 (0)20 - 6 427 701 Telefax 0031(0)20 - 6 427 701 E info@hienfeld.nl
info@hienfeld.nl
Voor informatie: Koninklijke NKBV te Woerden
Voor informatie: Koninklijke NKBV te Woerden.
www.deuter.nl
‘Uiteindelijk slaap je natuurlijk niet, bij elk geluidje zit je rechtop’ poedersneeuw. “Hij zei: ‘Alles is weg. M’n hele kamp is weg.’ Direct daarna kwam via de radio een oproep aan alle artsen om naar de Everest ER, de centrale kliniek, te komen.” Nog voor ze de kliniek bereikte, vond Brants het eerste slachtoffer, een ernstig gewonde vrouw die langs het pad door het kamp lag. “Daar schrok ik wel even van. Dat is ook direct de moeilijkste casus die ik ben tegengekomen. Zonder te veel details over het slachtoffer te geven: zij was bezig dood te gaan. Ze had zulk ernstig letsel dat ik niks meer voor haar kon doen.” Andere klimmers hadden de vrouw inmiddels op een matje gelegd. “Ze had nog twee slaapzakken over zich heen en ze had een paar handschoenen gekregen. Ik heb haar zuurstof gegeven en ik heb geprobeerd contact te maken, met haar te praten om haar gerust te stellen en eh… Om te zeggen: ‘Wij zijn bij je, we gaan voor je zorgen. Je bent niet alleen.’ Het leek wel alsof ze me aankeek, maar of ze me ook begreep, weet ik niet.” “Ik had geen stethoscoop, geen medicijnen, geen spullen, niks. Dat lag allemaal in de tent die was weggeblazen. Je staat daar en eigenlijk ben je machteloos. Dat vond ik heel moeilijk te verkroppen. Misschien ook wel omdat ik me zo goed kon identificeren met het slachtoffer. Ik had daar zelf kunnen liggen.” Terwijl Brants zich ontfermde over het eerste slachtoffer, werd de impact van de ramp snel duidelijk. “De lawine was door het hart van het kamp geraasd. Alle mensen die in het rampgebied waren, iedereen in het centrum van het kamp, is gewond geraakt of omgekomen. De sherpa’s, de staf, de koks. Terwijl ik met die eerste gewonde bezig was, hoorde ik via de radio dat ook de Everest ER, die in het midden van het kamp stond, half was weggevaagd.”
Noodhospitaal Met een groepje gewonden van een Nieuw-Zeelandse expeditie – sherpa’s en klimmers – ging Brants terug naar waar ze vandaan was gekomen, de rand van het kamp. Daar maakte ze met andere artsen een geïmproviseerd noodhospitaal in een grote Amerikaanse tent. “We zijn begonnen met triage. Prioriteiten stellen. Wie heeft als eerste hulp nodig, wie kan wachten, wat is er aan de hand, wie heeft welke behandeling nodig. Er waren inmiddels tientallen slachtoffers onze kant op gebracht.” Met collega-artsen uit de Everest ER ontfermde Brants zich over de ernstig gewonden. Minder zware gevallen – Brants noemt het walking wounded – werden doorgestuurd naar artsen in een
naburige post. “Zo zijn we de hele middag bezig geweest. In die eerste post hebben we 25 mensen opgevangen. Later weken we uit naar een andere post waar we nog eens 23 mensen hebben behandeld. Van de walking wounded heb ik geen goed beeld, maar ik denk dat er in totaal ongeveer zestig gewonden waren.” Om negen uur ’s avonds, toen voor de artsen de nachtdienst begon, ging Brants terug naar haar haar eigen kamp. “Uiteindelijk slaap je natuurlijk niet. Je ligt niet relaxed. Je houdt al je kleren aan, bij elk geluidje zit je rechtop. Iemand schudt even de sneeuw van zijn tent en je denkt meteen: oh god, dat is een lawine.”
Droom “Werken als arts op Mount Everest was altijd een droom”, zegt Brants. Tijdens haar opleiding tot spoedeisende hulp arts volgde ze verschillende cursussen op het gebied van expeditie- en wildernisgeneeskunde. Na een aantal expedities in onder meer arctisch Noorwegen, Afrika en Oman en een seizoen op Antarctica – inclusief bezoek aan de Zuidpool – kreeg ze in het voorjaar van 2014 de kans om als arts mee te gaan naar de hoogste berg ter wereld.
HOOGTELIJN 4-2015 |
43
gebeuren op die berg. Het is een gevaarlijke berg en de ijsval is het gevaarlijkste stuk.”
Wie is… Anne Brants Anne Brants (1984) combineerde tijdens haar studie haar passie voor reizen met een opleiding tot spoedeisende hulp arts. In 2010 volgde ze een cursus ‘Expedition medicine’ in Groot-Brittannië. Dat inspireerde haar om met vier collega’s de organisatie Outdoor Medicine op te richten, een stichting die als doel heeft het bevorderen van best medical practice in extreme omstandigheden. Op dit moment combineert ze een baan op de spoedeisende hulp van het Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis in Nijmegen met expedities overal ter wereld. 2002 2006 2008 2009 2010 2010 2011 2011 2012 2012 2012 2013 2013 2014 2014 2015 2015
Studie geneeskunde Nijmegen Wetenschappelijk onderzoek Zuid-Afrika Coschap Dr. Horacio E. Oduber Hospitaal Aruba Artsexamen behaald Expedition Medicine Course, Engeland Fellowship of the Academy of Wilderness Medicine (FAWM) Desert Medicine Course, Namibië Advanced Wilderness Life Support, USA Polar Medicine Course, Noorwegen Expeditiearts Arctic Odyssey, Noorwegen Spoedeisende hulp arts KNMG Expeditiearts Kilimanjaro Summit Challenge Expeditiearts Antarctica Expeditiearts Empty Quarter, Oman Expeditiearts Mount Everest, Nepal Diploma in Mountain Medicine, Oostenrijk Expeditiearts Mount Everest, Nepal
Tijdens haar eerste jaar op Everest verongelukten zestien sherpa’s bij een lawine in de ijsval, op weg naar Kamp 1. Het was op dat moment het grootste ongeluk in de geschiedenis van de berg. Dit jaar kwamen nog eens negentien mensen om het leven. Twee seizoenen op Mount Everest, twee
Hij zei: ‘Alles is weg, m’n hele kamp is weg’ grote rampen. “Het ongeluk van vorig jaar stond voor mijn gevoel verder van me af. Nu zat ik er middenin. Ik zat in die lawine. Dat maakt het helemaal anders. Het ongeluk van vorig jaar was een situatie waarmee ik min of meer rekening had gehouden, al had ik nooit verwacht dat het zo grootschalig zou zijn. Er kan altijd iets
44 |
HOOGTELIJN 4-2015
“Op het moment dat er een ramp gebeurt, werkt iedereen in het basiskamp ineens heel goed samen. Alles komt bij elkaar, iedereen heeft één doel en daar gaan ze voor. Iedereen helpt mee. Eén groep ging op zoek naar slachtoffers, een andere groep is lichamen gaan bergen. Allemaal gewone mensen. Klimmers en toeristen die daar waren om een berg te beklimmen en uiteindelijk dat doen. Zorgen dat lichamen in tarps gewikkeld worden, dat ze ergens bij elkaar worden gelegd.”
Toch helikopters In de loop van de eerste dag drong de omvang van de aardbeving stukje bij beetje door tot het kamp. Dat het epicentrum bij Kathmandu lag, dat er gebouwen waren ingestort, dat er tientallen doden waren. “Een dag later hoorden we dat er misschien wel honderden doden waren, dat Kathmandu in puin lag. Het verhaal werd elke dag iets erger.” Door het slechte weer en vooral door de enorme schade en chaos in de rest van het land, leek in eerste instantie dat het dagen zou duren voor de eerste gewonden uit het basecamp konden worden geëvacueerd. “De ochtend na de ramp zaten we met het medisch team te brainstormen toen we ineens toch een helikopter hoorden. Volkomen onverwacht, maar heel erg welkom. Onze expeditieleider, Russel Brice, zat op dat moment nog in Kathmandu. Later begreep ik dat hij flink heeft aangedrongen om helikopters onze kant op te sturen. We hebben meteen mensen opgetrommeld om ernstig zieke patiënten naar de heli te brengen.” In totaal werden die ochtend vijftig gewonden geëvacueerd – drie slachtoffers per helikopter. “Elke keer als die heli de vallei in vloog, hoorde je even dat lawaai. Eerst schrik je: oh jee, weer een lawine. Dan pas hoor je dat het een helikopter is.” “Je staat heus niet permanent in de paniekstand, maar geluiden die op een lawine lijken – iemand die de sneeuw van zijn tent schraapt, iemand die zich wild omdraait in zijn slaapzak – daar schrik je van. Dat heeft geduurd tot ik weg was uit het basiskamp. Na een tijdje ga je wel denken: oké, ik was hier tijdens de eerste
lawine, toen is me niks overkomen, dan ben ik nu ook veilig. Na vijf dagen was er een vrij hevige naschok waarbij ook een lawine is ontstaan, maar die was uiteindelijk minimaal.” Brants omschrijft haar gevoel op het moment dat de laatste gewonden waren geëvacueerd als ‘opluchting en leegte’. “Je zit met mensen voor wie je op die plek, in een tent op Mount Everest, niet zo veel kunt doen. Het is een enorme opluchting om die op weg te helpen naar een ziekenhuis waar ze de behandeling krijgen die ze nodig hebben. Aan de andere kant is het ook een raar gevoel; je staat daar, je taak
zit erop. Wat nu? Ik ben door het kamp gelopen om te zien of ik nog ergens iets kon betekenen. Ik maakte een lijst met slachtoffers, zorgde dat alle naamkaarten met ducttape op de lijkenzakken zaten, we hebben ervoor gezorgd dat de zakken waren toegedekt met sneeuw. En dan ga je wachten. Wachten en opruimen. Spullen zoeken. Kapotte tenten verzamelen.”
Voorbereid “Je kunt medisch gezien nog zo goed voorbereid zijn, ik denk niet dat je ooit echt voorbereid bent op een ramp. Het was vooral heel heftig om het eerste
slachtoffer, die eerste vrouw te vinden. Ik was er niet op voorbereid om een jonge, gezonde vrouw voor m’n ogen te zien sterven terwijl ik niets voor haar kon doen. Het zijn twee dingen: aan de ene kant heb je als arts de zorg voor de slachtoffers, mensen voor wie je soms niks meer kunt doen, aan de andere kant zit je zelf midden in de rampsituatie. Midden in het gevaar. Ik had er vooraf geen moment rekening mee gehouden dat ons in het basiskamp iets zou kunnen overkomen. Ja, een verstuikte enkel of zo. Je gaat er van tevoren niet vanuit dat je zelf een onderdeel van de ramp wordt.”
Nepal na de beving “Het gaat jaren duren voor Nepal weer is opgebouwd, maar ik verwacht – en ik hoop – dat de toeristen gewoon blijven komen”, zegt Brants. “Door een trektocht in Nepal te maken, stimuleer je de lokale economie en dat heeft het land hard nodig. Ik verwacht ook niet dat de belangstelling voor Mount Everest ineens uitdooft. Het effect dat Everest op mensen heeft, verandert niet. Je hoort wel stemmen opgaan dat het beter is om de berg vanuit Tibet te beklimmen, via de noordzijde, maar dat heeft ook z’n nadelen. De weersomstandigheden zijn anders en er is minder logistieke ondersteuning, dus als er iets gebeurt heb je niet een-twee-drie een helikopter. Dit voorjaar zijn er uiteindelijk meer klimmers naar Mount Everest gekomen dan in 2014, ondanks de grote lawine in de ijsval. Na 1996 – ook een rampjaar op de berg – steeg het aantal klimmers ook.”
‘Je gaat er van tevoren niet vanuit dat je zelf een onderdeel van de ramp wordt’
HOOGTELIJN 4-2015 |
45
^^^ gemarkeerd ^^^ wandelroute ^^^ gemarkeerd ^^^
Wandelen op de grens van de Ötztaler en Stubaier Alpen
EEN SPECTACULAIR OMMETJE De buurman op de camping in het Ötztal heeft mijn NKBV-shirt gezien en spreekt ons aan: of we zin hebben om mee te gaan op een tweedaagse bergwandeltocht? Hij laat ons de kaart zien en wijst de Hildesheimer Hütte aan op 2899 meter, op de grens van de Ötztaler Alpen en de Stubaier Alpen. We zien een zigzaggende stippellijn over een berghelling en twee gletsjers. Nou, graag!
’s
Ochtends zitten we in de huttentaxi vanuit Sölden – wij, onze gids en nog een paar andere kampeerders die ook te porren zijn voor wat hoogtemeters. We worden afgezet bij Fiegl’s Hütte in het Windachtal en volgen van daaruit de onverharde weg verder het dal in. Die stijgt slechts heel geleidelijk, zodat onze beenspieren nog een beetje kunnen opwarmen. Zodra de zon boven de toppen van de Stubaier Alpen uit komt gaan we de Aschenbrennerweg op. Dat is geen weg, zoals de naam
46 |
doet vermoeden, maar een stenig pad dat ons in rap tempo 1000 hoogtemeters laat maken.
Liters limonade Bezweet en rood aangelopen verschijnen we vroeg in de middag op het terras van de Hildesheimer Hütte, waar Gustav onze gids enthousiast begroet. Er verschijnen liters limonade op tafel, later gevolgd door borden vol Knödel. We genieten van de schitterende panorama’s vanaf het terras en een goede nachtrust in het Matratzenlager.
De volgende ochtend klauteren we een stuk tot aan de Gaiskarferner en de Windacher Ferner, die in de zomers begaanbaar zijn voor (berg) wandelaars. Je hebt geen speciale uitrusting nodig, mits je de markering volgt. Maar de afdaling naar het Bildstöckljoch is steil. We vorderen gestaag, terwijl de lucht begint te betrekken. Precies op tijd zijn we terug bij Fiegl’s Hütte. Terwijl we terug op de camping met onze nieuwe vrienden proosten op de prachtige tocht, vallen de eerste dikke druppels.
HOOGTELIJN 4-2015 | TEKST MARIEKE VAN KESSEL | FOTO’S DIM VAN DEN HEUVEL
^^^ wandelroute ^^^ gemarkeerd ^^^ wandelroute ^^^
tweedaagse bergWandeltocht in tirol Route
De wandeling duurt circa vier uur op de eerste dag en ongeveer acht op de tweede dag. Het begin- en eindpunt is Fiegl’s Hütte (1956 m) in het Windachtal, bereikbaar met de huttentaxi vanuit Sölden. Je volgt vanaf Fiegl’s Hütte eerst de onverharde weg in oostelijke richting, tot aan de Aschenbrennerweg. Dit is, in tegenstelling tot wat de naam doet vermoeden, een smal en stenig bergpad dat omhoogzigzagt. Het zijn circa 1000 hoogtemeters tot aan de Hildesheimer Hütte (2899 meter), waarbij je soms over wat blokken moet klauteren. Mocht je nog puf overhebben, dan kun je vanuit de Hildesheimer Hütte naar een naamloos topje klimmen. Er is ook een klettersteig. Het pad over de Gaiskarferner en Windacher Ferner is in principe geschikt voor bergwandelaars. (Vraag
huttenwaard naar de actuele condities. En houd de weersvoorspellingen in de gaten; het weer kan snel omslaan en bij mist en regen kan de oriëntering problematisch worden. Deze wandeling is vanwege de grote hoogteverschillen en het ruige terrein alleen geschikt voor ervaren bergwandelaars.
Reis
Het is vanaf Utrecht circa 900 kilometer naar Sölden. In het hoogseizoen rijdt er dagelijks een huttentaxi van Sölden naar de Windachalm.
Accommodatie dit wel altijd na bij de huttenwaard!), je hebt geen speciale uitrusting nodig mits je de markering volgt. Voorzichtigheid is wel geboden, met name de afdaling over de Windacher Ferner is vrij steil en kan glad zijn. Vanaf de Bildstöckljoch (3097 meter) slingert het smalle pad eerst geleidelijk, later
steiler naar beneden. Je komt ten slotte weer uit bij Fiegl’s Hütte. Informeer vooraf naar de tijden waarop de huttentaxi rijdt!
Kijk voor accommodatie, winkels en restaurants op www.soelden.com. Voor en na de wandeling kun je overnachten in de Hildesheimer Hütte (reserveren aanbevolen in het hoogseizoen). Kijk hiervoor op hildesheimerhuette.at.
Weer & Seizoen
Kaart
De route is in de zomermaanden geschikt voor wandelaars, vraag de
Kompass WK 43 - Ötztaler Alpen, Ötztal, Pitztal, 1:50.000.
HOOGTELIJN 4-2015 |
47
Wederopbouw na aardbeving in volle gang
In actie v r Nepal Naast de landelijke inzamelingsactie voor Nepal van Giro555, die bijna 25 miljoen euro opbracht, zijn er tientallen acties in gang gezet voor de slachtoffers van de ramp die begon met een zware aardbeving. De makkelijkste hulp voor het straatarme land is volgens velen het toerisme, de belangrijkste inkomstenbron. Kom en geef geld uit, is het motto. Ondertussen is de wederopbouw in volle gang.
R
ond het middaguur op zaterdag 25 april schokt de aarde hevig. Huizen storten in, iedereen vlucht de straat op. Nepal ligt op de grens van twee grote aardschollen die al eeuwen tegen elkaar botsen. Daardoor is de Himalaya gevormd, een fantastisch berggebied. De vorige grote beving was 80 jaar geleden. De trieste balans na vele (na)schokken is bijna 8.000
48 |
HOOGTELIJN 4-2015 | TEKST PETER DAALDER
doden, 15.000 gewonden, 200.000 huizen verwoest en eenzelfde aantal beschadigd, en veel schade aan historische gebouwen.
Noodhulp Noodhulp komt begin mei op gang. De organisaties achter Giro555 zorgen voor tenten, voedsel, water, medicamenten, huisraad en dekens. Kijk op giro555.nl/hulporganisaties-nepal voor het volledige overzicht.
Betrokken Veel Nepalgangers voelen zich betrokken bij de vriendelijke, gastvrije en vaak arme bevolking. Velen steunen al jaren concrete projecten. Een school, een gezin met schoolgaande kinderen, een medische post, waterprojecten. Er zijn talloze acties van mens tot mens. Directe acties zodat je zeker weet dat het geld en de middelen
Foto Arie Kievit / ANP
Foto Arie Kievit / ANP
Via Giro555 werd onder andere een kindvriendelijke ruimte ingericht. Een opvangplek waar kinderen worden geholpen hun trauma te verwerken en waar ze weer even ‘kind’ kunnen zijn.
Foto Pim Horvers
Cas de Stoppelaar
dat er ergens persoonlijke belangen spelen. Toch hebben de Nepalezen in Nederland samen 7500 euro opgehaald waarvoor we nu een doel zoeken”, aldus De Stoppelaar. “Nepal is arm en slecht georganiseerd. Er is geen institutionele traditie. Daarom zie je ook zo veel kleine acties ontstaan. Je kunt constateren dat daardoor de infrastructuur niet verbetert, maar als die acties er niet zijn, gebeurt er niets. Als je weet dat de begroting van Nepal 8 miljard euro is en de schade wordt geschat op 6 miljard, dan is duidelijk dat het land dit niet zelf aan kan.”
Structurele aanpak terechtkomen bij de bevolking. Na de aardbeving is die hulp op een aantal plaatsen nog harder nodig dan daarvoor.
Samenwerken Cas de Stoppelaar is Consul Generaal voor Nepal. In 1970 maakte hij een trektocht in Buri Gandaki en kwam in een vallei waar nog nooit westerlingen waren geweest. “Dat was zo’n bijzonder gevoel. Ik ben toen echt dol geworden op dat land.” Later woonde hij lange tijd in Nepal, had een trekkingorganisatie en runde het Summit Hotel in Kathmandu, een fraaie basis voor veel Nederlandse toeristen. Meteen na de beving kwamen allerlei Nepalese groepen in Nederland bij elkaar op het consulaat. “Nepalezen zijn fantastische mensen, maar er is één ding wat ze niet zo goed kunnen, dat is samenwerken. Dat heeft allerlei achtergronden; het kastensysteem, familie, tradities. Zelden komt er in het land iets tot stand zonder
De Stoppelaar kan geen actieve rol spelen bij de vele acties voor het land. “Ik richt me liever op de wat langere termijn en probeer met een aantal activiteiten structureel iets te betekenen. Zo kijken we met de TU Delft naar de mogelijkheden om beter en mooier te bouwen zodat dorpen voor toeristen aantrekkelijk blijven. Ik heb niets tegen de golfplaten huizen als noodoplossing, maar ik ben bang dat die er over vijf of tien jaar nog staan.” En verder adviseert de consul om naar Nepal te gaan. “Ga naar gebieden waar niemand komt. Het oosten, het westen: prachtig. Je treft er nog zo veel authentieks aan. Ga niet alleen naar de Annapurnatrek. Dat is het Chamonix en Zermatt van Nepal, maar er is zo veel meer. De schade van de aardbeving is maar in 11 van de 75 districten, de rest is onbeschadigd. Ga met een sherpa en een stel dragers op pad. Het betekent heel directe hulp want je betaalt ze persoonlijk. Je helpt er de mensen enorm mee. Dus ga naar Nepal, bezoek het land. Juist nu”, is het hartstochtelijke pleidooi van De Stoppelaar. (Nepal.nl/organisaties)
HOOGTELIJN 4-2015 |
49
Maarten Olthof op de Grote Sint-Bernard.
NKBV Mini-expeditie De NKBV heeft besloten de mini-expeditie uit het reizenprogramma te laten doorgaan. De expeditie gaat in oktober naar Manang Himal ten noorden van de Annapurna. Het gebied is relatief ongeschonden. De groep gaat naar de Chulu East (6400 meter) en de Chulu Far East (6050 meter). Met de expeditie reist ook Hoogtelijnredacteur Ico Kloppenburg naar Nepal. Hij bezoekt voorafgaand aan de expeditie Saila Gurung uit Gorkha die vorig jaar met hem op pad was en wiens familiehuis is ingestort.
dakpa en
Lopen v r Nepal Al lopend zet Maarten Olthof uit Utrecht zich in voor Nepal. Hij loopt 2500 kilometer naar Assisi, deels over de pelgrimsroute van Franciscus van Assisi. Olthof is vertrokken zonder geld en slaapt bij mensen thuis. Onderweg geeft hij lezingen en probeert hij geld in te zamelen voor de bouw van een ecologische school en een groot zonneovenproject (vajra.nl). Hij werd onder andere gastvrij ontvangen in het Hospice du Grand-Saint-Bernard.
Foto Ngima Geljen Sherpa
Peter Boogaard, in april vanuit Tibet met Namgya Sherpa op weg naar de top van de Mount Everest, moest zijn tocht naar de laatste van zijn Seven Summits afbreken. Hij bedacht de actie ‘Dakpannen voor het Dak van de Wereld’. “Een dakpan leggen, kost in Nederland ongeveer drie euro. Dat is een dagloon in Nepal. Met het kopen van een ‘dakpan’ kun je daar dus veel doen. Al het geld dat ik inzamel, gaat meteen naar Nepal, waar Namgya projecten laat uitvoeren in Lukla.” (Dutcheverest.nl)
Gastvrijheid Fotograaf Pim Horvers uit Tilburg werd gegrepen door de warmte en de gastvrijheid van de bevolking. “Inmiddels hebben we al verschillende projecten uitgevoerd. Ik heb computers staan voor een school en probeer die voor niets daar te krijgen. We hebben een school gebouwd, EHBOcursussen gegeven op scholen en kassen gebouwd. In de winter is het koud en via de kassen zijn er toch verse groenten. Veel is ingestort, dus dat moet weer worden opgebouwd”, vertelt een enthousiaste Horvers, die foto’s uit Nepal verkoopt waarvan 50 procent naar projecten gaat. (Microcarenepal.org)
Opruimwerk in de bergen vergt veel mankracht als machines niet voorhanden zijn.
Katja Staartjes en Henk Wesselius die in april middenin de aardbeving zaten, waren al actief met enkele projecten en hebben via hun Stichting Topaspiraties (katjastaartjes.nl) ruim 30.000 euro opgehaald. Zij gaven onder andere al noodhulp aan de Sapta Gandaki Boarding School voor weeskinderen in de regio Langtang. Ondertussen is Katja door de Nepal Tourism Board benoemd tot Goodwill Ambassador samen met andere bekende klimmers als Peter Hillary, Reinhold Messner, Wolfgang Nairz, Ralf Dujmovits, Mingma Sherpa en Lhakpa Rita Sherpa. “Ze beschouwen mij als iemand die het land goed kent en in een onafhankelijke rol kan helpen aan de wederopbouw en het herstel van het toerisme”, aldus Staartjes.
50 |
HOOGTELIJN 4-2015
Foto Pim Horvers
G dwi Amba ador
Betonijzer Voetstappen met steunzolen, is de slogan van sponsortrek.nl, ofwel: laat niet alleen je voetstappen achter, maar steun een project. Rob Kölber legt uit: “In Keraunja in de Ganesh Himal moet een school en gezondheidspost worden herbouwd. De school op een minder gevaarlijke plek, de gezondheidspost moet aardbevingsbestendig worden.” Het gebouw is voor vier dorpen waar zo’n 1.200 mensen wonen en was traditioneel gebouwd. Dat kostte toen 7.000 euro. Nu wordt het gebouw verstevigd met betonijzer, kosten 17.000 euro. Chandra (links) en Thirea bij de zwaar beschadigde gezondheidspost.
Angst njagend Gert van Beek, binnen de NKBV actief als voorzitter van de Commissie Duurzaamheid, was na een tocht naar de Mera Peak in Kathmandu. “Het duurde even voordat we in de gaten hadden dat we in een aardbeving zaten. Het was angstaanjagend, ik dacht dat de wereld verging. Met een onbevredigend gevoel vertrokken we en besloten iets te doen voor Nepal. We kozen voor de weeskinderen in het Firefly kindertehuis in Kathmandu. Daar zaten 45 kinderen en na de beving is dat opgelopen tot ruim honderd. Kinderen zijn de toekomst en wat is er mooier dan daaraan een bijdrage te leveren”, aldus Van Beek, die in september met drie reisgenoten teruggaat om de 30.000 euro te bezorgen. (112nepal.nl)
Chimay.
Urken (links).
Rondje Nepal De studentes fysiotherapie Babette Biemans uit Oss en Tessa Mars uit Oldenzaal stonden op Durbar Square in Kathmandu tijdens de aardbeving. Na enkele angstige dagen en nachten in de openlucht besloten ze, eenmaal terug in Nederland, een fietstocht van 300 kilometer te maken via een N-E-P-A-L-route (Nijmegen, Eindhoven, Papendrecht, Amsterdam, Leiden) en haalden zo 4.500 euro op. Het geld gaat naar de Volunteer Society Nepal, waar beide studenten stage zouden lopen.
Jeanine van der Hoek fotografeerde Langtang, een geliefd dorp onder trekkingtoeristen. Van het dorp, inclusief de 55 hotels, is niets meer over.
Pim Horvers verkoopt foto’s uit Nepal, waarvan de opbrengst voor 50% naar Nepal gaat.
Verliefd geworden Jeanine van der Hoek reist evenals drie medestudenten Jorn, Stefanie en Tom maanden door Nepal. Eerst met Urken door Langtang en tijdens de Annapurnatrek zijn Tashi en Chimay hun begeleiders. Ze worden verliefd. Niet alleen op de bergen maar vooral op de mensen. “Ze hebben een plek in ons hart”, zegt Jeanine erover. “Ook al hebben ze zelf bijna niets, ze delen wat ze hebben. En juist daarom moeten we ze helpen. Al zijn het maar kleine beetjes. Zij verdienen ieder steuntje in de rug.” De schok is groot als ze na de aardbeving horen dat de moeder van Urken is overleden. Met hun actie, tussenstand 1.000 euro, steunen ze getroffen families in Langtang. (Help.tashitrekkings.com)
HOOGTELIJN 4-2015 |
51
DANKE! MERCI! GRAZIE!
Dankzij jouw lidmaatschap blijven de bergen toegankelijk Als NKBV-lid ondersteun je samen met onze andere 58.000 leden het onderhoud aan routes en hutten in de Alpen en Pyreneeën. Jaarlijks dragen wij als NKBV € 400.000 bij aan het zogenaamde Gegenrecht. Dit fonds gebruiken de Alpenverenigingen voor het onderhoud aan paden, markeringen, bewegwijzering en hutten. In ruil daarvoor krijg je als NKBV-lid tot 50% korting op je overnachting in meer dan 1200 berghutten. Mede dankzij het fonds kunnen we allemaal genieten van het prachtige en kwetsbare berglandschap en blijven overnachtingen in de hut betaalbaar. Nu en in de toekomst. Meer weten? Kijk op www.nkbv.nl (zoekterm ‘gegenrecht’).
KONINKLIJKE NEDERLANDSE KLIM- EN BERGSPORT VERENIGING | WWW.NKBV.NL
Nog m r initiatieven • Een actie bij klimhal Yellow Stone in Roosendaal: 53 mensen bereikten 2,7 maal de hoogte van de Everest. Het bracht 1.600 euro op voor het geboortedorp van de omgekomen Rudra Tamang, de gids van kliminstructeur Hans Zoeter. (Facebook: Rumahedi Foundation Nepal)
Uitgelaten scholieren gooien hun rugzakken in de lucht.
Biogas en n dhulp
• De Hulp Aan Nepalese Dorpen Stichting (handsnepal.com) van Jenni Richardson en Philip Richter heeft volop hulp geleverd met golfplaten voor noodbehuizing. Beiden vertrekken in september naar Nepal om er de komende maanden te wonen en actief te helpen, onder andere in een school en kindertehuis in de Helambu-regio.
Maarten Gnirrep is directeur van Biocomp Nepal dat hoogwaardige compost produceert van organisch afval. Na de aardbeving staken ze tijd, geld en energie in de bouw van 450 tijdelijke onderkomens voor daklozen. Biocomp verzorgde de materialen en training hoe te bouwen. Op die manier kregen
Het uitladen van golfplaten voor de stichting H.A.N.D.S.
• Photothema organiseert in samenwerking met Oxfam Novib een fotoreis naar Nepal. Doel is het fotograferen van de wederopbouw. Bekijk de resultaten op photothema.com/fotoblog-nepal. • Fysiotherapeute Saskia Boer werkte als vrijwilliger in Swarga Childrens’s Home in Bhaktapur. Het huis staat na de beving overeind en geen van de gehandicapte kinderen is gewond. Saskia zamelt geld in voor het huis (sf-nepal.org) en tipt voor een verblijf hun guesthouse, de winst gaat naar het tehuis. 1.500 mensen een golfplaten dak boven hun hoofd in de dorpen Bharmakot, Budanilkantha en Kalleri. Daarnaast kreeg een aantal vrouwen naailes om traditionele kleden te maken. Voor de scholieren was er papier, schrijfspullen en rugzakken. (Biocompnepal.com)
• WakaWaka (‘Helder Licht’ in het Swahili) verkoopt lampen en opladers op zonne-energie. Hun actie om een lamp te schenken bij aankoop van een exemplaar, leverde 17.000 WakaWaka’s op voor de slachtoffers van de aardbeving. (waka-waka.com/nepal)
Rondje Nepal De studentes fysiotherapie Babette Biemans uit Oss en Tessa Mars uit Oldenzaal stonden op Durbar Square in Kathmandu tijdens de aardbeving. Na enkele angstige dagen en nachten in de openlucht besloten ze, eenmaal terug in Nederland, een fietstocht van 300 kilometer te maken via een N-E-P-A-L-route (Nijmegen, Eindhoven, Papendrecht, Amsterdam, Leiden) en haalden zo 4.500 euro op. Het geld gaat naar de Volunteer Society Nepal, waar beide studenten stage zouden lopen. Nieuwe WakaWaka’s in Nepal.
Kom k dineren v r Nepal De NKBV organiseert in samenwerking met het Consulaat voor Nepal een benefietavond in Amsterdam. De avond met een Nepalees driegangendiner, een tombola en voordrachten van onder meer Katja Staartjes en Anne Brants wordt gehouden op woensdag 14 oktober in restaurant Pllek op de NDSM-werf. De kosten voor het diner zijn 150 euro per persoon, waarvan minimaal 100 euro p.p. ten goede komt aan Nepal. Koop je ticket in de webshop van de NKBV: nkbvwebshop.nl.
• Een groep kunstenaars stelde werken ter beschikking voor een veiling, georganiseerd door Galerie Ramakers in Den Haag. Totale opbrengst: 55.000 euro. Onder de stukken een 22 karaats gouden ring van de Nepalees Ram Rijal, verkocht voor 1.313 euro. De geveilde ring van Ram Rijal.
HOOGTELIJN 4-2015 |
53
Casper ten Sijthoff in de tiende touwlengte van Galadriel 8-, 400 meter.
54 |
HOOGTELIJN 4-2015 | TEKST EN FOTO’S MARTIN FICKWEILER
Klimmen in Europa
Rätikon, Zwitserland
M ie routes
en Gruyère Behendig rijdt onze chauffeur zijn Land Rover in een reeks strategische bochten omhoog langs ruige rivierbeddingen en steile bergweggetjes. De gebruikelijke asfaltweg naar Schuders, onze eerstvolgende bestemming, is wegens herstelwerkzaamheden tijdelijk versperd. Zwitserland heeft al maanden te kampen met nat zomerweer waarvan kleine landverschuivingen het gevolg zijn. Dat maakt dat we een alternatieve route volgen en we de vierwielaandrijving moeten inzetten omdat de weg naar onze bestemming door rivierbeddingen en over steile wegen voert.
HOOGTELIJN 4-2015 |
55
in enkele seconden verandert de wand in een ontoegankelijke plaat
Rogier Koppejan beklimt compacte grijze rots in de derde touwlengte van Galadriel 8-, 400 meter.
E
enmaal in het dorpje Schuders aangekomen, halen we de sleutel van de Pardutzhut op in Gasthaus Gaisschära. De laatste zeven kilometer naar de Pardutzhut verloopt over een onverharde maar goed begaanbare weg. Beladen met de nodige klimuitrusting en een kleine week aan rantsoen leggen we uiteindelijk de laatste meters naar de hut wandelend af terwijl een uitnodigend middagzonnetje tussen het gebladerte schijnt. De Pardutzhut blijkt verscholen te liggen in een boomrijk en heuvelachtig landschap. Door de hoge bomen rondom de hut zijn de wanden van Rätikon aan mijn zicht onttrokken. Op een steenworp afstand vanaf de hut vind ik echter een open plek en sta ik plotseling oog in oog met de indrukwekkende kalkwanden van de Kirchlispitzen, Schweizereck en Drusenfluh. Ik kijk naar de zeven toppen van de Kirchlispitzen en tel tot ik bij de vierde top
56 |
HOOGTELIJN 4-2015
aankom. Daar, door die wand, loopt een van de moeilijkste multipitch-routes van Europa: Silbergeier. Deze inmiddels legendarische 8B+-route werd in 1993 door Beat Kammerlander van onderaf geopend, waardoor het Rätikonmassief plotseling wereldwijde bekendheid kreeg binnen de klimgemeenschap.
Vlotte start Terug in de hut ordenen we het klimmateriaal voor de volgende dag, maken een pastamaaltijd en vallen vervolgens in het riante Matratzenlager direct in slaap. Ons plan is vroeg op te staan omdat de weersvoorspellingen tot weinig optimisme stemmen. De volgende ochtend lukt het volgens plan vroeg op te staan en met een uur hebben we lopend de voet van de wand bereikt. Eenmaal daar worden we tegen verwachting verwelkomd door de eerste
De Pardutzhut is voor beklimmingen op de Kirchlispitzen, Schweizereck en Drusenfluh het ideale uitgangspunt.
Wanneer we op de vierde dag wakker worden, zien we dat de eerste najaarssneeuw vroeg is gevallen. De Kirchlispitzen zien er ineens niet meer zo uitnodigend uit.
stralen van de opkomende zon. We komen kort op adem onder het genot van een stuk brood met gruyère en beginnen aan de route. Het klimmen op de compacte grijze rots is plezierig vanwege de solide greepjes die niet in overvloed aanwezig zijn, maar wel voldoende houvast en stevigheid bieden. De touwlengtes glijden in een vlotte cadans voorbij. Naarmate we hoger komen, drijven er grijze wolken boven ons hoofd en nog voordat we halverwege de route zijn, gaat de aanvankelijk zachte miezer over in een harde regenbui. De wand verandert in enkele seconden in een ontoegankelijke donkergrijze plaat.
wolken zijn overgewaaid. Na een half uur gezelligheid en lunch constateren we dat de rots inderdaad droog genoeg is om verder te klimmen. Maar zodra we ons hebben ingebonden voor de volgende touwlengte, begint het opnieuw te regenen. We besluiten van een nood een deugd te maken, trekken onze waterdichte jassen weer aan en kiezen voor de eerder gevoerde tactiek. De regen stopt vrij snel en na een half uur en nog wat extra gruyère kunnen we weer verder. Een touwlengte hoger worden we kort opgeslokt door een langsdrijvende wolk, voordat uiteindelijk echt de zon doorbreekt en we onze waterdichte jassen kunnen opbergen in de tas.
Opgeslokt door een wolk
Tevreden over ons besluit het slechte weer uit te zitten, bereiken we na elf prachtige touwlengtes de top van de Kirchlispitze. Anderhalf uur later staan we weer aan de voet van de wand en is
Omdat het nog tamelijk vroeg is, oppert Gerke het idee even te wachten in de hoop dat de rots snel droogt wanneer de regen-
HOOGTELIJN 4-2015 |
57
LOVE NATURE
love performance
VAUDE sponsor van het NKBV Mountainbike programma
Moab 20
Milieuvriendelijke trailexpert. Deze volledig uitgerust 20-liter All Mountain rugzak draagt comfortabel en stabiel dankzij ergonomisch gevormde heup- en schouderbanden. Het rugpand dankt zijn stabiliteit aan het Venttex systeem waarbij de rugzak veel contact met de rug heeft. vaude.com
29.07.2015 11:03:09 Tamara Lunger / photo: Franz Faltermaier for E.O.F.T.
S15_BS_AM_NL_Hoogtelijn_210x135+3_Moab 20.indd 1
TOUR: TOBER OP - EN K O F A N A V U T D OOR DE BESTE O S VAN HET JA AR LM FI R AVONTUU ! S BO E K E N NU TICKET
09/10/15 10/10/15 11/10/15 12/10/15 14/10/15
Amsterdam Groningen Den Haag Rotterdam ‚s-Hertogenbosch
15/10/15 16/10/15 17/10/15 18/10/15 19/10/15
Enschede Amsterdam Rotterdam Maastricht Nijmegen
NU TICKETS BOEKEN VIA BEVER.NL/EOFT
22/10/15 23/10/15 24/10/15 28/10/15
Utrecht Leiden Eindhoven Deventer
De comfortabele Pardutzhut is voorzien van een houtkachel, kookgerei, een fornuis, licht en water.
het weer inmiddels zo mooi dat de T-shirts even uit gaan. Eenmaal terug in de Pardutzhut breekt het noodweer alsnog los en regent het bijna vierentwintig uur onafgebroken. De hut biedt ons al het comfort dat we ons kunnen wensen na deze bevredigende klimdag. Al vroeg gaat het licht uit en vallen we alle vier in een diepe slaap. Het wisselvallige, natte weer verlaat ons niet deze reis en uiteindelijk worden we later die week overvallen door de eerste sneeuw van het jaar. Rätikon blijkt desondanks een geweldig klimgebied dat ons doorzetten steeds beloont met mooie routes in ruig, authentiek Alpengebied.
Martin Fickweiler wordt in de serie Klimmen in Europa gesponsord door: Door slechte omstandigheden kunnen we de fantastische route Intifada 8+, 220 meter op de Schweizereck niet afmaken.
Klimmen in Rätikon Reis
Het Rätikongebergte ligt op de grens met Zwitserland en Oostenrijk. Het Zwitserse deel van de Rätikon is de meest uitdagende plek van het hele gebied. Met de trein kun je naar Schiers rijden om vervolgens een bus naar Schuders te nemen en de laatste 7 kilometer naar de Pardutzhut lopend of liftend af te leggen. Met de auto is het vanaf Utrecht 850 kilometer naar Schiers.
Accommodatie
Voor beklimmingen op de Schweizereck, Kirchlispitzen en Drusenfluh is de Pardutzhut het uitgangspunt bij uitstek. Deze onbemande hut ligt op 1.732 meter, biedt plaats aan 20 personen en is voorzien van een houtkachel, kookgerei, een fornuis, militaire slaapzakken, licht en water. De Pardutzhut is eigendom van de Kletter Club Rätikon (KCR). Neem voor meer informatie en reserveringen contact op met de KCR via hun website kcr-online.ch. Voor beklimmingen van de Sulzfluh zuidwest- en
zuidwand en voor de zuidwanden van de Drusentürme verblijf je in de Carschinahut, eigendom van de Schweizer Alpen Club (SAC).
Documentatie
Topo: Rätikon Süd door Mario Luginbühl en uitgegeven door Panico Alpinverslag. Deze topo heeft achterin handige, uitneembare routetekeningen. ISBN: 978-3-926807-38-0.
Rots & Routes
Op de imposante kalkwanden van het Rätikongebergte zijn de haakafstanden soms groot. De (lange) aanlooproutes over soms ruig terrein en het frequent instabiele weer maken van deze tamelijk afgelegen bergketen een avontuurlijk, maar prachtig gebied. De hoogste wand van de Rätikon is ongeveer 700 meter hoog maar de gemiddelde hoogte bedraagt zo’n 400 meter. Je klimt vaak op mooie compacte rots, maar er zijn ook delen met redelijk wat losse rots. De Rätikon is een gebied met een alpien karakter.
Materiaal
Hoewel de meeste routes in de Rätikon zijn voorzien van boorhaken is het in veel gevallen toch aan te raden een kleine set nuts en cams mee te nemen. Verder is een dubbel touw handig omdat je vaak abseilend moet afdalen.
Andere activiteiten
Naast klimmen kun je vanuit de Pardutzhut ook prachtige wandeltochten maken. Een aanrader is hierbij een dagtocht naar de Carschinahut op 2236 meter. In de Rätikon gelden geen speciale milieumaatregelen en je hoeft geen vergunning te hebben.
Informatie & Websites
• Algemene informatie over Zwitserland: myswitzerland.com • Kletter Club Rätikon: www.kcr-online.ch • Informatie over de Carschinahut: carschina.ch • Informatie over Prättigau: praettigau.info
HOOGTELIJN 4-2015 |
59
G n blaren De Hike+ Medium sokken van Icebreaker combineren de kwaliteiten van merinowol (geen luchtjes!) met een precies op de voet aansluitend model, waardoor je de kans op blaren minimaliseert. In de medium dikke sokken kun je prima dagen lang wandelen – maar spoel ze wel zo nu en dan even uit.
Ook v r in de stad De Mix van La Sportiva zijn heerlijk comfortabele approach-schoenen waarop je uren kunt lopen. De schoenen zijn niet heel erg stijf, dus je kunt ze beter niet op super technisch terrein dragen, maar daar zijn ze ook niet voor ontworpen. Je draagt ze op weg naar je klimroute – of die nu op vijf minuten afstand wandelen in Ettringen ligt, of op een uur lopen van je berghut in de Alpen. Gewoon in de stad doen ze het trouwens ook!
Prijs: â‚Ź 25,95 Meer informatie: icebreaker.com
Prijs: â‚Ź 128,95 Meer informatie: lasportiva.com
MARKT & MATERI L & SO EN] [SCHOENEN
utD r O n t d r o Hoe w gekozen? r i w d Awalrwaardeert producten op basis van Het pane criteria: de volgende tie zien? oduct innova ✔ Laat het pr tionaliteiten? le nodige func ✔ Heeft het al end? erp aansprek ✔ Is het ontw bruikt? erialen zijn ge ? ✔ Welke mat de productie het product en is am za ur ✔ Hoe du lans? kwaliteit in ba ✔ Zijn prijs en r of te groot? aa uct niet te zw od pr t he Is ✔ gde waarde? een toegevoe g no t he ft ✔ Hee
In juli was weer de OutDoor Show, de outdoor- en sportmaterialenvakbeurs in Friedrichshafen. Een van de highlights tijdens de beurs zijn de OutDoor Awards: nieuwe producten die net even anders zijn, krijgen een prijs. Dit jaar koos een panel van experts 39 OutDoor Awardwinnaars, van wie er negen een OutDoor Gold Award kregen. In deze Hoogtelijn kijken we naar de voeten: schoenen voor alpinisten, wandelschoenen, schoenen om in te rennen, en meer. Natuurlijk laten we de Awardwinnaar in de categorie Footwear zien, maar ook andere nieuwigheden.
Special edition Scarpa maakt al een tijdje de ‘lifestyle schoen’ Mojito, die je prima in de stad kunt dragen maar eruit ziet als een schoen voor klimmers. Van de Mojito BiColor – inderdaad, met twee kleuren – maakte Scarpa de Mojito For Nepal editie, waarvan 5 euro per paar naar Nepal gaat.
Prijs: â‚Ź 134,95 Meer informatie: scarpa.net
And the wi er is‌ Het Oostenrijkse Dachstein won dit jaar een van de OutDoor Awards in de categorie Footwear. Het merk heeft een ‘traditioneel’ imago, maar innoveert wel degelijk! De Dachtstein Super Leggera DDS schoenen hebben een geweven AeroKnit buitenkant, die doet denken aan de Nike Flyknit hardloopschoenen. Door deze constructie zijn de Super Leggera’s lekker licht en zijn ze erg efficiĂŤnt te produceren. En dankzij een membraan aan de binnenkant zijn ze toch waterdicht.
Prijs: â‚Ź 219,95 (verkrijgbaar vanaf voorjaar 2016) Meer informatie: dachsteinschuhe.com
60 |
HOOGTELIJN 4-2015 | ONDER REDACTIE VAN SIETO VAN DER HEIDE
Warme voeten op 6000 meter Het Canadese Arc’teryx is pas vorig jaar begonnen met het maken van schoenen; toen kwamen de innovatieve Acrux approach- en Bora hikingschoenen op de markt. Op de OutDoor Show van vorig jaar wonnen beide een award en inmiddels (eindelijk!) liggen ze in de winkel. Het bijzondere van die schoenen is onder andere de constructie en de losse binnenschoen; die elementen zijn nu ook verwerkt in de Acrux AR GTX Alpine – een warme removable liner en veel bescherming aan de buitenkant, waaronder vaste gamaschen. Dit maakt de Acrux AR een ‘6000 meter schoen’ – geschikt voor beklimmingen tussen 4000 en 6000 meter, en ook winterklimmen in de Alpen. Het is goed om eindelijk weer eens een nieuw product te zien voor die niche! Daarnaast kwam Arc’teryx met de Arakys, een lichte approach-schoen, met elementen van een klimschoen. Je kunt in de Arakys natuurlijk naar je route lopen, maar er ook niet al te moeilijke routes mee klimmen. Ook leuk is dat je de hak gemakkelijk plat kunt maken en dat je de schoen dus als een soort instapper kunt dragen. Super comfortabel als je niet in die knellende klimschoentjes je maatje wilt zekeren.
Prijs: Acrux AR GTX Alpine € 600 / Arakys € 130 (verkrijgbaar vanaf voorjaar 2016) Meer informatie: arcteryx.com
VINTAGE KLIMSCHOENEN Bij sommige producten twijfel je tussen ‘retro’ en ‘vintage’. Bij het zien van de klimschoenen van Anton van der Elst is geen twijfel mogelijk: dit is het echte spul, Hanwags uit de vorige eeuw. Al vaker heb ik mijn verbazing uitgesproken als ik Anton weer eens zag klimmen op zijn collector’s items. Om antwoord te kunnen geven op mijn vraag wanneer hij de schoenen heeft gekocht, moet Anton ernstig graven: “Het was mijn tweede paar klimschoenen, want eerst had ik van die EB’s, dus ehm, het moet iets van eind tachtiger jaren zijn geweest.” Oké, we hebben hier dus te maken met een serieuze veteraan. Maar dan nog blijf ik zitten met de vraag hoe het kan dat deze schoenen de tand des tijds hebben doorstaan. Hanwag heeft een degelijke naam, maar een paar klimschoenen dat 25 jaar meegaat? Anton legt uit: “Ik heb ze natuurlijk wel hersteld. Met behulp van fietsbanden en solutie.” Op mijn vraag of hij daarvoor zijn oude racebinnenbandjes gebruikt (hij is een fanatiek fietser) antwoordt hij droog: “Ja, niet mijn nieuwe. En ik ben een hele tijd gestopt met klimmen: pas in 2002 heb ik het weer opgepakt. Daarvoor heb ik echt jaren niet geklommen.“ Tegenwoordig is hij regelmatig te zien bij Monte Cervino, waar hij buiten klimt met zijn dochter Ileen. Nu is zij lid van de USAC en laat ze hem alle hoeken van de buitenwand zien. Op van die nieuwe flashy klimschoentjes. En ik ben stiekem jaloers. Op de schoenen van Anton.
Ico Kloppenburg sprak met
Anton van der Elst,
V r de zw rste trails Komend voorjaar heeft The North Face een aantal nieuwe schoenen in de collectie, waaronder de Ultra Endurance trailrunners. Door de Vibram Megagripzolen heb je lekker veel grip tijdens je run. De SnakePlate middelzool, die uit twee delen bestaat, zorgt voor een optimale drukverdeling van de impact van je loopbeweging.
Prijs: nog niet bekend (verkrijgbaar vanaf voorjaar 2016) Meer informatie: thenorthface.com
(ex-)alpinist NKBV-lid sinds 1981
Geb ber ruik j des gspor ij ook Mai tijds tmater onver hoo l het o heeft iaal d woest gte doo at d baar lij ns! rst e ta n@n aan kbv ? nd .nl
HOOGTELIJN 4-2015 |
61
^^^ en route ^^^ sportklimroute ^^^ en route ^^^
Alpiene anstieg naar het Riemannhaus.
Decimeters brede, vlijmscherpe watergoten in de grijze kalk.
Klimmen bij het Riemannhaus
SCHERPE EDELWEISS ‘Ein frischer Strauß, Edelweiss, das edele Weisse aus Österreich’ prijst een groot metalen reclamebord ons een lokaal biermerk aan. De instap van de route Edelweiss is niet te missen, met dit bord onderin de route. Ruim honderd meter zesdegraads ruwe kalk staat hier voor ons klaar.
E
delweiss is een van de routes in het alpiene sportklimgebied bij het Riemannhaus, aan de rand van het Steineres Meer: een eindeloze zee aan kalkrotsen waar je een leven lang kunt klimmen op de ruwst denkbare rots. Bij de instap voelt het gesteente nog bekend onder de vingers, niet al te ruwe kalk met volop gaten, spleten een treetjes. Onder in de wand heeft erosie de ruwste kantjes geëgaliseerd. Naarmate Frank Rempe en ik hoger komen, krijgt de rots meer karakter. De laatste meters onder de eerste riante standplaats beginnen de echte Wasserrillen; goten en gootjes door smelt- en regenwater in de zachte kalk
62 |
uitgesleten. De komende twee touwlengtes zullen ze ook niet meer verdwijnen. Het is wennen, maar als je de truc doorhebt, is het heerlijk om op dit soort structuren te klimmen. Vlijmscherp, maar ook beangstigend. In eerste instantie ben ik erg onzeker, bang om te vallen: als je hier wegglijdt, kom je getrancheerd door het gesteente in plakjes beneden. Maar zelfs nu, in het late najaar met al de eerste sneeuw in de route, valt er geen glad plekje te ontdekken. Als je een voet wegzet staat die als een huis, vallen is niet aan de orde. Wie Edelweiss instapt, heeft honderd meter feest naar boven toe.
HOOGTELIJN 4-2015 | TEKST EN FOTO’S FRANK HUSSLAGE
De route: 105 m, 6-.
^^^ en route ^^^ sportklimroute ^^^ en route ^^^ Touwlu ssen als tussenzeke ring.
De instap van Edelweiss is niet te missen.
Onderweg naar het Riemannhaus.
Klimmen op de Edelweiss Gebiedsinformatie
De aanloop naar het Riemannhaus kost ongeveer twee uur. Dat is lang, maar het specifieke karakter van het gebied maakt het de moeite waard. De rotsen rondom de hut zijn namelijk ideaal voor klimmers die de overstap van behaakte sportklimgebieden naar alpien klimmen willen maken. De korte routes onderin de Breithorn zijn nog reguliere sportklimroutes, maar dan in alpiene ambiance. Als je in deze routes aan het gebied en het gesteente gewend bent, kun je de overstap maken naar bijvoorbeeld de Ostverschneidung. Ondanks de vele boorhaken is deze route een volwaardige alpiene onderneming. Na twee uur klimmen is het nog een klein stukje over grasbandjes tot aan het wandelpad naar de hut. Wie dit alles uiteindelijk in de vingers heeft, kan zich uitleven op de routes op de Sommerstein, de grote rotssigaar aan de andere kant van het Riemannhaus.
Sommerstein en het Riemannhaus.
Bereikbaarheid
Riemannhaus is 955 kilometer rijden vanaf Utrecht. Kies je voor het openbaar vervoer, dan kun je met de trein naar Saalfelden en vanaf daar de bus naar Saalfelden Labockbauer nemen. Dan met een taxi tot aan de parkeerplaats bij Maria Alm. Kijk voor meer informatie op riemannhaus.de.
Kaarten & Documentatie
• Alpenvereinskarte Nr 10/1 Steinernes Meer • Best of Genuss, Band 1, Panico Alpinverlag, ISBN 978-3-936740-37-0 (€ 39,80 in de NKBV-webshop, zie nkbvwebshop.nl) • Je kunt de topo downloaden via klettern-hsv.at/dateien/steinernes_meer.pdf.
HOOGTELIJN 4-2015 |
63
ADVERTENTIE
WORD NEE ABON
DURF DE WERELD TE ONTDEKKEN!
DoE mEe mEt dE
fOtOwEdStRiJd! 1 - augustus 2015 - www. natgeojunior.nl
1 SCHOOLJAAR
€34
Blink Uitgevers
€39,90
vierwekelijks - P-408809 -
10 nummers
Snelheidsduivel : DE
Verbazingwekkende
EX TR A
VO
O
RD
EL IG
!
records
2 SCHOOLJAREN
€65
Rare sNuItErS 01_NGJ_1516_01
€91,77
20 nummers
+ 3 zomernummers (stopt automatisch)
Direct prof iteren? Ga naar www.natgeojunior.nl/actie Of bel 073 85 000 33
CHEETA AsTrOnAuTeNtRaInInG oNdEr dE gRoNd
cover_v2.indd 2
IEUWE HET N LJAAR SCHOO NOG T WORD MET R LEUKE NAL NATIO HIC RAP GEOG R! JUNIO
Ideaal voor spreekbeurten en werkstukken
22-06-15 14:57
Iedere vier weken post voor je kind en gratis thuisbezorgd
Ontdek de meest bijzondere plekken en dieren op aarde
Haaglanden ^ ^^^ nkbv in de regio ^^^ nkbv in de regio ^
Ayers Rookies in Zoetermeer
Bruisende klimclub voor jong en oud Lekker klimmen met een vaste club, serieus trainen en een beetje dollen, in Nederland of buiten op de rots: het kan allemaal bij Ayers Rookies, de bruisende klimclub voor jong en oud in Zoetermeer. Waarom is de formule van deze club zo succesvol? Het is misschien wel de warmste avond van het jaar, als ik binnenloop bij Ayers Rock in Zoetermeer. Dit is het thuishonk van de Ayers Rookies. Elke avond trainen er groepen Rookies, binnen of op de buitenwand. De groepen zijn samengesteld op basis van leeftijd of klimniveau. Dat is de luxe die je hebt wanneer je een club bent met zo’n 100 leden. Vanavond geven Tije, Yva en Peter training aan de rookies (Amerikaans voor ‘nieuwkomers in de sport’) die, ondanks de tropische temperaturen, toch willen klimmen. Normaal is er een groep van vijftien kids die door vier trainers een combinatie van oefeningen in kracht, techniek en coördinatie voorgeschoteld krijgen. De meeste jeugdklimmers klimmen één keer per week, maar sommigen pakken een extra training mee. De serieuze wedstrijdklimmers trainen vaak nog bij het RTC (Regionaal Talentencentrum). En het meest succesvolle jeugdlid, Don van
Laere? Hem zien ze hier niet meer zo vaak, sinds hij in Jong Oranje zit. Geen tijd. Maar ook hij komt altijd nog graag terug bij de club.
Goed georganiseerd
Trainer Tije studeert in Delft, maar komt terug naar zijn oude woonplaats om deze training te geven. Zelf is hij ook afkomstig uit de jeugdafdeling van de Rookies. Wat is volgens hem het geheim van het succes van de club? “Het belangrijkste is misschien dat alles in de club heel goed is georganiseerd”, aldus Tije. “De club heeft eigen materiaal, van gordels voor de jeugd tot eigen klimgrepen, maar verzorgt ook eigen opleidingen tot trainer.” Als je 16 jaar oud bent, kun je starten met de interne opleiding tot trainer. Dat is wat Yva vorig jaar heeft gedaan. En nu kan ze dus helpen met het verzorgen van de trainingen van Thimo, Myrthe, Dylan en
Meghan. Want dat zijn de vier bikkels die bij 32 graden in de schaduw toch komen trainen. En vanavond betekent dat zo veel mogelijk ‘indraaien’, zodat je leert om energie te sparen tijdens het klimmen.
Alles is mogelijk
De training eindigt met een blokje buikspieren. Waarbij de trainers op een leuke manier de kids zelf laten bepalen hoeveel herhalingen ze van elke oefening doen. Dat is nog wel even zweten! Dan is de training afgelopen. De deelnemers van de late trainingsgroep druppelen binnen. Die gaan zelfstandig buiten klimmen, waar het geleidelijk wat minder tropisch is geworden. De vier jeugdklimmers willen nog wel even poseren op de buitenwand van Ayers Rock, die ligt te bakken in de zon. Hun training zit erop en ze hebben weer een stapje gezet. Op weg naar mooie prestaties op de plastic grepen van de klimwand of de rotsen in het buitenland. Bij de Rookies is het allemaal mogelijk!
Regio Haaglanden
De regio Haaglanden is een van de vijftien regio’s van de NKBV. Hier krijgt de klim- en bergsport op lokaal niveau vorm, voor en door leden. NKBV-leden die in postcodegebied 2200 t/m 2899 wonen, zijn lid van deze regio. Kijk voor meer informatie over de regio op haaglanden.nkbv.nl. De klimhal van Ayers Rock heeft klimwanden tot 17 meter hoog. De wanden variëren van licht neigend tot zwaar overhangend. Het niveau van de klimroutes gaat van 3 tot 8a+, dus elke klimmer kan op zijn eigen niveau klimmen. Het klimgedeelte bestaat uit een binnenklimwand van 650 m2, een buitenklimwand van 550 m2 en een bouldergebied. Kijk voor meer informatie op ayersrock.nl.
TEKST EN FOTO’S ICO KLOPPENBURG | HOOGTELIJN 4-2015 |
65
^^^ de nkbv voor jou ^^^ de nkbv voor jou ^^^ de nkbv
Topvlagfoto Wat hebben we een hoop leuke topvlagfoto’s ontvangen deze zomer. Op deze foto staan David, Tamar, Nina, Roger en Ronald op de Geisspitze (2334 m), bij de Lindauer Hütte in Montafon (Oostenrijk). Ronald schrijft: “Het meisje dat op haar handen staat, is een turnster en supergoede bergwandelaar.” Hij vertelt dat ze een half uur na het nemen van de foto zwikte en een enkelband scheurde. We wensen haar veel beterschap!
Het gaat goed met de NKBV
Foto Ronald Spierenburg
De NKBV is een van de weinige Nederlandse sportbonden die groeit. Daar zijn we trots op! En we blijven natuurlijk werken aan de verbetering en uitbereiding van onze producten en dienstverlening. Zo zijn de meesten nog maar net terug van hun zomervakantie en vind je bij deze Hoogtelijn onze Wintergids. Hierin presenteren we voor het tweede jaar op rij ons eigen winterprogramma. Heb je interesse in toerskiën, freeriden of sneeuwschoenwandelen? Dan kun je bij ons terecht voor workshops, cursussen en tochten. Ook organiseren we 22 november de tweede Bergsportdag Winter, dit keer in de Jaarbeurs Utrecht en met niemand minder dan Ueli Steck als hoofdgast.
Foto Zout Fotografie
Nieuw reis nbod
66 |
HOOGTELIJN 4-2015
De NKBV heeft een ledenpanel van ongeveer 5.000 leden die regelmatig vragen voorgeschoteld krijgen over diverse onderwerpen. Afgelopen voorjaar onderzochten we in welk ‘nieuwe’ aanbod onze leden geïnteresseerd zijn en hoe onze leden graag op vakantie gaan. We signaleren namelijk een aantal activiteitentrends in de bergen naast het populaire bergwandelen, alpinisme en sportklimmen. Naar aanleiding van de resultaten uit dit onderzoek gaat de NKBV komend jaar een nieuw reisaanbod ontwikkelen voor mountainbikers en sportklimmers. In het NKBVreis en cursussenaanbod van 2016 ga je hier zeker meer van terugzien!
Verder is het je vast niet ontgaan dat we de site en app van de NKBV-Tochtenwiki hebben gelanceerd. Hiermee kun je je eigen tochten plannen in zomer en winter, maar ook kant-en-klare tochten downloaden. Nog niet gezien? Neem dan een kijkje op tochtenwiki.nkbv.nl. En dan is er natuurlijk nog onze reisverzekering. Maar liefst 73 procent van de NKBV-leden heeft hem afgesloten omdat deze verzekering zo ontzettend veel activiteiten dekt in zomer en winter, op of buiten de gebaande paden. Zo proberen we relevant te zijn en blijven voor onze leden.
WAND
Werkgroep Tochtenwiki
GEZOEL RS CHT
Heb jij de NKBV-Tochtenwiki al online bekeken of de app gedownload? En jeuken je vingers om de tochtendatabase verder te vullen? We zijn op zoek naar leden die ons willen helpen bij de ontwikkeling van dit platform. Ben je een fervent wandelaar en vind je het leuk om anderen te helpen aan de juiste tochteninformatie en met ons mee te denken over de verdere ontwikkeling van de app? Meld je dan voor 1 oktober aan voor de Werkgroep Tochtenwiki, via communicatie@nkbv.nl.
Foto Zout Fotografie
voor jou ^^^ de nkbv voor jou ^^^ de nkbv voor jou ^^^
Onderhoud van routes, paden, hu en en kli a ieven Er is veel geld nodig om de infrastructuur voor bergsporters in de Alpen in stand te houden. Wist jij dat je als NKBV-lid het onderhoud aan paden, routes en hutten in de Alpen en Pyreneeën steunt? Jaarlijks draagt de NKBV 400.000 euro bij aan het zogenaamde Gegenrechtfonds. Dit fonds gebruiken Alpenverenigingen voor het onderhoud aan paden, markeringen, bewegwijzering en hutten. In ruil daarvoor krijg jij als NKBV-lid tot 50 procent korting op overnachtingen in meer dan 1200 berghutten. Mede dankzij dit fonds kunnen we
dus allemaal genieten van het prachtige en kwetsbare berglandschap en blijven overnachtingen in de hut betaalbaar. Nu en in de toekomst. Naast de ondersteuning van de Alpen, vindt de NKBV het ook belangrijk dat klimmers in de rotsen van onze zuiderburen terecht kunnen. Daarom draagt de NKBV jaarlijks zo’n 88.000 euro bij aan het behoud en onderhoud van de Belgische klimmassieven. Daardoor hebben NKBV-leden het exclusieve recht om een klimjaarkaart aan te schaffen.
Heb je deze zomer mooie foto’s gemaakt?
Binnenkort start Bergsportreizen weer met het samenstellen van onze Bergsportreizenen cursussengids. Voor deze gids, maar ook voor de website bergsportreizen.nl maakt de NKBV al jaren dankbaar gebruik van foto’s van deelnemers. Heb jij deze zomer ook mooie plaatjes geschoten van je workshop, cursus of reis? Wij maken er graag gebruik van! Mail je maximaal tien mooiste foto’s voor 1 oktober naar communicatie@nkbv.nl. Geef een omschrijving van de foto en vermeld de naam van de fotograaf en welke workshop/ cursus/reis je in welk gebied/land hebt gevolgd. Graag ontvangen we ze als .jpg of als RAW-bestand. Zijn de foto’s samen meer dan 10MB groot, dan kun je het best wetransfer.com gebruiken om ze te versturen. Dan weet je zeker dat de foto’s aankomen.
November 8 Lawinepiepertraining, Bilthoven 25 Lawinekunde, Woerden
Siked @SikedClimbing 3 aug Mark Brand klimt de 8b+ “Total Brutal” in het Oostenrijkse Zillertal! http://www.siked.nl/ mark-brand-topt-total-brutal-8b/ … @NKBV @MountainNetwork Zillah de Groot @zillahdegroot 2 aug Geweldige klimrotsen in de buurt van Längenfeld #Ötztal C1+tour #timeofmylife @NKBV Luc Grefte @LucGrefte 25 jul Leuk weekje @NKBV J2 in het Ötztal gehad #wildspitze Menno Boermans @Menno_Boermans 25 jul Rust zacht lieve Martijn. Je enthousiasme, humor en eeuwige lach blijven inspireren. #keepclimbing @NKBV @Hoogtelijn Katja Staartjes @katjastaartjes 23 jul Niet te geloven, wat een tragisch ongeval + groot verlies voor de bergsport, familie en vrienden. Martijn rust zacht.
December 7 Toerskiën, Zoetermeer 9 Sneeuwschoenwandelen, Zoetermeer 17 IJsklimmen, Den Haag 19 Drytoolen, Bergschenhoek
Ingrid Mols @ingmols 22 jul Dank @NKBV voor uitgave ‘Het weer in de Alpen, praktische weerkunde voor bergsporters’. Wolken lezen meteen toegepast. Op tijd terug in dal.
Kijk voor meer informatie over deze workshops en het complete cursus- en reisaanbod op bergsportreizen.nl.
NKBV @ExpedAcademie 16 jul @NKBV @Hoogtelijn gaan jullie mee op #expeditie ? Volg ons :) ALLsportsradio @sportsradionl 14 jul Skyrunner @MarcWeening legde zondag dit parcours af tijdens het EK. Je hoort hem op http://allsportsradio.nl/player! @NKBV
Foto Zout fotografie
Foto Zout Fotografie
Workshops
Tw t m met de @NKBV
Peter Janssen @PeerJanssen 12 jul @NKBV afgelopen week in Wilder Kaiser. Helaas zette de fotograaf het kruis er niet op, maar wel de NKBV vlag. Mathieu Ceron @mathieuceron 12 jul Only one top in the second qualification by Sam Swalue! Now getting ready for the finals! @NKBV @MedicortFysio
HOOGTELIJN 4-2015 |
67
Foto Ollie Coenen
Taghia, Marokko
Rotsklimparadijs
in de Atlas
Roland en Paco in een van de laatste lengtes (6b) van Susurro berbère.
68 |
HOOGTELIJN 4-2015 | TEKST & FOTO’S ROLAND BEKENDAM
In de heksenketel van het Jemaâ El Fna, het centrale plein van Marrakech, is het rond middernacht nog 36 graden. De tropische warmte nodigt niet uit om te gaan slapen, maar er is gelukkig genoeg te zien en te horen: waarzegsters, slangenbezweerders, verhalenvertellers en daarbovenuit de hallucinante herrie van trompetters en trommelaars. We genieten van versgeperst sinaasappelsap, mierzoete taartjes en sterke, kruidige thee die in niets lijkt op het slappe Nederlandse bakje. Morgen vertrekken we naar de kalkwanden van de Oujdad en Taoujdad.
H
et is voor mij een déjà vu: drie jaar geleden was ik hier ook en die klimtrip was toen zo fantastisch dat ik nu weer wil klimmen in Taghia. Dit keer ga ik met Ollie Coenen, Moniek Steenis en Paco Armino. Na een korte nacht stappen we in de warme Mercedes van Hassan, die ons in zeven uur naar de bergen zal rijden. Onderweg stoppen we bij een grote supermarkt, want de vorige keer bleek het eten in Taghia gezond, maar eentonig. Dat wil ik nu voor zijn. Al om half vijf arriveren we in Azouiat, waar de weg ophoudt en ezels onze bagage overnemen. Het is heerlijk om in de koele schaduw van de bergen onze benen te strekken. Na een wandeling van anderhalf uur komen we aan in de mij vertrouwde gîte van Said, onder de imposante kalkwanden van de Oujdad en Taoujdad. We drinken zoete
Theekraampjes op het Jemaâ El Fna.
thee en maken kennis met niemand minder dan Alex Honnold. Na nog maar één dag is Nederland al ver weg.
Berberse droom De eerste dag staan we direct vroeg op om het nog steeds warme weer zo veel mogelijk te ontwijken. We kiezen voor de toegankelijke en niet te lange Piola-route, L’allumeur du rêve berbère (320 m, 6c, 6a+ obl.). Alleen de aanloop blijkt wat minder toegankelijk. We lopen te ver door in de kloof en ik ben zo gek om een vijf meter hoog spiegelglad rotsblok boven een nare landingszone te beklimmen. Gelukkig lukt het net en kunnen de anderen van bovenaf gezekerd nakomen. Later blijkt dat je vijftig meter terug zonder veel moeite aan drie boorhaken ook omhoog kunt. Hierna volgen gelukkig negen lengtes goed afgezekerde, bomvaste kalk. De 6c-lengte gaat ons met rugzakje ook nog prima af. Na vierenhalf uur staan we boven. De afdaling wordt vergemakkelijkt door passages berbères, ingenieuze constructies van in elkaar geklemde stenen en boomstammen. Voor de sterke sportklimmer Paco was dit, na een spoedcursus multipitchklimmen in Freyr, zijn langste route tot nu toe. Waarbij ik wel moet aantekenen dat de term multipitch nog helemaal niet bestond toen ik begon met klimmen. Vrijwel alle routes, ook die in Freyr, waren toen multipitch; moulinettes bestonden toen nog niet.
Paroi des sources
De ezels worden opgeladen.
Twee dagen later gaan we naar de Paroi des sources, de meest toegankelijke wand. Niet voor niets wordt hier het meest geklommen. De wand ontleent zijn naam (vertaald: de Wand van de bronnen) aan de rij talloze waterbronnen die aan de overkant van de kloof ontspringen en het dorp via irrigatiegoten van water voorzien.
HOOGTELIJN 4-2015 |
69
We dalen af via ingenieuze constructies van stenen en boomstammen Ollie en Moniek kiezen Zebda (260 m, 7b+, 6c obl.), de mooiste route die klimmaatje Harald en ik in 2011 deden, en Paco en ik de Susurro berbère (280 m, 7b+, 6b+ obl.). Voor beide routes is de eerste lengte (7b+) meteen de moeilijkste. Gisteren klom Ollie beide eerste lengtes al on sight. Dat lukt hem vandaag ook voor de rest van de route, en Moniek bijna. De eerste lengte van Susurro berbère is iets moeilijker dan die van Zebda en zelfs Paco valt er een keer uit. Net als Zebda is de route een aaneenschakeling van mooie technische pasjes op heerlijk ruwe, rode rots, maar dan iets
Afdaling over passages berbères.
fysieker. Daarom ligt deze route me iets minder dan Zebda, waar je meer op randjes klimt. De daaropvolgende 6c- en 7a-lengtes lukken. In een 7a+ lengte zit een vermoeiende dülfer aan een overhangende colonette, gevolgd door een overhang met alleen kleine greepjes. Hier heb ik helaas een bloc nodig. Als we boven komen, begint het te onweren en te druppen. Snel naar beneden dus. In de gîte laten Spaanse klimmers ons foto’s zien van Alex Honnold die free solo de spleetroute Rouge berbère (560 m, 7a+) klimt. Het ziet er heel eng uit, maar voor Alex is dit gewoon vakantie.
De bergen direct boven Taghia: rechts de Oujdad (2695 m), in het midden de Taoujdad (2600 m). De Paroi des Sources ligt net links van de Toujdad, aan de overkant van de kloof.
70 |
HOOGTELIJN 4-2015
Whiskey berbère Op onze rustdag regent en onweert het de hele middag. Vanwege het instabiele weer besluiten Paco en ik om na de rustdag een korte route van slechts vijf lengtes te doen, L’ane sale (150 m, 6c+, 6b obl.); voor Paco ideaal om te oefenen met het leggen van cams en het omgaan met de haulbag. Na deze oefentocht vertrekken Paco en ik redelijk vroeg, om 7 uur, voor Whiskey berbère (400 m, 7a, 6c obl.) op de indrukwekkende noordwand van de Oujdad, recht boven het dorp. De eerste lengte is 6c expo, en niet echt fijn om voor te klimmen. Pas na ruim tien meter tricky klimmen over afgeronde en zanderige rots kan ik een klein cammetje leggen, en drie 8-millimeter boorhaken over veertig meter is niet echt veel. De volgende drie lengtes tot een grote band zijn ook niet geweldig. We eten en drinken wat en gaan dan de hoofdwand in. Na een atletische 6c-lengte, met twee passen A0 voor Paco, volgt voor mij een subtiele, stijgende 6c+ traverse naar een diagonaal spleetsysteem. Ik sta ervan te genieten hoe Paco de daarop volgende 6c-spleet netjes met cams afzekert, alsof hij nooit anders heeft gedaan. En hij rijgt er meteen de volgende 7a-lengte aan vast. Hier kan ik heel blij van worden! Dan volgen nog twee lengtes met meer spleten, schoorstenen en platen (6c).
Paco laat zich niet kennen Ondertussen is het zwaar gaan onweren vlak ten zuiden van ons en ook aan de andere kant verdwijnen de bergen in de grijze wolken. Nu voelt Paco zich ineens niet lekker. Gelukkig kan hij wel doorgaan, want teruggaan zou hier lastig zijn. De laatste lengte kunnen we niet vinden. In plaats daarvan nemen we twee lengtes (7a, 6a) van de ernaastliggende route van Christoph Hainz, die nog heel mooi zijn en goed afgezekerd. Na 400 meter klimmen hebben we nog 200 meter puinvelden en een stukje eenvoudig klauteren voor de boeg. Het is voor Paco nu een beetje afzien, maar hij laat zich niet kennen. Het laatste stuk over de westgraat ziet er van een afstand lastig uit, maar blijkt erg mee te vallen: zelfs op deze afgelegen plek zijn berbertrapjes geconstrueerd.
Paco in lengte 5 (A0/7b) van Whiskey berbère.
en Moniek kunnen dit wel aan. Ik zal wel zien hoe ik het ervanaf breng. Om elkaar niet in de weg te zitten, zijn Ollie en Moniek een uur eerder vertrokken, maar Paco en ik zitten hen al tijdens de aanloop op de hielen. We moeten dus een tijdje wachten, voordat ook wij aan de beklimming kunnen beginnen. We klimmen weer om en om voor, en ik begin zodat de 7b’s voornamelijk voor Paco zijn. Beide touwgroepen nemen de spullen mee in een kleine haulbag, want ook naklimmend is deze route met een rugzak niet te doen.
De lucht is overal grijs, maar het onweer passeert ons gelukkig op enige afstand. Om vijf uur ’s avonds zijn we op de top. En tevreden. Op een bloc na in de eerste lengte en de A0-passage boven de band is ons alles vrij klimmend gelukt. De afdaling over de zuidoostgraat herinner ik me nog een beetje van drie jaar geleden. Na wat zoeken bereiken we een verticaal gedeelte waar we 45 meter vrijhangend abseilen om in de geitenkeutels te belanden. Dan volgt een traverse om in de canyon tussen de Oujdad en de Taoujdad te komen. Van boven komt een herder die ons voorgaat in de kloof. Zo zijn we om kwart over acht weer terug en op tijd voor het avondeten en horen we de verhalen van Ollie en Moniek die hebben genoten van Au nom de la reforme (300 m, 6c, 6b obl.) op de Taoujdad.
Noordwand van de Taoujdad Na weer een rustdag staat Les Rivières Pourpres op het programma. Dit is een heftige 500 meter hoge sportklimroute met veertien lengtes (6c, 6c, 7a+, 7b, 6c, 7a+, 7a, 7b, 7a+, 7b, 7b+, 5a, 6b, 5a, 5a) op de noordwand van de Taoujdad. Harald en ik vonden onszelf in 2011 te licht voor deze route, maar sportklimkanonnen Ollie, Paco
HOOGTELIJN 4-2015 |
71
graag de bivakzak gun en ik mijn onderbenen in de haulbag stop en de heldere sterrenhemel boven me bewonder. Zodra het licht is, dalen we de kloof nog voor het ontbijt af.
Slapen onder de sterrenhemel
Wanden voor de toekomst
Als we de laatste lengte klimmen schemert het al. Op de top wacht Ollie ons op. Hij en Moniek hebben ook alles on sight geklommen, op één bloc voor Moniek na. De abseil aan de andere kant is al ingericht en zo zijn we snel op vlakker terrein. Ik zou liever naar de gîte zijn afgedaald, maar de anderen dalen de kloof liever af bij daglicht. Geen probleem. In het donker vinden we na wat zoeken wat vlakke plekken om te liggen. We maken een kampvuurtje van gortdroge jeneverbestakken en eten de laatste restjes tochtenvoer. Ollie en Moniek hebben twee stevige noodbivakzakken. Voor twee personen zijn ze wel erg krap, zodat ik Paco
De volgende dag doen we met z’n vieren Canyon apache (360 m, 6c+, 6b obl.), met prachtige, technische plaatlengtes en verrassend lastig voor de graad. Op onze laatste dag wandel ik nog een eind de kloof ten westen van de Oujdad in, waar de ene na de andere hoge wand opdoemt. Op het Tadraratemassief lopen al veel lange routes, tussen 7b en 8a+, maar er is potentieel voor nog veel meer. Er zijn genoeg Nederlandse sportklimmers die het niveau hebben om de moulinettes en de klimhal even te laten voor wat ze zijn en hier hun horizon te verbreden met deze multipitch-uitdagingen. Wat let je?
Foto Paco Armino
De eerste lengte is al best pittig om op te warmen. Vanaf de derde lengte is de wand verticaal tot iets overhangend. Het klimmen is fantastisch, en vaak zijn er atletische, lange passen. Ook moet je goed kijken en vaak een zigzagkoers varen. Ik ben blij als de derde lengte binnen is. Paco gaat overtuigend door de flink overhangende 7b, en ik kom er naklimmend net vrij doorheen. Zo volgt lengte na lengte. Het is vandaag niet zo warm meer, we moeten zelfs oppassen dat we in de schaduw en de gure wind niet te veel afkoelen. Het lukt me acht lengtes om alles vrij te klimmen, maar in lengte negen zijn mijn onderarmen helemaal op. Paco klimt dan nog de laatste drie moeilijke lengtes knap voor, met aan het einde de stevig overhangende sleutellengte. Ik vraag nogal eens om een bloc en ben blij als de zon zich even laat zien en de grote moeilijkheden voorbij zijn. We zien Ollie en Moniek boven ons.
Bivak na de beklimming van Les Rivières Pourpres.
Klimmen in Taghia Reis, eten en drinken, overnachten
Voor 200 tot 300 euro retour vlieg je van Schiphol naar Marrakech. Een hotelkamer voor twee personen in het oude centrum van Marrakech kost zo’n 300-400 dirham (100 dirham is ongeveer 9 euro). Voor een taxi van Marrakech naar Zaouiat betaal je 1200 dirham en de ezeldrijver rekent 100 dirham per ezel (excl. fooi). Je bent dan in één dag van Marrakech in Taghia. Wij lieten het vervoer door gîte-houder Said regelen. Met de bus en collectieve taxi’s is het goedkoper, maar de reis duurt dan aanmerkelijk langer. In Taghia zijn twee gîtes, die van Said Messaoudi (gitesaid@yahoo.fr) en die van Youssef Rizki (aoujdade@yahoo.fr). Wij betaalden bij Said in 2014, 12 euro per persoon per dag voor overnachting, ontbijt en diner. Beide maaltijden geven je genoeg energie en vitamines, maar verwacht geen gevarieerd menu. In Marrakech kun je alles krijgen om het verblijf luxueuzer te maken (bier, wijn, tochtenvoer). In de gîte zijn matrassen en dekens; het is aan te raden zelf een slaapzak mee te nemen.
Gesteente en stijl van klimmen
Bijna alle wanden bestaan uit uitstekende, zeer ruwe, oranje kalk met veel reliëf. Er zijn meer dan honderd routes, van 100 tot 900 meter hoog. Veel routes zijn geheel
met boorhaken uitgerust en in een beperkt aantal daarvan heb je geen nuts en cams nodig, vooral op de Paroi des sources. In de meeste geëquipeerde routes is het echter wel raadzaam nuts en cams mee te nemen, want hierdoor maak je het klimmen wat relaxter en in een aantal routes zijn deze zekeringsmiddelen onontbeerlijk. Verreweg de meeste routes kun je in één dag klimmen, inclusief aanloop en afdaling. Er zijn ook vele trad- en bigwallroutes, waarvoor je wat meer cams, haken, een hamer en soms bivakuitrusting nodig hebt. Verder bestaan er nog
veel mogelijkheden tot het openen van nieuwe routes. Afdalen kan soms door te abseilen, maar meestal is naar beneden lopen veel handiger. Bij de Oujdad en de Taoujdad is het noodzakelijk dat je tweedegraadsterrein zeker kunt afklimmen, maar je hoeft hiervoor geen diehard alpinist te zijn.
Materiaal
Voor alle routes heb je dubbel touw en een helm nodig. Met 15 setjes en een aantal bandschlinges kom je een heel eind. Een set nuts en cams is aan te raden, hoewel die in een beperkt aantal routes niet nodig zijn. In een klein aantal routes moet je 8 millimeter en/of 10 millimeter plaquettes bij je hebben.
Weer & Seizoenen
De beste maanden zijn april-mei en september-oktober. Ik was er in 2011 van 16 t/m 29 april. In de zon is het dan niet te warm, in de schaduw heb je een trui en bij wind een dun regenjack nodig. We hadden vier tot zes dagen mooi weer, afgewisseld met twee dagen regen en sneeuw, die weer snel verdwijnt. In 2014 was ik er van 12 t/m 25 mei. Toen was het aanmerkelijk warmer en was er meer kans op onweer. In de winter is het koud. Sommige kloven kunnen zeer gevaarlijk zijn bij intensieve regenval, door plotselinge stijging van het waterniveau en door steenslag van de plateaus.
Topo’s & Sites
Onmisbaar is het uitstekende gidsje van Christian Ravier, Taghia Montagnes Berbères (cravier@club-internet.fr). De meeste topo’s liggen ook in de gîte van Said en veel topo’s kun je op de site van Lois Alfonso vinden: lanochedelloro.com/monografs/taghia/index.htm.
HOOGTELIJN 4-2015 |
73
Foto Ollie Coenen
Moniek in de vierde lengte (7b) van Zebda.
Boorhaken of zelf afzekeren?
Zoveel klimmers zoveel smaken Klimmers zijn er in alle soorten en maten en voor al deze klimmers betekent het klimmen iets anders. De één wil koste wat kost boven komen, de ander vindt zijn ultieme uitdaging in de max van zijn fysieke kunnen, en een derde vindt zijn kick in het geheel zelfstandig beklimmen van natuurlijke lijnen, waarbij hij geen materiaal achterlaat. Zoveel klimmers, zoveel smaken.
D
e ene klimmer gaat voor de topervaring en wil koste wat kost boven komen, ook als dat inhoudt dat je je aan een setje moet optrekken of zelfs langs een hakenladder moet om verder te komen. Een ander gaat juist puur voor de bewegingen en vindt de ultieme uitdaging in het klimmen van een route op het maximale van zijn fysieke kunnen. Daar hoort af en toe het klippen van een haak bij. Weer een ander vindt juist de kick in het geheel zelfstandig beklimmen van natuurlijke lijnen, waarbij hij geen materiaal achterlaat en de rots er na de beklimming nog net zo uitziet als een eeuw geleden, oké, misschien met nog een klein streepje magnesium, maar dat spoelt er door de regen wel weer af.
Afzekering
Hakenladders in Yosemite.
74 |
Wie niet het risico wil lopen om op de grond te belanden bij een val, moet tijdens het klimmen protectie gebruiken. Dat kan in allerlei vormen en maten. Er bestaat vaste protectie, zoals boor-, mep- en gelijmde haken. Deze haken zitten in principe vast in de rots en laten als ze worden verwijderd, sporen achter. Daarnaast zijn er vormen van protectie die je zelf kunt plaatsen en
verwijderen tijdens het klimmen, zonder dat je daarbij de rots beschadigt. Voorbeelden hiervan zijn nutjes en cams. Klimethiek is in alle klimgemeenschappen over de hele wereld onderwerp van verhitte discussies, maar nergens werd de botsing tussen twee filosofieën zo duidelijk als in de jaren zestig in Yosemite, toen Warren Harding en Royal Robbins op eigen wijze geschiedenis schreven. “Getting to the top is nothing, but how you get there is everything”, aldus Royal Robbins versus Warren Harding. (Uit: Valley Uprising.)
Hakenladders Warren Harding is een flamboyante man, die ook tijdens zijn bigwallbeklimmingen veel wijn en goed eten omhoogzeult. Hij krijgt zijn bijnaam Batso (vleermuis) omdat hij bijna even vaak zijn nacht doorbrengt in een hangmat aan een rotswand als in een bed of mat op de grond. In 1958 werd hij al een levende legende na zijn eerste beklimming van El Capitan via de route The Nose. In 1970 beklimt hij samen met Dean Caldwell the Dawn Wall (Early Morning Light Route). Hij doet er 27 dagen over en plaatst
HOOGTELIJN 4-2015 | TEKST ANNE VAN LEEUWEN EN FLORIAN VAN OLDEN | FOTO’S MARTIN FICKWEILER EN GERKE HOEKSTRA
daarbij meer dan 300 haken om zich mee omhoog te bewegen (artificieel klimmen).
De purist Rond dezelfde tijd, eveneens in Yosemite, verwerft de jongere Royal Robbins op eigen wijze een heldenstatus. Hij is niet alleen een van de meest getalenteerde klimmers van zijn generatie, hij wordt ook beschouwd als een klimmer met een strenge filosofie, een voorvechter van een zo clean mogelijke klimstijl. Voor hem houdt dat in: zo veel mogelijk zelf vrijklimmen, dus niet artificieel, en alles zodanig afzekeren dat je geen sporen achterlaat. Hij gebruikt protectie die de rots niet beschadigt en die je weer makkelijk kunt verwijderen. Royal Robbins’ bijna spirituele benadering van het klimmen staat ver af van Hardings levenshouding van ‘Wine, women and walls’.
Artificieel klimmen in Yosemite.
Leave no trace: tradklimmen in Ettringen.
De purist bereidt zich voor op El Capitan in Yosemite.
Diverse soorten verwijderbare protectie.
Leave no trace Van de twee heeft Royal Robbins het best zijn stempel op de klimethiek gedrukt. Zijn Leave no trace-filosofie uit de jaren zestig legde de basis voor de Britse en Amerikaanse klimethiek en het hedendaagse tradklimmen. Een ethiek waarbij de focus ligt op de natuurlijke lijn van de route en het beschermen van de natuur. ‘Als je de klim niet aandurft, omdat er bijvoorbeeld niet genoeg tussenzekeringen te plaatsen zijn, dan is deze klim niet voor jou.’ Een gevolg hiervan is dat er een soort natuurlijke selectie plaatsvindt. Veel klimgebieden met potentieel gevaarlijke routes zullen minder gebruikt worden en dus minder schade ondervinden van klimverkeer, dan wanneer behaking is toegestaan of als er al veel haken in de routes aanwezig zijn.
Obsessie Robbins was zo geobsedeerd door het clean klimmen dat hij in 1970 tijdens de beklimming van de Dawn Wall de haken die Harding net had geplaatst, weer verwijderde. Tijdens de beklimming realiseerde hij zich steeds meer dat Harding een briljante lijn had gevonden door de gigantische, 1000 meter hoge wand. Uit respect voor de beklimming van Harding liet hij de rest van de haken zitten, om vervolgens de route uit te klimmen via de bestaande haken.
Dawn Wall vrij geklommen Bijna vijfenveertig jaar later, het is 2015, wordt er weer geschiedenis geschreven
op de Dawn Wall, dit keer door Tommy Caldwell en Kevin Jorgeson. In een push van 19 dagen beklimt het duo de wand, zonder gebruik te maken van hulpmiddelen om zich omhoog te bewegen. Voor het eerst in de geschiedenis is de Dawn Wall helemaal vrijgeklommen. Touw en protectie dienen alleen als voorzorgsmaatregel om een val van de klimmer op te vangen. De Dawn Wall van bijna 1000 meter is met twee 9a-lengtes en 17 touwlengtes rond de achtste graad, momenteel de moeilijkste multipitch-route ter wereld.
Controverse Toch is de beklimming van Caldwell en Jorgeson niet geheel zonder controverse. Om de route veilig te kunnen vrijklimmen, hebben Caldwell en Jorgeson boorhaken geplaatst. Ze hebben dit gedaan op plaatsen die onmogelijk op een natuurlijke manier zijn af te zekeren, en die zonder protectie te gevaarlijk zijn om te klimmen. Daarnaast hebben de mannen in hun maar liefst zeven jaar durende voorbereidingen
herhaaldelijk gebruikgemaakt van rappels (abseils) om de route te inspecteren, en tickmarks (pofstreepjes) om de route te voorzien van markeringen. En omdat er ook een filmploeg mee omhoog ging, zijn er ook haken gezet om deze mensen (artificieel) omhoog te krijgen. Geen ‘Leave no trace’ maar ‘Leave some traces’ dus. Dat is niet geheel in de geest van het ‘cleane’ klimmen dat Robbins zo voor ogen had. Wat Robbins en Harding er zelf van vinden, weten we niet. Warren overleed in 2002, versleten door de drank, maar tot het einde geliefd bij zijn oude vrienden. Naar verluidt was Robbins een van de vrienden die hem aan zijn sterfbed opzocht. Robbins zelf, inmiddels 80, heeft zich voor zover we kunnen nagaan, niet gemengd in de discussies over de recente beklimming van de Dawn Wall. We kunnen ons voorstellen dat hij zijn schouders ervoor ophaalt.
Liefde voor de klimsport Het hoort er kennelijk bij dat bij elke baanbrekende beklimming een discussie losbarst over de stijl waarin dit is gedaan. Kijk je naar de geschiedenis, dan zie je dat dit altijd al zo is geweest. Klimmers die op elkaar mopperen over ethiek. Wat leert dit ons? Dat veel klimmers van nature eigenwijze mensen zijn? Dat er geen superieure (laat staan universele) klimethiek bestaat? Wij houden het erop dat klimmers graag met elkaar in discussie gaan, uit liefde voor de sport.
HOOGTELIJN 4-2015 |
75
Herinnering Expeditie naar het Sterrengebergte in 1959
aan een witte vlek
76 |
HOOGTELIJN 4-2015 | TEKST ICO KLOPPENBURG | KLEURENFOTO’S LAURENS AAIJ
ag Cineast Piet ter La pen ap rst Ve an rm He en aan de voet van de atop. ijskap van de Julian
Bivak onder de Julianatop ,
op 4000 meter.
Herman Verstappen (90) uit Enschede beklom vrijwel alle grote vulkanen in Indonesië en nam in zijn jonge jaren deel aan de expeditie naar het Sterrengebergte op West Nieuw-Guinea. Als geograaf leidde hij generaties studenten uit de hele wereld op. Wereldwijd coördineerde hij onderzoek over de risico’s van mogelijke vulkaanuitbarstingen en andere natuurrampen. Als iemand een avontuurlijk leven heeft, is het wel professor Verstappen. Tijd voor een portret van een bescheiden avonturier.
D
e studeerkamer van Herman Verstappen past bij het plaatje dat ik in mijn hoofd had: veel herinneringen aan verre oorden en andere tijden. Pijl en boog, hakmessen, houtsnijwerk. Foto’s van bergtoppen, een goed gevulde boekenkast en stenen, veel prachtige stenen uit alle hoeken van de wereld. Wat ik niet had verwacht, naast het tegeltje voor 50 jaar lidmaatschap van de NKBV, een verzameling medailles! Wetenschappelijke medailles in alle soorten en maten, in een hoekje van de kast.
Grote namen De professor komt uit de keuken met thee en kruidkoek. Als hij mijn belangstelling ziet voor de ‘prijzen’ pakt hij voorzichtig een doosje. “Kijk, dit is de mooiste”. Hij laat een strenge penning van The Royal Scottish Geographical Society zien. “Nog mooier dan de medaille is het rijtje namen waar ik tussen sta.” Ik vouw het papiertje dat bij de medaille zit open en laat de namen op me inwerken: Stanley, Nansen, Koning Albert I van Monaco, Sven Hedin, Amundsen, The Sierra Club. Een illuster rijtje. En Herman Verstappen. Het wijst op een kant van Herman Verstappen die ik niet kende: die van de internationaal vermaarde wetenschapper. “Ik kwam heel jong van de HBS”, vertelt Verstappen, geboren in 1925 in Den Haag. “Met zeventien ging ik studeren.” Het wordt fysische geografie in Utrecht. In oorlogstijd, dus dat betekent clandestien tentamen doen, zodat hij geen ‘loyaliteitsverklaring’ hoeft te tekenen.
De wijde wereld in Na de oorlog komt de mogelijkheid de wereld buiten Nederland te verkennen. Dat gaat liftend door een Europa dat overal nog leeft op voedselbonnen. In die periode ontdekt Verstappen de bergen. “Ik ben direct na de oorlog gaan liften, als arme student. Een tent had ik niet. Ik bivakkeerde onder een korenschoof of onder een
boom. Op een gegeven ogenblik reisde ik van Genève richting Chamonix en zag de Mont Blanc. Ongelofelijk, ik was verkocht!” Terwijl Europa de brokken van zes jaar oorlog bij elkaar probeert te rapen, denkt Verstappen na over zijn maatschappelijke leven na zijn studie. Het Verre Oosten komt in beeld: “Toen ik klaar was met mijn studie kon ik voor de klas. Maar ik dacht op dat moment: dat nooit! Er was een vacature in wat toen nog ‘ons’ Nederlands Indië heette. Die stond al anderhalf jaar open. Het was onveilig, de toekomst was onzeker en de betaling mager. Maar voor mij een geweldige kans. Ik kon ernaartoe, zes maanden voor de overdracht, en ik dacht: als ze me eruit gooien heb ik dat in elk geval meegepikt!”
Terug in de steentijd In 1949 komt hij aan in Jakarta – “Ik keek mijn ogen uit hoe de mensen hun tanden poetsten in het Molenvliet waarin ze ook poepten en piesten” – en valt met zijn neus in de boter: al na zes weken krijgt hij de kans om per vliegtuig mee te gaan naar de Wisselmeren op Nieuw-Guinea. Die liggen op ruim 1700 meter en zijn genoemd naar de piloot Frans Wissel, die ze bij toeval als eerste door een gat in de wolken zag. Door hun ligging waren ze tot 1936 onbekend. De bewoners van het gebied zijn in korte tijd in de moderne tijd terechtgekomen. Voor Verstappen is het een reis terug naar de steentijd. Hij leert er snel hoe het bush-lopen gaat en hoe je het best een tropische vulkaan kunt beklimmen. Terug in Europa volgt hij in 1958 de bekende cursus vanuit de Kaunergrathut, waar Herman Bratschko de scepter zwaait en Franz Dangl gidst. “Later heb ik nog een cursus in Meyringen gevolgd, op aanraden van Tom de Booij. Ik heb toen ook verschillende tochten privé
HOOGTELIJN 4-2015 |
77
Verstappen staat tussen een indrukwekkend rijtje namen van internationaal vermaarde wetenschappers.
Wetenschappelijke onderscheidingen.
Verstappen wijst de route uit 1959 aan.
gemaakt, onder anderen met Escher, in het Mont Blancgebied, zoals naar de Aiguille du Chardonnet.” Met Escher – een ‘zoon van’ – beleeft Verstappen het avontuur waarmee hij in de bergsportwereld bekend wordt: de eerste beklimming van de Antares (3650 meter) en de Julianatop (4700 meter), de twee hoogste toppen van het Sterrengebergte op West Nieuw-Guinea.
tussenkampen die worden bevoorraad door helikopters. Eigenlijk niks voor Verstappen, die tot dan toe niet anders gewend was dan heel eenvoudig op pad te gaan: “In Indonesië gingen ze op vrijdag om elf uur naar de moskee en ik pakte de bus voor een weekendje naar een vulkaan.”
Witte vlekken invullen Zijn kennis als wetenschapper bezorgt hem een plekje binnen een grote expeditie naar het Sterrengebergte in 1959. Doel van de expeditie is het invullen van de laatste witte vlekken op de landkaart van West Nieuw-Guinea. De hoogste berg van het centrale bergland, de Carstensz Piramide (4884 meter) is al meer dan twintig jaar eerder beklommen. De verklaring daarvoor is simpel, zegt Verstappen: “Eigenlijk was het probleem van de Julianatop de grote afstand tot de kust. De Carstensztop was wat dat betreft veel eenvoudiger te bereiken.” Zijn de Nederlanders geïnspireerd door de grote expedities naar de Himalaya? Misschien, want er wordt groots uitgepakt, met
Geen geld voor droppings Had het anders gekund? Verstappen: “De bevoorrading van de talrijke deelnemers aan de expeditie hadden we denk ik makkelijker met droppings bij het basiskamp kunnen doen. Maar droppings zijn duur en daarvoor was eerst geen geld beschikbaar. Bevoorrading alleen door dragers was geen haalbare kaart.” Verstappen rekent voor hoeveel dragers er dan nodig waren en hoeveel ieder per
Beknopt CV Herman Versta en • 1949: Fysische Geografie, Universiteit Utrecht • 1953: promoveert • 1949 tot 1957: staflid bij het Geografische Instituut in Jakarta, Indonesië • 1958: Kaunergratcursus KNAV • 1959: deelnemer aan de expeditie Sterrengebergte • Sinds 1968: hoogleraar Geomorfologie aan het International Institute for Aerospace Survey and Earth Sciences (ITC), Delft/Enschede • 1989: Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw • 1992 tot 1996: voorzitter van de International Geographical Union • Voorzitter van de ICSU (International Council for Science) Special Committee for the U.N. International Decade for Natural Disaster Reduction • 1998: Plancius Medaille van het KNAG
78 |
HOOGTELIJN 4-2015
dag eet: “In twee weken eet een drager zijn eigen vrachtje op!” Er is nog een probleem. “De regenval is aan de zuidkant van het gebergte extreem hoog: twintig maal wat we in Nederland hebben.” Het terrein is daardoor soppig en moeilijk begaanbaar. De helikopters kunnen het basiskamp hierdoor niet ongehinderd bereiken. Vaak blijft materiaal dus tijdelijk op landingsplatforms halverwege achter. “In het expeditiegebied waren de heli’s nuttig ter ondersteuning van de veldteams. Helaas ging een van de twee verloren bij de Antares en het risico de andere door een kloof op onze Julianaroute te sturen, was te groot”, aldus Verstappen. Bovendien kan de rivier na regenval sterk stijgen en dragers en expeditieleden in gevaar brengen. Daarom maakt Verstappen een omweg, die hem later op verwijten komt te staan. Maar hij is er nog steeds van overtuigd de juiste beslissing te hebben genomen. “In de rivieren kan het waterniveau in een paar uur meters stijgen. Dan moet je niet in die kloof zitten! Dus ik heb een omweg gezocht.”
Kilometers pad hakken Naar beide toppen is het een lange weg door het oerwoud, maar het karakter van de toppen is heel verschillend. Verstappen legt uit: “Vooral de Antares was heel nat, omdat het dieptegesteente is. Daar groeit veel klimbamboe. Dat was ellendig, je kon die niet goed kappen. Het was wel een voordeel dat we uit het mos water konden
Luchtfoto van de Juliantop met ijskap en de klimroute.
Meer weten naar aanleiding van dit artikel? • Juliantop en Antares, Twee beklimmingen in Centraal Nederlands Nieuw-Guinea, door Herman Verstappen in De Berggids, tijdschrift van de KNAV, november 1959. • In de ban van de vulkaan: Indonesië 3000+, door Herman Verstappen in De Berggids, tijdschrift van de KNAV, oktober 1986.
halen om rijst te koken. Je kneep het water er simpelweg uit. Het gevolg was wel een soort ‘chocoladerijst’. De Julianatop ligt op een kalksteenplateau en was een veel mooiere klim. Je komt dan boven de bosgrens: prachtig, subliem. Dat was echt een plezier.” Voor beide toppen moesten kilometers pad worden gehakt in het oerwoud. Het was een tijdrovend karwei, ook voor een grote expeditie. “Als je dan zegt: je had toch dragers? Jawel, maar dat waren vergeleken met ons dwergen, die kapten tot hier”, zegt Verstappen terwijl hij een gebaar maakt op borsthoogte.
Kamergeleerden en mannen In zijn werkkamer hangt een oude foto van de Julianatop met ijskap, en een foto van een paar jaar geleden. Nu zonder ijs. Die laatste is genomen door de Oostenrijker Christian Stangl. Hij vroeg Verstappen informatie voor zijn beklimming in een poging om de drie hoogste toppen van elk continent te beklimmen. Verstappen wijst op de imposante zuidwand van de Julianatop: “Bart Vos beweert dat ‘ie hier in zijn eentje naar boven is geklommen. Nou is de top 4700 en het dal hier ligt op 700 meter. Dat is een logistieke onmogelijkheid.” Over de expeditie naar het Sterrengebergte is al veel geschreven. Verstappen maakt er geen geheim van dat het niet lekker liep tussen de wetenschappelijk leider en de
• Zwerftocht door een wereld in beweging, Herman Th. Verstappen, Van Gorcum 2006. • Het witte hart van Nieuw-Guinea. Met de Nederlandse expeditie naar het Sterrengebergte, L.D. Brongersma, en G.F. Venema (1960), Scheltens & Giltay, Amsterdam. • Prachtige filmbeelden in kleur op goo.gl/8hHtqV of via de QR-code hiernaast. • De Sterrengebergte expeditie naar Nederlands Nieuw-Guinea in 1959. Persoonlijke belevenissen en indrukken, B.O. van Zanten, Uitgeverij Aspekt, Soesterberg 2014. • Expeditie Sterrengebergte, Ferry Brandenburg van den Gronden, Free Musketeers 2015. • Paradijsvogels en Kroonduiven, Ferry Brandenburg van den Gronden, te vinden op goo.gl/q4lCEi.
technisch leider. Ook vindt hij het nog steeds jammer dat er niet meer klimmers mee waren: “Die wetenschappers waren uitgekozen op grond van hun grijze cellen, maar sommigen waren echt kamergeleerden. De meesten waren nog nooit in de tropen geweest.” Lovend is hij over de begeleiding door de groep mariniers, van wie sergeant De Wijn mee ging naar de top: “Dat waren mannen op wie je kon bouwen.”
Gevaren van de vulkaan Na zijn jaren in Indonesië werkt hij ook in andere delen van de wereld. Pakistan, de Sahara, Zuidelijk Afrika, Zuid-Amerika, overal doet hij onderzoek en gaat hij de bergen in: “In Pakistan ben ik ook op een zondagachternamiddag naar boven geklauterd, met alleen een citrusvrucht. Dat was alles wat ik aan water had.” Prachtige verhalen vertelt hij over Tibesti, in de Sahara ten zuiden van Libië, waar rebellengroepen schieten op de vijand over de grens, in de verte. “Ze kijken wel uit dat ze niet raak schieten, want het is hun familie!”
Door de jaren neemt zijn wetenschappelijke carrière een vlucht. Zoals hij met een glimlach zegt: “Ik ben door gebrek aan gewicht boven komen drijven.” Zijn specialisme: luchtfotografie en de interpretatie van satellietbeelden. Hij wordt voorzitter van de Internationale Geografische Unie en reist de wereld rond om de risico’s van vulkaanuitbarstingen in te schatten. “Natuurrampbestrijding is de hoofdlijn van mijn werk geweest. Eerst vulkaanrampen en daarna ook aardbevingen.” Geen gemakkelijk werk, waarbij politieke gevoeligheid vaak net zo belangrijk is als wetenschappelijk inzicht. “Als je overheden moet vertellen of een stad wel of niet veilig ligt, zit je vaak in een enorme spagaat. Je brengt aan de ene kant het verhaal van de geofysicus, die weet dat er in een gebied zo groot als Frankrijk in de komende tien jaar een ramp gaat gebeuren. Maar aan de andere kant kun je met zo’n vaag bericht toch niet langs de kramen bij de overheid?” Mijn vraag of hij bij zijn omzwervingen nooit in gevaarlijke situaties terechtkwam, levert natuurlijk ook verhalen op. Bijvoorbeeld over collega en vriend Schröter, die in een ‘rampokpartij’ om het leven is gekomen. Of over die keer dat Verstappen een lekke band moest verwisselen. Uitgerekend op een weg die vaak door rebellen werd beschoten. Met gevoel voor understatement zegt hij daarover: “Je moet ook een beetje geluk hebben.” Ik stel vast dat hij een heel wat avontuurlijker leven heeft geleid dan de gemiddelde wetenschapper. De professor denkt na en knikt: “Dat avontuurlijke, dat heb ik altijd wel nagestreefd, ja.”
HOOGTELIJN 4-2015 |
79
op Twitter Volg @hoogtelijn nieuwtjes van voor de laatste zijn welkom ps Ti de redactie. v.nl. op hoogtelijn@nkb
18 lokale ber idsen verteen Ter ere van de 150ste verjaardag van de eerstbeklimming van de Matterhorn werd Kurt Lauber gevraagd om verhalen op te tekenen van achttien lokale berggidsen. Een merkwaardige keuze: Kurt is weliswaar zelf een ervaren gids en sinds lange tijd waard van de Hörnlihut, maar geen schrijver of journalist. Hij is kritiekloos, vraagt niet door en mist daarom regelmatig diepgang. Maar gelukkig heeft de Matterhorn van zichzelf rijkdom genoeg en werd het een boek vol prachtige anekdotes. We krijgen een intiem inkijkje in het leven van de Bergführer, die de markante berg op hun duimpje kennen en zonder wie voor duizenden bergtoeristen de top onbereikbaar zou blijven. Aan het woord komen grote namen die voor altijd aan das Horu verbonden zijn: Ulrich Inderbinen (beklom de berg op zijn negentigste voor het laatst), Richard Andenmatten (stond 800 keer op de top), Simon Anthamatten (heeft het snelheidsrecord), Willy Taugwalder (familie van de eerstbeklimmer), Richard Lehner (was met 23 jaar de jongste berggids van Zwitserland) en Bettina Sulliger-Perren (de enige vrouwelijke gids in Zermatt). Naast een hommage aan het beroep van berggids, is het tevens een informatief geschiedenisboek over het icoon van Zwitserland. Bijzonder veel aandacht is er ook voor de keerzijde van de bergsport. Gevaar klimt op de scherpe Hörnligraat altijd mee en meer dan vijfhonderd alpinisten kwamen niet levend beneden. Menig gids is ook bergredder en nietsverhullend vertellen ze over abstürzen en lijkenbergingen. Maar ondanks de epische verhalen over ellende, gaan de gidsen keer op keer de graat omhoog. De drijfveer om de gast een onvergetelijke ervaring te bieden overwint. [Menno Boermans] Matterhorn - Bergführer erzählen Gipfelgeschichten gesammelt von Kurt Lauber Uitgave: Droemer/Knaur Verlag ISBN: 978-3-426-27659-4 Prijs: € 22,99
80 |
^^^ gespot ^^^ gespot ^^^ gespot
Het ‘Wild-e ect’ Wat gebeurt er met een wandeling na het verschijnen van een bestseller die zich daar afspeelt? Sinds het boek Wild van Cheryl Strayed in 2012 verscheen, vertienvoudigde het aantal wandelaars op de Pacific Crest Trail. Ze noemen het daar het ‘Wild-effect’ en een leuk verhaal daarover is te vinden op mashable.com/ 2015/05/17/pacific-crest-trail-wild-effect. Overigens was dit effect al langer bekend door dat andere boek, Into the wild, van John Krakauer. De afgelegen plek bij Denali National Park waar Chris McCandless zijn einde vond, schijnt jaarlijks door tientallen pelgrims te worden bezocht.
Klimbaby Je hebt net leren lopen, maar hé, lopen is toch maar gewoon, ehm, lopen. Klimmen, dat is waar het om gaat. Je ‘raison d’être’, zoals ze je later op school zullen leren. Dus als je toevallig ouders hebben die ook last hebben van deze afwijking en je bent in de gelegenheid, dan moet je het ervan nemen. Crashpad? Niet nodig, want als het mis mocht gaan, is er altijd een luier, zodat je zacht valt. Het filmpje op goo.gl/ 4hXACx of via de QR-code hiernaast laat de inmiddels wereldberoemde Little Zen Monkey zien die een boulderproject tikt.
V rklimangst Hoe komt het dat sommige klimmers hun hoofd koel weten te houden als ze meters boven hun laatste zekering een spannende pas moeten maken? Terwijl andere klimmers het angstzweet al uitbreekt bij het idee van voorklimmen alleen? Vertical mind is het boek voor klimmers die naast hun fysieke vorm ook hun mentale power willen verbeteren. Het boek behandelt diverse mentale klimkwesties, zoals voorklimangst, faalangst, motivatie en groepsdruk. Stap voor stap wordt de lezer wegwijs gemaakt met het desbetreffende onderwerp, waarna er tal van zeer doeltreffende tactieken en oefeningen volgen. Maar Vertical mind is meer dan een prettig geschreven zelfhulpboek. De auteurs gaan diep in op de mechanismen achter het klimmende brein. Ze leggen haarfijn uit wat er precies in onze hersenen gebeurt tijdens het klimmen. Van hoe een enkele vurende neuron uiteindelijk leidt tot ons – soms behoorlijk beperkende – klimgedrag. Het boek bevat ook een hoofdstuk over co-creatieve coaching. Co-creatie is het samen werken aan mentale groei. Partners beoordelen elkaars gedrag kritisch, maar ondersteunen en motiveren elkaar ook tijdens het mentale groeiproces. Door co-creatieve coaching kunnen partners elkaar helpen verbeteren en meer plezier hebben in het klimmen. Het werk is voornamelijk gebaseerd op psychologisch en neurowetenschappelijk onderzoek, aangevuld met talloze interviews met vooraanstaande klimmers. Het is een perfecte aanvulling op de Rock Warrior’s Way (zie het artikel over voorklimangst op pag. 16). Daarnaast bevat het boek een zeer uitgebreide referentielijst, wat het tot een zeer complete en waardevolle bron van achtergrondkennis maakt. Naast al die topo’s en trainingshandboeken is Vertical mind een welkome en nuttige afwisseling in je boekenkast. En in je verdere klimleven. [Anne van Leeuwen]
HOOGTELIJN 4-2015 | ONDER REDACTIE VAN FRANK HUSSLAGE EN ICO KLOPPENBURG
Vertical mind, Jeff Elison en Don McGrath Uitgave: Sharp end publishing www.sharpendbooks.com ISBN: 9781892540881 Prijs: € 22
^^^ gespot ^^^ gespot ^^^gespot ^^^ gespot ^^^
Kids extreme
Eigenheimers Voor wie heimwee heeft naar de Zwitserse eigenheimer uit de film Kurt und der Sessellift, zijn deze boeken een aanrader. In respectievelijk prachtig fijngeslepen taal en intens sprekende beelden, schetst zowel Boekwijt als Püntener een integer beeld van Zwitserland buiten het hooggebergtetoerisme en de grootsteedse wereld. De wereld vibreert in een turbulente draaikolk van ontwikkelingen, waarvan niemand nog weet wat goed en wat slecht blijkt te zijn. Op de boerenhoven en almen van kantons als Uri en Zürich gaat het leven echter door zoals het altijd al ging: ze vertrouwen op zichzelf, maar zijn niet gek. Uit de ontwikkelingen om hen heen pakken ze de dingen die ze kunnen gebruiken en doen daar hun voordeel mee. En langzaam, stukje bij beetje, verandert zo ook hun leven. Vanuit het perspectief van een Hollandse meid die als knecht op
gespot
een boerderij werkt, beschrijft Boekwijt deze manier van leven. In haar stilstaande, observerende, maar absoluut niet saaie taal brengt ze haar brommende Helvetische boer tot leven en voel je haar strijd met zijn oerconservatieve levenswijze. Püntener leefde met haar camera meerdere seizoenen op de almen van Uri. Haar soms ontroerend mooie beelden tonen het leven zoals het geleefd wordt ondanks de bergen. De boeren willen graag hun eigen levensstijl houden en dat lukt mede dankzij hun geïsoleerde leven in de bergen. Maar wat hadden ze graag het comfort van een boer in het vlakke land. Twee boeken over Zwitserland, Zwitsers en hun Zwitserse bergen. Geen boeken over bergsport, maar absoluut wel boeken voor bergsporters. [Frank Husslage]
Boulderbabies, pubers die 8b-boulders klimmen: we zien het op internet allemaal langskomen. In de VS is dit reden voor een discussie over hoe gewenst dit allemaal is. In april was er nog een rel omdat de politie twee kinderen van 10 en 6 jaar meenam die alleen Hoogvlakte, Naomi Rebekka Boekwijt Uitgave: Arbeiderspers, 2014, www.arbeiderspers.nl ISBN: 978-90-295-8960-4 Prijs: € 17,95
Alp, Vanessa Püntener Uitgave: Rotpunktverlag 2014, www.rotpunktverlag.ch ISBN: 978-3-85869-622-9 Prijs: € 29
van een park naar huis liepen, zonder contact op te nemen met de ouders. Op goo.gl/4soijE kun je lezen over de spagaat waarin de samenleving zich bevindt: kinderen moeten beschermd worden en mogen geen risico lopen. Ze moeten fietsen met een helm op, als ze al mogen fietsen in het gevaarlijke verkeer. Maar tegelijk doen ze steeds jonger aan extreme sporten.
Bergporno De titel van het boek De weg naar Alpamayo lijkt veel weg te geven: het verhaal van Ignace Bral die de lezer meeneemt op zijn weg naar de beklimming van de iconische Alpamayo. De ondertitel van het verhaal belooft heel wat: een waargebeurd verhaal over liefde, bergen en passie. Hoe waarheidsgetrouw het verhaal is, laat zich lastig beoordelen. Het komt wel over als een heel eerlijk verhaal. Eerlijk, omdat Ignace zichzelf niet afschildert als een topklimmer. Eerlijk omdat hij, bij wat er in zijn avonturen misgaat, ook kritisch naar zichzelf kijkt. En omdat hij dingen vertelt waarmee hij zichzelf niet echt positief neerzet. Zo biedt hij wandelreizen aan en neemt hij dus bedrijfsmatig mensen mee de bergen in. Daarbij gaat hij zijn boekje als wandelgids soms te buiten. Zo neemt hij gasten mee de Gran Paradiso op. Geen moeilijke berg, maar toch ook geen wandelterrein.
Schokkender vind ik de constatering dat hij herhaaldelijk onder druk van deelnemers toegeeft en de groep daardoor in gevaar brengt. Met een groep scholieren belandt hij in een ongepland bivak. En op de topdag gaat – op aandringen van de leraar – tegen zijn advies in, een leerling mee die niet fit is. Eerlijk is hij daarover dan weer wel: “Hoewel ik als het erop aankomt de verantwoordelijkheid draag voor wat er op de berg gebeurt, kan ik niets anders dan de briesende tweede kapitein zijn zin geven.” Maar als lezer en als bergsporter denk ik dan: hoezo kun je niets anders? Je had onder deze omstandigheden moeten weigeren mee te gaan! Natuurlijk: het is een verhaal uit het begin van de jaren negentig, maar ook toen waren de uitgangspunten over verantwoordelijkheid in de bergen duidelijk. Is het lezen van het boek de moeite
waard? Voor een bepaalde groep bergsportliefhebbers absoluut. Het is misschien geen literatuur, maar wel vlot geschreven, in soms sappig Vlaams. En veel lezers zullen de stappen herkennen die Ignace door de jaren heen maakt in zijn bergsportcarrière. De langzaam groeiende liefde voor de bergen die soms overgaat in een verslaving: “Ik keek naar bergsportfoto’s zoals een gevangene naar porno kijkt. Ze wonden me uitermate op.” Herkenbaar is ook de worsteling die de schrijver doormaakt in het combineren van werk, gezin, sociaal leven en zijn passie, die hij vaak in de Alpen beleeft. Een worsteling waarin zijn huwelijk uiteindelijk geen standhoudt. In die zin is het zeker verfrissend om een boek over bergsport te lezen waarin geen topsport wordt bedreven, maar iemand ‘zoals velen van ons’ zijn verhaal vertelt. [Ico Kloppenburg]
De weg naar Alpamayo, Ignace Bral Uitgave: Lannoo, www.lannoo.be EAN: EAN 9789401423410 Prijs: € 19,99
HOOGTELIJN 4-2015 |
81
^^^ vooruitblik ^^^ vooruitblik ^^^ vooruitblik Hoogtelijn 5-2015 verschijnt 30 oktober 2015
Colofon
UELI STECK H FDGAST BERGSPORTDAG WINTER
Hoogtelijn is het officiĂŤle tijdschrift van de Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging (NKBV). Het verschijnt vijf keer per jaar. De redactie staat open voor bijdragen van leden en derden waarbij de redactie het recht heeft, zonder opgave van redenen, de bijdragen niet te plaatsen. Het al dan niet op verzoek van de redactie aanbieden van artikelen aan Hoogtelijn impliceert toestemming voor openbaarmaking en verveelvoudiging ten behoeve van de elektronische ontsluiting van Hoogtelijn. Overname van (delen uit) artikelen is alleen toegestaan na schriftelijke toestemming van de redactie van Hoogtelijn.
Redactie
Peter Daalder (hoofdredacteur) Femke Welvaart (eindredacteur) Ernst Arbouw, Mirte van Dijk, Sieto van der Heide, Frank Husslage, Marieke van Kessel, Ico Kloppenburg, Anne van Leeuwen, Bram Munnichs, Florian van Olden, Ivar Schute.
Medewerkers
Jody Hagenbeek, Christine Tamminga, Arnold Tang, Peter Uijt de Haag (correctie), Saskia Gottenbos (cartografie), Toon Hezemans (cartoons).
Redactie-adres
NKBV, t.a.v. Hoogtelijn, Postbus 225, 3440 AE Woerden hoogtelijn@nkbv.nl, www.hoogtelijn.nl
Advertentie-exploitatie
ManagementMedia BV Postbus 1932, 1200 BX Hilversum Tel. 035-6232756, fax 035-6232401 Peter Dierdorp, Olger Kooring, Maikel van Wiggen peter.dierdorp@managementmedia.nl olger.kooring@managementmedia.nl maikel.vanwiggen@managementmedia.nl
ZWEDEN
Vormgeving
Studio ManagementMedia, Edith van de Giessen (art director), Anita Baljet
WINTERS OUTD RWALHAďšżA
Druk
LYNGEN
N RS NIEMANDSLAND
N SPL TKLI IFEEL IN DE VULK NE
82 |
HOOGTELIJN 4-2015
Senefelder Misset, Doetinchem Oplage: 37.500 ISSN: 1387-862X
Los abonnement
Niet-leden kunnen zich abonneren op Hoogtelijn voor â‚Ź 22,50 per jaar. Kijk op nkbvwebshop.nl.
Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsport Vereniging
Bellen 0348-409521 Bezoeken Houttuinlaan 16-A, 3447 GM Woerden Schrijven Postbus 225, 3440 AE Woerden Fax 0348-409534, info@nkbv.nl Betalen Bank: IBAN NL84RABO0161417213 BIC RABONL2U
MAMMUT Keiko Women’s
van 199,voor 149,-
f BERGSPORT e i s u cl exDEALS
MAMMUT Kento Men’s Jacket Waterdicht en ademend DRYtech™ bergsportjack
van 199,voor 149,-
JAAP BIJZERWEG 10 • WOERDEN • WWW.ZWERFKEI.NL 3500 M2 BELEVING IN DE MEEST AVONTUURLIJKE WINKEL VAN NEDERLAND TEL. (0348) 421 648
FOR THE MOST EXTREME CONDITIONS IN THE WORLD
ADAPTIVE°
CONTROL DRIE VERSCHILLENDE LAGEN ÉÉN COMPLEET SYSTEEM
BASELINE JACKET
(360g)
Moderne fleece van stretchstof, met capuchon. Vochtregulerend.
STRATA HOODIE
(465g)
Ademende synthetische isolatie. Temperatuurregulerend.
NEXUS JACKET
RAB SHOP-IN-SHOPS BIJ (590g)
Rijk uitgeruste hardshell beschermt tegen regen, sneeuw en wind.
UTRECHT AMSTERDAM
WWW.RAB.EQUIPMENT © Equip Outdoor Technologies UK Ltd. | Photo: Calum Muskett getting some spring ice , Coldhouse Collective.