Hoogtelijn by Koninklijke NKBV

HOOGTELIJN 1-2008

L O C AT I E P A K L E N I C A , K R O AT I Ë

●

T E K S T J O H A N N E K E P U N T , B E P M A LT H A

F OTO ’ S B E P M A LT H A

L O C AT I E V E L E B I TG E B E R G T E

HOOGTELIJN

BURA ON THE ROCKS

KLIMMEN IN KROATIË Een bizarre wolk ligt over het Velebitgebergte gevouwen met zijn klauwen in zee. De aﬂ andige stormwind jaagt de golven naar indrukwekkende hoogte. En wij informeren bij de wachters van het Nationale Park Paklenica tegen beter weten in: “We wilden klimmen, denken jullie dat dat nog gaat lukken vandaag?” Dragutin Brahm

Al twintig jaar staat dit gebied op mijn verlanglijstje. Want zeg nu eerlijk: mooie witte kalkrotsen in combinatie met zon, zee en strand, dat klinkt toch paradijselijk. Vandaag is het eindelijk zover, al is het dan maar voor één dag. En uitgerekend vandaag regeert de bura, zoals de verraderlijk harde wind wordt genoemd. Ons plan om een route op de Anicá Kuk te klimmen maakt weinig kans van slagen. Het is al moeilijk om staande te blijven bij deze wind, laat staan om te klimmen. Alleen de vijgen zijn het blijkbaar gewend, want die hangen erbij alsof er niets aan de hand is. Gefrustreerd besluiten we om dan maar een wandeling door de kloof te maken. De omgeving is prachtig. Ondanks zijn bescheiden hoogte van zo’n 350 meter domineert de noordwestwand van de Anicá Kuk de omgeving. Kuk betekent in het Kroatisch zoiets als heup. De heup van Anicá. We zijn er nog steeds niet achter of dat nou een compliment moet zijn. Reeds in 1938 probeerde Dragutin Brahm, een lokale klimheld, in deze wand een route te openen. Helaas is hij daarbij om het leven gekomen. Zijn foto prijkt nu in het hokje van de parkwachters. Het duurde nog tot in de jaren ‘50 van de vorige eeuw voordat de Anicá Kuk echt ontsloten werd. GATENKAASJES Aan het begin van de middag lijkt de wind wat af te nemen. Nu of niet. Nu dus. Snel halen we de spullen uit de auto en lopen naar de instap van Mosoraski. Deze route volgt de meest duidelijke lijn door de wand, door een enorme versnijding. Daar houden we van: mooie lijnen, daar hebben we in het verleden al meer van gedaan. Hoekversnijdingen, spleetsystemen, pijlers. Esthetisch verantwoord klimwerk. Ietwat gehaast gezien het late tijdstip gaan we van start, maar al snel komen we in een cadans. De touwlengtes in overwegend vierdegraads terrein rijgen zich aaneen. Op de ingeboorde standplaatsen wisselen we materiaal uit, maar we zeggen verder niet zoveel. Dat is ook niet nodig; we klimmen inmiddels al zo lang samen dat we van elkaar wel weten hoe het zit. Fijn, die kalk weer in de handen. Waterrillen, geulen, gatenkaasjes, veel flakes. Wel nog koud in die wind, onze hoofden zijn aan het einde van de dag zo rood als een kreeft. FREAKED OUT Omdat de route nergens het uiterste van ons vraagt, gaan we ontspannen naar boven en dwalen mijn gedachten zo nu en dan af naar andere samen gemaakte tochten. Er was een tijd dat klimmen

ons leven sterk beheerste. In die tijd stapten we bij voorkeur ook geen routes in die minder dan TD waren gewaardeerd. Inmiddels zijn we wat ouder en is klimmen nog steeds een belangrijk onderdeel van ons leven maar staat het wel in een ander perspectief. Klimmen is een teamsport en ik vind het dan ook prettig dat we op dezelfde momenten ongeveer eenzelfde ontwikkeling doormaken waardoor we elkaar blijven begrijpen, hoewel de gelegde accenten niet altijd dezelfde zijn. Ik bedenk grinnikend dat ik ooit ergens na het uitwisselen van materiaal aan een volgende touwlengte begon en na drie bewegingen weer terug stapte naar de standplaats. “Ik geloof niet dat ik dit durf”, was het enige dat ik nog kon zeggen. Ik keek om in een zeer neutraal gezicht, waaruit geen enkele emotie bleek, alsof dit alles heel normaal was, en stapte onmiddellijk weer terug in de route. 45 meter lang had ik het gevoel dat ik zou gaan vallen. Het gebeurde niet en euforisch kwam ik op de volgende standplaats aan, wetend dat we het zouden gaan redden. Of de keer dat ik na veel geworstel en gestress op een standplaats aankwam die bestond uit een paar mephaken in mos. Als Bep naast me arriveert, zegt ze alleen maar “Joanna Simpson” en begint gelijk met het verbeteren van de standplaats. Ik was zo freaked out dat ik niet echt meer het vermogen had om logisch na te denken en stond nog steeds te trillen op m’n benen. KROATEN VEROVERAARS? Inmiddels zijn we bij de sleutelpassage aangekomen. Bep klimt soepeltjes naar boven, heeft even een moeilijk moment en overbrugt dit door naar beneden te roepen “nu even opletten hoor”. Ik grom bevestigend en beroer het touw wat. Het is geen gebrek aan vertrouwen maar een bevestiging van het feit dat klimmen een teamsport is en je er dus niet alleen voor staat. Zo’n moment van communicatie geeft kracht. Dit keer laat ik maar achterwege om een ‘aanwijzing’ te roepen in de trant van “je moet gewoon doorstappen”. Twee touwlengtes later staan we boven. Net op tijd want het begint al te schemeren. Zo snel als we kunnen, lopen we naar beneden. Half struikelend in het donker komen we aan bij de auto. Vol gas rijden we terug naar Zadar en een klein uurtje later zitten we op een terras aan zee met een ijskoud biertje en kletsen aan een stuk door en we maken kennis met Ana. “Kroaten veroveraars? Niets is minder waar!” protesteert ze. “De naam Kroatië (Hvratska) komt van een werkwoord dat worstelen betekent.” ‘Zij die worstelen’, in

‘Daar houden we van: esthetisch verantwoord klimwerk’

Klimmen in de Paklenicakloof

©R. Znidaric

Pag

Overzicht Anica Kuk

plaats van ‘zij die groot land hebben veroverd’, dus. “Ons volk is nooit zelf op pad gegaan, maar kreeg de ene na de andere invasie over zich heen. De Venetianen waren het ergst. Zij brachten weliswaar kunst naar ons land, maar legden ook beslag op het monopolie op de zoutwinning, onze grootste bron van inkomsten.” En we leren nog meer over ons gastland. De geschiedenis van Kroatië reflecteert zich in het nationale koekje, de Paprenjak. Het is gemaakt van honing, walnoten en peper. De veroveraars waren uit op de honing en lieten de Kroaten steeds met de peper zitten. Nu Kroatië eindelijk onafhankelijk is, kunnen ze deze tegenstrijdige smaken eindelijk weer delen met hun vrienden en bezoekers, zoals ze zelf zeggen. Jammer dat de agressors geen fijne keuken hebben nagelaten aan dit restaurant. Yoghurt wordt gevolgd door aardappelkroketjes met tomatensaus en sla met een klodder mosterd. Nog steeds een beetje Oostblok maar wel met veel charme. Het bier is overigens subliem. FIJN STRANDJE Op het eiland Pag zouden ook klimrotsen zijn. Pag is echter heel erg groot, en leeg, en ook vlak, dus vragen we het maar even na. Barbara weet niks van klimmen, maar wat maakt het ook uit, er was geen oorlog op Pag, dus liggen er ook geen landmijnen. Je kunt zonder zorgen gaan en staan waar je maar wilt. Even voorbij Bosana, aan een gravelweg, precies op de vijftiende meridiaan, vinden we een helling vol met rotsen. Het overgrote deel is erg gemakkelijk, meer scrambleterrein, en in ieder geval zonder haken. Het effect van de bura is hier goed te zien. Uitgeholde, gekrulde rotspartijen, als een soort golven, uitgesleten door die wind die zo af en toe vanaf het vaste land, over zee, de kust van Pag slijpt. Uiteindelijk hebben we nog één oude mephaak gevonden, hetgeen op zichzelf een hele prestatie is in zoveel rotsen. Tip: onder het monument voor de vijftiende meridiaan lonkt een heel fijn strandje. De eigenlijke klimtuin van Pag ligt achter Metajna. Het uitzicht is

bijzonder. Een kaal, wittig, eiland in contrast met de hemelsblauwe zee. Af en toe een vissersdorpje, veel schapen en grote vierkante vlakken land waar het zout ligt in te drogen. De klimtuin, Stogaj, is niet groot, maar wel bijzonder van structuur. Rare knobbels, heel wat anders dan in Paklenica. Hier krijg ik mijn eigen ‘tip’ om maar vooral gewoon door te stappen om de oren en voel ik me een echte Kroatische, ‘zij die worstelt’. ▲ Dit artikel is mede mogelijk gemaakt door het Croatian National Tourist Board.

INFORMATIE BERGSPORT AAN DE KROATISCHE KUST Reis Paklenica is het makkelijkst bereikbaar door met de auto te gaan, of te vliegen en dan een auto te huren. Het dichtstbijzijnde vliegveld is Zadar. In Kroatië moet je overdag met lichten aan rijden en er is een zero tolerance beleid ten aanzien van het rijden onder invloed van alcohol. Er is een busverbinding met Zadar, Rijeka en Split. Paklenica National Park ligt in principe nog op loopafstand van het dorp Paklenica. Accommodatie Aan campings geen gebrek, zeker niet aan zee. Je kunt ook kiezen uit een breed scala pensions, appartementen en hotels. Het dorp heeft veel restaurantjes en een aantal kleinere supermarkten. Reserveren Planinarski Dom bij de huttenwaard, Valter Morovic´: tel in Zadar: 023 213 792; mobiel: 095 803 4114 Betalen in Kroatië De nationale munt van Kroatië is de kuna. Een euro is 7,33 kuna waard.

Haven van Zadar

Nationaal Park Paklenica Je moet toegang tot het Nationaal Park betalen, zowel om te klimmen als om te wandelen. Bij de ingang kun je een een-, drie-, of vijfdaagse permit kopen; de laatste twee zijn een maand geldig. In de wintermaanden van november tot en met maart is het tarief respectievelijk 30, 60 en 90 kuna; de rest van het jaar betaal je respectievelijk 40, 80 en 120 kuna. Bij de parkwachters kun je ook een topo van Paklenica kopen. In de rots bij de sportklimtuinen zijn in een atoombunkercomplex uit de Tweede Wereldoorlog een voorlichtingscentrum, winkel, museum en toiletgebouw met zelfs douches waar menige camping jaloers op kan zijn. Klimmen in Paklenica Paklenica kent ongeveer 420 rotsroutes waarvan het grootste deel inmiddels prima is behaakt; de meeste standplaatsen zijn gesaneerd. Behalve de sportklimroutes hebben de lange routes over imposante wanden en pijlers grote aantrekkingskracht op klimmers. De maximale routelengte is ongeveer 350 meter. Het beheersen van niveau 6a is wel een must om optimaal van het gebied te kunnen genieten. Je klimt er op kalk zoals kalk is bedoeld is: veelzijdig en verrassend. De moeilijkste sportklimroute is een 8b+, maar er zijn ook andere uitdagingen zoals een 7a op nuts en friends en een

echte A4, Jogananda, 120 meter lang en voor de eerste (en enige!) keer geklommen in 1989 door M. Praprotnik en M. Ravhekar. Vroeger, voor de saneringsacties van de jaren na de oorlog, kende het gebied nog veel meer artificiële routes. Tegenwoordig zijn dat er nog maar twintig tot dertig. Direct na de parkeerplaats vind je de populaire sportklimtuinen. Heel comfortabel kun je daar met de hele familie verblijven en klimmen vanaf een geëgaliseerd gravelpad, met een bosje en beekje ernaast. Hier zijn de routes inmiddels spekglad, hoewel soms voor de vingers nog wel scherp. Iets verder doorlopen en je hebt links en rechts de wanden en pijlers waar het betere werk op te vinden is. Anicá Kuk ligt het verst weg, zo’n drie kwartier lopen naar de instap. Het gaat daarbij een stuk flink omhoog door de kloof, maar het is een prachtige wandeling. In het juiste seizoen kun je de vijgen onderweg van de bomen plukken. Klimmen kun je eigenlijk het hele jaar door, hoewel er in de winter sneeuw kan liggen en het in de zomer erg warm kan zijn. Uitwijken naar schaduwwanden is dan een goede optie, er zijn volop mogelijkheden. Wandelen in Paklenica In Paklenica National Park kun je diverse wandeltochten maken; er is zo’n 150 kilometer wandelpad uitgezet. Centraal in het gebied ligt de bemande berghut Planinarski Dom met plek voor veertig personen. Je moet wel reserveren en je slaapzak meenemen. Het pad naar de hut is eenvoudig en breed en loopt langs een

beek door veel groen loof. Indrukwekkend is het zicht op de noordwand van de Anic´a Kuk op de terugweg. Op diverse plekken langs het pad komt drinkwater uit een bron. Het is ook mogelijk om een driedaagse rondtocht door het Velebitgebergte te maken via onbemande kleine hutten, de zogenaamde shelters. Daarbij heb je dan, behalve een slaapzak, ook een brander en eten nodig. Een minder begane route is het pad dat begint bij de kloof Mala Paklenica. Hier zit een andere ingang van het park, de toegangsroute is via een gravelweg een afslag eerder (komend vanaf Zadar). Deze kloof is smaller en symmetrischer, er loopt een pad doorheen waarna je via een pasovergang achterlangs de Anic´a Kuk naar de grote kloof kunt doorsteken. Klimmen en wandelen op het eiland Pag Het eiland Pag ligt aan de kust tegenover het Velebitgebergte. Het is een langgerekt eiland dat via een brug met het vaste land nabij Zadar verbonden is. De mensen leven er van schapen (kaas!), vis en zoutwinning vanuit zee. Het gelijknamige dorp Pag is zeker een bezoek waard, het heeft een historisch klein centrum met een gezellige haven, volop terrasjes en pensions en appartementen. Om vervolgens bij Metajna te komen, waar het klimgebiedje Stogaj ligt, moet je nog wel de hele baai ronden, reken op een reistijd vanaf Zadar van twee tot twee en een half uur met de auto. De karakteristieke rotskolom is van kalk met een zeer pokdalig uiterlijk. Vlakbij het dorp Pag, als je de gravelweg langs zee volgt vanaf Bosana, ligt een rond stenen monument dat de vijftiende meridiaan symboliseert die over deze plek loopt. Vanaf de parkeerplaats kun je de heuvel oplopen richting Sveti Vid, met 348 meter het hoogste punt van het eiland met een erg mooi uitzicht over het wittige, grillig gevormde Pag in de felblauwe zee, met erachter het Velebitgebergte op het vaste land. Langs de gravelweg staat een houten wegwijzer om aan te geven waar je omhoog moet over het niet eenvoudige steile grindpad. Het pad loopt midden door allerlei rotsformaties, grotendeels nog onontgonnen en prima scramble- danwel zelf af te zekeren terrein. Tevens zouden hier nog een stuk of tien behaakte routes moeten zitten, maar die hebben we niet kunnen vinden. Pag heeft vele grindstranden en de zee is, net als bij Paklenica, ongekend helder en blauw. Het is beter om als insteek het bezoeken van het eiland Pag te hebben, met daarbij een middagje klimmen, dan dat je het eiland speciaal bezoekt voor een dag sportklimmen. Het eiland laat zich overigens ook prima per ATB verkennen, met name in voor- en najaar. Cultuur Zeker een bezoek waard is de oude havenstad Zadar. Naast veel terrassen, de betere restaurants en moderne winkels kun je hier nog een Romeins forum bewonderen evenals vele kerken en andere oude gebouwen. Het is moeilijk voor te stellen dat mensen zoals jij en ik daar tijdens de Balkanoorlog enige jaren geleden nog dagenlang

De rots van Stogaj

moesten schuilen in donkere kelders. De verse kogelgaten zitten in de eeuwenoude muren. Een aanrader is om een tijdje bij het orgel op de boulevard aan zee te gaan zitten. In de boulevard zit een ingenieus buizenstelsel waar de golven van de zee lucht in verplaatsen en je continu allerlei geﬂuit om je heen hebt.

Documentatie • Paklenica Tourist Map 1:25000, Hrvatska Repubblika. Lokaal verkrijgbaar. • Voor het eiland Pag kun je bij de VVV in het centrum van het dorp Pag prima (toeristen)kaarten krijgen. • topo Croatia, Boris Cujic´, Astroida 2007 (4e editie), Zagreb, ISBN 978 953 6912 03 2 • topo Paklenica, Boris Cujic´, Astroida 2007 (4e editie), Zagreb, ISBN 953 6912 02 3 • www.croatia.hr toeristische website van Kroatië • www.otok-pag.net (toeristische informatie over het eiland Pag) • www.paklenica.hr (de website van het nationale park Paklenica) • www.hak.hr (info over verkeersregels, tolwegen, auto verhuur)