جهگوار پێشانگای ئۆتۆمبێلی پاریس
تەندروستی 7
40
www.Nnmnm.com
7
١٤
رۆژنامهیهكى كولتوریى گشتییه
كەركوكییەكان خۆیان فێری خوێندەواریی دەكەنەوە
زۆرێك ل������ەو كەس������انەی بەهۆكاری ج������ۆراو جۆر نەیانتوانیوە بچنە بەر خوێندن ،خوازیارن لەبنكەكانی نەهێش������تنی نەخوێندەواری بخوێن������نو بەڕێوەبەرێكی پەروەردەیی لەكەركوك ئاماژە بەوە دەدات كە چەندین بنكەیان كردۆتەوە بۆنەهێشتنی نەخوێندەواری.
٧
2010/9/7
7 بو خهلک له خهلکهو ه
9ئامۆژگاری بۆ بهژنڕێكی كوڕانو كچان
پەروەردە
٦
سێشهممه
13
چی بكەین كاتێك منداڵەكەمان درەنگ فێری قسەكردن دەبێت؟
نرخ750 :دینار
ئۆتۆمبێل
لەپێشانگای ئۆتۆمبێلی پاریسی ئەمس������اڵدا چەندی������ن بەرهەمی نوێی ئەمساڵ لەالیەن كۆمپانیا بەناوبانگەكانی بەرهەمهێنەری ئۆتۆمبێلەوە نمایش دەكرێن.
منداڵ
خوێندكارێك بهقۆڵبەس��تکراوی دەبرێتە هۆڵی تاقیكردنهوهوە
بهرزان عهلی حهمه لهسلێمانی
رۆژی پێنج������ی ئ������هم مانگ������ه ئامادهی������ی خوێندكارێك������ی ك������وڕان، س������هاڵحهدینی بهدهستگیركراوی لهالیهن هێزهكانی ئاسایش������ی س������لێمانیهوه دهبرێت������ه خۆێندنگهك������هیو كارمهندهكان������ی ئاسایش داوا لهمامۆستاكان دهكهن،
كه تاقیكردنهوهی بیركاری قۆناغی پێنجهمی زانس������تی خوێندكارهكه بك������هن بهبێ ئ������هوه ی پرس������یار ی لهبارهوه بكهن. ئهحم������هد عهب������دواڵ یهكێ������ك لهمامۆس������تاكانی ئ������هو ئامادهییهو لهلێدوانێكیدا بۆ نم نم ئاماژهی بهوهدا كه كارمهندهكانی ئاس������ایش پێیان وتوون« :بۆتان نییه پرس������یارمان
تاوان
كچێك بههۆی «سوتان»هوه گیان لهدهست دهدات
ل������ێ بكهن ك������ه ئهو خوێن������دكاره چیكردووهو بۆچی دهس������تگیرمان كردووه؟ تهنها ڕێگهمان پێبدهن كه تاقیكردنهوهك������هی بكات» ،بهوتهی ئ������هو مامۆس������تایه لهكارمهندێكی ئاسایش������ی پرس������یوه ،ب������هاڵم هیچ وهاڵمێكی������ان نهداوهت������هوه« ،ئ������هو خوێن������دكاره زۆر بهئهدهبو فهقیر بوو ،هیچ دهنگه دهنگو كێشهیهكی
لهگهڵ مامۆستاو خوێندكارهكاندا نهبووه ،ئیتر ئێمه نازانین لهس������هر چ������ی دهس������تگیراوهو هیچیان بۆ ڕوون نهكردووینهتهوه ،ئاسایشهكان چ������واردهوری مهكتهبهكهیان گرت تاوهك������و تاقیكردنهوهكهی تهواوبوو ئیتر بردیانهوه». بهبڕوای ئهو مامۆس������تایه رهنگه ئهو خوێندكاره لهم پش������ووی هاوینهدا
دهستگیر كرابێتو بۆ تاقیكردنهوهی خولی دووهمی بیركاری هێنابێتیانه قوتابخانهكهی ئهوان. بۆ بهدواداچوونی ئهو كێشهیه نم نم پهیوهندی كرد بهسهالح كونجرینی بهرپرسی بهشی ڕامیاری ئاسایشی س������لێمانی ،بهاڵم ناوب������راو وێڕای ئهوهی زانیارییهكانی ڕهتنهكردهوه وت������ی« :م������ن بهڕێوب������هرم ههیهو
نابینایەک بۆ خوێندنی بااڵ دەچێتە دەرەوە
٣
ئهحمهد باڵهك ی لهسۆران رۆژی 29مانگی رابردوو كچێك ی تهمهن 21ساڵ لهگوند ی بادلیان ی س������هر بهناحیه ی دیانا خۆی سوتاندو حهوت رۆژ دوای ئهوه گیان لهدهست دهدات. بهوتهی س������هرچاوهیهكی نزیك لهكچهكه رۆژی 8/29ئهو كچ������ه لهبرایهكی توڕه بووهو لهگهلیدا ب������ووه بهدهمهقاڵێی، دوای رۆژوو ش������كاندن جارێكی تر كێش������هكهیان دهستی پێكردوهتهوهو كچهكه دیار نهماوه« ،كاتێك خوشكه تهمهن 17س������اڵهكهی چووه ژێر زهمینهكهوه ،بینی كه خوشكهكهی گڕ ی لهخۆی بهرداوه ،ئیت������ر ههوڵ ی كوژاندنهوهی دهدهن، بهاڵم بێس������ود دهبێ������ت» ،ههربۆی������ه دوای مانهوهی حهوت رۆژ لهنهخۆش������خانهی ئیمرجسی ههولێر ،شهوی 9/5گیان لهدهست دهدات. نهقیب خۆشهو ی تهها بهرپرس������ ی نوسینگه ی توندو تیژ ی دژ ی ژنان لهقهزای س������ۆران وێرای پشتڕاس������تكردنهوهی ههواڵهكه ئاماژهی ب������هوهدا كه «كچهكه لهال ی ئێمهو لهال ی نهخۆشخانه ی ئیمرجنس ی ههولێریش ئیفاده ی داوهو وتویهتی بهه������ۆ ی ههڵچون ی غ������ازهوه گڕم گرتوه ،ب������هاڵم بهگوێره ی بهدواداچون ی ئێمه كه شوێنهكهمان پشكنی ،بۆمان دهركهوت كه خۆی سوتاندوه». ناوب������راو جهختی لهوه ك������ردهوه كه تائێس������تا لێكۆڵینهوه بهردهوامهو هیچ كهس������ێك لهس������هر ئهو رووداوه دهستگیر نهكراوه ،ههروهك نهقیب خۆش������هوی وت������ی« :ئهگهرچ ی تاڕادهیهك ڕیژه ی كوش������تنو خۆس������وتاندن ل������هم دهڤهره كهمیكردهوه ،بهاڵم س������كااڵ ی ئافرهتان دژ ی كهسوكاریان زیادیكردوه».
8
باوكێك كوڕهكهی گوللهباران دهكات نهجمهدین نێروهی ی لهزاخۆ لهگوندێكی س������هر بهر ش������اری زاخۆ باوكێ������ك كوڕهكهی دهداته بهر گولهو بهخهستی برینداری دهكات. رۆژی یهكی ئ������هم مانگه هاوواڵتیهكی نیشتهجێ گوندێكی س������هر بهناحیهی كانی ماس������ی ،بهناوی س������هعید سهلیم كوڕهكهی خۆی دهداته بهر دهستڕیژی گولهو بهخهستی برینداری دهكات. سهرچاوهیهكی پۆلیس لهناحیهی كان ی ماس ی رایگهیاند كه ئهو كهسه خهڵكی گوندی ئاس������یهێی س������هر بهناحیهی كانی ماس������ییه ب������ووهو لهنیوهڕۆیهكدا لهالیهن باوكیی������هوه دراوهته بهر گولهو دوو گول������هی بهركهوت������ووهو پاش������تر گوازراوهتهوه بۆنهخۆشخانه. ئهو س������هرچاوهیه ئاماژهشی بهوهدا كه كه باوكی كوڕهكه دهس������تگیر كراوهو لێكۆڵین������هوه لهوبارهوه بهردهوامه ،بهاڵم «تائێس������تا هۆكاری سهرههڵدانی ئهو رووداوه نهزانراوه».
60جانتا ی دزراو لهماڵ ی ژنێكدا دهدۆزرێنهوه
ئهزموون
فەرید ئەسەسەرد :لەدوای ٥٠ ساڵی دڵداری ناخۆشە
دهبێت پرس ب������هو بكهم ،بهتهلهفۆن وهاڵم نادهم������هوه» ،هاوكات كهمال ن������وری بهڕێوب������هری پ������هروهردهی ناوهندی س������لێمانی بێئاگایی خۆی لهڕووداوهكه نیش������اداو ڕایگهیاند ك������ه بههیچ ش������ێوهیهك ئ������اگادار نهكراوهتهوه ،بهاڵم بهدوواداچوونی بۆدهكهن« ،ئێس������تا هیچ قسهیهكی لهسهر ناكهم».
لە پاڕیزگای دهۆک لهههفتهیهكدا 29خانوو حهوت كارگ ه دهسوتێن
جهمال حسێن لهبادینان
لهم������اوهی مانگی راب������ردوودا 213 رووداوی ئاگركهوتن������هوه لهپارێزگای ده������ۆك روی������داوهو ههش������ت كهس بریندار بوونو كهس������ێكیش گیانی لهدهست داوه. عهقید س������لێمان عزهدین ،بهرێوهبهری بهرگری شارس������تانی دهۆك ئاماژهی
بهوهدا كه ئ������هو روداوان������ه نزیكهی ملیارێكو 274ملێون دینار زیانیان بهخهڵك������ی دهۆك گهیان������دووه10« ، ئۆتۆمبێلو 116وێستگهو بهنزینخانهو 29خان������وو حهوت كارگ������هو چوار دارستانو پێنج مۆلیدهو دوو كۆمپانیا لهمانگی ههشتدا سوتاون» ،هاوكات باسی لهوهش������كرد كه 34رووداویان بههۆی ش������ۆرتی كارهب������اوه بووهو نۆ
روداویان بههۆی جگهرهوه بووهو 17 رووداویشیان بهدهست كراونهتهوه. لهالیهك������ی ت������رهوه عهمی������د ت������ارق ئهحم������هد بهرێوهب������هری هاتوچ������ۆی دهۆك رایگهیاند ك������ه 49رووداوی هاتووچ������ۆی ئۆتۆمبێ������ل لهده������ۆكو دهوروبهریدا رویانداوهو 58كهسیش بریندار ب������وون ،هاواڵتیهكیش گیانی لهدهست داوه.
هۆگر كهمال لهسلێمان ی قایمقام������ ی ق������هزا ی ناوهن������د ی س������لێمان ی ئاش������كرایكرد كه لهچهند رۆژ ی راب������ردوودا 60جانت������ا ی دزراو ی ژنانهی������ان لهماڵ������ ی ژنێكدا دهستگیركردووهو 60سواڵكهریشیان لهمانگ ی رهمهزاندا دهس������تگیركردوون كه ئێستا لهزینداندان. زانا حهمه س������اڵح قایمقام ی سلێمان ی لهلێدوانێكیدا بۆ نم نم باسی لهوهكرد دیارده ی تهقهمهن������یو دهمانچه ی مورو بهههم������وو ش������ێوهیهك قهدهغهكراوهو چهند كهسێكیش لهسهر فرۆشتن ی ئهو تهقهمهنیانه دهس������گیركراونو دراونهته دادگا . قایمقام������ ی س������لێمان ی جهخت������ ی لهوه كردهوه كه تائێس������تا رێژهیهك ی زۆر ی كهلوپهل ی بهس������هرچوو دهست ی بهسهردا گیراوهو بهتهنه������ا لهمانگ ی رهمهزاندا 13ملی������ۆن غهرامه بۆس������هرپێچیكاران كراوهو چهندین دوكان داخراون.
سێشهممه
nmnmpress@yahoo.com
ی ی دهبێت ه یهكهم ی ئهو ه ی نابینا دوا گهنجێك ی واڵت ی بااڵ دهچێت ه دهرهو ه ی بۆخوێندن بهشهك ه
ژماره40:
3
كامیان خۆش ه
جهژن یان د ه ژن؟
ی گهنجێكی نابینا دوای ئهوه ی ی سهر بهشهك ه یهكهم دهبێت خۆی ئاماده دهكات ی بۆئهوهی بچێته دهرهوه ی بااڵ واڵتو درێژه بهخوێندن بدات ،هاوكات باس لهوهش ی دهكات ك ه چهندین ههوڵ بۆخۆشهویستی داوهو لهو میانهیهشدا 47جار رهفزی بۆهاتوهتهوه.
هامن
سازدانی :هۆگر كهمال كامیل قانع ،گهنجێك ی نابینا ی تهمهن 30ساڵه، لهناو هاوڕێكانیدا بهقسهخۆشو خوێنشیرین ناس������راوه ،لهگهڵ ئهوهشدا شعر دهنوسێتو لهكۆمپیوتهریش دهزانێ������ت ،زۆریش حهز بهفهلس������هفه دهكاتو ماوهیهكی������ش وهك رۆژنامهنوسێك ی نابینا كار ی رۆژنامهوانی ی كردووه. ئهو گهنجه ئهمساڵ خوێندكاری بهشی زمانی كوردی زانكۆ ی س������لێمان ی بووهو ههوڵێكی زۆر داوه تا توانیویهت ی زانكۆ تهواو بكاتو یهكهم ی س������هر بهشهكه ی بهدهست بهێنێت، بۆیه ئێستا بۆ درێژهدان بهخوێندن رهوانهی دهرهوهی ههرێم دهكرێت. هۆگر :ژیان ی منداڵیت چۆن بهڕێكرد ،تۆ ههر لهسهرهتاوه نابینا بووی؟ كامیل :لهسهرهتا ی منداڵییمهوه ،خێزانهكهمان توش ی كێشه ی كۆمهاڵیهت ی بووه ،بهو هۆیهوه باوكمو دایكم لهی������هك جیابونهتهوه ،ئهمهش ب������ووه هۆ ی ئهوه ی تهمهن������ ی منداڵیم ،بهب ێ س������ۆز ی دایك تێپهڕێنم ،لهسهرهتاوه چاوم هیچ عهیب������ ی نهبوو ،ب������هاڵم لهكۆڕهوهكه ی س������اڵ ی 1991دا ،لهناوچه ی ناڵپارێز ،بههۆ ی یاریكردنم بهتهقهمهن ی چاوهكانم لهدهست دا، لهوكاتهوه تائێستا بهنابینای ی ماومهتهوه. لهمنداڵیدا ه������هر رۆژهو لهناوچهیهك بووم، دوا ی ئهوه ی چووینه سهیدسادقو ماوهیهك لهو ێ قورئانم خوێند ،دواتر لهس������اڵ ی 2000 هاتمه س������لێمان یو لێره نیش������تهجێ بووین. لهیهكێت ی نابینایان دهس������تمكرد بهقورئان خوێندنو چهن������د خولێك ی تریش كرایهوه بهشداریم تێداكرد. هۆگر :چۆن دهستت بهخوێندن كرد؟ كامیل :لهڕاس������تیدا بهه������ۆ ی چیرۆكێك ی كۆن������ ی منداڵیم������هوه لهقۆناغ������ ی یهكهم ی سهرهتایمهوه نهچومهوه بۆخوێندن ،لهتهمهن ی شهش س������اڵیمدا كه خرامه بهر خوێندن، بههۆ ی بزێوی خۆم������هوه ههڵهیهك ڕوویداو بهڕێوهبهرهكهمان هات بهههردوو گو ێ بهرز ی كردمهوه ،منیش قاچم كێشا بهورگیاو جنێوم پێدهدا ،ئهوهبوو ئهو بهڕێوهبهره بهرینهدام تا گوێچكهم لێبوهوه بهس دهمارهكان ی پێوهمابوو، خوێن بهلهشما دههاته خوارهوه ،ههتا ئێستاش دهمار ی گوێچكهم تهواو نییه ،لهوهوه كه ههر مامۆستایهكم دهبین ی دهترسام ،بۆیه نهچومهوه بۆ خوێندن ،بهاڵم بهخۆشحاڵیهوه لهساڵ ی 2000 لهیهكێت ی نابینایان مهڵبهند ی سلێمان ی خول ی نههێشت ی نهخوێندهوار ی بۆنابینایان كرایهوه، دیاره بهرێوهبهر ی خوێندن ی نابینایان بهزۆر بهشدار ی خولهكه ی پێكردم ،كه دهستمكرد بهخوێندن لهخوێندن������دا زۆر خراپ بووم، بهاڵم دواتر كهوتمه ڕیزی یهكهمهكان. قۆناغ ی س������هرهتایم زۆر بهس������هركهوتوی ی تهواوكردوو یهكهم ی ههموو نابیناكان بووم، پاش ئهوه هیچ ناوهندیهك نهبوو لهپارێزگا ی س������لێمانیدا ئێمه قبوڵ بكات ،چونكه ئێمه ههموومان گهورهبوین ،كاتێك تهمهنم بوو به 20ساڵ ،بهبڕیارێك ی حیزبی ی لهس ێ ناوهند ی وهرگیراین ،من لهناوهند ی كانی ئاس������كان ی ك������وڕان وهرگی������رام ،لهههر س������ ێ قۆناغ ی ناوهندیدا یهكهمو بهخشراو ی گشت ی بووم، لهدوا ی ئهوه ی ناوهندیم تهواوكرد ،ناو ی من لهئامادهی ی سهاڵحهدین ی كوڕان هاتهوه ،بهاڵم هاوڕێكانم وتیان ئێمه تاقیكردنهوه ی دهرهك ی دهكهی������ن ،بۆیه ههمووم������ان تاقیكردنهوه ی
2010 /9/7
کامیل قانع ئەو گەنجەی نابیناییەکەی بووەتە هەوێنی بەدیهێنانی خەونەکانی دهرهك ی وێژهی ی شهشهم ی ئامادهییمان كرد ،سودم پێبگهیهنێت ئازاده .سودهكانیش بریتیه بهخۆش������حاڵیهوه من بهیهكهم س������اڵو یهكهم لهسود ی مهعریفه بهگشتی ،سود ی سێكسی، خول ،توانیم %84.5بهێنمو لهبهش ی زمان ی بۆیه پێش������م ئاس������ایه لهنێوان هاوڕ ێ كچو كوڕهكاندا ئهو سودانه ههبێت. كورد ی زانكۆ ی سلێمان ی وهرگیرام. هۆگر :ئهو كاته ی لهزانكۆ بویت داوا ی هۆگر :ههستت چۆن بوو ،كه یهكهمجار خۆشهویستت لههیچ كچێك كرد؟ وهك خوێندكارێك چویته ناو زانكۆ، كامیل :سهرهتا باوهڕم بهخۆم هێنا كه منیش مامۆستایان ههڵسوكهوتیان چۆن بوو مرۆڤم ،بۆیه وتم م������ادهم لهزانكۆ دهخوێنمو بهرامبهرت؟ كامیل :زۆر خۆش������حاڵ ب������وومو ئومێد ی وهكو خهڵ������ك دهتوانم فێرب������مو تێبگهمو گهورهم بهزانكۆ ههبوو ،خهون ی من ئهوهبوو بیربكهمهوهو دهتوانم قس������ه بۆخهڵك بكهم، ببمه پسپۆڕێك ی زمان ی كوردی ،لهسهرهتا ی ههستمكرد كه منیش مرۆڤم ،خۆشهویستیش ڕۆژهكان ی خوێندن������م لهزانكۆدا بزێو بووم ،یهكێكه لهو شتانه ی مرۆڤ دهتوانێت بیكات، دهموت دهبێت من بوون������م ههبێت ،چونكه لهبهر ئ������هوه ههند ێ كهس كه لێیان نزیك دهتوانم بیربكهمهوه ،دیكارتیش دهڵێت" :من دهبومهوه ،بڕیارمدا زۆر لێیان تێبگهم ،ئیتر بیر دهكهمهوه ،كهواته من ههم" ،منیش وهك بیرم لهوه كردهوه منیش وهكو س������هرجهم ئهو وتهیه ی دی������كارت دهتوانم بیربكهمهوهو گهنج������هكان خۆشهویس������تێكم ههبێت ،بۆیه توانیم نابیناییهكهم بهش������تێك ی تر قهرهبوو پاش ئهوه ی لهكچێك تێگهش������تم زانیم ئهو بكهمهوه .چهند مامۆستایهك ی بهڕێز ،وهكوو كچه بهكهڵك ی من دێت ،ههستم دهكرد لێم پڕۆسه ی هاوس������هرگیریهوه ،هۆكارهكهش ی یاریدهدهر ی عهمیدو س������هرۆك ی بهش زۆر تێدهگاتو زۆر بهجوان ی سهیر ی من دهكات ،ئهو ههموو ڕهفزهم ب������وو كه وا ی لێكردوم، بهتوند ی ئیهانهیانك������ردمو پێیان وتم بڕۆ دیاره من بهههموو كچێكیشم نهوتوه ،ئهوهبوو من ههست ی سێكس������یم بهرامبهر بهرهگهز ی دانیشه لهماڵهوه لهكۆتای ی ساڵ لهسهر نمره ی بهكاسێت چ ی قسهم لهدڵدابوو تۆمارمكردو بهرامبهرم ههیه ،بهاڵم ههست ی رۆحیم بۆیان 100تاقیكرنهوهت پ ێ ئهنجام دهدهینو دهرت هاوڕێیهكیش������م بۆ ی تایپ ك������ردم ،منیش نییه ،بۆیه لهوكاتهوه تائێستا شهش كچ داوا ی دهچێنین ،بۆیه لهگهڵ مامۆس������تاكانم چوار ئاڕاسته ی ئهو كچهم كرد كه خۆشمدهویست ،خۆشهویستیان لێكردوم بۆهاوسهرێتی ،بهاڵم ش������هڕ ی گفتوگۆم كرد ،لهبهرئهوه لهقۆناغ ی ئیتر ئهوهبوو نامهكهم ی خوێندبۆوه ،بهاڵم ههر من رهفزم كردۆتهوه كه هیچیش������یان نابینا یهكهم ی زانكۆمدا نهیانهێشت بچمه ڕیز ی وهاڵم ی نهدامهوه ،بۆیه لهدوا ی تاقیكردنهوه ی نین ،بهاڵم من ئێستا دوو گێ ڵ فرێندم ههیه، خوێندكاره یهكهمهكانهوه ،بهاڵم لهههر س ێ كۆتای������ ی یهكهم س������اڵمان تهلهفونم بۆكرد ،بهومانایه ی ئهوروپا نا ،چونكه ئهگهر وابین قۆناغهكه ی تر من چومه ڕیز ی یهكهمهكانهوهو ئهویش وهاڵم ی دامهوه وت ی سهبارهت بهوه ی راس������تهوخۆ ههردووكمان دهكوژن ،بهڵكو دواتریش لهسهر ئاست ی ههر چوار قۆناغهكه كه تۆ منت خۆشدهوێت من ڕهتیدهكهمهوه .هاوڕێمنو قسه بهیهكهوه دهكهین. یهكهم������ ی بهش������ ی زمان ی ك������ورد ی بووم ،چهند پێموت هۆكارهكه ی چییه؟ بهاڵم ئهو هۆگر :وهك باس دهكهن شعریش لهئێستاشدا س������هرقاڵ ی خۆئامادهكردنم بۆ ئامادهنهبوو یهك دێڕ لهسهر ئهو بابهته بڵێت ،دهنوسیت ،چۆن ئهو شعرانهت دهنوسیت؟ خوێندن ی بااڵ لهدهرهوه ی واڵت. ئهوه یهكهم خۆشهویس������ت ی م������ن بوو ،دوا ی كامیل :من بهخهت ی برایل دهنوس������م ،بهاڵم هۆگر :لهناو زانكۆدا وهك خوێندكارێك ئهوهش لهقۆناغ ی دووهم������ ی زانكۆدا لهگهڵ ئهو خهتهش لێره زۆر ئیش������ ی پێناكرێت، پهیوهندیت لهگهڵ خوێندكاره كچو كچێك ی تر بۆماوه ی كاتژمێرێك گفتوگۆمان چونك������ه ئ������هو ئامێرانه ی ال ی ئێم������ه ههیه كوڕهكاندا چۆن بوو؟ كرد ،ئهوكچه وت ی "تۆ لهمن ئاقڵتری ،الیهن ی لهئهوروپادا لهمۆزهخانهن ،ههروهها زۆربه ی كامیل :لهڕاستیدا من ههمیشه لهناو زانكۆدا ئابوریت باش������ه ،لهڕوو ی لهشو الرهوه لهمن شعرهكانم بهكاس������ێت تۆمار دهكهم ،بهاڵم بهكوڕه قسهخۆشهكه ناسرابووم ،پهیوهندیم باشتری ،هیچیش������ ی موجامهله نییه ،بهاڵم ئێستا بهخهت ی چاوساغیش لهسهر مۆبایلهكهم لهگهڵ هاوڕ ێ كوڕو كچهكانم زۆر باش بوو ،بمبهخشه ناتوانم ببمه خۆشهویستت ،وتم بۆ دهینوسم ،چونكه مۆبایل ی دهنگدارم ههیه بۆم بهاڵم بهپله ی یهكهم هاوڕێیهتیم لهگهڵ كچهكان وت ی ئیتر ،من نازانم وش������ه ی "ئیتر" چۆن دهخوێنێتهوه .یهكهم شعرم لهقۆناغ ی دووهم ی زۆر خۆشبوو ،ههربۆیه ههند ێ لهخوێندكاره شیبكهمهوه ،بهاڵم ڕاستیهكه ی ئهو ئیتره ئهوهیه ناوهن������دی بۆمامۆس������تا ی زیندهوهرزانیمان كه من نابینام. كوڕهكان بهغیلییان پێدهبردم. نوس������ی ،بهاڵم نهش������موێرا بۆ ی بخوێنمهوه، هۆگر :هاوڕ ێ كچو كوڕهكانت ئامادهبون دوا ی ئهوهش داوا ی خۆشهویستیم لهكچێك ی ئێستاش شیعر دهنوسمو چیرۆكیش دهنوسم، هاوكارت بن كه دهچویت بۆ شوێنێك؟ تر كرد ،كه ماوه ی ده س������اڵه مامۆس������تایه ،لهگهڵ ئهوهش شعر ی مندااڵنیش دهنوسمو كامیل :بڕوات������ان ههبێت تهنها یهك كچ ی دهموت ئهوه ئهو كهسهیه كه من خهون ی پێوه ههند ێ لهو شیعرانهش������م لهڕۆژنامه ی واژام هاوڕێم ئامادهبوو دهس������تم بگرێت كه ناو ی دهبینم ،ئهوهنده كهسێك ی تێگهیشتوو بهڕێز باڵوكردۆتهوه ك������ه كۆمهڵێك نابینا بووین شیالن بوو ،بهڕاست ی یهكێك بوو لهو كچانه ی ب������وو ،بهاڵم كاتێك داوا ی خۆشهویس������تیم ئهو رۆژنامهیهمان دهردهكرد ،بهاڵم بهداخهوه كه ڕچهش������كێن بوو ،ب������هاڵم بهداخهوه كچ لێكرد ،راس������تهوخۆ لهمۆبایلهكهیدا كردمیه رۆژنامهكه وهستا. ههبووه كه دهست ی من ی گرتوه ،كچ ی هاوڕێ ی سیستهم ی با ی بایهوه .من ههموو ئهو كچانهم هۆگر :تۆ وهك گهنجێك ی نابینا حهزوو پێیوتووه ڕێك لهبوكو زاوا دهچن ،كهس ی بۆ هاوسهرگیر ی دهویست ،چونكه پێویستم ئارهزووت چییه؟ واش ههبووه دهس������ت ی گۆچانهكهم ی گرتوه ،بهیاریدهدهرێكه خوێندنو نوسینم بۆبكات ،كامیل :پێش������وتر حهزوو ئارهزووم ئهوهبوو ئهرستۆش دهڵێت" :دهست ی گۆچان ی نابینا چونكه دهیهها نامه ی دكتۆرا لهسهر زمان ی خێزان پێكبهێنم ،بهاڵم كهس دان ی بهبوونمدا مهگرن ،چونكه ئهگهر دهست ی گۆچانهكهت كورد ی ههیه من پێویستم بهوهیه بیخوێنمهوه ،نهنا ،بهاڵم لهئێستادا حهزوو ئارهزوم ئهوهیه گرت ،ئ������هوا لهنابینایت خس������تو كردت ب������هاڵم بهداخهوه من لهناو زانكۆدا ده رهفزم بچم������ه دهرهوه ی واڵتو بۆخوێندن������ ی بااڵ بهخۆت ،وهك������و خۆت كوێرت كرد" ،بهاڵم لهالیهن كچانهوه وهرگرت ،ههروهها تائێستا بخوێنمو بتوانم بگهڕێمهوه بۆكوردس������تان بهشێوهیهك ی گشت ی هاوڕێكانم هاوكارییان 37ڕهفزیشم لهالیهن ئهو كچانهوه وهرگرتوه لهیهكێك لهزانكۆكان خزمهت بهخوێندكاران كردووم ،منیش بیرم لهوه كردۆتهوه كاتێك كه كهسوكارو هاوڕێكانم بۆیان دهستنیشان بكهم ،یان لهباخێكهوه دهست پێبكهمو خزمهت هاوڕێیهك لهگهڵ مندایه دڵخۆش������ ی بكهمو كردوم بۆهاوس������هرگیری ،بۆیه لهس������اڵ ی بهخهڵك ی بكهم. سود ی پێبگهیهنم ،تاچهند ئهویش دهتوانێت 2005هوه ،م������ن بڕیار ی ئهوهم������داوه نهچمه
ده ڕهفزم لهزانكۆ وهرگرتو لهدوا ی زانكۆش شهش كچم ڕهفز كرد
لهكابرایهكیان پرس������ی ج������هژن لهچییهوه هاتووه؟ ئهویش پاش كهمێ������ك بیركردنهوه هاتهگۆو وتی: لهده ژنهوه هاتووهو دواتر بووه بهجهژن ،ئینجا پیاو ده ژن بهێنێ جهژنه ،قابیله خۆ شینو رۆرۆ بێت!! ئهگهر بڕیاربێ جهژن بۆنهیهك بێ بۆس������هرلهنوێ دروس������تكردنهوه ی پهیوهندی������یو زاخاودان������هوه ی ههست ی هاوخهمیو خۆشهویس������تیو لهبیركردن ی بوغزو رقو كین������ه ی نێوان تاكهكان ،ئهوا هێنان ی ده ژن لهمڕۆژهدا كه مهگ������هر تهنهاو تهنها كۆنه مستهش������ارهكان ی دوێنێو بهرپرسه ههڵتۆقیوهكان ی دوا ی راپهڕی������ن دهرهقهت������ ی بێ������نو بتوانن بیكهن بهج������هژن ،وهگهرن������ا بهپێچهوان������هوه هێنان������ ی ده ژن لهالی������هن پیاوێكهوه كهڵكهڵ������ه ی غیرهكردنو كاردانهوه ی مهترسیدارو ههس������ت ی تۆڵهسهندنهوه لهكهلله ی س������هر ی ژنهكان ی دیكهی������دا دهجوڵێنێو وهك بۆمب ی تهوقیتكراو تهقینهوهیان لهئانو ساتدا دهبێ������ت ،ئ������هوهش بهلهبهرچاوگرتن ی ئ������هو پهنده كوردییه ی كه دهڵێ پیاو ی دوو ژنه جهرگ ی كون كون������ه ،دهبێ پیاو ی ده ژنه ن������هك جهرگی ،بهڵكو دڵیشی ببێته بێژهنگ! بهراس������ت لهم بگرهو بهردهیه ی بهر لهجهژندا كه ئهم ك������ورد ی عێراقه خهیاڵ ی بهال ی زۆر ش������تدا دهچێت ،ههر لهدهرز ی سنجاقو تهڵه ی مشكهوه تا بهنوقڵو چهرهسو شله ی قهیس ی دهگات كه فریا ی بك������هوێو بیكڕێ نهبادا نهمێنێ ،بڵێی كهس ههبێ بی������ر لههێنان ی ژن بكاتهوه ،ئهویش نهك دانهیهك، بهڵكو ده ژنو لهجهژنا؟ بی������رم دێ یهكێك لهو كۆنه مستهش������ارانه ی لهم س������ااڵنه ی دواییدا ش������انازیی بهجاشێت ی خۆیهوهو دهكردو هێشتا لهژیانیشدا ماوه ،بهپێی لێدوانێك ی رهس������م ی خۆ ی لهبهر ی ش������هش ژن كه بهرهسم ی مارهی������ی كردوونو بهمدوایان������ه یهكێكیان ی تهاڵق داوه 40 ،ك������وڕو 20كچ������ ی ههی������ه ،جا وهك لێی دهگێڕن������هوه رۆژێكیان لهب������هر دهرگا ی ماڵ دوو منداڵ كه س������هرگهرم ی شهڕهش������هقو زرمهكوتێن لهگهڵ یهكتر ،پهس������ت ی دهكهنو چینێك ی باشیان تێههڵ������دهداتو دوای ی كه دهڕواتهوه ماڵهوه دهبینێ منداڵ ی خۆینو نهیناسیونهتهوه!! ژنهێن������انو ش������ووكردنو پێكهێنان������ ی ژیان������ ی هاوس������هریی بۆ بهش������ێك لهگهنجان ی ئهم ههرێمه ـ بهتایب������هت ئهوانهیان كه ب������ێ بڕوانامهو بێكارنو هیچ چانس������ێك ی كۆمهاڵیهت ی پهسهندكراویان نییه ـ بووهته خهونێك كه بهدیهێنان ی ئهس������تهم بێت، ئهویش لهالیهك بههۆ ی نهبوون ی س������هرچاوهیهك ی بژێو ی بههێزو النهیهك بۆنیشتهجێبوون ،لهالیهك ی دیكهش������هوه بههۆ ی رێگره ئایین������یو كولتورییو مادیییهكان������هوه وا ی لێهات������ووه بهش������ێك ی دیار ی هاوواڵتیان به رهبهنیو قهیرهی������ی بمێننهوهو هیچ كهسو الیهنو نێوهندێك������ ی حكومییو ناحكومی نهبێ كه ئهمجۆره پرسانه هێند بهههند وهربگرێت كه بتوانێ لهس������هریان بهدهن������گ بێتو داكۆكیان لێ بكات ،ئهمه جگهلهوه ی دهیانو س������هدان خهم ی دیكه ی وردو نهورورژێنراو ی هاوواڵتیان ههن كه ك������هس خۆیان لێ ناكاته خاوهن ،كه لهراس������تیدا دهبوو ئهمجۆره پرسانه خهم ی دهسهاڵتو رێكخراوه سیاس������یو مهدهنییهكان بوای������هو بهجۆرێك ی ئهوتۆ بوروژێنرانایه كه لهپرۆسهیهك ی وهك ههڵبژاردندا، چارهسهركردنیان بهشێك ی س������هرهك ی كارنامه ی پاڵێوراوان������ ی پێكبهێنایه ،ن������هك خوالنهوه لهنێو رستێك بهڵێنو دروشم ی ئهوتۆدا كه ههموو كورد كۆبكهیتهوه نهتوانێ بیانخاته سهر ئهرز ی واقیع. كوردوتهن ی بهرد ی زل نیش������انه ی نههاویشتنیهتی، هێنان������ ی ده ژن ئهگ������هر بۆههندێ������ك ئیمكان������ ی بهدیهێنانیش������ ی ههبێو بۆ ی ببێته جهژن ،گرنگه هێند خۆپهرست نهبێو بیرێك لهو دهیانو سهدان گهنجهش بكاتهوه كه پێكهوهنان ی ژیان ی هاوسهریی بۆیان بووهته مهتهڵێكو بۆیان ههڵنایهت!!
2
سێشهممه 2010 /9/7
ژماره40:
nmnmpress@yahoo.com
ی كچان دهڕوخێنرێت ی بازرگانییهو ه ئامادهییهك ی پرۆژهیهك بههۆ
ێ ك ه یهكێكیان لهتهواوبووندایه" "لهبر ی ئامادهی ی فریشت ه دوو بینامان بۆدروستدهكر ی گهورهی ه "ئهم ه زوڵمێك لهم خوێندنگهی ه كرا ،نهدهبوو ههرگیز ێ خوێندنگهیهك تێكبدر كه زیاد ل ه 40ساڵ ه دكتۆرو مامۆستاو ئهندازیار بۆ ئهم شاره پێدهگهیێنێ" ،ساڵح حهمهئهمینی تهمهن 60ساڵ ،بهوجۆره ی ی خۆی لهرووخان بێزار ئامادهیی فریشت هی كچان لهسلێمانی دهردهبڕی.
كاوه شێخ عهبدواڵ لهسلێمانی لهس������هر داوای كۆمپانی������ای مۆر كه كۆمپانی������ای جێبهجێ������كاری پرۆژهی تاوهرهكان ی قهیوانه لهس������هر ش������اڕێی س������الم ،حكومهتی ههرێمی كوردستان پ������هروهردهی س������لێمانی رازیكردووه ك������ه زهوی بین������ای خوێندنگ������هی ئامادهیی فریش������تهی كچان بداته ئهو پرۆژهیهو لهبری ئهوه كۆمپانیاكه دوو خوێندنگهی تازه بۆ سلێمانی دروست بكات. پرۆژهی تاوهرهكانی قهیوان پێكهاتووه لهبورجێكی نووس������ینگهی بازرگانی، مۆڵێك ،هۆتێلێكی پێنج ئهس������تێرهییو سهرپهرش������تیارانی لهوب������ارهوه
كۆمپانیاك������ه ئاماژه ب������هوه دهدهن كه تهنیا ههر ئامادهیی فریش������ته نییه بهر فراوانكردنی پرۆژهكه دهكهوێ ،بهڵكو خانووی هاوواڵتیانیشی بهر دهكهوێو كۆمپانیاك������ه زۆرب������هی خانووهكانی كڕیوهتهوه. ئامادهیی فریش������تهی كچان لهسهرهتای س������اڵی حهفتاكانی س������هدهی رابردوو كراوهتهوهو تاوهكو دوای ساڵی ،2005 تهنی������ا خوێندنگ������ه بووه لهس������لێمانی ك������ه بهزمان������ی عهرهبی وان������هی تێدا خوێندراوه .لهنێو بینای خوێندنگهكهدا جگهلهئامادهی������ی فریش������ته ،دهوام������ی "ناوهن������دی چهواس"یش������ی تێدابووه كه ئێس������تا ژم������ارهی خوێندكارانی ههردوو ئامادهییو ناوهندییهكه زیاتر
له 1200خوێندكارنو لهدوای تێكدانی گرووپ������ی كۆمپانیاكان������ی قهی������وان دهبێته شوێنی س������هوزاییو مهلهوانگه ئاشكرایكرد كه لهسهر داوای ئهوانو لهپێن������او فراوانتركردنی پرۆژهكهیان، بۆهۆتێله پێنج ئهستێرهییهكه. لهكاتێك������دا بهڕێوهبهران������ی ههردوو حكومهتی ههرێمی كوردس������تان زهوی ئامادهییو ناوهندییهكه نهیاندهویس������ت بینای خوێندنگهكهی خس������توهته سهر لێ������دوان لهس������هر تێكدان������ی بینای پرۆژهكه ب������هو مهرج������هی كۆمپانیای خوێندنگهكهیان بدهن ،مام س������اڵحی جێبهجێ������كار خوێندنگهیهك������ی دیكه كارگوزار باسی لهوه دهكرد كه ئێستا بكات������هوه "ئێمهش ههروام������ان كرد مامۆس������تاو خوێندكارو كارگوزارانی بینای خوێندنگهیهكم������ان لهگهڕهكی ئامادهیی فریشته ،سهرگهردان بوونو بهران������ان دروس������تكرد ،جگهل������هوهی بهس������هر خوێندنگهكان������ی ژیان������هوهو لهكۆمهڵگهی نیش������تهجێبوونی قهیوان چوارچ������رادا دابهش������كراون" ،ئێمه س������تی خوێندنگهیهك������ی دیكهم������ان دهچینه ئهو خوێندنگایانه ،پێماندهڵێن دروس������تكردووه دروس������تكردنی بینا پێویس������تمان بهئێوه نیی������ه بۆخۆمان تازهكهی خوێندنگهش لهسهر نهخشهی رێپێدراوی پهروهرهده كراوهو خهرجی پاسهوانو كارگوزارمان ههیه". پێشڕهو ئهحمهد ،بهرپرسی راگهیاندنی دروستكردنهكهی لهنرخی زهوییهكهی
ئامادهیی فریشته كهمتر نییه". حسێن ش������ێخ مس������تهفا ،بهڕێوهبهر ی گشتی پهروهردهی سلێمانی ئاماژه بهوه دهدات كه بینای ئامادهییهكه بهر پرۆژه دهكهوت ،بۆیه لهبری ئهوه داوای بینای دیكهیان كردووه" ،دوو بینامان لهبری ئامادهیی فریشته بۆ دروستدهكرێ كه یهكێكیان لهتهواوبووندایه". دهربارهی چارهنووسی خوێندكارانی خوێندنگه تێكدراوهكهش بهڕێوهبهری گش������تیی پ������هرهورهدهی س������لێمانی ئاش������كرایكرد كه بهشێوهیهكی كاتیی بیناو ش������وێنیان بۆدابینكراوه تاوهكو ئهوكات������هی ئهو بینایانهی كه ئێس������تا لهتهواوبووندان تهس������لیمی پهروهردهی سلێمان ی دهكرێن.
ی گهنجێك دهبڕێتهو ه ی ئێران قۆڵ تۆپپاران ناحی������ه ی سهنگهس������هریان دایه بهر ت������ۆپ ،لهئهنجام ی ئ������هو تۆپبارانهدا ی ئهو دهمهی تۆپباران ئاگر ب������هر بووه پووشو پهاڵش������ ی ی ی كۆمار هێزهكان گوند ی زووركانی س������هر بهناحیه ی ئیسالمی ئێران دهبێت ه سهنگهس������هرو نزیكه ی 40هاوواڵت ی هۆی گڕگرتنی پووشو ئهو گونده كه رهس������وڵ یهكێكیان ی پهاڵشی دهوروبهر بوو ،چوون ئاگرهك������ه بكوژێننهوه، گوندهكهیان ،رهسوڵ تاوهك������و نهگاته نێ������و گوندهكهیان، حاجی حوسێن ،لهگهڵ بهاڵم لهوكات������هدا هێزهكانی ئێران خهڵكی ئاواییهكهیان دهچێ ئاگرهك ه تۆپێكی دیكه دهگرن������ه گوندهكهو بكوژێنێتهوه ،بهاڵم لهئهنجامدا رهس������وڵ ،زامدار دهبێو لهوكاتدا تۆپێك دوا ی ئ������هوه ی دوو نهش������تهرگهر ی سوڵ لهتهنیشت ره لهنهخۆش������خانهیهك ی س������لێمان ی بۆ و ێ و ه ك بهر زهوی ده دهكر ێ دهستێك ی دهبڕێتهوه. ه بێـ ه د دواتر ئهوهش رهس������وڵ حوس������ێن لهماڵهك������ه ی هۆی بڕینهوهی یهكێك خۆی لهگوند ی زووركان لهس������هر لهقۆڵهكانی. قهرهوێڵهیهك پاڵكهوتوبوو ،دهس������ته بڕاوهك������هیو ه������هردوو قاچ������ ی بهلهفاف پێچرابوونو ئاماژه ی بهوه فهرمان چۆمان ی لهسهنگهسهر دهدا ك������ه گوزهران������ ی زۆر خراپهو دوا ی ئ������هوه ی لهچهن������د رۆژ ی كهس������یش هاوكار ی نهك������ردووه، راب������ردوودا هێزهكان������ ی ئێران بۆ "دوو نهش������تهرگهریم ك������ردووهو جارێكی دیكه گوندهكان ی سنوور ی نهشتهرگهرییهك ی دیكهشم پێویسته،
تائێس������تا هیچ الیهنێ������ك هاوكار ی نهكردووم" ،ئ������هوهش لهكاتێكدایه كه رهس������وڵ باوكی س������ ێ منداڵه بهناوهكان������ ی فریش������ته ،هاوج������ێو خۆزگه. ئهو گهنجه بهر لهوه ی كهمئهندام ب ێ خهریكی كار ی كش������توكاڵ ی بووهو بهو كاره منداڵهكانی بهخێوكردووه، "بهاڵم لێره ب������هدواوه هیچ كارێكم پێناكرێتو توان������ا ی هیچم نهماوه، مهگ������هر خهڵك هاوكاری������م بكات، چونك������ه گوزهران������م زۆر خراپهو منداڵهكانیش������م وردن ،كوڕهك������هم شهش سااڵنهو ه ی كاسبی نییه". ئ������هو برین������داره جهخت������ ی ل������هوه دهكردهوه كه بۆ نهشتهرگهریهكانی خ������زمو ناس������یاوهكان ی پارهی������ان بۆكۆكردووهتهوهو لهالیهن حكومهتو رێكخراوهكانهوه هیچ هاوكارییهكو قهرهبوویهك نهكراوهو سهردانیشیان نهك������ردووه "،داواكارم حكومهتو رێكخراوه خێرخوازییهكان ئاوڕێك رەسوڵ حسێن ئەو گەنجەی تۆپبارانی ئێران کەمئەندامی کرد فۆتۆ :فەرمان چۆمانی لهژیان ی من بدهنهوه".
ێ ی دهفرۆشر ی مندااڵن بهنهێن ئێوارە خوانێک بۆ 250نابیناو كورتهبااڵ كاڵشینكۆفو دهمانچ ه دهست بهسهر 16كارتۆن تهقهمهنیو یاری ئاگرینو 277دهمانچهی مورووهاوێژدا دهگیرێت
بازرگانی ،لهمانگی 6تا 2010/8/20لهنێو بازاڕی ههولێر دهستیان بهسهر 16كارتۆن بهكارهێنانی چهكی پالستیكیو یارییه تهقهمهنیو یاری ئاگرینو 277دهمانچهی مووروو هاوێژدا گرتووهو بهوتهی محهمهد جهنگییهكان پتر دهبێ ،بهوهش ئهگهری عهباس بڕیارهكه تهنیا بۆ ئهو یاریانهیه كه موروویان لێدهرد كهوتنهوهی رووداوی كارهساتباری نێو گهیالن سهباحی تهمهن من������دااڵن لهئهنجامی بهكارهێنانی ئهو 10ساڵ ،لهیهكێك یارییانهدا زیاتر دهبێ. ی لهكۆاڵنهكانی گهڕهك بهكارهێنان������ی ئهو یاریان������ه بهتایبهتی ئیسكانی ههولێر، دهمانچهو كالش������ینكۆفی پالس������تیكی ی دهمانچهیهكی پالستیك لهرۆژان������ی بۆنهو جهژنهكاندا چهندین بهدهستهوه گرتبوو كارهساتی بهدوای خۆیدا هێناوه. ئێوارهی رۆژی 5ی ئهم مانگه یاسین مهحمود رهشید بهرێوهبهری كۆمپانیا كه لهجیاتی گولله، هێ������رش عهبدولواحیدی تهمهن حهوت بهرێز ،ئێواره خوانێكی بۆ نزیكهی 250نابیناو كورتهبااڵی ناو شاری مورووی دههاوێشتو س������اڵ ،لهكات������ی یاریكردن������ی لهگهڵ سلێمانیو دهوربهری رێكخستو دواتر ههریهكهو برێك پارهشی پێشكهش لهگهڵ مندااڵنی كۆاڵنهك ه مندااڵن������ی ك������ۆاڵن ،دهمانچهیهك������ی كردن. شهڕه موروویان دهكرد، مورووی پێبووه كاتێك كه مووروویهك لهوبارهیهوه مهال یاسین ئاماژهی بهوهدا كه تائێستا چهندین جار كاری لهو ی ئهگهرچی گهیالن بهنهێن لهدهمانچهك������هی دهرچووهو بهر چاوی شێویهی كردووهو وتی" :ئهو كاره بۆ ئێمه نهئازایهتیه ،نهخۆههڵكێشانه ،چونكه دهمانچهك هی كڕیبوو، یهكێ������ك لهمنداڵ������هكان كهوت������ووهو ئهمڕۆ ئێمه تۆزێك دهستهاڵتمان لهو خهڵكه ههژارانه زیاتره ،دهبێت خزمهتیان ی بهاڵم بهئاشكرا شهڕ لهوب������ارهوه عهبدولواحی������دی باوكی بكهینو لهگهڵیان دانیشن نهك خۆمنیان لێ بدزینهوه". پێدهكرد" ،دووكاندارهك ه هێرش دهڵێ" :لهو كاتهوه ترس������اومو ناوبراو ئهوهشی نهشاردهوه كه لهشاری سلێمانیدا دهوڵهمهندێكی زۆری پێیگوتم نهڵێی لهو هیچ ج������ۆره یاریهك������ی لهوجۆرهم بۆ تیایه ،بهاڵم ههندێكیان خۆیان پیشانی ههژاران نادهن" ،ئهگهر ههموو برا دووكانهم كڕیوه ئهگهرنا منداڵهكان������م نهكڕی������وه ،دهمانچ������هی دهوڵهمهندهكانی شاری سلێمانی بهاتنایه ،دهمانتوانی پێكهوه مووچه بۆ ههموو جارێكی دیك ه پێت ئاویشیان بۆناكڕم". ئهو خهڵكه ههژاره ببڕینهوه ،چونكه لهسلێمانیدا خهڵكانێكی زۆر ئاست نزمی نافرۆشین". ئهو م������وورووهی لهدهمانچهكهی هێرش تێدایهو ههموو كهس گریانی بۆ ژی انیان دێت". دهرچووبوو بهر چاوی بۆتان عهزیزی ئهو باسی لهوه كرد كه قازانجی %33كۆمپانیاكهیان بۆ خهڵكی ههژارو كهم تهمهن پێنج س������اڵ كهوتبوو ،ههربۆیه بارزان محهممهد لهههولێر دهرامهته" ،ئێستا خوانمان بۆ نزیكهی 250كورته بااڵو نابیانو كهسوكاریان باوكی بۆت������ان داوای لهعهبدولواحید كردووهو ههریهكهو دیارییهكی بچوكیشمان داونهتێ ،ههرچهنده ئهمه شتێكی لهگهڵ نزیكبوونهوهی جهژنی رهمهزان ك������ردووه لهبهرئ������هوهی كوڕهك������هی زۆر نیه". تا دێ������ت ئارهزووی مندااڵن لهس������هر لهكوردستان چارهس������هری نییه دهبێ
بیباته ئێ������رانو خهرجییهكهش������ی بۆ دابین ب������كات ،ههربۆیه عهبدولواحید كه لهناحیهی كهس������نهزان خانوویهكی دوو ژووریی ههیه ،هاتبووه س������هر ئهو باوهڕهی خانووهكهی بفرۆش������ێ ،بهاڵم زۆری نهب������رد چاوی بۆت������ان چاك بووهوه. فرۆش������یارانی یاری مندااڵن ،ئاماژه ب������هوهدهدهن كه یاریی������ه ئاگرینهكانو دهمانچ������هو چهك������ی جۆراوج������ۆرو ئۆتۆمبێلی سهربازیو فڕۆكهو كۆپتهری جهنگیو تهنانهت جلوبهرگی سهربازیی بۆمندااڵن فرۆش������ێكی زۆریان ههیه، بهاڵم لیژنهی بهڕێوهبهرایهتی چاودێری بازرگانی ههولێ������ر ماوهیهكه ناهێڵێ دووكاندارهكان تهقهمهنیو دهمانچهی مندااڵن بفرۆش������ن ،لهوب������ارهوه مهتین ئیبراهیم كه فرۆشیاری یاری مندااڵنه لهب������ازاڕی تهیراوهی ش������اری ههولێر ئاماژه ب������هوه دهدات كه ئهگهر ههموو جۆره یاریهكیش لهدووكانهكهی ههبێ، منداڵ تهنیا دهست بۆ دهمانچه دهبات، "باوكهكانیش دڵیان ناشكێننو بۆیان دهكڕن". بهپێ������ی ئهو بڕی������ارهی ك������ه لهالیهن پارێ������زگاری ههولێ������ر دهرچ������ووه،
فرۆش������تنی ئهو جۆره یاریانهی زیان بهپ������هروهردهی من������داڵ دهگهیێن������ن قهدهخهن. محهممهد عهباس ،بهڕێوهبهری چاودێری بازرگان������ی ههولێ������ر جهخت������ی لهوه كردهوه كه بۆئهو مهبهسته لیژنهیهكیان پێكهێن������اوهو ه������هر دووكانێك ئهو جۆره یارییانه بفرۆش������ێت ،دهس������ت بهس������هر یارییهكاندا دهگرنو لهناوی دهب������هنو س������زای دووكاندارهكهش دهدهن" ،ههر دوكاندارێك ئهو جۆره یاریانه بفرۆشێ بهپهنجا ههزار دینار غهرامهی دهكهی������ن ،ئهگهر دووبارهی ك������ردهوه ،دهینێرینه الی قایمقامو ئهو توانای ئهوهی ههیه زیاتر بهملیۆنێكیش غهرام������هی ب������كاتو دوكانهكهش������ی پێدابخات". بهپێ������ی ئام������اری بهڕێوهبهرایهت������ی چاودێری بازرگان������ی ،لهمانگی 6تا 2010/8/20لهنێ������و ب������ازاڕی ههولێر دهستیان بهسهر 16كارتۆن تهقهمهنیو ی������اری ئاگری������نو 277دهمانچ������هی م������ووروو هاوێژدا گرت������ووهو بهوتهی محهمهد عهباس بڕیارهكه تهنیا بۆ ئهو یاریانهیه كه موروویان لێدهردهچێت لهگهڵ یاریه ئاگرینهكان.
5 کۆد سێشهممه
nmnmpress@yahoo.com
کێشه من كوڕێكی تهمهن 21ساڵمو لهزانكۆی سلێمانی دهخوێنم ،دوو وانهم كهوتووهته خولی دووههمهوهو ئێستا كه سهعی بۆدهكهم زۆر قهلهق دهبم ،بۆیه زۆرجار كاتێكی زۆر بهفیڕۆ دهدهمو ههر سهعیش ناكهم كه ئهوهش بۆ قهلهقییهكهم دهگهڕێتهوه كه ترسم ههیه دهرنهچم ،بۆیه نازانم چی بكهم تا لهكاتی سهعیكردندا مێشكم ئهوهنده سهرقاڵ نهبێت. ماوهی چهند ههفتهیهكیشه لهماڵهوه نهچوومهته دهرهوه ههر خهریكی سهعیكردنم ،بهاڵم بهو شێوهی باسی دهكهم ،دهتوانن چارهسهرێكم لهوبارهوه بدهنێ؟ كاوه عهلی لهسلێمانی
و
كێش ه
چارهسهر چا ر هس هر
لهبهرامبهر كێش������ه ی ئهو گهنجهدا ،تهالر محهمهد وهك توێژهرێكی دهروونی ئاماژه بهوه دهدات كه پێویس������ته خوێندكاران پێش ئهوهی بڕۆنه تاقیكردنهوهكانهوه یان پێش ئهوهی دهست بهسهعیكردن بكهن ،باوهڕیان بهخۆیان ههبێت" ،دهبێت خوێندكار كاتێك دهستدهكات بهسهعیكردن، بڵێت بهدڵنیاییهوه دهردهچم ،نهك بڵێت ئهترسم سهعیش بكهمو دهرنهچم". بهوتهی ئهو توێژهره پێویسته خوێندكار بهردهوام زاڵبێت بهسهر خۆیداو نههێڵێت بكهوێته ژێر كاریگهری هیچ شتێكهوه" ،پێویست ناكات خوێندكار شهوو رۆژ خهریكی سهعیكردن بێت ،پێویسته پشوش بداتو ههندێجار سهردانی شوێنێكیش بكات بۆئهوهی ئهو شوێنهی تیایهتی بهردهوام لهبهر چاوی نهبێتو كاریگهری لهسهر دهروونی دانهنێت".
کێشه
من ژنێكی تهمهن 35ساڵمو ماوهی دوانره ساڵه ژیانی هاوسهریم پێكهێناوهو تائێستا منداڵم نهبووه ،ههرچهنده سهردانی چهند دكتۆرێك ی دهرهوهی واڵتیشم كردووه ،بهاڵم ههر كێشهكهم چارهسهر نهكراوهو ئێستا ی منداڵم نییه .رۆژانه چهندین كهس تانهم لێدهدهنو بهیهكجار ی بێتاقتیان كردووم ،جگهلهوهی خۆم ههست بهتهنیاییهكی زۆر دهكهمو زۆر زۆر حهز دهكهم منداڵێك بهخێوبكهم ،بۆیه داواكارم لهبهرێزتان چی بهچارهسهر دهزانن شتێكم پێ بڵین بۆئهوهی منیش لهو كێشهیه نهجاتم ببێتو رۆژانه ئهوهنده بیری لێ نهكهمهوه، چونكه هاوسهرهكهشم زۆر خهم دهخواتو زۆر خهمی منیهتی ،بهاڵم ئهو چهند جارێك پێشنیازی ئهوهی كردووه كه منداڵێك ههڵبگرینهوه ،بهاڵم من رازی نهبووم ،زۆرجاریش كه بیر دهكهمهوه بهچارهسهی دادهنێم.
و
كێش ه
شیالن لهسلێمانی
چا ر هس هر
چارهسهر
دهربارهی كێشهی ئهو خاتونه ،گۆنا محهمهد وهك توێژهرێكی كۆمهاڵیهتی ئاماژه بهوه دهدات كه ئاساییه ئهو ژنه منداڵی نابێت ،چونكه زۆرێك لهخهڵك بهو شێوهیهن" ،ئهگهر خۆیان حهز بكهن دهتوانن یهكێك لهو مندااڵنه بهخێو بكهن كه بێخاوهنن ،وهكو منداڵی خۆشیان ههڵسوكهوتی لهگهڵدا بكهن تا گهوره دهبێ ،دواتریش بهراوێژكاری خهڵكی پسپۆڕ دهتوانن منداڵهكه لهو كێشهیه تێبگهیێنن". ناوبراو پێیوایه لهههرێمی كوردستاندا زۆرێك لهخهڵك منداڵی لهو شێوهیهیان بهخێوكردووهو ئێستاش وهكو منداڵی خۆیان سهیری دهكهنو جیاوازی لههیچ شتێكدا ناكهن" ،زۆر كهس لهدایكیو باوكی حهقیقی زیاتر نازی ئهو مندااڵنه ههڵدهگرێت ،چونكه لهرووی ئایینیشهوه كارێكی باشه".
کێشه
و
من كچێكی تهمهن 25ساڵمو دهرچووی زانكۆم ،ماوهی سێ ساڵه كوڕێكی هاورێی خۆمم خۆشدهوێت ،بهاڵم ماڵهوه نامدهن بهكوڕهكهو دهیانهوێت بمدهن بهكوڕێكی خوشكی دایكم كه لهواڵتی ئهڵمانیایه ،منیش بههیچ شێوهیهك بهوه رازی نهبووم ،ئهوان ههر زۆرم لێدهكهن. تائێستا چوارجار هاتوونهته داوامو وهاڵمیان بهنهخێر داونهتهوه ،ئێستا كار گهیشتووهته سهر ئهوهی كه لهماوهی چهند مانگی داهاتوودا كه رهنگه دوومانگی تر بێت ،ئهو كوڕهی پورم بێتهوهو راستهوخۆ بێته خوازبێنیم ،منیش نامهوێت بهشهڕو ئاژاوه قسهیان لهگهڵ بكهم،كێش ه چونكه ئهوان گوێ لهقسهی من ناگرن ،ههربۆیه دهمهوێت ئێوه چارهسهرێكی گونجاوم بۆ چا بدۆزنهوه ،چونكه رووم نایهت لهالی ههموو كهسێك ئهو كێشهیه باس بكهم. ر هس هر
و
كێش ه
چا ر هس هر
ئااڵ لهرانیه
چارهسهر دهربارهی ئهو كێشهیه پارێزه ئهحمهد سهردار باس لهوه دهكات كه ئهگهر كچهكه دهزانێت ماڵی باوكی بهگوێی ناكهن ،با بهچهند كهسێك بڵێت تا باوهڕ بهخێزانهكهی بهێنن بهدڵی خۆی شوبكات" ،ئهگهر ههر ئهوهش سهری نهگرت ،دهتوانن لهرێگهی یاساوه گرێبهستی هاوسهری بكهن". ئهگهر ئهو كوڕو كچه تهمهنیان لهسهروی 18ساڵییهوه بێت ،دهتوانن لهرێگهی دادگاوه گرێبهستی هاوسهری بكهنو كهسیش نهتوانێ رێگربێت لهو هاوسهرگرییه" ،ههر ئێستا ئهگهر ئهو كچه لهدادگا سكااڵ تۆمار بكات ،ئهو كهسانهی كه رێگرن لهبهردهم هاوسهرگیرییهكهیاندا ،ههر كهسێك بن بهپێی یاسا مامهڵهیان لهگهڵدا دهكرێتو زۆرجار خهڵكیش لهسهر ئهو رێگرییه سزا دهدرێت".
كێشهو خ همو گرفتهكانتان
ی ئاگادار
خ و ێن ه ر ان ی ئا زی ز ی ن م ن م رۆژنامهكهمان ئهم الپ ه ڕ ه ی ه ی ت ه ر خا ن ك ر د و ه بۆ كێشهو گرفته ج ۆ رب ه ج ۆ ر ه ك ان تا ن، تا و ه ك و بت وا نین بهڕاوێژ لهگهڵ ك ه س ان ی شا ر ه زا د ا، و ه اڵ مو پێشنیاز ی گونجاو بۆ كێشهو گرفت ه ك ان تا ن ب د ۆ ز ین ه و ه و ز و وت ر چارهسهریان بكهین
گهنجان ی ئازیز دهتوان یاخود نام ه سۆزدارییو دهردهدڵییهكانتان بنێرن بۆ رۆژنام ه ی نم نم لهرێی ناونیشانهكان ی رۆژنامهكهوه یاخود لهرێی ئهم ئیمهیڵ ئهدرهسهوه: nmnmpress@yahoo.com
2010 /9/7
ژماره40:
گۆشهیهکه ههفتانه ئاری ئەبوبەکر دهینوسێت
گرانی نرخ و ویژدانی بازرگان ل������ە کات������ی هاتنە پێشەوەیە هەر بۆنە و موناس������ەبەیکدا، وەک ڕەم������ەزان و جەژن و س������ەری س������اڵ ،ئاسایشی ئاب������ووری خەڵکی کو ر د س������تا ن دەکەوێت������ە ب������ەر مەترسی پشێویەک هەس������تی پێدەکرێت لە الیەن خەڵکەوە ،ئەویش خۆی لە ترسی گرانبوونی کااڵکان ،بەتایبەتی خ������واردن و پێداویس������تیە س������ەرەکییەکاندا دەبینێتەوە. لەس������ەرو ئەمانەش������ەوە حکوم������ەت و دەزگا ڕەسمییەکان ،مەال و شوێنە ئاینییەکان ،هەموو داوادەکەن کە پێویستە بازرگانەکان ویژدانیان هەبێت و ش������تومەک گران نەکەن ،چونکە ئەم گرانکردنە دەبێتە هۆی بارقورسی بۆ هاوواڵتییان بە گشتی و فەقیر و کەمدەرامەتەکان بەتایبەتی. کە ئەمەش هەاڵوسان دروستدەکات و ئاسایشی ژیانیان دەخاتە مەترسییەوە. باس������کردنی ویژدان������ی بازرگان ل������ە کایەی گرانبوون������ی نزخ������ی ب������ازاڕ و ش������تومەک و پێداویستییەس������ەرەکییەکان دا ،جێگ������ەی قسەلەس������ەرکردنە ،چونکە باسکردنی ویژدانی بازرگان و ئاس������تی بەرپرسیارێتیان بەرامبەر بەهاوواڵتییان ،نەک هەر ئەسڵی دیاردەکە نییە، بەڵک������و بەالڕێدا بردنی ڕێگە چارەی بنەڕەتییە بۆ ڕێگە گرتن لە گرانبوونی نرخی شتوومەک لە بازاڕەکانی کوردستان دا ،چۆن؟ پێش هەموو ش������تێک دەبێ������ت واز لە زاراوەی ویژدانی بازرگان بهێنین ،چونکە لە هەموو ئان و سەردەمێکدا دەشێت بازرگان هەبێت خاوەن ویژدان بێت ،دەش������ێت چەن������د بازرگانێکیش هەبێت بێویژدان ،کەواتە هەڵواس������ینی ئومێد بەویژدان������ی بازرگانەوە ،کارێکە دەش������ێت بۆ ماوەیەک ڕێگە بەگرانبوونی نرخ بگرێت ،بەاڵم لەگەڵ هەر ب������ێ ویژدانییەکی یەک بازرگاندا، ئەوا ئاسایش������ی ژیانی فەقیرو هەژار دەکەوێتە مەترس������ییەوە ،بەم ش������ێێوەیە ئێم������ە لەبەردەم هەڕەشەیەکی هەمیشەیی داین ،ئەگەر ئاسایشی ئابووری خەڵک بخەینە بەر س������کەی ویژدانی بازرگانەوە ،بۆی������ە بۆ بەرگرتن بەو ئەگەرە ،بۆ ئ������ەوەی کە وازبهێنین لەوەی کە کام بازرگان ویژدان������ی هەی������ە و کامەیان نییەت������ی ،دەبێت یاسا هەڕەش������ەی گرانی بازاڕ بنبڕ بکات ،وە چاودێریکردن (ڕەقابە) هەبێت بەس������ەر نرخی بازاڕەوە ،بە شیوەیەک کە کەس نەتوانێت نرخ زیادبکات ،تەنها بەشێوەیەکی ئاسایی نەبێت. ئەمەش ئاسایش������ی دەرامەت و نرخی بازاڕ بۆ هاوواڵتیی������ان بەئارامی دەهێڵێتەوە ،وە ئەوکات نەجاتیشمان دەبێت لە دەستەواژەی بازرگانی بەویژدان و بێوی������ژدان ،چونکە ویژدان پێوەر نییە بۆ بازاڕ و کااڵ و ش������تومەک ،هەر وەک چۆن ناکرێت ئاسایشی جێگری نرخ بەویژدان دا هەڵواسین ،ناش������کرێت قەدەری واڵتێک و هاوواڵتییانی بەویژدان بسپێرین. جا بۆیە ئەگەر بەیاس������ا نرخم������ان دیاریکرد، هەروەه������ا لێپرس������ینەوە و چاودێ������ری بازاڕ بووە دیاردە و یاس������ای ڕەقابە و س������زاکەی بە یەکسانی بەس������ەر هەموو الیەکدا چەسپا ،پێ دەچێت النیکەم ڕێگە بگیرێت لە بەرز و نزمی نرخی کااڵ و ش������تومەک لە کاتی بۆنەکاندا، بەوشێوەیەی کە ئێس������تا هەستی پێ دەکرێت و هەڕەش������ەیە بۆ س������ەر دەرام������ەت و داهاتی هاوواڵتییان������ی کوردس������تان ،بەتایبەتی چینی گەنج و هەژار ،کە هەمیشە باجی بەرزبوونەوەی نرخ دەدەن. هەڵبەت ئاگاهی ئەوەش������مان هەی������ە کە ڕەقابە و چاودێریکردن������ی بازاڕ لەالی������ەن دەوڵەتەوە، کارێکە ڕێگردەبێت لە ب������ازاڕی ئازاد ،بەاڵم ئەوەی ک������ە ئێمە مەبەس������تمانە بوونی ڕەقابەیە لەس������ەر نرخی پێداویستییە س������ەرەکییەکانی هاوواڵتییان ،بۆئ������ەوەی هاوواڵتییان لە کاتی بۆنەکانی وەک جەژن و س������ەری ساڵدا نەبنە خۆراکی چەند بازرگانێ������ک .چەمکگەلێکی وەک وی������ژدان و بێویژدانیش ل������ە فەرهەنگی ئابووری و بیسنیس بهێنرێتە دەرەوە.
4
سێشهممه 2010 /9/7
ژماره40:
nmnmpress@yahoo.com
لەكوردستان هێشتا كچان دەكرێن بەقوربانی كوڕان "باوكم منی لە قوتابخانە گێڕایەوە بۆ خزمەتی براكەم" زۆرێك لەو كچانەی لەخێزانەكانیاندا كە جیاكارییان بەرامبەر دەكرێت باس لەوە دەكەن كە تووشی كێشەو گرفت بوونەتەوەو توێژەرێكی كۆمەاڵیەتیش ئاماژە بەوە دەدات كە جیاكاری رەگەزیی كاریگەری خراپ بەسەر داهاتووی منداڵەكانەوە بەجێدەهێڵێت.
سلێمان جەرجیس لەسلێمانی
داراوزارا :بڕیارمانداوه ههركاتێك پرسیارێكمان ههبوو لهباره ی ئهركه :بایۆلۆژیی، دهروونییو سێكسییهكان ی خۆمان ،بهبێ هیچ ترسو شهرمو خۆخواردنهوهیهك بیخهینه بـــهردهم كلینیك ی نم نم ،تاوهكو بهڕاوێژ لهگهڵ كهسان ی پسپۆڕو پشتبهست بهسهرچاوه ی زانستیی ،وهاڵم ی پرسیارهكان وهرگرینهوهو گومانهكانمان نههێڵینو ببینه خاوهن ی رۆشنبیرییهك ی زانستیی دروست لهباره ی رۆحو جهسته ی خۆمان ،ئێوه ی خوێنهریش دهتوانن بهشدارو هاوكارمان بن لهرێی ناونیشانهكانی رۆژنامهكهمانهوه. nmnmpress@yahoo..com
زارا :چۆن بتوانم متمانه بۆ خۆم دروست بكهمو لهدهست شهرمو ترس ڕزگارم بێت؟ نم نم :مرۆڤ له ههموو قۆناغهكانی تهمهنیدا ههست به گۆرانكاری ئهكات چ گۆڕانه فسێۆلۆجییهكان یان نهفسیو جهستهییهكانو قۆناغی مناڵی ههمیسه كاریگهری بهسهر تهواوی گۆناغهكانی گهشهوه ههیه ،دیاره ترس وشهرمو كه نهبوونی متمانهو گۆشهگیری دروست ئهكهن له قۆناغی مناڵیدا دهرئهكهوێت بهاڵم بهردهوامی ترسو شهرم مرۆڤ ئهگهیهننه حاڵهتی نهبوونی متمانه بهخودو ههالتن له ههموو ئهو واقیعانهی ڕووبهڕوی تاك ئهبنهوه . ههڵبهت چۆنێتی پهروهردهی خێزان كاریگهری زۆری ههیه بهسهر دروستبوونی هۆشهگیریو نهبوونی متمانه ،یان ترس لهڕوبهڕوبونهوه وشهرم لهتێكهڵبوون به كۆمهڵگه ،ئهمانه ههمووی زادهی ناهۆشیاری خێزاننو ئهبنه هۆی دروستبوونی كارهكتهێكی الواز ،بهاڵم بۆ زاڵبوون بهسهر ئهو سیفهته سلبییانهدا پێویسته تاك خۆی هاوكارو یاریدهدهری خودی خۆی بێت ،چونكه زۆرجار مرۆڤ چی بوێتو چۆنی بوێت وا دهژیو وا ههڵسوكهوت دهكات ،دهربازبوون له ترسو شهرمو بههێزكردنی متمانه پێویستی به خۆبهستنهوه به واقیعهوه ههیه وێڕای ڕووبهروبونهوه لهگهڵ
ش������ەرمین عەزیز ،كچێكی تەمەن 23س������اڵەو لەگ������ەڵ باس������كردنی مامەڵەی خراپی باوكی چۆڕاوگەی بەچاوانی������دا فرمێس������كەكان دەهاتنەخوارەوەو ئاماژەی بەوەدا كە باوكی بەزۆر داویەتی بەشوو ێ بەخزمێك������ی خۆی" ،ئێمە س������ خوشك بووین تەنها یەك برامان هەبوو ،بەاڵم باوكم زۆر جیاوازی لەنێوانماندا دەكرد". ئ������ەو كچە تەنه������ا تەمەنی حەوت سااڵن بووە كە باوكی لەقوتابخانە دەریدەهێنێ������ت" ،بەهۆی ئەوەی چووین������ە الدێ منو خوش������كێكم لەقوتابخان������ە گەڕاین������ەوە ،بەاڵم خوش������كێكم الی براكەم لەش������ار مایەوە ت������ا خزمەتی برا تاقانەكەم بكات ك������ە خوێندكاری ناوەندی
كۆمهڵگه ،بهشداریكردن له دایلۆگو ئهو چاالكیانهی كه له خوێندنگه یان ههر ڕێكخراوێكدا ههنو دهرخستنی خواز وئارهزو بههرهكان بۆ زاڵبوون بهسهر ئهو شۆڕشهی لهنێوان هێزی دهرهكیو هێزی ناوهكیدا ههیه، سهردانهخستنو چاوبڕینه نێو چاوی بهرابهر لهكاتی گفتوگۆداو پاشهكشێ نهكردن له ههر ڕوبهروبونهوهیهك، ئهمانه ئهبنه هۆی دروستكردنی متمانهو زاڵبوون بهسهر شهرمدا كه گۆشهگیری تاك دروست ئهكات . دارا :تهمهنم ٢٥ساڵهو ئێستا ههست ئهكهم وهك موراهیق ههڵسوكهوت ئهكهم ،هۆكاری چییه؟
ب������وو" ،هەربۆی������ە بەوتەی خۆی، ئەگەر نەیانتوانیای������ە ئەو كارەی ێ پێی������ان دەس������پێردرێ جێبەجێ بكەن ئ������ەوا لەالی������ەن باوكیانەوە لێیان دەدرا. دایكانو باوكان یەكتری تۆمەتباردەكەن كافیەی تەمەن 61س������اڵی بێوەژن كراس������ێكی ڕەش������ی لەبەردابوو، دایكی هەشت منداڵە كە پێنجیان لەو جیابوونەتەوەو چوونەتە سەر ماڵ������ی خۆیانو س������یانیان لەگەڵ خۆیدا دەژین. بەوتەی ئ������ەو خاتوون������ە ،باوكی منداڵەكانی كوڕەكانی لەكچەكانی زیاتر خۆشدەویس������ت" ،بەردەوام بەمن������ی دەوت ت������ۆ لەڕق������ی من كوڕەكانت خۆش ناوێ" ،هەربۆیە ئام������اژە ب������ەوە دەدات كە لەدوای مردنی مێردەكەی سەرپەرش������تی منداڵەكانی كردوون" ،هەمیش������ە وام لێكردن سۆزو خۆشەویستیان بۆمن هەبێتو بۆخۆیش������یان لەناو یەكدا تەبابن ،هەرگیز جیاوازیم لەنێ������وان ك������وڕەكانو كچەكان نەكردو بەیەك چاو تەماش������ایانم كردوون". خات������وو كافی������ە ك������ە لەباخچە ماڵەكەیان������دا بچوكەك������ەی دانیشتبوو ،باس������ی لەوەكرد كە زۆر كات هەڵسوكەوتی منداڵەكان بێزاری ك������ردووە ،بەاڵم "مامەڵەم لەگەڵیاندا خراپ نەبووە لەهەمان كاتدا ئ������اگادارم كردوونەتەوەكە ئ������ەو رەفتارەیان������م ب������ەدڵ نییەو واخۆش������م نیش������ان داوە كە دڵم شكاوە ،بەوشێوەیە توانیومە كارە نادرووس������تەكانیان بۆ راس������ت بكەمەوە".
نم نم :پێش ههرشت گهڕانهوه بۆ ئهو تهمهنه ههستیارهی كه پێی ئهوترێت (مێردمناڵی) واته مناڵ لهو قۆناغهدا به گهشهكردنێكی خێرای فسێۆلۆجیو نهفسجسمیدا تێئهپهڕێت، ههندێ جار وارێئهكهوێت كه ئهو قۆناغه دوا ئهكهوێت یان به هۆی كاریگهری ههندێ هۆكارهوه چێژی لیوهرناگیرێت وهك (باری ئابووری ، تونودوتیژی خێزان ،بوونی نهخۆشی و خراپی باوی تهندروستی )... كهوابوو قۆناغی مێردمناڵی قۆناغێكی زۆرێك لەپیاوان هستیارهو تیایدا تاك ههست به لەجێبەجێكردنی گهورهیو بوونی خۆی ئهكات وێڕای كارەكانی ناوماڵدا ئهوهی ههڵسوكهوتی نائاسایی دهبێتو هاوكاری هاوسەرەكانیان ههندێ جار كاری سهرشێتانه ناكەنو توێژەرێكی ئهكاتو ئهبێته خاوهنی ههڵچونێكی كۆمەاڵیەتیش ئاماژە بەوە سێكسی وروژاندنێكی زۆر به هۆی دەدات كە لەگەڵ بەرەو تێكچونی هۆرمۆناتی گهشهكردنهوه پێشچوونی كۆمەڵگادا ،تێپهڕنهبوون بهم قۆناغهدا شتێكی ئەو دیاردەیە ئاسایی ئاساییه وهك پهراندنێك ئهویش به دەبێتەوە. هۆی دابونهرێتو پهروهردهی سهقهتو ناهۆشیاری كۆمهڵگهوه ،ئهو كهسانهی ئهو قۆناغهیان تێپهڕاندووه دواتر واته له قۆناغێك لهقۆناغهكاندا زیاتر جەمال حسێن لەدهۆك بایهخ بهخۆیان ئهدهن ،حهزیان به دروستكردنی پهیوهندی سۆزدارییهو لەتیفە شاهین ،ژنێكی نیشتەجێی شاری مهیلیان بهالی ڕهگهزی بهرابهردا دهۆكەو ئاماژە بەوەدەدات كە ماوەی پەنجا زیاتره جگهلهوهی زۆر ئهچنه ساڵە ش������وویی كردووە ،بەاڵم "تائێستا بهرئاوێنهو خهویان كهم ئهبێت . ڕۆژێك هاوكاری منی نەكردووە". لهم حاڵهتهدا قهناعهتكردن به واقیعو بەوتەی خۆی زۆرجار كەتۆتە دۆخێكی تێكهڵبوون به كۆمهڵگهی هاوڕێو زۆر خراپەوە ،بەاڵم مێردەكەی هاوكاری دهوروبهرو دوركهوتنهوه لهو شته نەكردووە" ،مێردەكەم بەكەمیی دەزان ێ الوهكیانهی كه ئهبنه هۆی ئاڵۆزكردنی ئەگەر لەناو ماڵ هاوكاری من بكات". باری دهرونی ،لهوانهیه بۆ ماوهیهك عاڵهتهكه بهردهوام بێتو دوای كۆمەڵگا ڕێگرە لەهاوكاریكردن بگەڕێتهوه دۆخێكی ئاسایی. هەندێ لەپیاوان بەئاسایی دەزانن لەماڵدا هاوكاری هاوس������ەرەكانیان بكەن ،بەاڵم
پێشێلکردنی مافەکانی کچانو ژنان لەکوردستان بەردەوامە
جیاوازیكردن پەرەسەندندنی تووندوتیژی بەدوادا دێت بەبڕوای ش������ارەزایانی دەروونیو كۆمەاڵیەت������ی جیاوازیكردن������ی رەگەزی������ی لەنێ������وان ك������چو ك������وڕدا رەنگدان������ەوەی نەرێنی لەس������ەر تاكەكانی نێ������و خێزان بەجێدەهێڵێ������تو ئەوەش زۆرجار توندوتیژییو كێش������ەی خێزانیی لێدەكەوێتەوە. النە نازم ،كچێكی تەمەن 20ساڵەو باس������ی لەوە دەكرد ك������ە باوكی هێندەی براكەی خۆش������دەوێت، ئەوی خ������ۆش ناوێ������تو گرنگی پێن������ادات" ،براك������ەم تەمەن������ی ش������انزە س������اڵە بەهۆی ئەو هەموو خۆشەویس������تییەوە ك������ە باوك������م ێ بۆی هەی������ەو هەمووجارێك دەڵ تۆجێگ������ری منی لەم ماڵەدا لەگەڵ من كە چوارسااڵ لەو گەورەترمو
لەگەڵ براوخوشكەكانی تریشمدا زۆرجار ناكۆك������ی هەیە ،چونكە ئەو لێمان دەداتو گەورەیی خۆی دەسەپێنی". لەالیەكی دیكەوە هەیفا فەتاح وەك توێژەرێك������ی كۆمەاڵیەتی بڕوای وایە مامەڵەی خراپی دایكو باوك وەكو دوو ڕەگەزی سەرەكی لەناو خێزاندا كاریگەری زۆری بەسەر داهات������ووی منداڵەكانیش������یانەوە دەب������ێ " ،زۆرێ������ك ل������ەو منااڵنەی جیاكاریی������ان بەرامبەر ێ دەچن������ە ژیانی دەكرێ������ت كات هاوس������ەرییەوە هەمان پەروەردەی كە خۆیان لەدای������كانو باوكانو بەخێوكارەكانیانەوە وەریانگرتووە بەس������ەر مناڵەكانیان������ی خۆیاندا بەهەردووالیەنە باشو خراپەكەیەوە دووبارەی دەكەنەوە". ناوب������راو ئەوەی نەش������اردەوە كە
فۆتۆ :سهفین ئیسماعیل
ڕەنگە دایكو باوكی رۆشنبیریش پ������ەروەردە نادرووس������تەكانی دایكو باوكانی خۆیان بەس������ەر منداڵەكان������ی خۆیان������دا دووبارە بكەن������ەوە" ،بەتایبەت������ی ئ������ەوان هەرچەندە خ������اوەن بڕوانامەش بنو تێگەیش������تووش ب������ن ،بەاڵم ناتوان������ن لەژێركاریگەریەكان������ی ژیانی خێاڵو یاس������اكانی بنەماڵە بچوكتری������ن گۆڕانكاری بكەن"، هەربۆی������ە ئەو توێ������ژەرە جەختی لەوەك������ردەوە ك������ە پێویس������تە لەڕەفتارەكاندا جیاوازی نەكرێت لەنێ������وان منداڵەكاندا" ،گومانی تێدا نییە كە جی������اكاری دەبێتە هۆكاری درووس������تبوونی گرفتە خێزانیی������ەكانو پەرەس������ەندنی توندوتیژیو بزربوونی س������ۆزو نەمان������ی خۆشەویس������تی لەنێوان ئەندامانی خێزان".
هەندێ لەژنان پێیان خۆش نییە مێردەكانیان لەكاری ناوماڵدا هاوكاریان بكەن دابو نەریتی كۆمەاڵیەتی بەڕێگر دەزانن لەوەی ئەو هەنگاوە نەنێن. سەگڤان حسێن كە ماوەی چەند ساڵێكە هاوس������ەرگیری كردووە هاوكاریكردنی پیاو بۆئافرەت بەكارێكی باش دەزانێت، بەاڵم ئەوەش ناش������ارێتەوە ك������ە ئەگەر ویستبێتی هاوكاری ژنەكەی بكات لەالیەن كەس������انی چواردەورییەوە بەشێوەیەكی تر س������ەیركراوە" ،زۆرجار ویس������توومە هاوكاری هاوسەرەكەم بكەم ،بەاڵم ناوێرم چونكە دراوسێكانمان پێم دەڵێن لەژنەكەی دەترسێت". جوان نییە پیاو لەماڵدا كار بكات زۆرێ������ك لەو ژنان������ەی ك������ە زۆربەی كاتەكانیان بەكاری ناوماڵەوە بەسەر دەبەن بەكارێكی باشی نازانن پیاو لەماڵدا كار بكات. دلڤین س������ادق ،تەمەن 35ساڵ خاوەنی پێنج منداڵەو لەگەڵ ئەوەدا نییە كە پیاو لەماڵ������دا كاربكات" ،ج������وان نییە پیاو لەماڵدا كار بكات ،چونكە پیاو لەدەرەوەی م������اڵ كاردەكاتو دێتە ماڵەوە هیالكە"، هەربۆیە ئ������ەو خاتوونە باس لەوە دەكات كە لەماڵەكەی بەرامبەریان پیاوەكە هەموو جلو قاپو قاچاغەكانی ماڵ دەش������وات، ژنەكەش������ی قاچی لەس������ەر قاچ داناوە، "ئەمەش دیمەنێكی ناشیرینە".
لەالیەكی ترەوە ئەس������ما سەمیری تەمەن 26ساڵ ،نایەوێت هاوسەرەكەی هاوكاری بكات" ،چونكە ئەگەر ئیش������م بۆ بكات لەالیەن خزمو ناسیارەكانمەوە بەچاوێكی سووك سەیر دەكرێت" ،هاوكات ئاماژە بەوە دەدا كە ئەگ������ەر ژن نەخۆش بێت ئەوا ئاساییە پیاو هاوكاری بكات لەكاری ماڵدا ،بەاڵم "ئەگەر نەخۆش نەبێت ،ئەوا هیچ پێویست ناكات هاوكاری بكات". پیاوان هاوكاری هاوسەرەكانیان ناكەن پرۆفیسۆر فەوزییە قادر مامۆستای زانكۆ بەپێویستی دەزانێت پیاو لەهەندێك كاردا هاوكاری هاوسەرەكەی بكاتن نەك هەموو كارێك ،چونك������ە "هەندێك كار هەیە جوان نییە پیاو بیكات". بەوتەی ئەو مامۆستایەی زانكۆ ،ڕێژەیەكی زۆری پیاوانی دهۆك بەهیچ ش������ێوەیەك هاوكاری هاوسەرەكانیان ناكەن ،ئەگەرچی "كەسانی ڕۆشنبیرو خوێندەوار كەمێك هاوكاری هاوسەرەكانیان دەكەن". لەالیەك������ی دیك������ەوە ن������ازدار خال������د خوێن������دكاری زانك������ۆی دهۆكەو باس لەوە دەكات كە هێش������تا لەناو كۆمەلگای كوردییدا نەتوانراوە ئەو قەیدە بشكێنرێت كە چیتر هاوكاریكردنی ئافرەتان بەعەیبە نەزانرێ" ،بەچ������اوی خۆم بینیومە پیاو هەبووە بەش������ێوەیەكی نهێنی هاوكاری
هاوس������ەرەكانیان دەكەن ت������ا عەیبەیان نەڵێن" ،بەاڵم كەسەر ئەحمەد كە ئێستا خوێندكاری كۆلیژی كارگێڕیو ئابوری زانك������ۆی دهۆكە كاركردن������ی پیاوانی لەن������او ماڵدا بەكارێكی ب������اشو بنەمای پێش������كەوتن لەقەڵەم دەدات" ،كاركردنی پیاوان بۆهاوكاریو پش������تیوانیكردنی هاوسەرەكەی هیچ لەكەسایەتی پیاو كەم ناكاتەوە". بەوتەی خۆی هەركاتێك هاوسەرگیری كرد یارمەت������ی هاوس������ەرەكەی دەدات، "هەركات ێ ژنم هێنا ل������ەكاری ناوماڵدا هاوكاری دەكەم". بەپێشكەوتنی كۆمەڵگا ئەو دیاردەیە ئاسایی دەبێتەوە ئاش������تی عەبدولق������ادر توێژەرێك������ی كۆمەاڵیەتیی������ەو ئام������اژە ب������ەوە دەدات ك������ە ه������اوكاری نەكردن������ی پی������اوان بۆهاوسەرەكانیان بابەتێكی كۆنە" ،ئەمەش پەیوەندی بەتێگەیشتنی كۆمەڵگاوە هەبووە بۆئەو دیاردەیە" ،هەربۆیە ناوبراو جەختی ل������ەوەش كردەوە كە ڕۆژ بەڕۆژ كۆمەڵگا بەرەو پێش دەچێتو ئەم بابەتەش لەالی خەڵكی ئاسایی دەبێتەوە" ،چەند ساڵێكی تر وای لێدێت كاركردنی پیاوان لەناو ماڵدا ئاسایی دەبێتو چیتر لەكۆمەڵگادا بەچاوێكی ناشیرین تەماشا ناكرێت".
سێشهممه
nmnmpress@yahoo.com
2010 /9/7
ژماره40:
كەركوكییەكان خۆیان فێری خوێندەواریی دەكەنەوە
400هەزار هاوواڵتی كەركوك ناویان بۆنەهێشتنی نەخوێندەواری تۆمار كردووە زۆرێك لەو كەسانەی بەهۆكاری جۆراو جۆر نەیانتوانیوە بچنە بەر خوێندن ،خوازیارن لەبنكەكانی نەهێشتنی نەخوێندەواری بخوێننو بەڕێوەبەرێكی پەروەردەیی لەكەركوك ئاماژە بەوە دەدات كە چەندین بنكەیان كردۆتەوە بۆنەهێشتنی نەخوێندەواری.
زانیار داقوقی لەكەركوك "كات ێ منداڵ ب������ووم باوكم ڕازی نەبوو لەگەڵ براكانم بچمە قوتابخانە"، ئەمە وتەی ش������یرین جەمالی تەمەن 48ساڵە كە لەگوندێكی سەر بەشاری كەكوك دەژیو ئەوەش وایكردووە بەنەخوێندەواری بمێنێتەوە ،بەاڵم ئەو ئێس������تا خۆی لەهەڵمەتی نەهێشتنی نەخوێن������دەواری ناونوس������كردووە، چونكە بێزارە ل������ەوەی كە ناتوان ێ بخوێنێتەوەو بنوسێ" ،لەئێستادا وا هەست ئەكەم نابینام". حەز دەكەن بچنەوە بەر خوێندن زۆرێك لەو ك������چو كوڕانەی بەهەر هۆیەك������ەوە بێت وازییان لەخوێندن هێناوە ،ئێس������تا حەز دەكەن بچنەوە بەر خوێندن. نەسیم عەلی تەمەن 45ساڵ ،هێشتا تەمەنی 13س������ااڵن بووە كە بەهۆی بارودۆخی سیاسییەوە گوازراونەتەوە بۆش������اری ئەنبار" ،ماوەی 30ساڵ لەڕوم������ادی ماینەوەو ب������ەو هۆیەوە لەخوێندن داب������ڕام" ،هەربۆیە زۆر حەز دەكات بنكەیەكی نەهێش������تنی نەخوێن������دەواری لەناوچەكەی������ان
بكرێت������ەوە" ،زۆر ح������ەز دەك������ەم بچمەوە بەر خوێندن ،چونكە بەهۆی نەخوێندەوارییەوە تووشی زۆر گرفت بووم". لەالیەكی دیك������ەوە حەمید حەكیم كە هاوواڵتییەكی ق������ەزای داقوقەو بەه������ۆی ڕووخاندنی گوندەكەیانو ئاوارەبونیان بۆپارێزگای ڕومادیو نەبوونی بژێوی ئەوا ئێمەش هەوڵی بۆدەدەین". زۆربەی گوندنشینەكان نەخوێندەوارن بەهۆی ئەو بارودۆخە سیاس������ییو كۆمەاڵیەتیان������ەی بەس������ەر زۆربەی ناوچەكانی شاری كەركوكدا هاتووە وایكردووە زۆرێك لەكچانو كوڕان نەتوانن درێژە بەخوێندن بدەن. فەوزیە عەبدواڵ جێگری بەڕێوبەری گشتی پەروەردەی كەركوك ئاماژە ب������ەوە دەدات كە ماوەی دووس������اڵە بەڕێوەبەرایەتیەكەیان دەستیكردووە بەڕاپرس������ی لەس������ەر نەهێش������تنی نەخوێندەواری ،بۆئەوەی لەش������اری كەركوك س������ەنتەری نەهێش������تنی نەخوێندەواری بكەنەوە. بەوت������ەی ئەو بەڕێوەبەری تائیس������تا 400ه������ەزار ك������ەس لەكەركوكو ق������ەزاو ناحیەكانی ن������اوی خۆیان تۆمارك������ردووە ت������ا لەبنكەكان������ی نەهێش������تنی نەخوێندەواری درێژە بەخوێندن بدەن. جێگ������ری بەڕێوبەری پ������ەروەردەی كەركوك باس������ی لەوەكرد كە ئەو كەسانەی ناوی خۆیان تۆماركردوە بۆئەوەی لەنەخوێندەواری ڕزگاریان بێت %70لەڕەگەزی مێینەن" ،ئێمەش هەوڵ������ی تەواوم������ان داوە بۆئەوەی لەگون������دو ناحییەو ق������ەزاكان پەرە بەخوێندن بدەین ،چونكە زۆربەی گوندنشینەكان نەخوێندەوارن".
40بنكەی نەهێشتنی نەخوێندەواری دەكرێتەوە یوسف س������ەعید بەڕێوبەڕی بەشی كوردی لەبەڕێوەبەرایەتی پەروەردەی كەركوك ئاماژەی بەوەدا كە لەالیەن وەزارەتی پ������ەروەردەی عێراقییەوە نوسراویان پێگەیشتوە بۆكردنەوەی بنكەی نەهێش������تنی نەخوێندەواری، "ب������ەاڵم تائێس������تا هیچ ش������تێك لەوبارەی������ەوە دیارنیی������ە" ،هەربۆیە ناوبراو باسی لەوەكرد كە وەزارەتی پ������ەروەردەی حكومەت������ی هەرێمی كوردستان لەگەڵ كردنەوەی دەوامی قوتابخانەكان لەشاری كەركوك 40 بنكەی نەخوێن������دەواری دەكاتەوە، "هەموو پێداویستیو هاوكارییەكو موچ������ەی مامۆس������تایانیش لەالیەن حكومەتی هەرێمەوە تەرخانكراوە". ئەو بەڕێوەبەرە جەختی لەوەكردەوە كە س������ااڵنە نزیك������ەی 150بۆ 200 نەخوێن������دەوار لەو ش������ارە س������ود لەخوێندن دەبیننو لەو 200كەسەش "نەخوێن������دەواری ژن������ان لەپیاوان زیاترە" بەهۆی هاوكاری نەكردنەوە بنكەكانیان داخست كەریم دەروێش سەرپەرش������تیاری پەروەردەی������ی لەداق������وق ئاماژەی بەوەدا ك������ە ماوەیەك������ە لەقەزای داقوق چەند بنكەیەكی نەهێشتنی نەخوێندەوارییان كردۆتەوە ،بەاڵم "بەهۆی ئەوەی لەالیەن وەزارەتی پەروەردەوە هی������چ هاوكارییەكی ماموستایانی ئەو ناوەندانە نەكراوە ناچاربووین دایبخەین". ئەو سەرپەرشتیارە باسی لەوە كرد كە س������ەرەڕای ئ������ەوەی هاوكاری ێبنكەینەهێشتنی نەكراون،بەاڵمس نەخوێندەوارییان كردۆتەوە" ،ناوی چەند كەس������ێكمان تۆماركردوە،
ئهوانهی لهخوێندن دابراون سهرلهنوێ بۆ خوێندن دهگهڕێنهوه بەاڵم چاوەڕوانی ئاگاداركردنەوەین لەالیەن پ������ەروەردەی كەركوكەوە ت������ا بۆگوندەكانیش ئ������ەو بنكانە بكرێنەوە". لەالیەك������ی دیكەوە سەربەس������ت یاس������ین مامۆس������تای دواناوەندی
شێخ ڕەزای تاڵەبانی جەختی لەوە كردوە كە س������اڵی پار لەگوندی عەبدولغان������م ن������اوی ژمارەیەك نەخوێندەواریی������ان تۆماركردووە بۆكردنەوەی بنكەیەكی نەهێشتنی نەخوێن������دەواری ،ب������ەاڵم "هیچ
هاوكاریەكمان نەك������راو وازمان هێن������ا" ،هەربۆیە بەوت������ەی ئەو مامۆستایە ئەگەر وەزارەتی پەروەردە بۆئەو مەبەستە هاوكارییان بكات، ئەوا دەتوانن بنكەی نەهێش������تنی نەخوێندەواری بكەنەوە.
خوێندكارە هاوسەردارەكان خوازیارن بگوێزرێنەوە نزیكی هاوسەرەكانیا ن "بەهۆی ئەوەی گواستنەوەیان بۆ نەكردم خوێندنەكەم لەكیس چوو" وەربگیرێ������ت ئەوا ناتوانێ������ت درێژە بەخوێن������دن بدات" ،بەه������ۆی ئەوەی پیشەكەم لەسلێمانیەو خێزانو منداڵم هەی������ە بەهیچ جۆرێ������ك ناتوانم بچمە شارێكی تر بۆخوێندن". ناوبراو ،پیشەی پۆلیسییەو توانیویەتی لەئامادەییەكی ئێواران درێژە بەخوێندن بدات" ،دەم������ەو ێ بچمەوە كۆلیژێكی ئێواران لەس������لێمانی ،چونكە مۆڵەتی بەموچەم بۆ ناكەن".
زۆرێك لەو خوێندكارانەی چونەتە نێو ژیانی هاوسەرییەوە گرفتی گواستنەوەیان بۆ دروست دەبێتو بەڕێوەبەری تۆماری زانكۆی سلێمانیش ئاماژە بەوە دەدات كە مەرجی دیاریكراویان هەیە بۆ گواستنەوەی خوێندكاران.
سەروەر سەعید لەسلێمانی "بەهۆی ئ������ەوەی گواس������تنەوەیان بۆ نەكردم ،ساڵی پارم كرد بەمۆڵەت" ،ئەمە وتەی پش������تیوان حامد بوو كە پارساڵ لەپەیمانگای تەكنیكی كۆیە وەرگیراوەو بەهۆی ئەوەی خێزاندار بووە نەیتوانیوە درێ������ژە بەخوێندن ب������دات ،هەربۆیە دوای هەوڵێكی زۆر بۆگواستنەوەی بۆ ناوشاری س������لێمانی ،سەرەنجام چەند مەرجێكی بۆدادەنێن" ،پێیان وتم دەبێت منداڵێكت هەبێتو یەكەم ساڵیش لەو پەیمانگایەبخوێنی".
هاوسهرداریی حهزی جێگۆڕکێ له نێو هاوسهراندا دهوروژێنێنت بەوتەی خۆی دوای ئ������ەوەی چەندین گواستنهوەیان بۆ نەكرد هەوڵی تر دەدات بۆئەوەی گواستنەوەی بەش������ێك ل������ەو خوێندكاران������ەی كە بۆ بكەن ،هەوڵەكانی سەرناگرنو بێئاكام بەه������ۆكاری جۆراوج������ۆر خوازیارن دەمێنن������ەوە" ،چومەتە الی س������ەرۆكی گواستنەوە بكەن لەنێوان زانكۆكاندا زانكۆو بەشی پەیمانگاكان ،پێیانوتم تازە گرفتی جی������اوازی وان������ەكان دەبێتە ناكرێتو دەبێت لەو ێ بخوێنی ،ڕێژەی لەمپەرێك لەبەردەم گواستنەوەیان. نمرەكانم %65یە ،بەاڵم پێموتن بمكەنە نیاز فەتاح خوێندكاری قۆناغی سێیەمە بەشێك كە نمرەكەی %60بێت ،كەچی لەبەشی زمانی كوردی زانكۆی كۆیە، هەر نەیانكردم" ،هەربۆیە ئەمساڵ هیچ بەهۆی ئەوەی هاوسەرگیری كردووە، هەوڵێكی گواستنەوەی نەداوە" ،هەست خوازی������ارە بگوێزرێت������ەوە بۆكۆلیژی ئەكەم بەت������ەواوی خوێندنەكەم لەكیس زمانی زانكۆی سلێمانی تا لەوێ درێژە چووەو ئێس������تە دەمەوێ������ت خەریكی بەخوێندن بدات" ،پێیان وتم كە ئەو كارێك بم". دوو وان������ەو دوو وەحدەی هەیە ،لەبەر
ئەوە یان دەبێت بچێتەوە قۆناغی دووەم یان وەرت ناگرین". بەوت������ەی خۆی ،هەرچەن������د جیاوازی نێوان وانەكانی لەنێوان دوو زانكۆكەدا یەك وانەیە ،بەاڵم "بەبیانوی جۆراوجۆر گواستنەوەكەم بۆ ناكەن". ناتوانێت خێزانو منداڵەكەی بەجێبهێڵێ گ������ۆران عەلی كە ئەمس������اڵ قۆناغی دوانزەیەمی ئامادەیی تەواو كردووە ،هەر لەئێستاوە گرفتی ئەوەی بۆدروستبووە كە ئەگەر لەدەرەوەی شاری سلێمانی
مەرجی دیاریكراویان هەیە بۆ گواستنەوە د.خەتاب ش������ێخانی بەڕێوەبەری تۆمار لەزانكۆی سلێمانی ئاماژە بەوە دەدات كە چەند مەرجێك������ی دیاریكراوییان بۆگواس������تنەوەی خوێندكاران هەیە، لەوانە ئەگەر خوێندكارەكە پلەی باشە بەرەو ژووری هەبێت ،یان دایك یان باوك كۆچی دوای������ی كردبێت ،یان باوكو دایك ش������ەهیدو ئەنفال بێت، یان هاوسەرگیرییان كردبێتو لەناو ئەو شارە دابنیش ێ كە ئەو زانكۆیەی تیایە كە گواستنەوەی بۆ دەكات ،یان ئەگەر دایكو باوك مامۆستای زانكۆ بێت. بەڕێوەبەری تۆمار لەزانكۆی سلێمانی،
جەختی ل������ەوە كردەوە ك������ە هەند ێ ب������ارودۆخ هەیە ئەنجومەن������ی زانكۆ بڕیار لەسەر گواستنەوە دەدات ،لەوانە ئەگەر خوێندكارەكە نەخۆش������ییەكی درێژخایەن������ی لەگەڵ������دا بێ������ت ،یان نەخوش������ییەكی دەروونی كە ئەمانەش دەبێت بەڕاپۆرتی پزیشكی پشتڕاست بكرێتەوە ،هەروەها هەند ێ خوێندكار كە لەناوەڕاس������تو باشووری عێراقەوە دێن گواستنەوەیان بۆدەكرێت" ،ئەگەر خوێندكارەكە هەڕەشەی گەورەی لەسەر بێت ،كەسوكاریشی لەو شوێنە بژین كە دەیگوازێتەوە بۆی". ناوبراو ،ئام������اژەی بەوەدا كەجاری وا هەیە خوێندكارەكە هەموو مەرجێكی گواس������تنەوەی تیایە ،ب������ەاڵم بەهۆی ئ������ەوەی كۆلیژەكەی هیچ ش������وێنێكی نەم������اوە ئەوا ناتوانێ������ت بیگوازێتەوە، چونكە "نابێت ڕێژەی خوێندكارانی گوازراوە لەڕێژەی %10ی خوێندكارانی بەش������ەكە زیاتر بێ������ت" ،هەربۆیە ئەو خوێندكارانەی كە داوای گواستنەوە دەكەن زۆرجار جیاوازی وانەیان هەیە، "ئەگەر دوو وان������ە یان زیاتر جیاواز بوو لەنێو زانكۆكاندا ئەوا گواستنەوەی بۆدەكرێت ،بەاڵم دەبێت بچێتە قوناغی خوارتر دەوام بكات".
6
سێشهممه 2010 /9/7
ژماره40 :
nmnmpress@yahoo.com
"خوێندنگەیەكی گەڕۆك بۆ قەرەجەكان دەكەینەوە"
هانا فازل سەرپەرشتیاری خوێندنگەی گەڕۆك بۆ خوێندنگەیەكی گەڕۆك بۆ فێركردنی خوێندەواریو پیشە بۆقەرەجەكانی سلێمانی دەكرێتەوەو سەرپەرشتیاری پڕۆژەكەش ڕایدەگەیەنێت كە تائێستا 221قەرەج بۆئەو پڕۆژەیە خۆیان ناونووس كردووە.
سازدانی :نۆڤان كەمال هان������ا ف������ازل سەرپەرش������تیاری هانا فازڵ خوێندنگەی گەڕۆك بۆ قەرەجەكان لەدیمانەیەكیدا ب������ۆ نم نم ئامانجی كردن������ەوەی ئ������ەو خوێندنگایەی دەكەین������ەوە لەخوێندنگەكەمان������دا، گەڕاندەوە بۆئەوەی كە قەرەجەكان لەبەرئ������ەوە بی������رم لەوە ك������ردەوە فێری پیش������ەو خوێندەواری بكەن ،ئ������ەو خەڵكە بێ������كارەی ب������ەردەم "هەوڵدەدەین ئ������ەو قەرەجانە وا لێ ترافیكەكانو س������واڵكەرەكان فێری بكەین دووربكەون������ەوە لەچادرگەو پیشەیەك بكەین ،هەربۆیە ڕاپۆرتێكم بەپێی پێویستی وەك تاكەكانی تری پێشكەشی بەڕێوەبەرایەتی مەڵبەندی پ������ەروەردەی س������لێمانی ك������ردو كۆمەڵگا بژین". ناوب������راو ،باس������ی لەوەك������رد كە داوامك������رد خوێندگەیەكی گەڕۆك خوێندنگەكەی������ان وەك خوێندنی لەش������ێوەی چادرگە بۆقەرەجەكان ئاسایی دەبێتو لەسەرەتای ئەمساڵەوە بكەینەوە ،بەخۆشحاڵییەوە ئەوانیش دەست دەكرێت بەخوێندن تیایدا ،ڕەزامەندیان لەس������ەری دا ،بۆیە من "ئەگەر قۆناغەكانی خوێندن تەواو پێش������نیازمكرد خوێندنگەكەم������ان لەگەڵیان بگەڕێتو هەموو رۆژێك بكەن ئەوا بڕوانامەیان دەدرێتێ". كورسیو مێزو دەواریان بۆ بەرین داینێی������ن ،دەمانەوێ������ت لەڕێی ئەم نۆڤان :پڕۆژەی كردنەوەی خوێندنگەی گەڕۆك بۆ قەرەجەكانی خوێندنگای������ەوە فێ������ری خوێندنو شاری سلێمانی چۆن سەری هەڵداو ش������ێوازەكانی پەروەردەیان بكەین، ئێمەش وەكو پەروەردەی س������لێمانی بیرۆكەی ك ێ بوو؟ هانا :من كە مامۆستایەكی ئامادەیی لەڕێی ئەم خوێندنگەیەوە دەتوانین، پیش������ەیم ،هەموو س������اڵێك خولی خوێندنو پیش������ەیان فێ������ر بكەین، فێركردنی پیش������ەیی بۆبێكارەكان چونكە كە خۆم چوم ئامارەكەم كرد
لەناویانداو ناویانم نوسی ،سەیرمكرد كۆم������ەاڵ كۆمەاڵ لەش������ێوەی دەوار لەس������ەر ڕێگەی كانی گۆمە دەژین، كە هەموییان 70دەواریان هەڵداوەو ژمارەی دانیشتوانیان 383كەسن، ئیتر جیامانكردن������ەوەو مندااڵنی تەمەن یەك مانگ تا پێنج سااڵ52 ، منداڵ بوون ،هەروەها ئەو مندااڵنەش كە ئ������ەو خوێندنگەیە دەیانگرێتەوە تەمەنیان 6بۆ 12ساڵە 76 ،منداڵ بوون. ئێمە هاتینە ئەو باوەڕەی گەنجەكانیان بەكوڕانو كچانەوە فێری خوێندنو پیشە بكەین كە زۆربەیان خێزاندارن، بۆیە بڕیارماندا پیاوان فێری پیشەی كارەبایی ،دارتاشی ،ئەلەمنیۆمكاری بكەی������ن ،هەروەه������ا ژنانیش فێری پیش������ەی درومانو قژبڕین بكەین، بەپێی ئەو ناونووسینەی كە كردمان بۆ فێركردنی پیش������ەیی 81كەس بوون ،ژنان������ی بێكاریش 64كەس ب������وون ،ئ������ەم ژنو پیاوانەمان دانا ب������ۆ فێركردنی������ان بەخوێندنێكی نائاسایی ،چونكە بەگشتی هەمویان نەخوێندەوارن. نۆڤان :ئایا هیچ پڕۆگرامێكی خوێندنتان بۆ ئەم قەرەجانە داناوە، یاخود هەر دەتانەوێت فێری خوێندنێكی كەمو پیشەیان بكەن؟ هانا :بڕیارماندا قۆناغی یەكەممان هەڵمەتی نەخوێندەواری بێتو ئەمانە فێری خوێندەواری بكرێن ،چونكە ئەگەر خوێندەواریان نەبێت ،نازانن پیش������ەكانیش چییە ،هەروەها ئەو منداڵە قەرەجانەش ،كە تازە دەخرێنە ب������ەر خوێندنو تەمەنی������ان لەنێوان
6بۆ 12س������اڵە ،لەالیەن پەروەردەی س������لێمانییەوە بڕی������اردرا دوای دەرچونیان بڕوانامەیان پێبدرێت، بەپێی سیستەمی خوێندنی نائاسایی، هەروەها پیاوانو ژنانیشیان ئەگەر بتوانن خوێندن ت������ەواو بكەن ،ئەوا بڕوانامەی������ان دەدرێتێ ،بەاڵم ئەگەر ویستیشیان فێری پیشەكەش بكرێن ئێمە لەقۆناغی دووەمدا فێری پیشەیان دەكەین ،ئەوەش بەئارەزووی خۆیانە، بۆی������ە ئێمە بەرنام������ەی خوێندنمان بۆداناون ،كە قۆناغی یەكەم لەسەرەتای كردنەوەی خوێندنگە ئاساییەكانەوە دەستپێدەكات تا مانگی یەك ،دوای ئەوەش قۆناغی دووەم لەمانگی یەكەوە دەبێت ت������ا مانگی پێنج ،پڕۆگرامی خوێندنی نائاسایشیان پێدەڵینەوە. نۆڤان :كەواتە ئێوە لەڕێگەی ئەم پڕۆژەیەوە ،هەوڵدەدەن هەم ئەو قەرەجانە فێری پیشەو خوێندن بكەن؟ هانا :بەدڵنیایی������ەوە ئێمە نامەنەوێت جیابكەین������ەوە قەرەج������ەكان لەكۆمەڵگەی كوردی ،هەتاكو پێمان وت������ن بۆمنداڵەكانت������ان نەناردۆتە خوێندنگەكان ،وتیان سیس������تمی خوێندنگەكان وایە داوای ڕەگەزنامەو پێناس������ت لێدەكەن ،ئەوانیش نیانە، لەبەرئ������ەوە داوام لەپەروەردەك������رد، كە دەبێ������ت ئەوانیش وەك خەڵكی ئاس������ایی خۆمان بخوێنن ،جێگەی خۆشحاڵییە ئەمسااڵ كەسێك چۆتە وەزارەتی پ������ەروەردەو وتویەتی من قەرەج������مو خوێندن������م تەواوكردوە، بۆیە یەكسەر دامەزرێندرا ،هەروەها كەس������ێكی تریش چۆتە وەزارەتی
پ������ەروەردە وتویەتی منیش قەرەجمو لەچادرگەو بەپێی پێویس������تی وەك زانك������ۆم تەواوك������ردوەو دەمەوێت تاكی ئ������ەم كۆمەڵگەیە لەناو خانودا ماجس������تێر بخوێنم ،بۆیە یەكسەر بژینو سەرقاڵی پیشەیەك بن. ڕەزامەندی������ان لەس������ەر دەربڕیوەو وتویان������ە تاقیكردنەوەوی لێهاتویش نۆڤان :بودجەی ئەم پڕۆژەیە لەالیەن مەدە ،چونكە وەزارەت������ی پەروەردە كێوە دابین كراوەو بەنیازن كەی ئامانجیەتی ئەم قەرەجانە وەك هەموو دەست بەكردنەوەی خوێندنگەكە تاكەكانی ئەم كۆمەڵگەیە نیشتەجێبن .بكەن؟ هانا :بودجەی ئەم پڕۆژەیە وەزارەتی پەروەردە پێشنیازی كرد لەپەروەردەی نۆڤان :ئێوە ئامانجتان ئەوەیە هەر فێری خوێندنو پیشەگەریان بكەن ،س������لێمانییەوە بكرێت ،بەاڵم ئەوەی بەش������ی هەموو پێداویستیەكانمانی یاخود دەتانەوێت لەو رێگەیەوە نەدەكرد ،چونكە پەروەردەی سلێمانی دەربازیان بكەن لەو گرفتانەی كە لەتوانایدا نەب������وو ،بۆیە چوینە الی هەیانە؟ هانا :ئێمە لەپێشدا پەروەردەیان دەكەین جەناب������ی پارێزگاری س������لێمانیو ئینجا فێری خوێندنیان دەكەین ،بۆیە بەڕێزیش������یان بەس������نگفراوانیەوە دەبێت ئەوەیان تێبگەیەنین ،كە ئەو پێش������وازی لێكردی������نو هەم������وو كارانەی ئ������ەوان دەیكەن كارێكی پێداویس������تیەكانمانی جێبەجێكرد، گونجاونییە ،كە قەرەجەكان بەهۆی تەنها ئۆتۆمبێلێك نەبێت كە ئەویش بۆ نەخوێندەوارییو گەڕۆكیانەوە پێنج گواستنەوەی رۆژانەی كەرەستەكانە، كار بۆتە پیشەی سەرەكیان لەهەموو بۆیە بڕیارە ب������ەر لەكردنەوەی ئەو جیهان ،كە ئەوانی������ش كارەكانی خوێندنگەیە بچین������ە الی وەزیری فاڵگرتنەوە ،سواڵكردن ،لەشفرۆشی ،پەروەردەو پێداویستیەكانی ترمان سەماكردن ،مۆس������یقا ژەنین ،لەبەر ب������ۆ دابین ب������كاتو لەس������ەرەتای ئەوە ئێمە پیش������ەیان فێ������ر دەكەین ،كردنەوەی خوێندنگە ئاساییەكاندا تا بتوانن ژیانێكی شایس������تە بژین ،خوێندنگەكەی������ان بۆبكەین������ەوە س������ەرەتا كە چوینە الی������ان بەژنو كە س������تافێكی پس������پۆڕی باشمان پیاویانەوە بێزاربون لەوكارانەی كە لەمامۆس������تایان بۆپێكهێن������اون، دەیكەن ،بۆی������ە دەیانوت وەكو ئێمە ب������ۆ وانەكانی������انو فێركردن������ی ناتوانین لەم كارانە دووربكەوینەوە ،پیشەكانیشیان ،ئەم خوێندنگەیەش با منداڵەكانمان لێی دووربكەونەوە ،سەرەتا لەسلێمانییەوە دەستپێدەكات، هەربۆیە كە چووین بۆناونوسینیان دوات������ر دەچینە ئەو ش������وێنانەی تر بۆئ������ەو خوێندنگەیە خۆیان دەهاتن كە قەرەجی لێی������ە ،بۆئەوەی هەموو بەرەو ڕوومانو منداڵەكان زۆریان قەرەجەكان������ی كوردس������تان فێری پێخۆش������بوو ،بۆیە ئێم������ە لەڕێگەی خوێندنو پیشە بكەینو بیانگێڕینەوە ئەو پڕۆژەیەمان������ەوە هەوڵدەدەین ئەو دۆخی ئاسایی مرۆڤایەتی خۆیانو قەرەجانە وا لێ بكەین دووربكەونەوە تێكەڵی كۆمەڵ بن.
چی بكەین كاتێك منداڵەكەمان درەنگ فێری قسەكردن دەبێت؟ ن :حنان محمد ازین و :ئەمیرە شەریف
باری سروشتی ئەوەیە كە گەشەكردنی زمانو قسەكردنی منداڵ بەپێی خشتەیەكی زەمەنی دیاریك������راو بڕوات كە پس������پۆڕان دیارییان كردووە ،بەجۆرێك گەش������ەی ئ������ەم الیەنەی منداڵ لەس������ەرەتای لەدایكبوونییەوە بەگریان دەستپێدەكات ،پاش ماوەیەك پێكەنینی بەدوادا دێتو دواتریش گڕوگاڵو لەس������اڵی یەكەمی تەمەنی������دا یاریكردن بەدەن������گ دێتە ئاراوە، لەس������ەرەتاكانی ساڵی یەكەمیدا وشەی یەكەم فێرئەبێتو پاش������ان وردە وردە وشەو پیتی زیاتر فێرئەبێتو بەدوایدا دەستەواژەو ڕستەی كورت فێرئەبێت لەگەڵ ساڵی دووەمی تەمەنیدا فێری ڕستەی درێژو چۆنێتی بەكارهێنانی ئەبێت ،كەواتە ئەوە منداڵی ئاس������اییە ،بەاڵم هەر كێش������ەو ناتەواویەك لەگەش������ەی زمانو قسەكردنی منداڵدا بەدیكرا ،بەو بارە ئەوترێ دواكەوتنی زمان. گەش������ەكردنی زمان الی منداڵ پێویس������تی بەسەالمەتی كارەكانی مێشكو ئەندامی بیستن هەیە ،لەگەڵ گونجاویو شیاوی ئەو ژینگەیەی ك������ە منداڵی تیادا پەروەردە ئەبێت لەالیەنی دەروونیو كۆمەاڵیەتیی������ەوە ،بوونی هەر كێشەیەك لەو الیەنانەی كە ئاماژەمان پێكرد ،هۆكارن بۆدروس������تبوونی كێشەی قسە كر د ن الی منداڵ. ئە گ������ە ر دایك لەكاتی د و و گیا نی������د ا دووچ������اری خوێ������ن
بەربوون یان بەرزبوونەوەی پەستانی خوێن یان نەخۆشی قورس بوو ،یاخود دوای لەدایكبوون منداڵە درەنگ گریاو شین بووەوە یان تووشی زەردووی بوو ،ئەم هۆكارانەش یارمەتیدەرن بۆ دیاریكردنی هۆكاری ئەم گرفتەی منداڵ لەالیەن پزیشكەوە. تاوەكو ئەم گرفتە زووتر هەس������تپێبكرێتو دیاری بكرێت ،باش������ترە بۆچارەسەركردن لەالیەن پزیشكەوە ،بەاڵم ڕۆڵی خێزانیش كەمتر نییە لەڕۆڵی پزیش������ك بۆ چارەسەركردنو كەمكردنەوەی ئەم كێش������ەیە ،ئەویش بە دوو شێواز ئەبێت: یەكەم :مەشقو ڕاهێنان بە زمان بۆ یارمەتیدانی منداڵ بۆ وشە دەربڕین: زمان وەك ئەندامێكی مرۆڤ كاریگەرییەكی زۆر گرنگی هەیە بۆ قس������ەكردن ،هەر لەبەر ئەوەش������ە كۆمەڵێك مەش������قو ڕاهێنان هەیە یارمەتی من������داڵ ئەدات ك������ە زمانی پتەوو بەهێزتر بێتو كۆنترۆڵی جوڵەی زمان بكات پێ������ی ،ئەمەش خۆی لەخۆی������دا یارمەتی ئەو مندااڵنە ئەدات كە كێشەی قسەكردنیان هەیەو یارمەتیان ئەدات لەدەركردنی دەنگو پیتەكان بەش������ێوەیەكی ڕاستو ئاس������ان ،ئامۆژگاری ئەندامانی خێزانیش ئەكرێت ئەو مەشقانەی خوارەوە بەخۆتو پاشان بەمنداڵەكەت بكرێت ڕۆژان������ەو بۆ ماوەی كەمتر لەپێنج خولەك بۆ هەر مەشقێك: • زارت بكەرەوەو زمان������ت بهێنەرە دەرەوە بۆسەرەوە ،بەبێ ئەوەی زمانت بەر لێوەكانت یان ددانەكانت بكەوێت ،پاش������ان لەسەرخۆ زمانت ببەرەوە ناو دەمت. • زارت بك������ەرەوەو زمانت بەڕێكی بهێنەرە دەرەوە هەتا ئەتوانیتو دواتر لەسەرخۆ زمانت
بیبەرەوە ناو دەمت. • بەپێی توان������ا زارت بكەرەوەو زمانت بدە لەلێوی سەرەوەتو پاشان لەلێوی خوارەوەت، سەرەتا لەسەرخۆو پاشان بەخێرایی. • زارت بك������ەرەوەو زمانت بدە لەددانەكانی شەویالگەی سەرەوەتو پاشان هی خوارەوە، سەرەتا لەسەرخۆو پاشان بەخێرایی. • زارت بكەرەوەو زمانت بدە لەگوپی ڕاستت، پاشان پێچەوانەی بكەرەوە بۆ الی گوپی چەپ. • زارت بكەرەوەو زمانت بەشێوەیەكی بازنەیی بگێڕە بەدەوری لێوەكانتا. • زارت دابخەو زمانت بەش������ێوەی بازنەیی بگێڕە بەناو زارتا. • زمانت بێنەرە دەرەوەو الكانی بدە بەسەر یەكدا. • زارت بكەرەوەو پلە بەپلە زمانت بدە لەبەشی دواوەی شەویالگەی سەرەوەت. • هەند ێ یاری كە تیایدا پشت بەفووكردنو جویین ئەبەستێت ،بەسودە بۆ جواڵندنی زمان وەك بەكارهێنانی میزەڵدانو بڵقی شامپۆو جویینی بنێشت. دووەم :ش������ێوازی ڕەفتارو هەڵسوكەوتكردن لەگەڵ ئەو مندااڵنەدا كە كێشەی قسەكردنیان هەیە: • بەئارامییەوە گو ێ بۆقسەكانی منداڵەكەت ڕابگرە ،جەخت مەكەرە سەر تێكەڵو پێكەڵبونی قسەكانی ،بەڵكو لەناوەڕۆكی قسەكانی ورد بەرەوە. • گو ێ لەقسەكانی منداڵەكەت بگرە تا تەواوی ئەكات قسەی پێ مەبڕە. • بەشێوەیەكی سروشتی بۆی بڕوانەو تەماشای بكە كاتێك قسەت بۆ ئەكات ،ڕووشی لێوەر مەگێڕە كاتێك زمانی تێكەڵو پێكەڵ ئەبێت.
• هەرگی������ز وش������ەو ڕس������تە ت������ەواو مەكە بۆمنداڵەكەت كە ناتوان ێ ئەو بیڵێت ،هاوكات بێزاری خۆش������ت دەرمەبڕە لەدوورو درێژی قسەكانی. • هەوڵ بدە وەاڵمەكانت بۆمنداڵەكەت هێمنانە بێتو پەلەپەلی تیادا مەكە. • لەگ������ەڵ منداڵەكات������دا كات������ی گونجاو بۆقسەكردن بەسەر بەرە. • كارێك بكە منداڵەكەت واهەست بكات كە تۆ خۆش������ت ئەوێتو ڕێزی لێئەگریتو چێژ ئەبینیت لەكات بەسەربردن لەگەڵی. • بەخێرایی لەگەڵی مەدوێ. • ئەگەر منداڵەكەت قسەی لەگەڵ ئەكردیتو تۆ سەرقاڵ بوویت بەكارێكەوە ،تێی بگەیەنە كە تۆ ناتوانی تەماشای بكەیت ،بەاڵم بەوردی گوێت بۆ ڕاگرتووە. • هەوڵ مەدە كە زۆرب������ەی كات هەڵەكانی زمانی بەشێوەی ڕاستەوخۆ بۆ ڕاست بكەیتەوە. • هانی مەدە بۆئەوەی بەخێرایی قسە بكات. • شێوازی قس������ەكردنەكەی بەهەر جۆرێك بوو ،ڕەخنەی لێمەگرە. • زۆری لێمەكە هەتا لەبەردەمی خەڵكیدا قسە بكات. • ئەو وشانە دووبارە بكەرەوە كە منداڵەكەت ئەیڵێت ،بۆئەوەی بۆی دەربخەیت كە تۆ لێی تێئەگەیت. • ئەو وش������انەی كە منداڵەكەت بەشێوەیەكی هەڵە ئەیڵێت ،تۆ بەڕاستی بەكاری بهێنە ،بەبێ ئەوەی داوای دووبارەكردنەوەی لەمنداڵەكەت بكەیت. • كاتێك پرس������یارت لەمنداڵەكەت كرد با بەجۆرێك بێت هەڵبژاردنی تیابێت ،بۆنمونە لێی مەپرسە شیر دەخۆیت؟ بەڵكو بپرسە ،شیر دەخۆیت یان شەربەت؟
سێشهممه
nmnmpress@yahoo.com
فیلم
ههرس������ێ كورته فیلمی "ماس ی س������وور" لهدهرهێنانی ههوراز محهمهد، "باران" لهدهرهێنانی هاوڕ ێ بههجهتو "ماڵی مێروولهكان" لهدهرهێنان ی ش������اخهوان عهبدواڵ ،بهش������دار دهبن لهحهڤدهههمین فیستیڤاڵی گرانادا لهئیسپانیا. فێستیڤاڵی گرانادا بهفێستیڤاڵی الوانی سینهماكارانی جیهان ناسراوهو س������ااڵنه رێكدهخرێتو ئهمس������ا ڵ حهڤدهههمین دهورهیهتی ،فیستیڤاڵێك ی نێودهوڵهتیی������ه بۆكورت������ه فیلمو چهندی������ن كورته فلیم������ ی جیهان ی لهو فیستیڤاڵهدا بهشداردهبن. دوا ی ههڵس������هنگاندنی فیلمهكان ههر س������ێ كورته فیلمی كوردی "ماڵی مێروولهكانو بارانو ماس������ی سوور" ،توانیان مافی بهشداربوون لهبهش ی كێبڕك ێ بهدهست بهێنن ،بۆملمالنێكردن لهسهر بهدهستهێنانی خهاڵتهكان. ههوراز محهمهد دهرهێنهر ی كورته فیلم ی ماس������ی سوور ،لهلێدوانێكیدا بۆ نم نم ئاش������كرایكرد كه ئهو س������ێ كورته فیلمه بۆچهندین فیستڤاڵ ی ت������ر نێردراونو لهئێستاش������دا چاوهڕێ ی وهاڵمن تاوهكو لهو فیس������تیڤاڵه نێوهدهوڵیانه ی تردا وهربگیرێن.
کلیپ
شێخ مهحمودی نهمر لهشاشهی T.Vدا دهبینرێتهوه هونهرمهن������دان ئارا ئهحم������هدو كیژان ئیبراهی������مو رێناس وریا ی ی پیران لهش������یعری گۆرانو س������یناریۆو دهرهێنان گۆرانی پیر ی ی كهناڵی كوردس������ات بههاوكار ێ مس������تهفا وهك بهرههم هاوڕ ی كورد ـ س������لێمانی كلی������پ دهكهنو بهڕێوهبهرێت������ی كهلهپ������ور لهئایندهیهكی نزیكدا پهخش دهكرێت. ی ی كلیپ هونهرمهند هاوڕێ مستهفا وهك سینارێستو دهرهێنهر ی ی پیران لهلێدوانێكیدا بۆ نم نم ،ئاشكرایكرد كه سیناریۆ پیر ی نهمر دهكات، گۆرانییهكه باس لهمێژووی ژیانی شێخ مهحموود ی ی گۆرانییهكهوهو لهماوهیهك ی كلیپ كردن "ئهمانهوێت لهرێگ������ه ی شێخی نهمر بخهینهڕوو بۆبهزیندوو كورتدا رووداوو بهسهرهات راگرتنی ئهو مێژووه". ی پیران ،زانا مهحمود ههژار ئامادهیكردووهو ی گۆرانی پیر موزیك ی ئهحم������هد مهحم������ود كاری مۆنتاژو مهری������وان عهبدواڵش كار وێنهگرتنی بۆئهنجام داوهو بهمزوانه پهخش دهكرێت.
ژماره40 :
ی الل ه عهبده ،لهرهنگهو ه هونهر فۆتۆگراف دهكێشێت
9 فۆتۆگراف
سێ كورت ه فیلم ی كوردی ،چاوهڕوان ی چهند فیستیڤاڵێك ی جیهانین
2010 /9/7
لهچهند ڕۆژی پێشوودا لهگهلهری مۆزهخانهی شاری سلێمانی هونهرمهند الله عهبده لهپێشانگایهكی تایبهتدا هونهری فۆتۆگرافی تێكهڵ بههونهری وێنهكێشان كردو ئهو هونهره تایبهتهی تێكهڵ بهچاوی بینهران كرد. هونهرمهند الله عهبده لهلێدوانێكیدا بۆ نم نم ئاماژهی بهوهدا كه لهساڵی ههشتاو نهوهدهكاندا ڕووی كردۆته دونیای فۆتۆگرافی بۆئهوهی كۆمهڵێك شتی زیهنی یاخود بهرجهستهكردنی ئهو ههموو فیگهره واقعییانه بێهێنێته ناو دونیای فۆتۆگرافهوهو یهك لهدوای یهك لهدونیایهكی ڕهنگی جیاوازو بهشێوهیهكی تیكراری لهزهنی هونهرمهندا كۆی كردونهتهوه" ،زیاتر تابلۆیهك بووه به ده تابلۆو بهسهد تابلۆ ههر لهپێناوی ئهوهدا كه شێوهیهكی فۆتۆگرافی وهربگرن". ناوبراو ،لهپێشانگا تایبهتهكهیدا چلو دوو تابلۆی نمایشكردو بهوتهی خۆی مهبهستی بووه لهرێگهی رهنگهوه هونهری فۆتۆگراف تێكهڵ بههونهری تابلۆكێشان بكات.
پێشانگا
گهرمیان خۆی لهسلێمان ی نمایش دهكات
وهك نهرێتێكی س������ااڵنه مامۆس������تایانی هونهری ی گهرمیان بهجیاوازی فۆڕمی ئیش������كردنو ش������ێوازو تهكنیكی هونهریی������هوه بهرههمهكانیان لهپێشانگهیهكی هونهرییدا نمایش دهكهنو ئهمساڵیش وهك یهكهم ساڵی ئهو پێش������انگهیه كه نۆزده هونهرمهندی شێوهكار لههۆڵی مۆزهخانه ی نیشتمان ی ئهمنه سوورهكه لهشاری سلێمان ی بهرههمهكانیان نمایشكرد. ههرچهن������ده لهس������هیركردنی بابهتهكانی نێو پێش������انگهكهدا چهندین ش������ێوازی كاركردن دهبینرا ،بهالم كارێكی وادهس������تهجهمعی بێبهش نهبوو لهبهرههمی الوازو كرچو كاڵ. هونهرمهند ههرد ی ئیبراهیم وهك بهشدارو سهرپهرشتیاری پێشانگاكه ئاماژه ی بهوهدا كه بهشێوهیهك ی گشت ی بهرههمهكان ههمهڕهنگ بوونو ئیش������هكانیان زۆر تایبهت نهبووه بۆئهو پێش������انگایه" ،بۆیه تابلۆكان ههر وهكو ئهرش������یفی ماڵهوهی زۆربهی شێوهكاران بووه كه هێناویانه، بهاڵم كه ئێمه بهش������دارو ههڵسوڕێنهری پێشانگاكه بووین خۆمان شت ی تازهمان كردووه ،بهاڵم بهگشتی ههمهڕهنگه". ناوب������راو ،لهدرێ������ژهی لێدوانهكهی������دا بۆ ن������م نم ئاش������كرایكرد كه پێش������انگاكهیان لهشارهكانی تری كوردس������تان نمایش دهكهن تاوهكو
ببێت������ه ههنگاوێك بۆناس������اندنو تێكهاڵوكردنی توانا هونهریهكان������ی گهرمیان بهنێوهند ی هونهر ی ش������ێوهكار ی كورد ی لهسهر ئاست ی كوردستان.
ی 24فۆتۆگرافهر لهپێشانگایهك هاوبهشدا كۆدهبنهو ه بیس������تو چوار فۆتۆگرافهر لههۆڵی نیش������تمانی ئهمنهسورهكه لهشاری س������لێمانی بههاوكاری سهنتهری رۆش������نبیری ئهكادیمۆس پێشانگایهكی هاوبهش������یان كردهوهو له پێشانگاكهدا ههر فۆتۆگرافهرێك دوو فۆتۆی نمایشكرد. تۆفیق جافی فۆتۆگرافهری بهش������دار لهپێش������انگاكه لهلێدوانێكیدا بۆ نم نم ئاماژهی بهكاری دهس������تهجهمعی فۆتۆگراف������هرهكان ك������ردو رایگهیاند كه مهبهس������تیان زیات������ر یهكگرتنهوهی فۆتۆگرافهكان������ه لهناو یهكتردا تا ئاش������نابن بهوێنهكانی یهكتریو پیش������انی خهڵكی بدهن كه ئهوانیش دهتوانن لهههموو بوارهكاندا كار بكه. لهو پێش������انگایهدا ئهوهی جێگهی سهرنجی بینهران بوو فۆتۆگرافهرهكان توانیبوویان لهرێگهی زوومی كامێراكانیانهوه وێنه جوانو شاراوهكانی واقیع بدهن بهچاوی بینهردا.
8
سێشهممه 2010 /9/7
ژماره40:
nmnmpress@yahoo.com
"هەموو موڵكوماڵم بەناوی ژنەكەمەوەیە!" فەرید ئەسەسەرد بۆ پیاوێكی تابڵێی لەسەرخۆیە، ئەو كاتانەشی كە حیزبەكەیو بزوتنەوەی گۆڕان ئەوپەڕی گرژی كەوتە نێوانیان ،ئەو پەیوەندی خۆیو كۆنە هاوڕێكانی لەگردەكە نەپچڕاند. سازدانی :بەرزان عەلی حەمە فەرید س������ابر قادر ناسراو بەفەرید ئەسەسەرد بەڕێوبەری سەنتەری لێكۆڵینەوەی ستراتیژیو ئەندامی س������ەركردایەتی یەكێتی نیش������تمانی كوردستان ،لەساڵی 1956لەگەڕەكی عارەبانی هەولێ������ر لەدایكب������ووە ،هەم������وو قۆناغەكانی خوێندنی س������ەرەتایی لەبەغدا تەواوكردووەو پێی خۆش������بووە لەكۆلیژی ئاداب وەربگیرێت، بەاڵم لەزانس������تە دەروونییەكان وەردەگیرێتو بەهۆی ئەوەی لەس������اڵی 78دەبێـتە پێش������مەرگە ناتوانێت تەواوی بكات. ئەسەس������ەرد ،لەدیمانەیەك������ی ت������ەواو هێمنو پڕقس������ەیدا لەگەڵ نم نم ،هەموو پرسیارەكانی وەاڵم دای������ەوە جگەلەئەسەس������ەردو نهێن������ی هەڵبژاردنی ئەو نازناوە. بەرزان :ئێستا كەهاتم بۆ الت پێشمەرگەیەكی كەمئەندام لەپرسگەكەت بوو داوای دەكرد تۆ ببینێت ،بەاڵم نەیانهێشت بێتەژوورەوە ،بۆچی خەڵك دەستی پێتان ناگات؟ ئەسەس������ەرد :كێش������ەكە لەوەدایە ك������ە ئەمانە زیات������ر ب������ۆ داواكردنی یارمەت������ی دێن ،ئێمە خۆم������ان لەقەیرانێكی داراییدای������ن ،بۆنمونە میزانییەی ئ������ەم مانگەمان %40كەم بووەتەوە، ئێس������تا هیچ بودجەیەكی وامان لەبەردەستدا نیی������ە بۆیارمەتیدانی خەڵ������ك ،ئەوەش بۆ من ئیحراجیی������ە ك������ە یەكێك بێت������ە المو داوای یارمەتی بكات نەتوانم یارمەتی بدەم ،خۆ پێش ئەوەی تۆ بێیت دوو پێش������مەرگەی كەمئەندام لێرە ب������وونو بەڵێنم پێدان كە مانگی داهاتوو كە میزانییەمان وەرگرت شتێك یارمەتییان بۆ سەرف بكەم. نزیكەی س������ێ س������اڵە كەس داوای پارەم لێ ناكات ،چونكە ڕەوش������ی م������اددی خەڵك تا ئەندازەی������ەك باش بووە ،بەاڵم ماوەی س������ێ مانگە هەس������ت دەكەم ئەو دیاردەیە خەریكە پەیدا دەبێتەوە ،خۆی لە 2004كۆتایی پێهات، ئەو كاتە ڕەوشی خەڵك ئەوەندە باش بوو كە پێویستی بەوە نەبوو بچێتە بارەگاكانو داوای یارمەتی بكات ،ئێستا دەستی پێكردووەتەوەو هۆكارەكەشی گرانیو كەمی موچەیە. بەرزان :بەڕێوبەری سەنتەری لێكۆڵینەوەی ستراتیژیت ،ئەو لێكۆڵینەوەیە تەنها سیاسییە یان شتی تریش دەگرێتەوە؟ ئەسەس������ەرد :ئێمە ناوەكەیمان گۆڕیوە ،بەپێی بڕیاری كۆنگرەی س������ێ بووەتە ئەكادیمییای هۆش������یاریو پێگەیاندن������ی كادران ،خ������ۆی مەسەلەی هۆش������یاری چەمكێكی فرانی هەیە، بەاڵم بەدڵنیاییش������ەوە الیەن������ە حیزبییەكەش دەگرێتەوە ،بەشێوەیەكی گشتی مەبەست لێی هۆشیاری كۆمەاڵیەتیو سیاسیو ڕۆشنبیرییە. بەرزان :نەوشیروان مستەفا لەیەكێك لەكتێبەكانیدا باسی ئەوە دەكات كە گوێدرێژێكی داوەتە دەست تۆو كەتنێكت پێكردووە ،ئەوە چۆن بووە؟ ئەسەسەرد :نا نا وانەبوو ئەوە خۆی لەوێشدا بەهەڵە باس������كراوە ،ئەوە هی س������اڵی 1978ە، م������ن بڕنەوێكم پێبوو لەگەڵ پێش������مەرگەیەك لەقەندیل بووین ،ئەس������پێكمان پێبوو ئەسپەكە چەقیبوو نەیدەتوانی بڕوات ،ئەو پێشمەرگەیە بڕنەوەك������ەی لەمن وەرگرتو پیایدا كێش������او بڕنەوەكە ش������كا ،ئیتر ئەو پێشمەرگەیە زووتر خ������ۆی گەیاندە الی كاك نەوش������یروانو وا باس������ی كردبوو كە من بڕنەوەكەم كێش������اوە بەئەس������پەكەداو من ئەو كەتنەم كردووە ،من كە چوومە الی كاك نەوشیروان شتەكە هەر لەس������ەر من س������اغ بووەوە ،ئیتر منیش باسی ئەوەم نەكرد كە ئ������ەو كەتنە ئەو كردوویەتی نەك من.
بەرزان :كەواتە هیچ لەواڵغداریو ئەسپسواریو شتی وانازانێت؟ ئەسەس������ەرد :نانا من هیچی ل������ێ نازانم ،من ش������ارییمو ئەو كەسەشی كە لەگەڵمدا بوو هەر ش������اریی بوو هیچی لێ نەدەزانی ئەگینا باش دەیزانی ئەگ������ەر دەجاری������ش بەقۆناغە بڕنەو لێیبدات ئەس������پ ناتوانێت لەو شوێنە دەربازی بێت. بەرزان :بەكەسێكی هێمنو لەسەرخۆ ناسراویت ،بەڕاست لەماڵەوە توڕەیی خۆت بەكەس ناڕێژیت؟ ئەسەس������ەرد :هەت������ا پێم كرابێ������ت هەوڵمداوە كێش������ەكانی كارەكەم نەبەمەوە بۆماڵەوە ،بەاڵم مرۆڤ ناتوانێت بەردەوام بێت لەس������ەر ئەوەو زۆرجار كێشەیەك كە لەبارەگاكان ڕوودەدات هەر دەبرێتەوە بۆ ماڵەوە. بەرزان :چۆن خێزانت دروستكرد؟ ئەسەسەرد :ژنهێنانەكەم ژنهێنانێكی كالسیكی ب������وو ،هاوس������ەرەكەم كچی خاڵم������ە ،كە من گەڕامەوە بەو جۆرە سەیری مەسەلەكەم دەكرد ك������ە چیتر گەش������توومەتە تەمەنێك كە ناتوانم دڵداری بكەمو بەدووای كچێكدا بگەڕێم ،بۆیە پێویس������تە ئەم مەسەلەیە بەشێوەیەكی كالسیكی لێی بڕوانمو واقیعانە سەیری بكەم ،لەبەرئەوە كچ������ی خاڵی خۆم هێنا ،م������ن پێموایە مرۆڤ ناتوانێت لەهەم������وو تەمەنێكدا دڵداری بكات، دڵداری كاتی خۆی هەی������ە ،مرۆڤ ناتوانێت لەتەمەنی چل س������اڵیو پەنجا ساڵیدا دڵداری بكات ،دڵداری تامەك������ەی لەوەدایە كە مرۆڤ گەنج بێت كە گەن������ج نەبوویت دڵدارییەكەش تامی نامێنێت. بەرزان :كەواتە ئەگەر ئێستا لەتەمەنی مندا بوویتایە دڵداریت دەكرد؟ ئەسەس������ەرد :ئ������ا بەدڵنیاییەوە(بەپێكەنینەوە)، من لەتەمەنی تۆدا پێش������مەرگە بووم ،لەتەمەنی 22ساڵیدا بووم بەپێش������مەرگە ،لەبەر ئەوە من بەوجۆرە س������ەیری خۆم دەك������ەم كە بەقۆناغی هەرزەكارییدا تێنەپەڕیوم ،نەك هەر من جیلی ئێمە یان لەزینداندا بوون یان پێشمەرگە بوون. بەرزان :ئەم پرسیارەم لەزۆر كەس كردووە با لەتۆشی بپرسم ،ئەگەر كوڕی تۆبوومایە چیت بۆ دەكردم؟ ئەسەسەرد :ئەوە پرسیارێكی ئاسان نییە ،ئەوە یەكێكە لەپرس������یارە قورسەكان كە بڕیار بدەم تۆ بكەم بەچی ،دەبێت بزانم تۆ بەكەڵكی چی دێیت ،من بەڕاس������تی تۆناناس������م بۆیە ناتوانم كارێكت بۆدیاری بكەم كە شیاوی تۆ بێت. بەرزان :لەسەدەكانی ناوەڕاستی ئەوروپاداو بگرە ئێستاش زۆربەی موزیسێنو هونەرمەندەكان لەكۆشكەكانی سەرۆكایەتی بوون ،بەبۆچوونی تۆ بۆچی لەواڵتە خۆرهەاڵتییەكاندا سەرۆكەكان گوێ نادەن بەهونەر؟ ئەسەس������ەرد :لەهەموو ئەوروپاش وانییە ،ئەوەی زیاتر بایەخی بەم مەس������ەلەیەداوە نەمس������اییو فەرەنسییەكانن ،مەرج نییە هەموو ئەوروپیەكان وەكو نەمس������اییو فەرەنس������ییەكان بن ،ئەوان لەس������ەر هونەر ڕاهاتوونو بایەخێكی زۆریان پێداوە ،ئەوەش دەكەوێـتەوە س������ەر سەقامگیری سیاسی ،لەڕۆژهەاڵتیشدا ئەم مەسەلەیە باو بووە، چونكە لەدەربارەی ئەمەویو عەباسیو فاتمیو س������ەفەوییو عوس������مانییەكاندا ئەم مەسەلەیە هەب������وو ،بۆنمونە یەكێ������ك لەگۆرانیبێژە هەرە ناسراوەكانی سەردەمی عەباسییەكان (زەریاب) ە كە دەوترێت بەڕەچەڵەكیش كوردە ،كێشەكە لەوەدایە كە تۆ دەتەوێت سەرۆكی هەرێم وەكو تۆ بیر بكاتەوە ،ئەو هەلومەرجەی كە سەرۆكی هەرێمی تیا دروستبووە تۆ پێیدا تێنەپەڕیویت، لەبەرئەوە ت������ۆ وەكو گەنجێ������ك زیاتر بایەخ بەالیەنە جوانو ڕوكەشو س������ادەكان دەدەیت، بەاڵم ئەو لێپرسراوێتییەی كە لەئەستۆی تۆدایە زۆر كەمترە لەو لێپرسراوێتییەی كە لەئەستۆی كەسێكی وەكو سەرۆكی هەرێمدایە. بەرزان :بۆچی ئێمە لەسەر ژیانی باراك ئۆباما زیاتر دەزانین تاوەكو ژیانی سەركردەكانی خۆمان؟ ئەسەس������ەرد :ئەمە پەیوەندی بەكوردەوە نییە، ئەوەی ك������ە باوە لەجیهان������دا زۆربەی زۆری
س������ەركردەكان ژیان������ی تایبەت������ی خۆی������ان دەش������ارنەوە ،خۆی ئ������ەم مەس������ەلەیە مایەی سەرنجە ،ئێمە كە ڕۆژانێك ماركسی بووین، لەكۆتایی هەشتاكاندا كتێبێكمان دەستكەوت باس������ی ژیانی تایبەتی مارك������سو ئانگڵزی دەكرد ،ئێمە زۆر بەالمانەوە خۆشبوو ماركس وەكو مرۆڤێك بناسین ،لەم ماوەیەدا فیلمێك لەس������ەر مس������تەفا كەمال ئەتاتورك لەتوركیا دەرچووە باسی ژیانی سیاسی ناكات ،بەڵكو وەكو مرۆڤ باسی دەكاتو هەرایەكی زۆری نایەوە ،خۆی كێشەكە لەوەدایە كە دەرفەتێكی زۆر هەیە لەالیەن نەیارانەوە بۆ زیانگەیاندن بەكەس������ایەتییە گش������تییەكان لەڕێگەی ژیانی تایبەتیانەوە ،لەبەرئەوە بەشێكی زۆری ئەوانە هەوڵ دەدەن ژیانی تایبەتی خۆیان هەر تایبەت بێت بەخۆیانو باڵونەبێتەوە ،بۆنمونە ئێمە زۆر لەس������ەر ژیانی جەمال عەبدولناس������ر دەزانین كە هیچ س������ەركردەیەكی ع������ەرەب ئەوەندەی لەس������ەر باس نەك������راوە ،بەاڵم لەس������ەردەمی خۆیدا هیچ شتێك لەسەر خۆی وەكو مرۆڤ باڵونەكرابوویەوە ،زۆربەی س������ەركردەكانیش وایە ،پاش ئەوەی لەژی������ان نامێنن دەرفەتێكی زۆر بۆ باسكردنی ژیانیان دەكرێتەوە. بەرزان :جگە لەجەدەلو باسو هاوكێشەو فەرتەنە سیاسییەكان ،بایەخ بەچیتر دەدەیت؟ ئەسەس������ەرد :من لێرە زۆرت������ر كاری ئیداری دەكەم ،ئەوانەشی كە پەیوەندی بەخۆمەوە هەیە وەكو نوس������ینو خوێندنەوە لەماڵ������ەوە دەیكەم، لەماڵ������ەوە نزیكەی پێنج س������ەعات ئیش دەكەم، ئۆفیس������ێكی تایبەتی������م دروس������تكردووە لەوێ بایەخێك������ی زۆر بەمیدی������اكان دەدەم ،ئینجا دەچمە سەر نوس������ینی ئەو شتانەی كە دەبێت بینوسم. بەرزان :ئەم دیدارەی منو تۆ كە باڵوكرایەوە ئەرشیفی دەكەیت یاخود دەیخوێنیتەوەو ڕۆژنامەكە فڕی دەدەیت؟ ئەسەس������ەرد :من ئەرش������یفم نیی������ە ،تەنها الی خۆم لەدەفتەری س������ااڵنەدا ئام������اژەی پێدەدەم كە لەف���ڵ��ان ژمارەی فاڵن ڕۆژنامەدا دیدارێكم باڵوكردووەت������ەوە ،بۆئەوەی ئەگ������ەر ڕۆژێك لەڕۆژان ئیش������م پێی بوو ،بەئاسانی بگەڕێمەوە سەری. بەرزان :ئەو كاتانەی لەكارە فەرمییەكانت تەواو دەبیت ،دەوێریت بەبێ حیمایە پیاسەیەك بەناو بازاڕدا بكەیت؟ ئەسەس������ەرد :بەڵ������ێ من بەب������ێ حیمایە دەچمە ناوب������ازاڕو س������ۆپەرماركێتەكان ،یەكێ������ك لەهیوایەتەكانم ئەوەیە بچم بۆ س������ۆپەرماركێت، لەگەڵ برادەرێكی خۆم ن������اوی بەختیار حەمە ش������ەریفە ئەگەر بچم بۆبازاڕ لەگەڵ ئەو پێكەوە دەڕۆینو دەچم������ە دارەس������وتاوەكە ،هەر خۆم ش������تی ماڵەوە دەكڕم (بەپێكەنین������ەوە) ،هەموو بەرپرسێك لەناخی خۆیدا حەزدەكات بتوانێت وەكو كەس������ێكی ئاسایی بچێتە بازاڕ ،بەڵگەشم ئەوەیە كە كاتێك بەرپرسێك دەچێتە دەرەوەی واڵتو بەشەقامەكانی ئەو واڵتەدا بەتەنیا وەكو كەسێكی نەناسراو دەگەڕێت زۆری پێخۆشە. بەرزان :كە دەچیتە دەرەوە چەندە پارە لەگەڵ خۆت دەبەیت ،واباوە پارەی بەرپرسەكان بەحیمایەكانیانە؟ ئەسەسەرد :نا هەندێجار ڕاستە من پارە لەگەڵ خۆم هەڵناگرم ،ب������ەاڵم زۆرجاریش هەبووە كە پارەم پێبووەو خۆم پ������ارەم داوە ،پێموایە ئەمە كێشەیەكی زۆر گەورە نییە. بەرزان :ئەگەر لەبازاڕ بكەویتە داوای كامێرای شاراوەوە دوواتر پێیان دەڵێیت داینەبەزێنن؟ ئەسەس������ەرد :بەڵ������ێ بەدڵنیایی������ەوە داوا دەكەم داینەبەزێنن ،چونكە پێمناخۆشە تۆ كە وەزیرێك یان لێپرسراوێكی گەورە دەبینیت ،بەسەروتر لەهاوواڵتییەكی ئاس������ایی دەیبینیت ،بۆیە حەز ناكەی������ت بەش������ێوەیەك بیبینیت كە ئاس������تی دابەزێت بۆئاس������تی هاوواڵتییەكی ئاسایی ،من نمونەیەكت بۆ دێنمەوە لەس������اڵی 1988شتێكی هونەرییم لەسەر گۆگەن نوسیو لەژمارە یەكی گۆڤاری كەلت������ور باڵوكرای������ەوە ،یەكێك لەو ڕەخنانەی كە لێم دەگیرا ،ئەوەبوو كە بۆچی من دەچمە س������ەر بابەتێك كە هەم ئیشی من نییەو هەم لەئاستی نوسینەكانی خۆم كەم دەكاتەوە،
"تامی دڵداریی لەگەنجیدایە نەك لەتەمەنی پەنجاساڵی ،كە گەنج نەبووی دڵداریش تامی نامێنێ" لەبەر ئەوە كەسێك كە تایبەتمەندییەكی گشتی هەبوو زۆربەی زۆری خەڵك ماف دەداتە خۆی كە دەست لەژیانی تایبەتی وەربدات ،هەرچەندە كامێرای ش������اراوە یەكێكە لەو بەرنامانەی كە من بەدوایدا دەگەڕێمو حەزدەكەم سەیری بكەم، ئێس������تا لەڕەمەزاندا بەرنامەیەك هەیە لەكەناڵی ئەلحەیات پیش������ان دەدرێت ،ئەم������ە یەكێكە لەو بەرنامان������ەی كە لەیەكی ڕەمەزانەوە تائێس������تا هەموویم بینیوەو زۆریشم پێخۆشە. بەرزان :ئەی ئەگەر لەیەكی نیساندا تەلەفۆنت بۆ بكەنو درۆیەكت لەگەڵ بكەن هەستت چی دەبێت؟ ئەسەس������ەرد :من زۆر ڕقم ل������ەو ڕۆژەیە ،یەكی نیس������ان لەپێشمەرگایەتیش������دا هەب������وو ،زۆر پێشمەرگە هەبوو بەهۆی یەكی نیسانەوە كاڵوی دەچووە س������ەر ،بەاڵم من ئەگەر مەبەستم بێت هیچ چاالكییەكم ل������ەو ڕۆژەدا نابێت ،پێموایە درۆكردن ڕۆژێكی تایبەتی ناوێت ،پێویس������ت ن������اكات موناس������ەبەیەك دی������اری بكرێت بۆ درۆكردن. بەرزان :هیچ بایەخ بەگۆرانی دەدەیت؟ ئەسەس������ەرد :زۆرم ح������ەز لەگۆرانییەكان������ی زەكەریایە ،هەس������ت دەكەم ڕەسەنایەتی كوردی خۆی لەدەس������ت نەداوەو گەش������ەی بەمۆسیقاو گۆرانی داوە. بەرزان :ئەی حەزت لەشیعر هەیە؟ ئەسەس������ەرد :هیچ شاعیرێكم خۆشناوێتو هەر حەزم لەش������یعر نییە ،ش������یعر دنیای من نییە، كاتێك چووم������ە جیهانی وێ������ژەوە پەیوەندیم لەگەڵ چیرۆكدا هەبوو ،كە دەس������تم بەنوسین كرد چیرۆكم دەنوسی ،قەد شیعرم نەنوسیوە، یەكێك لەو شتانەش������ی ك������ە زۆر قورس بووە بۆ من لەكاتی خوێندندا لەبەركردنی ش������یعر بووە ،ڕەنگ������ە ئەوەش كاریگ������ەری هەبووبێت لەسەر هەڵوێستم بەرامبەر بەشیعرو شاعیران، پێموای������ە ش������اعیر زیاتر مامەڵە لەگەڵ وش������ە دەكاتو مامەڵە لەگەڵ واقیع ناكات ،ڕەنگە ئەمە هەندێجار پەیوەندی بەئایدۆلۆژیاشەوە هەبێت، ئەو س������ەردەمەی من س������ەردەمی واقیعییەتو ماركس������یەت بووە ،واتە س������ەردەمی جدییەتی سیاسی بووە ،شیعریش مرۆڤی دەبرد بۆدنیای خەی������ااڵت ،ئێمەش لەدوای ئاش������بەتاڵو نەمانی شۆڕش ،زیاتر پێویستمان بەكردار بوو ،لەبەر ئ������ەوە ئەو جیلەی لەگەڵ من ب������وون هەموویان وەكو منن ،زیاتر واقیعانە س������ەیری مەسەلەكە دەكەینو كەیفمان بەشیعر نایەت. بەرزان :لەمنداڵی حەزت دەكرد ببیت بەچی؟ ئەسەس������ەرد :لەمنداڵیدا حەزم ك������ردووە ببم بەش������تێكی بەناوبانگو گ������ەورە ،ئەوە مەراقی من ب������ووە ،ب������ەاڵم نەمدەزانی ل������ەچ بوارێكدا س������ەركەوتوو دەب������م ،ڕەنگە بەش������ێكی زۆری بوارەكانم تاقیكردبێتەوە ،تا لەكۆیتاییدا لەسەر لێكۆڵینەوە گیرسامەوە.
بەرزان :هەست دەكەیت پێگەشتوویتو گەورەبوویت؟ ئەسەسەرد :بەڵێ ئەگەر بەناوبانگ نەبوومایە تۆ چاوپێكەوتنت لەگەڵ مندا نەدەكرد. بەرزان :بۆنمونە حەزدەكەیت لەجێگەی مام جەالل تۆ س������ەرۆك كۆماری عێراق بیت، یان سەرۆكی ئەمەریكا بیت ،من حەزدەكەم سەرۆكی ئەمەریكا بوومایە ،ئەی تۆ؟ ئەسەس������ەرد :نا بیرم لێ نەكردووەتەوە ،ئەو ش������تانە زیاد لەتوانای خۆم بوو ،بۆیە قەد بیرم لێ نەكردووەتەوە ،پێموایە تەنانەت مام جەاللیش ڕۆژێك بیری لەوە نەكردووەتەوە دەبێتە س������ەرۆك كۆماری عێراق ،تەنانەت مەسعود بارزانیش بیری لەوە نەكردبووەوە ڕۆژێك لەڕۆژان دەبێتە س������ەرۆكی هەرێم، ئ������ەوە هەلوم������ەرج هێنایە پێش������ەوەو واقیع س������ەپاندی ،ئەوەی من حەزم لێدەكرد ئەوە ب������وو دامەزراوەیەكم هەبێ������ت وەكو ئەوەی محەمەد حسین هەیكەلو ستافێكی تایبەتی هەبێتو هەركاتێك پێویس������تم بەسەرچاوە بێت بەئاس������انی ب������ۆم بدۆزرێت������ەوە ،من ئەوەم هێنایەدی لەس������ەنتەری لێكۆڵینەوەی س������تراتیژی ،من لەبیرمە كە لەهەشتاكاندا بیرم لەوە دەك������ردەوە كاتێك كتێبەكانی هەیكەلم دەخوێندەوەو دەیانوت مەكتەبەیەكی گەورەی هەیەو ستافێكی گەورەشی هەیە. بەرزان :ئێوە خێزانێكی هەژار بوون یاخود قەد بۆ پاسكیل گراویت؟ ئەسەسەرد :لەخێزانێكی مامناوەندی بووینو هەژار نەبووین ،من زۆرم حەز لەپاس������كیل بوو ،بەاڵم هیچ كاتێكیش پاسكیلم نەبوو. بەرزان :ئەی مەلەو شۆفێرییو شتی وا دەزانێت؟ ئەسەسەرد :مەلە نازانم ،شۆفێرێكی خراپمو ناوێرم سەیارە لێ بخوڕم دەترسم كەتنێك بكەم ،ماوەیەك هەوڵم������دا خۆم فێر بكەم، ب������ەاڵم وازم لێهێنا هەس������تم دەكرد زۆر قورسە. بەرزان :قەت واستەو شتی وا دەكەیت؟ ئەسەس������ەرد :خۆم لەهەموو مەس������ەلەیەكی ڕەسمی دوورخس������تووەتەوە ،هیچ شتێكیشم نیی������ە بەناوی خۆمەوە ،هەرچیم هەیە هەموو موڵكو ماڵم بەن������اوی ژنەكەمەوەیە ،چونكە تاقەتم لێی نییە. بەرزان :ناترسیت دەستەی نەزاهە پێت بزانێت ،چونكە زۆر دەوترێت بەرپرسەكان شتەكانیان بەناوی كەسوكارەكەیانەوەیە نەك خۆیان؟ ئەسەس������ەرد :ن������ا من ئاش������كرام كردووەو ئێمە دەس������تەی نەزاهەم������ان هەیە ،یەكێك لەپرسیارەكانیان ئەوەیە كە چیت هەیە ،من هەموو ئەوشتانەی كە بەناوی خێزانەكەمەوەیە ئاشكرام كردووەو الی دەستەی نەزاهەیە.
سێشهممه
nmnmpress@yahoo.com
ی كوردیی بهرهو بێسهرهوبهرهیی دهڕوات" "گۆران
2010 /9/7
ژماره40:
11
ی مهقامبێژ بۆ سهید ئهحمهد بهرزنج جهمال :سهید ئهحمهد بۆ گۆران ی ئهڵێت؟ س������هید ئهحمهد :گۆران ی ناڵێ������م ،زهمزهمهیهك ی ئ������اواز مهقام ی دهڵێم ،كه بنهم������ا ی ههموو ئاوازو میلۆدییهكانه ،لهو ڕێگهیهش������هوه پهیامه شیعرییه تهبا ئامێزهكهم دهدهم بهگوێ ی میللهتهكهمدا ،زیاتر بۆ ش������ادكردنو مهس������اژكردنو هێوركردنهوه ی میللهتهكهم لهڕێگه ی ئهو پهیامه شیعرییانهوه مرۆڤ چاودێ������ر ی ویژدان ی خۆ ی بكات لهو كردارانه ی دهیكات بهرامبهر نهت������هوهو میللهتهكهی ،ئهمهش ڕێچكهیهكه نهك لهناو ئێستا ی ئێمهدا ،بهداخهوه ب������هردهوام گوێبیس������ت ی هونهرێك������ ی تهرفیهین ت������ا هونهرێك ی ڕۆح������ی ،گهر ئێمه فهلس������هفه ی گوێگرتنو بهراوردكردن ههڵس������هنگاندن ی كاره هونهرییهكانمان ههبێ������ت ،واته چوونه ناو دنیا ی بابهته ش������یعریو مۆس������یق ی وتن .ههموو ههنینو ڕهنینه دهنگه كوردییه ی كه پێویسته گۆرانیبێژو ئاوازدان������هر ی كورد پهی������ڕهو ی بكات لهبهرچاوو گو ێ بگرین كه بهداخهوه ئهمڕۆ بوون ی نییه یان زۆر كهمه.
مهقامبێژێكی كورد پێیوایه هونهرو مۆسیقای ئێستای كوردیی بهرهو بێسهرهوبهرهیی دهڕوا ،چونكه تائێستا ئهو مۆسیقایهی بهكوردیی ناسراوه لهئاستی زیاتر له %50ی میللۆدیو مهقامو هۆرهو سۆزهكانی كوردییدا الڵهو توانانی تهرجومهكردنی نییه، بۆنمونه گۆرانی ههورامی زۆربهی مۆسیقا لهئاستیا الڵهو ناتوانێ لهگهڵیدا دهربچێ یان سیو دوو جۆر هۆرهو نزیكهی 200مهقامو گۆشه مهقام ههیه كه مۆسیقا توانای تهرجومهكردنی نییه، "بۆیه ئهبێت زۆر ژیرانهتر كار لهسهر زیاتر دهوڵهمهندكردنی مۆسیقای كوردی بكهین".
سازدانی :جهمال ئهحمهد جهمیل هونهرمهند سهید ئهحمهد بهرزنج ی مهقامبێژ، لهوهت������ه ی لهئهوروپا دهژ ی ب������هردهوام لهرێ ی دهنگ ی پڕس������ۆزییهوه ئهیهوێت رهس������هنایهت ی گۆران ی ك������ورد ی زیاتر جێگیر بكاتو وهك خۆ ی ئاماژه ی پێدهكات گۆران ی كورد ی بهرهو ئاڕاستهیهك ی بێسهرهوبهر دهڕوات كه مرۆڤ ی هونهرمهند پێ ی نیگهرانه. لهگفتوگۆیدا بۆ نم نم تیش������ك دهخاته سهر گۆران������ ی كورد ی ل������ه روو ی رهس������هنایهتیو سڕینهوه ی رهسهنایهت ی كور ی بههۆ ی زاڵبوون ی ریتمو ئاواز ی بیانی.
جهمال :تاچهند نوێبوونهوه ،توانیویهت ی برهو بهرهسهنایهت ی گۆران ی بدات؟ سهید ئهحمهد :ناو ی نوێبوونهوه لهمیدیا ی كوردیدا بهش������ێواو ی دێته بهر گوێمان ،بهاڵم گۆڕانكار ی لههونهرو ڕهس������هنایهت ی لههونهردا ب������هم پهیڤه ی خوارهوه لهس������هر ی ئهدوێم ،ئهویش پاراستن ی ئهو تۆنه دهنگیو شیعر ی مهقامه بڵندو بهرزانهیه كه پێویسته لهدنیا ی پڕ لهتهكنهلۆژیا ی ئهمڕۆدا شوێنو ڕێچكه ی تایبهت ی بۆبڕهخس������ێ ،كه النهدان بێت لهڕهسهنایهت ی دهنگییه كوردییهكانو بهگۆڕانكار ی مۆس������یقا ی ڕهس������هن ی كوردیو دانان ی ئاواز ی سهردهمیانه لهگهڵ ڕۆژو چینه جۆراو جۆرهكان ی میللهتدا بگونجێ ،ن������هك بهتێكهاڵوكردن لهگهڵ هونهرێكدا كه هیچ ئاش������نایهتییهك ی بههونهر ی ڕهسهن ی ئێمه نییه ،ئهگهر وا بێت ئهمه چ ئادابو نهریتو پاراستن ی رهسهنایهت ی میللهتێك ی گهوره ی
وهك ئێمهیه ،بێجگه لهتێكدان ی گوێو چاو ی الو ی چینه جیاوازهكان ی میللهتهكهمان هیچ ی تر نییه. كاتێك مۆس������یقاكهمان لهمیس������رو توركیا بڵێن عهرهبیو توركییه ،كهواته مۆسیقا ی ئێمه شكێڵێك ی مۆس������یقا ی كوردییمان نییه ،ئهوی������ش بهنمونه تائێس������تا ئهو مۆسیقا ی ئهیڵێن كوردییه لهئاست ی زیاتر لهس������هدا پهنجا ی میللۆدیو مهقامو هۆرهو سۆزهكان ی ئێمهدا الڵهو توانان ی تهرجومهكردن ی لهگهڵدا نییه ،بۆیه پێویسته جهخت لهسهر دانان ی مۆسیقا ی كورد ی دهنگییه تایبهتمهندیهكان ی پڕ لهههمی������نو ڕهنینو زهمزهمه ی چڕ بێو چههچههه لهخۆ بگرێت ،بۆنمونه گۆران ی ههورام ی زۆربه ی مۆسیقا لهئاستیا الڵهو ناتوان ێ لهگهڵیدا دهربچ ێ یان س������یو دوو جۆر هۆره ،ی������ان نزیكه ی 200 مهقامو گۆش������ه مهقام ههیه ،زۆر ی تریش كهواته ئهگهر مۆس������یقا توانا ی تهرجوم������ه ی ههموو تۆنه دهنگییهكان������ ی ئ������هو میللهته نهبێ������ت ئهو چۆن مۆسیقا ی ئهو میللهته ی پ ێ بوترێت ،بۆیه ئهبێت زۆر ژیرانهتر كار لهسهر مۆسیقا ی كورد ی بكهین بۆ زیاتر دهوڵهمهندكردن ی مۆسیقا ی كوردی. جهمال :بهبڕوا ی تۆ بۆ پاراستن ی رهسهنایهت ی دهكرێت چ بكهینو یاخود ئهو كاره دهكهوێته ئهستۆ ی كێ؟ س������هید ئهحمهد :ئهكهوێته ئهستۆ ی وهزارهت ی ڕۆش������نبیری ،كه پێویس������ته لهههر شارێكدا گروپێك������ ی ڕهس������هن دروس������ت بكرێت بۆ لهباوهش������گرتن ی ئهو الوانه ی كه ئهیانهوێت فێ������ر ی مۆزیكو ئ������اواز ی ك������ورد ی ببن، ئهوی������ش پێش ههموو ش������تێك فێركردنیان بهههموو مهقامێك ی كوردیو ڕۆژههاڵتییهكان، چونك������ه ئهگهر لهو ڕێگهی������هوه فێرنهبن ئهوا هونهرهكهیان هونهرێك ی مهوس������یم ی ئهبێتو ئهبڕێت������هوه ،بهپێچهوانهش������هوه ئهكرێت برهو بهكارهكه ی بداتو بهشێوهیهك ی ڕهسهن كار ی مۆدرێرنێزهكردنیش بكات.
جهمال :ئاڕاسته ی گۆران ی كورد ی بهرهو كو ێ دهڕوات؟ س������هید ئهحمهد :بهرهو ئاڕاستهیهك ی بێس������هروبهرهی ی دهڕوات كه مرۆڤ ی هونهرمهن������د پێ������ ی نیگهران������ه، نیگهرانیهكهش ی ئهوهیه ئهو دهنگانه (ع������هرهب ،توركی ،فارس������ی)ن، وائهبێ������ت كار ی جیاكردن������هوه ی جۆرهكان������ ی گۆران������ ی بهئهنجام بگهیهنێ������ت ،بۆنمونه ڕاپو پاپو ج������ازو كالس������یكو مۆزیك ی ڕۆح������ ی س������ۆفینیزمی ی جیا بكرێتهوه ،كه ههندێكیان ڕۆژ دهبێتهوه ئهب������ ێ بزانن گوێ لهچ������ ی مۆزیكێك دهگرێو نێوهڕۆ داوا ی چ گوێگرتنێك ی مۆزی������ك دهكات بهپێ ی ڕۆژ ،ك������ه ئێواره خاو دهبیتهوهو الرو ش������هكهت بهرهو ماڵ دهڕۆ ی ئه ی ئهوكاته گ������و ێ لهچ مۆزیكێ������ك دهگری ،ئه ی كه ش������هو سهر لهسهر س������هرین دهكهیتو بیر لهكردار ی ڕۆژ ی ڕاب������ردوو ی خۆت دهكهیتهوه گو ێ لهچ ی گۆرانییهك دهگریت؟ ئایا له24كاتژمێردا كاتژمێرێك نییه كه گوێ ی لهدهنگ ی مۆزیكێك ی پهیامئامێزو سوڵحئامێز كه موحاسهبه ی ویژدان ی ئامێز ی خۆت بكات ،گهر ئهم������هت نهب ێ كهواته تۆ چۆن بهراورد ی چاكو خراپ دهكهیت كه تۆ گوێگرتنو بهراوردكردنت نهب ێ ئه ی فهلسهفه ی ژیان مانا ی چییه؟ ئایا ژیان ههر مادیاتو پارهیه یان مهنس������هبو ڕۆح زلیه، یان ههر شته بهسهنگ ی خۆ ی لهبهرچاو بگیرێتو گوێ ی لێبگرین ،ئهوكات كۆمهڵگهیهك ی ڕاستو دروستو هونهرو ڕۆحپهروهر ی پڕ لهكوردیو كوردستان ی دروست دهكهین كه بهچریكهو پڕ لهنهوا ی دهنگو پهیامه جوانو ڕۆح یهكبونهكان پاش������هڕۆژێك ی پڕ لههونهرو پڕ لهئازادیو ڕێز بونیاد دهنێین.
ی ێ لهههگبه ی نو جهمال :چ بهرههمێك سهید ئهحمهددایه؟ ی زۆرم لهبارگهدا س������هید ئهحمهد :بهرههم ی نیه .ئهگهر پرسیار لهمن ههیه ،بهاڵم هاوكار دهكهی������ت حهزدهكهم 181مهقامو 181ئاواز ی ی زۆر تۆمار بكهم ،بهاڵم ئهو كاره هاوكار ی ی هونهرمهندێك ی م������اد دهوێ������تو لهتوانا ی وهك������و مندا نیی������ه ،چونكه لهههر نامۆ ی ی ژیان باس ی لهسهر بژێو گروپێك ئهپرس ی ئهكهن ،ئهو پارهیه بۆ من ی خهیاڵ پارهیهك ی بۆ برا مۆس������یقییه نییه بۆمیللهتهكهمه ،ئه ب������هرزهكان ئهو ئامادهییهی������ان نییه ،دیاره ی م������نو ئهوانیش گرانه كهواته ی ژیان بار ی ێ ئهوهڵو ئاخرمان بچینهوه بهردهرگا ئهب ی ئهو ی بهكۆمهككردن حكومهت كه ههس������ت ی ی ڕهس������هن ی هونهر كاره بۆ خزمهتكردن كوردی ،بهحكومهتم ووتووه كه بهڵێنهكان تائێستا ههر قسهیه.
ی شارهزوور دهفهوتێنێت حیزبایهتی ...گروپ ه موزیكییهكان
"موزیكژهن كاتێك ئهتوانێت كار ی باش بكات ك ه ئازاد بێت"
فێرخواز ی ناوچهكه لهپهیمانگا ی هونهره جوانهكانو بهگرنگ س������هیرنهكردن ی فێرخواز بۆهونهرو ههوڵدان بۆ بوار ی ترو گرنگ ی بۆ بوار ی مادی" ،ئهمانهو چهندین هۆكار ی تر لهش������ارهزوور ی هونهرمهن������دان ،وشكهس������اڵ ی هونهر بهرچاو دهكهوێ".
شارهزوور كه لهمێژوودا وهك ناوچهیهكی فهرههنگی لهبواری ئهدهبو هونهردا ناسراوه ،لهئێستادا بهدهست سستی بواری هونهرییو نهبوونی تیپه مۆسیقییهكانهوه دهناڵێنێت. ئا :ئهنوهر حهمهغهریب "پێش������تر تیپ ی موزیك������ ی زۆرباش ههبوون كه خزمهت ی زۆریان كردووه، ب������هاڵم ئهو تیپه نهبوون كه لهزۆربه ی موزیكژهنان ی شارهزوور پێكهاتبێت"، كاروان مهحم������ود ی موزیك������ژهنو گۆرانیبێژو سهرپهرش������تیار ی تیپ ی مۆسیقا ی شارهزوور ،بهوجۆره لهتیپه موزیكییهكان ی ئهو ناوچهیه دهدوا. ناوبراو ،ئام������اژه ب������هوه دهدات كه موزیكژهنان������ ی سهیدس������ادق رۆڵ ی بهرچاوی������ان ههب������ووه لهگروپ������ه موسیقییهكان ی ش������ارهزووردا ،بهاڵم الیهنێك������ ی سس������ت ی موزی������ك لهو ناوچهیهدا بۆ ئ������هوه دهگێرێتهوه كه زۆرب������ه ی موزیكژهنه باش������هكانیان ئهندامن لهگروپهكان ی س������لێمانیدا، هاوكات هۆكارێك ی تر ی گهڕاندهوه بۆنهبوون ی هاوكار ی مادیو مهعنهوی، "ئهمه وایك������رد ئهو ورهیه ی بهئێمهیه ت������ا ئهوهن������ده بهش ب������كات ،چونكه
شارهزوور ئهو ناوچهیهی به دهست نهبوونی تیپی مۆسیقاوه دهناڵێنیت ئێم������ه نهمانتوان������ ی لهس������هر ئهرك ی خۆم������ان موزیكژهنان������ ی ناوچهكان ی تر ی ش������ارهزوور ل������هدهور ی خۆمان كۆبكهین������هوه ،ئهم������هش پێویس������ت ی بههاوكار ی ماد ی ههیه كه تائێس������تا نهم������ان بووه ،ئ������هوه یاس������ا ی ژیانه كه مرۆڤ كار ئ������هكات یان هونهر ئهكات ئهگهر بۆ سهرمایهش نهیكات خۆ ئهبێت بژێو ی خۆ ی بهدهس������ت بهێنێت". ئهو موزیكژهنه شهڕ ی ناوخۆ ی پارته كوردییهكان بههۆكار ی س������هرهك ی دهزانێت بۆدوورخستنهوهو دابڕین ی مۆزیكزانان ی ناوچهكان ی شارهزوور لهیهكتر" ،ئ������هوهش كه ئێمه كارمان بۆ كرد عهشقێك ی نهبڕاوه ی ئێمه بوو بۆ مۆس������یقا ،بهاڵم دواجار نهبوون ی هاوكار ی خهڵكانێك كه ئهم كارهیان پێنهكرا وایك������رد هونهر ی موزیكو گۆران ی لهشارهزووردا الواز بێت".
شارهزوور بهدهست نهبوون ی موزیكژهنهوه دهناڵێنێت ئیسماعیل رهحیم ی موزیكژهن ،ئاماژه بهوه دهدات كه لهئهمڕۆدا موزیك وهك ههر بابهتێك ی تر ی زانست ی لهكوردستان بهئاستێك ی زۆرباش گهشه ی بهرچاو ی كردووه ،ئهو گهشهسهندنهش پشك ی بهر شارهزوورو سهیدس������ادقیش كهوتووه، هاوكات خاوهن ی چهندین موزیكزان ی بهتوانایه كه بهش������ێوهیهك ی زانس������ت ی خاوهن ی چهندی������ن چاالك ی بهرچاو ی هونهر ی بوون بهتایبهت لهساڵ ی 1994دا بهشێوهیهك ی دیار لهگهشهسهندا بوونو چهندین گروپ ی موسیق ی لهموزیكزانان ی ش������ارهكه دروست بوون لهوانه گروپ ی رهوا ،تیپ ی مۆسیقا ی شارهزوور ،ماڵ ی گهنجان" ،بهداخهوه ئێستا هیچ گروپ ی موزیك������ ی لهسهیدس������ادق نابینرێت، لهگه ڵ بوون������ ی چهندین موزیكزان كه بهتاكه ك������هس كاردهكهن یان بهكار ی
ترهوه س������هرقاڵن" .لهالیهك������ ی دیكهوه عادل حهسهن سهرپهرشتیار ی گروپ ی هونهر ی ش������نرو ێ لهال ی خۆیهوه باس ل������هوه دهكات كه ش������ارهزوور خاوهن ی كولت������ورو فهرههنگێك ی گ������هوره بووه لهراب������ردوودا ،بهاڵم لهماوه ی س������ااڵن ی رابردوودا ئهو ناوچهیه بۆته ش������وێن ی ملمالنێ ی الیهنه سیاسیهكان ،بۆیه كار ی خراپ ی كردووهته سهر رهوش ی هونهر ی لهو ناوچهیه. ئیسماعیل رهحیم كه پێداگر ی لهسهر بۆچوونهكان ی سهرپهرشتیار ی گروپ ی شنرو ێ دهكاتهوهو ئاماژه بهوه دهدات كه هۆكار ی شكست ی گروپهكانو موزیك لهش������ارهزوور دهگهڕێت������هوه بۆنهبوون ی پش������تیوان ی بهردهوام ی هونهرمهندان ی موسیقی ،هاوكات بهگرنگ نهڕوانین لهموزیك لهالیهن بهرپرسانو لهههموو ئهوانهش گرنگتر نهبوون ی پهیمانگایهك ی هون������هر ی لهناوچهكهو كهم ی پش������ك ی
تێكهاڵوكردن ی موزیكو حیزبایهت ی زیانێك ی گهوره ی لێكهوتهوه لهپێناو ههرچ������ ی زیاتر دهربازكردن ی ش������ارهزوور لهو قهیران������ه هونهرییه ی تێیكهوت������ووهو پ������هرهدان بهئاس������تو توانا ی تیپه مۆسیقییهكان ی ناوچهكه، هونهرمهن������دان بهپێویس������ت ی دهزانن هاوكاریو دهستگیرۆیی بكرێن. هونهرمهند كاروان مهحمود ئاماژه بهوه دهدات كه چهند جارێك بههاوكار ی هونهرمهندان ی د ی ههوڵیان داوه تیپ ی مۆسیقا ی شارهزوور زیندوو بكهنهوه، "بهداخهوه رۆح������ ی هاوكار ی لهنێوان موزیكژهنان خۆیاندا كهمهو ئامادهییان تێدا نیه هاوكار ی یهكتر بكهن ،تا كار ی باش پێكهوه بك������هن ،بهبڕوا ی منیش نهبوون ی چهند تیپێ������ك یان تیپێك لهم ناوچهیه كهلێن ی گهوره دروس������ت دهكات لهبوار ی هونهریو تارادهیهكیش رۆش������نبیری ،چونكه ئهگهر ئهم تیپه بمایه هیچ نهب ێ ئهیتوان ی خول ی وهرز ی بۆ خوێن������دكاران بكاتهوه ،لهبۆنه جیا جیاكان������دا رۆڵ ی ئهبوو تا خهڵك ی ئهم ناوچهیهش لهماناو رۆحیهت ی هونهر ی تێبگهن" ،ههربۆی������ه كاروان مهحمود تێكهڵكردن ی موزیكو هونهر بهكار ی
سیاس������ییو حیزبایهت������ ی بهگرفتێك ی گ������هوره دهزانێت" ،چونكه موزیكژهن كاتێك ئهتوانێت كار ی باش بكات كه ئازاد بێت ،نهبوون ی جێگا ی پێویست، نهبوون ی ئامێ������رهكانو نهبوون ی هۆڵو لهسهرو ههموو ئهمانهش������هوه نهبوون ی هاوكار ی لهالیهن هیچ كهسو رێكخراو دهزگایهكهوه" ،بهش������ێكن لهو هۆكاره دیارانه ی وایان كردووه لهشارهزووردا ئاست ی هونهرو موزیك بهرهو داكشانو لهناوچوونه بڕوات. لهالیهك������ ی دیك������هوه هونهرمهند عادل حهس������هن جهخت ل������هوه دهكاتهوه كه موزی������ك لهش������ارهزووردا لهئاس������ت ی مامناوهندای������ه ،ئ������هوهش بهه������ۆ ی نهبوون ی كهس������ێك ی شیاو بۆگهیاندن ی موزیك بهش������ێوهیهك ی زانست ی تۆكمه بهفێرخوازانو ش������هیدایان ی ئهو بواره، بگره ئهوهش ی تائێس������تا ههبووهو ههیه ههوڵ ی تاكهكهسی بوونو بهشێوهیهك ی هاوكاریان كردووه" ،ئهوه ی كردویانه من بهزۆر ی دهزانم ،چونكه هاوكار ی نهكراون ،گروپ ههبوو كار ی باشیان كردووه ،بهاڵم وهك پێویس������ت نهبووه، هونهرمهند لهدهس������هاڵتیدا نییه خۆ ی گرنگیو بهردهوام ی بدات بهكارهكهی، بارودۆخهك������ه هونهرمهندهكان ی بێزار كردووه ،چونكه هونهرمهند ئهوكاته ی پێخۆش بووه كه كار ی كردووهو خۆ ی نابێته هۆكار بۆلهناوبردنو نهكردن ی كارهكان������ی ،ب������هاڵم دواج������ار بوار ی ماد ی كاریگهر ی گرنگ ی ههیه لهسهر هونهرمهندو كارهكهی".
10
سێشهممه 2010 /9/7
ژماره40:
nmnmpress@yahoo.com
"بۆبهدهستهێنان ی ئهكتهرێك ی كچ پهنادهبهین ه بهر شارهكان ی تر ،ئهگهرچ ی ئهو كچ ه لهنواندنیشدا الواز بێت" زۆرێك لههونهرمهندانو ئهكتهرانی بواری دراما باس لهالوازی درامای كوردی دهكهن لهبادینانو بهڕێوهبهری سینهمای دهۆكیش ئاماژه بهوهدهدات كه نهتوانراوه بازاڕی دراماكان بههێز بكرێت. جهمال حسێن لهدهۆك س������وزان جهعفهر لهبهش������ ی شانۆ ی پهیمان������گا ی هونهرهجوانهكان ی دهۆك دهخوێنێ������ت .ئهو ئهگهرچ ی بهئاواتهوه بووه ڕۆژێك بێت لهبهش������ ی ش������انۆ بخوێنێت ،بهاڵم "قس������ه ی خێزانهكهم لهالیهكو قسه ی خهڵك ی لهالیهك ی تر دهبێته لهمپهرێك كه نهتوانم بهشدار ی بكهم لهكار ی شانۆو درامادا". نهبوون ی كچ قهیرانی گهوره ی درامایه س������هبارهت بهنهبوون������ ی ئهكتهر ی كچ بۆبهش������داریكردن لهدراماكان������دا، هونهرمهن������د مهس������عود ع������ارف ئام������اژه ی بهوهدا كه ج������ار ی وا ههیه بۆبهدهس������تهێنان ی ئهكتهرێك������ ی كچ
پهنادهبهنه بهر ش������ارهكان ی تر" ،ئهو كچه ئهگهر الوازیش بێت لهنواندندا ئ������هوا ه������هر ناچارین بانگهێش������ت ی بكهی������ن" ،ئ������هوهش ب������هال ی ئ������هو هونهرمهندهوه یهكێكه لهقهیرانهكان ی بوار ی شانۆو دراما لهناوچهكهیاندا، "هێش������تا كچان ی دهۆك نهیانتوانیوه بێنه ئهو بوارهوه ،ئهمهش دهگهڕێتهوه بۆ كۆمهڵگاكهمان". ئهو هونهرمهنده جهخت ی لهوهكردهوه ك������ه چهندی������ن س������اڵه پهیمان������گا ی هونهرجوانهكان ی ده������ۆك نهیتوانیوه كادرێك ی هونهری ی باش دروس������ت بكات ،ه������اوكات ئ������هو هونهرمهنده كچانه لهپهیمانگا ی هونهره جوانهكان دهردهچن ڕاستهوخۆ دهبنه مامۆستا، "لهبهرئ������هوه پێویس������ته ئێمه خۆمان ئام������اده بكهین ئ������هوكات داوا ی ئهوه بكهین كه هاوكارییمان بكهن". لهالیهك������ ی دیك������هوه ڤی������ان مای������ ی بهڕێوهب������هر ی س������ینهما لهدهۆك كه ه������اوكات لهبوار ی دهرهێنانیش������دا كاردهكات ،ه������ۆكار ی س������هرهك ی نهبوون������ ی درام������ا ی لهناوچهكهی������ان بۆنهبوون������ ی پارهو ك������چ گهڕاندهوه، "سازكردن ی درامایهك ی سهركهوتوو پێویس������ت ی بهپارهو ژمارهیهك ی زۆر ی ئهكتهر ی كچ ههیه".
دراما كوردییهكان بینهران كۆدهكاتهو ه یان دهیانتۆرێنێ؟ "درامای كوردی لهئهمڕۆدا نهیتوانیووه ببێته زمانی خهڵكیو لهئاستێكی هونهریی الوازدایه" ،دڵشاد عومهری شانۆكار بهمجۆره لهنزمی ئاستی درامای كوردیی دهدوا.
ئا :هێڤار جهمال ئهو شانۆكاره ئاماژه ی بهوهدهدا كه هونهرمهند ی كورد تهنها لهسهر داوا ی دامهزراوهیهك كارێك ی دراما بهرههم دێنێت ،وهگهرنا تائێستا نهیتوانیووه لهروو ی بابهتو بیرۆكهوه خۆ ی بسهپێنێت" ،دراما ی كورد ی جۆرێك لهمجامهله ی دهسهاڵت ی تێدایه" ،بهاڵم هونهرمهند هاوڕ ێ مستهفا ی دهرهێنهر جهخت لهوه دهكاتهوه كه ئهو شوێنه ی كار ی بۆدهكاتو دراما ی بۆبهرههم دههێنێت پهیوهند ی بهدهسهاڵتهوه ههیه" ،رێگه نادات رهخنهیهك ی قورس ی لێبگیرێت". هاوڕ ێ مستهفا ی دهرهێنهر ی دراما ی گهڕان بهدوا ی سێبهرهكانو فهنهتهلۆس لهكهناڵ ی ئاسمان ی كوردسات ،جۆرو
شێواز ی رهخنهگرتن ی هونهرمهندان لهدهسهاڵت دهگهڕێنێتهوه بۆخود ی هونهمهرندهكان خۆیان" ،هونهرمهند ههیه لهسهداسهد مجامهله ی دهسهاڵت دهكات ،ئهمهش وایكردووه كه بینهر بهو شێوهیه لهدراما ی كورد ی بڕوانێت". دراما ی كورد ی بهدوا ی بینهردا دهگهڕێت؟ بهپێ ی وته ی ئهوانه ی لهبوار ی هونهر بهگشت یو دراما ی كورد ی بهتایبهت ی كاردهكهن ،لهئێستادا دراما ئامادهبونێك ی بهرچاو ی ههیهو قسهو باسێك ی زۆر ی لهبارهوه دهكرێت. شانۆكارو رهشید ی بهكر دهرهێنهر ی دراما ی وهسیهتنامهو گهمه ی باڵندهكان ئهوه روون دهكاتهوه كه تهلهڤزیۆنهكان سهرچاوه ی هاوكار ی دارای ی ئهواننو ههر ئهوان خاوهن سهرمایهن دراماكانیانو بۆبهرههمهێنان ی دهرگایان لهبهردهمیاندا وااڵكردووه، ههربۆیه پێیوایه دواجار ئهوه بینهره حوكم لهسهر باش یو خراپ ی دراماكان دهدات ،بهاڵم "دهكرێت گۆڕانكار ی رهخنهگرهكانمان دروست بكهنو بتوانن خهرمانێك ی ترمان بۆ زیاد بكهن بهمهرجێك رهخنهیهك ی بنیادنهرانهمان لێبگرن
خێزانهكه ی ڕێگره زۆرێ������ك ل������هو كچان������ه ی خوازیار ی بهشداریكردنن لهش������انۆو دراماكاندا، خێزانهكانیانو دۆخ������ ی كۆمهاڵیهتیان بهڕێگ������ر دهزان������ن لهب������هردهم بهشدارینهكردنیان. هیبه ئهحمهد كچێك ی ئهكتهرهو ئهگهرچ ی لهچهندین ش������انۆدا بهشدار ی كردووه، بهاڵم لهدرامادا بهش������دار ی نهكردووهو بهوت������ه ی خ������ۆ ی خێزانهك������ه ی ڕێگره لهبهش������داریكردن ی درام������ادا" ،ئهگهر خێزانهكهم ڕێگه بدات ئهوا بهش������دار ی لهدرامادا دهكهم ،بهاڵم خێزانهكهم لهبهر قسه ی خهڵك ی ڕێگهم نادهن". لهالیهك������ ی دیكهوه ڤیان مای ی دهرهێنهر ئاماژه بهوه دهدا ك������ه الیهنگر ی دراما ههی������هو زۆر حهز دهكهن بهش������دار ی
لهدرام������ادا بكهنو "گهلێك كهس ههن دهیانهو ێ پهره بهدراما ی كورد ی بدهن، بهاڵم پش������تیوانیان ناكرێتو س������وود لهتواناو لێهاتوو ی ئهوان وهرناگیرێت"، ههربۆیه ڤیان مایی ئهوه ی ڕوونكردهوه كه تائێس������تا میدیاكان وهكو پێویست گرنگیان بهدراما نهداوه ،بهو هۆیهشهوه پارهیهك������ ی زۆر لهكهناڵه تهلهڤزیۆنهكان خ������هرج دهكرێ������ت ،بهاڵم "تائێس������تا نهتوان������راوه بازاڕ ی درام������اكان بههێز بكرێت". ناوب������راو ،جهخت������ ی لهوهك������ردهوه كه نهتوانراوه بینهر ی تهلهڤزیۆنو میدیا ی عهرهب������ یو بیان������ ی ب������ۆ ال ی كهناڵ������ه كوردیی������هكان ڕاكێش������ن" ،ئهم������هش بۆخهمس������ارد ی وهزارهت ی ڕۆش������نبیر ی دهگهڕێتهوه".
ی درامادا نییه گرفت لهدهق حكومهتو زانكۆكان خهمساردن هونهرمهن������د مهس������عود ع������ارف ی ی دهزانێ������ت حكومهت بهپێویس������ت ی ی كوردس������تان پالنێك ههرێم������ ی دراما تا بكهوێته ههبێ������ت بۆبوار ی ی دروست" ،جێگه سهر ڕێگایهك ی ی ئێمهدا كهرت داخه كه لهواڵت������ ی لهو بواره نهكردۆتهوه تایبهت بیر ی ی بخاته كهرت ی خۆ تا س������هرمایه یو بهرههمهێنان بكات". هونهر ی لهوه كردهوه كه ناوبراو جهخت������ ی یهكهم زانكۆو حكوم������هت بهپله تاوانب������ارن لهو ب������وارهدا ،چونكه ی لهوه نهكردۆتهوه كه هێش������تا بیر ی ی وا ی وا بك������هنو پالنێك كارێك
شانۆو دراما
ی شانۆو دراماكان ناكهن ی خهڵكی" بهشدار ی دهۆك لهبهر "قس ه كچان
نهب������ووه كه درام������ا بههێز ی بخهن. بكهنو پێش ی ی بهپێویس������ت ڤی������ان مای ی خول������ دهزانێ������ت ی بۆئهكت������هران ئهكادیم������ بكرێـت������هوهو لهالیهن دهزگا فێركاریهكانهوه خهمێك لهو بواره بخورێت تا بتوانێت ی ب������اش ی هونهری������ كادر پهروهرده بك������هن ،هاوكات جهخت لهوهش دهكاتهوه كه كوردس������تان ی چهن������دان داس������تانو خاوهن������ ی جۆربهجۆره" ،گرفتمان چیرۆك ی درامادا نییه ،بهسهدان ساڵ لهدهق ی خۆمان بنوسینهوه بیكهینه كولتور ی نایهت". دراما كۆتای
"دراما ی كورد ی لهئهمڕۆدا نهیتوانیووه ببێت ه زمان ی خهڵكیو لهئاستێك ی هونهری ی الوازدایه" ههژان هێرش له رۆڵی رازهخان له زنجیره درامای "گهڕان به دوای سێبهرهکاندا"
نهك روخێنهر" .لهالیهك ی دیكهوه ڕێبوارعهل یو چهند هاوڕێیهك ی تر ی كه خۆیان بهبینهرێك ی جد ی فیلمو دراما ناساند به نم نم ئاماژه بهوه دهدهن كه دراما ی كورد ی لهئێستادا نهیتوانیووه بینهر بهدوا ی خۆیدا ڕابكێشێت ،بهبهڵگه ی ئهوه ی كه زۆربه ی دراماكان لهمانگ ی رهمهزاندا پهخش دهكرێن" ،ئهم جۆره پهخشكردنهش بۆئهوه دهگهڕێتهوه كه دراما بهدوا ی بینهردا دهگهڕێت ،لهكاتێكدا پێویسته بینهر بهدوا ی درامادا بگهڕێت" ،ئهمهش ئهو بۆچوونهیه كه هاوڕ ێ مستهفا ی دهرهێنهر پشتڕاست ی دهكاتهوهو هۆكار ی ئهوهش دهگهڕێنێتهوه بۆخود ی دهرهێنهرهكان" ،من وهك خۆم وام كردووه بینهر بهدوا ی ئیشهكهمدا ڕابكات ،بۆنمونه لهكات ی پهخشكردن ی دراما ی گهڕان بهدوا ی سێبهرهكاندا زۆربه ی بینهر چاوهڕوان ی زنجیرهیهك ی تریان دهكرد لهپهخشكردن ی دراماكه". "دهبێ خهڵك فێربكهین دراما ههر بۆرهمهزان نییه" بهبڕوا ی بهشێك ی زۆر لهبینهران، الواز ی ئاست ی دراما كوردییهكان وایكردووه زۆربه ی دهرهێنهرهكان بهرههمهكانیان لهمانگ ی رهمهزاندا
پهخش بكهن ،ئهوهش وهك دهروازهیهك بۆكۆكردنهوه ی بینهر لهدهور ی دراماكانیان ،ههربۆیه زۆرجار دراماكان بهدراما ی مانگ ی رهمهزان ناودهبهن. بهكر ڕهشید ی دهرهێنهر پشتگیر ی بۆچوون ی بینهران دهكات كه مهرج نییه هونهرمهند تهنها كار بۆڕهمهزان بكات" ،ئهگهر كارهكه هونهری ی بێت پێویست بهڕهمهزان ناكات ،كارهكه بینهر بۆخۆ ی دروست دهكاتو دهبێت ئێمه خهڵك فێر بكهین كه دراما ههر بۆڕهمهزان نیه". ئهو دهرهێنهره لهباره ی رهخنهگرتن ی هونهرمهندان لهدهسهاڵتو كاره نهشیاوهكان ی كۆمهڵگا ئاماژه بهوه دهدات كه لهبهرههمهێنان ی ههر درامایهكدا پێش ههموو شتێك گرنگه كارهكه هونهری ی بێت، "ئهگهر بێتو لهپا ڵ ئهم كارهدا بتوانین لهبوارێك ی سیاسییهوه باس لهگهندهڵ یو دهسهاڵت بكهین ،لهسهر دهزگاكان پێویسته ئهوه قبوڵ بكهن، بهاڵم بهمانا ی وشه كارێك ی هونهر ی بێت نهك كارێك ی سوواو بێت، چونكه ئهوهنده ی ئێمه پێویستمان بهكلتورو بابهت ی تازهگهر ی ههیه ئهوهنده پێویستمان بهوه نییه باس لهبابهته كۆمهاڵیهتیهكان بكهین".
پێویسته دراماكان رهنگدانهوه ی خواستو كێشهكان ی كۆمهڵگا بن لهپێناو ی چارهسهركردن ی الوازیی كوردییهكانو زنجیره دراما ئاشتكردنهوه ی بینهر لهگهڵ بهرههمه خۆماڵییهكان ،ههندێ لهدهرهێنهران بهپێویست ی دهزانن بهرههماكان زیاتر لهواقیعو ناخ ی بینهرانهوه نزیك بنو دهربڕ ی خواستو داواكارییهكان ی ئهوان بن. هاوڕ ێ مستهفا ی دهرهێنهر جهخت لهوه دهكاتهوه كه نوسهرو سیناریست ی دراماكان دهتوانن چارهسهر ی بابهتهكه بكهنو بیگونجێنن لهگهڵ بیركردنهوهو تێڕوانین ی بینهراندا" ،ئهو چیرۆكو سیناریۆیانه ی كه دهنوسرێت ،بابهت ی ئهمڕۆ بێت باشتره وهك لهوه ی باس لهزهمهنێك ی ڕابردوو بكات" ،ههربۆیه هاوڕ ێ بهپێویست ی دهزانێت بۆنمونه لهرێی بهرههمێك ی هونهرییهوه مێژوو ی پێشمهرگه بیر ی گهنجان بخرێتهوه، "بهاڵم بهبهردهوام ی پێویست ی بهچارهسهر ی ئێستا ههیه". ئهو دهرهێنهره باس لهوه دهكات ئهو بارودۆخه ی ئێستا ی كۆمهڵگه ی كورد ی تێدا دهژ یو دهرگاكردنهوه لهسهر كۆمهڵ ێ بابهت ی شاراوه ی زۆر پێویسته ،كه دهرهێنهر ئاماژه ی پێبدات یاخود ئهو ڕهخنهیه ی كه لهناو كۆمهڵگهدا ههیه دهرهێنهر
یاخود نوسهر لهبر ی ئهوان لهسهر ی بهدهنگ بێتو قسه ی لهبارهوه بكاتو ئهوكاتیش" ،دراما دهبێته واقیعو بینهر بۆخۆ ی ڕادهكێشێو دهبێته موڵك ی خهڵكی". لهالیهك ی دیكهوه ههرچهنده دراما بهال ی بهكر ڕهشیدهوه كارێك ی نوێیه بۆهونهرمهند ی كورد ،بهاڵم جهخت لهوهش دهكاتهوه كه هێشتا دراما لهقۆناغ ی ئهزمونكردندایهو نهكهوتۆته سهر سكه ی ئاسایی خۆی ،بهڵكو "تائێستا شانۆ ڕۆڵ ی ههبووهو ئهو كارانهش ی لهدرامادا دهكرێت ههست دهكهیت ئهو كهسه لهسهرهتاوه لهدهقێكهوه دهست پێدهكاتو بون ی دهقێك ی درام ی پاڵ ی پێوه دهنێت كارێك ی درامایی بكات" ،ههربۆیه بهپێویست ی دهزانێت دراماكان ئاوێنهیهك بن بۆئهو باره كۆمهاڵیهتیانه ی لهناو میللهت ی كورددا ههیهو هونهرمهندیش بهسودوهرگرتن لهو شتانه ی ههڵهن یاخود جوانن یان عهشقن یان خاوهن ی كولتورو بابهته مێژووییهكانن لهههموو بواره ئهدهب یو هونهرییهكاندا ،تانو پۆ ی بهرههمه هونهرییهكان ی بچنێت" ،ئهوكات خۆت لهواقع ی ئهودا دهبینێتهوه ،ئهمانهش لهكاتێكدا كه ون دهبن ئهوه ناگهیهنێت كهههنگاومان نهناوه ،بهڵكو ئێستا ئێمه لهسهرهتاداین" .
سێشهممه
nmnmpress@yahoo.com
پێشانگای ئۆتۆمبێلی پاریس چەندین بەرهەمی نوێ بەخۆیەوە دەبینێت لەپێش������انگای ئۆتۆمبێلی پاریسی ئەمس������اڵدا كە لەرۆژی دووی ئەم مانگەوە تا 17ی مانگ لەپایتەختی فەرەنس������ا بەڕێوەدەچێت، چەندین بەرهەمی نوێی ئەمساڵ لەالیەن كۆمپانیا بەناوبانگەكانی بەرهەمهێنەری ئۆتۆمبێلەوە نمایش دەكرێن. یەكێك لەو كۆمپانیایانە هیوندایە كە مۆدێلی گۆڕاوی ئۆتۆمبێلی i10ی خۆی لەو پێشانگایەدا نمایش������كردووە .ئەو بەرهەمە نوێیە مەكینەی بەنزینی چوار بس������تۆنی لەجۆری یەك لیتری لەسەرە، هەروەها رێژەی مەس������رەفكردنی سووتەمەنی ئەو ئۆتۆمبێلە لەچاو مۆدێلی پێش������وو كەمتر بووەو لەگەاڵ ئەوەشدا هیوندای رواڵەتی ئەو بەرهەمەش گۆڕانی تێداكراوە ،هەروەها ئەو گەورە كۆمپانیا كۆرییە بەهیوای������ە مۆدێلی فەیس لیفت������ی i10ش نمایش بكات. ئ������ەو كۆمپانیایە كوپەی بچوكو س������ەرنجڕاكێشو لۆس������تەریش لەپێش������انگای دیترۆیتی 2011بۆ یەكەمینجار دەخاتە بەر دیدەی كڕیارو میوانانی پێشاگاكە. لەالیەكی دیك������ەوە بڕیاروایە مۆدێلی نوێ������ی ئالەنتەرا (ئاوانتە) ش بخرێتە بەردەس������ت كە مەكینەی ئالەنت������ەرای نوێ لەنەوەی مەكینەكانی "تتا" دەبێتو چوار بس������تۆنی دوو لیتری دەبێت، ه������اوكات كۆمپانیای ئۆتۆمبێلی لوتوس دوو مۆدێلی نوێی خۆی لەپێشانگای ئۆتۆمبێلی پاریسی 2010دەخاتە بەرچاوی هەمووان. ئەو دوو ئۆتۆمبێلە مۆدێلە نوێیەكانی چوار كەس������ی "ئەڤۆرا"یە،
ویندۆز فۆن سەڤن دەخرێتە بەردەست بەرهەمهێنەرانی مۆبایل بەناوبانگ������ە ،ب������ەو مانایەی������ە كە ش������ەریكەكانی مایكرۆس������ۆفت توان������ای ئەوەی������ان دەبێت چەمكو رێكخس������تەنەكانی خۆیان لەس������ەر ئۆپەریتین������گ سیس������تمی مۆبایلی ویندۆز فۆن سەڤن بەمەستی خستنە بەردەستی لەكۆتایی ئەمساڵدا تێدا ئەنجام بدەن.
بەوتەی تەری میرس������ەون ،جێگری بەش������ی ئەندازی������اری ویندۆزفۆن لەمایكرۆس������ۆفتدا كاری تیم������ی ئەندازیاری ناوخۆیی لەس������ەر ئەو بەرهەمە تا رادەیەكی بەرچاو تەواو بووە. ویندۆز فۆن س������ەڤن تا پێش ئێستا بەشێوەی "پیش نمایشی تەكنیكی" لەبەردەست بووەو بۆماوەیەكی زۆر لەخولی تاقیكردنەوەدا ماوەتەوە. بەپێ������ی وتەكانی میرس������ەون ،ئەو ئۆپەریتینگ سیس������تمە قورسترین تاقیكردن������ەوەی كە تائێس������تا لەو ئەنجام������دراوە، كۆمپانیای������ەدا تێپەڕان������دووەو رۆژانە دەوروبەری 10هەزار ئامێر بەشێوەی ئۆتۆماتیك تاقیكردنەوەی لەسەر ئەنجام دەدەن. وین������دۆز ف������ۆن س������ەڤن زۆرترین تایبەتمەن������دی ت������ۆڕە كۆمەاڵیەتیو پەیوەندییەكان������ی ك������ە ل������ەدوو ئۆپەریتینگ سیستمی ئاندرۆیدی گ������ووگاڵو IOSی ئەپڵ������ی هەیە، تێیدایەو تواناكانی خزمەتگوزاری ئیكس بۆكس الیڤیشی خراوەتەسەر ت������ا توان������ای ئ������ەوە ببەخش������ێتە بەكارهێنەرانی یارییە ئۆنالینەكان تا بەئامێرەكانی مۆبایلی خۆیان ئەو یاریانە ئەنجام بدەن.
الپ تۆپی سێ رەهەندی كۆمپانی������ای چوارش������ەممەی پێش������وو رایگەیان������د بەهیوای������ە كۆمەڵێ������ك الپ تۆپی نوێ ب������ۆ نمون������ە خێراترین نێ������ت بوكو یەكەمی������ن الپ تۆپی س������ێ رەهەندی خۆی بخاتە بەردەس������ت كە تێكەاڵوێكە لەتەكنۆلۆژیاكانی cutting-edgeبۆ باشتركردنی كاركردەكەی. بەپێی هەواڵێكی سایتی IDG News ،Serviceكامیرۆن دانكەن بەڕێوەبەری Envyلەكۆمپانی������ای HPدا باس������ی لەتایبەتمەندییە نوێیەكانی ئەو بەرهەمە ك������رد Envy 17 3D .شاش������ەیەكی سێ رەهەندی 17.3ئینجی ،سپیكەرو وەفەری هەیە كە ئەزمونی سینەمایەكی ماڵ������ی دەبەخش������ێتە بەكارهێنەرەكەی، هەروەها ئەو الپ تۆپە توانای پەخشی فیلمی سێ رهەندی بلورای هەیە. ئەو الپ تۆپە پرۆسیسەری چوار چیپی Intel Core i7لەسەرەو یەك بەستەی س������ێ رەهەندی لەخ������ۆی دەگرێت كە لەالیەن كارت������ە گرافیكییەكانی ATI 5850 Mobility Radeon HDەوە Hewlett-Packard
ژماره40:
پێشانگا
13
هەروەه������ا لوتوس بەهیوای������ە ئۆتۆمبێلی س������وپەری نوێی خۆی لەپێشانگای پاریسی 2010دا نمایش بكات .ئەو ئۆتۆمبێلەی لوتوس بڕیاروایە ببێتە ركابەری فیراریو المبۆرگینی .كۆمپانیای لوتوس یەكێكە لەكۆمپانیا بەریتانییەكانی بەرهەمهێنەری ئۆتۆمبێل. هەر لەو پێشانگایەدا بڕیارە بەرهەمی نوێی مارسیدس بێنز كە لەڕاستیدا مۆدێلی دووبارە دیزاینكراوی كالسی clsە ،بڕیاروایە لەمانگە س������ەرەتاییەكانی ساڵی داهاتوودا بیخاتە بازاڕەكانی ئەمریكاوە. نەوەی دووەمی clsجیاوازیی بەرچاوی لەگەڵ نەوەی یەكەم هەیە .نەوەی یەكەمی ئ������ەو ئۆتۆمبێلە لەالیەن مارسدس������ەوە لەس������اڵی 2003دا نمایشكرا .لەبەشی ناوخۆی������ی ئۆتۆمبێلەك������ەدا س������وود لەچەرم������ی بەدەس������ت دووراو وەرگی������راوەو الیتەكانیش������ی لەج������ۆری "ئێل.ئێ������ی .بی"یە، هەروەها مارس������یدس بێنز هێش������تا وردەكاری زیاتری س������ەبارەت بەبەشی تەكنیكی ئەو ئۆتۆمبێلە باڵونەكردووەتەوە.
کۆمپیوتەر
مایكرۆس������ۆفت كۆمپانی������ای بەراگەیاندنی ئامادەبوونی ویندۆز فۆن س������ەڤن ،خس������تنە بەردەستی ئەو پرۆگرامەی بۆ بەرهەمێنەرانی هاندەكان������ی مۆبایلو ت������ۆڕەكان دەستپێكرد. ئ������ەو رەوت������ە ك������ە بەباڵوكردنەوە ب������ۆ بەرهەمهێن������ەران ()RTM
2010 /9/7
كاری بەڕێوەبەرێتی بۆ ئەنجام دەدرێت. HPشوشەی ش������ۆتەری ئەكتیڤی سێ رهەندی بۆ ئەم الپ تۆپە ئامادەكردووە، كە توانای سەیركردنی سێ رەهەندی وێنەو ڤیدیۆكان بەش������ێوەی وایەرلێس خس������تووەتە بەردەس������ت .ئەم الپ تۆپە دەتوانێت ب������ۆ ئ������ەو بەكارهێنەرانەی كە حەز بەس������ەیركردنی وێنەو ڤیدیۆ لەحاڵەتی ئاساییدا دەكەن ،حاڵەتی دوو رەهەندی بخاتە بەردەست. بەش������ێكی دیك������ە لەتایبەتمەندییەكانی ئ������ەم الپ تۆپە توانای خەزنكردنی 24 بایتیی������ەو تەمەن������ی پاترییەكەیەتی كە 2.5كاژێر شەحن لەخۆیدا رادەگرێت. ئەم الپ تۆپە كە تا پش������وی س������ەری س������اڵی داهاتوو دەكەوێتە بەردەس������ت، بەنرخی دووهەزار دۆالر دەفرۆشرێت، هەروەها ئەو گەورە كۆمپانیایەی بواری تەكنۆلۆژی������ا یەكەمین نێت بوكی خۆی بەپرۆسێس������ەری دوو چیپی N550و بەخێرایی GHz1.5تا مانگی داهاتوو بەنرخی 199دۆالر دەخاتە بازاڕەكانی ئەمریكاوە.
هەرچەن������دە بابەتەكان������ی ك������ە دایكان������ەدا لەوێبلۆگەكان������ی باڵودەكرێنە گرنگی زۆری نییە، بەاڵم ئەو جۆرە شوێنە مەجازیانە جێگەیەك������ی باش ب������ۆ ریكالمی ئینتەرنێتی دێتە ئەژمار. بەپێی هەواڵیكی س������ایتی بی بی س������ی ،ئەگەرچ������ی بەدڵنیاییەوە لەڕاب������ردوودا ژنانێك������ی ماڵدار هەب������وون ك������ە كاری وێبل������ۆگ نووس������یان ئەنجام������داوە ،بەاڵم دواهەمین ئامارەكان نیشاندەری ئەوەی������ە ك������ە وێبلۆگەكانی كە بابەتەكانی لەالیەن "دایك"ێكەوە ئامادە دەكرێن ،روو لەزیادبوونە. لەو وێبلۆگانەدا كۆمەڵێك تەوەر بەگرنگ������ی كەمەوە ك������ە رۆژانە دێن������ە پێش������ەوە باڵودەكرێتەوە، هەر لەچێش������تلێنانو ش������ێوازی درووس������تكردنی ش������یرینی تا منداڵ������داریو پاككردن������ەوەی ناوماڵ. لەڕاستیدا یاداشتەكانی ناو ئەو وێبلۆگە دایكانەیە گرنگی زۆری بۆ ریكالمكەرەكان هەیە ،چونكە جگە لەوەی ئ������ەو وێبلۆگانە زۆر خۆشەویس������تن ،باب������ەت گەلێكی
جێمتمان������ە دەخەنە بەردەس������ت، بۆنمونە گروپی دیتنەوەی بازاڕی فیلمی ئەنیمەشنی Despicable Meب������ۆ یەكەمینج������ار جگ������ە لەش������ێوە باوەكانی ریكالمكردن بۆ فلی������م ،روویانكردووەتە تۆڕە كۆمەاڵیەتییەكانو بەش������ێك لەو تۆڕان������ەش بریتین لەفەیس������بوك، تویتەرو بەتایبەتی سایتەكانی كە هی دای������كانو باوكانی وێبلۆگ نووسە لەئەمریكا.
وێبلۆگ
دایكەكانیش روودەكەنە وێبلۆگ نووسین
فوجیتسۆ خزمەتگوزاری Green ITدەفرۆشێت زۆرێ������ك لەئێمە كاتێك كە س������ەبارەت بەبەكارهێنانی وزە لەبواری ITدا دەدوێین، زیاتر بیرمان دەچێت بۆالی سەنتەرەكانی دات������ا ،بەاڵم ئامێ������رە ئیدراییەكانی وەك PCەكانو پرینت������ەرەكان دەتوانن هەلی زۆر بۆ كەمكردنەوەی مەس������رەفی وزەو بەپێی ئەویش كەمكردنەوەی تێچووەكانی ئۆفیسو كۆمپانیاكانمان بخەنە بەردەست. بەپێ������ی هەواڵێكی س������ایتی ،IT World كۆمپانی������ای فوجیتس������ۆ بەمەبەس������تی یارمەتیدانی كۆمپانیاكانی ITلەهەردوو بواری كەمكردنەوەی وزەو كەمكردنەوەی تێچوو تا ،%20كۆمەڵێك ش������ێوەی نوێی خستووەتە بەردەست. فوجیتس������ۆ ك������ە چەن������د س������اڵە ئ������ەو خزمەتگوزارییانەی لەئوسترالیا خستووەتە بەردەس������تو توانیویەتی مش������تەری خۆی لەبازاڕەكانی ئەو واڵتە بەدەست بهێنێت، بەهیوایە ئ������ەو خزمەتگوزارییانەی وزەی س������ەوزی ITلەئەمریكا ،بەریتانیاو دوای ئەو لەداهاتوویەكی نزیكدا لەبەش������ەكانی دیكەی ئەوروپاو ئاسیا بخاتە بەردەست. ئ������ەو خزمەتگوزارییانە كە دوو بەش������ی جیاوازیان هەیە ،پێكهات������ووە لەپرۆژەی خێ������رای " "quick-startك������ە هەموو
الیەنەكان������ی بەكارهێنانی لەكۆمپانیا یان ئۆفیس������ێك دەخاتە ژێ������ر لێكۆڵینەوەوە، بۆنمونە ئایا سەروەرەكان مەجازی كراون یان نا ،ئای������ا رێگەیەك بۆهاتوچۆی هەوا لەنێ������وان ئامێرەكاندا هەی������ە یان نا ،ئایا كۆمپانیاكان پرۆگرام������ی بەڕێوەبەرێتی وزەی PCبەكاردەهێنن ،یان پرینتەرەكان شەوانە دەكوژێنەوە؟ قۆناغی دووەم خولێكی ش������ەش مانگەیە لەبەڕێوەبەرێت������ی فوجیتس������ۆ ك������ە وزەی ئامێرەكان������ی ITدەخاتەژێر لێكۆڵینەوەی راس������تەوخۆ تا هەلەكانی كەمكردنەوەی مەسرەفی وزە لەهەموو ئامێرەكاندا بخاتە بەردەست. قۆناغ������ی یەكەمی ئەم پرۆژەی������ە بەناوی quick-startت������ا 25ه������ەزار دۆالرو قۆناغ������ی دووەم كە لێكۆڵینەوەی ش������ەش مانگەیەو ناوی IT Delivery Solution ە150 ،هەزار دۆالری تێدەچێت ،كە ئەو بڕە پارەیە تێچووی دابەزاندنی پرۆگرام لەالی������ەن فوجیتس������ۆوە لەخۆدەگرێ������تو مش������تەرییەكان دوای 6ت������ا 8مان������گ ئ������ەو پارەیەی ك������ە س������ەرفیان كردووە بەدەس������تپێوەگرتن ب������ەوزەوە بەدەس������ت دەهێنەوە.
12
سێشهممه 2010 /9/7
ژماره40:
nmnmpress@yahoo.com
گهندهڵی رۆژنامهنوسان دهكرێته فیلم ههفتهی رابردوو لهقا هی������ر هی پایتهخت دهستهی كا ر كر د ن������ی ز نجی������ر ه تهلهڤزیۆنیهكانی میسر ئاههنگیان گێ������ڕا بهبۆنهی وێنهگرتنی فیلمی"االش������رار" ك������ه باس لهڕۆڵی رۆژنامهنووس������ان دهكات لهكۆمهڵگهی میسریداو بهه������هردوو دی������وی ب������اشو ناباش������دا رۆڵ������ی رۆژنامهنووسانیان دابهشكردووه. ت������هوهری س������هرهكی فیلمهك������ه گهندهڵییهكانی رۆژنامهنووسانو دهرهێنهری زنجیرهكه باس لهوه دهكات كه خاوهن������ی چیرۆكهكه ناچاریكردوون كه ناوی "االش������رار"ی لێ بنێن بهو پێیهی ئهم زنجیرهیه سهرو دڵی ههموو ئهو كهسانه دهگرێتهوه ك������ه خراپ������هكارن لهبهرامبهر واڵتی میس������ردا، چونكه زۆرن ئهوانهی كه لهبهردهم پێش������كهوتنو گۆڕانكاریهكان������ی واڵتهكهمان������دا دهوهس������تنو لهنێویشیاندا رۆژنامهنوسانیش ههن. خاوهنی دراماكه ـ عهمر عهبدولس������همیع ـ نوسهرو راگهیاندن������كارو رۆژنامهنوس������ێكی بهناوبانگ������ه، ئاماژه ب������هوه دهدات كه رۆژنامهگهری هۆكارێكی بهرچ������اوه بۆگۆڕانكاری������ی لهكۆمهڵگ������هدا ،بهاڵم ئهو كاره لهپرۆژهیهك������ی نهتهوهییو بهرژهوهندی گش������تییهوه بوهته پرۆژهیهكی تاكهكهسیو لهبری ئهوهی ببێته هۆی رۆشنكردنهوهی بیروبۆچوونی خهڵكیو رێنیشاندهریان بێت ،بوهته هۆی الدانو سهرلێشێوانو كۆكردنهوهی داهاتی تاكهكهس. ناوب������راو ،ئهوهی روونك������ردهوه كه دراماكه باس لهرووداوهكانی س������اڵی 1967ت������ا كۆتاییهكانی 1979دهكات ك������ه ل������هو س������ااڵنهدا زۆرتری������ن گۆڕانكاری������ی بهس������هر الیهن������ه جۆراوجۆرهكانی كۆمهڵگهی میس������ریدا هاتووه" ،دهبوو رۆژنامهو رۆژنامهنووسان زۆرترین رۆڵی رۆشنبیری خۆی ببینیایه ،زیات������ر لهههموو پیش������هكانی تر ،بهاڵم بهداخهوه پێچهوانهكهی لهڕاستییهوه نزیكتره". لهالیهكی دیكهوه سیناریس������تی دراماكه مس������تهفا ئیبراهیم باسی لهوهكرد كه رۆژنامهنوسان ههڵهی زۆریان كردووهو دهیان ههڵهی گهوره بهسهریاندا تێپهڕی������وه ،كه پێچهوان������هی كاری رۆژنامهوانییه، "دیمهن������هكان ههمووی������ان بهدی������وه خراپهك������هی رۆژنامهنوساندا ناشكێتهوهو لهههندێك جێگهشدا باس لهرۆڵی باشی رۆژنامهنوسانیش دهكرێت". رووداوهكانی ئهو درامایه باس لهسهبری عهكاشهی رۆژنامهنووس دهكات ،ك������ه لهبنهماڵهیهكی ههژار لهدایكبوهو دوای ئهوهی لهڕێگهی رۆژنامهنوسییهوه شارهزایی لهژیانی خهڵكیدا پهیدا دهكاتو چاوی دهكرێتهوه لهكهس������ایهتیهكهی باش������هوه دهگۆڕێت بۆخ������راپو كرانهوهی ئابوری ئهو س������هردهمهش دهبێت������ه پاڵنهرێك������ی گهوره بۆئ������هوهی زیاتر لهو خراپهكاریانهوه بگلێت ،لهپهنای ئهوهشدا نمونهی كچ������ه رۆژنامهنوس������ێكی ت������ازهكارهو لهپێناوی دهستخستنی ناووناوبانگی خۆیدا ئامادهیه ههموو ش������تێك بكات ،ههربۆیه دهكهوێته داوی پیاوانی خاوهن پارهو پرۆژهی خراپهكارییهوه. ههر لهو ئاههنگ������هدا ههندێك رۆژنامهنووس������ی ئامادهب������وو تیم������ی كاركردن������ی دراماكهی������ان ب������هوه تۆمهتبارك������رد ك������ه ه������هر لهخۆیانهوهی رۆژنامهنوس������انیان كردۆته ئامان������جو دهیانهوێت لهڕێگ������هی لهكهداركردن������ی ئهوان������هوه ناوبانگ بۆخۆی������انو زنجی������ره دراماكهی������ان پهیدا بكهن، ئهگین������ا هونهرمهن������دان بهبێ رۆژنامهنووس������ان ناتوان������ن كارهكانیان پهره پێب������دهن" ،ئهوهندهی رۆژنامهنووس������ان لهس������هر گهندهڵی قسهدهكهن، ئهوهنده خهڵكی تر بههونهرمهندانیش������هوه قسهیان لهس������هر ئهو دیاردهی������ه نهكردووه ،ئهوهندهش������ی گهندهڵ������ی لهنێ������و هونهرمهندان������دا ههی������ه لهنێو رۆژنامهنوساندا نییه". ل������هم درامایهدا چهندین ئهس������تێرهی میس������ری رۆڵیان گێڕاوه ك������ه دیارترینیان :مهجدی كامل، حهسهن حوسنی ،ئهحمهد خهلیل ،لقاو الخمیسی، زی������زی بهدراویو س������امی الع������دل لهگهڵ چهند هونهرمهندێكی تر ،هاوكات پێش������بینی دهكرێت لهكاتی تهواوبوونی ئهو فیلمهدا ههاڵی رۆژنامهوانی گهورهی لێبكهوێتهوه بهوپێیهی كه دهرهێنهر لهگهڵ چینێكی كۆمهڵگهدا كهوتۆته ملمالنێ كه زۆرترین دهسهاڵتی راگهیاندنیان لهبهردهستدایه.
فیلم
نیو ه مانگ ی جهنجاڵو فیلمێك ئاڵۆزلهكوردستانهو ه ی چهندین بۆ بردنهو ه ی ی نێو دهوڵهت خهاڵت ئا :ئهرسهالن تۆفیق
دیمهنهكانی ئهم فیلمه لهگوندێكی كوردستانی خۆرههاڵتهوه دهستپێدهكات. كاكۆ ،كوردێكی س������هر بهدهرهوه بووی بزێوو س������اده دڵهو شۆفێری ئوتوبوس ـ پاص ـێكهو لهو ڕێگهیهوه ژیانی خۆیو منداڵهكان������ی دابین دهكات ،لهگهڵ ئهوهش������دا زۆر حهزی بهمۆسیقای سونهتی ههیهو لهكاتێكدا كه خهریكی سازدانی شهڕه كهڵهشێرێكه لهیهكێك لهشوێنه الوهكیهكانو قهرهباڵغو لهناو ههراو هوریای الیهنگرانی دوو كهڵهش������ێری بهش������هڕ هاتوودا لهڕێگهی كوڕهكهیهوه پهیامێكی تهلهفۆنی ـ لهڕێگهی مۆبایل ـ������هوه بۆدێتو كوڕهكهی بهڕاكردنو لهش������وێنێكی نادیارهوه تهلهفۆنهك������هی بۆدههێنێتو پێی ڕادهگهیهنێت كه مامۆس������تا مامۆیهو ئهمی دهوێت ،مام������ۆ پیاوێكی بهتهمهنو ش������ارهزا لهب������واری مۆس������یقاو لهنێو ههم������وو كوردهكاندا ناس������راوهو بهمامۆس������تا بانگی دهكهنو رێزێكی زۆریشی لێدهگرنو قس������هكانی رهت ناكهن������هوه ،داوای لێدهكات كه خۆیو پاسهكهی ئامادهبن بۆئهوهی بچنه سهفهرێكو لهگهڵ خۆی بیانباته سهر مهرز. ههدیه تارانیو گولشیفتهی فهراهانی لهرۆڵی جیاوازدا ئ������هو كچه هونهرمهنده بههۆی سیاس������هتی باوی ئێس������تا ی كۆماری ئیس���ل��امی ئێران لهبواری هونهریو گۆرانی وتن دواكهوتووهو دهیهوێت بگهڕێتهوه سهر شانۆی گۆرانی وتن، رووداوهكانی ئهو فیلمه بۆئهو كاتانه دهگهڕێتهوه كه ڕژێمی س������هدام حس������ێن لهعێراق كۆتایی پێهات������ووه ،كوردهكانی باش������وور لهدوای چهندهها س������اڵ نههامهتیو ژیانی نالهبار، دواجار بوونهت������ه خاوهنی قهوارهیهكی نیمچه س������هربهخۆو تاڕادهیهك������ی زۆریش لهئازادی خۆی������ان بههرهمهند بوون، دوای 37ساڵ بهرگهگرتن لهژێر ئاگرو ئاسنی رژێمی بهعس لهئێستادا توانیویانه تاڕادهیهكی زۆر بگهڕێنهوه بۆ شوناسی نهتهوهیی خۆیانو ئهو مێژووهش نهك تهنها بۆ كوردهكانی عێراق ،بهڵكو بۆسهرجهم كوردهكانی كوردستانی گهوره كه بهس������هر توركیاو سوریاو ئێرانیشدا دابهشكراون ههواڵێكی پڕبایهخه ،لهههم������وو الیهكهوه بهمهبهس������تی جیاجیا رووی تێدهكهنو س������هفهری ئهمجارهی ئهو كهس������انه ئهنجامدانی كۆنس������ێرتێكی گۆرانی������ه لهیهكێك لهش������ارهكانی ههرێمی كوردستان.
فیلم������ی نیوهمانگ یهكێكه لهش������اكارهكانی س������ینهماكارو دهرهێن������هری نێودهوڵهتیو بهناوبان������گ بههمهنی قوبادیو لهچهندین فیس������تیڤاڵی نێودهوڵهتیدا بهشداریی پێكردووه، لهوانهش ڤیس������تیڤاڵی س������ن سباس������تینو چهندین خهاڵتی جۆراوجۆری بهدهس������تهێناوه ،لهواڵتان������ی ئهوروپاو یابانو ئهمهریكاشدا بهش������داری كردووهو لهشهشهمین فیستیڤاڵی ئهستهنبوڵدا خهاڵتگهلێكی باشی بهدهستهێناوه. فیلمی نیوهمانگ چیرۆكی موزیكزانێكی پیرو س������هرناسو بهقابیلیهت دهگیڕێتهوه كه بههاوكاری منداڵهكانیو چهندین هاوكاری تری لهدوای روخانی رژێمی س������هدام دهیانهوێت بچنه كوردس������تانی باشورو لهوێ كۆنس������ێرتێكی مۆسیقی ئهنجام بدهن ،ههدیه تارانیو گولشیفتهی فهراهانیو حهسهن پور شیرازی ئهكتهری سهرهكی ئهم فیلمهن. ههرچهنده ناتوانرێت یهك ج������ۆره خوێندنهوه بۆئهم فیلمه بكرێ������تو بهیهك دیوی س������ادهدا لێك بدرێت������هوه ،بهاڵم لهكۆی گش������تیو لهتێگهیش������تنی ئهو فیلمهدا دهتوانین بڵێن گهرچی س������نوری نێوان دوو بهشه كوردستان تهنها چهند س������انتیمهترێكهو ههموو جارێكیش دیارده سروش������تیهكانی وهك بهف������رو دارو درهخ������تو یهكپارچهیی خاك تێكهڵیان دهكاتهوه ،بهاڵم تێڕوانینی سیاس������یانهی خهڵك داهێنهری ئهو سنورهنو ئهوانن بونهته هۆی ئهوهی كه چهندین كێشهو گرفتی كۆمهاڵیهتیو سیاس������ی بهره������هم بێتو ببێته لهمپهر لهبهردهم ههر پرۆژهیهكی هونهریدا كه س������یمایهكی دیارو هاوبهشی سهرجهم مرۆڤایهتییه. پهیامێكی تری ئ������هم فیلمه بوونی كارهكتهری ژنه كه وهك شتێكی قاچاغو وهك كااڵیهكی قهدهغهكراو مامهڵهی لهگهڵدا كراوهو دهكرێت بهناس������ێنهری س������هرجهم كێش������هكان لهو سنورانهدا مامهڵهی لهگهڵ دهكرێت ،ههربۆیه كاتێك یهكێك لهو كارهكتهرانه دهدۆزنهوه لهژێر یهكێك لهكورسییهكانی پاس������هكهدا ئیتر مهئموریهتی س������هربازهكان تهواو دهبێتو بهبێ ئهوهی لهو ههموو پیاوه بپرس������نهوه لهو سنورهدا چی دهكهنو دهیانهوێت بهرهو كوێ بچن دهڕۆنو ئهو سنورهش بهجێدههێڵن ،ئهوهش������ی مایهی س������هرنجه ئهوهیه كه بههمهن لهڕێگ������هی حیوارێكی مامۆوه پێم������ان دهڵێت" :هونهر بهبێ بوونی دهنگو ڕهنگی ئافرهت ناتهواو بێمانایه". پهیامێكی دیكهی ئهو فیلمه لهرێگهی نیشاندانی سهمایهكی بالیهی كارهكتهره منداڵهكانهوه نیشان دهدریت كه خهریكی شۆردنو پاككردنهوهی پاسهكهی كاكۆن ،ههرچهنده لهدیوی
"هونهر بهب ێ بوون ی دهنگو ڕهنگ ی ئافرهت ناتهواو بێمانایه" وێنهگرهوه ژنو پیاو لهكێش������هیهكی دیار ی نێو كۆمهڵگه ی كوردی������دان ك������ه زۆربهی ج������ار پی������اوان پهیوهند ی ژێر بهژێرییان لهگهڵ ژنانێك ی تر ههیه ،كهچی لهدیوهكه ی ترهوه نهوه ی نوێ س������هرقاڵی تهواو نزیكبونهوهیهو ئهگهر یهكێك شارهزاییهكی سهرهتایی لهو جۆه سهماو مۆسیقایهش ههبێت ك������ه بههمهن ل������هو گرتهیهدا مامهڵهی لهگ������هڵ دهكات ،زۆر بهباشی لهو س������هماو لێك ئااڵنه ی نێوان ئهو كچو كوڕه ی ئهودیو ئوتوبوسهكه تێدهگاتو دهزانێت لهدیو ی نهدیتراو ی كۆمهڵگهدا چ ی دهگوزهرێت. س������ااڵنێكه بههمهنی قوبادی سهرقاڵی بهرههمهێنان ی فیلم ی دیكۆمێنتیهو بێگومان لهمێژوی سینهما ی كوردیشدا دهبێته ناوو ناوبانگێكی پرشنگدار ،چونكه بوهته داهێنهری جۆره فیلمێ������ك كه بهر لهو كهس������ێك ی تر باس������ی لێنهكردووه، ه������اوكات لهفیلمی ـ نیوهمانگ ـیش������دا توانیویهتی چهند ئهكتهرێك ی فارسی بهناوبانگ بێنێته نێو فیكرهكه ی خۆیو لهپێناوی نیشاندانی كێشه نهتهوهییو سنورییهكانی خۆیدا بهكاریان بهێنێتو ئهوانیش بهخۆشحاڵییهوه كاری لهگهڵ بكهن. هاتن������ی ئهو ئهكتهرانه بۆنێو ئ������هم فیلمه نهك ڕهنگو بۆ ی كوردانه ی فیلمهكهی تهڵخو لێڵ نهكردووه ،بهڵكو ئهوانیش بهتواناو لیاقهتی خۆیان ئهوهندهی تر دیمهنهكانیان جوانترو ئهكادیمیتر كردووه.
ئهنجیال جۆل ی تارانو مهككه لههێرشێكی ئهتۆم ی دهپارێزێت
ساتهوهختی نمایش������كردنی فیلمی SALT لهگ������هڵ دهركهوتن������ی چهند دهس������تهیهك لهسیخوڕی روس������ی بوو لهواڵتی ئهمهریكا كه پێكهاتبوون له ده كهس كه لهس������ااڵنی 1970وه تا ئهمڕۆ سهرقاڵی كاری تایبهتی خۆیان بوون. خوێی تواوه ،ن������اوی پڕاوپڕی ئهو فیلمهیه كه لهنواندنی ئهنجیال جۆلییه كه باس لهوه دهكات بهر لهدووساڵ لهكۆریا ی باكورهوه دهست بهكارهكانی دهكاتو دوای ئهوهی كه كاره نهێنیهكانی ئاشكرادهبن دهستبهسهر دهكرێتو دواتر لهگهڵ سیخوڕێكی كۆری دهستبهسهركراو لهئهمهریكا دهگۆڕدرێتهوه. دوای ئهوهی یهكێك لهس������یخوڕهكان دان ب������هوهدا دهنێت كه بهرنامهڕێ������ژی كراوه بۆئهوهی س������هرۆكی روس������یا تیرۆر بكات لهكات������ی س������هردانكردنی بۆئهمهری������كا، ئ������هوهش لهبهرئ������هوهی ك������ه جهنگێك������ی ئهتۆم������ی ههڵبگیرس������ێتو "س������ۆلت" كه بهكرێگیراوێكی روس������ییهو ناوهكهش������ی بهوات������ای خوێی تواوه دێ������ت لهگهڵ ناوو ناوبانگی درامی فیلمهكهدا یهكدهگرێتهوه كه ئهو ههر لهمنداڵییهوه لهئهمهریكا گهوره بووهو لهنێو كولت������وری ئهو واڵتهدا فێری س������یخوڕی بووه ،ههرچهنده ئهو دهیویست تۆمهتهكان لهس������هر خۆی الب������دات ،بهاڵم بۆی������ان دهردهكهوێت ك������ه نهخێر ئهویش لهو نێوهندهدا پشكی تایبهتی خۆی ههیهو لهالیهن دهزگای ههواڵگری روسیاوه كاری جیدی بۆكراوه ت������ا وهك خوێیهكی تواوه
لهنێو كۆمهڵگهی ئهمهریكی������دا كارهكان ی دهكات لهههڵگیرس������انی جهنگی جیهان ی سێیهم ،لێرهش������هوه لهو تێڕوانینه تازهیهی ئهنجام بدات. كاره درامیی������هكان دهیانهوێ������ت ئاماژه بۆ ئهمهریكی������هكان تێدهگهی������ن ك������ه لهدوای شهس������تهكانی س������هدهی راب������وردوو بكهن كه ههردوو واڵت ،س������هرقاڵی پهرهپێدانی الیهنی ههواڵگری بوون لهدژی یهكتریو بۆئهو مهبهس������تهش چهندینج������ار لهڕێگهی فالش������باكهوه رۆڵی من������دااڵنو چۆنیهتی گهورهكردنیان لهنێو س������هربازگهو شوێنه تایبهتیهكاندا ك������ه رایان دههێنن بۆكاری موخابهراتی ،لهههمان فیلمدا بیر لهشتێكی درامی زۆر بههێ������ز كراوهتهوه كه بریتیه لهدروس������تكردنی كێش������ه لهنێوان روسیاو واڵتانی عهرهبیو ئیسالمیدا ئهوهش باس ل������هوه دهكات كه یهكێ������ك لهبهكرێگیراوه روسییهكان س������هرقاڵی دانانی دوو بۆمبی ئهتۆمییه لهبهرامب������هر تارانو مهككهدا بهو پێیهی كه تاران وهك سونبولی كۆبونهوهی ئاینزا شیعهكانهو مهككهش بۆسوننهكانی ههموو دونیا رهمزو سونبولی بیروباوهڕه، لهو میانهیهشدا پێش������بینی ئهوه دهكرێت كه زیاتر لهنۆ ملیۆن كهس������ی موس������ڵمان بكوژرێتو دواتریش ئ������هو تاوانه بخرێته ئهس������تۆی ئهمهری������كاوه ،لهڕێگ������هی ئ������هو گرتانهش������هوه ئهوهمان بۆ روون دهبێتهوه كه لهس������هدهی راب������ردوودا ههمیش������ه بۆ پۆش������ینی ك������همو كوڕیهكان������ی ئهمهریكا روس������یا دهكرایه پاس������او ،بهاڵم لهههمان كاتدا قارهمان������ی فیلمهكه ـ ئهنجیال جۆلی ـ ئ������هو پیالنه ههڵدهوهش������ێنێتهوهو رێگری
هاتنهس������هركاری ئۆباما بهرامبهر جیهانی ئیس���ل��امی پهیڕهوی لێدهكرێتو ئێستاش لهم فیلمهدا سهرهتاكانی دهردهكهون.
سێشهممه
nmnmpress@yahoo.com
2010 /9/7
ژماره40 :
15
ی دڵه" ی دهمارهكان ی گیران ی نییهو تهنها بۆ دهستنیشانكردن "قهستهر ه زیان
د .ههردهوان ئهحمهد ،پسپۆڕ ی نهخۆشییهكان ی دڵو قهستهره بۆ پسپۆڕێكی قهستهرهو باڵۆن ئاماژه بهوه دهدات كه سوودی قهستهره بۆ ئهوهیه كه دهتوانن لهرێییهوه بزانرێت ی لهكوێدا دهمارهكان ی دڵ گیراوهو ڕێژه ی چهنده؟ گیراویهكهش
سازدانی :هۆگر كهمال د .ه������هردهوان ئهحمهد ،پس������پۆڕ ی نهخۆشیهكان ی دڵو قهستهره ی دڵ، لهدیمانهیهكی������دا بۆ نم ن������م ئاماژه ب������هوه دهدات ك������ه لهڕێگه ی چهند پش������كنینێكهوه دهگهنه ئهوه ی بڕیار لهسهر قهستهرهركردن ی نهخۆشێك بدهن" ،ئهو پشكنینانهش هێڵكار ی دڵو ڕاكردن بهپشكنین ی پاسكیل، لهگهڵ ئازار ی نهخۆشهكهیه". هۆگر :قهستهره چییه؟ د.ههردهوان :قهستهره ی دڵ بریتییه لهبردن ی س������ۆندهیهك ی تایبهت ،بۆ بۆریه بچوكهكان ی خوێن ،ههروهها ڕهنگكردن ی بهبۆیهیهك ی تایبهت ،كه ئهو بۆیهیه ماده ی ئایۆدین ی تێدایه، لهكات ی تیشكدا دهردهكهوێت. قهس������تهره مێژوهك������ه ی زۆر كۆنه، چونكه مرۆڤ لهكۆنیش������دا ههوڵ ی داوه لهڕێ������ ی دهمارهكانهوه كارێك بكات ،كه لهپێش������دا بۆ چارهسهر بووه ،وهك������و گهیاندن������ ی دهرمان بهش������وێنێك ی تایبهت ی مرۆڤ ،بهاڵم
بكاتو نهخۆشهكه ههست بههیالك ی بكات ،بهههمان ش������ێواز دهچێتهوه ژورهوه ،بههۆ ی وایهرێك ی تایبهتهوه ئهو ش������وێن ی گیرانه دهبڕیت ،ئهو شوێن ی گیرانهش بهباڵۆن دهكرێتهوه، پاشان شهبهكهیهك ی تێدا دادهنرێت، شهبهكهكانیش جۆریان زۆره ،ئێستا تازهترینی������ان ئهوهیه كه دهرمانێك ی تایب������هت دهڕژن ،ئهوی������ش خێزان ی دوهم ی ل ێ پهیدابوه ،كه خۆشبهختانه ئێس������تا لهسهنتهر ی س������لێمان ی ئهو د .ههردهوان ئهحمهد ج������ۆره بهكاردێت كه پێیدهوترێت وهكو ب������اس دهكرێت لهس������ااڵن ی زا ی نهست ،بۆئهوه ی نهبێتهوه هۆ ی 1800لهسهر ئهسپ تاقیانكردۆتهوه ،گیرانهوه ی پاش ماوهیهك ی كهم. پاشان ههوڵهكان بهردهوام بوون ،تا لهساڵ ی 1929پزیشكێك ی ئهڵمان ی هۆگر :ئه ی باڵۆن چییه؟ بهناو ی د.سۆنگ قهستهره ی لهسهر د.ه������هردهوان :ئێس������تا ج������ۆره خ������ۆ ی تاقیكردۆتهوه ،ك������ه پارچه ناتێگهیشتنێك ههیه لهال ی خهڵكی، سۆندهیهك ی لهمهچهك ی خۆیهوه برده لهنێوان باڵۆنو شهبهكه ههیه ،بهاڵم ال ی دڵیو یهكس������هر چوو بهئامێر ی دووش������ت ی جیاوازن ،لهپێش������دا بۆ ئهشیعه رهس������م ی خۆ ی گرت ،كه دهستنیشانكردن قهستهره دادهنرا، ئهو وێنهیهش تائێس������تا ماوه ،پاشان بهاڵم لهس������اڵ ی 1977پزیشكێك ی چهندین پێشكهوتن ی بهخۆیهوه بینی ،سویس������ر ی ههوڵی������دا دهم������ار ی تا گهیش������ته ئهوه ی جۆره سۆنده ی خوێنب������هر ی نهخۆش������ێك ،بههۆ ی تایبهت دروستكرا ،كه بچێته دهماره باڵۆنێك ی تایبهتییهوه ،كه ئامێرێكه فو ی تێدهكرێو گهوره دهكرێت ،ئهو وردهكان ی دڵهوهو وێنه ی بگیرێت. پزیشكه دهمار ی دڵ ی ئهو نهخۆشه ی هۆگر :بهگشت ی قهستهره چارهسهر ی كردهوه ،لهپێش������دا تهنها ئهو جۆره باڵۆنه پهیدا بوو ،كه فو ی تێدهكراو چ ی نهخۆش دهكات؟ د.ههردهوان :قهس������تهره چارهس������هر لهژێر پاڵهپهس������تۆیهك ی بهرزدا ئهو ناكات ،بهڵكو دهستنیشان دهكات ،شوێن ی گیرانهیان دهكردهوه ،پاشان ب������هاڵم لهكاتێكدا ئهگ������هر یهكێك پزیش������كهكان بۆیان دهركهوت ،كه لهبۆریهكان ی خوێنبهر ی دڵ له %70ئهم نهخۆشانه پاش ماوهیهك توش ی بهرهو ژورهوه گیرابێت ،لهشوێنێكدا گیرانهوه ی بۆریهكانو دهمارهكان ی بێت كه پێویست ی بهوه بێت چارهسهر دڵ دهبن ،چونك������ه بۆرییهكان ی دڵ
ی پیریی دەكهن ی بهرهنگار دیارترین ئهو میوان ه
و :ئهمیره شهریف ی ی كیمیاییو زیندهگ������یو خۆراك پس������پۆرڕان ی هاوسهنگ ی خۆراك جهخت لهس������هر گرنگ ی ئهك������هن بۆبهرهنگاربوون������هوهو دواخس������تن ی پیربوون ،زۆرینهیان لهو باوهڕهدان نیشانهكان ی مرۆڤ ی كه یارمهت گرنگترین ئهو ڤیتامینانه ی بهسااڵچوون ،بریتین ئهدهن بۆ ڕووبهربوونهوه ی ی A، C، H، Eو ههروهها خوێ لهڤیتامینهكان������ ی زنكو سلینیوم. كانزای لێكۆڵینهوه پزیشكییه ئهمریكییهكان سهلماندویانه ی تواناو ێ بهزیادكردن ی میوه ههڵدهست كه بهر ی ی سروش������ت ی بهرگر ی كۆئهندام لێهاتووی������ ی ی زهردو گهاڵ ی گێزهر لهجهس������تهدا ،خواردن ی ی ههیه بۆبهرههڵستیكردن ی زۆر كاهو كاریگهر ی تووش������بوون بهش������ێربهنجه ،ههروهها ئهنجام
ی تازهترین لێكۆڵینهوه پزیشكییهكان كه لهزانكۆ ی ئهنجام دراوه ئهوهیان ی ئهمریك لۆس ئهنجلس ی بههێزو چهسپاو س������هلماندوه كه پهیوهندییهك ی ناو ی سروشت ی ڤیتامین ههیه لهنێوان خواردن ی جهسته لهتووشبوون میوه لهگهڵ بهرگریكردن ی پێشوهخت. ی مردن ی دڵ كه ئهبێته هۆ بهنهخۆش ی لهخۆگرتووهو ئهو لێكۆڵینهوهیه 11ههزار ئهمریك ی A .C تیایدا جهختكراوهته سهر ڤیتامینهكان ، .Hئهنجامهكانیش ئهوهیان خس������توتهڕوو كه ی ئۆكساندن ی پرۆسه ئهو ڤیتامینانه بهرههڵست ی ئهكهن كه لهناو جهستهدا ڕوودهدات لهئهنجام ی ئۆكسجین ،ههروهها دهركهوتووه ئهو كارلێكهكان سێ ڤیتامینه كه دژه ئۆكسێنهرن ،توانایان ههیه ی ی كۆلسترۆڵ ی ماده ی بكهن لهگۆڕین كه ڕێگر ی ی كه بهدیوار ی چهور ی تر ناو خوێن بۆ جۆرێك ی رهقبوونی. خوێنبهرهوه ئهنوسێتو ئهبێته هۆ
وهكو الس������تیك وایهو دهگهڕێنهوه شوێن ی خۆیان ،پاشان هاتن جۆره ش������هبهكهیهك ی تایبهتیان داهێنا كه ههند ێ نهخۆش پێویس������ت ی بهوهیه باڵۆن ی بهتهنی������ا بۆبكرێت ،ههند ێ نهخۆش������یش پێویس������ت ی بهوهیه كه ش������هبهكهیان بۆ دابنرێ������ت كه ئهو شهبهكانهش خۆیان باڵۆنیان تێدایه، كاتێك باڵۆنهكه ف������و ی تێدهكه ی ش������هبهكهكه بهدهم������ار ی دڵهك������هوه دهنوس������ێو بهجێدهمێنێو باڵۆنهكه ڕادهكێش������رێتهوه ،كهواته كردار ی باڵۆنو شهبهكه تهواوكهر ی یهكترین، نهك دووش������ت ی جیاوازب������ن ،بهاڵم لهههن������د ێ نهخۆش������ ی زۆر كهمدا، ئهگهر دهمارهكان زۆر وردبن ،تهنها باڵۆن ی بۆ دهكرێت ،بهاڵم ئێستا %95 بهگشت ی شهبهكه بۆههموو نهخۆشێك دهكرێت كه گیران ی بۆرییهكان ی دڵ ی ههبێت. هۆگر :لهچ كاتێكدا پێویسته قهستهره ی دڵ بۆنهخۆش بكرێت؟ د.ههردهوان :لهو كاتهدا دهكرێت كه نهخۆشهكه بههۆ ی چهند تێستێك ی ترهوه ،واته ئهو تێستانه ی راستهوخۆ ناچێته لهش������ ی نهخۆشهكهوه ،وهكو هێڵكار ی دڵو ڕاكردن بهپشكنین ی پاسكیل ،لهگهڵ ئازار ی نهخۆشهكه وامان لێدهكات ،گومان لهنهخۆشهكه بكهین ،بۆیه دهستنیش������انكردنێك ال ی نهخۆش������هكه دهردهكهوێت ،كه ئهم نهخۆش������ه ،نهخۆش ی دڵ ی ههیه، بههۆ ی تهسكبونهوهیهك لهبۆرییهكان ی خوێن ی دڵی������دا ،ئهم������هش بههۆ ی
پشكنین ی پزیشكهكهوه دهردهكهوێت، لهگ������هل هێڵكار ی ك������ردن بۆ دڵ ی نهخۆش������هكه ،بهاڵم ئهمهش لهسهدا س������هد دهرناكهوێت ،كه پزیشكه كه بهنهخۆش������هكه بڵێت چیته ،بهڵكو شتێك ال ی پزیشكهكه دروستدهكات كه نهخۆشهكه دهنێرێت بۆپشكنینی، بههۆ ی قهستهرهوه. هۆگر :سودو زیانهكان ی قهستهره ی دڵ چییه؟ د.ه������هردهوان :س������ود ی ئهوهیه كه دهستنیشانكردنمان پێدهبهخشێت، تاوهكو بزانین لهكوێ������دا گیراوهو رێ������ژه ی گیرانهكه چهن������ده ،واته دهمارهكان ی ناو دڵ لهس������هدا چهند تهسكبۆتهوه ،بههۆ ی نیشتن ی چهوری ی چهند ش������تێك ی ترهوه ،بۆیه ئهوهش رێژه ی گیرانهكهمان پێدهڵێت ،لهگهڵ شوێن ی گیرانهكهی ،پاشان بڕیار ی پزیش������كهكه دێتهوه سهر ئهوه ی كه بههۆ ی ئهو قهستهرهیهوه چ بڕیارێك ب������دات ،ئایا نهخۆش������هكه لهس������هر چارهسهركردن ی پزیشك ی بهدهرمان بهردهوام بێت ،یاخود شهبهكه ی دڵ ی بۆدابنرێت ،یان نهخۆشهكه پێویست ی بهوه دهبێت نهشتهرگهر ی دڵ ی كراوه بكات. قهس������تهره زیان ی نییه ،بهاڵم ههند ێ كاریگهر ی الوهك ی دهبێت لهشوێن ی بردنه ژورهوه ی قهستهرهكهوه كه ال ی ڕان ی نهخۆش������هكه ڕوودهدهن ،وهكو بهربوون ی خوێنو ئاوسان ی شوێنهكهو دروس������تبوون ی دیوارێك لهبهین ی خوێنبهرو خوێنهێنهردا كه ئهمانهش
خۆش������بهختانه بهڕێژهیهك������ ی كهم روودهدهن ،دواتر كاتێك قهستهرهكه دهچێت������ه بۆرییهكان������ ی خوێنهوه بهڕێژهیهك ی زۆر كهم ،رهنگه ببێته هۆ ی زیان بهركهوتن ی دهمارهكان ی خوێن ،پ������اش ئهوه رهنگ������ه زیان بهگورچیلهكانیش بگهیهنێت ،بههۆ ی ئهو دهرمانه تایبهتیه ی كه دهكرێت بۆ قهستهره ،بهتایبهت ی ئهو كهسانه ی نهخۆش ی شهكرهیان ههیه ،یان ئهو نهخۆش������انه ی خۆیان گورچیلهیان سس������ته ،پاش������ان ههر بۆخۆ ی ئهو دهرمان������ه ی كه ئهو بۆریه ی دهكرێته ناو بۆریهكان ی خوێنهوه ،رهنگه ببێته هۆ ی دروستبون ی ههستیاریهك ال ی نهخۆشهكه. هۆگر :قهستهره لهچ بهشێك ی لهشهوه دهبرێته بۆریهكان ی دڵهوه؟ د.ه������هردهوان :ل������هال ی ران������هوه لهخوێنبهر ی س������هرهك ی ژێر راندا، بهگشت ی لهوێوه دهچێته ژورهوه ،بهاڵم ئێستا لهجیهاندا ههنگاو بهرهو ئهوه دهنرێت كه لهخوێنبهر ی مهچهكهوه بچێت������ه ژورهوه ،ئهویش لهبهرئهوه ی ئهگهر لهخوێنبهر ی ژێر رانهوه ئهو س������ۆندهیه بكرێت������ه ژورهوه ،رهنگه نهخۆشهكه بۆ ماوه ی چوار بۆپێنج كاتژمێر لهسهر پشت پاڵ بكهوێت، بۆئهوه ی توش ی خوێنبهربون نهبێت، بهاڵم ئهو قهس������تهرهیه ی لهمهچهكهوه دهكرێ������ت ،ههر ئهوس������اته دهچێته دهرهوهو نهخۆش������هكه پێویست ی بهوه نییه پاڵ بكهوێتو لهنهخۆش������خانه بمێنێتهوه.
ی كامانهن ئهو میوان ه ی لهدڵو شێرپهنج ه دهكهن؟ بهرگر
ی پیاوان توێژینهوهكان دهریانخستووه كه تهمهن ی تهمهن، ی گشت شهش ساڵ زیاتر ئهبێت لهناوهند ئهگهر زۆرێك لهو میوانه بخ������وات كه دهوڵهمهنده ی ی ،A ،C ،Hلهكاتێكدا زیادبوون بهڤیتامینهكان������ ی گشتی. ی ژنان دووساڵه لهناوهند تهمهن ی زان������اكان جهخ������ت دهكهنهوه لهس������هر كاریگهر ی جهس������ته لهتوشبوون ئهو ڤیتامنانه بۆ پاراس������تن ی خوێنبهره ی دڵو شێرپهنجهو گیران بهنهخۆشییهكان ی ڤیتامین تاجییهكان .ئهو توێژینهوانه ئاماژه بۆ گرنگ ی ی لهس������هر كهمكردنهوه Cدهك������هن كه كاریگهر ی دڵ ههیه، ی توش������بوون بهنهخۆش������یهكان ئهگ������هر ی ئهو ڤیتامینانه بهتایبهت لهناو پیاواندا كه بهبهردهوام ی تووش������بوونیان بهكاردههێنن ،دهركهوتووه ڕێژه ی خوێن له %50دابهزیوه ،ئهوه ی سوڕ بهنهخۆشییهكان ی ژنان بهم نهخۆشیانه بۆ ی توشبوون لهكاتێكدا ڕێژه %35دابهزیوه. ی زان������اكان ئاگادارم������ان ئهكهن������هوه لهزیادهڕۆی ی ڤیتامین Aی دروستكراو ،چونكه ی حهب لهبهكارهێنان
ی مرۆڤ ههیه، ی بۆسهر جگهرو پێست ئهوه مهترس ی سهوزهو میوه بهههر ئهوهش لهكاتێكدایه كه خواردن ی مرۆڤ ی نییه ،چونكه جهسته ڕێژهیهك بێت زیان ی ڤیتامین كه ی گونجاو ی بڕ ێ بهوهرگرتن ههڵدهست ی پێیهتی. جهسته پێویست یهكێك لهتوێژینهوه پزیشكییهكان دهریخستووه ئهو ی ی لوه شێرپهنجهیهكانو نهخۆشیهكان ی توش نهخۆشانه ی خوێن بوون خۆراكیان تهنیا سێوو گوێز دڵو سوڕ ی بهرچاو ی تهندروس������تییان بهشێوهیهك بووه ،بار ێ مانگ ،ههروهها ی س باشتر بووه پاش تێپهڕبوون ی ی ههنجیر بهس������ووده بۆئهوانه دهركهوتووه خواردن ی س������یل بوون بهجۆرێك سهنتهره ی نهخۆش توش������ ی ی لهئهلمانیا ی سروشت پزیشكییهكان چارهسهركردن ی میوه ی چارهس������هركردن بهرێگه خۆرئاوا شێواز گرتۆته بهر بهتایبهت كاتێك س������هرنجیان داوه كه به چ خێراییهك ئهو كهس������انه چ������اك بونهتهوه كه ی گورچیلهو شێرپهنجه بوون ،تهنیا ی ههوكردن توش ی خواردنیان بهمیوه. ی ڕۆژانه ی شێواز بهڕهچاوكردن
14
سێشهممه 2010 /9/7
ژماره40:
nmnmpress@yahoo.com
ی كهمتر بخۆ تا چهور زۆرتر بژی!
ی توش������بوونه ی س������هرهك ی هۆكار ی پ������ڕ لهچهور خواردن بهنهخۆشییه درێژخایهنهكانو تهمهنیش كهمتر دهكاتهوه ،ئهگهر ی دوور دهتهوێ تهمهن درێژو لهشساغ بیت ،ئهوا خۆت لهچهور بخهرهوه. ی واشنتۆن رایانگهیاند: ی زانكۆ ی پزیشك ی كۆلیژ لێكۆڵیاران ی ی زۆری������ان تێدایه بهتایبهت چهور ی چهور ئهو خۆراكانه ی چهند ی سستبوون ی سهرهك ی گیانلهبهران ،هۆكار گۆش������ت ی چاالكییهكانیاندا، ی ئهنجامدان ی جهستهیه لهكات كۆئهندامێك ی خوێن تهس������ك دهكاتهوهو بهجۆرێك ك������ه دهمارهكان������ ی دڵو مێشكیش كهمتر دهكاتهوه. فهرمانهكان ی زۆرترین ی دهكهن كه ئهو مرۆڤانه ئهو توێژهرانه ئاش������كرا ی ڕێكوپێك ئهنجام دهدهن، ی دهخۆنو وهرزشێك خۆراكی گیای ی ساغن ،ههر مرۆڤێكیش ی درێژو لهشێك ی تهمهنێك خاوهن ی زیات������ر لهخواردنهكانیدا ههبێت ئهوا كۆئهندامه تا چهور ی دهبنهوهو ی نهخۆش������ ی دووچار ی جهسته س������هرهكییهكان ی تهمهنیان كهم دهبێتهوه. ی %35لهسااڵن دواجاریش بهڕێژه
ی 9ئامۆژگاری بۆ بهژنڕێك كوڕانو كچان ی قهدوبااڵیان ی گهنجان بهكچانو كوڕانهوه ،حهز به بهژنڕێكیو جوان زۆرینه ی راستیان لهبهردهستدا نییه. دهكهن ،بهاڵم لهوبارهوه هیچ جۆره زانیارییهك ی جۆرج تاون لهئامۆژگارییهكدا دهڵێت :ئهگهر دهتهوێ ی بهژنڕێك سهنتهر ی جوانت ههبێت ،ئهوا پێویس������ته ی بهژنڕێكیو جهس������تهیهك ببیته خاوهن ی ئهم ی پسپۆڕان ی جێبهجێ بكهیت .بهپێ كۆمهڵێك ئامۆژگاریی تهندروست سهنتهره ،ئامۆژگارییهكان بریتین له: .1كهمتر بخۆو زۆرتر بخهوه. .2ههموو ژهمێك سهوزه بخۆ. .3بهر لهنانخواردن ،سوپ بخۆ. ی سور كهم بكهرهوه. ی گۆشت .4رۆژ بهرۆژ خواردن .5كۆكاكۆالو مادده كهولییهكان مهخۆرهوه. ی چا نۆش بكه. ی جۆرهكانی تر ی سهوز لهبر .6چا ی بكه ،بۆنمونه یۆگاش باشترینیانه. ی ههمیشهی .7وهرزشێك ی نانخواردن خۆت بهقسهوه سهرقاڵ بكه ،تا كهمتر بخۆیتو زووتر .8كات تێر ببیت. ی شهوان لهیاد مهكه. ی ئێوارانو جوڵه ی بهیانیانو پیاسه .9وهرزش
كۆمهڵێ������ك خۆراك ههن كه زۆرترین س������ود بهمرۆڤ دهگهیهننو لهبازاڕیش������دا بهكهمترین نرخ دهس������ت دهكهونو پێویسته لهژهمه خواردن ی رۆژانهدا دابنرێن. سهنتهر ی پهرهپێدان ی تهندروست ی لهبهرازیل رایگهیاند كه حهوت خۆراك ههن پێویس������ته بخرێنه ژهمه نانخواردنهوه تا لهشساغیت بپارێزیتو ههرگیزیش پێویس������تت بهپزیش������ك نهبێ������ت .بهپێ ی توێژینهوهكان ی ئهم سهنتهره لهسهر بایهخدارترین خۆراك ،ئهو حهوت خۆراكه بریتین له: .1سێو :چهور ی جهسته دهسوتێنێتو لهقهڵهو ی دوورت دهخاتهوه. .2سیر :بههۆ ی بوون ی (ئهلیسین)هوه ئاست ی كۆلیستڕۆڵو چهور ی زیانبهخش ی جهسته كهم دهكاتهوه. .3تهماته :دژه شێرپهنجهیهو كاریگهر ی لهسهر كهمبوونهوه ی پهستان ی خوێن ههیه. .4گێ������زهر :خواردن ی ب������هر لهههر ژهمهخواردنێ������ك ،یاریده ی كهمبوونهوه ی كێشو سوتاندن ی چهور ی لهش دهدات. .5پرتهقاڵ :بههۆ ی بوون ی ڤیتامین Cپێست ی جهستهت دهپارێزێت. .6عهنبه :كالۆریا ی سودبهخش ی بۆجهسته تێدایهو جێگه ی خۆراك دهگرێتهوه. .7كهلهرم :لێوانلێوه لهمادده ی ئاس������نو ئاست ی كۆلیستڕۆڵ كهم دهكاتهوهو دڵو مێشك بههێز دهكات.
ی مرۆڤ 7خۆراك ه دڵسۆزهك ه
نیكۆتین گهورهترین دووژمنی مرۆڤ ه چهند لێكۆڵینهوهیهك ی نوێ جهخت لهسهر كاریگهر ی نیكۆتین لهس������هر زیادبوون ی ڕێژه ی توش������بوون بهس������هرجهم جۆرهكان ی شێرپهنجه ،نهخۆش������ییهكان ی دڵو مێش������ك دهكاتهوه .گروپ ی پزیشكان ی ئهمستردام لههۆڵهندا رایانگهیاند كه دوا ی ئهنجامدان ی چهند لێكۆڵینهوهیهك ی زانس������ت ی لهس������هر دوو ههزار كهس������ ی توشبوو بهنهخۆشییه جۆراوجۆرهكان ی شێرپهنجهو دڵ ،گهیشتنه ئهو دهرهنجامه ی كه جگهرهكێشانو بوون ی نیكۆتین لهجهستهدا بهڕێژه ی %72ی ئهو نهخۆشانه پێكدێنێت لهگهڵ زۆر نهخۆشی تر ی وهك گوشار ی خوێنو بهرز ی كۆلیستڕۆڵ ی لهشو تهنانهت تێكچوون������ ی ههندێ فهرمانی تر ی لهش كه پهیوهس������ته بهبوون ی نیكۆتینوجگهرهكێشانهوه. ئهم پزیشكانه ئاشكرا ی دهكهن كه نیكۆتین توانا ی بهرگر ی لهش لهبهرامبهر ههموو نهخۆش������ییهكدا كهم دهكاتهوهو رۆژبهرۆژیش قوربانیان ی جگهرهكێشان لهزیادبووندایه ،كهواته دهتوانین بڵێین نیكۆتین گهورهترین دووژمنی مرۆڤه.
ئینتهرنێت توانا ی مێشكی گهنجان زیاد دهكات خۆت ل ه گهرمكردنهوهو لێكۆڵینهوهیهك ی زانس������تی ی زانكۆ ی كالیفۆرنیا جهخت لهس������هر كاریگهر ی به ی خۆراك بپارێز ه كارهێنان ی ئینتهرنێت لهسهر ساردكردنهو ه زیادكردن ی توانا ی مێشكو یادهوهر ی دهكاتهوه ،بهو مهرجه ی نهگاته ئاست ی ئاڵودهبوون. تیمێك ی پزیشكان ی زانكۆ ی كالیفۆرنیا لهلێكۆڵینهوهیهكدا رایانگهیاند :لهتاقیكردنهوهیهك ی مهیدانیدا كه لهسهر كۆمهڵێ������ك گهنجو پیاو ی بهتهمهن ئهنجام دراوه ،گهیش������تینه ئهو ئهنجامه ی كه بهكارهێنان ی ئینتهرنێت توانا ی مێشكو یادهوهر ی بۆ فێربوون ی زانست ی ن������وێ بههێ������ز دهكات ،چونك������ه لهكات ی بهكارهێنانیدا سهرجهم ههستهكان ی مرۆڤ چڕ دهكاتهوه ،خانهكانی مێشك وااڵ دهكات تا زانیار ی نوێ وهربگرێت. بهپێ������ ی وته ی ئهو پزیش������كانه بهكارهێنان ی ئینتهرنێت دهبێ لهكات ی شیاو ی خۆ ی تێپهڕ ن������هكات ،چونكه ئهگهر لهرۆژێكدا پتر لهدوو كاژێر بێت ،ئهوا دهچێته خانه ی ئاڵودهبوونهوهو ی چاوو توش������بوون تهنانهت ئهگهر ی الوازبوون بهنهخۆشییهكان یپێستدووچار یبهكارهێنهران دهكاتهوه.
ی خۆشمان ههبێت؟ چۆن خهوێك
ی زۆر بهدهست شهوان كهس������انێك ی ك������هم خ������هو ی یاخود گرفت������ خهوزڕان������هوه دهناڵێن������ن ،تهنانهت ی لهس������هر كاریگهر ی خراپیش������ ی رۆژانهیان كردووه. فهرمانهكان د.جۆزی������ف مانس������ۆن پس������پۆڕ ی ی لهب������وار ی ناس������راو ی ئهمریك������ خهوناسیدا ئاش������كرا ی دهكات كه ی به7ـ ههم������وو مرۆڤێك پێویس������ت 8كاژێر خهو ی رێكوپێك ههیه ،بهاڵم ی ی زۆر س������هردان رۆژانه ژمارهیهك پزیش������كه دهروونییهكان دهكهنو
ی خهو ی سكااڵ لهخهوزڕانو بینین ی ناخۆش دهكهن ،ئهمهش دیاردهیهك ی ئاسانه، دهروونییهو چارهسهرهكهش ی ی تهندروست بهو مهرجه ی ڕێنمای خهو پهیڕهو بكهیت .ئهم پزیش������كه لهباره ی چارهسهرهوه ،ئاماژه بۆئهوه ی خهو ئهم دهكات كه پێویسته شوێن مهرجانه ی تێدا بێت: ی ئارامو دوور لهژاوهژاو ی .1شوێنێك ئۆتۆمبێل بێت. ی ئهس������تورو نهرم .2دۆش������هكێك ههڵببژێره ،بالیفهكهشت نهرم بێتو
ی زبر ی تێدا نهبێتو رهنگهكه ی سپ بێت. .3لهسهر قهرهوێڵه بنوو بهومهرجه ی ی ههبێتو لهكهوتنه خوارهوه قهراغ بهدوور بیت. ی .4ب������هرز ی س������هرینهكهت بهپێ ئهندازه ی بهرز ی ملت دابنێ. .5پێویس������ته ژوورهك������هت ههوا ی ی تێدا بێت. خاوێنو كهمێ رووناك .6ههرگیز لهژوور ی نوستن كار ی ی ئهنجام مهده! فكر ی یاخود جهستهی
چهندین خێزان ههن كه چهند جارێك خواردن گهرم دهكهنهوهو بۆچهند ژهمهخواردنێك بهكاریدههێنن ،ئهمهش زیانبهخشهو ئاست ی سودهكان ی كهم دهكاتهوه ،لهوبارهوه پسپۆڕان ی زانكۆ ی شیكاگۆ ئاشكرایان كرد كه بههۆ ی سهرقاڵ ی بهئیشو كارهوه، ههندێ مرۆڤ یهك خواردن بۆ چهند ژهمێك ئاماده دهكهن بهبێ ئهوه ی ئاگادار ی زیانهكان ی ئهم كارهیان ببن ،ئاست ی سودبهخشیو ڤیتامینهكان ی ئهو خۆراكانهش زۆر كهم دهبنهوه. ئهو پسپۆڕانه لهراپۆرتێكی زانستیدا رایدهگهیهنن كه ئهگهر خۆراكێك لهژهمی دیاریكراودا نهخورا ،ئهوا لهژهم ی دووهمدا كه گهرم دهكرێتهوه بهكتریای زیانبهخش دهچنه ناو خۆراكهكهوه، لهگهڵ ههر ساردبوونهوهو گهرمكردنهوه ی خۆراكێكیشدا، ئاست ی كالۆریاو توانست ی ڤیتامینهكان ی ئهو خۆراكه بهرهو كهمبوونهوهیهك ی بهرچاو دهچێت ،ههربۆیه پێویسته لهماوه ی 24كاژێردا خۆراكهكه بخورێت ،ئهگهرنا ئاست ی دووچاربوون ی مرۆڤ بهژههراویبوون زیاتر دهكاتو بهرگر ی جهستهش دادهبهزێنێت .ئاسته ی كۆرپهلهكه گیان ی دهكهوێته مهترسییهوه.
ماساژ ...لهنهخۆشیی ه دهروونییهكان دوورت دهخاتهو ه ی ماس������اژ ی جهسته بهش������ێوهیهك تهندروست ،توانا ی لهش لهبهرامبهر ی ی زیاد دهكاتو ئاس������ت نهخۆش������ متمانهبهخۆبوونیش بهرز دهكاتهوه. ی ی زانس������ت ناوهن������د ی پهرهپێدان ی رایگهیاند ی لهنیودهله پزیش������ك كه ههموو مرۆڤێك لهههفتهیهكدا ی بهوه ههیه النیكهم دووجار پێویست
لهدڵهڕاوك������ێو
ماساژ بۆجهس������ته ی بكات ،چونكه دووركهوتن������هوه ی بهنهرمونیانیو خهمۆكی. جهسته پێویس������ت ی پێس������ت ههیه كه لهئامۆژگارییهكیش������دا ئهم ناوهنده ی گرێ البردن ئهمهش لهڕێگه ی ماساژهوه دێتهدیو دهڵێت :ماساژ ی ژنو مێرد بۆ یهكتر، ی ی یاخود ماساژ ی ژن بۆمنداڵهكان ڕێژه ی توش������بوون بهنهخۆش������ ی ی خۆشهویس������ت پێس������تیش كهم دهكاتهوه ،هاوكات خ������ۆ ی ههس������ت ی ماساژیش������دا دڵو دهروون لهنێوانیان������دا زیات������ر دهكاتو لهكات ی گرنگه بۆ دووركهوتنهوه ج������ۆره ئارامیی������هك وهردهگرێت هۆكارێك كه دهبێتهمایه ی متمانهبهخۆبوونو لهنهخۆشییهدهروونییهكان.
سێشهممه
nmnmpress@yahoo.com
2010 /9/7
ژماره40 :
17
گهنجێكی چایچی حهز دهكات بگهڕێتهو ه نێو هۆڵهكانو درێژ ه بهخوێندن بدات "ڕۆژێك بهكچێك ی زانكۆم وت دهمهوێـت ببیت ه خۆشهویستم كهچ ی ك ه زان ی چایچیم ههر حسابیش ی بۆنهكردم"
هاوڕێكانی" ،ئێس������تا خوێندنیش ئ������هو گرنگییهی جاران������ی نهماوه، بهاڵم لهم ئیشانه زۆرباشتره ،چونكه لێ������ره ههزار س������اڵ ئی������ش بكهیت ههروهك یهك وایهو كهس خزمهتت بۆنانوس������ێـت ی������ان ئهگ������هر هاتو شتێكت بهس������هرهات كهس زهمانی ژیانی تۆ ناكات".
گهنجێكی تهمهن 24ساڵ لهتهمهنی 14ساڵیهوه خهریكی شاگردیی چایخانهیهو جهخت لهوه دهكاتهوه كه بههۆی كارهكهیهوه نهیتوانیوه درێژه بهخوێندكهی بدات ،ههربۆی ه ی ی ژیان ئاواتهخوازه رۆژگار باش بێتو بگهڕێتهوه نێو هۆڵهكانی خوێندن. رێباز سۆڵهیی زانا محهمهد ڕهش������ید لهدایكبووی س������اڵی ،1986م������اوهی 10س������اڵه خهریكی شاگردییه لهچایخانهیهكداو بهوت������هی خۆی لهب������هر ئیشو كار نهیتوانی������وه خوێندنهك������هی تهواو بكات ،بۆیه ئێس������تا ڕۆژانه له11ی پێش نیوهڕۆوه تاوهكو 10ی ش������هو لهش������هقامی س������ههۆڵهكهی سلێمانی خهریكی چایچێتیه. گلهیی لهژیانی ههیه زانا ،باس ل������هوه دهكات كه ههموو رۆژێكی ژیان������ی دووبارهبوونهوهیه، بۆیه پێیوایه داهاتووش������ی نادیارهو نازان������ێ ق������هدهر چ������ی بۆدیاری ك������ردووهو جگهل������ه چایچێت������ی چ كارو پیش������هیهكی دیكهی بهنسیب دهبێت" ،ههم������وو ههوڵێك دهدهی، ههر هیچ ناك������هی بههیچ ،ئیتر دڵ بهچی خۆش بكهم ،مهگهر ههر ئهوه بڵێ������م خوایه ژنێك������ی جوانم لهگهڵ خانوویهك������دا پێب������دات" ،ههربۆیه
زانا محەمەد ،ئەو گەنجەی خەون بە هەندەرانەوە دەبینێت فۆتۆ :رێباز سٶڵەیی گهنجان" ،ههرچهنده دهستهاڵتێكی باشمان نییه ،بهاڵم جاری واش ههیه لهبهر ئهوهی ش������ههادهت نییه كچان ئامادهنی������ن لهگهڵ������ت زهواج بكهن، بۆخ������ۆم ئ������هوهم تاقیكردووهتهوهو ڕۆژێ������ك بهكچێك������ی زانكۆم وت دهمهوێـت ببیته خۆشهویستم كهچی كه زانی چایچیم ههر حسابیش������ی بۆنهكردم".
زانا بهو تێڕوانین������هی كه بۆژیان ی ئێس������تای خۆی ههیهت������ی ناتوانێـت لهم واڵته بیر لهخهونهكانی بكاتهوه، چونكه بهوت������هی خ������ۆی ههمووی خهیاڵ������ه" ،تهنها بیر لهوه دهكهمهوه ڕۆژێك بتوانم ژنێك بهێنمو بچمه ماڵی خۆمهوه ،بهاڵم بهخوا ههرچی س������هردێنم بهم پارهی ش������اگردییه ژنهێنان دهری ناهێنێت". ناوب������راو ،كێش������هی م������ادیو نیش������تهجێبوون بهكۆسپێكی گهوره ژنی نییه ،بهاڵم كهپڵی ههیه دهزانێت بۆهاوسهرگیری نهكردنی ئهو گهنجه ئاماژهی بهوهدا كه ئێستا
كچێكی خۆش������دهوێتو هاوئاستی خۆش������یهتی" ،كهپڵێكم ههیه كچی ماڵهوهیه لهئاس������تی خۆمدایه ،ئیستا ههموو كهس دوانو س������یانی ههیه، بهاڵم ئێمه یهك دانهمان ههیهو گهر خ������وا رێكی بخات هاوس������هرگیری دهكهی������ن" ،ههربۆیه زان������ا لهگهڵ ئهوهی ك������ه ڕۆژان������ه بهبهردهوامی ئی������ش دهكات ،بهاڵم ئهگهر رۆژێك بیهوێت خۆشهویس������تهكهی ببینێت ناچێتهوه بۆدوكان" ،ههر ڕۆژێك كه مهوعیدم ههبێ������ت ،تهلهفۆنێك
دهكهمو بهوهس������تاكهم دهڵێم نایهم بۆ دوكان" .ئهو كوڕه گهنجه لهئێستادا ئاوات������ی ئهوهیه س������هفهری واڵتێكی دهرهوه بكات" ،ئ������هوه خهونه ،ههر ئاواتی ژنهك������هو خانووهكه بخوازم باش������تره ،چونكه بهڕاستی لهسایهی ئهم حكومهت������هدا ناتوانیت تهنانهت بی������ر لهخهونهكانیش������ت بكهیتهوه نهك بتوانیت بیهێنیتهدی" ،لهگهڵ ئهوهشدا زۆر حهز دهكات بگهڕێتهوه ب������ۆ خویێندن ،ب������هاڵم پێیوایه تازه دواكهوت������ووهو ناتوانێ������ت بگاتهوه
كچان بۆ كوڕان جلی رووت لهبهر دهكهن بهوت������هی زانای چایچ������ی گهنجانی ئێس������تا ئهوهنده كچی جل رووتیان بینیوه ،زۆر دهربهستی ئهوه نابن كه كچ������ان جلهكانیان زۆر وروژێنهره، "ك������وڕان بێزاربوون ل������هوهی كه بهردهوام تهماشای كچان بكهن ،بهاڵم حهز دهكهن لهوه زیاتر كچان جلی وروژێنهر لهبهر بكهن ،كچانیش كه دهبینن كوڕان س������هرنجیان نادهن ناچ������ار جل������ی رووت لهبهر كوڕان بپۆشن". ئهو گهنج������ه ئاماژهی بهوهدا كه ئهو بهرنامهو زنجیرانهی لهكهناڵهكانهوه لێدهدرێن ،لهئاستی ئهم سهردهمهدایه، بهاڵم ههندێك بهرنامه ههیه حهیای كوردیش������ی بردووهو س������اڵ بهساڵ خراپتر دهبێت" ،ك������هس نازانێت ئهمانهی ئ������هو بهرنامانه دهكهن یان ئهو گۆرانیان������ه دهڵێن كوردن یان توركن یان ش������تی تر؟" ،ههربۆیه زانا جهخ������ت لهوه دهكات������هوه كه ههندێكیان لهبهر پێشكهتن بوونهته ماڵوێرانكهری خهڵ������ك" ،من خۆم حهزم لهزۆربهی كهناڵه كوردیهكانه، بهاڵم نابێـت ههموو ش������تێك تهنها بهحهزی گهنج بپێویت".
چایچییهكی پیر :گهنجی ئێستا لهجاران باشترن
"گهنجان لهوهدا زۆر خراپن ك ه ڕێز ی دایكو باوك ناگرن ،بێبههرهنو خۆشیان بهدونیا ناگۆڕنهوه" وهستا جهاللی چایچی لهساڵی ی سهرهتاییهوه 1962و لهپۆلی یهك خهریكی چایچێتی بووهو لهتهمهنی شانزه ساڵیهوه دهستیكردووه بهكاری چایچێتیو جهخت لهوه ی دهكاتهوه كه لهههموو ژیان پیشهیی خۆیدا رۆژێك نهبووه گوێ لهحهسهن زیرهك نهگرێتو كاسێتهكانی لێنهدات" ،ئهگهر ی 200موشتریم ههبێـت 150ه حهسهن زیرهكه".
رێباز سۆڵهیی جهالل عهبدولرهحمان لهس������اڵ ی 1978چایخانهی دان������اوهو بهوتهی خۆی تائێس������تا دوكانی خۆی نییهو ههر لهكرێچێتییدا درێژه بهژیان ی پیش������هیی خۆ ی دهدات ،تهنانهت كاتێك بۆماوهی دووس������اڵ دهخرێته خزمهت ی س������هربازییهوه لهبهر ناڕهحهتی ش������وێنهكه ی لهس������اڵ ی 1986دا فی������رار دهكاتو ناچێتهوه بۆس������هربازی" ،ههر بهفیرار ی خهریك ی چایچێتی ی بووم لهگازینۆ پشدهر بهرامبهر سینهما سیروان". ئیشی كۆن كولهمهرگی بووه وهس������تا جهالل ئهوه ناش������ارێتهوه كه لهسهردهم ی خۆیدا بهكولهمهرگی ئیش ی كردووه" ،پاش ئهوهی فیرارم كرد ،لهبهر ماڵو منداڵهكهم ههر خهریك ی چایچێتی بووم ،بۆیه سێ جار دهستگیركراوم". بهوتهی خۆی جاری سێیهم حكومهكهی زۆر گهوره بووهو هیچ هیوایهك ی ئازادبوونی نهبووه ،ههربۆیه لهزیندان������هوه رایكردووه" ،خوا ی گهوره كۆمهك ی كردم كه نهگیرێمو بهوش������ێوهیه ت������ا ڕاپهڕینهكه
بهفیرار ی خهریك������ ی چایچێت ی بووم" ،كاتێكیش لهدوا ی س������اڵی 1991لهدهس������ت نههامهتیهكانی رژێم������ی بهعس رزگاری ب������ووه ،ئومێد ی ئهوه ی ههبووه لهزۆر ناهمواریو سهخت ی ژیان رزگار ی بێ������ت" ،وتم������ان دوای روخانی بهع������س ژیان خ������ۆش دهبێت ،كهچی بهداخ������هوه لهجیات ی ئهمه قهدرو قیم������هت نهماوهو خهڵك������ ی ژیان ی ناخۆش بووهو گۆڕاوه ،جاران كهس������ێك بكهوتایه خهڵك دهیهێنایه ماڵهوهو نان ی بۆ دروست دهكرد ،بهاڵم ئێستا كهسێك لهسهر ئهوه جادهیه بكهوێت كهس ناچێ������ت باڵ ی بگرێـت" ،ههربۆیه وهس������تا جهالل جهخ������ت لهوه دهكاتهوه ك������ه نهمان ی رێزو بهها ی كهسهكان نابێت بكرێته قوربان ی ئهوه ی خهڵكو كۆمهڵ������گا گۆڕاوه ،بهجۆرێ������ك كه مرۆڤ رێزی نهمێنێ������تو ئاگاداری یهكتر نهبن" ،بهداخهوه لهم س������هردهمهدا خوامان لهبیر نهم������اوهو ههر لهبیر ی تهماح داین ،جاران هاوسێیهتیو ڕهحمو خزمایهت ی ههبوو ،بهاڵم ئهمانه ههموو ی بووه بهقوربان ی پارهو تهماح ،بۆیه ههموومان نهخۆشینو دڵمان تهنگه". گهنجی ئهم سهردهمه باشتره ئ������هو چایچیی������ه بهئهزموونه ئاماژه بهس������هردهم ی گهنجێت������ ی خۆ ی دهدات كه لهس������هردهم ی ئهواندا نهس������هتهالیت ههبوو ،نهئافرهت وهك ئێستا ڕووت بوو ،نهئهم ههموو بهرنامه بێسودانه لهشاشهكانهوه پهخش دهكران" ،ئهگهر ئهمانه س������هردهمی ئێمه بوایه رهنگه ئێمهش������ی بهخراپهدا ببردایه ،كهچی دهبینی������ن ل������هڕوو ی ئهخالقهوه گهنجی ئێس������تا باش������تره" ،ههربۆیه وهس������تا جهالل جهخت لهوه دهكاتهوه كه گهنجی ئێستا بهشێوهیهكی زۆرباش مامهڵه لهگهڵ ئهو گۆڕانكارییانهدا دهكات" ،زۆر دهزگا ی راگهیان������دن كه بۆ لهباربردن ی ئهخالق ی ئهم میللهته دامهزراون ،هێشتا گهنجان زۆرباشن كهچ ی لهس������هردهم ی ئێم������هدا مهچهكی ئافرهتێك ب������هدهرهوه بوایه ههموو ی بهدواوه بوو ،پێغهمبهر ی خ������وا (د.خ) فهرموویهت ی زهمانێ������ك دێـت ههتا
پۆش������ته بیت زیاتر ڕووت دهبیت ،ئهوهتا ئێس������تا ههموو ی ڕووته كهچ������ ی گهنجهكانمان زۆر گوێ ی پێنادهن". بهوتهی وهس������تا جهالل گهنج ی ئێس������تا ناتوانێت لهماڵهوه بهپێ بڕواته بازاڕو بهتهمهڵیان ناودهبات، "گهنجان ل������هوهدا زۆر خراپن كه ڕێز ی دایكو باوك ناگرنو ههر خهم ی ژیان ی خۆیانه ،ههموو ی بێبههرهنو خۆشیان بهدونیا ناگۆڕنهوه" ،ههربۆیه جهخت لهوه دهكاتهوه كه ئهو گهنجانهی ئێس������تا داوا ی ئ������ازاد ی دهك������هنو دهیانهوێت خۆیان ژن بهێننو ش������وو بكهن ،بێئهوه ی پ������رس بهكهسو كاری������ان بك������هن" ،نازان������ن ئهم ههم������وو تهاڵقه ه������ی چییه؟ ههموو ی ه ی ئهوهی������ه زهواج ههر بۆ ڕابواردن ی دونیایی دهكهن نهك بۆماڵداری". "لهرهمهزاندا بهناچاری كاردهكهم" وهس������تا جهاللی چایچی ئام������اژهی بهوهدا كه لهرهمهزانیش������دا كاردهكات لهبهرئهوهی كرێی دوكانهكهی ی������هك ملیۆن دین������اره" ،ناتوانم دوكانهك������هم دابخ������همو ئهو پارهی������هش بدهم، لهكاتێك������دا منیش حهزم دهك������رد بۆخۆم لهم مانگهدا لهنێو م������اڵو منداڵی خۆمدا بوومایهو خهریكی تاعاتی خوابوومایه ،بهاڵم من ههموو ڕۆژێك لهسهعات پێنجی بهیانییهوه تاوهكو 10ی ش������هو بهبهردهوامی لهم دووكانهدامو ناشتوانم وازی لێبهێنم" ،هاوكات ئهوهش ناش������ارێتهوه كه كهس ئاماده نییه ببێته شاگردیو ناوێرێ پێی بڵێیت بۆ درهنگ هاتووی؟ "چونكه لێت توڕه دهبێـتو دهڵێت كاكه خۆ نهتكڕیوم! من جاران نهمدهوێرا سهیری وهستاكهم بكهم". وهس������تا جهالل ئاماژه بهوه دهدات كه ئیش������ی جاران زۆر خۆشتر بووهو چایخانهكان ههمیشه پڕبوون لهڕۆشنبیرانو هونهرمهندانو شوێنی گفتوگۆو باسوخواسی گهرم بووه ،بهاڵم ئێستا وانهماوهو ڕێزو خۆشهویس������تیو ئیش������هكهش تامی نهماوه" ،بهزۆری گهنجان دێنه چایخانه،
بهاڵم جاران چهن������د هونهرمهندێك بهردهوام لهچاخانهكهی مندا بوون". بهردهوام گۆرانی حهسهن زیرهك لێدهدات وهستا جهالل ئهوه بۆخوێنهرانی نم نم ئاشكرا دهكات ك������ه بهدرێژای������ی ئهو چهند س������اڵهی چایخان������هی ههب������ووه ،بهبهردهوام������ی گۆرانی حهس������هن زیرهكی لێداوهو گوێ������ی لێگرتووه، "تائێس������تاش لهغهیری زیرهك یهك گۆرانیتر ئیش پێناك������هم لهدوكانهكهم������دا ،ئهمهش بۆ زهوقی خۆم ،دووهم سیحری دهنگی زیرهكه بۆ ڕاكێشانی خهڵكی" ،ههروهك ئهو چایچییه بهئهزموون������ه پێیوایه ههندێ������ك كهس كه لهبهردهم������ی دوكانهكهیهوه دهڕۆن نازانن ئهوه چایخانهیه ،بهاڵم كه گۆرانی حهس������هن زیرهك ئیش دهكات ب������هوهدا دهزانن كه چایخانهی������هو رووی تێدهك������هن، "ئهگهر 200موش������تریم ههبێـت 150هی حهسهن زیرهكه". وهس������تا جهالل ،جهخت لهوه دهكات������هوه ك������ه باوكیش������ی وهل������ی قورئانخوێ������نو ب������و و ه ،لهكات������ی سهرهمهرگدا بهجهالل������ی وتووه" :ڕۆڵه كاس������ێتێكی زیرهكم بۆ داگیرس������ێنه ،چونك������ه باوك������م ك������ه نوێژی دهك������رد ل������هداوی نوێژهكه دوعایهكی بۆ زیرهك دهكرد". جهالل عهبدولرهحمان ك������ه ئێس������تا تهمهنی 48ساڵه لهژیانیدا دوو ژنی هێناوه ،یهكێكیان گیانی لهدهس������ت داوهو
ئێس������تا دانهیهكیانی ماوه" ،كوڕه گهورهكهم كه تهمهنی 21ساڵه ئهویش ههر بهچایچێتیهوه خهریك������هو چایخانهی ههی������ه وازی لهخوێندن هێناوهو ژنم بۆهێناوه".
16 گەنجێکلەتۆڵەیکوژرانیبراكهیدووكهسدهكوژێتەوە سێشهممه 2010 /9/7
ژماره40 :
nmnmpress@yahoo.com
"زۆرجار بۆخۆم ناگریم ،بۆ منداڵهكانی ئهوان دهگریم ك ه من بێ باوكم كردن" دوای تێپهڕینی پێنج ساڵ بهسهر كوشتنی براكهیدا، لهتۆڵهی ئهوهدا هێرش دوو كهس دهكوژێتهوهو بهو هۆیهوه 20ساڵ زیندانی دهكرێت.
ژهنیار شاخهوان "براكهم بهبێ تاوان كوژرا ،بۆیه ئهو كاته نهمویست ئهو حهقهی بفهوتێت"، ئهمه وتهی هێرش������ی تهمهن 29ساڵ بوو كه نۆساڵ پێش ئێستا لهتۆڵهی براكهیدا دوو كهس دهكوژێت. دوای سهعیكردن چهك ههڵدهگرێت ئهو گهنجه دانیش������تووی گوندێكی سهر بهپارێزگای سلێمانیهو بهوتهی خ������ۆی كاتێك براكهی ك������وژراوه تهمهن������ی ئهو تهنها 15س������اڵ بووهو نهیتوانی تۆڵهبكات������هوه" ،ههرچهنده ئێستا پهشیمانم لهكوشتنی ئهو دوو كهسه ،بهاڵم تهنها ئهو برایهم ههبوو كه ههشت ساڵ لهمن گهورهتر بوو، بهناحهق ك������وژرا" ،هاوكات هێرش ئ������هوه روون دهكات������هوه كه براكهی لهس������هر ئهوه ك������وژراوه كه چهند كهس������ێك درۆیهكی������ان بهناویهوه كردووه كه گوایه" ،براكهم حهزی لهكچێك كردبێتو كردبێتی بهژن، بهاڵم دوای كوشتنی براكهم ههموو ش������تێك روون بوی������هوه كه براكهم قسهش������ی لهگهڵ نهكردبوو" ،بۆیه كاتێك ههواڵی كوشتنی براكهیان پێدهگات دهچنه سهریو دهیبنن كه 12فیش������هكی پێوه نراوه" ،ئهوكاته پۆلیس وهكو ئێس������تا بههێز نهبوو، بهتهواوی نهش������مانزانی كه كێ ئهو كارهی كردووه ،بۆیه كێش������هكهی بهنادیاری مایهوه".
هەندێجار گەنجان بەهۆی هەڵچوونو زوو بڕیاردانیانەوە هەڵەکانی ژیانیان بەهەڵە چارەسەر دەکەن چۆن بكوژان دۆزرانهوه؟ پاش تێپهربوونی چوارس������اڵ بهسهر كوش������تنی براكهی������دا ،هێرش بۆی دهردهكهوێت كه دوو كوڕی ئامۆزای یهكتر براكهیان كوشتووه ،بۆیه ئهویش بڕیاری ئ������هوه دهدات كه تۆڵهیان لێ بكاتهوه" ،ههر خ������ۆم راگرتو هیچ ش������تێكم نهكرد خهریكی خوێندن بووم تاماوهی ساڵێك ،بهاڵم ئهوهنده خهڵك وتیان خوێنی براكهت بهفیڕۆ چوو ،كهس حهقی نهس������هند ،بڕیاری
تۆڵهكردنهوهم دا". هێرش ،ئهوه ناشارێتهوه كه رۆژێك خهریكی سهعیكردن بووهو زۆر بیری لهكوشتنی براكهی كردووتهوه" ،ئهو وێنهیهم دههاتهوه پێش چاو كه براكهم لهچهمێكدا بهخوێناوی فڕێ درابوو"، ههربۆیه ئهویش یهكسهر كتێبهكانی بهجێدێڵێتو كاڵشنكۆفهكهی باوكی ههڵدهگرێتو لهش������وێنێك چاوهڕێی ئ������هو دوو كهس������ه دهكات" ،بڕیارم داب������وو ههرچییهكیانم بهردهس������ت
بكهوێت بیكوژم ،بهاڵم بهش������ێوهیهكی زۆر چاوهڕوان نهكراو ،ههردووكیان لهباخێك������دا خهریك������ی كار بوون، چوومه نزیكیانو یهكی شهش فیشهكم پێوهنانهوهو حهقی براكهمم كردهوه". پهشیمانه لهو كارهی هێرش ئێستا كه بیر دهكاتهوه ئهو دوو كهسهی ئهو كوشتوونی یهكیێكیان دوو منداڵو ئهوهی تریان چوار منداڵی لهدوا بهجێماوه ،ههربۆه زۆر پهشیمانه لهوه ی
كردوویهتی" ،زۆرجار بۆخۆم ناگریم، بهاڵم بۆ منداڵهكانی ئهوان دهگریم كه من بێ باوكم كردن ،خۆزگه ئهو كارهم نهكردایه". ناوبراو ،ماوهی 10ساڵه لهزیندانیدایهو پێیوایه دوای دهساڵی تریش كه بهرببێت، ناتوانێت نزیكی ئهو مندااڵنه بكهوێتهوه، "من لهكوش������تنهوهی خۆم ناترس������م، بهڵكو لهوه دهترس������م كه خوا لهحهقی ئهو مندااڵنهدا منی������ش بهههمان دهرد بهرێت ،چونكه ئهو خێزانانهم پهرتهوازه
كرد" .بهوتهی هێرش ههرگیز بیری لهوه نهكردوهت������هوه كه بچێته دهرهوهی زیندانو دڵی ئارام بگرێت" ،دوای ئهو رووداوانه خێزانی ئێمهو ئهوان سوڵحیان كرد ،بهاڵم من تازه چاوم بهرایی نایهت كه ئهو منداڵه ههتیوانه ببینم". تێبینی: ئهمه ی سهرهوه رووداوێك ی دیكه ی واقیع ی ههرێم ی كوردستانهو نم نم بهپێوست ی نهزان ی ناو ی راستهقینه ی هێرش ئاشكرا بكات.
ی بینییهو ه بۆ گهشتو گهڕان هات ه كوردستانو لهزیندان خۆ چوار ساڵ لهمهوبهر، كهریم لهیهكێك لهرۆژهكانی زستاندا لهگهڵ هاورێیهیهكیدا لهئێرانهوه سهردانی كوردستان دهكات ،بهاڵم بههۆی هاوڕێكهیهوه بهتۆمهتی بازرگانیكردن بهتلیاكهوه دهستگیردهكرێت.
شاخهوان مهحمود كهریم ،پیاوێكی تهمهن 43س������اڵهو خاوهن������ی تهنه������ا ی������هك منداڵهو دانیش������تووی یهكێ������ك لهش������اره كوردنشینهكانی ئێرانه .ئهو ،باسی لهوهكرد ك������ه ماوهی چوارس������اڵه زیندان������هو بهوتهی خۆیش������ی هیچ تاوانێكی نهك������ردووه" ،ناڵێم بهبێ بهڵگه دهس������تگیركراوم ،بهاڵم دهڵێم هیچ تاوانێكم نهبوو ،تهنها هاوڕێكهی خۆم توشی كردم". بههۆی هاوڕێكهیهوه دهچێته زیندان ئهو كه پیاوێكی بااڵبهرزی قژ رهش
دهكهن" ،بی������رم لهوه نهكردبووهیهوه كه ئ������هو هاوڕێی������هم خهریكی ئهوه بێ������ت ،بۆیه ك������ه تلیاكهكهیان بهو گرت ،پێیوتم بڵی هی ههردووكمانه، چونك������ه دوایی كێش������هكهمان بۆ گ������هوره دهك������هن" ،ههربۆیه كهریم نایشارێتهوه كه دوای ئهوهی براون بۆلێكۆڵینهوه ،تلیاكهكهیان كردووه بههی ههردووكیان" ،لهس������هرهتای لێكۆڵینهوهكاندا وتم هی منیش بووه، ب������هاڵم دوایی كه زانی������م هاوڕێكهم كێشهی بۆ دروستكردم ،راستییهكهم ب������هدادوهر وت ،بهاڵم ه������هر فریام نهكهوت كه ئازاد ببم".
منداڵو خێزانهكهیدای������ه" ،رۆژانه بیر لهژیان������ی خێزانهكهم دهكهمهوه كه چۆن ژیان دهگوزهرێنن ،چونكه لهوێ ژیان قورس������ترهو ئیشو كار كهمتره". بهوتهی خ������ۆی چهن������د جارێكی كهم منداڵهك������هو خێزانهكهیو دوو برای هات������وون بۆالی" ،ئهگهر خوا رهحمان پێبكات تهنها یهك ساڵمان ماوه ئازاد بكرێی������ن ،كه ئازادیش كرای������ن ،دهگهڕێنهوه س������هر ژیانی ئاسایی خۆمانو دهچمهوه الی منداڵه تاقانهكهم". كهریم ،لهو ش������ارهی لێی دانیشتووه خهریك ی فرۆش������تنی جلو بهرگی مندااڵن بووهو بهوتهی خۆی ئێستا كوڕه تهمهن ههش������ت س������اڵهكهیو خێزانهك������هی دوكانهكهی دهگێڕن، "ه������هر چهنده خۆی������ان پارهیهكی كهمیان دهس������تدهكهوێت ،بهاڵم ههر ئهوان جار جار پاره بۆ من دهنێرن".
بوو ،باسی لهوه رۆژه كرد كه ئهوی تیا دهستگیركراوه" ،هاورێكهم زۆر هاتوچۆی كوردستانی دهكرد ،بۆیه منیش جارێك بریارمدا كه لهگهڵی بێمه كوردستان". بهوتهی خۆی ئهو رۆژهی سهردانی ههرێمی كوردستانی كردووه ،بهفرو بارانێكی زۆر باریوهو چهند جارێك بڕیاری ئهوهیان داوه كه لهسهر سنور بگهڕێنهوه" ،بههاوڕێكهمم وت كاكه رهق دهبینهوه لهسهرما بابگهڕێینهوه، بهاڵم ئهو ههر س������ور بوو لهس������هر رۆش������تن ،ئهگهر بمزانیایه توش������ی ئهم كێشهیه دهبم ههرگیز سهردانم نهدهكرد". بهوتهی ناوبراو بههۆی سهرماكهی پێنج ساڵ زیندانی ئهو رۆژهوه دوا ی س������ێ س������هعات دانپیانانهكه ی كهریم لهالی دادوهر چاوهڕوانی ،ئینجا لهسنورهوه هاتونهته فریا ی نهكهوتو ئازادی نهكرد ،بهاڵم كوردستان. بووه هۆی ئ������هوهی كه حوكمهكهی لههاوڕێكهی كهمتر بێت" ،هاوڕێكهم پانزه س������اڵ حك������وم درا ،بهاڵم من چۆن دهستگیر كران؟ كاتێك كهریمو هاوڕێكهی دهگهنه ش������هش س������اڵ حكوم درام ئهوهش تێبینی: ههرێمی كوردستان ،لهبازگهیهكدا خهت������ای خۆم ب������وو ،ئهگهرنا هیچ ئهمه ی سهرهوه رووداوێك ی واقیعییهو دایان دهگرنو دهیان پشكنن ،پاشان تاوانێكم نهكردبوو". نم نم بهپێویست ی نهزان ی ناو ی بڕێك تلیاك بههاوڕێكهی كهریمهوه ئ������هو ،رۆژان������ه لهزین������دان ژیان راستهقینه ی كهریم ئاشكرابكات. دهگرنو بهو هۆیهشهوه دهستگیریان بهسهردهباتو ههمیشه لهخهمی بژوێی
زۆرجار هاوڕێی خراپ شیرازەی ژیان دەشێوێنێت
سێشهممه
nmnmpress@yahoo.com
كام ڕهنگ لهتۆ دێت؟
كاوڕ :ئهو داوهتنامانه ڕهت مهك������هرهوه كه بهدهس������تت دهگات ،چونك������ه پێدهچێت ههواڵێك������ ی ب������اش ی������ان چاوپێكهوتنێك������ ی تایبهت بهدوایدا بهێنێت ،خۆت لهگوش������ار ی دهروون ی بپارێ������زهو كهمێ������ك نهرمتر مامهڵ������ه لهگهڵ چواردهورت بكه.
لێهاتووان ه ك همو كوڕییهكان ی ڕوخسارت داپۆشه! ئا :سەوسەن ن م: وسكهه بئا:هشسیه یه
دووان������ه :پێویس������ته لهپ������اڵ كهسوكار هكهتدابی������ت بۆڕووبهڕوبون������هوه ی چهند كێشهیهكو دڵنهواییكردنیان، ههندێك بڕی������ار ی تایبهت بهكارهك������هت یان دۆخ������ ی خێزانیت بدهیت، پرۆژهیهكت سهركهوتن بهدهست دههێنێت.
ش������ێر :پارێزگار ی لهپێگه ی كۆمهاڵیهتی������ت بكهو ههموو ك������هس مهك������ه بههاوڕێت، شوێنێك ش������ارهزا ی نهبیت گهشت ی بۆمهكه باتوش ی كێشهو تهنگو چهڵهمه نهبیت ،ئاگادار ی بار ی تهندروستیت به. فهریك :ئهمڕۆ ههواڵێك ی خۆش دهبیستیتو داوهتێكت بهدهست دهگات لهالی������هن ه������اوڕ ێ یان خۆشهویستهكهتهوهو زۆر دڵت پێ ی خۆش دهبێت ،گۆڕانهكان داوات لێدهكهن ئارام بگریتو پهله نهكهیت. ت������هرازوو :ل������هم ههفتهیهدا ههندێك كێشه ی خێزانیت ڕووبهڕوو دهبێتهوه پێویسته بههێمن������ ی چارهس������هریان بكهیت ،لهكارهكهشتدا لهگهڵ كهسێكدا ڕوبهڕوو ی ههندێك ههڵوێست ی دژوار دهبیتهوه . دوپشك :چاوت بهكهسێك دهكهوێت كه پێشبین ی بینین ی ناكهیتو بینینیش������ ی زۆر شادمانت دهكات ،گهشتێك دێته پێش������هوه ئهنجامدان ی س������ودت پێدهگهیهنێ������ت ،پێ������ش ئیمزاكردن ی بهڵگهنامهكان پێویسته لهناوهڕۆكهكه ی دڵنیابیت. ك������هوان :چ������اوت بهكۆمهڵه كهسانێك ی نو ێ دهكهوێت، ب������هاڵم پێویس������ته وریابیت لهناسینیاندا نهبا دوچار ی كێش������ه ببیت ،ههوڵبده لهم ههفتهیهدا بهش������دار ی هیچ جۆره پرۆژهیهك ی بازرگان ی نهكهیت. گیس������ك :خۆشهویستهكهت پێویس������ت ی بهوهیه گرنگ ی زیاتر ی پێبدهیت ،نیگهرانیت كهمت������ر دهبێ������تو ب������ار ی دهروونی������ت بهرهو باش������تر دهچێت ،چهند پهیوهندییهك ی نو ێ دهبهس������تیت ك������ه لهداهاتوتدا س������ودت پێدهگهیهنن. سهتڵ :بهشدار ی بۆنهیهك ی كۆمهاڵیهت������ ی دهكهیت یان لهگهڵ هاوڕێكانتدا پیاسهیهك دهك������هن ك������ه خۆش������یت پێدهبهخشێت ،ئهم ههفتهیه بهخ������ت یاوهرت������ه لهالیهن ی سۆزدارییهوه ڕهنگه ههندێك كات بهسهرببهن لهگهڵ خۆشهویستهكهتدا. نهههنگ :بڕوا بهههموو ئهوانه مهكه كه دهیان بیس������تیت، بههۆ ی بهههڵه تێگهیشتنێكهوه لهگ������هڵ خۆشهویس������تهكهت ڕوب������هڕوو ی كێش������هیهك دهبیت������هوه ،بۆتێپهڕاندن������ ی خهمهكان ئارامگرتن لهههموو شت باشتره.
ژماره40 :
19 جوانکاری
گا :ههفتهیهك������ ی باش������هو كارهكانت بهدڵ ی خۆت بهڕێوه دهچن ،ئاگات لههاوسهرهكهت بێتو گرنگ ی زیاتر ی پێبده با ههست نهكات لێ ی دوریت، لهگهڵ سهرۆك كارهكهت وتووێژ لهسهر ههندێك مهسهله ی دارای ی دهكهیت.
قرژاڵ :ورهت بهرز دهبێتهوه توانات بۆدهگهڕێتهوه بهمهش ههس������ت بهبههێزیو متمانه بهخۆبوون دهكهیت ،ناچار دهبیت پاشهكشه لهپڕۆژهیهك ی������ان كارێكدا بكهیت ،بهاڵم نیگ������هران مهبهو بهباشترین شێوه بهڕێوهی بهره.
2010 /9/7
ڕۆژێك لهڕۆژان لهخۆتت پرسیوه بۆچی ههمان ڕهنگ ههڵدهبژێریت بۆههموو پۆش������اكهكانت؟ یان پرس������یوته بۆچی ڕهنگ������ی زیاترنییه بۆپۆش������اكهكان؟ ڕهنگه حهز بهگۆڕان������كاری لهڕهنگهكاندا بكهیت ئهمهش ش������تێكی سروش������تییه ،بۆس������اتێك بیر لهژیان بك������هرهوه بهبێ ڕهنگهكان چی ڕویدهدا؟ ڕهنگهكان هۆی دهرخس������تنی ناخی ئێمهن ئیتر ههست بێت یان نهست .لهبهر ئهمهشه ڕهنگهكان بونهته بهش������ێك لهژیانمان وڕۆڵێكی كارایان ههیه لهزۆربهی الیهنهكانیندا. چۆن باشترین ڕهنگ ههڵدهبژێریت؟ ههڵهدهكهی������ت ئهگهر بێتو پۆش������اكێك بكڕیت كهتهنها لهشوش������بهندی پۆشاكهكاندا بینیوته ،چونكه مهرج نییه لهگهڵتدا بگونجێت .ئهگهر ڕهنگی پێس������تت كراوه بوو ئهوا پێویستت بهپۆشینی ڕهنگه بوێرهكانه بۆدهرخستنی كهس������ایهتیت ،بهنیسبهت ئارایشتیش������هوه ڕهنگی كراوه ڕوخس������ارت ههڵدهبزڕكێنێت ،بۆئارایشت ئهگهرحهزت لهڕهنگی باس������تیل ههبوو وهك ش������ینو پهمهیی س������ارد ئهوا پێویس������ته ئهم ڕهنگانه لهگهڵیدا بپۆشیت ،پرتهقاڵی كهمێك تاریك ،زهرد ،سور ،ئهرخهوانی كاڵ ،كراسو بلوزی سپی یان قاوهیی.
ئهوخانمانهش كهپێس������تیان ئهس������مهره ئهبێت پالژهری ڕهن������گ ك������راوه ههڵبژێ������رن ،پێویس������ته دوربكهونهوه لهپۆش������اكی قاوهیی تاریك،سور ،پهمهیی تاریك ،ڕهش ،ئهگهر لهبارێكیش������دا ئهو ڕهنگانهیان پۆشی باشتروایه لهگهڵ رهنگی كراوه تێكهڵی بكهن. ئهو خانمانهش������ی كهڕهنگی پێس������تیان مامناوهنده ئهوا زۆر بهخت������هوهرن لهههڵبژاردن������ی ڕهنگهكاندا ،چونكه ههرڕهنگێكیان پێخۆش������بێت ئهتوانن بیپۆش������ن ،بۆنمونه ڕهنگی شین ،پهمهیی ،ئۆككهر ،تهنانهت سوری تاریكیش، چونكه ڕهنگی سور یهكێكه لهو ڕهنگانهی لهههموو كهس نایهت. وهرزهكانیش دیس������ان كاریگهریان لهسهر ههڵبژاردنی ڕهنگهكان ههیه بۆنمونه ههندێك ڕهنگی وهك ش������ینو قاوهیی زیاتر لهزستاندا دهپۆشرێن ،بهالم وهرزی هاوین واته كهرنهڤاڵی ڕهنگه سهرنجڕاكێشهكان. بێگومان ڕێسایهكی توندوتۆڵ نییه دهربارهی سروشتی ڕهنگ������هكانو كۆكردنهوهیان لهخهزێنهی پۆش������اكهكانتا بهڵكو لێرهدا تهنها یهك ڕێگاههیه ئهویش تاقیكردنهوهی ڕهنگهكانه پێش كڕینیان.
یاری
ئۆباما :قهیچێكا با موسڵمان بم!
یار ی سۆدۆكۆ شیكاری ژمارەی پێشوو:
8 2 7 3 1 9 6 4 5
7 9 4 2 6 8 3 5 1
1 5 2 6 9 4 7 3 8
6 7 3 8 2 5 4 1 9
ههم������و خانمێ������ك س������یمایهكی دیاریكروای لهڕوخس������اریدا ههیه كه بێ������زاری ك������ردووهو ههوڵی جوانك������ردن ی������ان ش������اردنهوهی دهدات ،بۆئ������هوهی جوانییهكهی بێ كهمو ك������وڕی بێت لهپێ������ش چاوی ئهوانیت������ردا ،ئ������هوه لهكاتێكدا ڕهنگه ئهو ك������همو كوڕییه ڕهنگه ههر خۆی بیبینێت ،بهاڵم ئایا دهزانیت كه نمایش������كاری جلو ب������هرگو ئهس������تێر ه جیهانییهكانیش ك������همو كوڕی جۆراوجۆری������ان ههیه ،بهاڵم ناتوانی تێبینی������ان بكهی������ت، چونكه زۆر لێهاتووانه چارهس������هری دهك������هن، ئهم������هش دیارتری������ن ئهو ڕێگایانهیه ك������ه ههر جارهو باسی بهشێكی ڕوخسار دهكهین: چهناگ������هی ج������ووت :پالژهرێكی بڕۆن������زی بێ بریق������ه بهكاربهێنه ،ڕهنگه تاریكهك������هی بده لهلێوارو بهشی خوارهوهی چهناگه پاش������ان ڕهنگه كاڵهكهش بده لهماسولكهی شهویلگهكانت. ناوچهوانی بهرز :باشترین ڕێگا بۆداپۆشینی ناوچهوانی بهرز دانانی پهرچهمێكی كهمه لهس������هری ،لهئیستاشدا مۆدێلێكی باوه یان ئهتوانی بهكرێمی ئهساس دایبپۆشیت بهمهرجێك دهپله تاریكتر بێت لهڕهنگی سروش������تی پێستت ،ئهساسهكهی لێبدهو بهجوڵهی ستونی بهرهو ڕهگی قژهكهت بهناوچهوانتدا باڵوی بكهرهوه ،بهاڵم با پانی هێڵی ئهساسهكه لهكاتی دانانیدا لهیهك س������انتیمهتر تێپهڕن������هكات ،ههروهها پالژهری قاوهیی لهبهش������ی س������هرهوهی ناوچهوانت دابنێو قهڵ������هم لێوێك بكه كه ڕهنگهكهی س������هرنجڕاكێش بێت بۆئ������هوهی نیگاكان لهناوچهوانت دووربخاتهوه.
2 1 8 7 4 3 5 9 6
4 8 1 5 7 6 9 2 3
5 3 9 4 8 7 1 6 2
9 6 5 1 3 2 8 7 4
3 4 6 9 5 1 2 8 7
سۆدۆکۆی ئەمجار:
4
2 7 7 3 8 6 8 7 1 3 1 9 5 1 6 6 5 9 1 7 3 5 2 7 2 6 5 1 8
باراك ئۆباما سهرۆك ی ئهمریكا رایگهیاند موس������ڵمانهو لهبهرامبهردا %11یان پێیانوایه هیچ بێزار نییه لهو راپرسییهی كه زۆرینه ی ئۆباما موس������ڵمان نییه ،ئهمهش لهكاتێكدایه كه ساڵی پار %48ی ئهمریكییهكان پێیان ئهمریكییهكان باوهڕیان وایه موسڵمانه. لهلێدوانێكدا بۆ تۆڕی ئێن ب ی س������ی نیوز ،وابوو ئۆباما مهسیحییه. ئۆباما وت������ی" :قهیچێكا با موس������ڵمان بم ،راپرسییهكهی سهنتهر ی بیۆ پێش ئهو ههڵاڵیه ئهوه ش������تێك نییه كه ههموو كات ی خۆم ی ئهنجامدراوه كه لهس������هر دروس������تكردن ی ب������ۆ تهرخان بك������همو نیگهران������م بكات" ،مزگهوتێ������ك لهنیویۆرك دروس������تبوو ،كه هاوكات ئهنجامی ئهو راپرسییه ی سهنتهر ی سهرهتا ئۆباما پش������تگیریی ئهو بیرۆكهیه ی بیۆ ی رهتكردهوه كه دهریخس������تووه %18ی كرد ،ب������هاڵم زۆر ی نهبرد بهش������ێوهیهك ی ئهمریكیی������هكان ل������هو ب������اوهڕهدان ئۆباما ناڕاستهوخۆ پهشیمان بووهوه.
پۆتن :موچهیهك بۆ ئهختهبووتهكه ڤالدیمێر پۆتن س������هرۆك وهزیرانی روسیا رایگهیاند كه پێویسته موچهیهكی خانهنشینی بۆ "پۆڵ"ی ئهختهبوت ببڕێتهوه كه پێشبینی كهس������ی براوهی ههڵبژاردنی س������هرۆكایهتی ساڵی 2012ی روسیای كردووه. پۆڵ ك������ه لهمۆزهخانهیهك������ی زیندهوهرانی ش������اری ئۆبیرهاوزن������ی ئهڵمانیایه ،یهكێك لهو كاغهزانهی راكێش������ا كه ناوی یهكێك لهكاندیدهكان������ی س������هرۆكایهتی روس������یای
لهسهر نوس������راوهو رۆژنامهی "پراڤدا"یش ئهو كاغهزهی پاراس������تووهو هێش������تا بۆهیچ الیهنێك ئاشكرا نهكراوه كه ئهختهبووتهكه لهنێ������وان میدڤیدی������ڤو پۆتن������دا كامیان ی ههڵب������ژاردووه ،لهوب������ارهوه پوتن وتی" :من نامهوێت كاغهزهكه ببینم كه ئهختهبووتهكه ههڵیبژاردووه ،چونكه ئهوه ئهوه رهنگه ببێته مای������ه ی گۆڕان ی بیركردن������هوه ی ملیۆنهها خهڵك ی روسی"!
وهزیری بهرگری دهبێته ئهستێره
چ������اوهڕوان دهكرێ������ت كارل تیۆدۆرتس������ۆ دۆتنبێ������رگ وهزی������ری بهرگ������ری ئهڵمانیا كه تهمهنی 38س������اڵه ببێته ئهس������تێرهیهكی س������ینهمایی دوای ئهوهی بڕیاریدا بهشداری بكات لهفیلمێك������ی گهنجانه كه چیرۆكێكی سهركێشی دهگێڕێتهوه. میش������ائیل یاهرایس دهرهێن������هری فیلمهكه
رایگهیاند چیرۆكی فیلمهكه باس������ی چوار قوتابی دهكات كه كانزای������هك دهدۆزنهوهو بهڕێك������هوت دهگلێن������ه نێ������و پرۆس������هیهكی بازرگانیكردنی نایاس������ایی كۆمپانیایهكهوه. لهوێش������دا جهنابی وهزیر رۆڵێكی سیاس������ی دهگێڕێ������ت كه بریتیی������ه لهخهاڵتكردنی ئهو قوتابیانه لهسهر بوێرییان.
18
2010 /9/7
ژماره40 :
nmnmpress@yahoo.com
بەخت
شیرینی
سێشهممه
شیرین ی بهخورما
كهرهستهكان: ی������هك كوپ خورما ناوكهك������هی دهرهێنرابێت ،نی������و كوپ گوێز ی وردكراو ،دووكوپو سێ لهسهر چوار ی كوپێك ئارد ،چوار هێلكه، یهك كوپ زهیت ،یهك كوپ شهكر ،یهك كهوچكی بچووك ڤانێلال، نیوكهوچك ی بچووك دارچینی ،دووكهوچك ی بچووك س������ۆده ،یهك كهوچك ی بچووك پیك ی پاودهر. بۆڕازاندنهوه ی قاڵبهكهی: س������هد گرام قشته ،س ێ كهوچكی گهوره كهره ،س ێ كهوچكی گهوره شهكر ی ڕهش ،نیو كهوچك ی بچووك ڤانێلال ،نیو كهوچكی بچووك دارچینی ،یهك كوپ گوێز ی وردكراو. ئامادهكردنی: فڕنهكه تا س������هدو شهس������ت پله گهرم ی دهكهی������ن ،دهنكه خورماكان دهكهین بهدوو بهش������هوهو بۆماوهی چل خول������هك لهدوو كوپ ئاودا دایدهنێین ،دواتر ئارد ،پیك ی پاودهر ،سۆده ،خو ێ تێكهڵ دهكهینو لهالیهكهوه دایدهنێین. هێلك������هكان بهتێكهڵك������هر ی كارهبایی باش تێكهڵ دهكهین پاش������ان زهیتهكه ،ڤانێلال ،دارچینی ،ش������هكرهكه ی دهكهینه سهر ،دوابهدوا ی ئهم تێكهڵه ی ئاردهكه ی دهكهینه س������هرو ههر كه بهباشی تێكهڵ بوون خورماو ئاوهكه لهگهڵ گوێزهكه ی دهكهینه س������هرو ههموویان بهباش ی تێكهڵ بهیهك دهكهین. س������ینییهك ی الكێشهیی دێنین ههندێك زهیتو ئارد ی پێوه دهكهینو تێكهڵهكه دهكهینه ناوی. سینییهكه دهخهینه ناو فڕنهكهو بۆماوهی چل خولهك لێیدهگهڕێین، پاش������ان دهریدههێنی������نو لهالیهكهوه دایدهنێیت تا س������ارد دهبێتهوه، ههتاكو س������ینییهكه س������ارد دهبێتهوه ،كرێمی زینهكه ئامادهدهكهین، ش������هكرو كهرهكه پێكهوه گهرم دهكهین ههر كه ش������هكرهكه توایهوه قشتهو ڤانێلالكه ی دهكهینه سهرو لهسهر ئاگرهكه دایدهگرین ،پاشان دارچینیو گوێزهكه ی دهكهینه سهرو تێك ی دهدهین. كرێمهكه دهكهینه سهر قاڵبه شیرینییهكهو بهتهواو ی پێ ی دادهپۆشینو وازی لێدههێنین تا س������ارد دهبێتهوه .كهمێك لهكرێمهكه دههێڵینهوه تا ههموو جارێك لهگهڵ پارچهی شیرینییهكهدا پێشكهشی بكهین. كات ی پێشكهش������كردن كرێمهك������ه كهمێك گ������هرم دهكهینو لهگهڵ پێشكهش������كردنی ههر پارچهیهك ش������یرینیدا كهوچكێك یان دوو كهوچكی گهورهی دهكهینه س������هر ،دهش������توان ی ئایس كرێم ی ڤانێلال لهگهڵ ئهم شیرینییهدا پێشكهش بكهیت.
کچان
ئایا تۆ بهختت ههیه؟
ی واقعییه ی������ان تهنها ئای������ا بهخت ش������تێك بۆچون������ه؟ ئایا كهس������انێك ههن بهڕاس������تی بهختیان باشبێت؟ یان تواناكانیان وایكردووه ههموو ش������تێك لهبهرژهوهندی ئ������هوان بێت. گومانی تێ������دا نییه كه ههردووكیانه ،یاریهكه ی كۆنترۆڵ������ی مرۆڤهكانه ،ههروهها ل������هدهرهوه ی ی لهقۆس������تنهوه ئامادهب������وونو توانای ناوهك ی ئهم تێس������ته س������ادهیهوه ههلهكاندا ،لهڕێگه ی بۆت دهردهكهوێت كه ئایا خاوهنی بهختێك ی ئهو باش������یت ،یان توانات ههیه لهقۆستنهوه ههالنهدا كه دێن������ه بهردهمتو لهبهرژهوهندیت بهكاریان دێنیت. بۆه������هر وهاڵمێكی بهڵی نیش������انهیهك دابنێو دواتر ئهنجامهكه كۆبكهرهوه. .1ههمیش������ه یهك جۆری دیاریكراو لهپیاوان سهرنجت ڕادهكێشن؟ .2لهه������هر جارێك������دا كه دهتهوێت كێش������ت دابهزێنیت یان لهشیرینی خواردن بوهستیت، سهركهوتوو نابیت؟ .3ههمیشه لهخۆت ئهپرسیت ئایا نهێنی ئهوه ی ی ههمیش������ه وهك كهسێك لهچیدایه كه خهڵك سهرنجڕاكێش دهتبینن؟ ی ی پهیوهندییهكت بپچڕێنیت سهرهڕا .4ناتوان ی ئهوهی دهزانی كه زیانت پێدهگهیهنێت لهبر
كچان دهب ێ چ ی بكهن بۆئهوه ی كهسایهتییان جوان بكهن؟
ههموو كهسێك پێ ی خۆشه كهسان ی دهوروپشتی پێی سهرسام بن ،خانم ی جوانیش سهرنج ی خهڵك بهدهست دههێنێت بهمهرجێك ئهو جوانییه ی خاوهنیهت ی جوان ی ڕۆح پاڵپشت ی بێت ،چونكه جوان ی ڕۆح یهكێكه لهپێكهاتهكان ی جوانی ،بۆئهوه ی ببیته خاوهن ی كهس������ایهتییهكی سهرنجڕاكێش چهند بنهمایهك ههیه ،لهوانه: خهمو ئازارو ناڕهحهت ی ههمیشه لهمرۆڤدا بوون ی ههیه ،چونكه سروشتێكهو دهربازبوون ی نییه ،بهاڵم ئهتوانی خۆڕاگربیت تا ئهوانیتر بێزار نهكهیت ،چونكه ناچارنین هاوبهشی خهمهكانت بن .ههوڵبده تێگهیش������تنت بۆكێشهی ئهوانیتر ههبێتو كچێكی قس������هخۆش بیت نهك تهنها لهبۆنه گهورهكاندا، بهڵكو لهههموو بۆنهیهكدا ،ههروهها ڕێزی ههستهكان ی ئهوانیتر بگرهو بهشدار ی خۆشییهكانیان بكه. بهگوێگرت������ن لهچواردهورهكهت خۆشهویس������تیان بهدهس������ت دههێنیت ،ههوڵیش بده سهربهس������ت ی قسهكردنیان پێبدهیتو لهكاتی گونجاودا بهشدار ی لهقسهكانیاندا بكهیت ،چونكه چهندێك جوانو ش������یك بیت جوانتر ئهبیت ئهگهر لهگهڵیدا سادهوس������اكاربیت ،چونكه لوتبهرز ی مرۆڤ ناشیرین ئهكاتو بههۆیهوهی كهسان ی تر خۆیان دورهپهرێز ئهگرن لێت. ههموو كهس پێویستی بهوه ههیه ستایش بكرێت بۆنوێبونهوهی متمانه بهخۆی ،بهاڵم بهشێوهیهك نا كه بچێته قاڵبی دووڕووییهوه ،لهبهرئهوه باش������تر وایه لهكاتو شوێن ی خۆیدا ئهو ههسته دهرببڕێت. گهش������بین به ،چونكه كهسی گهشبین ههمیشه كهسێك ی خۆشهویستهو هان ی چواردهورهكه ی دهدات بهش������ێوهیهك ی واقعی جیهان ببینن ،بهاڵم گهش������بینیش ئهگهر لهس������نور ی خۆ ی دهربچێت ئهبێت بهخهیاڵ ،باش وایه تێبینیو ڕهخنهی ئهوانیتر بهدڵێكی فراوانهوه وهربگریت ،ڕهنگه ههندێك كات ئهو ڕهخنانه لهكهسان ی داخ لهدڵهوه دهربچن ،ههربۆیه لهههردوو حاڵهتهكهدا با دڵت فراوان بێت. كاتی بیركردنهوه لهبابهتێك با دهروونت شادو ئارام بێت ،ئهگینا ترسو ڕاڕایی بیركردنهوهكانت دهشێوێنن ،ههروهها بهنیهتێكی باشهوه بیربكهرهوه تا تهواوكهری سیفاتهكانی ترت بێت.
.16پهیوهندییه س������ۆزدارییهكانت لهدووساڵ قازانج؟ .5زۆركات پێتوایه هیچ بوارێك لهبهردهمتدا زیاتر بهردهوام نابن؟ نییهو ناتوانی بڕیاڕ بدهیت؟ .6دهگم������هن نهبێ������ت كات������ ی ت������هواوت نییه ئهنجامهكان: بۆجێبهجێكردن������ی ئ������هو كارانه ی پێویس������ته ح������هوت خ������اڵ ی������ان كهمتر ،ت������ۆ بهختت ئهنجامیان بدهیت؟ ی بهشانس������یت، ههیه :بهڕاس������تی تۆكهس������ێك ی دهكهیت بۆ .7زۆرب������هی كات كارهكان������ت دوادهخهیت زۆر بهوریای������ی دهستپێش������خهر بۆڕۆژی دواتر؟ ی دێن������ه بهردهمت، ی ئهو ههالنه قۆس������تنهوه .8ڕوو ی دهبهن، ی داوه لهگهڵ كهسێكدا چویتهدهرهوه ،ئهمهشه ههندێك كهس بهشانس ناو بهاڵم حهزت لههاوڕێیهتی نهبووه؟ پۆزهتیڤانه بیردهكهیتهوه ،خۆت نادهیته دهست .9دوای شكس������تهێنانی پهیوهندییهك������ ی ی شكس������تو بێزاری ،ههمیشه ئامادهیت بۆشت ی دهگریت؟ ی زۆر بۆ ی ماوهیهك سۆزدار ی بهسود ی ئهزمونهكان بۆكارێك نوێو گۆڕین .10لهس������اڵێكدا زیاد لهجارێك س������هردان ی تا بهرهو پێشت ببات. فاڵگ������رهوه یان زانای گهردوونیو ش������ت ی لهو حهوت خ������اڵ زیاتر :بڕوات بهش������انس نییه، بابهتانه دهكهیت؟ توان������ات نییه بۆدهسپێش������خهری لهكارهكاندا، .11ل������هزۆر لهو كهس������انهی چ������واردهورت ئهم������هش ی������ان لهبهرئهوهیه ش������هكهت بویت هیوابڕاو بویت؟ لهجێبهجێكردن������ی ئهو كاران������هدا كه كهڵهكه ی ئهوههالنه نیت كه .12كاتێك نهخۆش دهكهویت ،نهخۆشیهكهت بوون ،یان ئهوهتا ئاگادار ی خۆیدا دههێنێت؟ الوازی زۆر بهدوا ی كات دێنه بهردهمت ،یان تهمبهڵیت ،زۆرینه .13كاتێك كهسێك لهكارێكدا سهركهوتوو ههل������هكان بهبهردهمتدا تێپهڕدهبنو ههرچهنده دهبێت ،ههست بهتاوان یان نیگهران ی دهكهیت؟ توانات ههیه بۆقۆس������تنهوهیان ،بهاڵم ئهوتوانایه .14پێتوایه تۆ كهسێكی بێ شانسیت؟ بهكارناهێنی������ت ،ب������هاڵم ئیتر كات������ی ئهوهیه .15ڕۆژێك لهڕۆژان لهسهر ڕێگاكهت پارهت ه������اوكاری خۆت بكهیت ت������ا خوا هاوكاریت دۆزیوهتهوه؟ بكات.
ی ی برۆو گونجاندن جۆرهكان ی ڕوخسارتدا لهگهڵ شێو ه ڕهنگه ههندێكتان بههۆی برۆكانییهوه بهئهزمونێكی قورسدا تێپهڕبووبێتن ،چونكه چوارچێوهی چاوهكانتهو پێویس������ته ههمیشه پاكو خاوێن بێتو شێوهیهكی ڕێكوپێكی ههبێت تا پارێزگاری لهش������ێوهی چاوهكانو ڕوخساریش������ت بكات، ههربۆیه پسپۆڕان هاتوون پۆلێنی برۆكانیان كردووهو بۆههر جۆره ڕوخسارێك شێوهیهكی تایبهتی برۆیان دیاریكردووه. بۆڕوخسارێك كه شێوهی خڕ بێت ،برۆی پڕ لهگهڵی دهگونجێت لهگ������هڵ هێڵێكی تهواوو دووركهوتن������هوه لهچهمانهوهی برۆكان، چونكه ڕووخس������ارت ئهوهندهی تر خڕدهكاتهوه ،باشتریش وایه برۆت بهرز نهكهیتهوه .بۆڕوخس������ارێكیش كه لهشێوهی دڵ یان لهچێوهی چوارگۆشهدا بێت نابێت برۆیان زۆر كهوانهیی بكهن، بهڵكو چهمانهوهیهكی كهمی تێدابكهن لهگۆشهكانی دهرهوهی چاودا بهتایبهت ئهگهر چهناگهیان بچووكو ناوچهوانیان پان بوو. ئهو برۆیهی كه لهگهڵ ئهم شێوهی ڕوخسارهدا زۆر دهگونجێت برۆی ڕێكه ،ئهو خاتونانهش كه ڕوخساریان شێوهی هێلكهیی وهرگرتووه پێویس������ته برۆیان پڕییو كهوانهییهكی مامناوهندی ههبێت ،نهخشهسازانی قژو بواری جوانكاری ئهمجۆره ڕوخسارانهیان بهنمونهیی داناوه ،ڕهنگه برۆی كهوانهیی تهواو زۆر گونجاوبێت لهگهڵ ئهم جۆره ڕوخسارانهدا بهمهرجێك ڕوخسارهكه زۆر پڕنهبێت. بهگش������تیو بۆههموو جۆرهكانی ڕوخس������ار نابێت برۆكان زیاد لهپێویس������ت كهوانهیی بكرێت ،چونكه ڕوخسار پیر دهردهخاتو ناشبێت زۆر بهرز بن ،چونكه وهك كهسێكی شهڕانگێز دهرت دهخات.
رۆژنامهیهكى كولتوریى گشتییه
www.Nnmnm.com
ژماره 40:
سێشهممه 2010 /9/7
خاوهن ئیمتیاز:
کۆمپانیای رووداو
سهرنوسهر:
بهڕێوهبهری نوسین:
شوان ئادهم ئهیڤهس شاخهوان مهحمود
ناونیشان :سلێمانى شاڕێی سالم بهڕێوهبهری کارگێڕی: تهالرى سلێمانی مۆڵ -نهۆمی دووهم دابان عیزهت
بۆ پهیوهندی :
3186176 - 07480151705 - 07710268004 Nmnmpress@yahoo.com
RIKLAM