7
49
www.Nnmnm.com
7
رۆژنامه‌یه‌كى كولتوریى گشتییه
تێبینی: هه‌ر كه‌سێك ئاره‌زوو ی كاركردن ی ههیه له‌م پۆستان‌ه ی سهرهوه با راسته‌وخۆ سه‌ردان ی نوسینگ‌ه ی سه‌ره‌ك ی رۆژنامه‌كه‌مان بكات ی مۆڵ یاخود cv له‌شه‌قام ی سالم ،نهۆم ی دووه‌م ی ته‌الر ی سلێمان خۆ ی بنێرێت بۆ ئه‌م ئیمه‌یڵ ئه‌دره‌سه:
ی دووه‌مدا ی ژن ی هێنان له‌پێناو ی ده‌كوژێت پیاوێك ژن ه دووگیانه‌ك ه ی دووه‌م ،سێ رۆژ به‌ر ی ژن ی هێنان به‌مه‌به‌ست له‌جه‌ژنی قوربان پیاوێك ،ژنه دوو گیانه‌كه‌ی خۆ ی ده‌كوژێت‌و هه‌ڵدێت ،سه‌رچاوه‌یه‌كی پۆلیسی كه‌ركوكیش جه‌خت لهو دهكاتهوه كه لێكۆڵینهوه لهو رووداو‌ه بهردهوامه. ژنێكی ته‌مه‌ن 33ساڵ به‌ناو ی رووناك ماوه‌ی هه‌ش������ت س������اڵه لهگهڵ فه‌الح ناوێكدا ژیانی هاوس������ه‌رییان پێكهوه ناوهو بونه‌ت‌ه خاوه‌نی
بووهو منداڵێك له‌س������كیدا ب������ووه« ،چه‌ند خاوه‌نی سێ منداڵ. به‌وت������هی خزمێكی نزیكی ف������ه‌الح ،ماوه‌ی جارێك فه‌الح‌و رووناك له‌سه‌ر ئهو كێشه‌ی‌ه چه‌ند مانگێك‌ه فه‌الح كچێكی خۆشویستووه‌و ش������ه‌ڕیان كردووه ،پاش������ان سێ رۆژ پێش ویستویه‌تی هاوس������ه‌رگیری له‌گه‌ڵدا بكات ،جه‌ژن ده‌بێت‌ه ش������ه‌ڕیان‌و فه‌الح فیشه‌كێك له‌س������هر ئهو بابه‌ته‌ش چه‌ند جارێك لهگهڵ ده‌نێت به‌ژنه‌كه‌یه‌وه‌و ده‌یكوژێت ،دواتر به‌ره‌و شوێنێكی نادیار هه‌ڵدێت‌و تائێستا نازانرێت ژنه‌كه‌یدا ده‌بێت‌ه ده‌مه‌بۆڵه‌یان. ئ������هو خزمه‌ی فه‌الح جه‌ختی ل������هوه كرده‌و‌ه له‌چ شوێنێكه». ی پۆلیسی ی كوژرانیدا دووگیان به‌وته‌ی سه‌رچاوه‌یه‌ك له‌به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت كه رووناك له‌كات������
رووداو
ی هه‌ولێر ی چاكساز زیندانیان نامه‌یه‌ك ئاراسته‌ی نم نم ده‌كه‌ن
كه‌ركوك ئهو پیاوه دانیش������توی كه‌ركوكه‌و تائێستا ده‌ستگیرنه‌كراوه‌و شوێنی نادیاره، «لێكۆڵینهوه بهردهوامه له‌رووداوه‌كه‌و هه‌وڵی دۆزینه‌وه‌ی تۆمه‌تبار ده‌ده‌ین». ی بنوسرێت ئهو سهرچاوهیه كه نه‌یویست ناو له‌لێدوانێكی������دا بۆ نم نم ،ئام������اژه‌ی به‌وه‌دا كه له‌به‌ر س������ه‌المه‌تی لێكۆڵینه‌وه‌‌و ده‌ستگیر نه‌كردن������ی تۆمه‌تب������ار تائێس������تا هۆكاری
nmnmpress@yahoo.com
2010/11/23
7 بو خه‌لک له خه‌لکه‌و ه
هه‌ل ی كاركردن له‌رۆژنام ه ی نم نم
رۆژنامه‌كه‌مان هه‌ل ی كاركردن بۆ ئه‌م چه‌ند پۆسست‌ه ی خوارهوه راده‌گه‌یه‌نێت: .1په‌یامنێر ی مه‌یدان ی بۆ هه‌واڵ‌و به‌دواداچوون ی پرس‌ه كولتوریی‌و كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان له‌كه‌ركوك‌و سه‌رجه‌م شارو شارۆچكه‌كان ی هه‌رێم ی كوردستان به‌تایبه‌ت له‌شار ی هه‌ولێرو ناوچ‌ه ی سۆران. .2به‌رپرس ی به‌ش ی ریكالم‌و بازاڕكردن.
ده‌فته‌ر ی گه‌ش ه په‌یوه‌ند ی قوتابخانه‌و خێزان به‌هێزتر ده‌كات 7
سێشه‌ممه
15
نرخ750 :دینار
تەندروستی مادد‌ه كحولییه‌كان هۆكاری جهڵته ی دڵن
په‌روه‌رد ه
كوشتنه‌كه‌ی روون نه‌بووه‌ته‌وه ،به‌اڵم «به‌پێی لێكۆڵینهوه سه‌ره‌تاییه‌كان به‌هۆی كێشه‌یه‌كی كۆمه‌اڵیه‌تیه‌و‌ه بووه». خزمه‌كه‌ی فه‌الح ئ������ه‌وه‌ی بۆ نم نم گێڕایه‌و‌ه ك������ه له‌رۆژانی جه‌ژندا ئهو ماڵ‌ه پرس������ه‌یان بوه‌و منداڵه‌كانی رووناك ،له‌بری جه‌ژنانه‌و كۆكردنه‌وه‌ی چكلێ������ت ،به‌درێژایی رۆژانی جه‌ژن هه‌ر گریاون‌و داوای دایكییان كردووه.
کچ ه کوردێکی گۆرانیبێژ 6000كه‌س ی وێن ه وروژێنه‌ره‌کانی ده‌كات ه بینه‌ر
د‌هستنوسی به‌ندکراوانی گرت وو خ ان ه ی م ه ح ه ت ه ی هه‌ولێر له‌نامه‌یه‌كدا كه بۆ نم نم نێردراو‌ه حوكمدراوان ی زیندان ی چاكساز ی هه‌ولێر (محه‌ته) خراپ ی ڕه‌وش ی زیندانه‌كه‌یان خستۆته‌روو ،تیایدا باس لهوه ده‌كه‌ن كه له‌ساڵ ی 2010 -2005س ێ كه‌س له‌ناو ئهو زیندانه‌دا خۆیان كوشتووه‌و یه‌كێكش به‌هۆ ی نه‌خۆشیه‌و‌ه مردووه.
2
تاوان
« 23كچ‌و ژنی كوردم ی كردووه» ی له‌شفرۆش فێر
سهمیره ،ئافره‌تێكی ته‌مه‌ن 31ساڵی عه‌ره‌به‌‌و به‌وته‌ی خۆی به‌مه‌به‌ستی كاركردن هاتۆ‌ت������ه هه‌رێم ی كوردس������تان ،به‌اڵم دوای ئهوهی كاری ده‌س������ت نه‌كه‌وتوو‌ه روویكردوه‌ت‌ه كاری له‌شفرۆشی‌و باندێكی دروستكردووه‌‌و تا ئهو كاته‌ی ده‌ستگیركراو‌ه 23كچ‌و ژنی كوردی له‌سه‌ر له‌شفرۆش ی راهێناوه3 .
مژدێن عه‌بدواڵی گۆرانیبێژ له رێی وێنه‌کانیه‌و‌ه جه‌ماوه‌ره‌که‌ی ده‌وروژێنێت
دوا به‌دوا ی باڵوبوونه‌و‌ه ی وێن‌ه ی رووت‌و نیمچ‌ه رووت ی كلیپ ی گۆرانییه‌ك ی باڵونه‌كراو‌ه ی مژدێن عه‌بدواڵ ی گۆرانبێژ له‌سه‌ر الپه‌ڕه‌ك‌ه ی خۆ ی له‌فه‌یسبووك ،نزیكه ی شه‌ش هه‌زار كه‌س سه‌ردان ی دهكهنو هه‌واڵه‌ك‌ه ی ده‌خوێننه‌و‌ه كه تێیدا ئاماژه ی بهوه دابوو له‌پێناو رووتبوونه‌و‌ه له‌هه‌موو درۆو پیسی‌‌و خراپه‌كارییه‌كی ره‌فتار ،خۆ ی رووت كردووه‌ته‌وه‌و ئه‌وه‌ش داهێنانێك‌ه كه پێشتر هیچ ئافره‌تێك ی كورد جورئه‌ت ی ئهو كاره ی نهبووه ،بهوته ی خۆ ی له‌رووی ده‌نگ‌و ستایلی گۆرانیوتنیشه‌و‌ه ته‌حه‌دای هه‌موو گۆرانیبێژ‌ه كورده‌كانی كردووه. مژدێن س������اڵح عه‌بدواڵ ،كچ������ه گۆانیبێژێك ی كورده‌و له‌ش������ار ی سلێمان ی له‌دایكبووه ،ژیان ی منداڵیش ی لهو ش������اره‌دا به‌سه‌ر بردووه‌و دواتر له‌ته‌مه‌نی چوارد‌ه ساڵیدا چووه‌ت‌ه واڵتی هۆڵه‌ندا‌و دوا ی جیابوونه‌و‌ه ی له‌هاوسه‌ر ی پێشوو ی ئێستا لهگهڵ منداڵ‌ه تاقه‌نه‌ك‌ه ی له‌وێ ژیان به‌سه‌رده‌بات‌و له‌دیمانه‌یه‌ك ی تایبه‌تیش������یدا لهگهڵ ژماره 11ی رۆژنام‌ه ی نم نم ،به‌شێك له‌نهێنیه‌كانی ژیانی تایبه‌ت ی خۆ ی ئاشكرا كردبوو كه ئه‌گه‌ر كوڕێك ی تێگه‌یشتوو رۆشنبیر هه‌بێت ئاماده‌ی‌ه سه‌رله‌نوێ ژیان ی هاوسه‌ریی پێك بهێنێته‌وه« ،هه‌تا ده‌مێنم به‌ئاواتی ئه‌وه‌وه‌م به‌خۆشه‌ویستێكی راست بگه‌م، ئه‌گه‌رنا جارێك ی تر ،شووناكه‌مه‌وه». ه������هر لهو دیمانه‌ی������ه‌دا مژدێ������ن ،جه‌خت لهوه دهكاتهوه كه پێی خۆش نییه هیچ كه‌س������ێك درۆ ی له‌گه‌ڵدا ب������كات« ،درۆم لهگهڵ كراوه به‌تایبه‌ت ی له‌خۆشه‌ویس������تییدا كه به‌و هۆیه‌و‌ه س������ه‌ركه‌وتوو نه‌بووم‌و وازم لێهێنا ،ههرچهنده ژه‌نیارێكی باشیشه‌‌و جێی شانازی منه» ،به‌اڵم بۆخۆ ی به‌درێژای������ی ته‌مه‌نی درۆی نهكردووه، «درۆ ناشرینترین شت‌ه بهالمهوه كه نه‌مكردووه، له‌ژیانیشمدا ره‌نگی داوه‌ته‌وه‌و له‌په‌روه‌رده‌كردن ی مناڵ‌ه بچوكه‌كه‌شمدا نه‌مهێشتو‌ه درۆ بكات». دوابه‌دوا ی باڵوبوون������هوه ی ئهو وێنان‌ه به‌ده‌یان كه‌س پیرۆزبایی‌و ده‌ستخۆش������ ی ئهو كاره‌یان لێكردووه‌و هه‌ندێك كه‌س������یش سه‌رزه‌نشتیان كردووهو به‌كارێك ی نه‌شیاویان زانیوه ،هاوكات له‌لێدوانێكیش������دا بۆ راگه‌یاندنه‌كان ،مژدێن ش������اناز ی به‌و خۆرووتكردنه‌وه‌ی‌ه ده‌كات‌و داوا له‌س������ه‌رجه‌م راگه‌یاندنه‌كان ده‌كات به‌س������هر ی بكه‌نه‌وه‌و كاره‌ك‌ه ی به‌هه‌ند وه‌ربگرن.
ی بكات!! ی كۆنترۆڵ ی سیاسه‌ت نه‌یتوان ئه‌حمه‌د ساالر ...ئهو هونه‌رمه‌ند ه
سێشه‌ممه
nmnmpress@yahoo.com
ی كردووه" ی له‌شفرۆش " 23كچ‌و ژنی كوردم فێر نادی‌‌و هۆتێل������ه‌كان ،به‌اڵم به‌هۆ ی نه‌بوون ی جوان ی له‌ڕوخس������ارمدا نه‌یانویس������تم هه‌تا سهمیره ،ئافره‌تێكی ته‌مه‌ن كاربكه‌م ،بۆیه بڕیارم دا له‌شفرۆش ی بكهمو 31ساڵی عه‌ره‌به‌‌و به‌وته‌ی خۆی تۆڕێك ی له‌شفرۆش ی دروست بكه‌م". به‌مه‌به‌ستی كاركردن هاتۆ‌ت ه ناوب������راو ،جه‌ختی لهوه كرده‌و‌ه كه به‌هۆ ی هه‌رێمی كوردستان ،به‌اڵم دوای زانین������ ی زمان������ ی ك������وردی‌‌و قه‌ره‌باڵغ ی ئهوهی كاری ده‌ست نه‌كه‌وتوو‌ه پاركهكانهوه به‌ڕۆژ ڕۆیش������تووه بۆ باخچه‌و روویكردوه‌ت ه كاری له‌شفرۆشی‌و پارك������ه‌كان‌و له‌وێ له‌گ������ه‌ڵ كچان‌و ژناندا باندێكی دروستكردووه‌‌و تا ئهو كه‌وتۆوه‌ت������ه دووان" ،بۆنمون������ه باس������ ی كاته‌ی ده‌ستگیركراو‌ه 23كچ‌و كێش������ه ی كۆمه‌اڵیه‌تی خۆمم بۆده‌كردن كه ی ژنی كوردی له‌سه‌ر له‌شفرۆش مێرده‌كه‌م بۆم خراپه ،كه له‌ڕاستیدا شووم راهێناوه. هه‌رنه‌كردبوو ،ب������ه‌اڵم ئافره‌ت ی كورد زۆر هه‌ستیارو به‌سۆزن هه‌ر زوو هه‌ڵده‌خڵه‌تێن‌و بڕوا به‌قس������ه ده‌كه‌ن ،بۆیه ئه‌وانیش باس ی به‌دواداچوونی :دیمه‌ن بورهان ده‌رده‌دڵ ی خۆیان بۆده‌ك������ردم‌و ژماره‌مان ئ������هو ئافره‌ت������ه ك������ه ئێس������تا له‌یه‌كێ������ك ده‌گۆڕیی������هوه ،پ������اش چه‌ن������د مانگێ������ك له‌گرتوخانه‌كان������ ی هه‌رێم ی كوردس������تان سه‌ردانكردن ی یه‌كتر ی ده‌بووین به‌هاوڕێ". ده‌ستبه‌س������ه‌ره ،لهڕێگه ی چوونه ناو پارك‌و شوێن‌ه گشتییه‌كان ی شار‌ه جیاكانی هه‌رێم "ژنانم له‌دژی مێرده‌كانیان هان ده‌دا" خۆ ی ك������ردووه به‌هاوڕێ‌و دۆس������ت ی ئهو س������همیره ،ئ������ه‌وه‌ی نه‌ش������ارده‌و‌ه كه پاش ئافره‌تانه ی ك������ه چوونه‌ت‌ه ناو پاركهكانهوه ،هه‌واڵپرس������یو هاتوچ������ۆ ی به‌رده‌وام ی ئهو ب������ه‌وه‌ش ژماره‌یه‌ك كچ‌و ژن������ ی كورد ی كچ‌و ژنان������ه ی كردبوون ی به‌هاوڕێی خۆی، له‌س������هر له‌شفرۆش������ ی راهێناوه‌‌و باندێك ی خانوویه‌كی له‌پیره‌ژنێك به‌كر ێ گرتووه‌‌و پێك������هوه ژی������اون" ،خزمه‌تی ئ������هو ژنانه‌م لێدروستكردوون‌و بووهته سه‌رۆكیان. ده‌ك������ردو ورد‌ه ورد‌ه ڕێ������گام بۆخ������ۆش ده‌كرد ك������ه دژ ی مێرده‌كه ی یان كچه‌كان به‌هۆی نه‌مانی خزمه‌كانییه‌و‌ه دژ ی باوك‌و برایان بوه‌س������تن كاتێك كه رووده‌كاته هه‌رێم س������همیره ،ناو ی خوازراو ی ئهو س������ه‌رۆك بۆیان خراپن به‌م������ه هه‌ڵهاتن ڕوو ی ده‌داو بانده‌یه‌و ئاماژه‌ی به‌وه‌دا كه به‌هۆ ی نه‌مان ی منیش ده‌موت وه‌رن ماڵ������ ی من كراوه‌یه‌و كهسو كاریی������هوه كاتێ������ك له‌به‌غداده‌و‌ه كه‌س ناتان دۆزێته‌وه" ،هه‌ر به‌و هۆیه‌شه‌و‌ه هاتووه‌ت‌ه ش������اره‌كان ی هه‌رێم ی كوردستان هه‌ندێك ك������چ‌و ژن روبه‌ڕوو ی كێش������هو هیچ كارێك������ی ده‌س������تنه‌كه‌وتووه" ،ته‌نیا گرفتی������ش نه‌ده‌بوون������هوه ،ب������ه‌اڵم به‌هۆ ی بیرم له‌كار ی له‌شفرۆش ی كرده‌و‌ه بۆئه‌وه‌ی ئهوه ی ب������اوك‌و مێرده‌كانی������ان خه‌رجیان بژێوی ژیان په‌یدا بكه‌م ،سه‌ره‌تا چووم‌ه ناو نه‌ده‌كێشان ،سهمیره به‌مه‌رج ی به‌جێهێنان ی
داواكارییه‌كان������ی ،خه‌رج������ ی ئه‌وانه‌ش������ ی خستبووه ئه‌ستۆی خۆی. ئهو سه‌رۆك باند‌ه له‌درێژه ی گێڕانه‌وه‌كان ی بۆ نم نم ،باس������ی لهوه كرد كه پاش ئهوه ی س������ه‌ركه‌وتوو بووه له‌ڕاكێش������ان ی كچان‌و ژنان������دا ،توانیویه‌ت ی باندێك������ی گه‌وره‌ی له‌شفرۆشی دروست بكات" ،تا سێ مانگ پێش ئێستا كه ده‌ستگیركرام 23 ،ئافره‌تی ك������وردم كرد‌ه له‌ش������فرۆش ،ك������ه 15یان كچ ب������وون‌و ته‌مه‌نیان 15ـ 20س������اڵ بوو، هه‌شت كه‌سیش������یان ژن بوون" ،هاوكات لهباره ی چۆنیه‌ت ی ئهو كه‌سانه‌شه‌و‌ه سهمیره وتی" :ڕۆژانه من وه‌ك س������ه‌رۆك ی تۆڕه‌ك‌ه ده‌ڕۆیشتم بۆ نادی‌‌و هۆتێله‌كان‌و پێمده‌وتن من ئافره‌ت ی باش������م ههیه ،ئه‌گه‌ر موشته‌ر ی هه‌بوو به‌شه‌ریك ی پاره‌كه‌ی به‌ش ده‌كه‌ین".
"پیاوان حه‌ز به‌كچ ی منداڵ ده‌كه‌ن" س������همیره كه زانیویه‌تی بازاڕی كاره‌كه‌یان گه‌رمه ،پاش ش������ه‌ش مانگ ئیتر پێویستی به‌هۆتێ������ل‌و یان������ه‌كان نه‌م������اوه‌و له‌رێگه‌ی ماڵه‌كه‌ی خۆی������هوه ڕۆژانه پاره‌یه‌ك ی زۆری ده‌س������تكه‌وتووه" ،هه‌ر ئافره‌ته ی 10دۆالرم پێده‌دا ئه‌گه‌ر كاریش������یان نه‌كردایه ،ئهو رۆژه م������ن هه‌ر یاره‌م پێ������ده‌دان ،بۆئه‌وه‌ی به‌جێم نه‌هێڵ������نو ڕوونهكهنه ال ی تۆڕێك ی تر". ناوبراو ،ئهوهی نه‌شارده‌و‌ه كه ئهو ژنانه ی وه‌ك خۆی ناش������یرین بوون یان ته‌مه‌نیان له‌سه‌روو 30س������اڵ بووه نه‌یگرتوونه‌ت‌ه خۆ، چونكه "پیاو ح������ه‌ز ی له‌كچ ی منداڵ یان ژن������ ی جوانهو پاره ی زیاتری������ان پێده‌دام، كچم البوو ئه‌وه‌ند‌ه سه‌رنجڕاكێش‌و منداڵ بوو بۆیه‌ك ش������هو ده‌مدا ب������ه 150دۆالر،
"بێزاربووین له‌خوێندنه‌وه‌ی ڕۆژنامه سیاسییه‌كان‌و هه‌واڵ ه ناڕاسته‌كانیان ،بۆی ه ڕۆژنامه‌یه‌كی كۆمه‌اڵیه‌تی وه‌ك نم نم زۆر گرنگ بوو كه ئهو خه‌ڵكانه له‌خۆی كۆبكاته‌وه كه دوورن له‌ڕۆژنام ه سیاسییه‌كانه‌وه‌و ده‌یانه‌وێت ههمیشه هه‌واڵه كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان بخوێنه‌وه" ،دارا كه‌ریم ك ه فه‌رمانبه‌رێكی ته‌مه‌ن 57ساڵهو خوێنه‌رێكی به‌رده‌وامییه‌تی، ی به‌وجۆره له‌بایه‌خی ده‌رچوون نم نم ده‌ڕوانێت. به‌دواداچوونی :هه‌كار مه‌حمود رۆژی هه‌ین������ی پێش������وو ،11/19س������اڵێك به‌س������هر ده‌رچوونی نم نم تێپه‌ڕی‌‌و دووه‌مین مۆم������ی ته‌مه‌ن������ی داگیرس������اند ،خوێنه‌ران‌و رۆژنامه‌نووس������ان تێڕوانینی جیاوازیان له‌سه‌ر كاركردنی یه‌ك ساڵه‌ی رۆژنامه‌كه ههیه. "به‌به‌رده‌وامی نم نم ده‌خوێنمه‌وه‌و به‌گش������تی بابه‌ته‌كانی باش������ن ،ب������ه‌اڵم حه‌زده‌كه‌م زیاتر گرنگی به‌بابه‌تی خانمان‌و ته‌ندروستی بدات تا زیاتر سودی لێوه‌رگرین" ،تارا ره‌حیم كه خانمێكی ته‌مه‌ن 33س������اڵه به‌وجۆره تێڕوانینی خۆی ده‌ربڕی. هیچ ئایدیایه‌كی سیاسی به‌سه‌ر رۆژنامهكهوه دیار نییه عارف قوربانی سه‌رۆكی دامه‌زراوه‌ی خه‌ندان بۆ په‌خش‌و وه‌شاندن جه‌خت لهوه دهكاتهوه كه هیچ ئایدیایه‌كی سیاسی به‌سه‌ر ڕۆژنامه‌كه‌وه دیار نییهو ئه‌وه‌ش به‌خاڵی سه‌ركه‌وتنی نم نم ده‌زانێت" ،به‌س������تایلێكی نوێوه هاته كایه‌وه، چونك������ه له‌م ناوچه‌یه‌دا بۆش������اییه‌ك هه‌بوو بۆ
ڕۆژنامه‌یه‌ك كه دووربێت له‌بابه‌تی سیاسییه‌وه‌‌و ئاوڕ لهو بابه‌تانه بداته‌وه كه ڕۆژنامه‌كانی تر فه‌رامۆش������یان كردبوو بۆیه ن������م نم توانی ئهو بۆشاییه پڕبكاته‌وه". قوربان������ی ،ئام������اژه‌ی به‌وه‌دا ك������ه خۆی وه‌ك خوێنه‌رێكی هه‌میشه‌یی ڕۆژنامه‌كه ،هه‌ست بهوه ده‌كات كه نم نم خه‌س������ڵه‌تێكی تایبه‌ت به‌خۆی وه‌رگرتووه‌‌و توانیوێتی ئهو ناسنامه‌یه‌ی خۆی وه‌ك ڕۆژنامه‌یه‌كی كولتوری گشتی بپارێزێت، "هیوادارم له‌داهاتوودا ئازایانه‌تر بێته مه‌یدان‌و گرنگی زیاتر به‌بابه‌ته كۆمه‌اڵیه‌تیه‌كان بدات".
پێویسته وردبینی زیاتر به‌كاربهێنێت هێ������رش ره‌س������وڵ مامۆس������تای ئیتیك������ی رۆژنامه‌گه‌ریی له‌زانكۆی سلێمانی ،ئاماژه بهوه ده‌دات كه نم نم به‌حوكمی ئهوهی رۆژنامه‌یه‌كی كولتوریی‌و كۆمه‌اڵیه‌تییه ده‌بێت وردبینی زیاتر به‌كاربهێنێت ،بۆنمونه وێنه‌یه‌ك باڵونه‌كاته‌وه كه زیانی بۆ كه‌سێتی و ناوبانگی كه‌سێك هه‌بێت یاخ������ود هه‌ن������دێ ڕووداوی كۆمه‌اڵیه‌تی ههیه به‌ش������ێوه‌یه‌ك ڕوماڵیان نه‌كات كه توندوتیژی الی خوێن������هر دروس������ت ب������كات به‌تایبه‌ت������ی ڕووداوه‌كانی سوتان‌و كوشتن‌و برینداركردن به‌ش������ێوه‌یه‌ك نه‌بێت خوێنه‌ر ئهو شتانه دووباره بكاتهوه" ،پێویس������ته نم نم هه‌وڵبدات ههمیشه رای جیاوازی تۆێژه‌ری كۆمه‌اڵیه‌تی‌و كه‌سانی پس������پۆڕی بواره جیاجیاكان بخاته‌ڕوو ،هه‌وڵی هۆش������یاركردنه‌وه‌ی خه‌ڵك بدات‌و ئاگادرایان بكاتهوه لهو ش������تانه‌ی كه له‌ڕووی كۆمه‌اڵیه‌تی‌و كولتوریی‌و ته‌ندروستییه‌وه گونجاو نین ،ده‌كرا ئه‌م ڕۆژنامه‌یه باش������تر بێ������ت ،چونكه دهچێته بواری ڕۆژنامه‌ی تایبه‌تمه‌نده‌وه". خاوه‌نی دیزاینێكی ستاندارد نییه سه‌رده‌ش������ت عه‌زیز به‌رپرس������ی به‌شی دیزاین له‌ڕۆژنام������هی ئاوێنه ،ئاماژه ب������هوه ده‌دات كه دیزاینی نم نم له‌دیزاینی ڕۆژنامه سیاسییه‌كان ده‌چێت ،چونكه الپه‌ڕه‌كانی قه‌ره‌باڵغه به‌تێكستی چڕوپڕو به‌یه‌كداچوو" ،پێویس������ته نم نم هه‌وڵی
ژماره49:
3
هه‌ندێك������ ی ت������رم هه‌بوو ته‌نی������ا 30دۆالرم پێده‌ستده‌كه‌وت". ناوبراو ،له‌ب������اره ی ژیان ی نێ������و زیندان‌و ئه‌گه‌ر ی وازهێنان ی لهو كاره ی وتی" :لێر‌ه فێر ی چاكسازییان كردووم ئه‌گه‌ر ڕێگه‌و جێگه ی خۆم هه‌بێت مانگان‌ه موچه‌م هه‌بێت كار ی واناكه‌مه‌وه ،چونكه من ته‌نیا گوناه ی خۆم له‌ئه‌ستۆ نه‌گرتووه ،به‌ڵكو گوناه ی ئهو ئافره‌تانه‌شم هاتۆوه‌ت‌ه سه‌ر كه هانم داون".
پیرباڵ‌و سوكایه‌تیكردن ی به‌ده‌زگاكان راگه‌یاندن!!
"هه‌ر ئافره‌ته ی 10دۆالرم پێده‌دا ئه‌گه‌ر كاریشیان نه‌كردایه، ئهو رۆژه من هه‌ر یاره‌م پێده‌دان ،بۆئه‌وه‌ی به‌جێم نه‌هێڵن‌و ڕوونهكهنه الی تۆڕێكی تر"
به‌بینین������ ی ئهو گرت������ه ڤیدیۆی‌ه ی كه تێیدا كه‌سایه‌ت ی رۆش������نبیری ی ناسراو د.فه‌رهاد پیرب������اڵ له‌كۆڕێكدا كه له‌وپ������هر ی حاڵه‌ت ی ناڕه‌زایی‌و توڕه‌بونێك ی س������ه‌یردا سه‌رجه‌م ێ ده‌دات‌ه خوارهوه، مایكه‌كان ی به‌رده‌م ی فڕ توش ی شۆك بووم‌و ده‌یان نیشان‌ه ی پرسیارو سه‌رسوڕمان ی له‌ال دروستكردم. پیرباڵ كه بڕیار‌ه مودافیعێك ی سه‌رسه‌خت ب ێ له‌كه‌ناڵه‌كان ی راگه‌یاندن‌و رێگ‌ه نه‌دات هیچ كهسو الیه‌نێك بێحورمه‌ت ی به‌رامبه‌ر ب������هو مینبه‌ران‌ه ب������كات ،ل������ه له‌حزه‌یه‌ك ی هه‌ڵچوون و بێزاریدا ئهو هه‌ڵوێست‌ه سه‌یرو نه‌ش������یاوه ی لێده‌وه‌ش������ێته‌وه‌و ره‌فتارێك������ ی س������ه‌یر ده‌كات‌و مایك ی كه‌ناڵه‌كانی :گه‌ل ی كوردستان ،knn ،سپێده ،په‌یام ،كوردستان ت ی ڤ������یو زاگرۆس كۆده‌كاته‌وه‌و له‌س������هر مه‌نه‌سسه ی قس������ه‌كردنه‌ك‌ه ی فڕێیان ده‌دات‌ه خ������واره‌وه ،له‌م������ه‌ش س������ه‌یرتر ئاماده‌بوان له‌بر ی سه‌رزه‌نشتكردن‌و ناڕه‌زایی ده‌ربڕین به‌رامبه‌ر ب������ه‌م ره‌فتار‌ه س������ه‌یره ،به‌چه‌پڵ‌ه رێزان‌و پێكه‌نینه‌و‌ه پێش������واز ی لێده‌كه‌ن‌و په‌یام ی هاندان‌و ده‌ستخۆش������ ی ئاڕاس������ته ده‌كه‌ن! ئ������هو چه‌پڵ‌ه لێدان‌و ده‌ستخۆش������ ی لێكردن‌ه به‌د.فه‌ره������اد ده‌ڵێ������ت ئه‌گ������هر ئه‌مج������اره ده‌ستت گه‌یش������ته رۆژنامهو گۆڤاره‌كانیش، ئ������ه‌وا به‌به‌رچاومانه‌و‌ه پارچ������ه پارچه‌یان بك������هو بیانخه‌ر‌ه زبڵدانه‌ك������ه ی به‌رده‌مته‌وه، پێمانده‌ڵێت ه������هر كه‌س به‌دڵ ی تۆ ی به‌رێز ئ������اواز ی نه‌خوێن������دو به‌په‌یڤه‌كانت ی نه‌وت ئامین ،پێویس������ته ئ������اوا ره‌فت������ار ی لهگهڵ بكرێت‌و تاسه‌ر ئێسقان بێڕێزی ی به‌رامبه‌ر بكرێت. ههرچهنده ئه‌م������ه یه‌كه‌مجار نیی������ه پیرباڵ هه‌ڵوێس������ت و ره‌فتار ی نامه‌ئل������وف ئه‌نجام بدات‌و خۆ ی بكات‌ه پاڵه‌وان ی شاش������هو باسی باسان‌و قسه ی سه‌رشه‌قام ،به‌اڵم هه‌ڵوێست‌و ره‌فتاره‌كان ی پێش������تر ی له‌الی������ه‌ك‌و ئهوه ی ئه‌مجاره ی كه په‌یامێك ی برینداركه‌ر بوو بۆ بڵندگۆكان ی راگه‌یاندن له‌الیه‌ك كه شایه‌ن ی ره‌خنه لێگرتن‌و هه‌ڵوێست‌ه له‌سه‌ر كردنه. من ل������هوه ناگه‌م‌و ب������ۆم بۆت‌ه ته‌لیس������میش نوێن������هر ی ئهو كه‌نااڵنه ی ئاماده ی ئهو كۆڕ‌ه بوون‌و به‌رپرسان ی ئهو ده‌زگا ی راگه‌یاندنان‌ه چ������ۆن به‌رامبه‌ر ب������هو ڕه‌فتار‌ه س������ه‌یره ی "مامۆس������تایه‌ك ی زانكۆ" بێده‌نگ بوون‌و له‌سه‌ر ئهو سوكایه‌ت ی پێكردن‌ه ورته‌یه‌كیان لێ نه‌هات‌و ئێسته‌ش ورته‌یان لێوه نایه‌ت. بیهێن������ه به‌رچ������او ی خۆت كه‌س������ایه‌تیه‌ك ی سیاس������یی یان هونه‌ری ی ی������ان ئه‌كادیمیی دیار له‌ئه‌وروپاو له‌موناسه‌به‌یه‌كدا هه‌ستێت به‌فڕێدان ی مایك ی ئ������هو كه‌نااڵنه ی هاتوون رووماڵ ی قس������ه‌كان ی بكه‌ن وپاشتر بیكه‌ن‌ه راپۆرت‌ه هه‌واڵ ! داخۆ چ هه‌ڵاڵیه‌ك دروست ده‌كات‌و چۆن ده‌بێت‌ه سه‌ردێڕ ی ئاژانسه‌كان ی ده‌نگوباس‌و رۆژنامهو كه‌ناڵه‌كان ی راگه‌یاندن به‌گشتی ،به‌وانه ی خۆشمانه‌وه. هه‌قوای‌ه به‌رێز د.فه‌رهاد پیرباڵ پۆزش������ێك بۆ ئه‌م هه‌ڵویست‌ه ناشارستانیه ی بهێنێته‌وه‌و داوا ی لیب������وردن لهو كه‌نااڵنه‌‌و س������ه‌رجه‌م ده‌زگاكان������ ی راگه‌یاندن������ ی كوردس������تان ب������كات‌و بۆم������ان روون بكات������هوه كه ئهو له‌به‌ره ی رۆژنامه‌ن������ووس‌و راگه‌یه‌ندكاران ی كوردستانه‌و پاڵپشت ی په‌یڤ‌و مایك ی ئازاده، یان راس������ت‌و چه‌پ������ی به‌س������هر هه‌موواندا هێناوه‌و حه‌قیقه‌ت‌و راس������ت ی پاوان ی ته‌نها یه‌ك كهسه؟!
ئه‌ژ ی عومه‌ر
ی ساڵێك له‌ته‌مه‌ن نم نم دوا ی ه به‌ر نه‌شته‌ری خوێنه‌ران ده‌كه‌وێت ستانداركردنی دیزاین بدات‌و ره‌چاوی پێوه‌ره جیهانییه‌كانی دیزان بكات ،چونكه له‌ماوه‌ی ئه‌م ساڵه‌دا چه‌ند جارێك دیزاینی خۆی گۆڕیووه"، هاوكات به‌پێویس������تی زانی نم نم گرنگییه‌كی تایبه‌ت‌و زیات������ر به‌فۆتۆ‌و فۆتۆی لۆكاڵی بدات‌و له‌فۆتۆی ئینته‌رنێ������ت دووركه‌وێته‌وه" ،چونكه ڕۆژنامه‌كه ناسنامه‌یه‌كی گه‌نجانه‌و كۆمه‌اڵیه‌تی هه‌ی������ه كه ئهو ج������ۆره ڕۆژنامانه ده‌بێت فۆتۆی زۆری تێ������دا به‌كاربێت ئهمه جگه له‌وه‌ی كه نم نم ده‌بێت هه‌وڵی یه‌كسانكردنی فۆتۆو تێكست بدات له‌ڕووی قه‌باره‌وه ،هه‌روه‌ها هه‌وڵی ڕاگرتنی بااڵنس������ی نێوان تێكست‌و قه‌ب������اره ب������دات‌و دووركه‌وێته‌وه له‌مانشێتی هونه‌ری كه هه‌ندێجار مانش������ێته‌كانی كاریگ������ه‌ری كۆمپیت������ه‌ری به‌س������هرهوه ده‌بینرێ������ت ،ب������ه‌اڵم له‌ڕووی ڕه‌نگ������هوه ڕه‌نگه‌كانی باش‌و ستانداردن".
2010 /11/23
نم نم بۆ راگه‌یاندنه‌كانی دیكه سهرچاوهیه ئاری عومه‌ر كه یه‌كێك������ه له‌ئاماده‌كارانی بهرنامهی رۆژێكی نوێی كه‌ناڵی ئاس������مانی كوردس������ات ،جه‌خت ل������هوه دهكاتهوه كه س������وودێكی زۆری له‌بابه‌ته‌كان������ی ن������م نم وه‌رده‌گرێت‌و چه‌ندین بابه‌تی ڕۆژنامه‌كه‌شی كردووه به‌ته‌وه‌ری به‌رنامه‌كه‌ی"،نم نم ئهو ڕۆژنامه‌یه بوو ك������ه گه‌وره‌ترین كاری بۆ نابینایان كرد ،به‌اڵم بهداخهوه ئهو پرۆژه‌یه به‌رده‌وام نه‌بوو هیوادارم له‌ساڵی داهاتوودا ئ������هو باڵوكراوه‌ی������هی تایب������ه‌ت به‌نابینایان بێته‌وه گۆڕ یاخود هه‌وڵبدرێ������ت بابه‌ته‌كانی ڕۆژنامه‌كه له‌س������هر CD تۆمار بكرێت تا نابینایان لێببین������ن، س������وودی "هه‌ندێج������ار بابه‌ته‌كانی الپه‌ڕه‌كان������ی ن������اوه‌وه‌ی له‌بابه‌تی مانش������ێت‌و الپه‌ڕه یه‌ك سه‌رنجڕاكێشترن".
2
سێشه‌ممه
2010 /11/9
ژماره48:
nmnmpress@yahoo.com
ی ده‌مێنێته‌و ه ی هه‌ر به‌كچێن كچێك پاش پێنچ ساڵ له‌شووكردن كچێكی ته‌مه‌ن 30ساڵ، ی ی خۆ ێ ڕه‌زامه‌ند به‌ب ی ده‌درێت به‌پیاوێك 75ساڵهو دوای پێنج ساڵ له‌هاوسه‌رگیری نێوانیان، به‌كچێتی ده‌مێنێته‌وه.
سه‌نگه‌ر حه‌سه‌ن له‌چه‌مچه‌ماڵ س������ازگار ،ته‌مه‌ن ی 30س������ااڵن ده‌بێت كاتێك باوك‌و دایك ی به‌نه‌خۆش������ ی كۆچ������ ی دوای������ ی ده‌ك������هن ،ههربۆیه ڕووده‌كات������ه ماڵ ی ب������راو براژنه‌ک‌ه ی بۆئهوه ی ال ی ئ������ه‌وان درێژ‌ه به‌ژیان ی بدات. بهوته ی خۆ ی ئه‌گه‌رچ ی چه‌ند جارێك خوازبێن ی ده‌كرێت ،به‌اڵم لهبهرئهوه ی براژنه‌ك‌ه ی م������ه‌رج‌و داواكار ی قورس داده‌نێت داواكاره‌كان په‌شیمان ده‌بنه‌وه، "براژنم بۆخۆ ی پیاوێك ی ده‌وڵه‌مه‌ند ی به‌رچاوكه‌وت ئاماده‌ب������وو لهو مه‌رج‌ه زیاتر بدات‌ه براژنم كه مه‌به‌ست ی خۆ ی تیابوو ئه‌ویش پیاوێك ی 75ساڵه بوو". شوو به‌پیره‌مێردێك ده‌كات ئهو خاتوونه ،ئام������اژ‌ه بهوه ده‌دات كه ئهو پیاوه ی شوو ی پێكردووه له‌پیرییدا چاوه‌كانیش������ ی الواز ببوون" ،براژنم بڕیار ی شووكردن ی من ی پێداو منیش له‌ژیان ی ته‌نیای یو ش������ه‌رمدا بێده‌نگیم هه‌ڵبژارد تاكو ڕۆژ ی گواس������تنه‌وه‌م بۆال ی ئهو پیر‌ه پیاوه ی كه به‌مه‌به‌ست ی خزمه‌تكردن ی خۆ ی من ی داواكردبوو، نه‌ك وه‌ك خێزان‌و هاوسه‌رگیری". س������ازگار ،ئام������اژ‌ه ب������هوه ده‌دات كه
له‌هه‌رزه‌كاریی������هوه ح������ه‌ز ی كردووه به‌دڵخ������واز ی خۆ ی ب������گات‌و لهگهڵ كوڕێكدا هاوس������ه‌رگیر ی بكات ،نه‌ك پیره‌مێردێ������ك "ده‌موت ئاخۆ به‌دل‌ه ی بوكێنیم بوخچ‌ه ی پاكیزه‌یم به‌په‌نچ‌ه ی چ كوڕێك������ ی عاش������ق‌و تام������ه‌زرۆ ی هاوسه‌رگیر ی ده‌كرێته‌وه". یه‌كه‌م شه‌و ی بوكێن ی زۆر بێزار ده‌بێت وه‌ك خۆ ی دهیگێڕێتهوه ،یه‌كه‌م شه‌و ی بوكێنی له‌ژوورێك ی س������اردو سڕدا به‌س������ه‌ربردوو‌ه كه هه‌رگیز له‌ژوور ی ب������وك‌و زاوا نه‌ده‌چ������وو" ،له‌جیات ی بۆن ی گواڵو دوكه‌ل ێ جگه‌ره‌و كیس������ه توتنێك ی ژه‌نگاو ی ژووره‌كه‌یان ته‌ن ی بوو ،له‌جیات ی زاوایه‌ك ی الو ی پۆشاك س������پ ی له‌ژوور ی بوكێن ی چاوه‌ڕوانیم بكات كه‌چ ی پیر‌ه پیاوێك ی به‌سااڵچوو باوێشك‌ه خه‌و ده‌یبرده‌وه". سازگار ،ئاماژه بهوه ده‌دات كه به‌هۆ ی به‌سااڵچوون ی هاوسه‌ره‌كه‌یه‌و‌ه له‌شه‌و ی بوكێنیدا هه‌س������ت ی به‌بێزاریه‌ك ی زۆر كردووه" ،ئهو شه‌و‌ه زۆر بێزار بووم، ده‌س������تێك ی له‌رزۆك ی پیر‌ه پیاوێك ی به‌سااڵچوو له‌سه‌ر سنگم له‌رز‌ه ی ده‌كرد منیش وه‌ك سه‌رده‌م ی منداڵیم خه‌یاڵم ال ی كچه‌كان ی هاوڕێم بوو كه له‌كۆاڵن داده‌نیش������تین‌و باس������ ی یه‌كه‌م شه‌و ی بوكێنیمان ده‌كرد". بهوته ی ئهو خاتوونه ،ئهو شه‌و‌ه به‌ده‌م بێزار یو خه‌فه‌ته‌و‌ه خه‌و ی لێكه‌وتووه، "ك������ه به‌یان ی به‌ئاگا هاتمه‌و‌ه س������ه‌رم هه‌ڵبڕ ی تارا ی كچێنی������م نه‌ژاكابوو، ئهوه ی هاوڕێ ی ش������ه‌وم ب������وو ته‌نها سه‌رینه‌ك‌ه ی ژێر سه‌رم بوو تاكو س ێ ساڵ هه‌ر ئهو سه‌رین‌ه هاوڕێ ی شه‌وان ی
بوكێنیم بوو". دوا ی چه‌ند س������اڵێك پێكهوه بوون، س������ازگار هه‌ر به‌كچێت ی ده‌مێنێته‌وه، "پاش چه‌ند س������اڵ پێك������هوه بوون، دڵنیابووم ئهو كهسه ی شووم پێكردووه هێنده پیر‌ه هیچ هه‌س������تێك ی پیاوه‌ت ی تێدانه‌م������اوه ،له‌به‌ر بوون������ ی خێزان‌و هاوسه‌ر ی من ی نه‌هێناوه ،به‌ڵكو بۆئهوه ی خزمه‌ت ی بكهمو چاوم له‌ماڵ سامانه‌ك‌ه ی بێت". دهگهڕێتهوه ماڵ ێ براژنه‌ك‌ه ی دوا ی ئ������هوه ی ماوه‌یه‌ك ی زۆر لهگهڵ ئهو پی������اوه بهتهمهنه ده‌ژی‌و به‌كچێن ی ده‌مێنێته‌وه ،بڕیار ی ڕۆیشتن ده‌دات‌و دهگهڕێتهوه ماڵ ی براژنهکهی" ،ماوه ی ش������ه‌ش مانگ به‌ناچ������ار ی گه‌ڕامه‌و‌ه ال ی براژنه‌ك‌هم‌و س������كااڵم الیان كرد كه ئه‌م پیاوه هی������چ پیاوه‌ت ی نه‌ماوه، ب������ه‌اڵم جارێك ی تر پی������ر‌ه پیاو دێته ال ی براژنم‌و به‌بڕێك پاره ی تر دڵ ی ڕاز ی ده‌كات" .ناوب������راو ،باس لهوه ده‌كات كه پیره‌مێرده‌ك‌ه ی هاوسه‌ری، له‌پێناو گه‌ڕانه‌و‌ه ب������ۆال ی ئاماده‌بوو‌ه هه‌رچ ی براژن������ ی داوا ی بكات بۆ ی جێبه‌جێ ب������كات" ،به‌براژنم ی وتبوو ته‌نها كچهكه له‌گه‌ڵم دانیش������ێت دوو خانوو لهگهڵ ڕێزێك دوكان ده‌كه‌مه‌و‌ه ناوتانه‌وه" ،ئه‌وه‌ش ده‌بێت‌ه هۆ ی راز ی بوون ی براژن یو ده‌ینێرێته‌و‌ه ال ی ئهو پی������اوه بهتهمهنه" ،جارێك ی تر براژنم دوكان‌و خانوو ی كرد‌ه میوان ی شه‌و ی بوكێنیم‌و گه‌راندمییه‌و‌ه ال ی ئهو پیر‌ه پیاوه ،ئێستا پێنج ساڵه ال ی ئه‌وم هه‌ر به‌كچ ی ماوم". تێبینی: ناو ی راسته‌قین‌ه ی سازگار ال ی نم نم
ی هه‌ولێر ی چاكساز زیندانیان نامه‌یه‌ك ئاراسته‌ی نم نم ده‌كه‌ن
خستویانه‌ت‌ه ڕوو " ،له‌نامه‌كه‌دا باس لهوه ده‌كه‌ن كه ڕێژ‌ه ی خۆكوشتن‌و مردن له‌ناو زیندانه‌كه‌دا چه‌ند بووه".
ی ی سێ ی رۆژ دوای ئهوه ئه‌م مانگه گه‌نجێك ی ی چاكساز له‌زیندان ی گه‌وران له‌هه‌ولێر خۆ ی ده‌كوژێت ،حوكمدراوان ی ناوزیندانه‌ك ه ناڕه‌زای له‌بارودۆخی زیندانه‌كه‌یان ده‌رده‌بڕن.
ی نامه‌ی ده‌ق ی هه‌ولێر حكومدراوه‌كان
ی رۆسته‌م له‌هه‌ولێر دوێن حاج له‌نامه‌یه‌كدا ك������ه بۆ نم نم نێردراو‌ه حوكمدراوان ی زیندان ی چاكساز ی هه‌ولێر (محه‌ته) خراپ ی ڕه‌وش������ ی زیندانه‌كه‌یان خس������تۆته‌روو ،تیایدا باس لهوه ده‌كه‌ن كه له‌ساڵ ی -2005 2010س ێ كه‌س له‌ناو ئهو زیندانه‌دا خۆیان كوشتووه‌و یه‌كێكش به‌هۆ ی نه‌خۆشیه‌و‌ه مردووه. له‌نامه‌كه‌دا ئهوهی������ان ڕوونكردۆته‌و‌ه كه ئه‌وان له‌ژێر ئازارێك ی زۆردان‌و چه‌ندین به‌ندكراویش له‌م زیندان‌ه توش ی نه‌خۆش������ ی ده‌روون ی بوون، س������ه‌رگوڵ قه‌ره‌داغ������ ی ئه‌ندام������ ی لیژن‌ه ی ماف ی م������رۆڤ له‌په‌رله‌مان ی كوردس������تان به نم نم ی راگه‌یاند كه س������ه‌ردان ی ئ������هو به‌ندینخانه‌یان كردووهو داواشیانكردوو‌ه هه‌رچ ی زوو‌ه خۆكوشتن ی ئهو به‌ندیانه‌یان بۆ ڕوون بكرێته‌وه" ،به‌دواداچوون بۆ خۆكوشتن ی ئهو به‌ندكراوان‌ه به‌رده‌وام ده‌بێ������ت‌و لیژنه‌یه‌كیش له‌زیندانه‌ك‌ه
مه‌روان سلێمان ،ئهو گه‌نجه‌ی هه‌فته‌ی پێشوو خۆی خنکاند پێكهاتوو‌ه ب������ۆ به‌دواداچوون ی ئهو كێشانه". هه‌روه‌ك له‌نام‌ه ی ئهو زیندانیانه‌دا كه به‌ناوی 500به‌ند كراوه‌و‌ه نوسراوه، ئاش������كرایان كردووه ،كه ئه‌وان‌ه ی خۆیان كوش������تووه له‌زیندان ی تاك‌ه كه‌س������یدا بوون ،هه‌ر لهوه بارهیهوه قه‌ره‌داغ ی ئاماژه ی ب������ه‌وه‌دا ده‌بێت بزانرێت پاسه‌وان ی ئه‌وان‌ه كێ بووه كه خۆیانكوش������تووه" ،له‌به‌ر ئهوه ی پاس������ه‌وان ی تایبه‌ت بۆ زیندان ی تاك‌ه كه‌س داده‌نرێت". له‌الیه‌كی دیكه‌و‌ه هه‌ری������اد كه‌ریم، به‌ڕێوه‌به‌ر ی ڕاگه‌یاندن ی چاكساز ی ئام������اژ‌ه ی به‌وه‌دا كه ئ������هو نامه‌ی‌ه ی زیندانی������ه‌كان وه‌ك ئامارێ������ك
ی ی هه‌رێم كوان ێ حكومهتو سه‌رۆك كوردستان له‌كوێن؟ ی ی هه‌ولێر كه‌پێ ئێمه ی حوكمدراوان ی ده‌وترێ������ت چاكس������از ی گه‌وران هه‌ولێر ،نزیكه ی 500حوكمدراوین كه‌س لهئێمه ئاگادار نییه ،كوان ێ ی مرۆڤ‌و چاكساز ی له‌كوێن، ماف ی زۆر له‌ژێر ئه‌ش������كه‌نجه‌و ئازارێك ده‌ژین‌و كه‌س ئاگادارمان نییه. * له‌ب������ه‌روار ی 2005/6/7ب������ۆ یه‌كه‌مجار له‌ئینف������راد ی له‌محه‌ت‌ه ی هه‌ولێر نه‌فه‌رێك خۆ ی ئیعدام كرد به‌ناو ی مامۆس������تا (نه‌به‌ز) ئازار ی زۆریان دابوو ،بۆیه‌ش ئه‌ویش خۆ ی ئیعدام كرد له‌ئینفراد ی له‌خه‌فه‌تا. * له‌به‌روار ی 2008/1/15له‌ڕۆژ ی دووش������ه‌م بوو س������جنێك به‌ناو ی (عبدالره‌حم������ان ئه‌حمه‌د مه‌جید) ی ئ������ه‌وه‌ش هه‌ر له‌خه‌فه‌تان تووش������ ی كتوپڕهات‌و له‌خه‌فه‌تان نه‌خۆش������ مرد. * له‌به‌روار ی 2009/12/4له‌شه‌و ی جمع‌ه بوو كه سجنێك به‌ناو ی (عمر ی خۆ ی جه‌میل) له‌حه‌مام به‌دوخین ی ی مراقیبه‌كان ئیعدام كرد ،له‌خه‌فه‌ت دهرهوه كه چاودێریان پێده‌ڵێن كه
کچێک ده‌کرێته قوربانی حه‌زو ویسته‌کانی براژنهکهی
ی ی 12هه‌زار ژن ی كوژران هه‌واڵ ی كورد له‌سه‌ر شه‌ره‌فپارێز
خۆشیان سجنن ئهو مراقیبانه. * له‌ب������ه‌روار ی 2010/11/3/2ه (م������ه‌ڕوان س������لیمان) له‌دایكبوو ی ،1987دانیش������توو ی خه‌بات������ه له‌محه‌ت‌ه ی هه‌ولێ������ر له‌قاوش ق11 ی هه‌ولێر بوو له‌چاكساز ی گه‌وران حكومدراو‌ه بۆماوه ی حه‌وت ساڵ، م������ه‌ڕوان ته‌نها یه‌ك س������اڵ‌و نیو دانیشتبوو له‌سجن ،له‌م به‌رواره‌ش ی خۆ ی له قاوش لهگهڵ هاوڕێیه‌ك به‌شه‌ڕ دێن له‌سه‌ر سوعبه‌ت به‌شه‌ڕ دێن ،مه‌روان یه‌ك مست له‌ڕۆژگار س������ادق ده‌دات ،مراقی������ب مه‌روان ی ئینفراد یو مه‌روانیان ده‌بات‌ه سجن زۆر ئ������ازارداو‌ه رۆژگاریش عه‌فو ی پ������ێ ناڵێن ،بۆیه ده‌كرێت‌و هیچ مه‌روان له‌وبه‌روار‌ه له‌ئینفراد ی خۆی به‌مه‌غدور ده‌زان ێو به‌كراس������ه‌كه‌ی خۆ ی ئیعدام ده‌كات‌و خۆ ی له‌ناو ده‌بات. ی مراقیبانه ئه‌مه‌ی‌ه هه‌م������وو له‌خه‌فه‌ت له‌محه‌ت‌ه ی هه‌ولێر فه‌رق‌و جیاواز ی ده‌كه‌ن ،ئ������ه‌م وێنه‌ی������ه‌ش مه‌روان‌ه (مه‌روان سلێمان). كه هه‌موو جار له‌س������هر ته‌له‌ڤزیۆن ی هه‌رێم ده‌ڵێ������ت نابێت س������ه‌رۆك ئه‌شكه‌نج‌ه هه‌بێت لهگهڵ ته‌عزیب. ی چاكس������از ی داواكار ی س������جنان ی هه‌ولێر باب������هس بێت گه‌وران������ ی كوردستان به‌هانامان وه‌رن خه‌ڵك تاكو كه ی بمێن ێ ئه‌م ته‌عزیب‌ه بۆئێمه. حوكمدراوان له‌هه‌ولێر
ره‌تده‌كرێته‌و ه
ی ی كورد له‌هه‌رێم ی 12هه‌زار ژن ی كوژران ی ناڕه‌سم به‌پێی ئامارێك ی عه‌ره‌بییه‌و‌ه ی له‌الیه‌ن رۆژنامه‌یه‌ك ی شه‌ره‌فپارێز كوردستان به‌بیانو باڵوده‌كرێته‌وه‌و حكومه‌تی هه‌رێمیش ئهو ئاماره ره‌تده‌كاته‌وه. ی ی نه‌هێش������تن ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ی گش������ت كورده عوم������هر به‌ڕێوه‌به‌ر ی ی ڕه‌تكرده‌و‌ه كه له‌راپۆرتێك ی دژ به‌ئافره‌تان ئهو ئاماره توندوتیژ ی شه‌رقلئه‌وس������ه‌تدا باڵوكراوه‌ته‌وه‌‌و تێیدا باس لهوه ده‌كات ڕۆژنامه ی كوردستان ی رابردوودا12 ،هه‌زار ژن له‌هه‌رێم ی 19ساڵ كه لهماوه ی ش������ه‌ره‌فپارێزییه‌و‌ه كوژرابێت������ن" ،باوه‌ڕناكه‌م ئهو ئاماره به‌بیانو ی توندوتیژیشدا ی نه‌هێش������تن ی حكومهتو به‌ڕێوه‌به‌رێت له‌به‌رده‌س������ت ی له‌كوێ������وه هێناوه؟"، بێ������ت ،نازانم شه‌رقلئه‌وس������ه‌ت ئ������هو ئاماره ی فه‌رمییه‌و‌ه ی لهوه كرده‌و‌ه كه ئامار له‌الیه‌ن ههربۆیه ناوبراو ،جه‌خت ی ك������ورد‌ه عوم������هر ،به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تیه‌كه‌یان ئهو ده‌رده‌چێ������ت‌و بهوته ی دامه‌زراوین ێ ساڵه ی ئهو س ی له‌به‌رده‌س������تدا نییه" ،لهماوه ئاماره ێ ساڵه هیچ توانیومان‌ه ئامارێك ده‌س������تبخه‌ین ،به‌اڵم پێش ئهو س������ ی له‌به‌رده‌ستدا نییه". ده‌زگایه‌ك ئهو ئاماره ی ی كچان‌و ژن������ان به‌بیانو بۆبه‌رگرت������ن له‌توندوتی������ژی‌‌و كوش������تن ی 2007دا، ی كوردس������تان له‌ساڵ ی هه‌رێم ش������ه‌ره‌فپارێزی ،حكومه‌ت ی دژ به‌ئافره‌تان دامه‌زراند. به‌ڕێوبه‌رایه‌تی نه‌هێشتنی توندوتیژ
مۆز منداڵێك ده‌خنكێنێت ڕۆژی 21ی ئه‌م مانگه له‌شاری سلێمانی منداڵێكی ته‌مه‌ن دوو ساڵو نیو به‌هۆی گیرانی مۆزێك له‌بۆری هه‌ناسه‌یدا ده‌خنكێت. عه‌ب������اس جومع‌ه كه خاڵی ئهو منداڵه‌ی������ه له‌لێدوانێكی تایبه‌تیدا بۆ نم نم وتی" ،ئهو منداڵ‌ه ناوی یوس������ف دلێره‌و ته‌مه‌نی دوو س������اڵ‌و نیوه ،له‌كاتێكدا له‌ماڵ������هوه ده‌یه‌وێت مۆزێك بخوات ده‌په‌ڕێت‌ه بۆری هه‌ناسه‌ی". به‌وت������هی عه‌باس ههرچهنده فریاگ������وزاری خێرای بۆ دهكهنو زوو ده‌گه‌ین‌ه نهخۆشخانه ،به‌اڵم سوودی نابێت‌و به‌هۆیه‌و‌ه گیان له ده‌ست ده‌دات.
5 کۆد سێشه‌ممه
nmnmpress@yahoo.com
"نامه‌وێت شوو بكهمهوه به‌شوبراكه‌م"
کێشه
من ژنێكی ته‌مه‌ن 28ساڵم‌و ماوه‌ی شه‌ش ساڵه شوم كردووهو دوو كوڕو كچێكم ههیه ،فه‌رمانبه‌ری فه‌رمانگه‌یه‌كم ،شه‌ش مانگ له‌مه‌وبه‌ر به‌هۆی رووداوێكی هاتووچۆو‌ه هاوسه‌ره‌كه‌م گیانی لهدهستداو ئێمه به‌ته‌نها ماینه‌وه. بژێوی ژیانی منداڵه‌كان كه‌وت‌ه سه‌ر خۆم ،ماڵی خه‌زوریشم كه باری دارایییان زۆر باشه به‌كه‌می هاوكاریم ده‌كه‌ن ،ماوه‌ی دوو مانگه خه‌زورم پێی وتووم كه من شوو بكهمهوه به‌كوڕ‌ه ته‌مه‌ن 26ساڵه‌كه‌ی ،كه ئه‌ویش وه‌كو من نارازیی‌ه بهوه ،به‌اڵم له‌ترسی باوكی ده‌ڵێت" ،ئه‌گه‌ر هه‌مووی رازی بێ ،منیش رازیم". من وه‌كو خۆم تائێستا رازی نه‌بووم‌و نامه‌وێت شوو بكهمهوه به‌برای هاوسه‌ره‌كه‌م ،چونكه ده‌مه‌وێت سێ منداڵه‌كه‌م گهوره بكهمو له‌ژێر سایه‌ی ئه‌واندا بحه‌سێمه‌وه ،كه زۆر دڵم خۆش‌ه كوڕ‌ه گه‌وره‌كه‌م ته‌مه‌نی پێنج ساڵو شه‌ش مانگه‌و ههمیشه چاوه‌ڕێی گه‌وره‌بوونی ته‌مه‌نی ده‌كه‌م ،ئهو پاره‌یه‌ی كه مانگان‌ه له‌فه‌رمانگه‌كه‌شم وه‌ریده‌گرم به‌شی بژێوی ژیانمان ده‌كات ،له‌به‌ر ئهوهی كرێ خانوو ناده‌ین‌و خانوووه‌ك‌ه هی خۆمانه. شوبراكه‌م چه‌ند جارێك به‌دزیی باوكیه‌و‌ه پێی وتووم ئه‌گه‌ر تۆ رازی نه‌بیت ،منیش به‌هیچ شێوه‌یه‌ك حه‌ز ناكه‌م ئهو هاوسه‌رگیریی‌ه سه‌ر بگرێت ،بۆیه منیش هه‌موو جارێك كه‌له‌ره‌قی لهگهڵ خه‌زورمدا ده‌ك‌هم‌و پێىده‌ڵێم ،به‌هیچ شێوه‌یه‌ك شوو ناكه‌مه‌وه ،به‌اڵم ئهو ده‌ڵێت" ،تۆ بێوه‌ژنیت‌و گه‌نج‌و جوانیت ،ئه‌گه‌ر شوو نه‌كه‌یته‌و‌ه ئه‌وا خه‌ڵك ،به‌چه‌ندین شێوه قسه ده‌كه‌ن" ،هه‌موو جارێك ئهو قسان‌ه دهكاتهوه ،ئێستا نازانم چىبكه‌م ،وام لێهاتووه كه خه‌زورم دێت بۆ ماڵمان زۆر توڕه ده‌بم‌و هه‌ر حه‌ز ناكه‌م بیبینم .هربۆی‌ه له‌دوا جاردا به‌خه‌زورم وت ئه‌گه‌ر زۆرم لێبكه‌ن خۆم ده‌كوژم‌و منداڵه‌كانیشتان بۆ به‌جێده‌هێڵم ،بۆیه داواكارم كه رێگ‌ه چاره‌یه‌كم بۆ بدۆزنه‌وه.
2010 /11/23
ژماره49 :
گۆشه‌یه‌ک‌ه هه‌فتان‌ه ئاری ئەبوبەکر ده‌ینوسێت
چەند سەرنجێکی کورت بۆ نم نم
نم نم وەک یەکەم پرۆژەی ڕۆژنامەگەری تایبەت کوردی الیەنی بەکولتورو کۆمەاڵیەتی ،هەم وەک یەکەمین ڕۆژنامەی کوردی ـ عێراقی بۆ لەکارکردن نابینایان و دەرکردنی پاشکۆیەک بەناوی برایل ،شایەنی ئەوەیە ،کە سه‌یران له‌شاره‌زوور هەم بەردەوام بێت و کاری جدیی بکرێت بۆبەردەوامبوونی ،هەم شایەنی دەستخۆشی ستافەکەشیەتی ،بۆیە گۆشەی ئەمجارەم بۆ چاره‌سه‌ر بۆ به‌دواداچوونی ئهو كێشه‌ی‌ه بۆچوونی مامۆستایه‌كی ئاینی‌و پارێزه‌رێك وه‌رگیرا ،مامۆستا مه‌ال تاهیر كه‌ریم ،ئاماژه‌ی به‌وه‌دا كه به‌پێی ئاینی نووسینی تێبینی و سەرنجی خۆم بەگشتی ئیسالم زۆر كردن له‌ئاینی ئیسالمدا نیه" ،ئه‌گه‌ر ئهو ژنه رازی نه‌بێت نابێت هیچ مامۆستایه‌كی ئاینی ئهو ماره‌بڕین‌ه بكات ،ئه‌گه‌ر ژن‌و بۆ هاوڕێیانم لەڕۆژنامەی نم نم تەرخاندەکەم، پیاوه‌كه‌ش رازی نه‌بوو ئه‌وا ئهو هاوسه‌رگیریی‌ه پێكنایه‌ت" ،هربۆی‌ه ناوبراو جه‌ختی لهوه كرده‌و‌ه كه ئهو ژنه له‌به‌ر ئهوهی مێرده‌كه‌ی مردووه بەهیوای ئەوەی کە سەرنج و تێبینییەکانم، جێگەی خۆی بگرێت ئەگەر سوودبەخش خۆی وه‌لی ئه‌مری خۆیه‌تی ده‌توانێت بڕیار بدات له‌سه‌ر شوكردنه‌وه‌ی یان شونه‌كردنی. بوو ،هه‌ربۆیە کۆی سەرنجەکانم له‌م چه‌ند ئهو مامۆستا ئاینی‌ه رێنمایی ئهو ژنه‌ی كرد كه ئه‌گه‌ر نایه‌وێت هاوسه‌رگیری بكات‌و به‌دڵی نیه ،ده‌توانێت ره‌تی بكاته‌وه‌‌و له‌كاتی زۆر كردنیشدا خاله‌داکورت ئەکەمەوە: كێش ه رێگه‌ی دادگای بگرێته‌به‌ر. .1کارکردن بۆ دیاریکردن ئامانجە گشتییەکانی چ ا ر هس هر هاوكات پارێزه‌ر ئه‌حمه‌د حسه‌ین باسی لهوه كرد كه یاسا رێگه‌ی نهداوه هیچ كچێك به‌زۆر شوبكات‌و هیچ كورێك به‌زۆر ژن بهێنێت" ،به‌پێی نم نم ،واتا نم نم دەخوازێت چی بەرهەم بهێنێت یاسای باری كه‌سێتی ئه‌گه‌ر زۆر كردن له‌هاوسه‌رگیریدا هه‌بێت ئه‌وا هاوسه‌رگیرییه‌ك‌ه دروست نابێت‌و ئهو كه‌سانه‌شی بوونه‌ت‌ه هۆی به‌زۆر و چی بگەیەنێت بەخوێنەری کورد ،چی بخاتە به‌شوودان یان ژن هێنان ئه‌وا یاسا لێپێچینه‌وه‌یان له‌گه‌ڵدا ده‌كات .ناوبراو جه‌ختی لهوه كرده‌و‌ه كه پێویسته ئهو ژنه رێگه‌ی یاسایی بگرێته‌به‌ر سەرخەرمانی ڕۆژنامەگەری کوردی. .2دەرچوونی ڕۆژنامەی نم نم لەڕۆژی بۆئه‌وه‌ی به‌زۆر به‌شوو نه‌درێت‌و یاسا به‌رگری لێبكات. سێشەممەوە بگوازرێتەوە بۆ ڕۆژێکی تری هەفتە، چونکە ڕۆژانی سێشەممە قەرەباڵغیەکی زۆر بەدەرچوونی ڕۆژنامەکانەوە دیارە ،بۆیە پێموایە پێویستە دەرچوونی نم نم بخرێتە ڕۆژێکی ترەوە. کێشه .3بەدواداچوونی تێروتەسەل بۆ دۆسییە هەستیارەکان ،بەشێوەیەک کە جواڵندنی کەیسە هەستیارەکان لە نم نم دا ،بەدواداچوونی بۆ بکرێت لەچەند ژمارەی داهاتوویدا ،بۆئەوەی من كورێكی ته‌مه‌ن 32ساڵم ماوه‌ی چوار ساڵه ژیانی هاوسه‌ریم پێكه‌وه‌ناوه‌و ژنم هێناوه ،ئهو كاته‌ی ژنم هێنا ته‌نها یه‌ك خوشكم‌و باوك‌و داێكێكی پیرم له‌سه‌ر ماڵ بوون، کە ئەو کەیسە هەستیارانە تەنها وەک بابەتێکی ڕۆژنامەوانی مامەڵەی لەگەڵدا نەکرێت ،بەڵکو پاش ساڵێك خوشكه‌كه‌م شوویكردو رۆشت‌ه ماڵی خۆیهوه ،ساڵێك دوای شووكردنی خوشكه‌كه‌م دایكم گیانی لهدهستداو ته‌نها باوكم له‌گه‌ڵماندا مایه‌وه. وەک بابەتێک ،کە پەیوەستە بەکۆمەڵگاوە. ئهو خانووه‌ی ئێمه‌شی تیا ده‌ژیاین هی ماڵی باوكم بوو ،دوو برای گه‌وره‌م ههیه كه ژنیان هێناوه‌و خانوووی خۆیان ههیه یه‌كسه‌ر ئه‌وان له‌به‌ش‌ه میراتی خۆیان خۆش بوون‌و .4هەڵسەنگاندن ،وەک پیویستییەکی سەردەم، خانوه‌كه‌یان دا به‌من ،خۆشكه‌كه‌شم لهگهڵ ئه‌واندا بهوه رازی بوو ،چونكه وتیان تۆ ماوه‌ی دوو ساڵێك داكیمان‌و خوشكه‌كه‌مانت به‌خێو كردو ئهوه باوكیشمان هه‌ر له‌الی پیویستە نم نم ،بەکۆی ستاف و سپۆنسەرو تۆیه ،به‌اڵم یه‌ك مه‌رجیان بۆ دانام‌و منیش بڕیارمدا كه جێ‌به‌جێى بكه‌م ،ئه‌وانیش وتیان" ،باوكمان حه‌جی كردووه ،به‌اڵم ده‌بێت حه‌جێك بۆ دایكمان بكڕیت" ،منیش هاوکارو خوێنەرانییەوە ،بەشێوەیەک کە هەموو بهوه رازی بووم‌و زۆر مه‌منونیشیان بووم ،چونكه ئه‌گه‌ر داوای به‌شی خۆیان بكردای‌ه له‌خانووه‌كه‌دا ،ئه‌وا من ئێستا خانووم نه‌ده‌بوو. ژمارەیەکی باشترو باشتر بێت لەژمارەکانی ماوه‌ی چه‌ند مانگێك‌ه باوكم نه‌خۆش كهوتووهو ناتوانێت زۆر هه‌ڵسوكه‌وتبكات ،كه‌چی هاوسه‌ره‌كه‌م هه‌ر بۆڵ‌ه بۆڵ ده‌كات‌و ده‌ڵێت "ئه‌م پیاوه له‌م ماڵه‌دا بێت من ناتوانم تیایدا پێشووتری. بژیم" ،له‌سه‌ر ئهوه چه‌ند جارێك شه‌ڕمان كردووه ،زۆر جاریش كه‌خۆم له‌ماڵه‌و‌ه نابم ،له‌باوكم توڕه ده‌بێت ،ئێستا وای له‌خۆی كردووه كه من حه‌ز ناكه‌م هه‌ر بیبینم ،بۆیه .5بوونی الپەڕەی بیروڕا ،بەڕای من پێویستییەکی سەردەمە کە نم نم الپەڕەیەکی تایبەتی هەبێت نازانم چىبكه‌م به‌رامبه‌ری تا وه‌كو جارانی لێبێته‌وه ،چونكه پێشتر ده‌یوت" ،تامردن رێز له‌دایك‌و باوكت ده‌گرم‌و خزمه‌تیان ده‌كه‌م" ،به‌اڵم ئێستا ئه‌وه‌ند‌ه خۆی خراپ بۆ بیرورای نووسەران ،ڕۆژنامەنووسان و كردووه كه زۆرجار ده‌ڵێم ته‌اڵقی ده‌ده‌م. خوێنەرانی .ئەمڕۆ هیچ ڕۆژنامەیەک لەدونیادا تائێستا چه‌ند جارێك هه‌وڵمداو‌ه كه ماڵی باوكی هاوسه‌ره‌كه‌م لهو هه‌ڵوێستانه‌ی ئاگادار بكهمهوه ،به‌اڵم وتووم‌ه به‌ڵكو خۆی چاك ببێت ،كه‌چی ئهو رۆژ به‌رۆژ خراپتر ده‌بێت، نابینرێت کە الپەڕەی تایبەت بەبیروڕا ی نەبێت. ئیتر نازانم قسه‌ی بۆ ده‌كه‌ن یان هه‌ر خۆی وای لێهاتووه ،بۆیه ده‌مه‌وێت ئه‌گه‌ر ئێو‌ه چاره‌یه‌كتان هه‌بێت بۆم بنوسن به‌ڵكو خوا یارمه‌تیمان بدات‌و ژنه‌كه‌شم چاك ببێت. .6گرنگیدان بەدیالێکتی بادینی کە ئەو دیالیکتە تا ڕادەیەکی زۆر لە نم نم دا فاروق سیروان له‌هه‌ولێر پشتگوێ خراوە .گرنگیدان بەدیالیکتی بادینی، نەک هەر بەخودی دیالێکتەکە ،بەڵکو بەالیەنە کۆمەاڵیەتییەکانی دەڤەری بادینان. چاره‌سه‌ر .7کەمکردنەوەی ئەو زۆرو بۆرییەی به‌ناز عه‌لی توێژه‌رێكی كۆمه‌اڵیه‌تیه‌و ده‌رباره‌ی ئهو كێشه‌ی‌ه ئاماژه‌ی به‌وه‌دا كه پێویسته ئهو پیاوه به‌هێمنی دایكی كچه‌كه‌‌و خوشكه‌كانی لهو ره‌فتارانه‌ی ئاگادار بكاته‌وه‌‌و پێیان بڵێت كه به‌هۆی ئهوهوه توشی شه‌ڕ بوون ،ته‌نانه‌ت له‌وه‌ش ئاگاداریان بكاتهوه كه زۆرجار ئهو پیاوه ده‌گات‌ه بەڕۆژنامەکەوە دیارە ،من چەند جارێک بەبرای سەرنووسەرم ڕاگەیاندووە ،کە زۆرو بۆرییەک ئهو بروایه‌ی ژنه‌كه‌ی ته‌اڵق بدات. بەڕۆژنامەکەوە دیارە ،هەندێک جار ئەو ناوبراو بڕوای وابوو له‌به‌ر ئهوهی ئهو ژنه پێشتر به‌و جۆره نه‌بووه‌و ئێستا وایلێهاتووه ،ئه‌گه‌ری ئهوه ههیه كه كه‌سێك هانی بدات" ،ده‌بێت قەرەباڵغییە سەر لەخوێنەر دەشێوێنێت. كێش ه ئهو پیاوه به‌هێمنی قسه‌ی لهگهڵ بكات‌و كه ژنه‌كه‌ی توڕه بوو ئه‌میش یه‌كسه‌ر توڕه نه‌بێت تا ئهو هێمن دهبێتهوه ،دواتر له هه‌ڵه‌كانی ئاگاداری .8گرنگیدانی زیاتر بەوێنەو گەورەکردنی چ ا فۆنتی نووسین ،چونکە فۆنتی نووسینی ناو بكاته‌وه‌‌و پێىبڵێ من حه‌ز ده‌كه‌م لهگهڵ تۆدا ژیان به‌سه‌ر به‌رم ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر تۆ وابكه‌یت ئه‌وا ره‌نگ‌ه ژیانمان به‌مجۆر‌ه به‌ره‌و كۆتایی بڕوات". ر هس هر ڕۆژنامەکە زۆر بچووکەو خوێنەر هیالک دەکات. .9گرنگیدانێکی کەم و جۆری بەسیاسەت و بوارەکانی سیاسەت ،وەک کایەیەکی کولتوری، ڕوماڵکردنی ئەو کارو پرۆژانەی پەرلەمان ی ئازیز ده‌توان كێشه‌و خ‌هم‌و گرفته‌كانتان یاخود نام‌ه سۆزداریی‌و ده‌رده‌دڵییه‌كانتان گه‌نجان و حکومەت لەبواری کۆمەاڵیەتی و یاسا کۆمەاڵیەتییەکاندا دەدرێت. .10گرنگیدانێکی بەوەرزش و تێکەاڵوکردنی ی نم نم بنێرن بۆ رۆژنام‌ه بەکایە کولتورییەکان. .11هەوڵدان بۆپەیداکردنی ڕیکالم بۆ نم نم، :و هەرزانیش ئەگەر لەسەرەتادا بەنرخی کەم ی رۆژنامهكهوه یاخود له‌رێی ئه‌م ئیمه‌یڵ ئه‌دره‌سه‌وه له‌رێی ناونیشانه‌كان بێت ،ئەمەش نەک هەر له‌ك‌ه نییە ،بەڵکو زۆربەی ڕۆژنامە بەناوبانگەکانی دونیا ،ستافیان بۆ پەیداکردنی ڕیکالم هەیە ،بۆیە نم نم پێویستە nmnmpress@yahoo.com nmnmpress@yahoo.com هەڵسێت بەکاراکردنی پەیداکردنی ڕیکالم.
و
ژنه‌كه‌ی لهگهڵ باوكی خراپ ه
و
4
سێشه‌ممه
2010 /11/23
ژماره49 :
nmnmpress@yahoo.com
هاوسه‌ره‌کان شاره‌زا نین به‌رله‌مناڵبوون بگرن "له‌پاش كوڕو كچێك ،بۆ به‌رگرتن له‌منداڵبوون بڕیارمدا منداڵدانم ده‌ربهێنم" ئهو ژنه باس لهوه ده‌كات كه هه‌ر چه‌ند‌ه دكتۆر به‌خراپ ی ده‌زان ێ حه‌ب ی به‌رگرتن له‌منداڵبوون به‌كاربهێنێ ،به‌اڵم وه‌ك خۆ ی باس ی ده‌كات له‌ڕێنمایی الیداوه‌و س������ور‌ه له‌س������هر به‌كارهێنانی" ،حه‌ب به‌كارده‌هێنم تا ئه‌وكات‌ه ی ڕێگه‌چاره‌یه‌ك ی باشتر ئه‌دۆزمه‌وه".
میهره‌بان سه‌الم "له‌پاش ك������وڕو كچێك ،بۆ به‌رگرتن له‌منداڵب������وون بڕیارم������دا منداڵدانم ده‌ربهێنم" ،ئهمه وت‌ه ی كوردس������تان غه‌فوره ،كه به‌وت������ه ی خۆ ی چۆت‌ه ال ی دكتۆرو پێ ی ڕاگه‌یاندوو‌ه كه ناتوان ێ منداڵدان������ ی ببه‌س������ت ێو نابێت حه‌ب ی ڕێگه‌گرت������ن له‌منداڵبوونی������ش به‌كار بهێنێت" ،ئێم������ه ناتوانین به‌رگرتن ی سروشت ی بكه‌ین ،لهبهرئهوه بڕیارمداو‌ه منداڵدانم ده‌ربهێنم".
شه‌رم ده‌كه‌ن له‌به‌كارهێنان ی شێوازه‌كان ی به‌رگرتن ئاشنا عه‌ل ی كه ماوه ی چه‌ند ساڵێك‌ه هاوسه‌رگیر ی كردووه ،ئاماژه ی به‌وه‌دا كه ڕێگ‌ه ی جیاواز ههیه بۆ ڕێگه‌گرتن له‌منداڵبوون ،به‌اڵم به‌هۆ ی ئهوه ی ناتوانن به‌سه‌ر شه‌رمه‌كانیاندا زاڵ بن ناتوانن زۆر ڕێگ‌ه بگرنه‌ب������هر" ،چه‌ندینجار لهگهڵ هاوسه‌ره‌كه‌م رێككه‌وتوین له‌سه‌ر به‌كارهێنان ی كۆندۆم ،به‌اڵم لهبهرئهوه ی هیچ������كام لهئێمه جورئه‌ت������ ی ئه‌وه‌مان نهكردووه بیكڕین نه‌مانتوانیو‌ه به‌كاری بهێنین". ناوب������راو ،باس ل������هوه ده‌كات كه ئهو ترسه‌یان له‌كۆمه‌ڵگای‌ه بهوه ی تائێستا ڕێگاكان������ ی به‌رگرت������ن له‌منداڵبوون
ئاسای ی نه‌بۆته‌وه" ،جار ی واهه‌ی‌ه ئهو كه‌سان‌ه ی كه هۆكاره‌كان ی به‌رگرتن له‌منداڵبوون ده‌كڕن ،له‌الیه‌ن خه‌ڵكییه‌و‌ه به‌چاوێك ی تر سه‌یر ده‌كرێن". له‌الیه‌ك‌ه ترهوه ئاسۆس عه‌ل ی ژنێكه‌و خاوه‌ن ی دوو منداڵهو باس لهوه ده‌كات كه له‌پاش منداڵ������ ی یه‌كه‌م ی ڕێگر ی كردووه له‌منداڵبوون بۆ ئهوه ی منداڵ ی دووه‌م������ ی نه‌بێت ،بۆئه‌و مه‌به‌س������ته‌ش بڕیاریاندابوو ڕێگر ی سروشت ی بكه‌ن، "هه‌رچه‌ن������ده حه‌زم ده‌ك������رد جار ێ منداڵمان نه‌بێت ،ب������ه‌اڵم لهبهرئهوه ی ڕێگر ی سروشتیم كرد منداڵ ی دووه‌مم هاته دنیاوه".
نایان������هو ێ من������داڵ بخه‌ن������هوه" ،من‌و ڕێگه‌ش به‌كارده‌هێنێت ب������ۆ هه‌ردوو هاوس������ه‌ره‌كه‌م توان������ا ی به‌خێوكردن ی ڕه‌گه‌زه‌كه". منداڵمان نیی������ه ،له‌به‌ر ئ������هوه به‌دوا ی ڕێگ‌ه ی سروشت ی باشترین ڕێگه‌ی‌ه ڕێگه‌یه‌ك‌ه ی ته‌ندورس������تدا گه‌ڕاین بۆ به‌رگرتن له‌منداڵبوون ،باشترین ڕێگه‌ش عه‌زرا ئه‌اڵكه‌ره‌م یاریده‌ده‌ر ی پزیشك له‌نه‌خۆش������خان‌ه ی گشت ی هه‌ڵه‌بج‌ه باس ی كۆندۆم بوو". ناوبراو ئام������اژ‌ه ی به‌وه‌دا ك������ه به‌پێ ی لهوه كرد كه چه‌ندین جۆر له‌به‌رگرتن ڕێنمای ی پزیشك ی به‌كار ی ده‌هێنێت‌و له‌منداڵب������وون هه‌ی������ه" ،به‌رگرتن������ ی به‌كارهێنانینش ی ئاسانه" ،له‌كۆمه‌ڵگا ی سروشتی ،دانان ی له‌وله‌پ ،به‌كارهێنان ی كوردیی������دا به‌جۆرێك ی تر س������ه‌یر ی حه‌ب ی به‌رگرتن ،به‌كارهێنان ی كۆندۆم كڕی������اره‌كان ده‌ك������هن ،له‌هه‌ن������دێ له‌الیه‌ن پیاوانه‌وه". ناوب������راو ،جه‌خت ی لهوه ك������ردهوه كه ده‌رمانخانه‌شدا ده‌ست ناكه‌وێت". له‌الیه‌ك������ ی دیك������هوه كاروان عه‌بدواڵ باشترین جۆر ی به‌رگرتن له‌منداڵبوون جه‌خت ل������هوه دهكاتهوه كه خێزانهكه ی به‌رگرتن������ ی سروش������تییه ،لهبهرئهوه ی حه‌ب������ ی به‌رگرت������ن له‌منداڵبوون������ ی هه‌ری������ه‌ك له‌جۆره‌كان ی تر كاردانه‌و‌ه ی به‌كارهێناوه" ،پاش ئ������هوه ی زانیمان له‌س������هر كه‌س������هكه ههیه" ،باش������ترین زیان ی ههیه ڕێگه‌ماندا منداڵمان ببێت ،چاره‌سه‌ر بۆ هه‌ردوو ڕه‌گه‌ز به‌رگرتن ی دواتر ڕێنمایمان له‌پزیشك وه‌رگرت تا سروشتییه كه زیان ی بۆ هیچ كام له‌ژن‌و بتوانین به‌ڕێگه‌یه‌ك ی ته‌ندروست ڕێگ‌ه مێرد نییه ،ب������ه‌اڵم ئه‌بێت بزانن چۆن به‌كار ی بهێنن". له‌منداڵبوون بگرین". وش������یار جه‌بار ،پیاوێك ی تره‌و باس ی ناوب������راو ،ئام������اژ‌ه ی به‌وه‌ش������دا ك������ه لهوه كرد كه بۆ به‌رگرتن له‌منداڵبوون ،به‌رگرتنه‌كان������ ی تریش ئه‌گ������هر به‌پێ ی ڕێگا ی سروشت ی به‌كارده‌هێنێت" ،تاكو ڕێنمای ی پزیشك به‌كاربهێنرێت ئه‌وا ئێستا توش ی زیان نه‌بوین ،به‌باشترین زیان ی كه‌متره" ،بۆنمونه دانان ی له‌وله‌پ
ش������ار ی دهۆك������هو به‌پێچه‌وان������ه ی بۆچوونه‌كان ی س������هرهوه ئاماژه بهوه ده‌دات ك������ه جوانی ی ك������چ خێر‌و خۆش������ ی بۆ كه‌س������هكه ههیه ،به‌اڵم ئه‌وه‌ش ناشارێته‌و‌ه كه جار ی واهه‌ی‌ه ئهو جوانیی‌ه گرفت بۆ كــــــه‌سه‌ك‌ه دروست ده‌كات‌و ده‌بێت‌ه قوربانیی جوانییه‌ك‌هی" ،ئه‌وه‌ش كه‌وتۆت‌ه سه‌ر كه‌س������ایـــــــــــــه‌ت ی كه‌سه‌كه ،جار ی واهه‌ی‌ه كچێك ی ج������وان وا له‌خۆ ی ده‌كات ك������ه خه‌ڵك ی به‌چاوێك ی تر ته‌ماشا ی بكه‌ن ،لهبهرئهوه ی هه‌ند ێ ڕه‌فتار ی ناشیرین ده‌كات".
تائێستا كه‌سێك نییه حه‌ز به‌جوان ی ن������ه‌كات" ،ههربۆیه جه‌خ������ت لهوه دهكاتهوه كه جوانی ی مرۆڤ به‌ته‌نها له‌ڕوخساریدا نییه" ،جوان ی دروست ڕه‌وش������تبه‌رز یو مامه‌ڵ‌ه ی دروسته لهگهڵ خه‌ڵكیدا". ئ������هو توێژه‌ر‌ه گه‌ش������بین‌ه بهوه ی كه كۆمه‌ڵگا ی ك������ورد ی به‌ره‌و كرانهوه ده‌چێت" ،هێد ی هێد ی كۆمه‌ڵگا ی ئێمه ل������هوه تێ������ده‌گات ئیتر ته‌نها جوانی ی له‌ڕوخس������اردا نییهو كچ‌ه جوانه‌كانیش بێزار ناكه‌ن".
پیاوانیش به‌دوا ی به‌رگرتن له‌منداڵبووندا وێڵن زۆرێك لهو پیاوان������ه ی كه خوازیار ی ئهوه نین من������داڵ بخه‌ن������هوه ،به‌دوا ی ڕێگه‌چاره‌یه‌ك ی ته‌ندروستدا ده‌گه‌ڕێن تا به‌ر له‌خستنه‌و‌ه ی منداڵ بگرن. هێ������رش عه‌بدولره‌حمان ت������از‌ه ژیان ی هاوس������ه‌ری ی پێكهێناوهو بهوته ی خۆ ی له‌م س������ه‌ره‌تا ی ژیان ی هاوسه‌رییه‌یاندا،
كچ ه جوانه‌كانیش ی خۆیان ده‌كه‌ن ی له‌به‌خت گله‌ی زۆرێك لهو كچان هی ك ه به‌سروشت خۆیان جوانن باس لهوه ده‌كه‌ن ك ه به‌هۆی جوانییه‌كه‌یانه‌و‌ه تووشی كێشه‌و گرفت ی بوون‌و توێژه‌رێك كۆمه‌اڵیه‌تیش ئاماژه ی بهوه ده‌دات كه جوانی ی ی سروشتی سیفه‌تێك هه‌مه‌الیه‌نه‌ی مرۆڤه‌و ی به‌هۆی كرانهوه كۆمه‌ڵگاشه‌وه تاكه‌كان له‌بێزاركردنی كچ ه جوانه‌كان دوورده‌كه‌ونه‌وه. جه‌مال حسێن له‌بادینان
ئێڤ������ار حه‌مید كچێك������ ی گه‌نجه‌و له‌بوار ی ڕاگه‌یاندن������دا كارده‌كات، جوانی ی كچ به‌هۆكار ی به‌شێك لهو كێش������ان‌ه ده‌زانێت كه روبه‌ڕوویان دهبێتهوه" ،من له‌بوار ی ڕاگه‌یاندن كار ده‌ك������ه‌م ،خه‌ڵك������ ی به‌چاوێك ی خراپ سه‌یر ی من ده‌كه‌ن". ناوبراو ،ئه‌وه‌ش������ ی نه‌ش������ارده‌و‌ه كه هه‌ندێ كه‌س به‌هۆ ی جوانییه‌ك‌ه یو كاركردن������ ی له‌راگه‌یاندنه‌كان������دا وابیرده‌كه‌نه‌و‌ه كه ڕه‌وش������ت ی باش نییه" ،ه������هر له‌به‌ر ئهوهیه جار ی وا ههیه ده‌ڵێم خۆزگ‌ه جوان نه‌بومایه". به‌پێچه‌وان‌ه ی ئهو بۆچوونه‌و‌ه دیمه‌ن سدیق كه له‌ده‌زگایه‌ك ی ڕاگه‌یاندندا كارده‌كات ،جه‌خ������ت لهوه دهكاتهوه كه جوانیه‌ك‌ه ی هۆكار ی ده‌ركه‌وتن ی بووه له‌ڕاگه‌یاندنه‌كان" ،جوانی ی من پێویست ی كار ی منه ،زۆر به‌جوان ی خۆم خۆش������حاڵم ،هیچ ڕۆژێكیش به‌هۆ ی جوانییه‌كه‌مه‌و‌ه ناخۆش������یم نه‌بینیوه". له‌الیه‌ك ی ترهوه جوان به‌ش������یر كه
به‌وت������ه ی خۆ ی كچێك������ ی جوان‌و سه‌رنجڕاكێشه ،جوانی ی به‌نیعمه‌تێك ی خودا ده‌زانێ كه پێیبه‌خشیوه" ،من زۆر حه‌ز به‌جوان ی خ������ۆم ده‌كه‌م، كه‌سیش له‌خۆم به‌جوانتر نابینم".
له‌ماوه‌یه‌ك ی كه‌مدا 24جار خوازبێن ی كراوه عائیش‌ه ماهر ،كچێك ی جوان ی ته‌مه‌ن 24ساڵه ،به‌اڵم زۆر ڕه‌شبین‌و بێزار بوو لهوه ی كه خه‌ڵك ی ته‌نها ته‌ماشا ی جوانییه‌ك������ه ی ده‌ك������هن" ،بێزارم له‌هه‌ڵس������وكه‌وت ی خه‌ڵك ی به‌رامبه‌رم، جار ی واهه‌ی‌ه خۆزگ‌ه به‌ناشیرین ی ده‌خوازم". ناوبراو ،ئاماژه ی به‌وه‌دا كه به‌هۆ ی جوانییه‌كه‌یه‌و‌ه تووش ی گرفت بووه، "خۆزگ‌ه ج������وان نه‌بومایه ،چونكه هێش������تا من ته‌مه‌نم كه‌مه‌و تائێستا 24جار خوازبێنیم كراوم". ئه‌گه‌رچ ی بهوته ی خۆ ی زۆربه ی ئهو داواكاریان������ه ی ره‌تكردۆته‌وه ،به‌اڵم لهگهڵ ئه‌وه‌شدا به‌هۆ ی جوانییه‌كه‌یه‌و‌ه زۆر بێزار كراوه" ،شه‌رم له‌خه‌ڵك ی ده‌كه‌م". پڕوپاگه‌ند‌ه بۆ كچ‌ه جوانه‌كان ده‌كه‌ن فه‌راشین زه‌ینه‌ڵ ،كچ‌ه خوێندكارێك ی ته‌مه‌ن 25ساڵ ی زانكۆیهو باس لهوه ده‌كات كه كات ێ كچێك ی جوان دێته زانكۆ ده‌بێت‌ه بنێشته خۆش‌ه ی سه‌ر زار ی كوڕان" ،هه‌ر یه‌كه‌و له‌الیه‌كه‌و‌ه قسه‌و قس������ه‌ڵۆك ی بۆ هه‌ڵده‌به‌ستن"، ههربۆیه فه‌راش������ین ئام������اژ‌ه بهوه ده‌دات ك������ه كاتێك كچێك ی جوان نایه‌وێت په‌یوه‌ند ی لهگهڵ كوڕێك دابنێت پروپاگـه‌ند‌ه ی جۆربه‌جۆر ی دواده‌خه‌ن. له‌الیه‌ك ی ت������ره‌و‌ه چن������ار كه‌مال، كچێك ی ته‌مه‌ن 21ساڵ ی نیشته‌جێی
به‌جوانییه‌ك‌ه ی كوڕان سه‌رسام ده‌كات هه‌یفا ،ناو ی خ������وازراو ی كچێك‌ه‌و جه‌خت لهوه دهكاتهوه كه جوانییه‌ك‌ه ی ژیان ی تێكداوه"،من به‌جوانییه‌كه‌م كوڕم سه‌رسام دهكردو هه‌رجاره‌و به‌دوو ی كوڕێ������ك ده‌كه‌وتم" ،به‌اڵم كات ێ ده‌بیس������ت ێ له‌ناو كۆمه‌ڵگادا به‌خراپ ناو ی ڕۆیش������تووه خراپ به‌سه‌ریدا ده‌ش������كێته‌وه" ،به‌وهۆیه‌و‌ه ژیانم‌و جوانییه‌كه‌م هه‌ڵوه‌شا ،ئیتر من جوانییم بۆ چییه؟". داس������ن موس������ا كوڕێك ی گه‌نجه‌و ئاماژه ی به‌وه‌دا كه شت ی جوان هه‌ر جوانهو ناكرێت فه‌رامۆش ی بكه‌یت، "حه‌ز ئه‌كه‌م ته‌نها هاوڕێیه‌ت ی لهگهڵ كچ ی جوان ببه‌س������تم‌و هه‌وڵده‌ده‌م هاوس������ه‌رێك ی جوانی������ش بۆخۆم هه‌ڵبژێرم". هه‌موو كه‌س حه‌ز به‌جوان ی ده‌كات محه‌م������ه‌د س������ه‌عید توێژه‌رێك������ ی كۆمه‌اڵیه‌تییه‌و باس ل������هوه ده‌كات كه جوانی ی سیفه‌تێك ی سروشتییه‌و هه‌موو كه‌س������ێكیش حه‌ز به‌جوانی ی ده‌كات" ،له یوس������ف پێغه‌مبه‌ره‌و‌ه
"ئهو كچانه‌ی كه جوانن دهبنه بنێشته خۆشه‌ی سه‌رزاری كوڕان‌و ده‌یان پڕوپاگه‌نده‌یان دواده‌خه‌ن"
چه‌ندینجار لهگهڵ هاوسه‌ره‌كه‌م رێككه‌وتوین له‌سه‌ر به‌كارهێنانی كۆندۆم ،به‌اڵم هیچكام لهئێمه جورئه‌تی ئه‌وه‌مان نهكردووه بیكڕین له‌الیه‌ن ژنانه‌و‌ه ئه‌بێت‌ه هۆ ی دروستبوون ی ئیلتهابات‌و نه‌زیف بوون ،حه‌ب ی به‌رگرتن هه‌ندێجار ئه‌بێت‌ه ه������ۆ ی هه‌ڵچوون ال ی ئافره‌تان لهبهرئهوه باشترین چاره‌سه‌ر به‌رگرتن ی سروشتییه".
سێشه‌ممه
nmnmpress@yahoo.com
2010 /11/23
ژماره49 :
ی نه‌خۆشییه‌و ه قوتابیان خۆیان له‌قوتابخان ه ده‌دزنه‌و ه به‌بیانوو ناوبراو ،باس ی لهوه كرد كه پێویسته بۆ مۆڵ������ه‌ت وه‌رگرتن ی خوێندكاران كه‌س������ێك ی نزیك������ ی خوێندكارهكه س������ه‌ردانیان ب������كات" ،دایك یان باوك یان خوشك‌و برا كه پێویسته ناسنامه‌یه‌ك ی خێزانهكه ی پێبێت" .
به‌بیانوی نه‌ساغی‌‌و نه‌خۆشبوونه‌وه ،ڕۆژانه چه‌ندین قوتابی مۆڵه‌ت وه‌رده‌گرن‌و له‌قوتابخانه‌كه‌یانیان دهچنه دهرهوهو به‌ڕێوه‌به‌ری په‌روه‌ده‌ی دهۆكیش به‌پێویستی ده‌زانێت لێكۆڵینهوه لهو قوتابیانه بكرێت كه به‌بیانوی نهخۆشییهوه دهچنه ده‌ره‌وه‌ی قوتابخانه.
به‌زه‌حمه‌ت مۆڵه‌ت وه‌رده‌گرن جوان حاجی ،یهكێكه لهو قوتابیانه كه بهوته ی خۆ ی چه‌ند جارێك به‌بیانو ی نه‌خۆش������ییه‌و‌ه مۆڵه‌ت ی وه‌رگرتووه، به‌اڵم ئێس������تا به‌زه‌حم������ه‌ت ده‌توان ێ ئ������هو كاره بكات" ،ئێس������ته كات ێ بڵێین نه‌خۆش������ین چه‌ند كه‌سێكمان لهگهڵ ده‌نێرن‌ه نه‌خۆشخانه‌و ده‌بێت یه‌كس������هر بگه‌ڕێینه‌وه ،یان ته‌له‌فۆن بۆ خێزانه‌كه‌مان ده‌كه‌ن تا یه‌كێك له‌ئه‌ندامان������ ی خێزانه‌كه‌م������ان بێت بمانباته‌وه".
جه‌مال حسێن له‌دهۆك نه‌سرین مه‌م ێ قوتابیه‌ك ی پۆل ی دوانز‌ه ی ئاماده‌یی‌ه له‌یه‌ك������ ێ له‌قوتابخانه‌كان ی ش������ار ی دهۆك ،باس ل������هوه ده‌كات كه هه‌ركات ێ بابه‌تێك ی نه‌خوێندبێت خۆ ی نه‌خۆش ده‌خات" ،یه‌كسه‌ر خۆم گێژو نه‌خۆش ده‌كه‌م تا ڕزگارم بێت له‌لێپرسینه‌و‌ه یمامۆستاكان".
كیش‌ه ی بۆ دروستكردبوون خۆ دزینه‌و‌ه ی قوتابیان روو له‌زیاد بوونه فۆتۆ :ئه‌یوب كه‌ریم حیكمه‌ت تاهیر ،مامۆس������تا ی یه‌ك ێ قوتابیان گرفتیان بۆ دروس������تبووه ،كارێك ی زۆ گرنگ������ ی هه‌بێت ،یان له‌قوتابخانه‌كان ی دهۆك������هو ئاماژه ی بڕیار ی تایبه‌تیان ده‌ركردوو‌ه ئاستێكدا ه ل خوێندكاران ی خۆش ه ن ین ه ربك ه د ه بڕیار و ه ����� � ئ "ناچاربوین ب������ه‌وه‌دا ك������ه چه‌ندینج������ار مۆڵه‌ت نارین حه‌سه‌ن به‌ڕێوه‌به‌ر ی ئاماده‌ی ی نه‌ورۆز ی كچ������ان ئاماژه بهوه ده‌دات كه كه ه������هر قوتابیه‌ك كه بیه‌وێت بێ������ت ك������ه به‌حه‌بێك چاره‌س������هر وه‌رگرتن ی خوێندكاران كێش‌ه ی بۆ كه به‌هۆ ی زۆر ڕۆیش������تن‌ه دهرهوه ی له‌قوتابخان������ه بچێت������ه دهرهوه ده‌بێت نه‌كرێت". دروستكردوون" ،جار ی وا ههبووه
مۆڵه‌تمان داوه‌ت������ه قوتاب ی تا بچێت‌ه نهخۆشخانه یان بچێته‌و‌ه ماڵهوه ،چووه لهگهڵ گه‌نجان ڕۆیشتووه". به‌وت������ه ی ئ������هو مامۆس������تایه ،كات ێ ناردوویان‌ه ب������ه‌دوا ی دایك‌و باوك ی قوتابیه‌كه‌دا ،كاردانه‌و‌ه ی نێگه‌تیڤ ی مۆڵه‌تپێدانه‌كه‌یان خستۆت‌ه ئه‌ستۆ ی مامۆستاكان" ،چه‌ندینجار دایك‌و باوك پێمان ده‌ڵێن ك������ه چۆن ئاوا به‌ئاسان ی مۆڵه‌ت دهدهنه منداڵه‌كانمان تا له‌قوتابخان‌ه بچن‌ه دهرهوه" ،هاوكات مامۆستا حیكمه‌ت ئهوه ی نه‌شارده‌و‌ه كه جار ی وا ههیه لهڕێگه ی قوتابخانه چاودێر داده‌نێ������ن تا ئاگادار ی ئهوه بن ك������ه قوتابیان ده‌چن������هوه ماڵ ی خۆیان یان ده‌چن بۆ شوێنێك ی تر، "ئه‌گه‌ر خوێندكار بۆهه‌ر الیه‌ك ی تر بڕوات ،ئه‌وا كه‌سوكار ی لێ ئاگادار ده‌كه‌ینه‌وه". به‌بیانو ی نهخۆشییهوه چۆت‌ه دهرهوه ی قوتابخانه یوس������را ،له‌ئێس������تادا خوێندكار ی زانكۆیهو باس ی لهوه كرد كه كات ێ ئهو قوتاب ی ب������ووه له‌هه‌ردوو قوناغ ی بنه‌ڕه‌ت������ یو ئاماده‌ی ی چه‌ند جارێك به‌یانو ی نه‌خۆش������ییه‌و‌ه له‌قوتابخان‌ه
چۆت������ه ده‌رێ" ،مان������گ نه‌بوو من چه‌ند جارێك به‌بیانو ی نهخۆشییهوه له‌قوتابخان‌ه نه‌چم‌ه دهرهوه". بهوته ی خ������ۆ ی له‌چونه‌ده‌ره‌وه‌كانیدا ده‌چوو ب������ۆ ال ی ئهو ك������وڕ‌ه ی كه خۆشیویس������تووه" ،ده‌چووم‌ه ژوان له‌گ������ه‌ڵ خۆشه‌ویس������ته‌كه‌م ،زۆریش خۆشبوو بهالمهوه". پێویست‌هلێپرسینه‌وه‌یان له‌گه‌ڵدا بكرێت وارتكێس موسیس ،به‌ڕێوه‌به‌ر ی گشت ی په‌روه‌رد‌ه ی دهۆك له‌لێدوانێكیدا بۆ نم نم ئاماژه ی به‌وه‌دا كه به‌شێك لهو بوجه‌ی‌ه ی بۆ قوتابخانه‌كان ته‌رخان ده‌كرێ������ت بۆ كڕین ی پێداویس������ت ی فریاگوزار ی س������ه‌ره‌تاییه" ،پێویسته ئه‌گه‌ر گرفتێك ی ته‌ندروست ی ساد‌ه هه‌بوو له‌قوتابخانه‌كه‌دا چاره‌س������هر بكرێت". ناوبراو ،جه‌خت ی ل������هوه كرده‌و‌ه كه ئهو قوتابی‌ه ی به‌بیانو ی نه‌خۆش������ ی بۆ مه‌به‌س������ت ی تر دهچێته دهرهوه ی قوتابخانه‌ك������هی ،پێویس������ته له‌الیه‌ن قوتابخانه‌ك������هوه لێكۆڵینهوه ی لهگهڵ بكرێت.
ی قوتابیان به‌هێزتر ده‌كات ی قوتابخانه‌و خێزان ی گه‌ش ه په‌یوه‌ند ده‌فته‌ر یه‌كێك لهو گۆڕانكاریی ه په‌روه‌رده‌ییانه‌ی كه له‌چوارچێوه‌ی سیستمی نوێدا كراوه بۆ به‌هێزكردنی په‌یوه‌ندی نێوان خێزان‌و قوتابخانه ده‌فته‌ری دیداری گه‌شه‌یه كه ڕۆژانه مامۆستا هه‌ر تێبینیه‌كی هه‌بێت له‌سه‌ر خوێندكار به‌په‌یامێك ده‌ینێرێت بۆ خێزانی خوێندكارهكه. سه‌روه‌ر سه‌عید له‌سلێمان ی "دای������ك‌و باوك ی به‌ڕێ������ز داواتان لێده‌كه‌ین كه چاودێر ی منداڵه‌كه‌تان بك������هن ،چونكه لهوانه ی زانس������تدا الوازه" ،ئهمه نوس������ین ی مامۆستا ی زانست‌ه كه له‌سه‌ر ده‌فته‌ر ی گه‌ش‌ه ی ش������اكێو ڕه‌مه‌زان ی خوێن������دكار ی دووه‌م ی بنه‌ڕه‌ت ی نوسراوه ،سه‌ره‌ڕا ی ئ������هوه ی له‌به‌رگ ی ن������اوه‌و‌ه زانیار ی ته‌واوو وێن‌ه ی خۆ یو ژماره ته‌له‌فۆن ی دایك ی������ان باوك ی له‌س������ه‌ره ،كه سه‌یر ی ناوهوه ی ده‌فته‌ره‌ك‌ه ده‌ك‌ه ی چه‌ند مامۆس������تایه‌ك ،تێبینیه‌كان ی خۆیان له‌س������هر ئهو قوتابی‌ه نوسیو‌ه تا وه‌كو په‌یامێك بیگه‌ینێت‌ه ده‌ست ی خێزانه‌ك‌هی. سوود ی بۆ دایك‌و باوك ی فه‌رمانبه‌ر ههیه زۆرێك ل������هو دای������ك‌و باوكان‌ه ی فه‌رمانب������ه‌رن‌و ده‌رفه‌ت������ ی ئه‌وه‌یان نابێت ك������ه س������ه‌ردان ی قوتابخانه بكه‌ن ،لهڕێگه ی ده‌فته‌ر ی گه‌ش������هوه ئاگادار ی الوازییه‌كان‌و باشییه‌كان ی منداڵه‌كه‌یان ده‌بنه‌وه. نیشتمان محه‌مه‌د مامۆستا ی ئه‌لفب ێ له‌قوتابخان‌ه ی تاڤگ‌ه ی بنه‌ڕه‌ت ی ئاماژه ب������هوه ده‌دات كه‌ده‌فته‌ر ی گه‌ش������ه په‌یوه‌ندییه‌ك‌ه له‌نێوان مامۆستایان‌و
خێزان ی قوتابیدا" ،هه‌ر گرفتێك یان كه‌مته‌رخه‌میی������ه‌ك هه‌بێت لهو ده‌فته‌ره‌دا ده‌ینوسین‌و دایك‌و باوك ی منداڵه‌ك‌ه ی ل ێ ئاگادار ده‌كه‌ینه‌وه". ئهو مامۆستای‌ه باس ی لهوه كرد جار ی وا ههیه دایك‌و باوك ی ئهو قوتابیی‌ه ده‌وامیان ههیهو بۆیان ناكرێت زوو زوو سه‌ردان ی قوتابخانه بكه‌ن" ،له‌به‌ر ئ������هوه ئهو دهفتهره به‌زووی ی په‌یام ی مامۆس������تایان ده‌گه‌یه‌نێ به‌خێزان ی قوتابیه‌كان".
باوك ی به‌باش������بوون ی منداڵه‌كه‌یان بزانن". ئهو مامۆس������تایه باس لهوه ده‌كات كه منداڵێكیان هه‌ب������ووه زۆر ڕۆژ له‌پۆلدا هه‌ر خه‌ریك ی خواردن بووه، دواتر له‌ده‌فته‌ر ی گه‌شه‌دا بۆ دایكیان نوسیو‌ه كه به‌یانیان خواردن بدات به‌منداڵه‌ك‌هی" ،دوا ی ئهو نوس������ین‌ه دایكی به‌ته‌نگیه‌و‌ه هاتووه‌و ئێس������ته منداڵه‌ك‌ه زۆر باشه". له‌الیه‌ك ی ت������ره‌و‌ه په‌یام ئه‌حمه‌د ،كه ماوه ی چه‌ند ساڵێك‌ه وان‌ه ی ئه‌لفب ێ دهڵێتهوه له‌یه‌ك������ ێ له‌قوتابخانه‌كان ی ش������ار ی س������لێمان ی ئاماژه ی به‌وه‌دا كه به‌هۆ ی ئهوه ی منداڵه‌كان یه‌كه‌م س������اڵییان‌ه هه‌وڵێك ی زۆر ی ده‌وێت تا فێر ده‌بن‌و یارمه‌ت ی كه‌سوكار ی قوتابیه‌كانیش ی پێویسته" ،زۆركات لهڕێگه ی ده‌فته‌ر ی دیدار ی گه‌شه‌و‌ه نوس������یوم‌ه بۆ كهسو كار ی قوتاب ی كه منداڵه‌كه‌ت������ان الوازه له‌م ڕوه‌و‌ه ئه‌وانیش وه‌اڵمیان بۆ نوسیوم‌و دواتر هه‌وڵییان داوه لهگهڵ منداڵه‌كه‌یان".
دایك‌و باوكی سه‌یر ی ده‌فته‌ره‌ك‌ه ی ده‌كه‌ن س������اڤ‌ه س������یامه‌ند ته‌مه‌ن 10ساڵ، خوێن������دكار ی پۆل������ ی چواره‌م������ ی بنه‌ڕه‌تیی‌ه‌و ئێستا ده‌فته‌ر ی گه‌ش‌ه ی ههیهو بهوته ی خۆ ی زۆرجار دایك‌و باوك ی س������ه‌یر ی ده‌كه‌ن" ،س������ه‌یر ده‌كه‌ن بزانن مامۆستاكانم هیچیان بۆ نوسیوم". ئهو قوتابی������ه ئاماژه ی ب������ه‌وه‌دا كه به‌هۆ ی ئهوه ی هێش������تا س������ه‌ره‌تا ی س������اڵیه‌ت یو هیچ گرفتێك ی نهبووه، هێشتا مامۆستاكان هیچ شتێكیان بۆ ده‌فته‌ر ی گه‌ش‌ه پێویستیه‌ك ی نه‌نوسیوه" ،پارساڵ شتم بۆ نوسراوه، قوتابخانه‌كان‌ه به‌اڵم ئه‌م س������اڵ هێشتا ده‌فته‌ره‌كه‌م كارمه‌ن������د عه‌زی������ز توێژه‌رێك������ ی شت ی تیا نه‌نوسراوه". ده‌روونیی‌ه‌و ئام������اژ‌ه بهوه ده‌دات كه ده‌فته‌ر ی دیداری گه‌ش‌ه پێویستیه‌ك ی فێرگه‌كان������هو ده‌ب������ێ هه‌بێت" ،بۆ ته‌نها باس ی ك‌هم‌و كوڕ ی ناكه‌ن زۆرێك له‌مامۆستایان جه‌خت لهوه به‌هێزبوونی رایه‌ڵه‌كانی نێوان فێرگه‌و دهكهنهوه كه سه‌ره‌ڕا ی ئهوه ی لهڕێگه ی خێزان هه‌روه‌ها فێرخواز‌و خێزانهكه ده‌فته‌ر ی گه‌شه‌و‌ه خێزانه‌كان ئاگادار خۆیش������ی ،له‌رێگه‌یه‌و‌ه مامۆستا یان دهكهنهوه ،هاوكات ئه‌گه‌ر قوتابییه‌ك فێرگه‌ك������ه به‌دواداچوون ده‌كات بۆ ئاس������ت ی ب������اش ببێ������ت خێزان ی هه‌موو الیه‌ن ئه‌رێنی‌و نه‌رێنیه‌كانی قوتابیه‌ك‌ه ی ل������ێ ئاگادار ده‌كه‌نه‌وه‌و فێرخواز". ئهو توێژه‌ر‌ه جه‌خت ی لهوه كرده‌و‌ه كه ده‌ستخۆشانه‌یان لێده‌كه‌ن. فازل س������اڵح ،مامۆس������تایه‌كه‌و وان‌ه ئهو دهفتهره خێزان ناچار ده‌كات بۆ به‌قۆناغ ی دووه‌م ی بنه‌ڕه‌ت ی دهڵێتهوه ،ئهوهی به‌دواداچوون بكات بۆ ئاستی ئاماژه بهوه ده‌دات كه له‌نێو ده‌فته‌ر ی زانیاری‌و ره‌فتاری فێرخوازه‌كه‌یان، گه‌شه‌دا ته‌نها باس له‌الیه‌ن ی خراپه‌و "به‌ش������ێك له‌خێزانه‌كان������ ی ئێمه ك‌هم‌و كوڕ ی ناكه‌ن" ،ئه‌گه‌ر بزانین كه منداڵه‌كانی������ان ده‌نێرن‌ه فێرگ‌ه قوتابیه‌ك‌ه به‌ره‌و باشتر چووه ،ئه‌وا بێئه‌وه‌ی هه‌س������ت به‌به‌رپرسیاریه‌تی ده‌ستخۆشان‌ه ی بۆ ده‌نوسین تا دایك‌و خۆیان بك������هن له‌به‌رامبه‌ر فێرگه‌و
خێزانه‌كان ل‌هڕ ێ ی ده‌فته‌ری‌گه‌شه‌و‌ه ئاگادار ی ره‌وش ی قوتابیه‌كانیان ده‌بن فۆتۆ :ئه‌یوب كه‌ریم منداڵه‌كه‌ی������ان" ،هه‌ربۆی������ه ناوبراو خێزان‌و قوتابخان������ه ڕێكده‌خاته‌وه ،ته‌نها ئه‌ركی مامۆستا نابێت به‌ڵكو پێیوای������ه ده‌فته‌ر ی دیداری گه‌ش������ه "خێ������زان ده‌كات������هوه به‌به‌رپرس دای������كان‌و باوكانیش به‌ش������داریان جارێكی ت������ر په‌یوه‌ندن������ ی نێوان له‌منداڵه‌كان ،وات‌ه فێربوونی منداڵ ده‌بێت".
6 ی تایبه‌ت" ی په‌روه‌رد ه "له‌كوردستان شتێك نیی ه به‌ناو سێشه‌ممه
2010 /11/23
ژماره49 :
nmnmpress@yahoo.com
الن ه نه‌جمه‌دین خوێندكار ی دكتۆرا له‌بوار ی په‌روه‌رد‌ه ی تایبه‌ت بۆ ی چه‌ند ساڵێك ه ماوه ی ی خاوه‌ن پێداویست مندااڵن تایبه‌ت له‌نێو قوتابخان ه ی ئاساییه‌كاندا‌و به‌پرۆگرام ئاسایی ده‌خوێنن‌و له‌وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده‌و ی به‌ڕێوبه‌رایه‌تیه گشتیه‌كان په‌روه‌رد‌ه یه‌كه‌ی تایبه‌ت ی كارو ههیه بۆ به‌ڕێوه‌بردن ی خاوه‌ن ی مندااڵن باره‌كان پێداویستی تایبه‌ت ،به‌اڵم پسپۆڕێكی ئهو بواره ی ره‌تیده‌كاته‌وه له‌هه‌رێم ی كوردستان شتێك به‌ناو په‌روه‌رده‌ی تایبه‌ت هه‌بێت.
سازدانی :سه‌روه‌ر كه‌ریم النه نه‌جمه‌دی������ن داود ی خوێندكار ی دكتۆرا له‌په‌روه‌رد‌ه ی تایبه‌ت له‌زانكۆ ی دیمه‌شق له‌دیمانه‌یه‌كیدا بۆ نم نم باس لهوه ده‌كات كه پرۆس‌ه ی په‌روه‌رد‌ه ی تایبه‌ت له‌هه‌رێم ی كوردس������تان نییه، "ئهوه ی ههیه كار ی هه‌ڕه‌مه‌ك ی تایبهته نه‌ك پ������ه‌روه‌رد‌ه ی تایبه‌ت" ،ههربۆیه جه‌خت لهوه دهكاتهوه كه په‌روه‌رد‌ه ی تایب������ه‌ت پێویس������ت ی به‌پرۆگرامێك ی دیاریكراوه" ،ئه‌م پرۆگرام‌ه ئاسایی‌ه منداڵ ی خاوه‌ن پێداویس������ت ی تایبه‌ت
النه نه‌جمه‌دین لێ ی تێن������اگات ،كات������ ێ پرۆگرام ی تایبه‌ت دانرا ده‌بێت مامۆس������تایان ی تایبه‌تی������ش فێربكه‌ی������ن چ������ۆن ئهو پرۆگرام‌ه بڵێت������هوه" ،هاوكات ئاماژه به‌وه‌ش ده‌دات كه پێویسته سه‌نته‌رێك ی دیاریكردن������ ی مندااڵن������ ی خ������اوه‌ن پێدوایست ی تایبه‌ت هه‌بێت" ،هه‌تا ئهو سه‌نته‌ر‌ه دروست نه‌كرێت په‌روه‌رد‌ه ی تایبه‌ت له‌كوردستان نییه" . سه‌روه‌ر :ڕه‌وش ی په‌روه‌رد‌ه ی تایبه‌ت له‌هه‌رێم ی كوردستان چۆن ده‌بینی؟ م.النه :نابێت ئێمه بڵێین په‌روه‌رد‌ه ی تایب������ه‌ت له‌هه‌رێم������ ی كوردس������تان، چونكه په‌روه‌رد‌ه ی تایبه‌ت له‌هه‌رێم ی كوردستان نییه ،ئه‌م كاره پێیده‌ڵێن
كار ی هه‌ڕه‌مه‌ك ی تایبه‌ت له‌په‌روه‌رد‌ه ی ئاماده‌باش������ ی كۆمه‌اڵیه‌ت ی بۆ بكهی، تایبه‌ت ،چونكه ئه‌م كاره هه‌ڕه‌مه‌كییه ،ڕهنگه تووش ی گرفتمان بكات ،كۆمه‌ڵگا له‌هه‌موو ش������تێك بتوان ی هه‌ڕه‌مه‌ك ی ڕانه‌هێنراو‌ه بۆ قبوڵكردن ی ئه‌م بابهته. بیت ،به‌اڵم ناتوانی������ت له‌په‌روه‌رد‌ه ی تایبه‌ت هه‌ڕه‌مه‌ك������ ی بكه‌یت ،چونكه سه‌روه‌ر :زۆرێك له‌مندااڵن ی خاوه‌ن هه‌م������وو ش������تێك به‌نیزام ئ������ه‌ڕوات پێداویست ی تایبه‌ت ئێست‌ه له‌نێو به‌دیاریك������ردن‌و پرۆگ������رام ده‌ڕوات ،قوتابخانه ی ئاسایدا ده‌خوێنن ،ئایا ناتوان ی كادرێك دروس������ت بكه‌یت ئهمه له‌ڕوو ی په‌روه‌ره‌ییه‌و‌ه دروسته؟ له‌هه‌وا ،ئێمه تائێستا له‌هه‌رێم نه‌په‌یمانگا م.النه :ئهو بابهته ههیه ،له‌نه‌وه‌ده‌كانه‌و‌ه نه زانكۆ پسپۆڕ ی په‌روه‌رد‌ه ی تایبه‌تمان له‌چه‌ند ده‌وڵه‌تێكدا ده‌س������ت ی پێكرد، نییه .ئێم������ه كادرمان نه‌بێت ناتوانین وتیان ئه‌یكه‌ین‌ه ئه‌زم������وون ،یه‌كێك مه‌نه������ه‌ج دابنێن ،ته‌نه������ا خۆمم كه له‌ده‌وڵه‌ته‌كان كه‌ن������ه‌دا بوو حكومه‌ت ئێست‌ه دكتۆراكه‌م له‌بوار ی په‌ره‌روه‌د‌ه ی وت ی ئێمه ده‌مانه‌و ێ مندااڵن ی خاوه‌ن تایبهته ،ئه‌ویش زۆر خه‌فه‌تبارم ،زۆر پێداویس������ت ی تایبه‌ت لهگهڵ مندااڵن ی هیالك������م‌و كه‌س گوێ������م لێناگرێت ،ئاس������ای ی تێكه‌ل بكه‌ین ،یه‌كه‌م شت چونكه په‌روه‌رد‌ه ی تایبه‌ت س ێ شت ی ڕاپرس������ییان ك������ردو ڕا ی خه‌ڵكیان گرنگ ی تیایه :ده‌ستنیشانكردن ،كادر ،وه‌رگرت ،ئایا خه‌ڵك������ ی ڕازی ده‌بن پرۆگرام ،ئێمه نه ته‌شخیسمان ههیه ،نه منداڵ ی خاوه‌ن پێداویس������ت ی تایبه‌ت كادرمان ههیه ،نه مه‌نهه‌جمان ههیه ،لهگهڵ منداڵ ی ئاسای ی تێكه‌ڵ ببێت، به‌هه‌ڕه‌مه‌ك ی منداڵ داخڵ ی په‌ره‌روه‌د‌ه ی وتیان نا .كات ێ پرسیارییان لێكردن تایبه‌ت ده‌كرێ������ت‌و فێرنابێت ،ئێمه بۆ ن������ا؟ وتیان ئیمكانیات ی ئه‌خالق یو ده‌ڵێی������ن بۆ ئه‌م منداڵ‌ه فێرنابێت ،كه زانس������تیمان نییه ،ئهوه كه‌نه‌دا ،ئایا ده‌ڵێیت منداڵ ماف ی خوێندن ی ههیه ئێمه له‌هه‌رێم ی كوردستاندا كه چه‌ند ده‌بێ������ت فێر ی خوێندن������ ی بكه‌یت ،س������اڵێك ی كهمه خۆمان حكومڕان ی پرۆگرام ی خوێندنت نییه ،من ئه‌ڵێم ده‌كه‌ی������ن ،ئایا ئ������هو توانایه‌مان ههیه، منداڵ ماف ی كۆمه‌اڵیه‌ت ی ههیه ،چونكه چونكه ئه‌م بڕیار ی تێكه‌ڵكردن‌ه به‌قس‌ه ی ماف ی كۆمه‌اڵیه‌ت ی دانیشتووه‌و فێر ی كه‌سێك نابێت كه ئه‌زمونێك ی كه‌م ی ژیان ی كۆمه‌اڵیه‌ت ی ده‌بێ������ت ،دانان ی هه‌بێت ،ئایا ئهو كه‌سان‌ه ی كه له‌هه‌رێم ی منداڵ ی خاوه‌ن پێداویس������ت ی تایبه‌ت كوردستان په‌روه‌رد‌ه ی تایبه‌ت به‌ڕێو‌ه لهگهڵ مندااڵن ی ئاسای ی به‌ب ێ ئهوه ی ده‌به‌ن ئهو شاره‌زاییه‌یان ههیه؟
سه‌روه‌ر :ئه‌كر ێ هه‌موو مندااڵن ی خاوه‌ن پێداویست ی تایبه‌ت بكرێت‌ه ناو قوتابخانه‌كانه‌وه؟ م.النه :نه‌خێر ناكرێت هه‌موو جۆره منداڵێك بكرێت‌ه ن������او قوتابخانه ی ئاس������اییه‌وه ،ته‌نه������ا ئه‌وان‌ه نه‌بێت كه توان������ا ی فێربوونیان ههیه ،هه‌ر منداڵێك ی خ������اوه‌ن پێداویس������ت ی تایبه‌ت توان������ا ی فێربون ی ههیه بۆ ی ههیه تێكه‌اڵو ی مندااڵن ی ئاس������ای ی ببێ������ت ،ئهمه به‌ته‌ش������خیس كردن، تێس������ت ی بۆ ده‌كه‌ین ئایا ئهو منداڵ‌ه توانا ی فێربوون ی ههیه ،ئینجا داخڵ ی ده‌كه‌ین ،منداڵ هه‌ی������ه داخڵ ی ئهو بهرنامهیه كراوه ڕهنگه دواكه‌وتوویی ژیر ی نه‌بێ������ت ،هه‌ند ێ منداڵ ههیه جوڵ‌ه ی زۆر‌ه‌و په‌ش������ێو ی ڕه‌وشت ی ههیه ،ئهو منداڵ‌ه سروش������تیه ،یان ڕهنگه گرفتێك ی كۆمه‌اڵیه‌ت ی هه‌بێت، یه‌كێ������ك له‌دواكه‌تووی ی له‌خوێندن كێش‌ه ی كۆمه‌اڵیه‌تییه. له‌الیه‌ك ی ترهوه جیاواز ی ههیه له‌نێوان ئهو مندااڵن������ه ی گران ی فێربونیان هه‌ی������هو له‌گ������ه‌ڵ ئه‌وان������ه ی هێواش فێربوونیان ههیه ،ئ������هو مندااڵن‌ه ی كه گران ی فێربوونیان ههیه ڕێژ‌ه ی زیره‌كییه‌ك‌ه ی له‌سه‌رو 90ه‌وه‌یه ،یان كێش‌ه ی نوسین ی ههیه یان كێش‌ه ی ژماره ی ههیه ،ئهمانه ناكرێن‌ه خان‌ه ی خاوه‌ن پێدوایست ی تایبه‌ته‌وه.
سه‌روه‌ر :چ ڕێگه‌و شێوازێك بگیرێته‌به‌ر بۆئهوه ی ڕه‌وش ی په‌روه‌رد‌ه ی تایبه‌ت له‌كوردستان به‌ره‌وپێشه‌و‌ه بچێت؟ م.النه :ئێمه لهگهڵ وه‌زیر ی په‌روه‌رد‌ه ی پێشوو قسه‌مان كرد ،لیژنه‌یه‌ك بووین چوین‌ه ال ی لهگهڵ سه‌رپه‌رش������تیاریش قس������ه‌مان كرد ئهو وت ی ئێ������وه دهبنه لیژن‌ه ی بااڵ له‌په‌روه‌رد‌ه ی تایبه‌ت ،ته‌نها به‌مه‌به‌س������ت ی ئهوه ی په‌روه‌رد‌ه ی تایبه‌ت بخه‌ین‌ه س������هر ڕێچك‌ه ی خۆی ،یه‌كجار دانیش������تین‌و دواتر نه‌م������ا ،لهبهرئهوه پێویسته ئێمه كادرمان هه‌بێت‌و داخڵ ی خولیان بكه‌ین س ێ مانگ‌و چوار مانگ له‌ن������او واڵت‌و دهرهوه ی واڵت ،دوات������ر پێویستمان به‌پرۆگرامێك ی دیاریكراوه، چونكه ئه‌م پرۆگرام‌ه ئاسایی‌ه منداڵ ی خاوه‌ن پێداویست ی تایبه‌ت لێ ی تێناگات، كات ێ پرۆگرام ی تایبه‌ت دانرا ده‌بێت مامۆستایان ی تایبه‌تیش فێربكه‌ین چۆن ئهو پرۆگرام‌ه بڵێته‌وه ،سه‌ره‌ڕا ی ئهوه ی ئهو شتانه‌مان دابینكرد ،پێویسته لیژن‌ه ی ته‌شخیسمان هه‌بێت ،وات‌ه سه‌نته‌رێك دابمه‌زر ێ بۆ ته‌شخیس ی كه‌مئه‌ندام یو پاش������كۆ ی وه‌زاره‌ت������ ی كاروب������ار ی كۆمه‌اڵیه‌ت ی بێت ،ئێس������ته بڕیاردراو‌ه كه ئهو سه‌نته‌ر‌ه بكرێته‌و‌ه‌و ڕه‌زامه‌ند ی وه‌زیریش هه‌ی������ه بۆكردنه‌و‌ه ی له‌هه‌رێم به‌لیژنه‌یه‌ك ی ب������ااڵ ،هه‌تا ئهمه نه‌كرێت په‌روه‌رد‌ه ی تایبه‌ت له‌كوردستان نییه.
ی پێویست ه له‌منداڵه‌كانمان نه‌ده‌ین؟ بۆچ و :كارمه‌ند عه‌زیز
لێدان������ی جه‌س������ته‌یی‌و زاره‌ك������ی كاریگه‌رییه‌كی ده‌روونی قووڵیان له‌سه‌ر منداڵ ههیه. چیرۆكێك������ی كۆن هه‌ی������ه ده‌رباره‌ی دایكێك كه ب������اوه‌ڕی به‌لێدان ههبووه ب������ۆ كۆنترۆڵكردنی كچ‌ه ته‌مه‌ن پێنج س������ااڵنه‌كه‌ی ،هه‌تا ڕۆژێك ده‌بێنێ كه له‌ب������را بچووكه‌ك������هی ده‌دات ،كاتێك ڕووب������ه‌ڕووی ده‌بێت������هوه ئه‌ویش زۆر به‌پاكی‌و بێگه‌ردییه‌و‌ه وه‌اڵمی ده‌داته‌وه‌و ده‌ڵ������ێ" :ته‌نه������ا وه‌ك دای������ك یاری ده‌كه‌م" ،بێگومان پاش ئهوه دایكه‌ك‌ه له‌منداڵه‌كه‌ی نه‌دایه‌وه. منداڵ ئاره‌زووی السایكردنه‌و‌ه دهكاتهوه، به‌تایبه‌ت ئهو كه‌س������انه‌ی كه خۆشیان ده‌وێ������نو رێزیان ده‌گ������رن ،پێیانوای‌ه كێش������ه نییه كه السای ی گه‌وره‌كانیان بكه‌ن������هوه ،بیرتان نه‌چێ������ت دایكان‌و باوكان ئێو‌ه من������داڵ به‌خێوده‌كه‌ن بۆ ئهوهی هاوس������ه‌رگیری بكهنو ببنهوه دایك‌و باوك بۆ نه‌وه‌كانیان .له‌وانه‌ی‌ه هه‌مان ش������ێواز‌و رێ������گا به‌كاربێننه‌و‌ه لهگهڵ منداڵه‌كانیان كه ئێو‌ه ئه‌وانتان پێ ڕاهێناو‌ه له‌ژیانیاندا ،چونكه خێزان وه‌كو چادرێك وایه كه‌وا منداڵه‌كانی تێدا ڕاده‌هێنرێت بۆئه‌وه‌ی چاره‌سه‌ری ناكۆكیه‌كانی������ان بكه‌ن ،توێژینه‌وه‌كان ئه‌وه‌یان ده‌رخستو‌ه كه ئهو مندااڵنه‌ی له‌خێزانێكی شه‌ڕانگێزه‌و‌ه هاتوون زیاتر ئاره‌زووی لێدانی منداڵه‌كانیان ده‌كه‌ن. هه‌ندێ������ك له‌دایكان ده‌ڵێ������ن" ،ئێمه ب������ه‌زۆری‌و به‌رده‌وامی له‌منداڵه‌كانمان ناده‌ین ،زۆر كاتی������ش یاریان لهگهڵ ده‌كه‌ین‌و له‌باوه‌شیان ده‌گرین" ،به‌اڵم ئهو خانمان‌ه ئ������هوه نازانن كه زۆربه‌ی منداڵ������ه‌كان ئهو په‌یام������ه جوانانه‌یان بیرنامینێ كه ئه‌وان پێان ده‌ده‌ن ،به‌اڵم لێدانه‌كانیانله‌بیرناكه‌ن. به‌كارهێنانی لێدانی جه‌سته‌یی ئاسایی
به‌تاڵكردنه‌وه‌ی ئ������هو توڕه‌یی‌ه كه ههته له‌به‌رامبه‌ر كه‌س������انی ت������ر ،لهبهرئهوه هه‌ڵسوكه‌وت‌و ش������ێوه‌ی باوان له‌كاتی لێدان كاریگه‌ر ی جێدێڵێ الی منداڵ هه‌روه‌كو لێدان به‌ته‌واوی. چۆن كۆنترۆڵی توڕه‌ییه‌كه‌ت ده‌كه‌ی یهكێكه لهو شت‌ه گرانانه‌ی كه ده‌بێت فێری بیت بۆ منداڵه‌ك������ه‌ت؟ له‌وانه‌ی‌ه گرنگتری������ن مه‌رج������ی لێدانی منداڵ ئه‌وه‌بێ ك������ه له‌منداڵه‌كه‌ت نه‌ده‌یت لهو كاته‌دا كه تۆ توڕه‌یت ،ئه‌گه‌ر دایكان‌و باوكان پابه‌ندبن به‌و یاسای‌ه بۆ وه‌ستانی لێدان ته‌نها لهبهرئهوهی مرۆڤی هێمن ژیران‌ه زیاتر بیرده‌كاته‌و‌ه وه‌ك له‌مرۆڤی توڕه. لێدان ،زاره‌كی‌و سۆزداری لێدانی جه‌س������ته‌یی به‌ته‌نها ش������ێواز دانانرێت له‌به‌زاندنی سنوری خراپ مامه‌ڵه‌كردن ،هه‌م������وو ئهو كاریگه‌ری‌ه خراپان������ه ی كه ده‌یزانین س������ه‌باره‌ت
خراپ مامه‌ڵه‌كردنی منداڵ له‌ڕووی سۆزداری ده‌گونجی وا له‌منداڵ بكات كه متمانه‌ی به‌خۆی نه‌مێنێ
به‌سزای جه‌سته‌یی ،په‌یوه‌ست دهبێتهوه به‌سزای س������ۆزداری‌و زاره‌كیش ،كه له‌وانه‌ی‌ه ببێته ه������ۆی به‌الڕێدابردن‌و كه‌مبوون������ه‌وه‌ی رێزگرتن������ی خود، هه‌ڕه‌ش������هو ئازاردان������ی جه‌س������ته‌یی كاریگ������ه‌ری زۆر قوڵتری������ان ههیه له‌لێدانی جه‌سته‌یی. خراپ مامه‌ڵه‌كردنی منداڵ له‌ڕووی س������ۆزداری ده‌گونج������ی وا له‌منداڵ بكات كه متمان������هی به‌خۆی نه‌مێنێ، الواز‌و ناسكی ده‌كات‌و ده‌یشێوێنێ، له‌گه‌وره‌تری������ن جۆره‌كانی س������زای سۆزداری هه‌ڕه‌شه‌كردن‌ه به‌وازهێنان له‌من������داڵ" ،ئه‌گ������هر خواردنه‌كه‌ت نه‌خۆی������ت ،واده‌كه‌م پیاوه ش������ێته‌ك‌ه بتبات بۆخۆی" یان "واده‌كه‌م ،سه‌گی جیرانه‌كه‌م������ان گازت لێبگرێ������ت"، ناچاركردنی منداڵ به‌هه‌ڕه‌ش������ه بۆ كردنی كارێك ،كاریگه‌ر ی ده‌روونی قوڵی له‌س������هر جێده‌هێڵێت ،ترسێكی زۆری بۆ دروس������ت ده‌كات‌و تووشی ئ������ازاری ده‌كات ئینجا چ له‌س������ه‌گی جیرانه‌كه‌یان بێت پیاوێكی ش������ێت بێت ی������ان دێوێك .زۆر كات منداڵ ئهو په‌یام‌ه هه‌ره‌ش‌ه ئامێزانه‌ی تۆ بهوه وه‌رده‌گرێ كه تۆ خۆش������ت ناوێت‌و گرنگی پێن������اده‌ی ،لهبهرئهوه وازبێن‌ه لهو ده‌س������ته‌واژانه‌ی كه ده‌ڵێ نامه‌وێ قسه‌ت لهگهڵ بكه‌م یان خۆشم ناوێی لهبهرئهوهی كاره‌كه‌ت ئه‌نجام ناده‌ی، یان به‌جێت دێڵم بۆ ئ������ه‌وه‌ی دزه‌ك‌ه بتبات لهگهڵ خۆی ،له‌به‌ر ئهوهی ئهو ده‌س������ته‌واژان‌ه بیركردنه‌وه‌ی منداڵ تێكده‌دات‌و ش������وێنه‌وارێكی واخراپ جێدێڵێ كه هه‌رگیز له‌یادگه‌ی ئه‌ودا ڕه‌شنابێته‌وه.
په‌ره‌پێده‌دات ،به‌تایبه‌تی باوانی ،هه‌تا لهو مااڵنه‌ی پڕن له‌خۆشه‌ویس������تیش، لێدان په‌یامی ئاڵۆز بۆ منداڵ ده‌نێرێ، به‌تایبه‌ت منداڵی زۆر بچوك بۆئه‌وه‌ی له‌ه������ۆكاری لێدانه‌ك������هی تێبگات. دایكان‌و ب������اوكان زۆر كاتی خۆیان لهگهڵ منداڵه‌كانیان به‌س������هر ده‌به‌ن له‌پته‌وكردنی هه‌س������تكردنی منداڵ به‌بوون‌و گرنگی خۆی ،پاش شكاندنی په‌رداخێك زلله‌یه‌ك ده‌خوات ،وابیر دهكاتهوه كه "ده‌بێت من كه‌س������ێكی خراپ بم". زلل‌ه له‌ده‌ست دان ه������ه‌روه‌ك چۆن لێدانی ئهو ده‌س������ته بچوك‌ه بوێران‌ه فریومان ده‌ده‌ن به‌وه‌ی كه درێژ ده‌بن بۆ شوێنێك كه نابێت پێی بگه‌ن ،ماریا مۆنتیس������وری كه یهكێكه له‌چاالكوانانی ڕێگریكردنی له‌لێدان له‌ده‌ست ی منداڵ ،ده‌ڵێت ،ده‌ست ئامرازێك‌ه كه هاوكاری منداڵ ده‌كات بۆ گه‌ڕان‌و به‌جیهانی ده‌وروبه‌ریدا، ڕه‌مه‌ك������ی حه‌زك������ردن به‌زانینی ئهو تێ������رده‌كات ،له‌كاتی لێدانیدا منداڵ په‌یامێكی خراپ وه‌رده‌گرێ. له‌توێژینه‌وه‌یه‌كدا كه له‌سه‌ر مندااڵنی 16مانگ ك������راوه ،داوای له‌دایكانی هه‌ندێ������ك من������داڵ ك������رد ك������ه‌وا له‌منداڵه‌كانیان بده‌ن كاتێك ده‌ست ده‌به‌ن ب������ۆ یارییه‌ك كه ڕێگ‌ه نادرێ ب������ه‌وان یاری پێبك������هنو لێی نزیك ببنهوه ،له‌كاتێكدا داوای له‌هه‌ندێك له‌دایكانی تر كردبوو كه لێیان نه‌ده‌ن، دوای حه‌وت مانگ له‌چاودێریكردن، ئهوه ڕوون بویه‌و‌ه كه ئهو مندااڵنه‌ی زلل‌ه له‌ده‌س������تیان درابوو هه‌وڵدان بۆ گه‌ڕان‌و دۆزین������ه‌وه‌ی زانیاری په‌ره‌ی نه‌سه‌ند بوو ،به‌به‌راوردكردن لهگهڵ ئهو مندااڵنه‌ی كه لێیان نه‌درابوو.
لێدان ی منداڵ زیان به‌بار ی ده‌روون یو جه‌سته‌یان ده‌گه‌ینێت زۆر كات هه‌س������تكردن به‌گوناح به‌سه‌ر منداڵ متمانه‌ی به‌خۆی له‌ده‌ست ده‌دات‌و ئهو دایك‌و باوكان������ه‌دا زاڵ ده‌بێت كه رێزگرتنی بۆخۆی‌و بۆتۆش له‌ده‌س������ت لێدان به‌كاردێنن ،له‌به‌ر ئهوهی له‌ناخیاندا ده‌دات. لێدان ڕه‌فتار جوان ناكات هه‌ست بهوه ده‌كه‌ن كه كارێكی خراپیان ئه‌نجامداو‌ه بۆ كۆنترۆڵكردن ،ئه‌وان په‌نا توێژینه‌وه‌كان ده‌ریانخستوو‌ه كه زۆربه‌ی بۆ لێدان‌و هاواركردن ده‌به‌ن له‌به‌ر ئهوهی ئهو مندااڵنه‌ی لێیان ده‌درێ هه‌ڵه‌كانیان نازانن چیبكه‌ن ،پاش ئهوه هه‌ست ده‌كه‌ن دووباره دهكهنهوه ،لهبهرئهوهی سوودی كه كارێكی خراپیان كردووه ،دایكان‌و له‌ئه‌زموونی ئهو لێدان������ه وه‌رنه‌گرتووه، باوكان ده‌یانه‌و ێ ڕێز‌و خۆشه‌ویس������تی له‌كاتێكدا لێدان به‌ربه‌ستێكی ڕاسته‌قین‌ه له‌منداڵه‌كانیاندا به‌ده‌س������ت بێنن نه‌ك نییه ،به‌ڵك������و ڕێگرێكی كاتییه ئه‌ویش به‌نه‌مانی هۆكاری رێگرییه‌ك‌ه (دایك‌و ترس. لێدان ده‌بێت‌ه هۆی خراپ باوك) نامێن������ی ،كاتێك ئه‌وان دهچنه مامه‌ڵه‌كردن دهرهوه هه‌م������ان ئهو ڕه‌فت������اره دووباره كاتێك س������زا زیاد ده‌كات ،ئه‌وا ده‌بێت‌ه دهكهنهوه كه پێش������تر لێدانیان له‌سه‌ر هۆی خراپ مامه‌ڵه‌كردن ،چی ڕووده‌دات وه‌رگرت������ووه ،له‌به‌رئ������ه‌وه‌ی لێ������دان‌و دوای زلل‌ه لێدان؟ كه‌ی لێدان‌و هاوار‌ه هاوارك������ردن خێراتری������نو كورترین یه‌ك به‌دوای یه‌كه‌كان ت������ه‌واو ده‌بێت؟ رێگای‌ه ب������ۆ دایكان‌و ب������اوكان لهگهڵ له‌وانه‌ی‌ه زلله‌كه‌ت به‌هێزتر بكه‌ن پاشان ئه‌وه‌شدا كاریگه‌رییه‌كی خێراو كورتی شوێنه‌كه‌ی بگۆڕی ،دوباره‌ی زلله‌كانت ههیه ،له‌كاتێكدا واز‌هێن������ان له‌لێدان‌و بكهی������هوه ،ئه‌گه‌ر به‌ش������ێوه‌یه‌كی توند‌و گه‌ڕان به‌دوای رێگه‌چاره‌ی تردا وامان لێدان رێزگرتنی منداڵ بۆخۆی ئ������ازاراوی له‌منداڵه‌كه‌ت ب������ده‌ی ،وات لێده‌كات بگه‌ین به‌شێوازی كاریگه‌رتر، كه‌مده‌كاته‌و‌ه لێ������ده‌كات تۆ هێمنی خۆت له‌ده‌س������ت ههربۆیه ده‌توانی ڕاوێژ لهگهڵ كه‌سانی منداڵ وێناكانی سه‌رخۆی له‌ڕێگه‌ی ئهو دایك‌و باوكانه‌ی لێدان به‌كاردێنن ب������د‌هی‌و له‌باوكێك������ی ن������ه‌رم‌و نیانه‌و‌ه په‌روه‌رده‌ی������ی بكهی بۆ ده‌س������كه‌وتنی تێروانینه‌كان������ی كه‌س������انی ت������ره‌و‌ه هه‌ست به‌كه‌میی خۆیان ده‌كه‌ن ده‌تگۆڕێ بۆ باوكێك ترسێنه‌ر ،هاوكات زانیاری زیاتر.
سێشه‌ممه
nmnmpress@yahoo.com
گۆرانی نوێ
شه‌ماڵ ڕه‌شید ئازاد ی باڵوده‌كاته‌وه
ژماره49 :
9
فیلمسازی
ی ی هه‌رێم بناغ ه "فیلمسازان ت ا ز هی فیلمی كوردییان داناوه" شیالم سه‌عدی ،كچ‌ه فیلمسازی رۆژهه‌اڵت ی كوردستان ،ئه‌یه‌وێت له‌رێگ‌ه ی وێن‌ه جواڵوه‌كان ی فیلمه‌كانیه‌و‌ه گوزراش������ت له‌بون ی خۆ ی بكات‌و له‌وێشه‌و‌ه ده‌ڕوانێت������ه دنیایه‌ك ی پڕ له‌جوانی‌‌و به‌ئومێ������ده‌و‌ه له‌ئایند‌ه ی فیلم ی كورد ی ده‌ڕوانێت. ناوبراو ،له‌ڕوانینیدا بۆ فیلم ی كورد ی له‌باش������ور‌و رۆژهه‌اڵت ی كوردستان، جیاوازییه‌ك ی زۆر س������ه‌یر ده‌بینێت له‌نێوان فیلمه‌كان ی ڕۆژهه‌اڵت‌و باشور، "بهداخهوه ده‌رهێنه‌ره‌كان ی ڕۆژهه‌اڵت له ده س������اڵ له‌وه‌و پێش������ ی به‌همه‌ن ی قوباد ی فیلم سازده‌كه‌ن"و هۆكاره‌كه‌ش ی بۆ ئهوه ده‌گه‌ڕێنێته‌و‌ه كه تائێستاش له‌رۆژهه‌اڵتدا فیلمس������ازان له‌سه‌ر خه‌ت ی قوباد ی فیلم دروست ده‌كه‌ن ،به‌اڵم جه‌خت لهوه دهكاتهوه كه ئهو فیلمان‌ه ی له‌هه‌رێم ی كوردس������تان به‌رهه‌م دێن گوزارشت له‌واقیع ی ئه‌مڕۆ ده‌كه‌ن" ،فیلمه‌كان ی باشوور باس له‌ژیان ی شار یان ی ده‌غده‌غ‌ه "دڵه‌ڕاوكێ"كان ی ئه‌مڕۆ ده‌كه‌ن". شیالم سه‌عد ی له‌لێدوانێكیدا بۆ نم نم‌و له‌باسكردن ی ناسنام‌ه ی فیلم ی كورد ی له‌باشور ی كوردستان ،پرسیار لهوه ده‌كات كه ئاخۆ ناسنام‌ه ی فیلم ی كورد ی ئهوهیه ئه‌كته‌ره‌ك‌ه ی كورد بێت یان تیمه‌ك‌هی؟ لۆكێشه‌نه‌ك‌ه ی كورد ی ب ێ یان زمانه‌ك‌هی؟" ،ئه‌گه‌ر ئهوه بچێت‌ه نێو مێژوو ی فلیم ی كورد ی ئهوه شوناس ی فیلم یهكێكه لهوانه". به‌بڕوا ی ئهو خاتون‌ه فیلمس������ازان ی هه‌رێم جیاواز له‌ڕۆژهه‌اڵت ی كوردستان، بناغه‌یه‌ك ی تازه‌ی فیلمیان داناوه" ،ئهوه بۆ خۆ ی گرنگ‌ه ئهوه ی كه نه‌هاتون ڕێوش������وێن ی ڕۆژهه‌اڵت بگرن" ،به‌اڵم لهگهڵ ئه‌وه‌شدا شیالم سه‌عد ی زۆر گه‌شبینه‌‌و پێیوایه فیلم ی كورد ی به‌ره‌و پێشكه‌وتن ی زیاتر هه‌نگاو ده‌نێت‌و جه‌خت له‌وه‌ش دهكاتهوه كه له‌ئایینده‌دا فیلم ی كورد ی له‌هه‌رێم ی كوردستان ده‌توانێت جێگه ی خۆ ی له‌نێو سینه‌ما ی جیهاندا بكاتهوه.
ئا :ئه‌نوه‌رحمه‌غه‌ریب
هونه‌رمه‌ند شه‌ماڵ ڕه‌شید یهكێكه له‌هونه‌رمه‌ند‌ه گه‌نجه‌كان ی شاره‌زوور‌و لهگهڵ گروپ ی موزیك ی شاره‌زوور كار ی كردووهو له‌رێی گۆرانییه‌كانییه‌و‌ه به‌شداری له‌چه‌ندین یادو بۆنه‌و ئاهه‌نگ‌و فیستیڤاڵ‌ه جۆر به‌جۆره‌كان ی ده‌ڤه‌ره‌كه‌دا كردووهو له‌ئێستادا سه‌رقاڵ ی كلیپ كردن ی گۆرانی (ئازادی) ی‌ه بۆ تیڤییه‌كان. ناوبراو له‌لێدوانیدا بۆ نم نم ئاشكرا ی كرد كه ماوه ی دووساڵ‌ه سه‌رقاڵ ی به‌رهه‌مهێنان ی دوو گۆرانییه‌‌و له‌سه‌ر ئه‌رك ی خۆ ی تۆماریكردوون" ،به‌اڵم تائێستا نه‌متوانیو‌ه كلپیب بۆ ئهو دووگۆرانیی‌ه بكه‌م" ،هاوكات سه‌رقاڵ ی تۆماركردن ی به‌رهه‌مێك ی نوێیه به‌ناو ی (ئازادی) كه له‌شیعر ی خۆیه‌تی‌‌و هونه‌رمه‌ند ڕاس������ت ی كورد ی كار ی دابه‌شكردن ی موزیك ی بۆ كردووهو تێكس������ت ی گۆرانیه‌كه‌ش هۆنراو‌ه ی هونه‌رمه‌ند خۆیه‌تی" ،له‌ماوه‌یه‌ك ی نزیكدا ئه‌م به‌رهه‌م‌ه له‌شاش‌ه ی تیڤیه‌كانه‌و‌ه باڵوده‌بێته‌وه". شه‌ماڵ ره‌شید جگه‌له‌بوار ی گۆران ی وتن شاعیرێك ی ناسراو ی ده‌ڤه‌ره‌ك‌ه ی خۆیه‌تی‌‌و به‌شدار ی چه‌ندین فیستیڤاڵ ی كردووه ،له‌دیارتینیان فیستیڤاڵ ی گه‌الوێژ‌ه كه تێیدا خه‌اڵت ی دووه‌م ی شیعر ی به‌ده‌ستهێناوه.
دۆزینه‌وه‌ی نوێ
نهێنی سه‌ركه‌وتن ی مۆنالیزا به‌هۆی نهخۆشییهوه بووه
2010 /11/23
شیالم سه‌عدی
دراما
دراما ی گه‌رده‌لوول ده‌كرێته عه‌ره‌بی به‌ش������ێك له‌هونه‌رمه‌ندان ی میس������ر دوابه‌دوا ی س������ه‌ردانیان بۆ هه‌رێم ی كوردستان‌و ئاشنابوونیان به‌مێژوو ی خوێناویی‌‌و چه‌وسانه‌و‌ه ی گه‌ل ی كورد داوا ده‌ك������هن له‌ڕێ������ ی هونه‌ره‌و‌ه ئهو نرێته جیهان ی عهرهبیو مێژوو‌ه بگه‌یه لهو پێناوه‌ش������دا خوازیارن دراما ی گه‌رده‌لوول بكرێت‌ه عهرهبیو په‌خش بكرێت. ئه‌ندامانی تیپ ی هونه‌ر ی میلل ی شار ی مه‌رس������ه مه‌تروح ی واڵت ی میسر كه به‌مه‌به‌ست ی به‌شداریكردن له‌یه‌كه‌مین فێستیڤاڵ ی كولتور ی گه‌الن سه‌ردان ی كوردس������تانیان كرد ،به‌ش������ێكیان نوێنه‌رایه‌ت ی وه‌زاره‌ت ی رۆش������نبیر ی میس������ریان دهكردو چه‌ند شونێك ی
دراما ی گه‌رده‌لول له‌ناو زیندانه‌كان ی ئه‌من‌ه سوره‌كه‌دا سه‌رقاڵ ی وێنه‌گرتن ی چه‌ند دیمه‌نێك ی به‌ش������ ی سێیه‌م ی دراماكه ب������وون ،هه‌ربۆی������ه دوا ی تێگه‌ش������تنیان له‌بیرۆك‌ه ی دراماكه، وه‌ف������ده میس������رییه‌ك‌ه داوایان كرد ئهو درامای‌ه بكرێت������ه عه‌ره‌بی .لهو رووه‌و‌ه جه‌لیل زه‌نگه‌ن‌ه ی ده‌رهێنه‌ر ی درام������ا ی گه‌رده‌لوول له‌لێدوانێكیدا بۆ نم ن������م جه‌خت ی ل������هوه كرده‌و‌ه كه وه‌فد ی میس������ر ی لهگهڵ كه‌ناڵ ی كوردسات قسه‌یان كردووه ،چونكه كه‌ناڵ������ ی كوردس������تان خاوه‌ن ی ئهو جه‌لیل زه‌نگه‌ن‌ه به‌رهه‌مه‌یه" ،پێده‌چێت دراماكه ته‌نها هه‌رێم ی كوردستانیان به‌سه‌ركرده‌وه‌و نیشتیمان ی (ئه‌من‌ه سوره‌كه)یان كرد به‌ژێرنووس ی عه‌ره‌ب ی بكرێت‌ه عه‌ره‌ب ی له‌نێویاندا س������ه‌ردانی مۆزه‌خان‌ه ی له‌س������لێمانی ،لهو كاته‌شدا ستاف ی نه‌ك دۆبالژ ی عه‌ره‌بی".
وه‌زاره‌تی رۆشنبیری پاره نادات ه گۆرانیبێژان
گۆڕانکاری
ئا :ئه‌نوه‌رحمه‌غه‌ریب
زانایان ی ده‌رونناس ی ئهوه ئاشكرا ده‌كه‌ن كه نهێنی سه‌ركه‌وتنی هونه‌ری لیۆناردۆ داڤینشی‌و بابلۆ بیكاس������ۆ به‌هۆی تووشبوونیان بووه به‌نه‌خۆش ی .Dyselexıa ی Dyselexıa زانایان زانكۆی میدلیسكیس له‌سه‌ر ئهو بڕوایه‌ن كه نه‌خۆش هۆكاری سه‌ره‌ك ی سه‌ركه‌وتنی كاره هونه‌رییه‌كان ی ئهو هونه‌رمه‌ندان‌ه بووه، به‌تایبه‌تیش سه‌ركه‌وتن ی داڤنشی له‌تابلۆی مۆنالیزادا. ئهو زانایان‌ه بۆ سه‌لماندنی ئهو بیرۆكهیه تاقیكردنه‌وه‌یان له‌سه‌ر نزیكه ی چل پیاوو ئافره‌ت ئهنجامداوهو لێكۆڵینه‌وه‌كان له‌سه‌ر توانای بینین‌و بیستن‌و ئهو تواناییه‌ی كه به‌زانیاریی‌ه س������ێ ره‌هه‌ندییه‌كان سه‌رقاڵ ده‌بێت ئهنجامداوهو له‌ئاكامدا ئهوه ده‌ركه‌وتوو‌ه كه زۆربه ی ئهو كه‌س������انه‌ی كه تاقیكردنه‌وه‌یان له‌س������هر ئه‌نجامدراوه ،له‌خوێندنه‌وه‌و نووس������ین تووشی كێش‌ه بوون ،به‌اڵم له‌به‌بیرهێنانه‌وه‌ی وێنه‌كان به‌به‌راورد لهگهڵ ئه‌وانی دیكه خاوه‌ن توانایه‌كی یه‌كجار زۆر بوون. له‌وباره‌و‌ه لێكۆڵه‌ره‌وان رایانگه‌یاند كه ئهو كه‌س������انه‌ی تووش������ی نه‌خۆشی Dyselexıaبوون ،خاوه‌ن تێگه‌یش������تنێكی بااڵترن به‌به‌راورد به‌كه‌سانی ئاسایی. به‌بڕوا ی ئهو زانایان‌ه ئهو نه‌خۆش������ییه ده‌توانێت ببێته هۆی دروستبوونی لێهاتووی������ی زیاتر له‌ناو ئ������هو كه‌س������ان‌ه ی كار ی به‌رهه‌مهێنانی به‌رهه‌م‌ه هونه‌رییه‌كانی ده‌كه‌ن ،لهو رووه‌و‌ه باس لهوه ده‌كه‌ن كه‌سه‌ركه‌وتن ی لیۆناردۆ داڤینشی‌و بابلۆ بیكاسۆ هۆكاره‌ك‌ه ی دهگهڕێتهوه بۆ ئهو نهخۆشییه.
عه‌باس عه‌بدول������ڕه‌زاق به‌ڕێوه‌به‌ر ی به‌ڕێوه‌به‌رێت ی گش������ت ی ڕۆشنبیریو هونه‌ر ورده‌كار ی بهرنامه ی وه‌زاره‌ت ی ڕۆشنبیر ی بۆ نم نم ئاشكرا ده‌كات‌و ره‌خن������ه له‌ش������ێواز ی كاركردن������ ی پێش������وو ی وه‌زاره‌ته‌كه‌یان ده‌گرێت‌و ئ������هوه ده‌خاته‌ڕوو كه ل������هو كاته‌و‌ه ی ده‌ستبه‌كاربوو‌ه كار ی كلیپ‌و سید ی بۆ هی������چ هونه‌رمه‌ندێك نهكردووه، "ئهو ئالیه‌ت‌ه ی كه پێشتر به‌كارهاتبوو دیار‌ه گرفت ی تیاب������وو ،له‌وه‌زاره‌ته‌و‌ه ڕاگیرا". ناوب������راو ،ئاماژه ب������هوه ده‌دات كه ئه‌نجومه‌ن ی وه‌زیران لهگهڵ وه‌زیر ی ڕۆشنبیریدا بڕیاریانداو‌ه بۆ ساڵ ی ن������وێ كار بۆ گۆران������یو مۆزیك ی ره‌س������هن ی كورد ی بكه‌ن ،تاوه‌كو لهو رێگه‌یه‌و‌ه بتوانن گۆرانیو مۆزیك ی ره‌سه‌ن ی كورد ی بگه‌یه‌نین‌ه ئاستێك ی به‌رز‌و ب������ااڵ" ،له‌ئاس������ت ی ناوخۆدا بیگۆڕی������ن ،ئه‌وی������ش به‌س������ازدان‌و ڕێكخس������تن ی كۆنسێرت ی تایبه‌ت بۆ هونه‌رمه‌ندان" ،ه������اوكات جه‌خت ی له‌وه‌ش������كرده‌و‌ه كه ده‌یانه‌وێت گه‌ش‌ه به‌كار ی هونه‌ری ی ب������د‌هن‌و خه‌ڵك ی
عه‌باس عه‌بدولڕه‌زاق پس������پۆڕ‌و ش������اره‌زا بهێنن‌ه هه‌رێم ی كوردستان" ،بۆ ڕاهێنان ی ده‌نگ‌و باشتركردن ی هونه‌رمه‌ندان له‌هه‌موو ڕوویه‌ك������هوه" ،ههربۆیه له‌كارنام‌ه ی ساڵ ی داهاتوویاندا پسپۆری ی داده‌نێن بۆ هه‌ڵبژاردن ی ئهو س������یدیان‌ه ی كه به‌رهه‌م ی ده‌هێن������ن ،هاوكات لهگهڵ كۆمپانیاكاندا پڕۆتۆكۆڵ ده‌به‌ستن نه‌ك گۆرانیبێژ" ،به‌اڵم ڕه‌زامه‌ند ی
بۆ به‌رهه‌مه‌ك‌ه ی ده‌رده‌بڕین". ئهو به‌ڕێوه‌به‌ر‌ه باس لهوه ده‌كات له‌كات ی ڕێككه‌وتن له‌گ������ه‌ڵ كۆمیانیاكاندا، ئه‌گه‌ر هاتوو به‌رهه‌مێك باڵوكرایه‌و‌ه له‌كوالێتیدا باش نه‌بوو ئه‌وا غه‌رام‌ه ی كۆمپانیاك‌ه ده‌كه‌ن" ،وه‌زاره‌ت ده‌بێت‌ه خاوه‌ن به‌رهه‌مه‌كه‌‌و له‌كات ی فرۆشتندا %40ی دهگهڕێتهوه بۆ هونه‌رمه‌نده‌كه‌‌و موزكیكیه‌كانی������ش ماف������ ی خۆیان
وه‌رده‌گرن" ،هه‌روه‌ها بۆ ساڵ ی ئایند‌ه له‌ماڵپه‌ڕه‌كه‌یاندا باڵو ی دهكهنهوه كه هه‌ر هونه‌رمه‌ندێك بیه‌وێ س������ید ی به‌رهه‌م بهێنێ ده‌توانێ س������ه‌ردانیان بكات‌و فۆرم پڕبكات������هوهو زانیار ی ت������ه‌واو له‌س������هر به‌رهه‌مه‌ك‌ه ی لهگهڵ نمونه‌یه‌ك������ ی ده‌نگ������ی ره‌وان‌ه بكه‌ن، "بۆئهوه ی لیژن‌ه ی هونه‌ر ی به‌رهه‌مه‌ك‌ه قبوڵ بكات".
8
سێشه‌ممه
2010 /11/23
ژماره49:
nmnmpress@yahoo.com
ی بكات!! ی كۆنترۆڵ ی سیاسه‌ت نه‌یتوان ئه‌حمه‌د ساالر ...ئهو هونه‌رمه‌ند ه
"په‌شیمانم لهو پۆستان ه ی وه‌رمگرتوون ،به‌اڵم گره‌وم بهوه برده‌و‌ه ك ه نه‌مهێشت ئهو پۆستان ه قوتم بده‌ن" م.ئه‌حمه‌د :خۆی فكرێك ههیه به‌تایبه‌ت له‌فكری ماركس������ی لینینیدا كه فكری س������ائید‌و ئهوهی باو‌ه هی ده‌س������ته‌اڵته، هه‌موو په‌یوه‌ندییه‌كانیشی هی ده‌سته‌اڵته، ده‌س������ته‌اڵت كاریگه‌ری له‌س������هر هه‌موو ش������ته‌كان ههیهو ت������ۆش دهكهوێته ژێر به‌زه‌یی ئهو ده‌سته‌اڵته‌وه ،كهواته تۆ لهگهڵ ده‌س������ته‌اڵته‌ك‌ه ده‌كه‌ویت‌ه ملمالنێیه‌كه‌وه، ده‌سته‌اڵت ئهوهی تۆی ناوێت ،ڕه‌سه‌نایه‌تی له‌وه‌دای‌ه كه ههرچهنده دژایه‌تیت بكه‌ن هه‌ر ب������ااڵ ده‌بیت ،خانمێ������ك هه‌بوو هونه‌ری گرافیكی ده‌ك������رد له‌ئه‌ڵمانیا، هێتله‌ر وتبووی من له‌م‌ه ده‌ترس������م ،من ده‌ره‌قه‌تی هه‌موو سوپا‌و له‌شكرێك دێم، به‌اڵم ده‌ره‌قه‌تی ئهمه نایه‌م ،هیتله‌ر ده‌یوت هونه‌ره‌كه‌ی ده‌مترسێنێت.
پیاوێكی هێنده قسه شیرین ه باسكردنی له‌الپه‌ڕه‌یه‌كدا جێی نابێته‌وه ،هاوكات به‌ده‌ر له‌قسه شیرینه‌كانی، هونه‌رمه‌ندێكی به‌تواناو لێهاتووه ،ژیانی پڕ‌ه له‌به‌سه‌رهات‌و تاڵترینیشیان ئهو كاته‌یه كه كورده‌كانی باشوری كوردستان له‌یه‌ك ده‌ئاڵێن‌و شه‌ڕێكی سه‌ختی چه‌كداری دهكهوێته نێوانیان، لهو كاته‌دا كتێبخانه‌كه‌ی تااڵن ده‌كرێت‌و خۆیشی ناچاری چوونه هه‌ولێر ده‌بێت ،ماوه‌یه‌ك ده‌بێت ه بریكاری وه‌زیری ڕۆشنبیریو ماوه‌یه‌كیش په‌رله‌مانتار‌و ی دواتریش سه‌رۆك هونه‌رمه‌ندانی كوردستان. سازدانی :به‌رزان عه‌لی حه‌م‌ه به‌ب������ێ ئ������هو هه‌م������وو ئهو پۆس������ت‌و به‌رپرس������یاریه‌تانه‌ش ،مامۆستا ئه‌حمه‌د س������االر هونه‌رمه‌ندێك ی گ������ه‌ور‌ه‌و پڕ ئه‌زمون������ ی كورده ،له‌یه‌ك������ه‌م دیمانه‌یدا بۆ نم نم هه‌ندێ س������ه‌ربرد‌ه ی ژیان یو ورده‌كار ی ته‌مه‌ن ی خۆ ی بۆ خوێنه‌ران ده‌گێڕێته‌وه ،له‌ساڵی 1947له‌گه‌ڕه‌كی ده‌رگه‌زێنی شاری سلێمانی له‌دایكبووه‌و به‌بنه‌ماڵ‌ه له‌باوانییه‌و‌ه ئاغاو پیاوماقوڵی ش������ار بوون ،وه‌ك خۆی باسی ده‌كات میراتێكی فه‌رهه‌نگی به‌نرخی له‌باوانییه‌و‌ه بۆ به‌جێماوه ،جگه له‌كتێبه‌كانی ،داخی زۆریشی بۆ ئهو قاڵی‌و فه‌رشان‌ه ده‌خوات ك������ه له‌گه‌رمه‌ی ش������ه‌ڕی ناوخۆ لهگهڵ كتێبخانه‌كه‌یدا تااڵن كرا. ئه‌حمه‌د ساالر ،ئێستا له‌شاری هه‌ولێر ده‌ژی‌و له‌شاری سلێمانیش شوقه‌یه‌كی له‌بناری گۆیژ‌ه كڕی������وه" ،بۆئه‌وه‌ی كه هاتمه‌و‌ه چاوم له‌هه‌موو سلێمانی بێت"، له‌زستاندا جلی كوردی ده‌كات‌ه به‌ری‌و له‌هاوینیش������دا چاك‌هت‌و پانتۆڵ" ،جلی ك������وردی جوانترین جل������ه ،به‌اڵم من نه‌خۆشیم له‌گه‌ڵه‌و هاوینان ناتوانم له‌به‌ری بكه‌م ،چونكه گه‌رمه". به‌رزان :با له‌وه‌و‌ه ده‌ست پێ بكه‌ین ،وتت به‌نیازم مۆبایل ته‌رك بكه‌م ،بۆچی؟ م.ئه‌حمه‌د :ڕاس������ته هۆیه‌ك‌ه ش������ته‌كانی نزیك كردووه‌ت������هوه ،به‌اڵم جاری وایه كاتێك ته‌رخان ده‌كه‌یت بۆ نوسینێكت، له‌پڕ ته‌له‌فۆنێكت ب������ۆ دێت‌و بابه‌تێك ب������اس ده‌كات كه دوور‌ه لهو ش������ته‌ی تۆوه ،وات‌ه بچڕان‌و دابڕینێك دروست ده‌كات له‌بیركردنه‌وه‌و بۆچوونی تۆ ،من به‌شبه‌حاڵی خۆم كاتێك شتێك ده‌نوسم ڕهنگه ده‌نگ������ی لێ هه‌ڵبڕم‌و مه‌قام بڵێم، یان جۆره سه‌مایه‌ك ده‌كه‌م كه هه‌ر خۆم ده‌یزانم ،ئهوه خۆش������ییه‌ك‌ه‌و هه‌سته‌كه‌م كێش������م هه‌ش������تا كیلۆیه‌و ده‌بێت‌ه په‌ڕ‌ه كۆترێك‌و كێشم نامێنێت ،ئێ توخوا گوناه نییه ئهوه بگۆڕمه‌و‌ه به‌جه‌ڕه‌س������ی مۆبایلێك؟ جا له‌به‌ر ئهوه ئه‌گه‌ر ناچار نه‌بوومای‌ه هه‌ر هه‌ڵم نه‌ده‌گرت ،ماوه‌یه‌كی تریش ب������ا كۆنگ������ره‌ی هونه‌رمه‌ندان بكرێت‌و س������ه‌رفراز بم‌و ئ������ه‌م ئه‌ركه‌م له‌ئه‌ستۆدا نه‌مێنێت ،ئهو كاته هه‌ر واز له‌مۆبایل ئه‌هێنم ،وات‌ه ته‌ركی ده‌كه‌م. به‌رزان :كاتێك ده‌چیت‌ه ماڵه‌وه‌و له‌یه‌ك كاتدا به‌س������هر 16كه‌ناڵی ته‌له‌ڤزیۆنی كوردی������دا ده‌گه‌ڕێی������ت‌و 16هه‌واڵ‌و جه‌ده‌لی سیاس������یت گ������وێ لێده‌بێت، هه‌ستت چۆنه؟ م.ئه‌حمه‌د :زۆر شتت پیشان ده‌ده‌ن كه پێویس������ت نییه سه‌یری بكه‌یت ،من لهو كه‌سانه‌م كه زۆر به‌كه‌می سه‌یری هه‌واڵ ده‌كه‌م ،من زۆرجار هه‌ر س������ه‌یری فیلم ده‌كه‌م ،هه‌ندێك بهرنامهی مۆس������یقا‌و
ئه‌حمه‌د ساالر له‌کاتی وێنه‌گرتنی یه‌کێک له‌به‌رهه‌مه‌کانیدا گۆرانی س������ه‌یر ده‌ك������هم‌و ئه‌وانیتر واز لێده‌هێنم ،زۆر كاتیش بۆ ئهوهی پشوو به‌خۆم ب������ده‌م ،ئه‌گه‌ر ه������هر خۆم بم‌و كه‌سی ترم لهگهڵ دانه‌نیشتبێت سه‌یری ته‌له‌ڤزیۆن بكات ،سه‌یری وه‌رزش ده‌كه‌م، به‌تایبه‌تی یاری تێنس‌و باسكیت بۆڵ، لێشت ناشارمهوه ئه‌گه‌ر خانمان بیكه‌ن زیاتر چاوم پێی ڕۆشن ده‌بێت. به‌رزان :مامۆستا تۆ له‌گه‌رمه‌ی ش‌هڕ‌و فه‌وزای سیاسیدا كۆمه‌ڵێك پۆست‌و پل‌ه ئیداری‌و سیاسیت وه‌رگرت ،چۆن ئه‌وانه‌ت قبوڵ كرد؟ م.ئه‌حمه‌د :ب������ه‌دڵ پێت ئه‌ڵێم ڕهنگه زۆر په‌شیمانیش بم ،به‌اڵم ئهوهی من گره‌وم پێبرده‌وه ،لهو كاته‌ی كه پۆستم وه‌رگرت له‌وه‌زاره‌ت یان له‌په‌رله‌مان ،نه‌مهێش������ت ئهو پله‌ی������ه قوتم ب������دات ،ئه‌گه‌ر بێت‌و سه‌یری بیبلۆگرافیای كاره شانۆییه‌كانی هونه‌رمه‌ندانی كورد بكه ی لهو سااڵنه‌ی كه من لهو پۆس������ته‌دا بووم ،بزان‌ه ته‌نها من شێره‌به‌ش������م ههبووه ،ساڵ نییه دوو سێ شانۆیی نه‌ك‌هم‌و نه‌نوسم‌و به‌رده‌وام نه‌بم ،به‌اڵم ڕهنگه ئهو پۆس������تانه له‌ڕووی جه‌ماوه‌ره‌و‌ه كاریگه‌ری س������لبی له‌سه‌رم هه‌بووبێ������ت ،ڕهنگه پله‌و پای������ه ڕه‌زات گران بكات ،سیاس������ه‌ت الی ئێمه چووه بارێكی چه‌وته‌وه‌و ب������وو به‌دوژمنایه‌تی، ئه‌مان������ه‌ش له‌گ������ه‌ڵ لۆژیكی كه‌س������ی هونه‌رمه‌نددا ناگونجێت ،من كه‌سێكی نزیك‌و خۆشه‌ویس������تم له‌به‌ره‌یه‌كی تر بێت ،به‌اڵم له‌به‌ر ئهوهی من له‌به‌ره‌یه‌كی ت������رم دوژمنایه‌تی ده‌ك‌هم‌و ڕقمان له‌یه‌ك بێت ئهمه تاڵترین س������اته‌كانی ژیان‌ه بۆ هونه‌رمه‌ند ،بۆ كه‌سانی تر نا ،پیاوێكی سیاسی گرنگ نییه ئه‌مڕۆ به‌ماست نه‌ك ڕه‌ش ،به‌ڵكو ده‌ڵێت ڕه‌شێكی تۆخه‌و وا پێویست ده‌كات ،سبه‌ینێ ده‌ڵێت سپییه‌كی زۆر بێگه‌رده ،ئهوه ب������ه‌الی ئهوهوه زۆر ئاس������اییه ،به‌اڵم بۆ كه‌سێكی هونه‌رمه‌ند زۆر مه‌حاڵه ،حه‌قیقه‌ته‌كان الی پیاوێكی سیاسی به‌ته‌كتیك‌و ستراتیژ ده‌توانێت بیگۆڕێت‌و هه‌ڵماقۆی پێبكات ،هونه‌رمه‌ند ده‌ژی بۆ ئهوهی ژیان جوانتر بكات.
به‌رزان :پێتوای‌ه ئێستاش خه‌ڵكێك ڕقی له‌تۆی‌ه له‌به‌ر ئهوهی كه‌وتیت‌ه به‌ره‌یه‌كی ترهوه؟ م.ئه‌حم������ه‌د :ڕۆژانێك هه‌بوو ش������تی ناخۆش������م ده‌بینی ،به‌اڵم هه‌س������تده‌كه‌م ئێس������تا زۆر كهمه ،س������ه‌رده‌مێك وای لێهات كورد نیوه به‌نی������وه بوو ،به‌اڵم ئێستا شێوازه‌ك‌ه گۆڕاوه ،من كتێبخانه‌م تااڵن كراوه ،له‌پۆلی پێنجی سه‌ره‌تاییه‌و‌ه ده‌چووم بۆ كتێبخانه‌و لهو كاته‌و‌ه كتێبم كڕیوه ،زۆر كتێبم هه‌بوو به‌ده‌ستنوس خۆم نوسیبوومه‌و‌ه كه ئهو كتێبخانه‌یه‌م تااڵن كرا لێت ناشارمهوه ،ئهو رووداو‌ه ئه‌وه‌ند‌ه بیرم لێكرده‌و‌ه هه‌س������تم بهوه ده‌كرد پێویستم به‌نه‌شته‌رگه‌ری هه‌بوو كه بچم بیكه‌م كه چووم بۆ پشكنینه‌ك‌ه وتی تۆ گرفتت له‌دڵ������دا ههیه ،ئه‌گینا ده‌بوو به‌و داخه‌و‌ه ڕۆژێك بمرم ،به‌اڵم شوكور نه‌مردم ،ئهو كتێبان‌ه هه‌ندێكی نه‌ماوه‌و هه‌ندێكیش������ی ده‌ستنوس بوو ئێستا ده‌ست ناكه‌ون ،بۆنمونه شه‌ماڵ سائیب شتێكی نوس������یوه‌و پێشكه‌شی كردووم هه‌موو ش������تێكی خۆی تێدایه، یان كتێب������ی ترم هه‌بوو ئیمزای ئه‌مین زه‌كی به‌گی له‌س������هر بووهو بۆ كه‌سی تری ن������اردوو‌ه الی م������ن پارێزرابوو، ئهمانه یادگارێكن دروس������ت نابنه‌وه، ڕهنگه خانوویه‌كت ببه‌ن تۆ دروس������تی دهكهیتهوه ،به‌اڵم كه یادگاره‌كانت ببه‌ن چۆن دروستی دهكهیتهوه؟
یه‌ك ب������وون ،كاك ش������ێركۆ بێكه‌س ش������اعیرێكی زۆر گه‌وره‌ی������هو منیش هونه‌رمه‌ندم ئیتر ق������ه‌دری یه‌كترمان ده‌زان������یو زۆر قه‌در گران س������ه‌یری منی ده‌كرد ،له‌هیچ ش������تێكدا بێدڵییم نهكردووهو بێدڵیی نه‌كردووم ،هه‌ندێجار له‌زۆر شتیش������دا داوام لێده‌كرا كه ئهو بۆ ئه‌وه‌ند‌ه كه‌سی دامه‌زراندوو‌ه تۆش بڕۆ ئه‌وه‌ند‌ه دامه‌زرێنه ،ئه‌چووم ئه‌مووت كاك ش������ێركۆ پێمده‌ڵێن ئهو ئه‌وه‌ند‌ه كه‌سی دامه‌زراندوو‌ه تۆش بڕۆ ئه‌وه‌ند‌ه دامه‌زرێنه ،كاك ش������ێركۆش پێیده‌وتم به‌سه‌رچاو دووانیش زیاد بكه. دووه‌مجار به‌خت������م له‌وه‌دابوو كه زۆری نه‌خایه‌ن������د ،ئ������هو ڕۆژه‌ش كه هه‌ڤاڵی تێكۆش������هر عه‌لی عه‌بدواڵ بانگیكردم‌و وت������ی تۆ بڕۆره‌و‌ه ب������ۆ په‌رله‌مان ده‌وام بكه ،وتم زۆر سوپاس مژده‌یه‌كی زۆر خۆش������بوو ،ئهو شه‌و‌ه كردم به‌ئاهه‌نگ، چونكه هه‌ندێك ش������ت ئه‌هات‌ه سه‌رم‌و هه‌ندێ ش������ت ههیه كه ڕهنگه خه‌ڵكی سیاسی ئه‌گه‌ر ملمالنێكه‌ش بگات‌ه ڕاده‌ی ناشرین بوون بیكات ،خۆشبه‌ختان‌ه من‌و كاك شێركۆ ئه‌وشت‌ه له‌نێوانماندا ڕووی نه‌داو هه‌رگیزیش دروست نابێت ،ئه‌گه‌ر زۆرم خۆشنه‌وێت ناچم دووكتێب له‌سه‌ر شاعیرێك بكه‌م كه الی من لوتكه‌یه‌كی هه‌ر‌ه بااڵی‌ه له‌م چه‌رخه‌دا ،سیاس������ه‌ته‌ك‌ه ئه‌وه‌ند‌ه پیس بوو خه‌ریك بوو ئه‌وه‌ش ناشرین بكات. ڕاسته ئێمه هه‌ر یه‌كه‌مان بیروباوه‌ڕێكی جیاوازم������ان هه‌ب������وو ،له‌ڕاستیش������دا هونه‌رمه‌ند به‌بێ بیروباوه‌ڕی سیاس������ی نابێت ،كه‌س ده‌توانێت شارلی شاپلین به‌ده‌ركات له‌سیاس������ه‌ت كه گه‌وره‌ترین ڕه‌خنه‌گری سیستمی كاپیتالیزم بوو؟ كه‌س ده‌توانێت بڵێت ماكسیم گورگی داهێن������ه‌ری ڕیالیزمی سۆش������یالیزم، پیاوێكی سیاسی نه‌بوو؟ كه من خۆم بڕوام به‌ڕیالیزمی سۆش������یالیزم ههیه، كه‌س ده‌توانێت بڵێت پابلۆ بیكاس������ۆ سیاسی نه‌بوو؟ نه‌خێر كه‌س ناتوانێت.
به‌رزان :رۆژگارێك شێركۆ بێكه‌سی شاعیر وه‌زیری‌و تۆش جێگری ،چۆن وه‌زاره‌تتان ده‌گوزه‌راند لهو دۆخ‌ه توونده‌ی ئه‌وكاته‌دا؟ م.ئه‌حمه‌د :سه‌رده‌مه‌كه‌ی فیفتی فیفتی بوو ،منی������ش الیه‌نی به‌رامب������هر بووم ك������ه به‌منیش������یان ده‌وت وه‌زیر ،به‌اڵم پله‌ك‌ه نوس������رابوو جێگر ،نازانم وشه‌ی بریكاریان له‌كوێو‌ه بۆ داتاشی ،ئه‌گینا جێگر‌و بریكار زۆر جیاوازییان ههیه، به‌اڵم من به‌ختم هه‌بوو له‌دوو ش������تدا، یه‌كه‌م وه‌زیره‌ك‌ه خۆشه‌ویستی خۆم بوو، نه‌ك هه‌ردۆستی خۆم ،به‌ڵكو باوكیشمان به‌رزان :هه‌ست ناكه‌یت له‌كوردستان تا دووا ڕۆژیشیان هه‌ر براد‌هر‌و دۆستی هونه‌ر بووه به‌كۆیله‌ی سیاسه‌ت؟
به‌رزان :له‌وتارێكتدا داوای داخستنی وه‌زاره‌تی ڕۆشنبیری ده‌كه‌یت ،ئایا له‌به‌ر ئهوهیه كه له‌ئاستی هون‌هر‌و ڕۆشنبیریدا نییه؟ م.ئه‌حمه‌د :له‌بری وه‌زاره‌ت ئه‌گه‌ر بكرێت‌ه ده‌زگایه‌یه‌ك ب������ۆ هونه‌ره‌جوانه‌كان ،من ڕۆشنبیری به‌ده‌رناكه‌م له‌هونه‌ری جوان، ئهو ده‌زگای‌ه با له‌ده‌س������تی هونه‌رمه‌نددا بێـت ،ئێمه كوشته‌ی شتێكین ،هه‌ندێك پل������هو پای‌ه ههیه پێمان ده‌ڵێ������ن ئه‌م پله‌ی‌ه سیاس������ییه ،نه‌خێر من ده‌ڵێم سیاسییه‌كم بۆ بێن‌ه كه سیاسی بێت ،سیاسی ده‌بێت ئه‌نس������كلۆپیدیا بێت‌و ڕۆشنبیرییه‌كی گه‌وره‌ی هه‌بێت‌و له‌سه‌روو هه‌مووشییه‌و‌ه ده‌بێـت له‌هونه‌ر تێبگات ،جارێكیان من چووم‌ه الی به‌ڕێز مامۆس������تا فه‌له‌كه‌دین كاكه‌یی‌و گله‌یی دووشتم لێكرد: یه‌كه‌م ،وتم هه‌ق‌ه گیانی دیموكراتسییه‌ت زۆر فراوان بێت‌و هیچ شتێك به‌گرژی وه‌رنه‌گرن كه ڕه‌خن‌ه ده‌كرێن ،چونكه ئێو‌ه حیزبێكی دیموكراتن‌و نابێت هیچ شتێك به‌تووندی وه‌ربگرن ،پێویسته ڕێز له‌مافی به‌رامبه‌ر بگرن ئه‌گه‌ر به‌دڵیشتان نه‌بێت، دووه‌م وتم ئه‌گه‌ر من بم ئهو كه‌سانه‌ی كه له‌ده‌ورمن ده‌بێت هونه‌رمه‌ند بن‌و ڕۆشنبیر بن ،ئه‌گ������هر مه‌كته‌بی سیاس������ی به‌ڕێز ئه‌مانه‌ی به‌سه‌ردا سه‌پاندوویت من بوومای‌ه نه‌مده‌هێشت بسه‌پێت به‌سه‌رما ،چونكه ئهو وه‌زیریی‌ه ناكه‌م كه به‌ڕێوبه‌رێكی گشتی یان كه‌س������ێك له‌مه‌كته‌بی سیاس������ییه‌و‌ه بسه‌پێنن به‌س������ه‌رما ،من ئهو وه‌زیرییه‌م ناوێت‌و به‌یه‌ك عان‌ه نایكڕم ،چونكه من هاتوووم ڕاس������تگۆ بم له‌كاره‌كه‌مدا ،من ڕێزم ههیه بۆ ئهو كه‌سه‌ی تێكۆشه‌ر بووهو خه‌باتی ك������ردووه ،پله‌و پایه‌ی زۆر به‌رز هه‌ر له‌بواره‌كه‌ی خۆیدا ههیه كه شایسته‌ی ئه‌وان‌ه بێـت ،ش������ه‌رف نیی������ه به‌رزتر بێ له‌ناوی پێشمه‌رگه ،من ئهو ناوه جوانه‌ی بۆ ئه‌هڵێمه‌و‌ه‌و پێویست نییه بیكه‌م به‌به‌ڕێوبه‌ری گش������تی، بڵێ پێش������مه‌رگ‌ه فاڵن وه‌ك چ������ۆن ده‌ڵێیت دكتۆر فاڵن ،وه‌زاره‌تی ڕۆش������نبیری كاری زۆری كردووه ،به‌اڵم هه‌س������ته‌كه‌م كاره‌ك‌ه ب������ێ پڕۆگرامیی������هو پالنی نییه ،نه‌یتوانیو‌ه
هونه‌رمه‌ند به‌بێ بیروباوه‌ڕی سیاسی نابێت ،كه‌س ده‌توانێت شارلی شاپلین به‌ده‌ركات له‌سیاسه‌ت ك ه گه‌وره‌ترین ڕه‌خنه‌گری سیستمی كاپیتالیزم بوو؟ كه‌س ده‌توانێت بڵێت ماكسیم گورگی داهێنه‌ری ڕیالیزمی سۆشیالیزم ،پیاوێكی سیاسی نه‌بوو؟
ڕه‌نگدانه‌وه‌ی هه‌بێت ،ئه‌گه‌ر ڕه‌نگدانه‌وه‌ی ههبووه بۆچی بینه‌رمان نیه؟ یه‌ك شانۆم پێبڵێ كه ل������ه‌دوای ڕاپه‌ڕینه‌و‌ه كرابێت؟ كۆمه‌ڵێك شتیش ئه‌گه‌ر كرابێت شانۆ نین ،به‌ڵكو ش������تی ئاهه‌نگن‌و كۆنگره‌ی حیزبه‌كان بووه ،ئێستا كه به‌ڕێز هاوڕێ كاو‌ه وه‌زی������ر‌ه ئهمه تایب������ه‌ت نییه به‌و، تایبهته به‌وه‌زاره‌ته‌ك‌ه له‌دروس������تبوونیه‌و‌ه تا ئه‌مڕۆ ،هون������هر هه‌ر وه‌زاره‌تی ناوێت، زۆرجار وه‌زاره‌ت مامه‌ڵه‌ی ته‌واوی نهبووه لهگهڵ سه‌ندیكای هونه‌رمه‌ندان‌و پاشان ڕێكخراوی هونه‌رمه‌ندان مامه‌ڵه‌ی ته‌واو نهبووه له‌گه‌ڵماندا ،ئێمه‌و ئهو ته‌واوكه‌ری یه‌كترین ،به‌اڵم ئهو هیچ حسابێكی بۆ ئێمه نهكردووه ،بۆیه منیش حه‌قم‌ه گله‌یی لێ بكه‌م. ڕێكخراوێكم به‌یاسایه‌ك دروستبووم وه‌ك یاسای ئهو وه‌زاره‌ته ،یاسایه‌ك په‌رله‌مان داین������اوه‌و ده‌بێت ڕێز له‌یاس������ا بگرین، بۆنمونه ئه‌گه‌ر هه‌ر كه‌س������ێك له‌وبواره‌یا دابمه‌زرێت ده‌بێت من بڕوانامه‌ی بده‌مێ. كاتێك من جێگری وه‌زیر بووم د.فواد مه‌عسوم له‌كاتی مااڵواییكردنی كۆڵۆنێڵ وڵس������ن منی پێشكه‌ش������كردو وتی ئهمه هونه‌رمه‌ندی ش������انۆیه‌و ئێستا جێگری وه‌زیره ،ده‌س������تی خست‌ه ده‌ستمه‌وه‌و وتی ئهمه زۆر لهباره بۆ ئهوهی ڕۆژێك ببێـت‌ه سه‌رۆك ،چونكه ئێمه‌ش سه‌رۆكه‌كه‌مان ڕیگن بوو كه س������ه‌رۆكی س������ه‌ندیكای ئه‌كته‌ران بوو له‌ئه‌مه‌ریكا. به‌رزان :زۆرجار كه‌سانێك هه‌ن السایی تۆ دهكهنهوه ،پێت ناخۆش نییه؟ م.ئه‌حم������ه‌د :له‌ته‌له‌ڤزیۆندا یه‌كێكم بینی زۆر جوان الس������ایی منی ده‌كرده‌وه ،من خۆش������مده‌وێنن هه‌تا له‌م ڕۆژانه‌دا چووم به‌دووای كچه‌كه‌مدا كه بیبه‌مه‌و‌ه بۆ ماڵهوه له‌ئاماده‌یی ده‌خوێنێ������ت ،دوو كچ هاتن‌ه دهرهوه ك������ه چاوی به‌من كه‌وت كۆمه‌ڵێ: گفتوگۆی ناو درامای ئاره‌زووی ده‌وته‌و‌ه هه‌ر ته‌واو ته‌واو به‌حه‌ره‌كه‌تیشه‌و‌ه كردی‌و زۆر جوان بوو ،من زۆرم خۆشویست ،وتم نه‌ك ئیحراج بێت ئه‌گینا وه‌كو كچه‌كه‌م س������ه‌ریم ماچ ده‌كرد ،زۆر ئه‌كت‌هر‌و شتی وا ههیه له‌ده‌نگیدا شێوازێكی ههیه وه‌كو ستایلی من ،الساییم دهكاتهوه ،من پێموای‌ه ده‌نگدانه‌وه‌یه‌كی باشی ههبووه. به‌رزان :بۆچی تیپی شانۆكه‌ت ناونا شانۆی ساالر؟ م.ئه‌حم������ه‌د :كۆمه‌ڵێك ب������راده‌ری ئه‌زیز وتیان تۆ تائێس������تا چ������وار پێنج تیپت داناوه‌و زۆربه‌ی������ان ناچاریان كردوویت ده‌ستبه‌رداری بیت ،ئه‌مه‌یان هی خۆته‌و باڵی خۆت‌ه ده‌بێت ناوی ساالر بێت ،منیش كوردوته‌نی ئهو حه‌قی پێشنوێژییه‌یان به‌من دا.
سێشه‌ممه
2010 /11/23
nmnmpress@yahoo.com
ی ره‌یحان ه وه‌یخڕ پاشا دوا ی پێش راپه‌ڕین نمایش ده‌كاته‌و ه به‌رهه‌مه‌كان یه‌كێك له‌ئه‌ندامانی ستافی پێشووی بهرنامهی بهرنامهی كه‌ناڵی ئاسمانی كوردسات باس لهوه ده‌كات كه ئهو بهرنامهیه هیچ له‌بارگه‌یدا نه‌ما باسی نه‌كات ،ههربۆیه وه‌ستاندنی باشتر بوو له‌دوباره پێشكه‌شكردنی. سازدانی :جه‌مال ئه‌حمه‌د جه‌میل مس������ته‌فا ئه‌حم������ه‌د هونه‌رمه‌ندێك ی دیار ی ش������انۆ ی كوردییه‌و له‌چه‌ندین فیلم‌و شانۆگه‌ریدا به‌شداریكردووه‌و كاره‌كت������هر ی س������ه‌ره‌ك ی ه������ه‌ردوو به‌رنام������هی ته‌نزئامێز ی كه‌ش������كۆڵ‌و به‌رنام������ه ی بهرنامه ب������ووه كه له‌م‌ه ی دووایاندا به‌رۆڵ ی مسته‌رو وه‌یخڕپاشا زیاتر ده‌ركه‌وت ،له‌ئێس������تادا جگه‌ل‌ه رۆڵبینین������ی له‌درام������ا ی ره‌یحان������ه، س������ه‌رقاڵی خۆئاماده‌كردن������ه ب������ۆ نمایش������كردنه‌و‌هی به‌ش������ێك ل������هو شانۆیییان‌ه ی به‌ر له‌راپه‌ڕین نمایشیان كردوون‌و نه‌و‌ه ی ن������وێ نه‌یدیوون، به‌اڵم خۆ ی وته‌نی :ههمیشه له‌خولیا‌و خه‌یاڵدا ده‌ژیم بگه‌ڕێمه‌و‌ه بۆ بهرنامه كۆمیدییه‌كانم. جه‌مال :ده‌كرێت بزانین مسته‌فا ئه‌حمه‌د چۆن‌و بۆچی به‌كۆمیدیاو‌ه سه‌رقاڵكردوو لهو بواره‌دا زۆرتر خۆی بینیه‌وه؟ مس������ته‌فا :خۆی كۆمیدیا یهكێكه له ڕه‌گه‌ز‌ه سه‌ره‌كییه‌كانی به‌شی نواندن، له‌واڵتی ئێمه‌دا چونكه خه‌ڵكه‌كه هه‌ر چه‌وساوه بووهو هه‌ر ژێرده‌سته بووه پێویس������تی بهوه بوو له‌كه‌شێكی وادا بژی كه بیهێنیت‌ه پێكه‌نین‌و تۆزێك
نه‌ف������هس ب������دات ،ئینجا له‌ب������هر ئهوه زۆربه‌ی زۆری نووس������ه‌ره‌كانی دنیا هاتوون ش������ته‌كانی خۆیان ئهوهی كه پێی بووه ئهو فه‌لسه‌فه‌یه‌ی كه هه‌یبووه له‌نووس������یندا یان لهو درامایه‌دا یان لهو شانۆگه‌رییه‌دا هاتووه به‌شێوه‌یه‌كی كۆمی������دی نووس������یویه‌تی ،چونك������ه كۆمیدی������ا له‌الی خه‌ڵ������ك به‌تایبه‌تی الی ئه‌م جۆره میلله‌تانه‌ی وه‌كو ئێمه شتێكی زه‌رورو پێویسته ،ئینجا له‌ڕێی ئهوهوه كه‌وا حه‌زی پێیبووه كه تۆزێك پێبكه‌نێ ،تۆ ئه‌توانی فه‌لسه‌فه‌ی خۆت یان ناوه‌رۆكی ئهو مه‌به‌سته‌ی كه ههته له‌ناو ئ������ه‌وه‌دا بیده‌یتێ ،هه‌مووجارێ من وا ته‌ش������بیهم ك������ردووه‌و وتومه وه‌كو ئهوه وایه منداڵێك له‌ده‌رمانێك ده‌ترس������ێ تۆ بێنیت لوقمێك شتێكی شیرین كه ئهو ده‌رمانه‌ی بۆ تێبكه‌یت بیده‌یتێ‌‌و ئه‌وی������ش ده‌یخوات من ئهو كۆمیدیایه‌م ئ������اوا دێته پێش چاو بۆ میلله‌تی خۆمان‌و وا پێناسه‌م كردووه. جه‌مال :كهواته بۆچ ی مسته‌فا ئه‌حمه‌د ئهو نێوه‌نده‌ی جێهێشت، له‌كاتێكدا بینه‌ران به‌رده‌وام چاوه‌ڕوان ی شاشه ده‌كه‌ن بۆ ئهوه ی جارێك ی تر ده‌ربكه‌وێته‌وه؟ مسته‌فا :به‌ڵ ێ ئهوه زۆر ڕاسته ،به‌اڵم ئهو وه‌س������تانه بۆ من شتێك ی كاتییه، ئهوه بۆ په‌نجا ساڵ ده‌چێت له‌شانۆ‌و ته‌له‌ڤزیۆن‌و سینه‌ما كارده‌كه‌م ،به‌اڵم هه‌ندێج������ار هه‌ندێ زروف‌و ش������ت ی تایبه‌تی دێته پێش������هوه به‌نیس������به‌ت هه‌موو كه‌سێكه‌وه كه ته‌ماشا ده‌كه‌یت زه‌مه‌نه‌كه وا ئیجاب ده‌كات كه تۆ لهو ماوه‌ی������ه‌دا بێده‌نگ بیت یان نه‌توان ی هیچ كارێك بكه‌یت لهگهڵ ئه‌وه‌شدا من سوپاس بۆ خوا خه‌رمانێكی گهوره به‌رهه‌مم له‌دوای خۆم به‌جێهێشت چ له‌ش������انۆ چ له‌ته‌له‌ڤزیۆن چ له‌سینه‌ما، به‌اڵم له‌ئێس������تادا س������ه‌رقاڵ ی ئیشێكم كه برا ی خۆشه‌ویس������ت كاك لوقمان غه‌ریب كاری سیناریۆ‌و ده‌رهێنان ی
بۆ ك������ردووه به‌ناوی درامای رێحانه، له‌دوای ئهو كاره‌ش هه‌ندێ پرۆژه ی ترم له‌مێشكدایه ئه‌گه‌ر خوا فرسه‌ت بدات‌و ته‌مه‌ن ڕێگر نه‌بێت ئه‌وانه‌ش جێبه‌جێ ی ده‌كه‌م.
ژماره49:
11
مس������ته‌فا :ئهوه كۆمه‌ڵێ������ك هۆكار ی خۆی هه‌ب������وو ،به‌رنام������هی بهرنامه نزیكه‌ی ده ساڵ به‌رده‌وام بوو ئیش ی خ������ۆی ده‌كرد ،ئه‌توان������م بڵێم بابه‌ت نه‌ما له‌س������ه‌ری نه‌دوێن ،ئه‌توانم بڵێم به‌رنامه‌كه گه‌ش������ته ئ������ه‌وه‌ی كه ئیتر ته‌مه‌نی ب������هرهو كۆتای ی ئه‌ڕۆش������ت، وا ی لێهاتبوو وه‌س������تاندنی باش������تر بوو له‌پێشكه‌ش������كردن ی چۆن هه‌ند ێ یاری������زان له‌ئه‌وج������ی عه‌زه‌مه‌ت������ ی خۆیاندا واز ل������ه‌وه‌رزش دێنێت بۆ ئهوهی له‌دوایدا نه‌بێته سه‌رزه‌نشت‌و گازنده‌ی قس������هی خه‌ڵ������ك ،ههربۆیه ئێمه‌ش وامان به‌سه‌ر هاتبوو ئێمه‌ش پێویست بوو لهو سنوره‌دا بووه‌ستێت، به‌اڵم زۆرب������هی زۆر ی ئهو براده‌ران‌ه ئ������هو قه‌ناعه‌ته‌یان نه‌بوو ئیتر ئه‌وه‌یان شتێكی تر بوو.
جه‌مال :ده‌كرێت پێمان بڵێیت ئهو پرۆژانه چین؟ مس������ته‌فا :له‌ڕاس������تیدا وه‌ختی خۆ ی كۆمه‌ڵ ێ ئیش������مان له‌س������هر ش������انۆ پێش������كه‌ش كردب������وو ك������ه‌وا ئ������ه‌م نه‌وانه‌ی ئێس������تا نه‌یان بینیووه ،ئێمه ئهو ئیش������انه‌مان س������اڵی حه‌فتاكاندا كرد یان������ی به‌ر له‌چل س������اڵ له‌مه‌و پێش ،ئێس������تا ئه‌مانه‌وێ ئهو ئیشان‌ه به‌ش������ێوه‌یه‌كی نوێو به‌ش������ێوه‌یه‌ك ی تازه‌گه‌رییان‌ه پێشكه‌شی ئه‌م نه‌وانه ی دوا ی خۆمانیان بكه‌ین ،كۆمه‌ڵێ ئیشن هه‌موو ی ئیش������ی زۆر ج������وان بوون هه‌موو ی س������ه‌رده‌م ی خۆی ده‌ورێك ی جه‌مال :به‌بڕوای تۆ بینه‌ران تێر زۆر زۆر كاریگه‌ری������ان هه‌بوو له‌ناو بوون لهو شێوه به‌رنامانه؟ كۆمه‌ڵگادا ،تیپی پێش������ڕه‌و ی شانۆ ی مس������ته‌فا :ئه‌گ������هر به‌رنامه‌یه‌ك ده كورد ی ئهو تیپه بوو ش������انۆی ال ی س������اڵ به‌رده‌وام بێت چی ده‌بێت؟ جه‌ماوه‌ر خۆشه‌ویس������ت كرد ،چونكه له‌به‌رنامه‌كانمان������دا باب������ه‌ت نه‌م������ا ی ئهوه هه‌موو هه‌موو ئیش������ه‌كان ی ئیش������ ی به‌پێزو باس������ی نه‌كه‌ین ،دوا شتێكیش لهو ڕۆژه‌وه‌ی كه دروست ڕێك‌و پێك بوو. ده‌بێت دژه له‌ناوچوونی خۆی تیایه هه‌موو شتێك ئهو دره‌خته‌ی كه تۆ جه‌مال :چی به‌جه‌ماوه‌ره‌كه‌ت ده‌ینێژیت به‌قه‌ده‌ر په‌نجه‌ی ده‌س������ت بڵێین بۆ بهرنامه كۆمیدییه‌كانت ده‌بێت كه گهوره ده‌بێت به‌س������یان ئه‌گه‌ڕێیته‌و‌ه بۆ الیان یان نه؟ مس������ته‌فا :ئه‌وه‌یان بۆ خ������ۆم نازانم‌و یان چواركه‌س ده‌س������تیان به‌قه‌دی به‌ده‌ست خۆش������م نییه ،به‌اڵم ههمیشه ناگرێت������هوه ،به‌اڵم ڕۆژێك له‌ڕۆژان له‌خولی������او خه‌یاڵدا ده‌ژی������م ،بۆ من ئهو داره هه‌ر پی������ر ده‌بێت‌و كلۆر وازهێنان له‌نواندن شتێكی زۆر زۆر ده‌ب������ێو ده‌ڕزێت ،بۆیه ده‌ڵێم هه‌موو زه‌حمه‌ت‌ه وه‌كو چۆن ماسی‌‌و ئاو به‌ب ێ شتێك دژه له‌ناوچونی خۆی تیایه یه‌كتری هه‌ڵناكه‌ن منیش به‌و چه‌شنه‌م ئهو به‌رنامه‌یه‌ش به‌ڕای من كاریگه‌ری خۆی هه‌ب������وو ،بینه‌رێكی زۆری بۆ لهگهڵ نواندندا ده‌ژیم. ئهو ته‌له‌ڤزیۆنه‌ش دروستكرد بوو كه لێی په‌خشده‌كرا ،چونكه من له‌بیرمه جه‌مال :ههرچهنده پێده‌چێت ئه‌م پرسیاره‌ت زۆر لێكرا بێت ئه‌كرێت یه‌كێك له‌سه‌ركرده‌كان كاتی خۆی ك������ه بهرنامهی كه‌ش������كۆڵمان كرد به‌ڕۆژنامه‌كه‌ی ئێمه‌ش بڵێیت له‌ته‌له‌فزیۆن������ی گه‌لی كوردس������تان هۆكار ی جێهێشتنی بهرنامه ی وت������ی %70ی ئهو جه‌م������اوه‌ره‌ی كه بهرنامه چی بوو؟
مسته‌فا ئه‌حمه‌د ناسراو به وه‌یخڕ پاشا س������ه‌یری ئهو ته‌له‌ڤزیۆن������ه ده‌كات به‌هۆی ئ������هو به‌رنامه‌وه‌ی������ه ،چونكه ڕاستیدا بهرنامهی ڕه‌سه‌ن جێگه‌ی خ������ۆی دهكاتهوه ،هه‌میش������ه خه‌ڵك به‌ویژدانه‌وه ئهو ش������ته وه‌رده‌گرن، به‌رنامه‌كه ئهوه نه‌بێت باس������ی بكه‌م به‌رنامه‌كه له‌سه‌رده‌مێكدا چ لهدهرهوه چ له‌ناوخ������ۆ چ له‌پارچه‌كانی تری كوردس������تان خه‌ڵ������ك موتابه‌عه‌یان دهكردو س������ه‌یریان ده‌ك������رد مانای وابوو به‌رنامه‌كه شت بوو. جه‌مال :به‌اڵم ڕایه‌ك ههیه له‌ناو بینه‌ردا ده‌ڵێن پاڵنه‌ره سیاسییه‌كان وایكرد بهرنامهی بهرنامه دابخرێت؟
مس������ته‌فا :ئهو كاتانه‌ی من وازمهێنا ئهو شتانه له‌گۆڕێ نه‌بوو ،هه‌ركه‌س ئیش������ی ك������رد كێش������هو گرف������ت دێت������ه رێگه‌ی ،هه‌ربۆی������ه بهرنامهی بهرنامه گرفت‌و كێش������ه‌كانی وای لێكردبوو به‌پاڵ ئه‌ڕۆشت‌و بێزاریی كردبووین ،ئ������هو بێزارییه یه‌كێك بوو ل������هو هۆكارانه‌ی وای لێكردین به‌رنامه‌كه بوه‌ستێنین. ئهوهی جێگ������هی داخه هونه‌رمه‌ندان دابه‌ش������بوون به‌س������هر راگه‌یاندنی حیزبه‌كان������دا ،هه‌ربۆی������ه گ������هر هونه‌رمه‌ندێك ش������اكارێكی گهوره پێشكه‌ش بكات ئیال ته‌له‌فزیۆنه‌ك‌هی خ������ۆی نه‌بێت ئه‌وانی تر ناویش������ی نابه‌ن.
ی بێباوه‌ڕم ده‌زانن" "هه‌ندێك كه‌س به‌شاعیرێك
ئاوێزان نور ی كچ ه شاعیر ی شار ی كه‌ركوك بۆ زانیارداقوق ی له‌كه‌ركوك ئاوێزان نور ی كچ‌ه شاعیر ی شار ی كه‌ركوك كه ئێستا ته‌مه‌ن ی 29ساڵه، بهوته ی خۆی له‌سه‌ره‌تا ی منداڵییه‌و‌ه به‌وێنه‌كیش������ان ده‌س������ت ی پێكردووه، "دوات������ر وێنه‌كانم‌و پێنووس������ه‌كه‌م‌و تابلۆكان������م بوون به‌وش������ه ی جوان‌و به‌نهێن ی شعره‌كانم". ئهو كچ‌ه شاعیره باس لهوه ده‌كات ك������ه چه‌ندین ش������اعیرو نوس������هر كاریی������ان ل������هو ك������ردووه كه هه‌ر له‌س������ه‌ره‌تای ته‌مه‌ن������ ی گه‌نجێتیه‌و‌ه ده‌ست بكات به‌خوێندنه‌وه‌و نوسین ی شعر" ،له‌ش������عردا ماموستای گهوره عه‌بدولكه‌ریم موده‌رس هانده‌رم بوو، هه‌ر لهو ڕێگه‌یه‌وه شعر ی كالسیك بووه په‌نایه‌ك ی گه‌وره‌و هانده‌رێك ی ته‌واوی م������ن ،دووه‌م هانده‌ر دایكم ب������وو ك������ه ده‌س������ت ی گرت������م بۆئه‌و داموده‌زگا ڕۆشنبیریانه ی كه دواتر منی به‌خه‌ڵكی ناس������اند‌و بوومه كچ‌ه شاعیرێك". به‌ه������ۆ ی ئهوه ی به‌ش������ێك له‌ته‌مه‌ن ی ش������اعیرێت ی له‌س������ه‌رده‌م ی ڕژێم ی
ئاوێزان نوری به‌عس������دا به‌س������هر بردووه ،ههربۆیه ناوب������راو ب������اس ل������هوه ده‌كات كه به‌هۆی مه‌ترسییه‌وه هه‌ندێجار باوك ی ش������عره‌كان ی دڕاندووه"،كه‌مێ������ك
باوكم هه‌وڵ ی دڕاندن‌و سووتاندن ی ش������عره‌كانم ی ده‌دا ،چونكه له‌ترس ی رژێ������م‌و منداڵی من حه‌زی نه‌ده‌كرد كچ������ه كوردێك بكه‌وێت‌ه ده‌س������ت ی
"له‌س������اڵ ی 2004قه‌سیده‌یه‌كم نوس ی له‌شار ی س������لێمان ی بۆیان چاپكردم به‌ناو ی پیاس������ه‌یه‌ك به‌كوشكه‌كان ی ق������ه‌ده‌ردا ،له‌س������اڵ ی 2005یه‌كێت ی نوسه‌رانی كه‌ركوك كتێبێكی تریان بۆچاپكردم ،له‌ساڵ ی 2008ڕۆمانێكم چاپكرد به‌ناوی نامۆكان ی نامۆوه"، له‌ئێستاشدا س������ه‌رقاڵ ی چاپكردن ی كتێبێك ی دیكه‌ی ش������عریی‌ه به‌ناو ی له‌به‌رگی گه‌اڵیه‌كدا ده‌مرم. ئهو كچ‌ه شاعیره ئاماژه بهوه ده‌دات كه له‌دوای پرۆس‌ه ی ئازادی عێراقه‌و‌ه چه‌ند كه‌س������ێك هاوكاری بوون‌و دنیای ش������عر ی ئه‌ویان ده‌وڵه‌مه‌ندتر ك������ردووه ،لهوانه :الل������ۆ ڕه‌نجده‌ر‌و له‌تیف فاتیح فه‌ر‌هج‌و له‌تیف هه‌ڵم‌هت‌و دانا عه‌سكه‌ر. ناوبراو ،س������ه‌ره‌ڕای ئهوه ی سه‌رقاڵ ی دنیای ش������عرو ڕۆمان������ه ،هاوكات م������اوه ی س������ ێ س������اڵه به‌ڕێوبه‌ر ی پرۆژه‌كان������ ی س������ه‌نته‌ر ی په‌نای������ه دوژمنان ،چونكه من هه‌ر به‌كورد ی بۆنه‌هێشتنی توندوتیژ ی دژی ژنان مندااڵن" ،تائیستا چه‌ندین پرۆژه ی شعرم ده‌خوێنده‌وه". ئاوێ������زان نوری چه‌ن������د كتێبێك ی جیاجیا كارم كردووه ،به‌اڵم ئێست‌ه ش������یعری‌‌و ڕۆمانێك������ ی له‌چاپداوه ،له‌سه‌نته‌ری په‌نا كارده‌كه‌م‌و زۆربه ی
كاته‌كان ی گرتووم" ،ههربۆیه ماوه ی س������ ێ س������اڵه ده‌رفه‌ت ی خوێندنه‌وه‌و نوسین ی كهمبۆتهوه"،شاعیر خاوه‌ن ی كۆمه‌ڵێك خه‌یاڵه ،ههربۆیه پێویست ی به‌خوێندنه‌وه‌ی������ه ،ب������ه‌اڵم من به‌هۆ ی سه‌رقاڵییمه‌و‌ه ئهو ده‌رفه‌ته‌م نه‌ماوه". ئهو ش������اعیره گه‌نج������ه گله‌ی ی ئهوه له‌وه‌زاره‌ت ی ڕۆش������نبیر ی ده‌كات كه نه‌یتوانیو‌ه نووس������ین ی ش������اعیران‌و ڕۆژنامه‌نووس������ان ئه‌دیب������ان‌و هه‌ڵس������ه‌نگێنێت" ،ئێستا كۆمه‌ڵیك كتێ������ب باڵوبوته‌و‌ه به‌ناوی ش������یعر خه‌ڵك ی یاخیكردو‌ه له‌شیعر ،پێویسته بزان ی له‌سه‌رچ ی شێوازێك ده‌نوسی، لهگهڵ ئه‌وه‌دا ده‌بێت ش������یعر ببێته ئاوێنه‌یه‌ك نه‌ك نوسراوێك‌و به‌س". س������ه‌باره‌ت ب������ه‌وه‌ی ئای������ا به‌هۆ ی بیروبۆچون‌و نوسینی شیعره‌كانیه‌و‌ه تووش ی دژایه‌ت ی بۆته‌وه ،ئهو شاعیره باسی لهوه كرد كه تائێستا شتێك ی وا ی نه‌ك������ردووه كۆمه‌ڵ������گا پێ������ ی ناخۆش بێت" ،هه‌ندێك كه‌س كه بیركردنه‌وه‌یان زۆر ته‌سك‌ه پێمده‌ڵێن بێباوه‌ڕه ،به‌اڵم كه‌س������انێكیش هه‌ن پێمده‌ڵێن شاعیرێك ی سۆفی".
10 ی فارسییه" ی مۆسیقاو ریتم ی دایك ی كورد "مۆسیقا سێشه‌ممه
2010 /11/23
ژماره49:
nmnmpress@yahoo.com
سه‌رپه‌رشتیار ی گروپ ی موزیك ی عه‌نده‌لیب بۆ فه‌رزاد عه‌نده‌لیبی به‌رده‌وام شانازی بهوه ده‌كات كه توانیویانه موزیك‌و گۆرانیو ریتمی كوردی له‌فه‌وتان بپارێزن، لهو پێناوه‌شدا گوند به‌گوندی كوردستان گه‌ڕاون بۆدۆزینه‌وه‌ی ریتمی كوردی ،هاوكات له‌ناو گۆرانی فۆلكلۆری كوردییدا چه‌ندین ریتمی تازه‌یان دۆزیوهتهوه.
ی تر ده‌عوه‌ت بكه‌ین یان كه‌س������ێك كه بێته ن������او گروپه‌كه‌‌و له‌گه‌ڵمان هاوكار ی بكات. جه‌مال :وشه‌ی عه‌نده‌لیب له‌چییه‌و‌ه هاتووه؟ ف������ه‌رزاد :وش������ه ی عه‌نده‌لی������ب ی هونه‌ریی‌ه خۆ ی له‌مۆسیقا وشه‌یه‌ك ی بولبول، ده‌بینێته‌و‌ه وه‌ك������و ده‌نگ وش������ه ی عه‌نده‌لیب له‌باپیرانمانه‌و‌ه بۆمان ماوهتهوه.
ی جه‌مال :گروپه‌كه‌تان نیشته‌جێ كام شار ی كوردستانه؟ فه‌رزاد :هه‌موو گروپه‌كه‌مان له‌شار ی سازدانی :جه‌مال ئه‌حمه‌د جه‌میل سن‌ه نیشته‌جێیه ،به‌اڵم چه‌ند كه‌س ی تاران له‌ك������وڕه‌كان له‌زانكۆكان ده‌رس ده‌خوێنن‌و چه‌ند كه‌سیشمان ی س������نه‌دا ده‌رس جه‌مال :ده‌كرێت بزانین سه‌ره‌تا ی هه‌ر له‌زانكۆكان ده‌خوێن������ن ،به‌اڵم بۆ خۆم هه‌ر زوو ی ی موزیك دروستبوونی گروپ زانكۆم ته‌واو كردووهو له‌ئێس������تادا عه‌نده‌لیب بۆ كه ی دهگهڕێتهوه؟ ی كار ی مۆزیك ده‌كه‌م . فه‌رزاد :س������ه‌ره‌تا ی دروستبوون ئه‌م گروپه ی ئێم������ه دهگهڕێتهوه بۆ ی كاره‌كانتان ته‌واو پانز‌ه س������اڵ به‌ر له‌ئێستا ،سه‌رجه‌م جه‌مال :ریتم ی كوردانه‌یه؟ موزیكژه‌نه‌كانم������ان له‌بنه‌ماڵ������ه ی ڕیتمێك عه‌نده‌لیب������نو پێكهوه كار ده‌كه‌ین ،ف������ه‌رزاد :به‌ڵێ ،ئێم������ه هاتووینه‌ت‌ه ی ش������انز‌ه كه‌س������ین‌و هه‌مووم������ان كوردس������تان ،ئێمه ل������ه خزمه‌ت ئامێرژه‌نی������ن ،ب������ه‌اڵم هه‌ندێج������ار كوردستانداین ده‌بێت كاره‌كانمان ی ی كورد ی بێت ،بۆیه هیچ ش������تێك ك������ه كۆنس������ێرتێك له‌جێگه‌یه‌ك تر س������ازده‌كه‌ین ی������ان ده‌ڕۆین بۆ جیاوازمان نییه كه بڵێین فارسییه دهرهوه ی واڵت ،ئه‌وا مه‌جبور ده‌بین ئێمه كه له‌سنه‌ش كار ده‌كه‌ین هه‌ر ی یان ی تر سوود وه‌رگرین كارێكمان نییه بڵێین فارس كه له‌كه‌سێك
فەرزادی عەندەلیبی :فارسه‌كان ئێستا‌و زۆر ساڵ به‌ر له‌ئێستاش هه‌موویان له‌ریتم‌و گۆرانیو مۆسیقای فۆلكلۆر ی كوردی هه‌ر ئیلهام ده‌گرن‌و ئیلهام هه‌ڵده‌گرن بۆ خۆیان ی یان عه‌ره‌بیه .میلۆدییه‌كان‌و تورك ی گۆشه‌كان ته‌واو ته‌واو به‌ش به‌به‌ش ئهو میلۆدییان������ه هه‌موو ی كورد ی ی ڕه‌س������هن ره‌س������ه‌نن ،كوردییه‌ك تایب������ه‌ت به‌كۆن ،ئهوه نییه كه بڵێن ی هه‌ڵس������اوین به‌به‌ش������ێك له تورك ی بگرین‌و بیهێنین‌ه ناو یان عه‌ره‌ب ی ریتمه‌كانمان ،لهگهڵ ئه‌وه‌دا ره‌نگ ی ی ههیهو ش������تێك ی ره‌س������هن ئێران غه‌یره كوردیمان نییه. جه‌مال :ئه‌كرێت بزانین تا چه‌ند كاریگه‌ر ی گۆرانیو ی له‌كاره‌كانتاندا ی فارس ریتم ره‌نگیداوه‌ته‌وه؟ ی من مۆس������یقا ی ف������ه‌رزاد :به‌ڕه‌ئ ی ی مۆس������یقا‌و ریتم كورد ی دایك ی هیچمان فارس������ییه ،ئێمه له فارس نهكردووه ،ب������ه‌اڵم فارس چه‌ندین س������اڵه هه‌ر ده‌گۆڕێ‌‌و وه‌رده‌گرێت،
ی نازری شه‌هرام ی مه‌والنا وه‌رده‌گرێت ی بااڵ خه‌اڵت كۆنگره‌ی به‌ڕێوه‌چون ی له‌كات ی نێوده‌وڵه‌تی شه‌مسی ته‌ورێزی له‌شاری خۆی واڵت ی ئێران رێوڕه‌سمێك ی فه‌رم ی بۆ رێزگرتن له‌هونه‌رمه‌ند شه‌هرام ی نازری به‌ڕێو‌ه ده‌چێت. له‌كۆنگره‌ی نێوده‌وڵه‌تی شه‌مسی ته‌ورێزیدا ،شه‌هرام ی نازری چه‌ند ئاوازێكی له‌دیوانی شیعری شه‌مسی ته‌ورێزی پێشكه‌ش ده‌كات ،دواترو له‌به‌رامبه‌ر ئهوه ی شه‌هرام ی نازر ی له‌سه‌ره‌تاو‌ه ئاوازه‌كانی مه‌والنای پێشكه‌شكردووه‌‌و له‌پێناو په‌ره‌پێدانی بیر ی مه‌والنادا كاریكردووه ،هێمای بااڵی بنیادی مه‌والنا له‌الیه‌ن خاتوو ئاسین چه‌له‌بی بیست‌و دووه‌مین نه‌وه‌ی مه‌والنا پێشكه‌ش به‌هونه‌رمه‌ند ی ناوبراو كرا. مه‌والنا شاعیرێك ی دیار ی بوار ی شیعر ی ئێرانیه‌‌و شه‌مسی ته‌ورێزی شاكارێك ی دیار ی ئهو شاعیره‌یه‌‌و تاكو ئێستا زۆرێك له‌شیعره‌كان ی له‌الیه‌ن شه‌هرام ی نازرییه‌و‌ه كراوه به‌گۆرانی، هاوكات نازر ی بهوه ناسراوه كه له‌ژێر كاریگه‌ر ی شیعر ی مه‌والنادا كار ده‌كات.
به‌هه‌رحاڵ له‌گه‌ڵیاندا زۆر ژیاوین لێمان زۆر نزیكن‌و ئهمه وایكردوو‌ه ی تێكه‌اڵو بوون روو بدات، حاڵه‌ت فارسه‌كان ئێس������تا‌و زۆر ساڵ به‌ر له‌ئێس������تاش هه‌مووی������ان له‌ریتم‌و گۆران������یو مۆس������یقا ی فۆلكلۆر ی كورد ی ه������هر ئیله������ام ده‌گرن‌و ئیله������ام هه‌ڵده‌گرن ب������ۆ خۆیان، به‌اڵم وه‌ك خود ی خۆم پێمخۆش‌ه كاره‌كانم هه‌موو ی پڕاوپڕ كورد ی بێت. جه‌مال :تاچه‌ند گه‌ڕاونه‌ته‌و‌ه بۆ كاره فۆلكلۆرییه كوردییه‌كان كه ی كار ی له‌سه‌ر بكهنو به‌شێوازێك ی له‌سه‌ر بكه‌ن؟ نوێتر داهێنان ف������ه‌رزاد :له‌ڕاس������تیدا هه‌تا پێمان ی بكرێت تا بتوانین ئهوه ی ڕه‌سه‌ن كوردییه گوند به‌گوند شار به‌شار ده‌گه‌ڕێین به‌دوا ی ئهو میلۆدییانه ی
ی فۆلكل������ۆر ی كورد ی كوردیی������ن كۆبكه‌ین������هوه ،بۆنمونه خزمه‌تێك������ ی نادر ی ئ������هو ده بۆ بكه‌ین. كاك عادل������ پان������ز‌ه س������اڵه ب������ه‌دوا ی گۆرانیو فۆلكلۆر‌و ریتم������ه فۆلكلۆرییه‌كان جه‌مال :هیچ ئاواز‌و ریتم‌و ی كوردیتان دۆزیوهتهوه گون������د به‌گوند له‌س������نه‌و‌ه گه‌ڕاو‌ه گۆرانییه‌ك ی ئێران‌و تائێستا نه‌وترابێت له‌ناوه‌ند ی ی ته‌ره‌ف تاوه‌كو دێهاته‌كان ی باش������وور له‌كه‌لهوڕ هونه‌ر ی كوردیدا؟ كوردس������تان ی ف������ه‌رزاد :به‌ڵ������ ێ زۆر زۆر ههیه، ی گرت������ووه له‌لوڕ ئیلهام ئیلهام ی نوێشهوه به‌ڵ ێ ی ریتم وه‌رگرت������ووه له‌تایفه ی س������ۆران‌و به‌نیس������به‌ت ی تازه‌ش������م دۆزیوهتهوه بابان‌و بادینییه‌كان‌و هه‌ورامییه‌كان من ڕیتم������ ی زۆر زۆر كۆنه‌و‌ه هه‌موویان س������وود ی وه‌رگرتووه‌‌و كه له‌ش������یعرێك ی ك������ورد ی له‌فه‌وتان رزگار وه‌رمگرت������ووه ،نه‌ك ئ������ه‌وه‌ش هه‌ر ریتم ی ك������ورد ی من كردووه ،چونكه ئێمه مه‌به‌س������تمان له‌ش������یعر‌و گۆران ئهوهیه كه فه‌رهه‌نگ������ه كوردییه‌ك‌ه له‌هه‌موو گۆرانیی������ه بیانییه‌كانیش ی تازه‌م بگه‌یه‌نین ،چونكه زازا ی ئێستا كهمه س������وودم بینی������وه‌‌و ریتم������ نیمان‌ه وه‌كو كه‌لهوڕ كه ئه‌سڵن هه‌ر دۆزیووه‌ته‌وه ،من بۆ خۆم كتێبێكم ی خۆم‌ه زۆر ك������ز‌ه له‌وانه‌ی‌ه هه‌ر نه‌ما بێت ،ههیه كه له‌نووسین‌و داهێنان ی كوردییه، ی نوێ بۆیه ده‌ڵێم به‌داخ������هوه زه‌حمه‌تمان ده‌رباره ی ریتم������ كه‌م بۆ كێش������اوه بۆیه مه‌به‌ستمان‌ه به‌نیازم له‌عێراق‌و له‌كوردس������تان ی بچوك بۆ خۆمان بتوانین به‌چاپی بگه‌یه‌نم. به‌شێك
ی ی مایكڵ جاكسۆن داوا الیه‌نگران
ی ده‌كه‌ن! ی ئه‌لبوم ه نوێك ه باڵونه‌كردنه‌و ه له‌كاتێكدا بڕیاروای‌ه له‌ئاینده‌یه‌ك ی نزیكدا ئه‌لبومێك له‌گۆرانیی‌ه نوێكانی مایكل جاكسۆن ی ئه‌ستێره‌ی كۆچكردووی موزیكی پۆپ باڵوبكرێته‌و‌ه ناڕه‌زاییه‌كان به‌رامبه‌ر به‌باڵوبوونه‌وه‌ی ئهو به‌رهه‌م‌ه روو لهزیادبوونه . ئه‌لبومه‌كه ی مایكڵ جاكسۆن ئهو گۆرانیو ئاوازان‌ه له‌خۆده‌گرێت كه ئهو ئه‌ستێره‌ی‌ه له‌ساڵ ی 2009دا، ئاماده‌یكردوون‌و دوای مه‌رگی كۆتایی به‌كاره‌كانی ئهو به‌رهه‌م‌ه هاتووه .له‌كاتێكدا ناڕه‌زاییه‌كان به‌رامبه‌ر باڵوبوونه‌وه‌ی ئهو به‌رهه‌م‌ه رووی لهزیادبوونه جۆ جاكسۆن ی باوكی مایكڵ جاكسۆن یه‌كێك لهو كه‌سانه‌ی‌ه كه ناڕه‌زایی خۆی به‌رامبه‌ر به‌و كاره ده‌ربڕیووه‌و رایگه‌یاندوو‌ه كه مایكڵ هیچ كات ئاماده‌نه‌بوو‌ه ئهو گۆرانییانه‌ی باڵوبكاته‌و‌ه لهبهرئهوه ی به‌باشی كاریان له‌سه‌ر نه‌كراوه ،لهو رووه‌و‌ه برایان ئاكسمان پارێزه‌ری جاكسۆن رایگه‌یاندو‌ه كه هه‌ندێك له‌گۆرانییه‌كانی ئهو ئهلبومه كۆنن، ئه‌گه‌ر مایكڵ به‌نیازی باڵوكردنه‌وه‌ی ئهو گۆرانیانه بوایه ،به‌ر له‌مه‌رگی باڵو ی ده‌كردنه‌وه. له‌راگه‌یه‌نراو ی پارێزه‌ر ی ناوبراودا هاتووه كه ئاوازه‌كانی ئهو ئهلبومه كۆتاییان پێنه‌هاتووه‌و مایكڵ ههمیشه ئهو گۆرانیانه ی باڵو ناكاتهوه ،ههربۆیه ئهو پارێزه‌ره‌ش وه‌ك ناڕه‌زاییه‌ك داوا ده‌كات رێز له‌بیروڕای مایكڵ بگیرێت‌و ئهو ئهلبومه باڵونه‌كرێته‌وه.
ئهوه ی جێگه ی سه‌رنج‌ه زۆربه‌ی ئاره‌زوومه‌ندان ی مایكل جاكسۆن به‌رامبه‌ر خۆیان ناره‌زایی باڵبوونه‌وه‌ی ئهو ئهلبومه دهربڕیوه، هاوكات له‌ماڵپه‌ڕی فه‌یسبووك الپه‌ره‌یه‌ك به‌ناونیشانی مایكڵ ئهوه نه‌بوو ،كردۆته‌وه‌‌و تیایدا ئهو ئه‌لبومه‌یان به‌ئه‌لبومێكی ناته‌واو هه‌ژمار كردووه كه جاكسۆن هیچ
كاتێك ئاماده‌نه‌بوو‌ه له‌رێگای سۆنی باڵویبكاته‌وه. له‌به‌رامبه‌ر هه‌موو ناڕه‌زاییه‌كاندا الیه‌ن ی به‌رهه‌مهێن كه كۆمپانیای سۆنیی‌ه رایگه‌یاندوو‌ه كه باوه‌ڕیان خۆیان ههیهو به‌كاره‌كه‌یان به‌سه‌ركه‌وتوو ده‌زانن‌و بڕیار ی كۆتاییانداو‌ه كه له‌ئاینده‌یه‌ك ی نزیكدا ئهو ئهلبومه باڵوده‌كه‌نه‌وه.
سێشه‌ممه
nmnmpress@yahoo.com
2010 /11/23
ژماره49 :
13
له‌س������اڵی رابردووه‌و‌ه كه گ������ه‌ور‌ه كۆمپانیای تۆیۆتا زیاتر ل������ه 10ملیۆن ئۆتۆمبێلی به‌رهه‌می خۆی به‌هۆی كێش������هی ته‌كنیكیی������هوه له‌سه‌رانس������ه‌ری جیهان������دا كش������انده‌وه‌‌و كۆمپانیاكانی دیكه‌ش ی������ه‌ك له‌دوای یه‌ك رایده‌گه‌یه‌نێنن ك������ه ژماره‌یه‌ك ئۆتۆمبێلی به‌رهه‌می ئ������ه‌وان كه به‌خه‌ڵك فرۆشراوه ،كێشه‌ی ته‌كنیكی ههیهو پێویسته بگه‌ڕێنرێنه‌و‌ه بۆ بریكاره‌كانی فرۆشی كۆمپانیاكه‌یان له‌واڵت‌ه جیاوازه‌كان به‌مه‌به‌ستی چاره‌سه‌ركردنی كێشه‌كه‌یان. له‌نوێتری������ن حاڵه‌تدا كۆمپانیای بی ئێ������م ده‌بلیو زیاتر له 150ه������ه‌زار ئۆتۆمبێلی به‌رهه‌می خۆی به‌هۆی كێش������هی ته‌كنكییه‌و‌ه له‌بازاڕی ئه‌مریكادا كۆده‌كاته‌وه .كێشه‌ی ته‌كنیكی ئ������هو ئۆتۆمبێالن‌ه تایبهته به‌په‌مپی به‌نزینه‌كه‌یان كه بێ ئێم ده‌بلیو رایگه‌یاندو‌ه ئهو كێش‌ه ته‌كنیكیی‌ه به‌شێوه‌ی بێبه‌رامبه‌ر چاره‌سه‌ر ده‌كرێت .ئهو كشاندنه‌وه‌یه‌ش مۆدێله‌كانی 2007تا 2010ی به‌رهه‌می ئهو كۆمپانیای‌ه دهگرێتهوه. به‌پێی هه‌واڵێكی ئاژانسی هه‌واڵی فه‌رانسا ،بی ئێم ده‌بلیو ئاش������كرایكردوو‌ه كه ئ������هو كش������اندنه‌وه‌ی‌ه مۆدێلی x5ی ئهو كۆمپانیای‌ه ناگرێته‌وه ،ه������اوكات كۆمپانیای دایملێر رایگه‌یاندوو‌ه كه به‌مزووان‌ه 2300ئامێری ئۆتۆمبێلی سیدان‌و به‌رزی مارسیدس بێنز به‌هۆی كێشه‌ی ته‌كنیكی له‌فیلته‌ری به‌نزینه‌ك‌هی‌و ئه‌گه‌ری لێڕژانی به‌نزین ،بانگ دهكاتهوه. ئهو بانگكردنه‌وه‌ی‌ه پێكهاتوو‌ه له‌ئۆتۆمبێله‌كانی كالسی e
ی مۆدێلی 2010و ئۆتۆمبێل‌ه به‌رزه‌كانی كالس������ی mو rی ساڵی .2011ئهو ئۆتۆمبێالن‌ه له‌ماوه‌ی ساڵی 2009تا 2010 به‌رهه‌مهاتوون. ئهو كۆمپانیای ئۆتۆمبێل‌ه نه‌بوونی رۆن له‌مه‌كین‌ه دیزلییه‌كان به‌هۆكاری ئهو كێش‌ه ته‌كنیكیی‌ه زانی كه ده‌بێت‌ه هۆی رژانی به‌نزین له‌ناو جاده‌كاندا‌و ئه‌گه‌ری خلیسكان‌و پێكدادانی ئۆتۆمبێله‌كان زیاتر ده‌كات. راب مۆران وته‌بێژی مارس������یدس به‌ینز له ئه‌مریكا وتی: "تائێس������تا راپۆرتی هیچ رووداوێكمان به‌هۆی ئهو كێش‌ه ته‌كنیكییه‌و‌هپێنه‌گه‌یشتووه". له‌به‌یاننامه‌یه‌كدا ئ������هو كۆمپانیای������ه داوای له‌خاوه‌نی ئهو ئۆتۆمبێالن‌ه كردووه كه تا كۆتایی ئه‌م مانگه ئۆتۆمبێله‌كه‌یان بگه‌ڕێنه‌و‌ه بۆ بریكاره‌كانی مارسیدس بۆ گۆڕینی فیلته‌ری به‌نزینه‌كه‌ی������ان .لهو دوو حاڵه‌ت‌ه قورس������تر بانگكردنه‌وه‌ی 600هه‌زار ئۆتۆمبێل له‌بازاڕه‌كانی ئه‌مریكای باكور‌و باشورو ئه‌فریقای‌ه له‌الیه‌ن كۆمپانیای ژاپۆنی نیسانه‌وه. رژانی رۆن له‌مه‌كینه‌كه‌یه‌وه‌‌و كێشه‌یه‌ك له‌كێبڵی پاترییه‌كه‌ی گرنگترین هوكاری كێش������هی ته‌كنیكی لهو ئۆتۆمبێالنه‌دا راگه‌ینراوه. ئۆتۆمبێل‌ه كێشه‌داره‌كانی فرۆنتی‌هر‌و ئیكسترا له‌بازاڕه‌كانی ئه‌مریكا ،كه‌ن������ه‌دا ،ئه‌رجه‌نتین‌و واڵتانی دیكه‌ی ئه‌مریكای التیندا فرۆش������راوه ،هه‌روه‌ها نیس������ان به‌هیوای‌ه زیاتر له
18هه‌زارو 500ئۆتۆمبێلی سه‌نترای خۆی به‌هۆی كێشه‌ی ته‌كنیكیله‌سیستمیپاترییه‌كه‌یداله‌بازاڕه‌كانداكۆبكاته‌وه. ئهو رێگ‌ه ده‌گرێت له‌هه‌ڵكردنی ئۆتۆمبێله‌كه‌‌و زیادبوونی خێراییه‌كه‌ی ،هه‌ڵبه‌ت هیچ راپۆرتێك كه دیاری بكات به‌هۆی ئهو كێش������ه‌یه‌و‌ه رووداوێكی هاتووچۆ كه بووهته هۆی برینداربوون یان كوشتنی كه‌سێك له‌ئارادا نییه.
ئۆتۆمبێل
كێشه‌ی ته‌كنیكی حه‌شر به‌كۆمپانیاكانی ئۆتۆمبێل ده‌كات
قه‌یرانی كواڵیتی له‌ماوه‌ی دوو ساڵی رابردوودا تووشی زۆرب������هی كۆمپانیا به‌ناوبانگه‌كان������ی بواری ئۆتۆمبێلی جیهان بووه ،هه‌روه‌ك باسكرا تۆیۆتا لهو بواره‌شدا پێش هه‌موو كۆمپانیا هاوكاره‌كان������ی كهوتووهو له‌ماوه‌ی ئهو دوو ساڵه‌ی دواییدا زیاتر له 10ملیۆن ئۆتۆمبێلی خۆی بانگكردووه‌ته‌وه.
بی ئێم ده‌بلیو مێگاسیستی كاره‌بایی به‌رهه‌م ده‌هێنێت كۆمپانیای ب������ی ئێم ده‌بلیو 400ملیۆن یۆرۆی له‌س������هر به‌رهه‌مهێنانی ئۆتۆمبێلێكی ئه‌لكترۆنی سه‌رمایه‌گوزاری ده‌كات .بڕیاروای‌ه ئهو س������ه‌رمایه‌گوزاریی‌ه تاساڵی 2013 بۆ به‌رهه‌مهێنانی ئۆتۆمبێل‌ه كاره‌باییه‌كانی مێگاس������یتی س������ه‌رفبكرێت .به‌پێی راگه‌یاندنه‌كان ئ������هو ئۆتۆمبێل‌ه له‌كارگه‌ی بی ئێم ده‌بلیو له‌ش������اری الیپزیكی ئه‌ڵمانیا به‌رهه‌م بهێنرێت.
كۆمپیوته‌ر
له‌درووس������تكردنی ئهو ئۆتۆمبێله‌دا ئه‌ڵۆمینیۆم‌و فایبه‌ری كاربۆنی كه‌م كێش به‌كارهاتووه .ئهو ماددان‌ه له‌پۆاڵ زۆر به‌هێزترن‌و له‌هه‌مانكاتدا له‌ئه‌ڵۆمینیۆم كه‌م كێشتره. به‌پێی هه‌واڵێكی ئاژانسی هه‌واڵی فه‌ره‌نسا كۆمپانیای بی ئێم ده‌بلیو به‌هیوای‌ه له‌ركابه‌رایه‌تی لهگهڵ كۆمپانیاكانی نیس������ان ،دایملێر‌و ئایۆدی ،ئۆتۆمبێلی ئه‌لكترۆنی خۆی بخات‌ه بازاڕه‌وه .فۆڵكس واگۆن كه به‌گه‌وره‌ترین كۆمپانیای
به‌رهه‌مهێنه‌ری ئۆتۆمبێل له‌ئه‌وروپا ده‌ناسرێت ،به‌مدواییان‌ه رایگه‌یاندوو‌ه كه ئۆتۆمبێلی كاره‌بایی خۆی له‌ماوه‌ی سێ ساڵی داهاتوودا دهخاته بازاڕه‌وه. پێشبینی ده‌كرێت نرخی ئۆتۆمبێلی مێگاسیتی كه‌متر له‌كاتی خس������تن‌ه بازاڕیدا 60هه‌زار یۆرۆ بێت ،هه‌روه‌ها بی ئێم رایگه‌یاندوو‌ه به‌مزووان‌ه یه‌كه‌مین س������وپه‌ركاری هایبریدی خۆی به‌رهه‌مهده‌هێنێت.
مێشكی مرۆڤ = هه‌موو كۆمپیوته‌ره‌كانی جیهان پس������پۆرانی زانك������ۆی س������ته‌نفۆرد به‌مدواییان������ه به‌س������وودوه‌رگرتن له‌ته‌كنیكێك������ی ڤیدیۆیی نوێ، رواڵه‌تێكیجیاوازیپێكهاته‌یمێشكیاننمایشكردووه‌‌و رایانگه‌یاندوو‌ه ژماره‌ی په‌یوه‌ندییه‌كان‌و پێكهاته‌كانی به‌كارهاتوو له‌مێش������كی مرۆڤدا له‌په‌یوه‌ندییه‌كان‌و كلیله‌كانی ته‌واوی كۆمپیوته‌ره‌كانی جیهان زیاتره. به‌پێی هه‌واڵێكی س������ایتی سی نێت ئهو وێن‌ه نوێیان‌ه نیش������انده‌دات كه هه‌ر یه‌ك له "س������یناپس"ه‌كانی مێش������ك زیاتر هاوش������ێوه‌ی میكرۆپرۆسیسه‌رن تا كلیلێكی ساده‌ی هه‌ڵكردن‌و كوژاندنه‌وه‌ی شه‌پۆله‌كانی مێشك‌و مێكشی مرۆڤیش سه‌دان تریلیۆن لهو جۆره میكرۆپرۆسیسه‌رانه‌ی تێدا به‌كارهاتووه. ئهو داتا نوێیان‌ه به‌پێی ته‌كنیكێكی ڤیدیۆگرتنی نوێ
به‌ده‌ستهاتوو‌ه كه تێیدا وێنه‌كانی به‌شێوه‌ی مۆدێلێكی س������ێ ره‌هه‌ندی له‌پا‌ڵ یه‌كتر داده‌نرێن .لێكۆڵه‌ران بۆ تۆماركردنی وێن������ه له‌لێكۆڵینه‌وه‌كانی خۆیاندا پێكهاته‌ی مێشكی مشكیان به‌كارهێناوه‌‌و لێكۆڵه‌ران ئهو به‌شانه‌یان به‌شێوه‌یه‌ك گۆڕیو‌ه كه سیناپسه‌كان له‌كات������ی وێنه‌گرتندا ره‌نگیان بووهته س������ه‌وزێكی دره‌وشاوه. به‌وته‌ی "س������تیفه‌ن سمیت" مامۆستای فیزیۆلۆجی مولوله‌ی������ی زانكۆی س������ته‌نفۆرد ئهو وێن������ه نوێیان‌ه نیش������انده‌ده‌ن مێش������ك تا چ راده‌یه‌ك به‌نیسبه‌ت تێڕوانینی پێشووی مرۆڤ به‌هێزتره. ی ده‌دات یه‌ك ئه‌نجامه‌كانی ئهو لێكۆڵینه‌وه‌ی‌ه نیشان س������یناپس زیاتر له‌میكرۆپرۆسیسه‌رێك كه توانای
خه‌زنكردنی داتا‌و به‌شه‌كانی دیكه‌ی پرۆسیسه‌ری ههیه ،ده‌چێت تا كلیلێكی هه‌ڵكردن‌و كوژاندنه‌وه‌ی سیگناڵه‌كانی مێشك .له‌ڕاستیدا سیناپس ده‌توانێت هه‌زاران كلیلی هه‌ڵكردن‌و كوژاندنه‌وه‌ی مولوله‌یی هه‌بێت‌و هه‌ربۆیه‌ش ده‌توانین بڵێن ژماره‌ی كلیله‌كانی ناو مێش������كی مرۆڤێ������ك زۆر زیات������ر‌ه له‌ته‌واوی په‌یوه‌ندییه‌كانی كۆمپیوته‌ری سه‌ر رووی زه‌ووی. به‌واتایه‌ك������ی دیك������ه مێش������كی م������رۆڤ یهكێكه له‌سه‌سووڕهێنه‌رترین تۆڕه‌كانی جیهان‌و پسپۆران به‌هیوان زانیاری زیاتر س������ه‌باره‌ت به‌سیناپسه‌كان كۆبكه‌نه‌وه ،تا بۆیان ده‌ركه‌وێت له‌كاتی فێربوون یان هه‌ستكردن به‌ئێش‌و ناره‌حه‌تی ئهو به‌شانه‌ی مێشك چ گۆڕانێكیانی به‌سه‌ردا دێت.
په‌خشیراست ه‌وخۆی"خۆكوشتن"ێكله‌ئینته‌رنێتدا به‌ڕێوه‌به‌ری فه‌یسبوك: له‌رووداوێكی زۆر كه‌موێنه‌دا گه‌نجێكی ژاپۆنی به‌خۆكوشتن ی كۆن ه ئیمه‌یل ته‌كنۆلۆژیا یه‌ك له‌به‌رامب������هر كامێرایه‌ك كه وێنه‌كه‌ی به‌ش������ێوه‌ی زیندوو له‌ئینته‌رنێتدا باڵوده‌كرایه‌وه ،مه‌رگێكی سه‌رسووڕهێنه‌ری بۆخۆی تۆماركرد. ههرچهنده خۆكوش������تن له‌ژاپ������ۆن زۆر ب������ڕه‌وی ههیهو "هاراگیری" كه جۆرێك خۆكوشتن‌ه به‌هۆی هه‌ڵدڕینی سك ،وه‌ك به‌شێك له‌فه‌رهه‌نگی ژاپۆنییه‌كان ده‌ناسرێت، به‌اڵم په‌خش������ی زین������دووی خۆكوش������تن له‌ئینته‌رنێتدا دیارده‌یه‌كی نوێو هه‌ڵبه‌ت زۆر مه‌ترسیدار دێته ئه‌ژمار. به‌پێی هه‌واڵێكی رۆژنامه‌ی هیندوس������تان تایمز ،پیاوێكی ژاپۆنی 24ساڵه كه كه‌س������ایه‌تییه‌كه‌ی شاراو‌ه راگیراوه، له‌یه‌كێك له‌چ������ات روومه‌كانی چاتی ئینته‌رنێتی وتبووی به‌هیوای‌ه خۆی بكوژێت‌و ئهو كاره‌شی كرد. دوای باس������كردنی ئهو بڕیاره‌ی كه داویه‌تی كاردانه‌وه‌ی جیاوازی پێگه‌یش������تووه .هه‌ندێك به‌كارهێنه‌ر هانیانداو‌ه ب������ۆ ئه‌نجامدانی ئهو كاره‌‌و هه‌ندێك ئهو وتانه‌یان به‌درۆ‌و فریوێكی گهوره ناوبردووه .هه‌ندێك كه‌س������یش به‌توندی هه‌وڵی زۆریان داوه بۆ په‌شیمانكردنه‌وه‌ی. به‌هه‌رحاڵ ئهو گه‌نج‌ه خۆی له‌باڵه‌كۆنی ماڵه‌كه‌یدا له‌سێداره‌دا‌و وێنه‌ی دڵته‌زێنی ئهو رووداو‌ه به‌هۆی وێبكامێكه‌و‌ه كه پێشتر
خۆی داینابوو له‌ئینته‌رنێتدا باڵوده‌بوه‌وه .پۆلیسی ژاپۆن دوای ئ������ه‌وه‌ی له‌رووداوه‌ك‌ه ئ������اگادار كرایه‌وه ،چووه ناو شوقه‌ی ئهو گه‌نجه‌وه‌‌و تووشی الش‌ه بێ رۆحه‌كه‌ی هات.
به‌ڕێوه‌به‌ری ته‌مه‌ن 26س������اڵی فه‌یس������بوك له‌رێوڕه‌سمی نمایشكردنی خزمه‌تگوزاری نوێی فه‌یسبوكدا ،ره‌خنه‌ی له‌ته‌كنۆلۆژیای ئیمه‌یل گ������رت‌و له‌هه‌مانكاتدا رایگه‌یاند به‌خس������تن‌ه به‌رده‌س������تی ئ������هو ته‌كنۆلۆژیای������ه به‌هیوای به‌ربه‌ره‌كانی لهگهڵ ئیمه‌یل نین. له‌كاتێك������دا ب������ه‌رده‌وام هه‌واڵی جۆراوجۆر س������ه‌باره‌ت به‌خستنه‌به‌رده‌س������تی خزمه‌تگ������وزاری ئیمه‌یل له‌الیه‌ن فه‌یسبوكه‌و‌ه باڵوده‌بێته‌وه ،مارك زۆكه‌ربه‌رگ له‌وته‌كانیدا رایگه‌یاندوو‌ه ناوبراو به‌هیوانیی‌ه "ئیمه‌یل بكوژێت". به‌پێی هه‌واڵێكی ئاژانس������ی رۆیته‌رز زۆركه‌ربه‌رگ كه رۆژی دووشه‌ممه‌ی رابردوو له‌ڕێوه‌رسمی نمایشكردنی ئهو خزمه‌تگوزارییه‌دارایگه‌یاند كه خزمه‌تگوزاری نوێی فه‌یسبوك به‌هیوانیی‌ه به‌كارهێنه‌ران بۆ وه‌النانی ئیمه‌یلی یاهو‌و گ������ووگ ڵ هان بدات ،هه‌روه‌ه������ا جه‌ختی له‌وه‌ش كرده‌و‌ه كه ئهو خزمه‌تگوزاریی‌ه ئین بۆكسێكی كۆمه‌اڵیه‌تی ()social inboxه كه به‌كارهێنه‌ران به‌سوودوه‌رگرتن لێی ده‌توانن زۆربه‌ی كاره پێویسته ئۆنالینه‌كانیان وه‌ك ناردنی مه‌یل‌و چات ئه‌نجام بده‌ن.
ئینته‌رنێت
زۆكه‌ربه‌رگ به‌ئاماژه‌ك������ردن به‌وه‌ی دوای باڵوبوونه‌وه‌ی هه‌واڵی ده‌س������ت به‌كاربوون������ی ئ������هو خزمه‌تگوزاریی‌ه میدی������اكان به‌بكوژی ئیمه‌یل ناویان لێبردووه ،وتی :ئهو خزمه‌تگوزاریی‌ه بكوژی ئیمه‌یل نییه ،ئێمه چاوه‌ڕێی ئهوه ناكه‌ین كه به‌كارهێنه‌ران س������به‌ی له‌خه‌و هه‌ستن‌و بڵێن من ده‌مه‌وێت ئه‌كانته‌كه‌م له‌یاهودا ببه‌ستم‌و له‌فه‌یسبوكدا درووستی بكه‌م. ئه‌وه‌ش لهكاتێكدایه كه زۆكه‌ربه‌رگی ته‌مه‌ن 26س������اڵ، ئیمه‌یلی به‌ته‌كنۆلۆژیایه‌كی كۆن ناوبرد كه له‌مۆد‌ه كه‌وتووه، هه‌روه‌ك رایگه‌یاند كه ئیمه‌یل له‌ڕاده‌به‌ده‌ر فه‌رمییه ،چونكه پێویسته بیر له‌ئادره‌سی ئیمه‌یله‌كه‌ت بكهیهوه ،ده‌بێت بیر لهو ش������ته بكهیهوه كه له‌بۆكسی سۆبجێكتدا ده‌ینوسی، پێویسته له‌سه‌رووی ئیمه‌یله‌كه‌ت دا بنووسی "ساڵو دای‌ه"و له‌كۆتاییدا بنووسی "خوشه‌ویستی تۆ مایك". پێده‌چێت به‌ڕێوه‌به‌ری فه‌یسبوك به‌خستن‌ه به‌رده‌ستی ئهو خزمه‌تگوزاریی‌ه نوێیه ،به‌هیوای‌ه به‌س������هر ویشكی‌و ر‌هق‌و ته‌قی ئیمه‌یلدا زاڵ بێت‌و جێگره‌وه‌یه‌كی تایبه‌ت بۆ ئیمه‌یل بخات‌ه به‌رده‌ست.
12
سێشه‌ممه
2010 /11/23
ژماره49:
nmnmpress@yahoo.com
شاشه ی سینه‌ماكان ماندێال له‌خۆده‌گرێت
هۆلیۆدو بۆلیۆد ی هاوبه‌ش ده‌كه‌ن كار بۆ فیلم
هه‌ردوو ناوه‌ندی س������ینه‌مای جیهان هۆلیۆد له‌ئه‌مه‌ریكاو بۆلیۆد له‌هیندستان، گرێبه‌س������تێكیان له‌پێناو په‌ره‌پێدان‌و هاوكاریی به‌رهه‌مهێنانی فیلمی هاوبه‌ش مۆر كرد .ئامانج ی سه‌ره‌كی هۆلیۆدو بۆلیۆد بریتییه له‌به‌رزكردنی ئاس������تی
له‌نوێتری������ن به‌رهه‌می������دا دنزیل واشنتۆن رۆڵی نیلسۆن ماندێال ی س������ه‌رۆك كۆم������اری پێش������ووی ئه‌فریقیای باشوور ده‌بینێت. دنزی������ل واش������نتۆن بڕیاریداوه له‌فیلمێك������ی س������ینه‌مایدا رۆڵ������ی نیلس������ۆن ماندێ���ل��ا ببینێ������ت. چیرۆكی ئهو فیلمه رووداوه‌كان ی پێ������ش زیندانیكردن������ ی ماندێال ده‌گێڕێته‌وه له‌ته‌مه‌نی سی‌‌و هه‌شت س������اڵیدا‌و له‌كۆتایی������دا تیش������ك دهخاته سه‌ر ئازادكردنی ناوبراو له‌زیندان. دنزیل واش������نتۆن كه توانیویه‌تی خه‌اڵتی ورچ������ی زیوین‌و خه‌اڵت ی باش������ترین ئه‌كته‌ر له‌فیس������تیڤاڵی به‌رلی������ن به‌ده‌س������ت بێنێت ،تاكو ئێس������تا پێنج جار كاندید كراوه ب������ۆ خه‌اڵتی ئۆس������كار ،به‌اڵم لهو نێوه‌ن������ده‌دا تائێس������تا دووج������ار توانیویه‌تی ئهو خه‌اڵته به‌ده‌س������ت بهێنێت به‌فیلمی رۆژی راهێنان‌و شانازی. به‌ه������ۆی ئ������ه‌وه‌ی ژماره‌یه‌ك������ی به‌رچ������او له‌س������ینه‌ماكاران تاكو ئێس������تا رۆڵی ماندێالیان بینیووه له‌چه‌ن������د فیلمێك ی جی������اوازدا، واشنتۆن ده‌ترس������ێت لهو فیلمه‌دا نه‌توانێ������ت س������ه‌ركه‌وتوو بێ������ت، ئه‌م������ه‌ش وایك������ردووه زۆرب������ه ی كاته‌كانی ته‌رخان بكات بۆ خۆ ی ئاماده‌كردن ی لهو رۆڵه نوێیه‌دا.
تۆبی مه‌گوایه‌ر له‌سپایده‌رمان 4 رۆڵ نابینێت ه������ه‌ردوو ئه‌كت������هر ی دی������ار ی ئه‌مه‌ریك ی س������ل فلدو مارتن شین بۆ به‌رهه‌مهبنان ی به‌شی چواره‌م ی فیلم ی سپایده‌رمان ،گرێبه‌ستێك ی هاوبه‌شیان لهگهڵ ستۆدیۆی سۆنی پیكچه‌رز به‌س������ت ،به‌مه‌به‌س������ت ی رۆڵگێران له‌به‌ش������ی چواره‌می ئهو فیلمه‌دا. له‌فیلمی سپایده‌رمان 4دا ،ئه‌ندرۆ گارفیل������د رۆڵی س������پایده‌رمان ده‌بینێت‌و جێگه ی تۆبی مه‌گوایه‌ر دهگرێتهوه كه له‌سێ به‌شی پێشووی ئهو فیلمه‌دا رۆڵی سه‌ره‌كی هه‌بوو، لهبهرئهوهی مه‌گوایه‌ر به‌ش������داری له‌به‌ش������ی چواره‌می سپایده‌رماندا ناكات ،لهگهڵ ئه‌وه‌ش������دا تائێستا ژماره‌ی������ه‌ك له‌ئه‌كته‌ران������ی ئ������هو به‌رهه‌م������ه ده‌ستنیش������انكراون‌و بڕیاروای‌ه چه‌ند ئه‌كته‌رێك ی تر ی دی������اری ئه‌مه‌ریك ی ل������هو فیلمه‌دا به‌شداربن. مارك وی������پ ده‌رهێنه‌ر ی فیلمه‌ك‌ه بڕیاریداوه له‌ئاینده‌یه‌كی نزیكدا ده‌ست بكات به‌كاری وێنه‌گرتن ی فیلمهكهی تاوه‌كو به‌زووترین كات له‌سه‌ر شاشهی سینه‌ماكان نمایش ی بكات.
به‌رهه‌مهێنانی به‌رهه‌م‌ه هاوبه‌شه‌كان‌و ئاسانكاری بۆ فیلمسازانی بۆلیۆد بۆ به‌رهه‌مهێنانی فیلم له‌ئه‌مه‌ریكا. ئهو گرێبه‌س������ته كه له ش������اری لۆس ئه‌نجل������وس به‌ئاماده‌بوون������ی ناوه‌ندی س������ینه‌مای هۆلیۆدو بۆلیۆد مۆركرا‌و
ده‌بێت������ه هۆی نزیكبون������ه‌وه‌ی ئهو دوو ناوه‌ند‌ه س������ینه‌مایی‌ه ی جیهان تاوه‌كو بتوانن باش������ترین ئایدیا‌و بیرۆكه‌كان به‌شێوه‌یه‌كی هاوب‌هش‌و له‌چوارچێوه‌ی فیلم به‌رهه‌م بهێنن .لهماوه ی رابردوودا س������ینه‌ماكاران ی هیند (بۆلیۆد) چه‌ند
فیلم
فیلمێكی������ان له‌ئه‌مه‌ریكا به‌رهه‌مهێنا‌و، له‌به‌رامبه‌ردا س������تۆدیۆی فیلمس������ازی دریم ۆركز له‌ستۆدیۆكانی فیلمسازی بۆلیۆددا چه‌ند فیلمێك ی به‌رهه‌مهێنا، ئه‌مه‌ش بووه س������ه‌ره‌تایه‌ك بۆ به‌ستن ی گرێبه‌ستی هاوكاریكردن.
ئه‌نجلینا جولی‌و ی ئۆسكار پێشكه‌شكار ئافره‌تان ی بۆسن ه له‌شه‌ڕدان له‌الیه‌ن هۆڵیۆده‌وه ره‌تكرایه‌وه
دوای به‌فه‌رم ی وه‌رگرتن ی مۆڵه‌تی دووه‌م بۆ به‌رهه‌مهێنانی نوێترین به‌رهه‌می ئه‌نجلینا جولی له‌الیه‌ن وه‌زاره‌تی رۆش������نبیری بۆسنه‌وه ،كۆمه‌ڵ‌ه ی ئافره‌تانی قوربانی جه‌نگی بۆسن‌ه رێگ‌ه به‌به‌رهه‌مهنانی ئهو فیلمه ناده‌ن. له‌كاتێكدا وه‌زاره‌تی رۆشنبیری بۆس������نه بڕیار ی هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی مۆڵه‌تی به‌رهه‌مهێنانی ئهو فیلمه ی له‌بۆسن‌ه دابوو ،به‌اڵم به‌هۆ ی ئهوهی جولی وێنه‌یه‌ك له‌س������یناریۆی فیلمهكهی ئاڕاسته‌ی وه‌زاره‌تی رۆش������نبیری ئهو واڵت‌ه كرد، وه‌زاره‌ت������ی ناوبراو بۆ ج������ار ی دووه‌م مۆڵه‌تی دا به‌جول ی بۆ به‌رهه‌مهێنانی فیلمهكهی. لهگهڵ ئاش������كرابوون ی ئهو مۆڵه‌ته‌دا كۆمه‌ڵ������ه ی ئافره‌تانی قوربانی جه‌نگی بۆسن‌ه ناڕه‌زایی خۆیان به‌رامبه‌ر به‌و مۆڵه‌ت‌ه ده‌ربڕی‌و رایانگه‌یاند كه رێگ‌ه به‌به‌رهه‌مهێنانی ئهو فیلمه ناده‌ن له‌واڵته‌كه‌یان. ره‌تكردنه‌و‌ه ی ئهو مۆڵه‌ته‌‌و رێگرتن له‌به‌رهه‌مهێنان ی فیلمه‌ك‌ه ی جول ی له‌الیه‌ن كۆمه‌ڵ‌ه ی ناوبراوه‌و‌ه دهگهڕێتهوه بۆ ئهوه ی كه ئه‌وان ناتوانن فیلم له‌سه‌ر بنه‌مای ئهو رووداوان‌ه به‌رهه‌م بێنن كه خۆیان له‌واقعدا توشیان بووه. ههرچهنده ئهو كۆمه‌ڵه‌ی‌ه هه‌موو هه‌وڵی خۆیان خستۆته‌گه‌ڕ بۆ هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی به‌رهه‌مهێنان ی ئهو فیلمه ،به‌اڵم له‌به‌رامبه‌ردا جولی ئاماده‌ی ی خۆ ی دهربڕیوه كه لهگهڵ هه‌مان كۆمه‌ڵه‌دا گفتوگۆ بكات تاوه‌ك یه‌كه‌م ئه‌زمون ی ده‌رهێنان ی خۆ ی به‌سه‌ركه‌وتوو ی به‌رهه‌م بێنێت. له‌به‌رامبه‌ر داواك‌ه ی جولیدا كۆمه‌ڵ������ه ی ناوبراو رێگه‌یان دا به‌جول ی كار ی فیلمه‌ك������ه ی ته‌واو بكات لهو واڵته‌دا ،ناوبراویش قوناغی یه‌كه‌می وێنه‌گرتنی له‌سه‌راییڤۆ ده‌ستی پێكرد‌و گرته‌كانی یه‌كه‌م ئاماده‌كران.
ئه‌كته‌ری دیار ی هۆڵیۆد هوجاكمه‌ن كه له‌الیه‌ن ئه‌كادیمیای ئۆسكاره‌و‌ه ی بۆ پێشكه‌ش������كردنی رێوڕه‌س������م ی ی ئۆس������كار له‌ش������وبات خه‌اڵت������ 2011دا ده‌ستنیشانكرابوو ،به‌هۆی سه‌رقاڵبوونی به‌رۆڵگێران له‌فیلمی لۆرین 2دا ،له‌الی������هن خۆیهوه ئهو داوای‌ه ی ئه‌كادیمیای ئۆس������كار ی ره‌تكرده‌وه. هوجاكمه‌نبه‌شداریكردن یله‌هه‌شتا‌و سێهه‌مین خولی ئۆس������كار وه‌كو پێشكه‌ش������كار ره‌تكردۆته‌وه ،لهگهڵ ی ئهوه ی جاكم������هن داوا ی لێبوردن له‌ئه‌كادیمیای ئۆس������كار كردووه، له‌لێدوانێكی������دا بۆ راگه‌یاندنه‌كان هۆكاری ئهو كاره ی گه‌ڕانده‌و‌ه بۆ ی سه‌رقاڵبوونی به‌رۆڵگێران له‌فیلم سینه‌مایی لۆرین 2دا.
ی چاپلن بۆ سینه‌ماكان دهگهڕێتهوه چارل ی په‌نجا‌وحه‌وت به‌بڕ ی تێچوون������ ی ملی������ۆن دۆالر ی ئه‌مه‌ریك������ ی هۆلی������ۆد ی به‌رهه‌مهێنه‌رێك������ سینه‌مایی ،كار له‌ئه‌فسان‌ه ی "ویلیام ی نتیل"دا ده‌كات كه ئه‌فسانه‌یه‌ك ی خه‌ون سویس������رییه‌‌و به‌شێوازێك ئامێزان‌ه ب������اس له‌كار ی زۆردار ی ده‌كات‌و كچ‌ه ئه‌كته‌ر ی سینه‌ماكار‌و ی چاپل������ن "كیرا ن������هوه ی چارل ی تێدا ی س������ه‌ره‌ك چاپڵ������ن" ڕۆڵ ده‌بینێت. ی هۆڵیۆد‌و هه‌ر ئه‌م فلیم‌ه له‌سه‌ر ئه‌رك له‌هۆڵیۆددا به‌رهه‌م دێت ،بڕیاروای‌ه
لەگەلەری سەردەم سێبه‌ره‌كانی تیشك نمایش ده‌كرێت ئا :كاو‌ه حه‌سه‌ن
ی تیش������ك ـ فیلمی س������ێبه‌ره‌كان shadows in the sunك������ه له‌ده‌رهێنانی ب������راد میرمان-هو س������اڵی 2005به‌رهه‌مهێن������راوه، هارڤی كێتبێڵ‌‌و جۆشۆ جاكسۆن‌و كالیه‌ر فۆرالن رۆڵی س������ه‌ره‌كی تێدا ده‌بینن‌و ماوه‌كه‌ی 93خوله‌كه. زۆرن ئهو كه‌س������انه‌ی كه دهچنه ته‌مه‌نێك������ی دیاریك������راوو به‌هیچ ش������ێوه‌یه‌ك نه‌باوه‌ڕیان به‌خۆیان ده‌مێنێن������ت ،نه‌هیوایه‌كی������ش به‌ده‌وروبه‌ری������ان ده‌مێنێت ،ئیتر ژی������ان ئه‌گات������ه ئاس������تێك الی ئهو كه‌س������ان‌ه ئه‌گه‌ر تیش������كیش بن ل������هوه ناكات سێبه‌ریش������یان
هه‌بێت ،له‌وانه‌ش‌ه سێبه‌رێك بێته كایه‌وه‌و تیشكێكی مه‌زن بهێنێت‌ه جیهانێكی نوێ������هوه ،وات‌ه چۆن تیشك بێ سێبه‌ر نابێت ،هه‌روه‌ها مرۆڤیش بێده‌وربه‌ر ناتوانێت ژیان بگوزه‌رێنێت. رووداوه‌كان������ی ئ������ه‌م فیلمه باس له‌رۆژنامه‌نووس������ێكی خوێنگه‌رم ئه‌كات ،رۆژنامه‌ك������هی داوایه‌كی قورسی لێئه‌كات كه بچێت به‌دوای نوس������ه‌رێك بگه‌ڕێ������ت له‌واڵتی ئیتاڵیا كه ماوه‌ی بیس������ت ساڵه ده‌ستی له‌نووس������ین هه‌ڵگرتووه‌و ئه‌یه‌وێت بیگه‌ڕێنێته‌و‌ه بۆ دۆخی جاران������ی ،هه‌ر ك������ه ئه‌گات‌ه ئهو ش������وێن‌ه هیچ كه‌سێك ئاماده‌نیی‌ه ناونیشانه‌كه‌ی بداتێ ،چونكه ئهو
ئهوه ی جێگه ی س������ه‌رنج‌ه ئه‌مساڵ به‌ه������ۆی ره‌تكردنه‌وه‌ك‌ه ی جاكمه‌ن ئه‌كادیمیای ئۆس������كار تاكو ئێستا هی������چ كه‌س������ێكی دیك������هی وه‌كو پێشكه‌ش������كاری ئهو رێوڕه‌س������م‌ه ده‌ستنیشان نهكردووهو واچاوه‌ڕوان
ی ن������اودار كه ده‌كرێت ئه‌كته‌رێك ی به‌هێ������ز ی هه‌بێت لهو پێگه‌یه‌ك������ نێوه‌نده‌دا بكرێت‌ه پێشكه‌ش������كار ی هه‌شتا‌و سێهه‌مین خولی ئۆسكار ی 2011دا ،به‌ڕێوه‌ده‌چێت. كه له‌شوبات
نووسه‌ر‌ه به‌هه‌موویانی راگه‌یاندوو‌ه كه نابێت ناونیش������انی ئهو هیچ كه‌سێك بیزانێت. ))Harvey Keitelئه‌كت������ه‌ری س������ه‌ره‌كی ئه‌م فیلمه ساڵی 1939 له‌واڵتی ئه‌مه‌ری������كا له‌دایكبووه‌و تائێس������تا خاوه‌ن������ی 114فیلمه، له‌ساڵی شه‌سته‌كانه‌و‌ه ده‌ستیكردوو‌ه به‌نوان������دن ،خاوه‌نی 14خه‌اڵتی جیهانیی‌ه لهوانه :ئۆسترالیا ،به‌رلین، بۆستۆن ،شیكاگۆ ،ئیندیبیندیت، مۆسكۆ،سان فرانسیسكۆ هه‌روه‌ها یه‌ك جار پاڵێ������وراو‌ه بۆ خه‌اڵتی ئۆسكار ،ئه‌ویش له‌فیلمی .Bugsy ی ئه‌م فیلمه كاژێر سێی پاشنیوه‌ڕۆ رۆژی ش������ه‌مم‌ه 2010/11/27 له‌گه‌له‌ری سه‌رده‌م نمایشده‌كرێت.
ی 2010 ئهو به‌رهه‌م‌ه سینه‌مایی‌ه له‌ساڵ به‌رهه‌م بێت‌و به‌شدار ی له‌كێبڕك ێ سینه‌ماییه‌كاندا پێبكرێت‌و دواتر ی جیهان نمایش له‌سه‌ر سینه‌ماكان بكرێت. ی ئه‌م فلیم������ه خۆ ی له‌وه‌دا گرنگ ی تر ناو ی ئه‌بینێته‌و‌ه كه جارێك ی چاپل������ن دهگهڕێتهوه نێو چارل مشتومڕ‌ه سینه‌ماییه‌كان ،كه ئه‌ویش پرسیارێك له‌خۆ ی ده‌گرێت كه ئایا كیرا چاپلن به‌هه‌مان شێوه ی ی سینه‌ما ی بینه‌ران ی باوك چاپلن له‌خۆ ی كۆده‌كاته‌وه؟
15 له‌كوردستان نه‌خۆشی زه‌ردوویی به‌ره‌و كه‌مبونه‌و ه ده‌ڕوات سێشه‌ممه
nmnmpress@yahoo.com
2010 /11/9
ژماره48 :
"دوو منداڵم به‌هۆ ی زه‌ردووییه‌و‌ه گیانیان له‌ده‌ست دا ،چونك ه شه‌كراوم پێدان" زۆرێك لهو مندااڵن هی له‌دایك ی ی زه‌ردووی ده‌بن‌و تووش ی ده‌بن ،ئه‌گه‌ر به‌ڕێگ ه ی چاره‌سه‌ر نه‌كرێت پزیشك مه‌ترسی له‌سه‌ر ژیانیان ی دروستده‌بێت‌و پسپۆڕێك ی مندااڵنیش نه‌خۆشییه‌كان ئاماژه بهوه ده‌دات ك ه ی به‌هۆی به‌ره‌و پێشچوون ی خزمه‌تگوزاری ته‌ندروست ڕێژ‌هی ئهو نهخۆشییه به‌ره‌و كهمبونهوه ده‌چێت.
مهره‌بان سه‌الم "كه منداڵه‌كانم له‌دایك ئه‌بوون، پاش تێپه‌ڕین ی ڕۆژێك توش ی نه‌خۆش ی زه‌ردووی ی ئه‌بوون"، شیالن مه‌حمود سه‌ره‌تا ی قسه‌كان ی به‌م شێوه‌ی‌ه ده‌ستپێكردوو باس ی لهوه كرد كه به‌هۆ ی نه‌خۆش ی زه‌ردوییه‌و‌ه هه‌ردوو منداڵه‌ك‌ه ی گیانیان له‌ده‌ست داوه" ،نه‌م ده‌بردن‌ه ال ی دكتۆر ی مندااڵن هه‌ر به‌و هۆیه‌و‌ه دوو منداڵم گیانیان له‌ده‌ست دا". ناوبراو ،باس ی لهوه كرد كه
بۆ چاره‌سه‌ركردن ی نه‌خۆشی ی منداڵه‌كان ی ڕێگ‌ه ی باوباپیران ی گرتۆته‌به‌ر" ،پێیان وتم مورو ی زه‌رد بكه ی به‌منداڵه‌كه‌ته‌و‌ه لهگهڵ پێدان ی شیرین ی واده‌كات منداڵه‌كه‌كان بژین". ههرچهنده بهوته ی خۆ ی باوه‌ڕ ی به‌داوو ده‌رمان‌ه كورده‌وارییه‌كان ههبووه بۆچاره‌سه‌ر ی منداڵه‌كانی، به‌اڵم جه‌خت لهوه دهكاتهوه كه له‌مه‌ودوا سه‌ردان ی ال ی دكتۆر ده‌كات" ،ئه‌گه‌ر منداڵ ی سێهه‌مم ببێت له‌ژێر چاودێر ی دكتۆردا په‌روه‌رد‌ه ی ده‌كه‌م". شه‌كراو ی خه‌ستیان دا به‌منداڵ‌ه ساواكه‌یان مه‌جید ئه‌حمه‌د كات ێ منداڵه‌كه‌یان تووش ی زه‌ردوی ی ده‌بێت ،نایبه‌ن‌ه نه‌خۆشخانه‌و به‌هۆ ی به‌رگه‌نه‌گرتن ی بۆ چاره‌سه‌ری‌ه كورده‌وارییه‌كان منداڵه‌كه‌یان گیان ی له‌ده‌ست دا، "منداڵه‌كه‌م به‌رگ‌ه ی نه‌خۆشیه‌ك‌ه ی نه‌گرت ،چونكه دره‌نگ گه‌یاندمان‌ه نهخۆشخانه". ناوبراو ،باس ی لهوه كرد كه كات ێ منداڵه‌كه‌یان تووش ی نه‌خۆش ی بووه په‌نا ی نه‌بردووه‌ت‌ه به‌ر چاره‌سه‌ر ی
پزیشكی" ،پێمان وابوو به‌رگ‌ه ی ده‌رز ی ناگرێت ،شه‌كراو ی خه‌ستمان پێدا ،نه‌خۆشیه‌ك‌ه ی تهشهنه ی سه‌ند ،تا گه‌یاندمان‌ه نهخۆشخانه گیان ی له‌ده‌ست دا". ڕێگا ی پزیشك ی باشترین چاره‌سه‌ر‌ه بنك‌ه زیادبوون ی به‌هۆ ی ته‌ندروستیه‌كان‌و به‌رزبوونه‌و‌ه ی ئاست ی هۆشیار ی ته‌ندورست ی زۆرێك له‌ئافره‌تان دوا ی منداڵبونیان سه‌ردان ی پزیشك ده‌كه‌ن تا له‌ساغ‌و ساڵمه‌ت ی منداڵه‌كه‌یان دڵنیا بن. به‌یان عوسمان زیاد له‌هه‌فته‌یه‌ك‌ه منداڵ ی بووهو بهوته ی خۆ ی پاش ئهوه ی زانیویه‌ت ی منداڵه‌ك‌ه ی ڕه‌نگ ی زه‌رد بووه سه‌ردان ی پزیشك ی كردووهو چاره‌سه‌ر ی پزیشك ی بۆوه‌رگرتووه" ،سه‌ره‌تا ڕه‌نگ ی زه‌رد بوو پاش ئهوه ی چاره‌سه‌ر ی له‌الیه‌ن دكتۆره‌و‌ه بۆ كرا ئێستا به‌ره‌و باشتر چووه". له‌الیه‌ك ی دیكه‌و‌ه بوشرا كه ژنێك ی دیكه‌یه‌و تاز‌ه منداڵ ی بووه ئاماژه بهوه ده‌دات كه منداڵه‌ك‌ه ی له‌به‌ر چاویدا ڕه‌نگ ی زه‌ردبووه ،بۆیه سه‌ردان ی پزیشك ی كردووهو له‌پاش
ئهوه ی پشكنین ی بۆ كراوه ڕێژ‌ه ی زه‌ردوویه‌ك‌ه ی %15بووه" ،دكتۆر ڕاسته‌وخۆ بۆ چاره‌سه‌ركردن خستی‌ه شوشه‌وه". ئهو ژنه ،جه‌خت ی لهوه كرده‌و‌ه كه له‌ئێستادا به‌هۆ ی ئهو چاره‌سه‌ر‌ه پزیشكیه‌و‌ه دۆخ ی منداڵه‌ك‌ه ی زۆر باشه. مورو ی زه‌ردیان به‌منداڵه‌كانیانه‌و‌ه ده‌كرد به‌دیع‌ه عارف خاوه‌ن ی پێنج منداڵهو باس لهوه ده‌كات كه له‌سه‌رده‌م ی ئه‌واندا هۆكاره‌كان ی ته‌ندروست ی كه‌م بوون ،بۆیه هه‌وڵیان داوه خۆیان چاره‌سه‌ریان بكه‌ن" ،پێش ئهوه ی ئافره‌ته‌ك‌ه منداڵ ی ببێت، ئهو مورو‌ه زه‌رده‌مان پێو‌ه ده‌كرد كه پیرۆز كراوه‌و زۆر ده‌گمه‌نیشه، ئێستا ده‌ست ناكه‌وێت ،پاشان به‌له‌دایكبوون ی منداڵه‌ك‌ه ئه‌كرا به‌منداڵه‌كه‌وه ،بۆئهوه ی له نه‌خۆشیه‌ك‌ه به‌دوور بێت". ناوبراو ،جه‌خت ی لهوه كرده‌و‌ه كه ههرچهنده ئێستا ئهو دیاردان‌ه به‌ره‌و كه‌مبوونه‌و‌ه ده‌چێت ،به‌اڵم له‌زوودا چاره‌سه‌ر ی كورده‌وارییان بۆ به‌كارده‌هێنا" ،ئه‌گه‌ر منداڵه‌كه‌مان
ئه‌گه‌ر ده‌ته‌وی ته‌ندروست بیت پێبكه‌نه!! پێكه‌نین كارێك ی ئاسان نییه ،ئه‌وان‌ه ی ك������ه پێده‌كه‌نن ب������ار ی ده‌روونیان له‌نه‌خۆش������ییه ده‌روونیی������ه‌كان دوورده‌كه‌وێت������هوه ،له‌م������ڕووه‌و‌ه له‌ئه‌ڵمانیا بۆیه‌كه‌مجار خوێندنگایه‌ك كراوه‌ته‌و‌ه كه هون������هر ی پێكه‌نین فێر ی خوێندكاره‌كان ی ده‌كات. س������ۆزانا مایر ی مامۆس������تا ی ئهو خوێندنگای������ه ،رایگه‌یان������د ك������ه ناوه‌نده‌كه‌یان باش������ترین ش������وێن‌ه بۆئه‌و كه‌سان‌ه ی ئاڵود‌ه ی خه‌مۆك ی ب������وون‌و به‌چاویلك������ه ی توڕه‌یی‌‌و نائومێدییه‌و‌ه ده‌ڕوانن‌ه ده‌وروبه‌ریان، "چه‌ندین لێكۆڵینهوه ی ده‌روونناس ی س������ه‌لماندویان‌ه كه كه‌س������ان ی ده‌م به‌خه‌نده ،له‌ژیاندا س������ه‌ركه‌وتوون‌و له‌نه‌خۆش������ییه ده‌روونیی������ه‌كان‌و په‌نابردن بۆ ئه‌لكه������ول به‌دوورن، داواكاریشم له‌تۆ ی خوێنه‌ر له‌ئێستاو‌ه خۆت فێ������ر ی زه‌رده‌خه‌نه‌و پێكه‌نین بكهی!".
ی چه‌ور
و مادد ه
كحولییه‌كان
ی هۆكاره‌كان ی دڵن جه‌ڵت ه
رۆژان‌ه هه‌واڵ ی مه‌رگ ی ئازیزێكمان به‌هۆ ی جهڵته ی دڵه‌و‌ه بۆ دێت‌و زۆریشمان نیگه‌ران ی ئه‌م مردن‌ه كتوپڕه‌ین ،كهواته خۆت له‌چه‌وری‌‌و مادد‌ه كحولییه‌كان
دووربخه‌ره‌و‌ه تا پارێزراو بیت. ئه‌كادیمیا ی پزیشك ی ئه‌مریك ی له‌راپۆرتێك ی زانستیدا رایگه‌یاند: نه‌خۆشی دڵ‌و بۆریه‌كان ی خوێن‌و پاشان له‌كاروه‌ستان ی له‌ناكاو ی دڵ،
به‌ڕێژه‌یه‌ك ی زۆر له‌ناو دانیشتوان ی جیهاندا باڵوبۆته‌وه‌و رۆژ به‌رۆژیش ئاماره‌كان ی مردن به‌جه‌ڵت‌ه ی دڵ به‌ره‌و به‌رزبوونه‌و‌ه ده‌چێت، له‌هه‌مانكاتدا ده‌توانین خۆمان لهو هۆكاران‌ه بپارێزین كه دووچار ی ئه‌م نه‌خۆشیانه‌مان ده‌كه‌ن. لهو راپۆرته‌دا هاتووه :ئامۆژگاری هه‌مووان ده‌كه‌ین كه خۆیان له‌خواردن ی پڕ له‌چه‌وری ،مادد‌ه جگه‌ره‌كێشان ی كحولییه‌كان، به‌رده‌وام ،قه‌ڵه‌و ی و زیادبوون ی كێش دوور بخهنهوه .پێویسته رۆژانه‌ش به‌الیه‌ن ی كهمه 2-1كاژێر وه‌رزش بكه‌ن ،هه‌وڵ بده‌ن ههمیشه له‌جوڵ‌ه ی به‌رده‌وامدا بن تا جه‌ست‌ه به‌هێزتر بێ له‌به‌رامبه‌ر مردندا.
تووش ی زه‌ردووی ببوای‌ه شه‌كراومان ده‌دایه". نه‌خۆشییه‌ك‌ه به‌ره‌و كهمبونهوه ده‌چێت پسپۆڕ ی عوسمان د.ژیان نه‌خۆشیه‌كان ی مندااڵن باس ی لهوه كرد كه زه‌ردووی ی ڕژێنێك‌ه له‌ناو له‌ش ی هه‌موو مرۆڤێكدا ههیه، به‌اڵم ئه‌بێت هاوسه‌نگ ی ڕابگیرێت، "منداڵ كه له‌دایك ئه‌بێت ئهو ڕژێن‌ه ئه‌ڕێژێت". بهوته ی ئهو پسپۆڕه ،چاره‌سه‌ر ئهو نهخۆشییه ئهوهیه كه منداڵ لهو ته‌مه‌نه‌دا ته‌نها شیر ی دایك ی بخوات‌و له‌شوێن ی فێنك بێت‌و به‌گه‌رم ی دانه‌پۆشرێت" ،بۆ ئهوه ی زهدوییهكه تهشهنه نه‌كات". سه‌باره‌ت به‌چاره‌سه‌ر ی ئهو مندااڵن‌ه ی كه زه‌ردوویه‌كه‌یان زۆره ئهو دكتۆر‌ه ئاماژه ی به‌وه‌دا كه پل‌ه ههیه بۆ نه‌خۆش ی زه‌ردوی ی منداڵ، "ئه‌گه‌ر ڕێژ‌ه ی زه‌ردوی ی زۆر بوو ئه‌وا ده‌كرێت له‌به‌ر ڕووناك ی سپ ی دانرێت‌و پاشان ده‌رز ی بۆ ئه‌كرێت‌و پشكنین ی بۆ ده‌كرێت". ئهو پسپۆڕه ،جه‌خت ی لهوه كرده‌و‌ه كه ئێستا ڕێژ‌ه ی ئه‌م نه‌خۆشی‌ه
كهمبۆتهوه چونكه "ئامێره‌كان‌و خزمه‌تگوزار ی ته‌ندروست ی به‌ره‌و باشبوون چووه".
چاره‌سه‌ر ی زه‌ردووی ئهوهیه كه منداڵ لهو ته‌مه‌نه‌دا ته‌نها شیری دایكی بخوات‌و له‌شوێنی فێنك بێت‌و به‌گه‌رمی دانه‌پۆشرێت، بۆئه‌وه‌ی زهدوییهكه تهشهنه نه‌كات
چۆن به‌وه‌رزش ته‌ندروستیمانبپارێزین؟
ی رۆژانه‌دا ،یارید‌ه ی مرۆڤ ده‌دات تا ی وه‌رزش له‌ژیان به‌نه‌ریتكردن ی پارێزراوو ئارامتر بێت. جه‌ست‌ه ی پته‌وتر بێت‌و بار ی ده‌روونیش ی كالیفۆرنیا ی ئه‌مریكا رایگه‌یاند ی وه‌رزش له‌ویالیه‌ت ناوه‌ند ی فێربوون ی رۆژان‌ه ی خۆیدا، كه پێویسته هه‌موو مرۆڤێك هه‌وڵ بدات له‌ژیان ی وه‌رزش ته‌رخان بكات،ههربۆیه ی دیاریكراو بۆ ئه‌نجامدان كاتێك ئه‌م ناوه‌ند‌ه چوار ئامۆژگاری ده‌خاته‌ڕوو تا فێر‌ه وه‌رزشمان بكات، ئه‌وانیش بریتین له: .1ئهو وه‌رزشان‌ه ئه‌نجام بده كه چێژت پێده‌به‌خشن. .2هاوڕێیه‌ك بۆ وه‌رزش په‌یدا بكه. ی دیاریكراو بۆ وه‌رزش ته‌رخان بكه ،به‌یانیان باشترین كاته. .3كاتێك ی وه‌ربگره. ی هاتوچۆدا ،زیاتر سود له‌پیاده‌ڕۆی .4له‌كات
"ئه‌م خۆراكان ه مه‌خۆ تا نه‌خۆش نه‌بیت"
ی له‌ئه‌مریكا ،داوا له‌هاوواڵتیان ده‌كه‌ن ی بوار ی خۆراكناس پزیشكان خۆیان له‌كۆمه‌ڵێك خواردن دوور بخهنهوه تا بار ی ته‌ندروستیان ی پارێزراو بێت. له‌نه‌خۆش رێكخراو ی ته‌ندروستی‌‌و چاره‌سه‌ر ی ئه‌مریكا له‌ڕێنماییه‌كدا رایگه‌یاند: ی خۆیان ،كۆمه‌ڵێك ی ته‌ندروست پێویسته هاوواڵتیان بۆ پاراستن ی جه‌سته‌و زه‌مین‌ه ی هاوسه‌نگ خواردن نه‌خۆن كه ده‌بێته‌مای‌ه ی تێكچوون ی خۆش ده‌كه‌ن ،هه‌روه‌ك لهو ڕێنماییه‌دا بۆ جۆره‌ها ڤایرۆس‌و نه‌خۆش ی هاتووه نابێ هه‌رگیز ئه‌م خۆراكان‌ه بخۆن كه بریتین له :ئاو ی كانزای ناخاوێن ،سه‌وز‌ه ی به‌ستوو ی سه‌الجه‌كان ،ئهو خۆراكان‌ه ی بۆ جار ی ی ئاماده ،خواردنه‌و‌ه گازییه‌كان ،چاو دووه‌م گه‌رم ده‌كرێنه‌وه ،خۆراك شیر ی سارد.
14
سێشه‌ممه
2010 /11/23
ژماره49 :
nmnmpress@yahoo.com
ی سهرئێشه ،به‌شێالن یان به‌خه‌وتن‌و پشوودان باشتره" "چاره‌سه‌ر
د.سه‌روه‌ر باجه‌الن پسپۆر ی نه‌خۆشیه‌كان ی مێشك‌و ده‌مار‌و بڕبڕ‌ه ی پشت بۆ ی پسپۆڕێكی نه‌خۆشیه‌كان مێشك‌و ده‌مار باس ی له‌هۆكاره‌كان‌و چاره‌سه‌ره‌كان سهرئێشه ده‌كات‌و ئهو رێوشوێنانه‌ش ده‌ستنیشان ده‌كات كه پێویست ه بگیرێنه‌به‌ر.
سازدانی :ڕابه‌ر كه‌ریم د.سه‌روه‌ر جه‌مال باجه‌الن پسپۆر ی نه‌خۆشیه‌كانی مێش������ك‌و ده‌مار‌و بڕبڕ‌ه ی پشت له‌دیمانه‌یه‌كیدا بۆ نم نم ئاماژه بهوه ده‌دات كه هۆكاره‌كان ی سهرئێشه زۆرو جۆراوجۆرن‌و زیاتر له 20جۆر ی سه‌رئێش������ه ههیه" ،بۆ چاره‌س������ه‌ركردن ی سهرئێشه یه‌كه‌م شت پێویس������تمان به‌دیاریكردن ی جۆر ی نه‌خۆشیه‌كه‌یه". ڕابه‌ر :ڕۆژانه خه‌ڵك ی ده‌بینین باس له‌سه‌رئێش‌ه ده‌كه‌ن ،ئایا سه‌ر ئێش‌ه چییه؟ د.سه‌روه‌ر :س������هر ئێش‌ه هه‌ستێك ی ئازار‌ه كه لهناوچه ی سه‌ردا دروست ئه‌بێت هۆ ی ئازاره‌ك‌ه دهگهڕێتهوه بۆ كۆمه‌ڵێك ئه‌ندام كه له‌ناو سه‌ردا یان له‌ده‌وروبه‌ر ی سه‌ردا ههیه كه هه‌ست ی ئازارییان تێدایه‌و ده‌بێت‌ه هۆ ی ئازار ی س������هر ،سه‌رئێش������ه ده‌كرێت خۆ ی نه‌خۆش ی بێت یان ده‌كرێت نیشان‌ه ی
نه‌خۆش ی تر بێت ،ئه‌گه‌ر كاردانه‌و‌ه ی نه‌خۆش ی سیسته‌مێك ی تر بێت ئه‌وا ده‌گه‌ڕێین ب������ۆ هۆكاره‌ك‌هی ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر نه‌خۆشه‌ك‌ه هیچ سیسته‌مێك ی تر ی نه‌خۆش نه‌بوو هیچ كێشه‌یه‌ك ی تر ی نه‌بوو سه‌رئێش������هكه جۆرێك بێت لهو سه‌رئێشان‌ه ی كه له‌جیهاندا پێوه‌ر ی ناسینه‌و‌ه ی بۆ دانراوه ،ئه‌وا نه‌خۆشییه‌ك‌ه خۆ ی سهرئێشهیه.
ڕابه‌ر :هۆكاره‌كان ی سهرئێشه چین؟ د.س������ه‌روه‌ر :ئ������هو ئه‌ندامان‌ه ی كه له‌له‌ش������دا له‌وانه‌ی‌ه ه������هر هه‌موو ی مرۆڤ توش������ ی سه‌رئێش������ه بكات، بۆنمونه ماس������ولكه‌كان ی شان‌و مل ته‌ش������ه‌نوج بكات ،ی������ان ددانێكت هه‌و ی كردبێت به‌تایبه‌ت ی شه‌ویلگ‌ه ی سهرهوه ،یان جیوب جار ی وا ههیه لهگهڵ نه‌خۆش ی سه‌رئێشه‌دا لێمان تێك ئه‌چێ������ت ،چونك������ه له‌وانه‌ی‌ه جیوبه‌ك‌ه نیش������ان‌ه ی نه‌بێت ،به‌س سه‌رئێش������ه‌یه‌ك ی زۆر ی دروس������ت كردبێت له‌وانه‌ی‌ه نه‌خۆش������ییه‌ك ی گش������ت ی هه‌بێت له‌سیس������ته‌مدا ،بۆ نموونه نه‌خۆشیه‌كانی :گرانه‌تا ،تا ی ماڵتا ،به‌رزبوونه‌و‌ه ی په‌ستان ی خوێن، دابه‌زین ی خوێن ،مه‌الری������ا ،ئهمانه به‌گش������ت ی هۆكارن بۆ توش������بوون به‌سه‌رئێشه. ڕابه‌ر :بار ی ده‌روون ی چ كاریگه‌رییه‌ك ی له‌سه‌ر سهرئێشه ههیه؟ د.س������ه‌روه‌ر :ب������ار ی ده‌روون ی زۆر كاریگه‌ر ی ههیه له‌س������هر سهرئێشه،
ی ی سه‌ره‌ك ی هۆكار كه‌م خوێن خه‌مۆكیی ه
ی ته‌ندروست بده‌ن‌ه زۆرینه ی دایكان‌و باوكان ناتوانن خۆراك ی منداڵه‌كانیان ،ئه‌مه‌ش دووچار ی كه‌مبوونه‌و‌ه ی ڕێژ‌ه ی خوێن‌و دابه‌زین ی هۆش‌و زیره‌كییان ده‌كات. ئاست ی ئوسترالیا رایگه‌یاند: رێكخراو ی خۆراكسازی مندااڵن له شار ی سیدن ی جێگه ی نیگه‌رانیی‌ه كه دایكان‌و باوكان زیاتر بایه‌خ به‌شێو‌ه ی جوان ی له‌سه‌ر خۆراك ده‌ده‌ن نه‌ك پێكهاته‌ك‌هی ،ئه‌مه‌ش كاریگه‌ر ی خراپ ی ڕێژ‌ه ی ئاسن له‌له‌شدا كه‌م جه‌ست‌ه ی منداڵ ههیهو ئه‌م خۆراكان‌ه ئاست ی زیره‌كیشیان كه‌م یو ئاست دهكهنهوه ،سه‌ره‌نجام ده‌بێته‌مای‌ه ی كه‌مخوێن دهكاتهوه. ئهو رێكخراو‌ه له‌ئامۆژگارییه‌كدا ده‌ڵێت :زۆربه ی ئهو خۆراكان‌ه ی له‌الیه‌ن ی خۆراكه‌و‌ه كه ئه‌مڕۆ بۆ مندااڵن‌و نه‌وجه‌وانان دروست كۆمپانیاكان یو چێژه‌ك‌ه ی ده‌د‌هن‌و كه‌متر ڤیتامین‌و ده‌كرێن ،زیاتر بایه‌خ به‌ره‌نگاوره‌نگ ی كالیسیۆم‌و مه‌گنیسیۆم‌و ئاسن ده‌خه‌ن‌ه خۆراكه‌كانه‌وه ،ئه‌مه‌ش مادده‌كان ی مندااڵن ده‌گه‌یه‌نێت .پێویسته ئهو خۆراكان‌ه بدرێت‌ه زیان به‌ته‌ندروست ی ی دروست كراون ،نه‌ك چپس‌و پسكیت منداڵ كه له‌میو‌ه ی سروشت كه‌م ڤیتامین.
هه‌موو نه‌خۆشییه‌ك ی ئه‌ندامه‌كان ی له‌ش ئه‌گه‌ر بار ی ده‌روون ی ناجێگیر بێت كۆئه‌ندام ی به‌رگر ی ته‌نانه‌ت به‌رامبه‌ر میكرۆبیش دائه‌به‌زێت ،ئهو كهسه ی سهرئێشه ی له‌گه‌ڵدای‌ه به‌هۆ ی بار ی ده‌روونییه‌و‌ه خراپتر ده‌بێت، بۆنموون‌ه ئهو كهسه ی شهقیقه ی ههیه زۆر كات له‌كات ی ناجێگیر ی بار ی ده‌روون ی نۆره‌ك‌ه ی بۆ دێت شهقیقه ب������هوه ناس������راوه بهوه ی ن������ۆره ی ههیه تاوێك هه‌ی������هو تاوێك نییه، هاتن ی نۆره‌كان الیه‌ن������ ی ده‌روون ی كاریگه‌ر ی له‌سه‌ر ههیه ،به‌اڵم بنه‌ما ی نه‌خۆشییه‌ك‌ه ده‌روون ی نییه ،به‌ڵكو ده‌ماره‌كان ی س������هر ناجێگیرییه‌ك ی تیا دروس������ت ئه‌بێت‌و سه‌ر ئێشه‌ك‌ه دروست ده‌كات ،به‌اڵم بار ی ده‌روون ی تێك ی ده‌دات ،زۆرێك له‌پس������پۆڕ‌ه ده‌روونی������ه‌كان هه‌م������وو گۆڕانێك ی ده‌روون ی ده‌گه‌ڕێننه‌و‌ه بۆ كارلێكێك ی كیمیاوی ،ئ������هو بار ی ده‌روونیی‌ه وا ده‌كات چه‌ند ماده‌یه‌ك بڕژێت‌ه ناو خوێنه‌وه ،ئ������هو ماده‌ی‌ه ده‌بێت‌ه هۆ ی دروستبوون ی سهرئێشهكه. ڕابه‌ر :چه‌ند جۆر سهرئێشه ههیه؟ د.س������ه‌روه‌ر :به‌ژم������اره ناتوانی������ن ژماره‌یه‌ك بڵێی������ن ئه‌توانین بڵێین زیاتر له 20جۆر ی سهرئێشه ههیه ئهو نموونان‌ه ی باس������مان كرد وه‌كو ه������ۆكار بۆ نموون������ه :گرانه‌تا ،تا ی ماڵتا ،مه‌الریا..هتد ،له‌وانه‌ی‌ه سه‌دان نه‌خۆش������ ی هه‌بێت كه سه‌رئێش������ه دروس������ت بكات ،به‌اڵم ئه‌وان‌ه ی كه خۆیان سه‌ر ئێش‌ه ی سه‌ره‌كین كه‌وا
د .سه‌روه‌ر باجه‌الن: گرانه‌تا ،تای ماڵتا ،به‌رزبوونه‌وه‌ی په‌ستانی خوێن ،دابه‌زینی خوێن، مه‌الریا ،ئهمانه به‌گشتی هۆكارن بۆ توشبوون به‌سه‌رئێشه سهرئێشهكه خۆ ی نهخۆشییه چه‌ند ی كه‌من بۆ نموونه :شهقیقه، جۆرێك سهرئێشه ی هێشوویی ،سهرئێشه ی گرژ ی ده‌روونی ،سه‌رئێش������ه ههیه ی ن������او ده‌ماره‌و‌ه به‌هۆ ی په‌س������تان دروس������ت ئه‌بێ������ت ،كۆمه‌ڵێك سهرئێشه ی كورتخایه‌نمان ههیه كه چه‌ند خوله‌ك یان چه‌ند چركه‌یه‌ك ی ده‌خایه‌نێت بۆنموون‌ه ههیه له‌كات كۆكیندا سه‌ر ی ئه‌هێشێت. ڕابه‌ر :ئایا سهرئێشه چاره‌سه‌ر ی ههیه؟ د.سه‌روه‌ر :به‌ڵ ێ بۆ نموونه شهقیقه ئه‌گ������هر بۆ ماوه ی ش������ه‌ش مانگ ی بكهی������نو نۆره‌ك‌ه ی بۆ كۆنترۆڵ ی بده‌ین ێ ی باش������ نه‌یاته‌و‌ه ده‌رمان %70نه‌خۆشه‌كان سه‌رئێشه‌یان بۆ نایه‌ته‌و‌ه %30نۆر‌ه ی سه‌رئێشه‌كه‌یان بۆ دێته‌وه ،ئه‌وان‌ه ی سه‌رئێشه‌كه‌یان
ی ب������ۆ ده‌گه‌ڕێت������هوه به‌ش������ێوه‌یه‌ك س������وكتر‌ه به‌و ش������ێو‌ه قورس‌ه ی یه‌كه‌مج������ار نیی������ه ،سه‌رئێش������ه ی ی له‌وانه‌ی‌ه گرژ ی بار ی ده‌روون������ به‌س������ ێ مانگ چاره‌سه‌ر بكرێت، بۆ ماوه ی ئهو س ێ مانگ ده‌رمان ی وه‌ربگرێ������ت‌و له‌الیه‌ن پزیش������ك ی بكرێت .كهواته ده‌رونییه‌و‌ه ڕێنمای بۆ چاره‌س������هر ی سهرئێشه یه‌كه‌م ی دروسته، شت ده‌ستنیشانكردن دووه‌م ش������ت چاره‌سه‌ر ی دروسته، ی پێویست ،چواره‌م سێیه‌م شت كات ش������ت هۆكار ی یاریده‌ده‌ر لهگهڵ ده‌رمانه‌كه‌دا. ڕابه‌ر :ڕێنماییت چییه بۆ ئهو ی سهرئێشه ئه‌بێت؟ كهسه ی توش د.س������ه‌روه‌ر :ڕێنمایی������م ئهوهیه كه بگه‌ڕێیت بۆ هۆكار ی سهرئێشهكه
ی پسپۆر بكه‌یت، ی پزیشك سه‌ردان بزانیت ئهو سهرئێشهیه جۆره‌ك‌ه ی چیی������ه بۆ ئهوه ی ه������هر له‌خۆته‌و‌ه ده‌رمان به‌كارنه‌هێنیت ،بۆ نموونه ی ( )relifeكه خه‌ڵك پێیده‌ڵێن حه‌ب ی كچهكه ،ئ������هو حه‌ب‌ه چوار حه‌ب ماد‌ه ی تیایه كه یه‌كێكیان ڤۆڵتارین‌ه ك������ه 50ملگم تێدایه ك������ه ئه‌گه‌ر كه‌سێك قورح‌ه ی مه‌عید‌ه ی هه‌بێت ی ی خوێنبه‌ربوون بیخوات له‌وه‌ی‌ه توش ب������كات ،هه‌روه‌ها پاراس������یتۆڵ‌و ی ی تێدای������ه ،له‌حاڵه‌ت ئه‌له‌رمین������ ی ساد‌ه سه‌رئێش������ه‌دا پاراسیتۆڵێك ی تر ی تێدا نه‌بێت كه هیچ شتێك ی بخورێت باشتره وه‌ك له‌ده‌رمانێك قورس یان باشترین شت ئهوهیه كه چاره‌سه‌ر ی سهرئێشه یان به‌شێالن یان به‌خه‌وتن‌و ئیسراحه‌ت كردن باشتره.
ی زیان به‌كه‌سایه‌تیت ده‌گه‌یه‌نێت توڕه‌ی ی ژیاندا، ی كه له‌زۆر بارودۆخ ی توڕه‌ی هه‌ست ی هه‌مووان ده‌بێت گه‌وره‌ترین زیان دووچار ی بیركردنه‌وه‌ت ده‌گه‌یه‌نێت، یو شێواز به‌كه‌سایه‌ت به‌اڵم ده‌روونناسان چاره‌سه‌ریان بۆ دۆزیوهتهوه. ی نهخۆشییه له‌وباره‌و‌ه د.پیته‌ر وایت پسپۆڕ ی ده‌روونییه‌كان له‌به‌ریتانیا رایگه‌یاند :توڕه‌ی ی ی ههیه كه ده‌بێت‌ه مای‌ه كۆمه‌ڵێك زیان ی ڕق‌و كینه ،دڵه‌ڕاوكێ ،خۆ دروستبوون به‌كه‌مزانین‌و بڕوابه‌خۆ نه‌بوون‌و زۆرجاریش ی ی خۆكوشتن .ناوبراو ،بۆ چاره‌سه‌ر ده‌بێته‌مای‌ه ئه‌م حاڵه‌ت‌ه ده‌روونیی‌ه ئامۆژگاریمان ده‌كات كه ی توڕه‌ییدا ئه‌م هه‌نگاوان‌ه بگرینه‌به‌ر: له‌كات
.1شوێنه‌ك‌ه به‌جێبهێڵه‌و پیاسه‌یه‌ك به‌ته‌نها ئه‌نجام بده. ی سارد نۆش بكه. .2په‌رداخێك ئاو .3ساتێك پاڵ بكهوهو چاوه‌كانت لێكبنێ، یاخود سه‌رخه‌وێك بشكێنه. .4بڕیار مه‌ده‌و قسه‌ش مهكه ،چونكه دڵنیاب‌ه زیانبهخشه. .5دواجار بیر لهوه بكه‌ره‌و‌ه كه ئایا ئهو ی توڕه‌بوونه؟ مه‌سه‌له‌ی‌ه شایست‌ه ی ناخۆش‌و كاره‌سات .6ههمیشه خۆت بۆ دۆخ ی ڕوودانیاندا نه‌شڵه‌ژێیت‌و ئاماده بكه ،تا له‌كات توڕه نه‌بیت.
ی كچان خه‌ته‌نه‌كردن ی ژیان هه‌ڕه‌شه‌یه‌كی گه‌ور ه ی ی له‌به‌یاننامه‌یه‌كدا ئاماژه به‌زیان‌ه ته‌ندروستییه‌كان ی جیهان ی ته‌ندروست رێكخراو ی ئه‌م ی كچان ده‌كات‌و داواكاریش‌ه هه‌ڵمه‌تێك بۆ به‌گژداچوونه‌و‌ه خه‌ته‌نه‌كردن كولتور‌ه زیانبهخشه ئه‌نجام بدرێت. ی به‌رده‌وامبوون له‌سه‌ر ئهو رێكخراو‌ه له‌به‌یاننامه‌كه‌یدا رایده‌گه‌یه‌نێت كه به‌هۆ ی ی كچانه ،گه‌وره‌ترین هه‌ڕه‌ش‌ه له‌ژیان ی زیانبه‌خش كه خه‌ته‌نه‌كردن كولتورێك ی مه‌رگیان دهكاتهوه .هه‌ر لهو به‌یاننامه‌یه‌دا كچان ده‌كات‌و زۆرجاریش رووبه‌روو ی له‌خه‌ته‌نه‌كردن نهكردووه ،به‌ڵكو ی پشتیوان هاتووه :هیچ مه‌زهه‌بێك به‌ره‌سم ی بریتین ی دواكه‌وتوو به‌ستووه ،دیارترین زیانه‌كانیش ی به‌كولتورێك پشت ی یو توڕه‌یی ،سارد ی زاوزێ ،خه‌مۆك ی كۆئه‌ندام له‌خوێنبه‌ربوون ،هه‌وكردن ی منداڵبووندا كه هه‌ریه‌ك له‌م ی زۆر له‌كات ی یاخود ئازار سێكسی ،نه‌زۆك ی ئافره‌تان بخات‌ه مه‌ترسییه‌وه .ئهو ی لێده‌كرێت كه ژیان ی ئهوه زیانانه‌ش ئه‌گه‌ر ی ئافره‌ت ی ده‌روون ی خه‌ته‌نه‌كردنه‌و‌ه له‌سه‌ر جه‌سته‌و بار ی به‌هۆ ده‌ره‌نجامان‌ه ی خێزانیش داده‌نێت. ی سه‌ركه‌وتوو ی له‌سه‌ر ئاست ی ده‌كات ،كاریگه‌ر دروست
17 كردووه ی كاڵشچنینه‌و منداڵه‌كانیشی فێر ی 70ساڵ ه خه‌ریك ماو ه كاڵشه‌كان ی حاج ی مه‌جید ده‌نێردرێت ه ئه‌مه‌ریكا سێشه‌ممه
nmnmpress@yahoo.com
ژماره49 :
بوون ،چونك������ه نه‌یانده‌زان ی له‌به‌ر كاره‌كه‌م سه‌رم به‌رز نه‌كردۆته‌وه".
حاجی مه‌جید محه‌مه‌د ته‌مه‌ن 78ساڵهو ماوه ی 70ساڵ ه خه‌ریكی پیشه ی كاڵشچنینه.
خێزانهكه ی هاوكار ی ده‌كه‌ن ئهو س������اڵ ی 1953ژیان ی هاوسه‌ر ی پێكهێناوهو هه‌ربه‌و پیشه‌یه‌ش بژێو ی خێزانهكه ی دابینكردووه" ،ته‌نها به‌م كاره خێزانم پێكهوه ناوهو خانووم كڕیوه‌و منداڵم به‌خێو كردووه". ناوبراو ئێستا خاوه‌نی شه‌ش كچ‌و پێنج كوڕه‌و منداڵه‌كانیشی هاوكار ی ئه‌م پیش������هیه ی ده‌ك������هن" ،هه‌موو منداڵه‌كانم كاره‌ك‌ه ده‌زانن ،ته‌نانه‌ت كچه‌كانیشم له‌كاتی چنینی كاڵشدا یارمه‌تی������م ده‌د‌هن‌و به‌حه‌زی خۆیان فێری كاره‌ك‌ه بوون".
هه‌كار مه‌حمود ی هه‌شت ئهو له‌س������ه‌ره‌تاداو له‌ته‌مه‌ن ساڵیهوه به‌رده‌ستی باوكی كردووه تا ش������اره‌زایی پیشه‌ك‌ه بووه دواتر له‌ته‌مه‌نی 20ساڵیهوه بۆت‌ه وه‌ستا ،وه‌ك خۆی ده‌ڵێت ئێستا نه له‌سلێمانی‌و نه له‌هه‌وراماندا كه‌س نییه كه ته‌مه‌نی ئه‌وی هه‌بێت‌و شاره‌زای ئهو پیشه‌ی‌ه بێت" ،به‌هۆ ی ته‌م‌هن‌و ئه‌زموونمه‌و‌ه چه‌ندین كه‌س له‌به‌رده‌ستمدا فێری كاڵش چنین بووه". له‌لۆك‌ه كاڵشیان دروست كردووه حاجی مه‌جید باس لهوه ده‌كات كه ی ئه‌ودا كاڵش ی گه‌نجێت له‌سه‌رده‌مان ته‌نها له‌لۆك‌ه دروست ده‌كرا" ،بۆ بنی كاڵش������هكه په‌مووه‌ك‌ه ده‌كرا به‌خام‌و بۆ به‌شی سه‌ره‌وه‌شی ده‌كرا به‌ده‌زوو ،به‌اڵم ئێس������تا له‌چه‌ندین شتی تر دروستی ده‌كه‌ن". ی ناوب������راو جگه ل������هوه ی خه‌ریك كاڵش دورین‌ه هاوكات ش������اڵیش ده‌چنێت" ،پێش������تر ش������اڵ ته‌نها له‌هه‌ورامان دروست ده‌كراو كه‌سی
2010 /11/23
حاج ی مه‌جید پیرترین درووسكه‌ری كاڵشه له‌هه‌رێم ی كوردستان تر نه‌یده‌زانی دروس������تی بكات" .كاڵش ده‌كات‌و جه‌خ������ت ل������هوه ی ی پێویست بهوته ی ناوبراو ئێست‌ه ئه‌م پیشه‌ی‌ه دهكاتهوه كه كاڵشچن باڵوبۆت������هوه له‌ناوچه‌كان ی ڕانیه‌و به‌شه‌ش كه‌س������ه ،س ێ كه‌س ته‌نها كانی توو مه‌رگ‌ه زیاتر دروس������ت بنه‌ك‌هی‌و س������ ێ كه‌س������ی تریش ده‌كرێت" ،شاڵ زیاتر له‌مو ی بزن ی به‌دروس������تكردنی س������ه‌ره‌كه‌یه‌و‌ه مه‌ره‌ز دروستده‌كرێت‌و كوڵه‌باڵیش خه‌ریك ده‌بن ،به‌ش������ی سه‌ره‌وه‌ی له‌خوری مه‌ڕ دروست ده‌كرێت". زیاتر ده‌درێت به‌ژن بیچنێت". ی ئهو وه‌س������تایه كه ئێس������تا ته‌مه‌ن 78س������اڵه بهوته ی خ������ۆ ی به‌هۆ ی به‌شه‌ش چوون������ه ته‌مه‌نه‌و‌ه م������اوه‌ی چه‌ند كه‌س كاڵش دورست ده‌كرێت ئهو كاڵش������چن‌ه به‌ئه‌زموون‌ه باس س������اڵێك‌ه له‌چنین������ی كاڵش دوور ی كه‌وتۆته‌وه" ،كاڵش دروستكردن یو ئاڵۆز ی دورستكردن له‌قورس
وردبین������ی زۆری ده‌وێت‌و ده‌بێت به‌دڵ له‌گه‌ڵی خه‌ریك بیت ،چونكه ته‌نها هه‌ڵه‌ی������ه‌ك هه‌موو كاره‌كه‌ت تێكده‌دات نابێت هیچ خواریه‌كی تێدا بێت". ناوبراو ئام������اژ‌ه ی به‌وه‌دا كه خۆی زیاتر كاڵش له‌پێده‌كات " ،كاڵش زۆر ته‌ندروسته ،به‌تایبه‌تی له‌وه‌رزی گه‌رمادا ،چونكه كاڵش خه‌سڵه‌تێكی ههیه كه فێنكه‌و نایه‌ڵێت قاچ ئاره‌ق بكاتهوه هه‌روه‌ها بۆنی ناخۆش������ی قاچیش دروست ناكات".
فۆتۆ :هه‌كار مه‌حمود به‌هۆ ی كاڵشچنیه‌و‌ه خه‌ڵك ی لێ ی زویر بوون ئهو كاڵش������چن‌ه بهتهمهنه ئاماژه بهوه ده‌دات كه كار ی كالشچن ی كارێك ی ورده‌و پێویس������ت ی به‌وریاییه " ،كه خه‌ریك������ی دروس������تكردنی كاڵش ده‌بێت نابێت به‌هیچ جۆرێك سه‌ر له‌س������هر كاره‌ك‌ه ب������ه‌رز بكه‌یته‌وه"، ههربۆیه كاتێك كه‌س������ێك هاتۆت‌ه دوكانه‌ك‌ه یو سه‌المی كردووه ئه‌میش بێ س������هر به‌رز كردن������هوه وه‌اڵمی داونه‌ته‌وه " ،به‌هۆ ی ئهوهوه لێم زویر
كاڵش بۆ ئه‌مه‌ریكا ده‌نێرن به‌وت������ه ی حاج ی مه‌جید ئێس������تا ڕیكخ������راوی plcئه‌مریك������ی دێن له‌دوكانه‌ك������هی ئه‌وان كاڵش ده‌به‌ن بۆ ئه‌مریكا" ،به‌قازانجه‌كه‌ی منداڵی نه‌خۆش������ی ك������ورد ده‌ب������هن له‌وێ نه‌شته‌رگه‌رییان بۆ ده‌كه‌ن" ،ههربۆیه ناوبراو جه‌خت ل������هوه دهكاتهوه كه ئێس������تا له‌ئه‌مریكا كاڵش خه‌ریك‌ه باڵوده‌بێت������هوهو داواكاری زۆری له‌سه‌ره" ،حه‌زییان له كاڵش ههیه، به‌اڵم نایانه‌وێت بزماری تێدابێت‌و ده‌بێت بنه‌كه‌ی نه‌رمتربێت ،ئێمه‌ش به‌پێی خواس������تی ئه‌وان دروستی ده‌كه‌ن كه له‌نێوانیاندا جۆری تایبه‌ت به‌كچان ههیه".
ی ی كاڵش چنینه‌و ه 28كچ حه‌زیان كردوو ه ببن ه هاوسه‌ر به‌هۆ "هاوسه‌ره‌كه‌م هه‌ورام ی نیی ه له‌به‌ر ئهوه ناتوانێت كاڵش بچنێ" كه‌یوان مه‌عروفی ته‌مه‌ن 34ساڵ له‌ته‌مه‌نی 10ساڵیهوه به‌كاری چنینی كاڵشه‌و‌ه خه‌ریكه‌و ئهو هه‌ر له‌باو باپیرانییه‌و‌ه ئهو كاره‌ی بۆ ماوهتهوه كاره‌كه‌ش له‌به‌ر ده‌ستی باوك‌و باپیریدا فێربووه. هه‌كار مه‌حمود ناوبراو هه‌ر له‌ته‌مه‌نی 15ساڵیهوه بووه به‌وه‌ستاو به‌هۆی حه‌زی خۆیهوه زوو فێری كاره‌ك‌ه بووه" ،تا پۆلی س������ێی ناوه‌ندیم خوێن������دووه ،دواتر به‌هۆی كاره‌كه‌مه‌و‌ه وازم له‌خوێندن هێناوه". ئهو جگه له‌وه‌ی كه خۆی زۆری حه‌ز له‌كاره‌ك‌ه ب������ووه به‌اڵم ناچاریش بووه تاكو فێری كارێك ببێت بۆ بژێوی ژیانی. ئهو جیاوازی سه‌ره‌تای كاری خۆیو ئێس������تا له‌وه‌دا ده‌بینێ������ت كه كاری ئێستا جوانترو ووردتره" ،ئێستا ئهو ماددانه‌ی له‌كاره‌ك������ه‌دا به‌كاردێنێت هه‌مووی مادده‌ی تازه‌و به‌كارنه‌هاتوون، به‌اڵم پێش������تر م������ادده‌ی كۆنیان بۆ دروس������تكردنی كاڵش������ه‌كان به‌كار ده‌هێنا" .بهوته ی خۆ ی كه‌ره‌سته‌كان ی كاڵش دروستكردن ئێستا سه‌رجه‌می
له‌ده‌روه‌ی واڵته‌و‌ه دێنه كوردستان. سه‌باره‌ت به‌پیشه‌كه‌یان ناوبراو ئاماژه ی به‌وه‌دا نزیكه‌ی شه‌ش بۆ حه‌وت مانگ ئیش ده‌كه‌ن" ،له‌وه‌رزی س������ه‌رمادا ك������هس كاڵش ناكڕێ������ت لهبهرئهوه ده‌بێت كه لهو شه‌ش مانگه‌دا به‌شی ئهو مانگانه‌ش په‌یدا بكه‌ن". جوت ێ كاڵش حه‌وت ڕۆژ ده‌خایه‌نێت وه‌س������تا كه‌یوان ئاماژه ی به‌وه‌دا كه جوتێ������ك كاڵش به‌ش������ه‌ش كه‌س دروس������ت ده‌كرێت‌و نزیكه‌ی حه‌وت ڕۆژی ده‌وێ������ت تا ت������ه‌واو ده‌بێت" ، لهبهرئهوه ی ورده‌كار ی زۆر ی ده‌وێت". ئهو زۆربه ی كاته‌كان كاڵش له‌پێ ده‌كات‌و بهوته ی خۆ ی سود ی زۆر ی بۆ جه‌ست‌ه ی مرۆڤ ههیه" ،پزیشكێك له‌ئێران ههیه ته‌نانه‌ت به‌زس������تانیش كاڵش له‌پێده‌كات‌و به‌نه‌خۆشه‌كانیشی وتووه گه‌ر ده‌تانه‌وێت له‌كێشه‌ی دڵ‌و چاوت������ان نه‌بێت ئ������ه‌وا كاڵش له‌پێ بكه‌ن ته‌نانه‌ت یه‌كێك لهو نه‌خۆشان‌ه س������ه‌ردانی خۆی كردووه بۆ كڕینی كاڵش". 28كچ حه‌زیان كردووه ببنه هاوسه‌ر ی ئ������هو گه‌نج‌ه كاڵش چن‌ه ماوه‌ی پێنج ساڵه به‌ڕێكه‌وت خێزانی پێكهوه ناوه، به‌اڵم ئه‌وه‌ش������ی نه‌شارده‌و‌ه كه به‌هۆی
كاره‌كه‌یه‌و‌ه 28كچ حه‌زیان كردووه ببنه خێزانی كه به‌شێكیان شاگردی خۆی بوون" ،یه‌كێك له‌كچه‌كان كه ئه‌لقه‌ی ده‌ستگیرانی له‌ده‌ستدا بینیم پێیوتم جارێك������ی تر نه خۆت وه‌ره‌و نه كاڵشم بۆ بنێر‌ه من ئیتر كار بۆ تۆ ناكه‌م". كه‌یوان ئێس������تا خاوه‌نی دوو كچه‌و حه‌زده‌كات ئه‌گه‌ر بووه خاوه‌نی كوڕ له‌داهاتوودا ئه‌وانش ببنه كاڵش چن، "هاوسه‌ره‌كه‌م هه‌ورامی نییه لهبهرئهوه ناتوان ێ كالش بچنێ ،به‌اڵم یارمه‌تیم ده‌دات". ئێس������تا ناوبراو زیاتر كه‌لوپه‌له‌كان ده‌دات������ه خه‌ڵك ی تر تا كالش������ ی بۆ بچنن" ،ئێست‌ه خۆم كه‌متر به‌كاره‌كه‌و‌ه خه‌ریكم". حكومه‌ت ی هه‌رێم هاوكارییان نییه كه‌یوان ده‌یه‌وێت له‌رێی نامیلكه‌یه‌كه‌و‌ه خه‌ڵكی فێری كاڵشچنی ن بكات ناوب������راو ب������اس ل������هوه ده‌كات كه حكومه‌تی هه‌رێم یارمه‌تی ده‌س������تی بیفرۆشێته‌وه ،به‌و هۆیه‌شه‌و‌ه نه ئێمه سوریش بۆ پیاوان بووه ،به‌اڵم ئێستا كاری ناوخۆ نادات تا سودی هه‌بێت بێكار ده‌بین‌و نه نرخه‌كه‌ش ی ئه‌وه‌ند‌ه ژن به‌كاری ناهێنێت". ناوبراو ئاماژه ی ب������ه‌وه‌دا كه چه‌ند بۆ خه‌ڵك‌و واڵت" ،ئێس������تا به‌شێكی به‌رز دهبێتهوه". كچێك داوایان لێكردووه‌و به‌تایبه‌تی كاڵش له‌ئێران������هوه دێت������ه هه‌رێمی كاڵش������ی بۆ دروس������ت ك������ردوون، ژنانیش كالشیان كوردستان". "به‌چه‌ند قه‌یتانێكی سور شێوه‌كه‌ی له‌پێ كردووه ئهو كاڵش������چن‌ه گه‌نج‌ه خوازیار‌ه كه حكوم������ه‌ت یارمه‌تیان ب������دات بهوه ی كه‌یوان له‌زار ی باپیریه‌و‌ه دهیگێڕێتهوه وه‌كو كچانه‌ی لێكراوه". ل������هو ماوه‌ی‌ه ی كه وه‌رز ی كاڵش نییه كه پێشتر كاڵش له‌الیه‌ن ژنانیشه‌و‌ه فرۆش ی كاڵش زیاد ی كردووه هاوكاریان بێ������ت‌و به‌رهه‌مه‌كانیان له‌پێ كراوه" ،ئهوهی بنه‌كه‌ی شینی لێبكڕێته‌وه" ،دواتر حكومه‌ت خۆ ی ساد‌ه بێت بۆ ژنان بووهو بنی شین‌و بهوته ی ئهو وه‌ستا گه‌نج‌ه پێش پرۆس‌ه ی
فۆتۆ :هه‌كار مه‌حمود ئازاد ی عێراق زۆرتر ده‌وڵه‌مه‌نده‌كان كاڵش������یان ده‌كڕی" ،دوای پرۆسه‌ی ئ������ازادی عێراق‌و باش������بونی باری دارایی خه‌ڵك ئێستا زۆرتر كاڵش به‌كاردێت به‌تایبه‌تی له‌ته‌مه‌نی 20بۆ45 ساڵی". كه‌یوان ئێس������تا خه‌ریكی نوس������ینی نامیلكه‌یه‌ك‌ه له‌سه‌ر كاڵش‌و ده‌یه‌وێت به‌چاپی بگه‌یه‌نێت تا خه‌ڵكی كاڵش بناسن‌و له‌ناویاندا باڵوبێته‌وه.
16
سێشه‌ممه
2010 /11/23
ژماره49 :
nmnmpress@yahoo.com
ی به‌پشتوێن ده‌خنكێنێت كوڕێك دایك
"بێزاربووم ل ه قسه‌و قسه‌ڵۆك ی خه‌ڵك ی بۆی ه دایكم كوشت" دارای ته‌مه‌ن 18ساڵ پاش ئهوهی هه‌ست ده‌كات دایكی به‌نیازی كاركردن ده‌رواته‌وه دهرهوهو خه‌ریكی كاری له‌شفرۆشییه ،شه‌وێك به‌پشتوێنه‌كه‌ی خۆی له‌خه‌ودا ده‌یخنكێنێت.
دیمه‌ن بورهان "له‌منداڵیی������هوه دایك������م‌و باوكم جیاببون������هوه ،چونكه باوكم هیچ ی له‌ئه‌ستۆ ی ئێمه كات به‌رپرسیارێت ی مه‌شرووب نه‌ده‌گرت‌و هه‌ر خه‌ریك خواردن������هوه ب������وو ،بۆی������ه دایكم بڕیاری������دا له‌گه‌ڵیدا جیاببێته‌وه"، ی ی به‌گێرانه‌و‌ه دارا به‌مجۆر‌ه ده‌ست ی كرد. چیرۆكه‌ك‌ه "منداڵ بووم دایك‌و باوكم جیاببوونه‌وه" ئهو كات������هی دایكی دارا له‌باوكی جیابوه‌ته‌و‌ه دارا ته‌مه‌نی هه‌ش������ت س������اڵ بووه ،دایك������ی لهگهڵ دوو ی خوشكه‌كه‌یدا بردونیه‌تی بۆ ماڵ خاڵ������ی .به‌وته‌ی ئ������هو كوڕ‌ه پاش ئهوهی ده‌ڕۆن‌ه ماڵی خاڵیانه‌و‌ه هه‌موو به‌یانیه‌ك زوو دهچێته دهرهوه بۆ سه‌موون فرۆشتن" ،به‌یانیان زوو هه‌ڵده‌ستام پێش ئهوهی مه‌ال بانگ
له‌كوردستان له‌شفرۆشی ده‌یان خێزان لێك هه‌ڵده‌وه‌شێنێ
بدات ،ده‌چووم سه‌مونم ده‌فرۆشت ی ئه‌وه‌م نه‌بوو ك������ه كوڕ‌ه هه‌س������ت گه‌ور‌هم‌و به‌رپرسیارێتیم له‌ئه‌ستۆیه، ب������ه‌اڵم ته‌نیا ده‌مویس������ت پاره بۆ ی دوو خوش������كه ی ڕۆژانه خه‌رج بچوكه‌كه‌م په‌یدا بك������ه‌م ،چونكه ی ی پێنه‌ب������وو له‌ڕوو دایكم پ������اره نه‌ده‌هات به‌خاڵم بڵێت" ،به‌وته‌ی ئهو ی بۆ خاڵی زۆر بێره‌حم بوو ،خه‌رج ی ئاماده كردووه، ی خۆ منداڵه‌كان
ب������ه‌اڵم نه‌یداو‌ه ب������ه‌وان ،بۆیه دارا ده‌ستی به‌ركاركردن كردووه. دارا باس������ی ل������هوه ك������رد ك������ه دایك‌و باوك������ی دایكی مردبوو، له‌خاڵی‌و پورێك زیاتر كه‌س������یان نهبووه ،خاڵی پاش س������اڵێك كه ی ی ژیاندونی به‌دایك به‌مه‌مره‌ومه‌ژ وتووه" ،س������ه‌رگوڵ م������ن ناتوانم له‌مه‌زیاتر به‌خێوتان بكه‌م ،هه‌موو ی ژنه‌كه‌م ڕۆژێك خ������ۆت ئاگادار
ش������ه‌ڕێكم له‌س������ه‌رتۆ پێده‌گێڕێ، بۆیه بڕۆ له‌خانوو‌ه میراتیه‌كه‌مان بمێن������هوهو نان ب������ۆ خه‌ڵك بكه‌‌و جلیان بۆ بشۆ هه‌تا منداڵه‌كانت به‌خێوبكه‌یت". دایكی ده‌بێت‌ه ی مااڵن كاره‌كه‌ر ههرچهنده دارا منداڵ بووه ،به‌اڵم ی كاتێك دایكی ده‌بێت‌ه كاره‌كه‌ر
م������ااڵن پێ������ی ناخۆش ب������ووه، "هاوڕێكانم كاتێك یاریم له‌گه‌ڵدا ده‌كردن پێیان ده‌وتم تۆ فه‌قیری، دایكت كاره‌كه‌ره‌و سواڵ ده‌كات، دایك������م له‌ڕێ������گا ی كاركردنه‌و‌ه ی سه‌یاره‌یه‌كی خاوه‌نی هه‌رئێوار‌ه ئهو مااڵن‌ه ده‌یهێنایه‌وه". ئ������هو كوڕ‌ه ئ������ه‌وه‌ی نه‌ش������ارده‌و‌ه كه دایكی پ������اش ماوه‌یه‌ك جلی ره‌شپۆشی داكه‌ندووه‌و گۆڕویه‌تی، "له‌س������ه‌ره‌تادا به‌جلی ره‌شپۆشه‌و‌ه چووه ئیشی بۆمااڵن كردووه ،پاش ی گۆڕی‌‌و سوراو ماوه‌یه‌ك جله‌كان ی ده‌كرد كه ده‌ڕۆیش������ت بۆ ئیش كردن زۆر ج������وان‌و گه‌نج بوو"، دایك������ی دارا لهو كاره‌ی به‌رده‌وام بووه هه‌تا ته‌مه‌نی دارا گه‌یشتووه‌ت‌ه 18س������اڵ ،ئ������ه‌وكات ئ������هو كوڕ‌ه كرێكاری كردووهو به‌دایكی وتوه، "چیتر كار مهكه من گه‌وره‌بووم‌و خۆم كارده‌كه‌م ،له‌ن������او دوكان‌و سه‌ركۆاڵنه‌كان ده‌ستیان بۆ دایكم ڕاده‌كێش������او ده‌یانوت ئافره‌تێك ی ێ قبووڵ نه‌كرا، باش نیه ،ئه‌مه‌م پ بۆیه بڕیارمدا نه‌هێڵم له‌ماڵ بڕوات‌ه دهرهوه". ی خه‌ڵك دایكم به‌پیاوان ی دام به‌لێدان ناوب������راو جه‌ختی ل������هوه كرده‌و‌ه ی نه‌بوو له‌ماڵه‌و‌ه ك������ه دایكی قبووڵ بمێنێتهوه ،بۆیه ڕۆژێك دوو پیاو
هاتوون بۆ ماڵیان‌و ئه‌ویش نه‌یزانیو‌ه ی دایكی بوون ،بۆیه ته‌نیا دۆس������ت وه‌ك خاوه‌ن ماڵێك پێیان وتووه، "ده‌بێ������ت دایكت بێت بۆ ماڵمان، منیش نه‌مهێشت بڕوات ،ئه‌وانیش ی زیادكردم ،بۆیه لێیاندام ،ئهمه ڕق ی گه‌ر دایكم ته‌واو دڵنیابووم لهوه له‌شفرۆش نه‌بێت ،چۆن پیاو به‌زۆر ده‌یبات ،ئیتر بڕیارمدا بیكوژم". دارا باس������ی لهوه كرد ئهو ڕۆژه‌ی دایكی لهگهڵ پی������اوه‌كان چووه‌ت‌ه ی شێوان نه‌هاته‌وه، دهرهوه ،تابانگ بۆیه كه گه‌ڕای������هوه زۆر ماندوو ی لهگهڵ منداڵه‌كانی بوو هیچ قسه ی گۆشت‌و نهكردووه" ،دایكم بۆن ی لێده‌هات ،دیاربوو له‌سه‌یران كه‌باب بووهو منیش ئه‌مه‌م پێ قبووڵ نه‌كرا، ش������هو كاتێك خه‌وتبوو له‌خه‌ودا به‌پشتێنێكخنكاندم". ی ی چیرۆكه‌ك‌ه دارا پاش گێڕانه‌و‌ه ی چیكردووه‌و شێوابوو ،نه‌یده‌زان ی ی دایكم بۆن چیبكات "كرده‌وه‌كان ی لێده‌هات ،بۆیه پێم قبووڵ خوێن نه‌ده‌كرا كه خه‌ڵكی‌‌و دراوسێكان به‌دایكمی������ان ده‌وت له‌ش������فرۆش، به‌اڵم كه ده‌بینم دووخوش������كه‌كه‌م ی ئێستا بێكه‌س������نو له‌ژێر ده‌ست خزمه‌كانمانن ،په‌ش������یمانم خۆزگ‌ه دووخوش������كه‌ك‌هم‌و خۆم سه‌رمان هه‌ڵبگرتای‌ه نه‌ك دایكم بكوشتایه". تێبینی: ناوه‌كان خوازراون.
به‌هۆی به‌زۆر ماره‌كردنی خوشكه‌كه‌یه‌وه ،كورێك ئامۆزاكه‌ی ده‌كوژێت "ئاسووده‌م ك ه ئیتر سارا ده‌توانێت له‌خوێندن به‌رده‌وام بێت ،گرنگ نی ه ژیانم له‌به‌ندیخانه‌ش كۆتای ی بێت"
ی ی ته‌مه‌ن 21ساڵ ده‌سته‌كان كه‌یوان ی توند گیرك������رد بوو له‌شیش������ ی هێشتا ی بڵێ به‌ندینخانه ،وه‌ك ئهوه ی خۆیو هه‌س������ت به‌وه‌ده‌كات حه‌ق ی له‌جه‌بار نه‌كردۆته‌وه، خوشكه‌كه بۆیه وتی" ،مردن په‌شیمانم ناكاتهوه ی ی كردم ،چونكه له‌پێناو حه‌ق لهوه خوشكه‌كه‌م كردم".
ی دووه‌می" ،به‌وته‌ی به‌هاوس������هر ی خوش������كم خۆی نه‌ئه‌و نه‌س������ارا ی نه‌بوون، نه‌دایكم به‌و بڕیار‌ه ڕاز بۆیه جه‌بار بڕیاری������داوه دایكی كه‌یوان ده‌ربكات‌ه دهرهوه" ،منیش ی نانه‌وخانه‌ی������ه‌ك بووم ش������اگرد ی ی به‌پار‌ه ده‌خڵه‌تێم ،ویست وایده‌زان پاره‌م پێبدات هه‌تاخوش������كه‌كه‌م بخوازێت". ی كه‌یوان نیوه‌ڕۆیه‌ك پاش ئ������هوه له‌نانه‌وخان������ه ده‌رواته‌وه ،ده‌بینێت ی خستۆت‌ه دایكی ده‌گری‌‌و له‌چكه‌ك‌ه ی بۆئه‌وه‌ی كوڕه‌كه‌ی پێی سه‌رچاو نه‌زانێت ،س������ارای خوشكیش������ی به‌هامان ش������ێو‌ه ب������ه‌ده‌م خواردن ئاماده‌كردنه‌و‌ه گریاوه ،كه‌یوانیش چووت������ه به‌رده‌م دایك������ی هاواری كردووه ،بۆچی ده‌گرین؟ دایكیشی له‌وه‌اڵمدا ده‌ڵێت" ،ئه‌مشه‌و جه‌بار مه‌ال دێنێت‌و سارا مار‌ه ئه‌كات".
جه‌بار ده‌یه‌وێت سارا مار‌ه بكات ی ی كوشتن ی هۆكار ئهو كوڕ‌ه باس ی ی ئامۆزاری كرد به‌ده‌ست جه‌بار ی مامم خۆیو وتی" :جه‌بار كوڕ ێ منداڵ بوو ،پاش ی س بوو خاوه‌ن ی ی كرد به‌خاوه‌ن ی باوكم خۆ مردن ی خوشكم من الم دایكم‌و س������ارا ی بوو ،وتم ئامۆزامه‌و پشت‌و ئاسای ی له‌خوشك‌ه ی ته‌ماح په‌نام‌ه نه‌مزان 15س������ااڵنه‌كه‌مه‌و ده‌یه‌وێت بیكات
ی ی سارا هێزو غیره‌ت فرمێسك پێده‌به‌خشێت پ������اش ئهوهی كه‌ی������وان گوێی لهو قس������ه‌یه‌ی دایكی ده‌بێ������ت ،زۆر ت������وڕ‌ه ده‌بێت ،بۆیه وت������ی" ،كه ی باوكم ئه‌وه‌م بیس������ت ،تفه‌نگه‌ك‌ه ی ئامۆزام هه‌ڵگرت‌و ڕۆشتم جه‌بار بكوژم ،دایكم ههرچهنده قیژاندی‌‌و ی به‌خۆڕنینه‌و‌ه كرد ،به‌اڵم من ده‌ست سوربووم له‌سه‌ربڕیاره‌كه‌م ،چونكه ی خوشكم ی س������ارا فرمێسكه‌كان
كورێكی گه‌نج دوای ئهوهی رازی نابێت به‌زۆر خوشكه‌كه‌ی ماره‌بكرێت، ئامۆزاكه‌ی خۆی ده‌كوژێت‌و ناهێڵێت هاوسه‌رگیری لهگهڵ خوشكه‌كه‌ی بكات.
دیمه‌ن بورهان
ی ئه‌م ی به‌ردای‌ه ناخم‌و راپێچ ئاگر ی كردم". ژور‌ه جه‌بار دراوس������ێیان بووهو بانگی كرووه‌ت‌ه دهرهوه ،سه‌ره‌تا ویستویه‌تی ی ی كه‌سایه‌تیم بۆ نه‌یكوژێت" ،خوێن جواڵ ،به‌اڵم ئهو ناپیاو‌ه سووربوو ی خوشكم‌و ی سارا له‌سه‌ر ماره‌كردن ێ ی له‌كو ی دوێنێ پێیوتم تۆ منداڵ ی خوشكت ده‌بێت ئاگات له‌شه‌ره‌ف شه‌ووڕۆژ لهدهرهوه كه‌وتویت". ئهو قس������انه‌ی جه‌ب������ار ،كه‌یوان ده‌س������تده‌دات‌ه ده‌هه‌ژێنێ������ت‌و ی تفه‌نگه‌كه‌ی" ،ئهو وایده‌زانی گاڵت‌ه له‌گ������ه‌ڵ ده‌كه‌م ،چونكه 16س������اڵ ی نه‌بوو له‌من گه‌وره‌ترب������وو ،بڕوا گه‌نجێكی وه‌كو من بیكوژێت ،هیچ ی نه‌بوو ،دوو گوله‌م كاردانه‌وه‌یه‌ك پێوه‌ناو ڕامكرده‌و‌ه بۆماڵه‌وه".
ی ته‌واویش������یان به‌قسه‌كانم گاڵت‌ه ده‌هات ،هه‌رچه‌ند گریام‌و پاڕامه‌وه، به‌گوێیان نه‌كردم". ئهو ژن������ه جه‌ختی ل������هوه كرده‌و‌ه كه هیچ كاتێ������ك كوڕه‌كه‌ی هان
ی كوڕه‌كه‌م نهداوه" ،چۆن هانده‌ر ی به‌خوێن سووربێت ده‌بم ده‌س������ت ی تاقه‌كوڕه‌ك������ه‌م به‌ندیخان‌ه جێگه بێت" .هه‌ر بۆیه كه‌ی������وان له‌دوا وته‌یدا وتی" :من ئاس������ووده‌م كه
دایكی كه‌یوان ده‌ستگیر ده‌كرێت ی كه‌ی������وان ك������ه به‌تۆمه‌تی دایك هاندانی كوڕه‌كه‌ی له‌به‌ندیخان‌ه بوو، جه‌ختی لهوه كرده‌و‌ه كه پاش ئهو ی جه‌بار لێیكردون هه‌موو زوڵم‌ه نه‌یویستووه ،ئهو كێشه‌ی‌ه به‌خوێن رش������تن كۆتایی بێت" ،كاتێك ی برد ،خێرا كه‌یوان تفه‌نگه‌ك������ه ته‌له‌فۆنم ب������ۆ باوكی جه‌بار كردو ی ی كوڕه‌كه‌ت بكهوهو پێ وتم" :فریا ێ له‌ماڵ نه‌مێنێت ،چونكه كه‌یوان بڵ ێ له گه‌نجان ،زیندانیش ل ه هه‌ڵه‌كانیان په‌شیمانیان ناكاتهوه ی بۆهێناوه ،ب������ه‌اڵم ئه‌وان هه‌ند تفه‌نگ������
ئیتر س������ارا ده‌توانێت له‌خوێندن ب������ه‌رده‌وام بێت ،گرنگ نیه ژیانم ی بێت". له‌به‌ندیخانه‌ش كۆتای تێبینی: ناوه‌كان خوازراون.
سێشه‌ممه
nmnmpress@yahoo.com
كاوڕ :لهڕێگه ی گفتوگۆكردن له‌سه‌ر چه‌ند بابه‌تێك زانیار ی گرنگ������ت ده‌س������تده‌كه‌وێت، ب������ه‌اڵم هه‌وڵب������ده گ������و ێ له‌چوارده‌وره‌ك������ه‌ت بگریت‌و تێبین������ ی ڕوودان������ ی ڕووداوه‌كان بكهی������ت، وه‌رچه‌رخانێك������ ی ن������و ێ له‌ژیان������ ی تایبه‌تیتدا ڕووده‌دات. گا :له‌نێ������و یادگاریی������ه كۆنه‌كانت������دا ده‌ژی������ت‌و ناچاریش ده‌بیت چاره‌سه‌ر ی چه‌ند كێشه‌یه‌ك ی خێزان ی بكهی������ت ،ڕه‌نگ������ه لهگهڵ هاوڕێكانتدا كورت‌ه گه‌شتێگ ئه‌نجام به‌ده‌یت‌و هه‌ندێك كات ی خۆشیان له‌گه‌ڵدا به‌سه‌ر ببه‌یت.
ی كچان ی كه‌سایه‌ت شیكردنه‌و ه
ی ڕیزبه‌ندییان له‌خێزانه‌كانیاندا ڕه‌نگكردن ی قژ به‌پێ به‌ئاماده‌كراوی سروشتی به‌شی یه‌که‌م
ی ی ده كه‌وچك ی قاوه‌یی :كه‌ره‌س������ته‌كانی بریتی������ن له‌تێكه‌ڵكردن ڕه‌نگ ی ی سێو یان سركه ێ كه‌وچك سركه گهوره خه‌نه ،شه‌ربه‌تی لیمۆ ،س ی گونجاو ئاوی گه‌رم ی باینجان ،بڕێك ئاس������ایی ،سێ كه‌وچك توێكڵ ی كورتی‌‌و درێ������ژی قژه‌كه‌ت) ،هه‌موو ئهمانه پێكهوه تێكه‌ڵ بكه (به‌پێ ێ تا ێ كاژێر لێیگه‌ڕ جگه له‌ش������ه‌ربه‌تی لیمۆكه ،پاشان بۆماوه‌ی س������ ی ی بكه‌ره سه‌رو بید‌ه له‌قژه‌كه‌ت بۆماوه هه‌ڵبێت‌و ئیتر شه‌ربه‌تی لیمۆكه ی ده‌كه‌یت. ی ئاره‌زوو كاژێرێك تا سێ كاژێر به‌پێی ئهو ڕهنگه ی ده ی بریتین له‌تێكه‌ڵكردن ی س������ورباو :كه‌ره‌س������ته‌كان ی قاوه‌ی ڕه‌نگ ی ێ كه‌وچكی گهوره سركه ی لیمۆ ،س كه‌وچكی گهوره خه‌نه ،شه‌ربه‌ت ی ی گونجاو ئاو ی ئاس������ایی ،دووكه‌وچك قاوه ،بڕێك سێو یان سركه ی لیمۆكه ،ئیتر گه‌رم ،هه‌موو ئهمانه پێكهوه تێكه‌ڵ بكه جگه له‌شه‌ربه‌ت ی ی سێ كاژێر لێیگه‌ڕێ تا هه‌ڵبێت ،ئیستا شه‌ربه‌تی لیمۆكه‌ش بۆماوه ی ئهو ی كاژێرێك تا سێ كاژێر بید‌ه له‌قژت به‌پێ بكه‌ره س������ه‌رو ماوه ی ده‌كه‌یت. ی ئاره‌زوو ڕهنگه
قرژاڵ :به‌ش������دار ی له‌چه‌ند بۆنه‌یه‌ك������ ی كۆمه‌اڵیه‌تییدا ده‌كه‌ی������ت‌و ده‌بێت������ه هۆ ی ناس������ین ی كه‌س������ان ی نوێ، ب������ه‌دوا ی به‌رژه‌وه‌ندییه‌ك ی داراییدا ده‌گه‌ڕێیت لهڕێگه ی هاوسه‌رگیریی یان په‌یوه‌ندییه‌ك ی سۆزدارییه‌وه.
فه‌ریك :ڕووبه‌ڕو ی هه‌ندێك كێش‌ه ده‌بیته‌و‌ه لهگهڵ هاوبه‌ش ی ژیانت یان هاوبه‌ش ی كاره‌ك‌هت‌و به‌هۆی������هوه زۆر خه‌مبارده‌بیت، به‌اڵم متمانه‌ت به‌خۆت به‌هێزه‌و لهگهڵ كه‌مێك ئارامگرتندا ده‌توانیت چاره‌س������هر ی هه‌موو شتێك بكه‌یت. ت������ه‌رازوو :زۆر چوونه نێو ورده‌كارییه‌كانه‌و‌ه دوچار ی ته‌نگوچه‌ڵه‌م������ه‌ت ده‌كات‌و ده‌رچ������وون لێ ی ئاس������ان نابێت ،ڕێڕه‌و ی بیركردنه‌وه‌و كاره‌كان������ت ده‌گۆڕێت‌و زۆر چاونه‌ترس������ان‌ه بڕیاره‌كانت ده‌ده‌یت. دوپشك :هه‌واڵێك ی خۆشت پێ������ده‌گات ك������ه تایبه‌ت������ه به‌خۆشه‌ویس������ته‌كه‌ت ی������ان ژیان ی داهاتوت ،به‌كه‌مێك ماندوبون ی������ان هه‌وڵدان ی زیات������ر ده‌گه‌یت‌ه ئامانجه‌كانت ،هه‌میش������ه دوا ی دڵت مه‌كه‌وه ،باش������تروای‌ه جارجار‌ه عه‌قڵیشت به‌كاربهێنیت. كه‌وان :به‌هۆ ی به‌كارهێنان ی توندوتیژیی������هوه كێش������ه ڕوو خێزانییه‌كان������ت له‌زیادب������وون ده‌ك������هن، هه‌ندێك ڕووداو ی ڕابردوو جارێك������ ی ت������ر له‌ژیانتدا س������ه‌رهه‌ڵده‌ده‌نه‌وه ،پێویستت به‌وه‌ی‌ه بۆماوه‌یه‌ك له‌ماڵه‌و‌ه دووربكه‌ویته‌وه‌و پشویه‌ك بده‌یت. گیس������ك :هه‌س������ت به‌هێزو چاونه‌ترسییه‌ك ی له‌ڕاده‌به‌ده‌ر ده‌كه‌ی������ت‌و توان������ات ههیه بۆبڕی������اردان له‌ژیان������ ی تایبه‌تیتدا ،س������ه‌ردانه‌كانت بۆال ی ه������اوڕێ‌‌و دۆس������ته دێرینه‌كانت ڕووله‌زیادبوون‌و به‌هۆیانه‌و‌ه هه‌ست به‌شادومان ی ده‌كه‌یت. س������ه‌تڵ :هه‌ندێك زانیاریت به‌ده‌س������ت ده‌گات‌و ناچارت ده‌كات له‌كارێك پاشه‌كش‌ه بكهی������ت ،په‌یوه‌ندییه‌ك������ ی سۆزدار ی نو ێ ده‌به‌ستیت، ب������ار ی دارایی������ت ب������هرهو پێشچونێك ی باش به‌خۆیه‌و‌ه ده‌بینێت.
نه‌هه‌ن������گ :ئ������ه‌م ماوه‌ی������ه لهگهڵ خۆشه‌ویس������ته‌كه‌تدا له‌كه‌ش������ێك ی ڕۆمانس������یدا ده‌ژیت‌و زۆربه ی كاته‌كانت ی بۆته‌رخان ده‌كه‌یت ،یه‌كێك له‌هاوڕێكانت ئامۆژگاریت پێش������كه‌ش ده‌كات گوێ ی لێبگره‌و به‌قس‌ه ی بكه.
ژماره49 :
19 جوانکاری
ڕوب������ه‌ڕوو ی دووان������ه: هه‌ڵوێس������تێك ی ناخ������ۆش ده‌بیته‌و‌ه لهگهڵ لێپرسراو ی كاره‌ك������ه‌ت ی������ان یه‌كێك له‌هاوڕێكان������ت ،ئه‌م هه‌فته‌ی‌ه چه‌ندین پرۆژه ی به‌سوود یان بوار ی كاركردن ی باش دێت������ه به‌رده‌مت ،بار ی سۆزدارییش������ت به‌ره‌وپێشچوون ی باش به‌خۆیه‌و‌ه ده‌بینێت.
شێر :خه‌ڵكان ی ده‌وروپشتت به‌توان������او گرنگ������ ی لێهاتوییت ده‌د‌هن‌و به‌مه‌ش به‌ره‌وپێش������چونێك ی ب������اش به‌خ������ۆو‌ه ده‌بینیت ،بیركردنه‌وه‌كانت له‌س������هر به‌ره‌وپێشبردن ی بار ی داراییت چڕ دهكهیتهوه تابتوان ی باشتر ی بكه‌یت.
2010 /11/23
ی ێ ش������یكردنه‌وه‌ی بۆكه‌سایه‌ت لێكۆڵینه‌وه‌یه‌كی نو كچان كردووه له‌نێو خێزانه‌كاندا‌و تێیدا ئاماژه ی ب������هوه ده‌دات كه ئ������ه‌م ڕیزبه‌ندیی������ه كاریگه‌ر له‌س������هر كه‌س������ایه‌تییان ههیه ،هه‌ربۆی������ه له‌رێی ئ������ه‌م لێكدانانه‌وان������هی خوارهوه بزان������ه كامیان تۆده‌گرێته‌وه: ی ماڵ‌و خوشك‌و ی گهوره :ههمیشه لێپرسراوێت كچ ی برا بچوكه‌كانی له‌ئه‌س������تۆیه ،له‌به‌ر ئهوه زۆرینه ی ی ده‌روونی ههیه به‌رامبه‌ر هاوسه‌رگیر كات گرێ ی ی هه‌مان لێپرسراوێت ی دووچار له‌ترس������ی ئهوه ببێت. كچی ناوه‌نجی :كچێكی ئاڵۆزه به‌رامبه‌ر به‌خوشك‌ه ی ی ئهو خوش������كه گه‌وره‌كه گه‌وره‌ك‌هی ،چونكه ال
یاری
o d u
s
شیكاری ژمارەی پێشوو: 3 7 5 2 9 8 4 6 1
2 1 8 7 4 5 6 3 9
9 4 3 6 2 1 8 7 5
پیاوان چی لهباره ی ئارایشتی چاو ی خانمان ده‌ڵێن؟
ku
یار ی سودۆكۆ 1 3 4 5 7 2 9 8 6
هه‌موو شتێك له‌ژێر ده‌ستی خۆیایه‌تی ،به‌رامبه‌ر ی ههیه ،چونكه ی هه‌مان هه‌ست به‌خوشك‌ه بچوكه‌كه‌ش ن������ازی زۆر پێدراو‌ه له‌خێزانه‌كه‌ی������دا ،به‌اڵم ئه‌م ههمیشه واخۆی پیشان ده‌دات كه به‌خته‌وه‌رترین كچ‌ه هه‌تا ئه‌گه‌ر خه‌مبارترینیشیان بێت. ی زۆره ،ڕهنگه كچی بچ������ووك :ن������ازو مه‌ك������ر ی جیهانی به‌ده‌س������ت بهێنێ������ت له‌ته‌مه‌ڵیدا خه‌اڵت هه‌ر وش������ه‌یه‌كی بچوكی������ش به‌رامب������هر بوترێ ی وه‌ك لێزم‌ه دێنه خوارهوه ،ڕهنگه فرمێس������كه‌كان ی پێببه‌ستیت. ی له‌هیچ كارێكدا پشت نه‌توان ی ی له‌شێوه كچی تاقانه :هه‌میش������ه داواكارییه‌كان ێ هیچ بڕیارێك فه‌رمانكردندایه ،هه‌رگیز ناتوان ی دایكی. بدات تاكو نه‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆال
7 2 6 8 1 9 5 4 3
5 9 7 3 6 4 1 2 8
8 6 9 4 5 3 2 1 7
4 8 1 9 3 6 7 5 2
6 5 2 1 8 7 3 9 4
سودۆکۆی ئەمجارە: 6 5 3 4 1 7
4
5 7
8 9
3
6 2 2
3 9
4 8 7 2
6 7 3
7
9
4 1 7 6
ی خ������واره‌وه چه‌ند ڕاس������تییه‌كن ئه‌مان������ه ی ی پیاوان له‌س������هر ئارایشت ده‌رباره‌ی ڕا ی جوانكارییه‌و‌ه چاو كه له‌الیه‌ن پسپۆڕان كۆكراوه‌نه‌ته‌وه: ی چاون. .1عاشقی كل ی درێژ سه‌رنجیان ڕائه‌كێشێت، .2برژانگ ی ناك������هن له‌نێوان له‌گه‌ڵیش������یدا جیاكار ی برژانگه‌كه درێژ‌ه ئهوهی ئایا به‌سروشت ی ماسكاراوه‌یه. یان به‌هۆی به‌كارهێنان .3ده‌گم������هن نه‌بێت تێبین������ی ئهوه ناكه‌ن كاتێ������ك كه‌مێ������ك ش������ادۆ(زڵی چاو) داده‌نێیت. .4به‌ڕه‌نگكردنی چاوه‌كان به‌ڕه‌نگی شین، س������ه‌وز ،مۆر ،بێزارده‌ب������ن ،چونكه وه‌ك ی لێدان ده‌یبینن. شوێن .5زۆر الیان ناشیرین‌ه كاتێك ئارایشت ی چاوه‌كانتا باڵوده‌بێته‌وه. به‌ده‌ور
ی .6زیاتر حه‌ز به‌ڕه‌نگه سروش������تییه‌كان ی ده‌كه‌ن. وه‌ك په‌مه‌یی ،قاوه‌ی .7هه‌واڵ������ه خۆش������هكه لێ������ره‌دا بریتییه ی وه‌ك ی كه حه‌زیان له‌ڕه‌نگی س������ور لهوه خوێن‌ه بۆلێوه‌كان لهگهڵ چاوڕه‌ش������كردن‌و ی دانانی پالژه‌ر(س������هر ڕومه‌ت) به‌ڕه‌نگێك سروشتی. .8هه‌ندێكی������ان ئارایش������تی دوكه‌ڵی������ان الپه‌س������ه‌نده‌‌و پێیانوای������ه بۆش������ه‌وئاهه‌نگ ی مۆمدا. گونجاوه ،لهگهڵ مۆسیقاو ڕوناك ی ده‌س������تكرد .9زۆر ڕقی������ان له‌برژانگ دهبێتهوه. ی كه پیاوان ئه‌نجامی كۆتاییش بریتییه لهوه ی ی چاو به‌شتێك ی ئارایشت هه‌رگیز دانان ی ی نابینن ،به‌اڵم دانانی ئارایشت س������ه‌ره‌ك چاو به‌ش������ێوه‌یه‌كی لێزانان������ه چاوه‌كانت جوانتر دهكهنو به‌پێچه‌وانه‌شه‌وه.
18
جوانکاری
سێشه‌ممه
2010 /11/23
ژماره49 :
nmnmpress@yahoo.com
تاتۆ ی ئاڵتوون جێ به‌تاتۆ ی خه‌ن ه لێژ ده‌كات!! ئه‌گه‌رچ ی وێنه‌كێش������ان‌و دانان ی تاتۆ له‌سه‌ر جه‌ست‌ه یهكێكه له‌نه‌ریت ی ئهو خانمانه‌ی گرنگی به‌جوانكاری له‌شیان ده‌ده‌ن ،به‌اڵم دانان ی تاتۆ به‌خه‌نه‌و كریستاڵ له‌ئێستادا پاشه‌كشێ به‌خۆوه ده‌بینێ‌و له‌بری ئه‌وان‌ه ئاڵتوون شوێنیان ده‌گرێته‌وه‌و خه‌ریك‌ه ده‌بێت‌ه نوێترین مۆدێل ی جیهان ی له‌بواری جوانكاریدا به‌تایبه‌ت له‌نێوان خانمان ی شار ی دوبه‌یدا. له‌وباره‌ی������هوهو له‌چاالكییه‌ك������ی بازرگان������ی نوێدا له‌ش������اری دوبه ی به‌ش������ێوه‌یه‌كی كات ی جۆرێك له‌تاتۆی جوانكار ی عه‌یار‌ه 24بۆخانم‌ه نمونه‌ییه‌كان خرایه‌روو تا له‌ئاهه‌نگی هاوسه‌رگیری‌و ئاهه‌نگی تایبه‌تدا به‌نرخێكی ك������ه‌م كه له 45دۆالره‌و‌ه ده‌س������تپێده‌كات تا 5500دۆالر، تاوه‌كو خۆیان ی پێبڕازێننه‌وه. هه‌ر په‌یوه‌س������ت به‌و داهێنان‌ه نوێیه (ئارنۆ ڤالمبۆ) به‌ڕێوه‌به‌ری بنكه‌ی چاالكییه بازرگانییه‌ك‌ه ئاماژه‌ی به‌وه‌دا كه ئهمه شۆڕش������ێك‌ه له‌بوار ی په‌ره‌پێدان ی هونه‌ر ی له‌ش‌و تاتۆدا ،به‌وت������ه ی ناوبراو ئهمه یه‌كه‌مجار‌ه بتوان������ن ئاڵتوون������ی عه‌یار‌ه 24ی������ان پالتین ب������ۆ ڕازاندنه‌وه ی له‌ش به‌كاربهێنن. ڤالمبۆ كه به‌ڕه‌گه‌ز یابانییه پێیوایه ئه‌م بیرۆكهیه سه‌ركه‌وتن به‌ده‌ست ده‌هێنێت به‌تایبه‌ت له‌نێوان خانمان ی كه‌نداو ی عه‌ره‌بیدا ،چونكه تاتۆك‌ه ماوه ی یه‌ك هه‌فت‌ه به‌له‌ش������هوه ده‌مێنێته‌وه ،هاوكات ئاماژه ی به‌وه‌ش دا كه به‌نیازن ده‌س������ته‌یه‌ك فه‌رمانبه‌ر له‌ئیمارات ی عه‌ره‌ب ی دابمه‌زرێنن‌و له‌س������ه‌ره‌تا ی ساڵ ی نوێشهوه له‌هه‌ریه‌ك له‌واڵته‌كانی سعودیه‌ی عه‌ره‌بی، به‌حره‌ین‌و قه‌ته‌ر ده‌ست به‌كاركردن ده‌كه‌ن به‌ئامانج ی ئهوه ی لهماوه ی دووساڵ ی داهاتوودا له‌سه‌رجه‌م واڵته‌كانی خۆرهه‌اڵت ی ناوه‌ڕاستدا په‌ر‌ه به‌و كاره‌یان بده‌ن.
ێ ئارایشت جوانی به‌ب
ی جوان������ی به‌ته‌نها به‌ده‌س������تهێنان ئارایش������ت‌و ی له‌به‌كارهێنان������ بابه‌ت������ه ڕازاندنه‌وه‌كان������دا خۆ ی نابینێته‌وه ،به‌ڵكو هه‌ندێك ڕه‌فتارو
کچان
ی بخه‌وه تا ی جێگاك������ه‌ت به‌دڵنیای������ هه‌ڵسوكه‌وتی ڕۆژانه ههیه بنه‌مایه‌ك ی مێش������كت هێم������ن بێ������ت ،چونكه س������ه‌ره‌كین له‌ده‌س������ته‌به‌ركردن ته‌نه������ا ئهوه ڕوده‌دات كه ال ی خوا جوانیتدا ،له‌وانه‌ش: .1ش������ه‌وانه كاتێك ده‌چیت‌ه ناو تۆمارك������راوه ،هه‌وڵبد‌ه به‌هیوابیت
جوانی
لهوه ی له‌ڕۆژ ی دواتردا ئهوه به‌د ی دێت كه ئاواتت پێ خواس������تووه‌و پێش نوس������تن ئهو بیرۆك‌ه ڕه‌شان‌ه ی له‌مێش������كتدا ده‌ربك‌ه كه سه‌رقاڵ كردویت. .2خۆراكی به‌س������وودو س������ه‌وزه‌و میوه‌و ش������ه‌ربه‌تی پرته‌قاڵ‌و ماست ی بخ������ۆ ،هه‌روه‌ه������ا به‌ش������ێوه‌یه‌ك ی له‌خواردنه‌و‌ه گازییه‌كان هه‌میشه‌ی دووربك������ه‌وه‌ره‌وه ،هه‌نگوینی������ش بك������ه به‌خۆراكێك������ی ڕۆژان������ه‌ت، چونكه له‌هه‌موو الیه‌نێكه‌و س������ودت پێده‌گه‌یه‌نێت. .3ئه‌گ������هر له‌چكده‌ك������ه ی ئ������ه‌وا ێ هه‌رگیز بایه‌خدان به‌قژت پشتگو مه‌خه ،چونكه به‌هۆ ی سه‌رپۆشه‌كه‌و‌ه قژ بێبه‌ش ده‌بێ������ت له‌هه‌واگۆڕك ێ ی بۆنه‌كه‌یت‌و به‌مه‌ش ئه‌گه‌ر ماسك گرنگی ت������ه‌واوی پێنه‌ده‌یت پاش ماوه‌یه‌ك ده‌ست ده‌كات به‌وه‌رین‌و ی له‌ده‌س������ت ده‌دات بریق������هو جوان ی ئاسان ئه‌وكاته‌ش چاره‌سه‌ركردن نابێت. .4پاش هاتن‌ه ده‌ره‌وه‌ت له‌گه‌رماو پێست وشك دهبێتهوه بۆبه‌رگرتن ی ش������ێداركه‌ره‌و‌ه یان ل������هوه كرێم ی لێبده ،چونكه كه‌مێك گلیسرین ی له‌وكاته‌دا پێس������ت توانا ی مژین زیاتر ده‌بێت.
گرانترین پێنج جانتا له‌جیهان دا قیڕات ،له‌پێست ی تیمس������اح ی سپ ی دروستكراوه. هه‌روه‌ه������ا ش������ان ی جانتاكه‌ش له‌ئاڵتوون ی س������پ ی دروستكراوه ،تائێستا له‌جیهاندا نزیكه‌ی سیانز‌ه جانت������ا له‌م جۆره دروس������تكراوه‌و فرۆش������راوه، پێنجیان فرۆش������راون به‌كڕیاری تایبه‌ت له‌نه‌ته‌و‌ه یه‌كگرتووه‌كان������ی ئه‌مه‌ری������كاو نرخ ی جانتاكه‌ش بریتییه له 261000ملیۆن دۆالر.
مۆدێل
ڕه‌نگ ی ڕه‌ش مۆد‌ه ی ئه‌م زستانه‌ی ه
.3جانت������ا ی هێرمس :ئ������ه‌م جانتای‌ه له‌پێس������ت ی تیمساح دروس������تكراوه ،به‌اڵم قفڵه‌كه ی له‌ئه‌ڵماس ی پرشنگدار دروستكراوه‌‌و به‌ئاڵتوون روپۆشكراوه .5 ،جانت������ای گوڵ������ه گرانبه‌هاك������ه :نرخ������ ی ئه‌م .1جانتا ی هیرمس بیركین ی نه‌خشه‌ساز ی یابان ی نرخ ی جانتاكه‌ش بریتییه له 120000ملیۆن دۆالر .جانتی������ه دهگهڕێتهوه بۆش������ێوه‌كه‌ی كه له‌گوڵێك ی ت������ه‌واو ده‌چێت‌و نزیك������ه ی 1016پارچه ئه‌ڵماس جینزا تاناكا :ئه‌م جانتای‌ه له‌ساڵ ی 2008به‌نزیكه ی ڕازاندویه‌تیی������هوهو سه‌رجه‌میش������ی ده‌كات������ه 1،9ملیۆن دۆالر فرۆش������را ،كه له‌پالتین‌و ئه‌ڵماس 42،56قی������رات ،ئهوه وێ������ڕا ی 1169زه‌نگیانه ی دروس������تكراوه به‌زیاتر ل������ه 2000پارچه ئه‌ڵماس. په‌مه‌ی������یو 800پارچه ب������ه‌ردی تۆرمالینز ،نرخ ی ڕازێنراوه‌ته‌وه. جانتاكه‌ش بریتییه له 92000ملیۆن دۆالر.
به‌پێی دوایین نمایش������ ی جلوبه‌رگ ی ()Vera Wang ، Max Azria ش������اری نیویۆرك ،س������ه‌ره‌كیترین‌و نوێترین ڕه‌نگ ب������ۆ ئه‌م وه‌رز ی زستان‌ه ڕه‌نگ ی ڕه‌ش������ه كه به‌شێوه‌یه‌كی به‌رچاو باڵی كێشابوو به‌سه‌ر نمایش������ه‌كه‌دا ،دوابه‌دوا ی ڕه‌نگ ی ڕه‌ش������یش ڕه‌نگ ی ئۆككه‌ر (بێجی) و ڕهنگه كالس������یكییه‌كانی (كامیل) ،به‌اڵم كاتێك ویس������تت ڕه‌نگ ی بێالیه‌نه‌كان هه‌ڵبژێریت ئاگادار ی كوالێتی‌‌و بڕینی قوماشه‌كه‌به‌و بزان‌ه كام جۆر لهگهڵ تۆدا ده‌گونجێت. 2جانتای شانێڵ دایمۆند فۆڕایڤه‌ر ی كالسیكی: به 334پارچه ئه‌ڵماس كه‌به‌تێكڕایی ده‌كات‌ه 3،56
چه‌ند بیرۆكه‌یه‌ك ی جیهانی بۆدروستكردن ی باشترین ماسك ی سروشت ی بۆقژ
.4جانتا ی كلیۆپاترای نه‌خشه‌ساز النا ماركس: گرانی نرخی ئ������ه‌م جانتای‌ه دهگهڕێتهوه بۆئهوه ی له‌پێست ی تیمساح دروس������تكراوه‌و نزیكه ی 1500 پارچ������ه ئه‌ڵماس������ی ڕه‌ش‌و س������پ ی به‌كارهێنراو‌ه بۆڕازاندنه‌وه‌ی ،س������ه‌رجه‌م ئه‌ڵماس������ه‌كان له‌سه‌ر چوارچێوه‌یه‌ك������ی ئاڵتوون������ی عه‌ی������اره ه������ه‌ژد‌ه جێگیرك������راون ،نرخ������ ی جانتاك������ه بریتییه له 100000ملیۆن دۆالر.
له‌نێ������و ماڵه‌كه‌ت������دا هه‌ندێ������ك مادده‌ی سروش������تی وه‌ك زه‌یت، ی گژوگیا ،یان ه������هر مادده‌یه‌ك ی تر بۆ ئاماده‌كردنی ماس������كێك سروش������تی بۆبۆژاندن������هوهو ی ق������ژ به‌كاربێنه، به‌هێزكردن������ ی هه‌فتانه‌ش هه‌روه‌ها به‌رنامه‌یه‌ك ی ئه‌م ماسك‌ه دابنێ بۆئاماده‌كردن ی ی ڕێكوپێك‌و دانان به‌شێوه‌یه‌ك له‌س������هر قژه‌كه‌ت ،باش������تریش ی -30 وایه ماس������كه‌كه م������اوه 40خوله‌ك به‌قژت������هوه بمێنێتهوه پاشان به‌ئاوی گه‌رم ته‌ڕبكرێت‌و
ی بشۆردرێت، ی ئاسای به‌شامپۆ ئه‌مانه‌ش چه‌ن������د بیرۆكه‌یه‌كن بۆئاماده‌كردنی باشترین ماسك بۆقژ: ی گونجاو ی لیمۆ :ڕێژه‌یه‌ك ماسك ی ی تاز‌ه لهگهڵ زه‌یت ی لیمۆ له‌ئاو زه‌یتوون ئاماده‌بكه‌و وه‌ك ماسك ی وش������ك ی بهێنه ،قژ ب������ه‌كار ی ش������ێدارده‌كاته‌وه‌و دیمه‌نێك������ ی پێده‌به‌خشێت. بریقه‌دارو جوان ی ڕووس������ی :ئه‌م ماسك‌ه ماس������ك ی له‌ماست پێكهاتوو‌ه یان چه‌ور ی له‌قژ ده‌كات ش������یر ،پارێزگار
ی به‌هێز ی كڕێش ،ڕه‌گه‌كان دژ ی به‌قژ ده‌كات ،بریق������هو نه‌رم������ ده‌به‌خشێت. ماس������كی ده‌ریای ناوه‌ڕاس������ت: ی پێكدێ������ت له‌تێكه‌ڵكردن������ زه‌ردێن������هی هێلك������ه له‌گ������ه‌ڵ هه‌نگوین������ی ش������ل ،خ������ۆراك ی ی سه‌رو ڕه‌گ ده‌به‌خشێته پێست قژه‌كه. ی ی فیلیپین������ی :له‌زه‌یت ماس������ك ی پێكدێ������ت‌و گوێ������زی هن������د ی ی چاره‌س������ه‌ركردن ه������اوكار ی قژ ده‌كات. كه‌رتبوون
رۆژنامه‌یه‌كى كولتوریى گشتییه
به‌ریتانیا
به‌ریتانییه‌كان شازاده ی گه‌نجیان ده‌وێت
كۆندۆلیزا رایس‌و چیرۆك ی سه‌ركه‌وتنی
نوسینی :ئه‌نتۆنیا فیلیكس ی بۆ عه‌ره‌بی :سه‌عید ئه‌لحسنی‌ه وه‌رگێڕان ی بۆ كوردی :رێباز زه‌نگه‌ن‌ه وه‌رگێڕان
24
دایك‌و باوكم وایانلێكردووم بڕوایه‌ك ی پته‌وم هه‌بێت به‌وه‌ی كه ره‌نگ‌ه من نه‌توانم بابۆڵه‌یه‌كی هه‌مبه‌رگه‌ر له‌چێشتخانه‌كان ی ولۆرس به‌ده‌ست بهێنم ،به‌اڵم ده‌توانم ببمه سه‌رۆكی ویالیه‌ته یه‌كگرتووه‌كان.
كۆندۆلیزا رایس كۆن������د ی له‌به‌ره‌به‌یانی رۆژی یه‌كش������ه‌ممه‌دا له‌دایكبوو، له‌كاتێكدا باوك ی سه‌رۆكایه‌ت ی قوداس ی سه‌عات یازده ی ده‌كرد له‌ویستمنس������ته‌ر .ئهو رێكه‌وت������ه وادیاربوو زۆر گونجاو بوو بۆده‌ركه‌وتن������ ی منداڵ ی دایك‌و باوكێك ك������ه به‌قووڵی ئایینداریی������ان ده‌كرد .ل������هو به‌یانییه‌دا ئاماده‌بووان ی كڵێسا سه‌رنجیان دای‌ه كورسیی‌ه چۆڵه‌كه ی ئه‌نگیال كه كه‌وتبوو‌ه پش������ت ئۆرگۆنه‌كه‌وه‌‌و پرسیار ی باری ته‌ندروس������تی ئه‌ویان دهكردو نوێژی بێده‌نگیان بۆ ده‌كرد بۆ ئهوهی هه‌موو شتێك به‌باشی به‌ڕێوه‌بچێت. ئ������ه‌وان ئه‌وه‌یان زانیبوو كه قه‌ش������ه رایس ده‌یویس������ت كوڕێكی������ان ببێت یار ی تۆپ ی پێ یان بایس������بۆڵ یان تۆپ ی سه‌به‌ته بكات .كوڕێك ی ده‌ویست بتوانێت له‌هه‌موو جۆره‌كان ی وه‌رزش������دا یارمه‌ت ی ب������دات ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر له‌دایكبووه‌ك‌ه كچیش بێت ،هه‌ر زۆر باشه ،ئهوهی خوا بیدات باشه .ئه‌نگیال له‌چوارده ی تشرین ی دووه‌می ساڵ ی 1954كچێك ی بوو ،ناو ی كۆندۆلیزا ی لێنا ،جۆن ته‌نها به«ئهستێره بچوكه‌كه‌م»هوه ،بانگ ی دهكردو به‌درێژای ی ژیانیشی هه‌ر به‌و ناوهوه بانگ ی ده‌كرد. جۆن رایس بۆ ماوه ی یازده س������اڵ به‌رده‌وام بوو له‌سه‌ر پێشكه‌شكردن ی وتارو ئامۆژگاریی له‌كڵێسای مه‌شیخیه ی ویستمنسته‌ر ،ئه‌وه‌یش وایكردبوو كڵێساكه ببێته ماڵ ی دووه‌م ی كۆن������دی .له‌كاتی له‌دایكبوون������ی رایس-دا، خێزانهكه ی له‌ش������وێن ی ته‌رخانكراو بۆ سه‌رپه‌رشتیار ی كڵێس������اكه‌دا ده‌ژیان .ش������وێنه‌كه‌یش بریتییه له‌چه‌ند ژوورێك ی پاش������كۆی بینا ی كڵێس������اكه .دواتر كڵێسا ماڵێكی نوێ ی بۆ قه‌ش‌ه دروس������تكرد كه هه‌شت بینا ی نیشته‌جێبوون كه‌وتبوو‌ه باش������وور ی كڵێساوه ،ئه‌ویش ماڵ������ی ژماره 929ی‌ه له‌س������ه‌نته‌ر وای ،به‌و ش������ێوه‌یه‌ش خێزانهكه ی رایس تێیدا نیش������ته‌جێبوون .ئهو خانوو‌ه به‌ردین������ه بچووك������ه دهكهوێته گۆش������هی كومه‌ڵگه‌یه‌ك ی ێ لهناوچه ی تیتۆسفیڵ نیش������ته‌جێبوونی رێكوپێك ی نو كه نوێكراوه‌ته‌وه‌و ئهو ناوچهیه به‌یه‌كێك له‌گه‌ڕه‌كه‌كان ی بێرمینگهام له‌قه‌ڵه‌م ده‌درێت كه ره‌شپێس������ته‌كانی سه‌ر به‌چین ی ناوه‌ڕاس������ت تێیدا نیش������ته‌جێن .ئهو ناوچهیه له‌سه‌ر حیسابی دارستان‌ه س������ه‌وزه‌كه ،به‌رده‌وام بوو له فراوانبوون ،ئه‌وی������ش دوا ی به‌رده‌وام بوون له‌بنیاتنان ی كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك������ ی خانووب������ه‌ره ی س������ه‌رنجڕاكێش ك������ه دیزاینێكی باش������یان ههیه .كۆندی زۆربه ی كاته‌كان ی له‌م شوێن‌ه بچووكه‌دا برده‌سه‌ر كه له‌الیه‌ن خێزانه‌كه‌ی‌‌و ئه‌ندامانی بنه‌ماڵه‌كه‌یه‌و‌ه پارێزراو بوو. خێزانی رایس توان ی كۆند ی له‌راستییه‌كان ی ئهو ژیان‌ه س������ه‌خت‌ه بپارێزێت كه خۆی به‌س������هر بێرمینگهام -ی ره‌گه‌زپه‌رستدا ده‌سه‌پاند ،ئه‌ویش به‌هۆ ی كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك ی تووند پێكهوه گرێدراو كه له‌مامۆستا‌و ئامۆژگاریكار‌و هاوواڵت������ی ره‌شپێس������ت ی س������هر به‌چین ی ناوه‌ڕاس������ت پێكده‌هاتن .س������ه‌رجه‌م دانیشتوانی ئهو گه‌ڕه‌ك‌ه خۆیان بۆ په‌روه‌رده‌كردن ی منداڵگه‌لێك ی به‌هێزی پشتبه‌س������توو به‌خۆی������ان ته‌رخانكردبوو .كۆن ی رای������س -ی خزم ی كۆندی لهو بارهیهوه ده‌ڵێت« :ئه‌وان زۆر به‌س������اده‌ی ی نه‌ریته‌كان ی دهرهوه ی گه‌ڕه‌كه‌كه‌یان پشتگوێخس������تبوو كه ئه‌وان ی به‌چینێكی خراپ ،ره‌شپێس������ت ،بێبه‌ها كه س������ه‌ره‌نجام هیچ ده‌س������ه‌اڵتێكیان نییه ،له‌قه‌ڵه‌م ده‌دا». بێگومان ئهوه روویه‌ك������ه له‌رووه‌كانی ئهو په‌روه‌رده‌یه ی كۆن������د ی پ������ێ په‌روه‌رده‌ك������راوه .ج������ۆن‌و ئه‌نگی���ل��ا خۆشه‌ویس������تی‌‌و پییاهه‌ڵ������دان‌و بایه‌خدانێكی زۆریان به‌سه‌ر كچه‌كه‌یاندا باران ،هه‌روه‌ك ته‌واو ی ره‌گه‌زه‌كان ی شارس������تان ی خۆرئاوایان له‌میوزی������ك به‌ئامێر‌و زمان ی بێگان������هو جۆره‌كان ی وه‌رزش‌و كتێب������ه مه‌زنه‌كان بۆ ی دابین كردبوو.
ئه‌مریکا
پاریس هیڵتۆن ده‌بێت ه پاكه‌ره‌وه!
ژماره 49 :
بااڵده‌ستی ی دووقات
ێ ده‌ریخست زۆربه‌ی به‌ریتانییه‌كان خوازیارن شازاده ولیام‌و ی نو راپرسییه‌ك ی واڵته‌كه‌یان له‌جیاتی دایكی‌‌و كیت میدڵتۆنی ه��اوس�ه‌ری ببنه ش�او شاژن ی واڵت شازاده چارلز‌و كامیال دوگه كۆرنوێلی هاوسه‌ری. ی ئێستا جێنشین ی ی ئێم) ئه‌نجامیداوه %64 : ی (ئی س ی راپرسییه‌كه كه دام��ه‌زراوه به‌گوێره ب �ه‌ری��ت��ان��ی��ی �ه‌ك��ان خ����وازی����ارن ولیام‌و ی ل �ه‌داه��ات��وودا بچن‌ه ه��اوس �ه‌ره‌ك �ه ی سه‌ر عه‌رشی شاژن‌ه ئه‌لیزابێس ت �ه‌م �هن 84س����اڵ ،ه��اوك��ات لهو بڕوایه‌شدان ئه‌گه‌ر ولیام ببێته پ���اش���ای واڵت����ه‌ك����هی����ان ئ���ه‌وا له‌چارلزی باوكی باشتر ده‌بێت. هه‌ر به‌پێی ئهو راپرسیی‌ه %44ی به‌شداربووان پ��ێ��ی��ان��وای�ه ك��ات �ی ئهوه ه����ات����ووه ك����ه چارلز رێ��گ�ه خ��ۆش ب��ك��ات بۆ ی ی كوڕ ی ولیام ئ���هوه ی داهاتوو، ببێته پادشا ئه‌وه‌ش لهكاتێكدایه كه %37ی به‌شداربووان ی دژی ئ���هو بۆچوونه سه‌ره‌وه‌ن.
www.Nnmnm.com
سێشه‌ممه
2010 /11/23
خاوه‌ن ئیمتیاز:
سه‌رنوسه‌ر:
کۆمپانیای رووداو شوان ئاده‌م ئه‌یڤه‌س
به‌ڕێوه‌به‌ری نوسین :به‌ڕێوه‌به‌ری کارگێڕی: شاخه‌وان مه‌حمود دابان عیزه‌ت
ناونیشان :سلێمانى شاڕێی سالم ته‌الرى سلێمانی مۆڵ -نهۆ‌می دووه‌م بۆ په‌یوه‌ندی : 3186176 - 07480151705 - 07710268004 Nmnmpress@yahoo.com
فه‌نزوێال
چافێز :پالن ی تیرۆركردنم له‌ئارادای ه
پاریس هیڵتۆن ملیاردێر‌و ئهستێره ی به‌ناوبانگی سینه‌مای ئه‌مریك ی به‌ناچار ی چه‌ند ده‌قیقه‌یه‌ك له‌خۆشگوزه‌رانی‌‌و كه‌یف‌و سه‌فا دوورك���ه‌وت���هوهو هه‌ستا به‌پاككردنه‌وه‌ی دیواره‌كان ی شه‌قامه‌كانی هۆڵیود ،ئه‌ویش بۆ جێبه‌جێكردن ی ئهو حوكمه ی به‌سه‌ریدا سه‌پێنرا ب�هوه ی كه ده‌بێت كارێك ی خزمه‌تگوزاریی كۆمه‌اڵیه‌ت ی بكات .هیڵتۆن كه میراتگر ی زنجیر‌ه هۆتێله زه‌به‌الحه‌كان ی هێڵتۆن‌ه چووه ریز ی ئهو خۆبه‌خشانه‌ی كه سه‌رقاڵ ی پاككردنه‌وه ی دی���وار ی س�هر شه‌قامه‌كان ی هۆڵیوده له‌به‌رامبه‌ر ئهو حوكمه ی به‌سه‌ریدا س�ه‌پ��ێ��ن��راب��وو ب �ه‌ه��ۆ ی تۆمه‌تباركردن ی به‌هه‌ڵگرتن ی م����اد‌ه ی ه��ۆش��ب�هر له‌الس فیگه‌س. سه‌رباری ئهو كاره‌ش ی كه‌چ ی هیڵتۆن له‌رێكپۆش ی خۆ ی نه‌كه‌وت‌و به‌پیاڵو ی پاژن‌ه به‌رزه‌وه حوكمه‌ك‌ه ی به‌جێهێنا!!
ی ی ف�هن��زوێ�لا رای��گ�هی��ان��د :به‌ڵگه‌ی پێویست ه��ۆگ��ۆ چافێز س �ه‌رۆك � له‌به‌رده‌ستدای‌ه كه پیالنێك له‌ئارادای‌ه بۆ تیرۆركردنی‌‌و هه‌ندێك كه‌سیش ی یه‌ك ملیۆن دۆالر دهدهنه هه‌ر كه‌سێك كه بیكوژێت ،هاوكات بڕ ی ی ئۆپۆزسیۆنی تۆمه‌تباركرد كه ده‌ست ی ته‌له‌ڤزیۆن خاوه‌نی كه‌ناڵێك ی روونكرده‌وه كه گۆلێرمۆ لهو پیالنه‌دا ههیه .چافێز بۆ رۆژنامه‌نووسان ی ی كه‌ناڵی گلۆبۆفیگین یهكێكه له‌وانه‌ی له‌پشت هه‌وڵ زۆلواگا خاوه‌ن تیر ۆ ر كر د نیه‌و هیه، «زۆل�����واگ�����ا پیالن ل�������ه‌دژی حكومه‌ت ده‌گ��ێ��ڕێ �ت‌و ب��ۆ ئهوه م���ه‌ب���هس���ت���ه‌ش پ������اره ی ت�����ره‌و‌ه ل��ه‌ش��وێ��ن��ان�� وه‌رده‌گرێت». زولواگا له‌ده‌ره‌وه‌ی واڵت ده‌ژی ،ه�ه‌رب��ۆی�ه چافێز ی گشتی‌‌و ی له‌داواكار داوا ی دادگای بااڵ كرد رێوشوێن ی بگرنه‌به‌ر پ��ێ��وی��س��ت ل�����ه‌دژ «پێویستیش‌ه ك��ارێ��ك بكرێت ب��ه‌رام��ب��هر ك��هن��اڵ��ه‌ك��ه‌ی‌‌و موڵك‌و ماڵه‌كه‌ی». ی ل �ه‌م��س��اڵ��دا زۆل���واگ���ا فه‌نزوێال ی جێهێشت ب��هرهو ئه‌مریكا دوا ی ئهوهی له‌الیه‌ن چافێزه‌و‌ه داواكار گشتی هاندرا بۆ دادگاییكردنی.
كوڕه‌ك ه ی تایتانیك رۆڵ ی سه‌رۆك ده‌بینێت ی ل��ی��ۆن��اردۆ دیكاپریۆ ئ�ه‌ك��ت�ه‌ری به‌ناوبانگ ی تایتانیك» ناسراوه، هۆڵیود كه به«كوڕه‌كه ی به‌رهه‌مهێنان‌و رۆڵگێڕان‌ه له‌فیلمێكدا به‌نیاز ی ی تیرۆكردنی جۆن كنێدی سه‌رۆك ده‌رباره پێشووتری ئه‌مریكا. ی ی ئه‌مریكی تایبه‌ت به‌هه‌واڵ ی فارایت گۆڤار ن����اوداران ب�ڵاوی��ك��ردهوه :دیكاپریۆ به‌نیاز‌ه ی پاڵه‌وانی ئهو فیلمه نوێیه بگێڕێت كه رۆڵ� ی ی باس له‌یه‌كێك له‌تیۆرییه‌كان رووداوه‌ك��ان� ی كنێدی ده‌ك����هنو تائێستاش ت��ی��رۆرك��ردن�
ئه‌مریکا
له‌سه‌ر شاشهی سینه‌ماكان نه‌خراوه‌ته‌ڕوو. ی «جێماو‌ه س��ی��ن��اری��ۆی ف��ی��ل�ه‌ك�ه ل��ه كتێب ی ن��ه��ێ��ن��ی��ی�ه‌ك�ه :ت��ارم��ای��ی �ه درێژخایه‌نه‌ك‌ه ی ی ج��ۆن كنێدی»ی والدرۆن ت��ی��رۆرك��ردن� مێژوونووسه‌وه وه‌رگیراوه. وال���درۆن ل �هو ب��ڕوای�ه‌دای�ه مافیایه‌ك له‌پشت ی ی 22ی تشرین تیرۆركردنه‌و‌ه بوون ل �ه‌رۆژ ی داالسی ئه‌مریكا. ی 1963له‌شار دووه‌م ی 2013دا نمایش وا بڕیار‌ه ئهو فیلمه له‌ساڵ بكرێت.