هه‌فت‌ه ی داهاتوو س������اڵێك به‌سه‌ر ته‌مه‌ن ی رۆژنامه ی نم نم تێده‌په‌ڕێت‌و مۆم ی دووه‌م ساڵ ی داده‌گیرسێنێت ،هاوكات بهبۆنه ی هاتن ی جه‌ژن ی قوربانه‌و‌ه پیرۆزبایی له‌ته‌واو ی خوێنه‌ران ی ده‌كات‌و هیوادار‌ه ساڵیاد ی نم نم‌و چه‌ژن ی قوربان مایه ی خێرو خۆش ی بێت بۆهه‌موو الیه‌ك ،هه‌ر به‌و بۆنه‌یه‌شه‌و‌ه سێشهممه ی داهاتوو نم نم ده‌رناچێت.
7
48
رۆژنامه‌یه‌كى كولتوریى گشتییه
www.Nnmnm.com
7
2010/11/9
7 بو خه‌لک له خه‌لکه‌و ه
7هه‌نگاو بۆ سینه‌ما تاقانه‌كه ی سلێمانی پاراستن ی قۆناغ ی گه‌نجی ده‌ڕوخێنرێت 9
سێشهممه
تەندروستی
هونه‌ر
7
نرخ750 :دینار
ساڵیادی نم نم و جه‌ژنتان پیرۆز
په‌روه‌رد ه كوڕان به‌رده‌م ی خوێندنگاكان ی كچان چۆڵ ناكه‌ن
14
ی ته‌اڵق ده‌درێت ی ئهو ه دوا ی ده‌دات ی منداڵ ه دوو مانگه‌ك ه ی خنكاندن دایكێك هه‌وڵ ژنێك پاش ئ������ه‌وه‌ی دوو گیان ده‌بێت، له‌الی������ه‌ن هاوس������ه‌ره‌كه‌یه‌و‌ه به‌تۆمه‌تی خیان������ه‌ت لێكردن ت������ه‌اڵق ده‌درێ‌و له‌الیه‌ن پۆلیسه‌و‌ه ده‌ستگیرده‌كرێت‌و دوا ی ئ������هوه ی له‌زین������دان منداڵهكه ی له‌دایك ده‌بێت،
منداڵ������ه هی من نییه ،له‌به‌ر ئهوه ته‌اڵقیدام ،منیش چوار مانگ خۆ ی به‌باوك ی نه‌ده‌زانی‌و منی له‌سه‌ر ئهوه ته‌اڵق دا». هه‌وڵی خنكاندنی ده‌دات. ئ������هو ژن‌ه جه‌ختی ل������هوه كردهوه كه ئهو كاته‌ی ویس������تویه‌تی له‌ی���ل��ا ،ناو ی خوازراو ی ژنێك ی كورد‌ه كه ئێس������تا له‌یه‌كێك له‌زیندان مامه‌وه‌و له‌و ماوه‌یه‌شدا منداڵه‌كه‌م له‌دایكبوو». له‌گرتوخانه‌كان ی هه‌رێم ی كوردس������تان ژیان به‌س������ه‌رده‌بات‌و به‌وته‌ی خۆی له‌نێو زین������دان‌و به‌هاوكار ی هاوڕێكانی ئه‌ركی منداڵه‌كه‌ی بخنكێنێت ئه‌گه‌ر ه������اوار ی ئافره‌ته‌كان ی تر ی ناو له‌لێدوانێكیدا بۆ نم نم باسی لهوه كرد كه دوای ئهوهی له‌الیه‌ن به‌خێوكردن ی منداڵه‌كه‌ی گرتوه‌ته‌ئه‌س������تۆ ،ب������ه‌اڵم «له‌و ژیان‌ه زیندان نهبوایه ،ئێستا فرمێسك ی كچی له‌ژیاندا نه‌مابوو. هاوس������ه‌ره‌كه‌یه‌و‌ه ته‌اڵق دراوه ،به‌تۆمه‌تی له‌شفرۆش������ی دراوه‌ت‌ه بێزاربووم‌و شه‌وێك ده‌ستم خست‌ه قورگ ی منداڵه‌كه‌م بۆئه‌وه‌ی 3 دادگا‌و دواتر ده‌ستبه‌س������هر كراوه« ،هاوسه‌ره‌كه‌م پێیوتم ئهو بیخنكێنم ،چونكه منداڵه‌كه‌م كچی منداڵ ی مێرده‌كه‌م بوو ،ئه‌ویش
د .ئامانج :خوێندکارانی تواناسازی گرفتی وه‌رگرتنی ڤیزه‌یان نابێت دۆزینه‌و ه ی كورد گه‌نجێك ت ده‌نگ بۆ نووسین ده‌گۆڕی
«زۆر خواردنهوه ی ئاو، میز له‌خه‌ستبوونه‌و‌ه ده‌پارێزێت»
گه‌نجێك������ ی ك������ورد چه‌ن������د به‌رنامه‌یه‌ك ی گرنگ ی كۆمپیوته‌ر ی داده‌هێنی‌‌و مژده ی ئ������ه‌وه‌ش ده‌دات ب������ه به‌كارهێنه‌ران������ ی كۆمپیوته‌ر له‌مه‌وداو م������اوس‌و كیبۆرد به‌كارناهێن������نو ئهو قس������ان‌ه ی ده‌یكه‌ن ڕاس������ته‌وخۆ له‌س������هر پرۆگرام������ ی وۆرد ده‌نوسرێ. زانیار محه‌مه‌د ،گه‌نجێك ی ته‌مه‌ن 22س������اڵهو له‌دایكبوو ی شار ی ههڵهبجهیهو له‌ئێستادا ئه‌ندازیار ی سۆفتوێره ،هه‌روه‌ك خۆ ی باس������ ی ده‌كات «له‌س������اڵ ی 2004هوه خه‌ریك ی پرۆگرامسازیم».
تاوان
د.حلم ی ڕه‌ش������ید قه‌زاز پسپۆڕ ی نه‌خۆش������یی‌ه هه‌ناوییه‌كان جه‌خت ل������هوه ده‌كات������هوه ك������ه گورچیله یه‌كێك������ه له‌ئه‌ندام������ه گرنگه‌كان ی جه‌س������ته ی مرۆڤ‌و به‌له‌كاركه‌وتن‌و نه‌خۆشكه‌وتن ی گیان ی مرۆڤ ده‌خات‌ه مه‌ترسییه‌وه.
15
گه‌نجێكی ئوتوچی: ئیشه‌كه‌م متمان ه ی ژیان ی پێ ی به‌خشیوه‌م
4
گه‌نجێكی ته‌مه‌ن 29ساڵ ئاماژه بهوه ده‌دات كه ماوه‌ی 12ساڵه خه‌ریكی كاری ئوتوو كردنه‌و ده‌ڵێت« :به‌هۆی داهاتی ئیشه‌كه‌مه‌و‌ه سه‌یاره‌‌و خانو‌م كڕى‌و ژنیشم هێنا».
ی له‌كوردستان ژنان به‌هاوكار
مێرده‌كانیان منداڵ له‌بار ده‌به‌ن
17
هه‌ندێك له‌ژنان ،كۆرپه‌كانیان پێش له‌دایكبوون لهباردهبهنو پارێزه‌رێكیش جه‌خت لهوه دهكاتهوه كه ئهو كاره تاوانه‌و دایكه‌كه‌و ئهو كه‌سانه‌ش كه ده‌ستیان له‌و كاره‌دا ههیه ،روبه‌ڕوو ی سزا ی یاسایی دهبنهوه. ئ������هو ژنان������هی نایانه‌وێ������ت منداڵیان ببێ������ت‌و دوو گیان ده‌ب������ن ،له‌رێگه‌ی هاوسه‌ره‌كانیانه‌و‌ه منداڵه‌كانیان له‌بار ده‌به‌ن .رووه‌یدا ،ژنێك ی كورده‌و بهوته ی خۆ ی ئهو كاته ی به‌بێ خواس������ت ی خۆ ی دووگیان بووه ،منداڵه دوو مانگه‌ك‌ه ی له‌باربردووه« ،به‌هۆ ی ئهوه ی من‌و هاوسه‌ره‌كه‌م نه‌مانویست منداڵمان ببێت ،بۆی‌ه پێش له‌دایكبوون كۆرپه‌كه‌مم له‌بارم برد». 2
به‌س ێ هه‌نگاو گه‌نجێت ی بۆ پێستت بگه‌ڕێنه‌ره‌و‌ه
هونه‌ر
ی بۆ كازم ساهر ده‌كرێ «ئهو ه ی تر ده‌بووم» بۆ من بكرای ه جۆرێك كامه‌ران عومه‌ر ی گۆرانیبێ������ژ جه‌خت لهوه دهكاتهوه كه له گۆران������ ی وتن دانه‌بڕاوه‌و جه‌ماوه‌ره‌كه‌ش ی دڵنیادهكاتهوه كه بهمزووانه به‌به‌رهه‌م ی نوێی خۆ ی به‌سه‌ریان دهكاتهوه ،ههربۆیه پێیان ده‌ڵێت «تكایه چاوه‌ڕوان بن». ئ������هو هونه‌رمه‌ند‌ه ك������ورد‌ه ره‌خن������ه له‌راگه‌یاندن������ه‌كان ده‌گرێت كه ئه‌وه‌ند‌ه ی گرنگ ی به‌گۆرانیبێ������ژ ی بیان ی ده‌ده‌ن، ئاوڕ له‌هونه‌رمه‌ند‌ه ره‌سه‌نه‌كان ناده‌نه‌وه‌و وه‌ك پێویست كاریان بۆناكه‌ن11 .
7
کوڕی که‌مپین‌و خۆپیشاندانه‌کان ده‌یه‌وێت هێڵ ه سوره‌کان بکات ب ه سه‌وز
ئاكۆ ی خه‌لیلزاد ئهو كوڕ‌ه گه‌نج‌ه ی له‌زۆرب‌ه ی زۆر ی كه‌مپین‌و خۆپیشاندانه‌كاندا ده‌بینرێ ،وه‌ك خۆ ی باس ی ده‌كات نزیكه ی 50كه‌مپین‌و خۆپیشاندان ی ئه‌نجامداو‌ه به‌هاوكار ی هاوڕێكانی، هه‌رچه‌ند ڕۆژانه تا ئێوار‌ه كارده‌كات ،به‌اڵم بهوته ی خۆ ی كاته به‌تاڵه‌كان ی هه‌موو ی داناوه بۆ چاالكی‌ه مه‌ده‌نییه‌كان .هه‌رچه‌ند‌ه له‌خۆپیشاندان‌و كه‌مپینه‌كان چه‌ند جارێك هه‌ڕه‌ش‌ه ی لێكراوه، به‌اڵم ماو‌ه ی 18ساڵه به‌رده‌وام‌ه له‌ڕێكخستن ی خۆپیشاندان‌و بهرزكردنهوه ی ده‌نگ ی ناڕه‌زای������ ی له‌بوار‌ه جۆربه‌جۆره‌كان ی ژیان ی ك������ورده‌واری« ،به‌خاتر ی ئازادی‌‌و خۆش������گوزه‌ران ی
مرۆڤ هه‌موو هێڵ‌ه سوره‌كان ئه‌گۆڕم به‌سه‌وز». ئهو ،به‌شێك ی منداڵی ی له‌شار ی ههڵهبجه بردۆته‌سه‌ر« ،وه‌ك زۆرینه ی خێزانه‌كان������ ی ئه‌م هه‌رێم‌ه دژوار ژیاین ،ب������ه‌اڵم جیاوازی‌‌و خۆش������به‌خت ی م������ن ئه‌وه‌بوو كه خانه‌واده‌كه‌م له‌بر ی ئاشنا ی ئایین‌و مزگه‌وتم بكه‌ن ئاشنا ی قوتابخانه‌یان كردم» ،ههربۆیه ئه‌وه‌ش وایكردوو‌ه كه‌س������ێك ی بزێو گوماناویی‌‌و پرس������یاركه‌ر بێت له‌زۆرب‌ه ی كایه‌كان ی ژیان‌و بووندا.
8
ماسكێك بۆخۆراك به‌خشین به‌پێستت ،ش������ێالنی پێست، ئه‌نجامدانی هه‌ندێك ی ئاس������ان ڕاهێنان������ هاوكاری������ت ده‌كات ی ی گه‌نجێت بۆپاراستن پێستت
سێشهممه
nmnmpress@yahoo.com
ی ی ته‌مه‌ن 14ساڵ به‌كوشتن ژنێك ی 40رۆژ منداڵێك ه تۆمه‌تبار ده‌كرێت نم نم كچێكی ته‌مه‌ن 14ساڵ ی دوای ئهوهی هاوسه‌رگیر لهگهڵ كوڕێكی ته‌مه‌ن ی 16ساڵ ده‌كات ،به‌هۆ نه‌گونجانیان كێش ه دهكهوێته نێوانیان، ی به‌اڵم به‌هۆی ئهوه ی منداڵه‌كه‌یان له‌ماڵ باوكی كچهكه گیان له‌ده‌ست ده‌دات، ی به‌تۆمه‌تی كوشتن ی شكات منداڵهكه له‌دایكی ده‌كرێت.
به‌دواداچوونی :دیمه‌ن بورهان س������ه‌ره‌تا ی یه‌كترناس������ین ی س������یماو س������ه‌ركه‌وت به‌خۆشه‌ویس������ت ی نێوانیان ده‌س������تپێده‌كات ،ئه‌ویش وه‌ك س������یما ده‌یگێڕێت������هوه ،كات������ ێ ڕۆیش������توو‌ه بۆ خوێندنگا له‌ڕێگادا س������ه‌ركه‌وت داوا ی خۆشه‌ویس������ت ی لێك������ردووه" ،ئه‌وكات خوێن������دكار ی دووه‌م ی ناوه‌ند ی بووم‌و داوا ی خۆشه‌ویس������ت ی لێكردم‌و منیش ڕازی بووم". ناوب������راو ،ئام������اژه ی ب������ه‌وه‌دا كات������ ێ
خۆشه‌ویس������تیه‌كه‌یان درێژ‌ه ده‌كێشێت، س������ه‌ركه‌وت داوا ی ئ������هوه ی لێده‌كات ژیان������ ی هاوس������ه‌ری ی پێك������هوه بنێن، "هه‌رچه‌ند‌ه دایك‌و باوك ی سه‌ركه‌وت به‌م هاوسه‌رگیریی‌ه ڕاز ی نه‌بوون ،به‌اڵم به‌ه������ۆ ی ئهوه ی س������ه‌ركه‌وت تاقان‌ه بوو نازێك������ ی زۆر ی هه‌بوو ،ههربۆیه به‌زۆر ماڵه‌وه‌یان ی ڕازیكرد‌و هاوسه‌رگیریمان كرد". واز له‌قوتابخان‌ه ده‌هێنێت به‌هۆ ی ئهوه ی هاوس������ه‌رگیر ی ده‌كات، س������یما واز له‌قوتابخان������ه ده‌هێنێ������ت‌و چیت������ر ناچێته‌و‌ه ب������هر خوێندن ،به‌اڵم له‌ئێس������تادا‌و به‌ده‌م هه‌نسك ی گریانه‌و‌ه په‌شیمان ی خۆ ی له‌و بڕیار‌ه "هه‌ڵه"یه ی ده‌رده‌ب������ڕێ كه بووه‌ت‌ه ه������ۆ ی دابڕان ی له‌خوێن������دن" ،ئهوه ی ك������ردم هه‌ڵه‌بوو كه به‌و ته‌مه‌نه‌و‌ه هاوس������ه‌رگیریم كرد، خۆزگ‌ه خوێندن������م ته‌واوبكردای‌ه ئه‌وجا بیرم له‌هاوس������ه‌رگیر ی بكردایه‌ته‌وه"، چونكه بهوته ی س������یما ،خۆشیی ژیان ی هاوس������ه‌رییان زۆر كه‌م بووه" ،ته‌نها مانگێ������ك‌و 13ڕۆژ به‌ب������ ێ كێش������هو به‌خۆش������ ی پێكهوه ژیای������ن" .ناوبراو، له‌درێژه ی وته‌كانیدا بۆ نم نم ،جه‌خت ی لهوه كردهوه كه به‌هۆ ی ئهوه ی ته‌مه‌نیان كه‌مبووه‌‌و ئه‌زمونیان نهبووه ،كات ێ توش ی
كێشه بونه‌ته‌وه ،كێشه‌كانیان په‌ڕیوه‌ته‌و‌ه خێزانه‌ك������هوه" ،به‌ه������ۆ ی ئهو ش������ه‌ڕو بۆ كێشه ی كه‌سوكاره‌كانییان" ،به‌هۆ ی كێش������ه‌یه‌وه ،من تۆرام‌و چوومه‌و‌ه ماڵ ی نه‌بوو ی ش������وێن ی نیشته‌جێبوون‌و كه‌م ی باوكم". ته‌مه‌نم������ان نه‌مانده‌توان ی كێش������ه‌كان كۆرپ‌ه چل ڕۆژه‌كه ی چاره‌س������ــــــــــــــــــه‌ر بكه‌ی������ن ،ههربۆیه گیان له‌ده‌ست ده‌دات كات ێ كێشه دروست ده‌بوو له‌نێوانماندا ده‌بوو‌ه كێش������ه له‌نێ������وان خێزان ی من‌و له‌م������اوه ی س������اڵێك‌و ش������ه‌ش مانگدا ك������ه ئهو دوو هاوس������هره پێكهوه ده‌بن، سه‌ركه‌وت دا". منداڵێكیان ده‌بێت كه بهوته ی س������یما "هه‌ریه‌كه‌مان ده‌مانویست ال ی ماڵ ی كات ێ ده‌ت������ۆرێ ،ته‌مه‌ن������ ی منداڵهكه ی نزیكه ی 40ڕۆژ ده‌بێت" ،له‌ماڵ ی باوكم باوك ی خۆمان بین" س������ه‌ره‌تا ی ژیان ی ئهو دوو هاوس������هره منداڵه‌كه‌م تووش ی نه‌خۆش ی بوو گیان ی گه‌نج������ه له‌خانو ی كرێدا ب������ووه ،به‌اڵم له‌ده‌س������ت دا" ،به‌اڵم سیما جه‌خت لهوه به‌ه������ۆ ی ئهوه ی س������ه‌رچاوه ی بژێوییان دهكاتهوه كه كه‌سوكار ی هاوسه‌ره‌كه ی نه‌بووه‌و نه‌یانتوانیو‌ه كر ێ بده‌ن ،خانوو‌ه باوه‌ڕ ب������هو مردن‌ه ناكه‌ن‌و به‌ده‌س������ت ی كرێكه‌یان چۆڵك������ردووه" ،ماڵ ی باوكم ئه‌نقه‌ست ی ده‌زانن" ،ئێس������تا له‌بنكه ی داوایان لێكردین بچین‌ه قات ی سه‌ره‌وه ی پۆلیس ش������كاتیان لێكردووم‌و ده‌ڵێن تۆ خانوه‌كه‌ی������ان كه چۆڵ بوو ،به‌اڵم ماڵ ی هۆكار ی مردن ی كۆرپه‌كه‌یت ،پێمده‌ڵێن منداڵه‌كه‌ت له‌به‌ر س������ه‌رما داناوه هه‌تا باوك ی سه‌ركه‌وت ڕازینه‌بوون". به‌وت������ه ی خ������ۆی ،ماڵ ی خ������ه‌زوور ی ڕه‌ق ببێته‌وه‌و بمرێت" ،ههربۆیه ئێستا نه‌یانده‌ویست كوڕ‌ه تاقانه‌كه‌یان لێیان س������یما ،له‌یه‌ك ێ له‌بنكه‌كان������ ی پۆلیس جیاببێته‌وه" ،خوش������كه‌كه ی سه‌ركه‌وت ڕاگیراوه ،چاوه‌ڕێ������ ی بڕیار ی دادگای‌ه چه‌ند جارێك پێیده‌وتم كه نابێت تاق‌ه تاوه‌كو كێشه‌كه‌یان یه‌كالیی بكاتهوه. براكه‌یان لێی������ان جیاببێته‌وه‌و ده‌بێت بێتهوه س������هر ماڵ ی باوك������ی" ،ههربۆیه تێبینی: دواتر گرفت ی ش������وێن ی نیشته‌جێبوون‌و ناو ی راستهقینه ی سیما‌و سه‌ركه‌وت بڕیاردان لهوه ی ل������ه‌ال ی ك ێ بمێننه‌وه، ال ی نم نم پارێزراوه. ش������ه‌ڕو كێش������ه ده‌خات‌ه نێوان هه‌ردوو
خاوه‌ن پێداویستی ه تایبه‌ته‌كان ی ته‌كسی ده‌كه‌ن ی لێخوڕین داوا به‌شێك له‌خاوه‌ن پێداویستی ه ی تایبه‌ته‌كان داوای پێدان ی مۆڵه‌تی گشتی شۆفێری دهكهنو نه‌قیبێكی هاتوچۆش ئاماژه بهوه ده‌دات ك ه لیژن هی پزیشكی بڕیار له‌سه‌ر ی ی مۆڵه‌ت پێدان‌و پێنه‌دان گشتی به‌وانه ده‌دات ك ه خاوه‌ن پێداویستی تایبه‌تن. سالم حه‌مه‌خان نه‌دیم محه‌ممه‌د له‌س������ه‌ره‌تاكانی ته‌مه‌نیه‌وه به‌ه������ۆی لێدانی ده‌رزی هه‌ڵه‌وه تووش������ی ش������ه‌له‌ل بووهو به‌وهۆیه‌وه ماوه‌ی 31س������اڵه هه‌ردوو قاچی له‌ده‌ست داوه. ئهو ك������ه له‌س������هر كورس������یه تایبه‌ته‌كه‌ی دانیش������تبوو باس������ی لهوه كرد كه ماوه‌ی چه‌ند س������اڵێكه خاوه‌نی مۆڵه‌تی شۆفێری تایبه‌تی������هو تاڕاده‌یه‌كی ب������اش هاتووچۆی بۆئاس������ان ك������ردووه" ،ئۆتۆمبیله‌ك������ه‌م به‌جۆرێك گونجێنراوه لهگهڵ بارودۆخمدا، گێڕ‌و ئیستۆپ‌و ئه‌كس������ێته‌ری به‌نزینه‌كه‌م بۆخراوه‌ته س������هر س������وكانه‌كه" ،ههربۆیه جه‌خت لهوه دهكاتهوه كه با به‌ڕێوه‌به‌رێتی هاتوچۆ هه‌ڵسه‌نگاندنیان بۆ بكات" ،ئه‌گه‌ر نه‌مانتوانی س������ه‌ركه‌وین ئه‌وا كێش������ه‌مان نیهو مۆڵه‌تم������ان ناوێت ،ئه‌گه‌رنا با مۆڵه‌تی لێخوڕینی ته‌كس������یمان بدات������ێ" ،چونكه هه‌روه‌ك نه‌دیم ئاماژه‌ی بۆده‌كات له‌ئێستادا به‌هه‌مان ش������ێوه‌ی ئۆتۆمبێله تایبه‌تیه‌كه‌ی خۆی ،ته‌كس������ی ئۆتۆماتیك ههیه كه گێڕ‌و ئیس������تۆپ‌و ئه‌كس������ێته‌ری به‌نزینی لهگهڵ بارودۆخی خاوه‌ن پێداویستیه تایبه‌ته‌كان گونجێنراوه" ،ته‌واوی هۆكاره‌كان له‌بارن بۆمان تا به‌كاری بهێنی������ن ،ته‌نها ئهوهیه به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت������ی هاتوچۆ مۆڵه‌تی گش������تی
خاوه‌ن پێداوێستییه تایبه‌تییه‌کان له‌هه‌وڵی به‌ده‌ستهێنانی مافی زیاتردان لێخوڕینی ته‌كسیمان بداتێ". داوای به‌خشین له‌مه‌رجه قورسه‌كان ده‌كه‌ن هێمن عومه‌ری ته‌مه‌ن 38س������اڵ كه به‌هۆی كاره‌س������اتی مین������هوه 19س������اڵ له‌مه‌وبه‌ر قاچێكی له‌ده‌ست داوه ،ئێستا دانیشتووی ش������ارۆچكه‌ی خورماڵه‌‌و پێداگری له‌سه‌ر ئهوه ده‌كات كه ده‌یانه‌وێ وه‌ك كه‌س������انی ئاسایی كار بكهنو بژێوی ژیانیان دابین بكه‌ن" ،با به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی هاتوچۆ مۆڵه‌تی ش������ۆفێریی گش������تیمان بداتێ‌و حكومهتو كۆمپانیاكانی هێنانی ته‌كسی هاوكارییمان بكه‌ن به‌پێدانی ته‌كس������ی به‌نرخی كه‌متر تا بتوانین س������ه‌ربه‌رزانه بژێوی خۆمان‌و خێزانه‌كانمان دابی������ن بكه‌ین" .ئه‌گه‌رچی هێمن ،ئام������اژه بهوه ده‌دات كه حه‌زده‌كات كاری ت������ر بكات ،به‌اڵم ناتوانێ ده‌س������ت بۆهه‌م������وو كارێك بب������ات" ،داواكارم ئه‌م فرس������ه‌ته‌ش به‌ئێمه بدرێت‌و هاوكارییمان
بكرێ������ت به‌پێدان������ی مۆڵه‌ت������ی گش������تیو له‌به‌ش������ێكیش له‌مه‌رجه قورس������ه‌كانی ئهو مۆڵه‌ته ببه‌خشرێین". به‌رگری له‌داواكانیان ده‌كه‌ن مه‌ریوان وه‌هبی س������ه‌رۆكی لقی هه‌ڵه‌بجه‌ی كۆمه‌ڵه‌ی رۆژ بۆ خزمه‌تكردنی هاندیكاپی كوردس������تان جه‌ختی لهوه ك������ردهوه كه ه������هر خ������اوه‌ن پێداویس������تیه‌كی تایبه‌ت، ه������هر داخوازییه‌كی هه‌بێ������ت به‌مه‌رجێك له‌چوارچێوه‌ی یاسادا بێت ئه‌وان پشتگیری ده‌كه‌ن. ناوب������راو ،باس������ی لهوه كرد ك������ه نازانن به‌چ بیانووی������ه‌ك به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی هاتوچۆ داواكاری خ������اوه‌ن پێداویس������تیه‌كان ڕه‌تده‌كه‌ن������هوه" ،زۆرێ������ك ل������هو خاوه‌ن پێداویس������تیه تایبه‌تیانه توانای لێخوڕینی ئۆتۆمبێلی تایبه‌تیان ههیهو ده‌توانن هه‌ندێ ئۆتۆمبیلی گشتی لێبخوڕن".
لیژنه‌ی پزیشكی بڕیارده‌دات له‌سه‌ر پێدانی مۆڵه‌ت س������ه‌باره‌ت به‌پێنه‌دانی مۆڵه‌تی گش������تی به كه‌سانی خاوه‌ن پێداویس������تیه تایبه‌ته‌كان نه‌قیب������ی هاتوچۆ به‌ختیار محه‌مه‌د ئاماژه‌ی ب������هوه دا كه گرفته‌كه له‌خودی یاس������ای هاتوچۆدایه" ،یاس������اكه باسی له‌حاڵه‌تێك كردووه كه كاتێك كه‌س������ێك خوازیاری به‌ده‌س������تهێنانی مۆڵه‌تی شۆفێری گشتیه، س������ه‌ره‌ڕای كاره‌كان������ی تری پێویس������ته پشكنینی پزیش������كی به‌ئه‌نجام بگه‌یه‌نێ"، ههربۆیه لیژنه‌یه‌كی پزیشكی چاره‌نووسی ئهو كه‌س������ه دیاری ده‌كات به‌وه‌ی مه‌رجی ئ������ه‌وه‌ی تیایه مۆڵه‌تی پێبدرێ������ت یان نا، به‌اڵم نه‌قیب به‌ختیارپێشنیازی لێخوڕینی ته‌كس������ی له‌الیه‌ن خ������اوه‌ن پێداویس������تییه تایبه‌تیی������ه‌كان ك������ردووه" ،م������ادام ئهو ده‌توانێت ئۆتۆمبیلێكی تایبه‌ت لێبخوڕێت، ئه‌وا ده‌توانێ ته‌كسیش لێبخوڕێت".
2010 /11/9
ژماره48:
3
له‌نێوان راوه‌ستان‌و ی دا به‌رده‌وام
س������اڵێك له‌مه‌وبه‌رو به‌دیاریكراو ی له‌رۆژ ی پێنجش������ه‌مم‌ه ،11/19نم نم وه‌ك یه‌كه‌مین رۆژنامه ی كولتوریی گشتیی‌و به‌پاشكۆیه‌ك ی تایبه‌تمه‌ند به‌نابینایان به‌ناو ی برایل كه‌وت‌ه به‌ر دیده‌ی خوێنه‌ران. دوا ی 48ژم������اره ،ئه‌م رۆژنامه‌ی‌ه توان ی هه‌نگاو ی یه‌كه‌م ی بنێت‌و بیس������ه‌لمێنێت لهدهرهوه ی ملمالنێ سیاس������ییه‌كان‌و بگره‌و ب������هرده ی حیزبی ،خوێنه‌ران ی پرس������ه كولتوریی‌و كۆمه‌اڵیه‌تیی������ه‌كان كه‌م نی������نو تام������ه‌زرۆی خوێندنه‌وه‌‌و به‌دواداچوون ی ه������ه‌واڵ‌و رووداو‌ه جۆربه‌جۆره‌كان ی ژیان ی رۆژانه ی خۆیان‌و په‌یوه‌ندیی‌ه هه‌مه‌چه‌شنه‌كانیانن ،ههربۆیه نم نم له‌س������اڵ ی یه‌كه‌م ی ته‌مه‌نیدا ئه‌گه‌ر توانیبێت ی ئامانج ی خۆ ی ل������ه‌وه‌دا بپێكێت ك������ه به‌جی������اواز له‌رۆژنامه‌كان ی دیكه ،تایبه‌تمه‌ندی پیش������ه‌یی‌و بابه‌تیی خۆی دۆزیبێته‌وه‌و خوێنه‌ر ی له‌س������هر زۆر دیارده ی سلبی زه‌ق‌و ده‌ركه‌وته ی بچوك‌و دژه‌باو ی نوێ راوه‌س������تاندبێت ،سه‌رنج ی به‌شێك له‌هاوواڵتیان ی بیناو نابینای بۆخۆ ی راكێش������ابێت‌و بوبێت‌ه سه‌رچاوه‌یه‌ك ی خۆرۆشنبیركردنیان ،ئه‌وا ده‌بێت له‌دووه‌م س������اڵ ی ته‌مه‌نیدا وردتر ئامانج ی كاركردن ی ده‌ستنیشان ب������كات‌و ته‌كانێك ی توندتر بدات‌ه خۆی ،تا هه‌رچ ی زووتر بتوانێت ئ������هو توێژ‌ه له‌خوێنه‌ران ی بدۆزێت������هوه كه ده‌بن‌ه هه‌وێنی مانه‌وه‌و به‌رده‌وامی. ئه‌گه‌ر له‌هه‌رێم ی كوردس������تان به‌هۆ ی نه‌بوون ی سهرچاوه ی زانیاریی ،بێالیه‌ن نه‌بوون ی س������ه‌رچاوه ی داهات‌و دارایی، كه‌میی ریكالم ،سنورداریی فرۆش‌و ده‌گمه‌نیی په‌یامنێر ی وردو به‌س������ه‌لیق‌ه له‌ش������وێن ی رووداوه‌كان ،كاركردن������ ی له‌رۆژنامه‌گه‌ریی سیاس������یی قورس‌و گران كردبێت ،ئه‌وا له‌رۆژنامه‌گه‌ری كولتورییدا دوو هێند‌ه قورس‌و گرانتر ی ك������ردووه ،چونك������ه ئاس������ت‌و بارس������تایی كاردانه‌وه‌كان جیاوازترو تونترن ،به‌جۆرێك لهوه ی دووه‌میاندا ته‌وژم ی جه‌نگ‌و تۆڵه‌و س������ه‌ربڕین به‌هێزتر‌و ریشه‌دارتر‌ه له‌هێز ی ئاش������تیو لێبورده‌یی‌و لێكگه‌یش������تن ،ههربۆیه پێویس������ت به‌بلیمه‌تییه‌ك������ ی زۆر ناكات تا ل������هوه تێبگه‌یت كه بۆچ ی ل������ه‌م هه‌رێمه‌دا ئهوانه ی بوون‌و ده‌بن‌ه جاش‌و جاش������ولكه ی دوژمن������ان ،ژیانیان لهوانه درێژترو خۆش������تر‌ه كه ده‌بن‌ه دڵخ������واز ی یه‌كتر‌و خۆشه‌ویس������تی هه‌وێن������ ی كۆبونه‌وه‌و به‌یه‌كگه‌یشتنی نێوانیانه!! نم نم ،لهماوه ی یه‌ك س������اڵ ی ته‌مه‌نی������داو له‌هه‌وڵێك ی نوێ‌و كه‌موێنه‌دا 28ژماره ی پاش������كۆیه‌ك ی تایبه‌ت به‌نابینایان ی چ������اپ‌و باڵوكردهوه كه بووه مایه ی ئومێدو خۆش������حاڵ ی توێژ ی نابینایان‌و سه‌رچاوه‌یه‌ك ی به‌پێز بۆیان تا له‌رێیه‌و‌ه په‌ر‌ه به‌ئاس������ت ی خوێندن������هوه ی رێنوس������ ی برایل بده‌ن‌و ئاگاداری ه������ه‌واڵ‌و ورده‌كار ی ژیان ی خۆیان‌و ئه‌وانیدیك‌ه بن ،به‌اڵم به‌داخه‌و‌ه به‌هۆ ی كۆمه‌ك نه‌كردن ی ته‌واوه‌ت ی الیه‌ن‌ه په‌یوه‌ندییداره‌كان‌و س������نورداریی ئاست ی هاوكاریكردن ی سپۆنس������هر ی س������ه‌ره‌ك ی رۆژنامه ی نم نم ،نه‌توانرا ته‌مه‌ن ی ئهو پاش������كۆی‌ه له‌حه‌وت مانگ زیاتر بێت ،ئهوه سه‌ره‌ڕا ی ته‌قه‌دان له‌ده‌رگا ی وه‌زاره‌ت ی كارو كاروبار ی كۆمهاڵیهتیو چه‌ندی������ن نێوه‌ندو بازرگان ی دیار ی ئ������ه‌م ههرێمهو وه‌اڵم نه‌دانه‌وه‌ی������ان له‌الیه‌ك‌و كه‌میی ژماره ی ئ������هو نابینایانه ی توانا ی خوێندنهوه ی رێنوس ی برایل ـیان هه‌بوو ،له‌الیه‌ك ی ترهوه بوون‌ه هۆكار ی راگرتن ی ئهو پاش������كۆ ناوازه‌یه ی كه ش������انازییه‌ك ی گهوره ی بۆ نم نم‌و مێژوو ی رۆژنامه‌گه‌ریی كوردیی تۆماركرد. له‌ئێستادا كه به‌ره‌و س������اڵیاد ی نم نم ده‌ڕۆین ،به‌پێویست ی ده‌زانین سوپاس‌و ستایشی هه‌موو دۆستان‌و هاوكارانمان‌و كۆمپانی������ا ی رووداو به‌تایب������ه‌ت بكه‌ین ك������ه لهماوه ی ئه‌م س������اڵه‌دا له‌روو ی داراییه‌و‌ه بوون‌ه سپۆنس������هر ی سه‌ره‌ك ی ئه‌م رۆژنامه‌یه‌‌و له‌كه‌وتن‌و راوه‌س������تان ده‌ربازیان كرد ،به‌و هیوایه ی هه‌رچ ی زووتر‌ه نم ن������م ئهو قۆناغ‌ه تێپه‌ڕێنێت‌و بتوانێت خوێنه‌ران له‌رێی به‌رهه‌م‌ه رۆژنامه‌وانییه‌كانییه‌و‌ه بكات‌ه زامن ی مان������هوهو به‌رده‌وام ی خ������ۆی ،ههربۆیه داوا له‌خوێنه‌ران‌و هاوكاران������ ی به‌ڕێز ی رۆژنامه‌كه‌مان ده‌كه‌ین به‌س������ه‌رنج‌و خواس������ته‌كانیان ك������ه‌م‌و كورتییه‌كان ی نم نم به‌دیاربخ������هنو له‌رێی پێش������نیازه‌كانیانه‌و‌ه هاوكارمان بن له‌گه‌ش������ه‌پێدان ی ئاس������ت ی رۆژنامه‌كه‌یان‌و بهرزكردنهوه ی رێژه ی خوێنه‌رانی ،ههربۆیه لێره‌و‌ه جه‌ژن ی نم نم‌و جه‌ژن ی قوربان له‌هه‌مووان پیرۆز ده‌كه‌ین . سه‌رنووسه‌ر
2
سێشهممه
2010 /11/9
ژماره48:
nmnmpress@yahoo.com
ی مێرده‌كانیان منداڵ له‌بار ده‌به‌ن له‌كوردستان ژنان به‌هاوكار پارێزه‌رێك :هه‌ركه‌سێك به‌ئه‌نقه‌ست كۆرپه‌له‌كه‌ی له‌بار ببات سزا ده‌درێت هه‌ندێك له‌ژنان، كۆرپه‌كانیان پێش له‌دایكبوون لهباردهبهنو پارێزه‌رێكیش جه‌خت لهوه دهكاتهوه كه ئهو كاره تاوانه‌و دایكه‌كه‌و ئهو كه‌سانه‌ش كه ده‌ستیان له‌و كاره‌دا ههیه، ی یاسایی ی سزا روبه‌ڕوو دهبنهوه.
تایبه‌ت به نم نم ئهو ژنان������هی نایانه‌وێت منداڵیان ببێت‌و دوو گیان ده‌بن ،له‌رێگه‌ی هاوس������ه‌ره‌كانیانه‌و‌ه منداڵه‌كانیان له‌بار ده‌به‌ن. ی ی كورده‌و بهوته رووه‌یدا ،ژنێك ی ی به‌بێ خواس������ت ی ئهو كاته خۆ خ������ۆی دووگیان ب������ووه ،منداڵه دوو مانگه‌ك������هی له‌بارب������ردووه، ی ئهوهی من‌و هاوسه‌ره‌كه‌م "به‌هۆ نه‌مانویست منداڵمان ببێت ،بۆی‌ه پێ������ش له‌دایكب������وون كۆرپه‌كه‌مم له‌بارم برد". ناوبراو ،ئهوهی نهشاردهوه كه به‌ر ی هیچ كه‌س������ێك بزانێ دوو لهوه ی گیانه به‌هاوكاری هاوس������ه‌ره‌كه منداڵه‌كه‌یان له‌باربردووه. له‌الیه‌كی ترهوه ئه‌م������ه‌ل ،ژنێكی ته‌مه‌ن 27ساڵهو ئاماژه بهوه ده‌دات كه چه‌ند س������اڵێك پێش ئێستا منداڵێكی له‌باربردووه" ،دكتۆر ی نییه، پێیوتم منداڵه‌كه‌ت ئاس������ای له‌به‌ر ئهوه منیش له‌بارم برد".
له‌باربردنی منداڵ روو له‌زیادبوون ده‌کات ی له‌باربردنه‌و‌ه سزا دراوه به‌هۆ چرۆ ،ژنێكی ته‌مه‌ن 35س������اڵهو باس لهوه ده‌كات كه دووس������اڵ له‌مه‌وبه‌ر سكی پڕكرد بۆئه‌وه‌ی كوڕێك������ی ببێت ،ب������ه‌اڵم دواتر كچ ده‌رچوو ،ج������ا "له‌به‌رئه‌وه‌ی س������ێ كچم هه‌بوو ،ئ������ه‌وه‌ش كه پێی دوو گیان ب������ووم هه‌ر كچ بوو ،مێرده‌ك������ه‌م پێیوتم ده‌بێت له‌باری خۆتی به‌ریت" ،هاوكات، ئهوهی نهشاردهوه كه منداڵه‌كه‌ی چوار مانگ ب������ووهو پاره‌یه‌كی زۆری داوه تا ژنێك بۆی له‌بار ی بردووه" ،ئه‌وه‌نده‌ی له‌باربردن
ئ������هو منداڵ������ه‌م ئازاری������دام، به‌له‌دایكبوونی سێ كچه‌كه‌ی ترم ئه‌وه‌ند‌ه ئازارم نه‌چه‌شت". ی دیكه‌وه‌و ش������یرین كه له‌الیه‌ك ی نیش������ته‌جێی ژنێك������ی دیك������ه ی ی هه‌رێم یه‌كێك له‌ش������اره‌كان كوردستانه ،به‌هۆی له‌باربردنی منداڵه‌كه‌یه‌و‌ه له‌الی������ه‌ن دادگاو‌ه ده‌س������تگیر ده‌كرێت‌و به‌ساڵێك ی حوك������م ده‌درێ������ت، زیندان������ ی ده‌یوت: هه‌روه‌ك هاوس������ه‌ره‌كه "ش������یرینی هاوس������ه‌رم ماوه‌ی هه‌ش������ت مانگ������ه له‌زینداندایه‌و ی تر ئازاد ده‌بێت". چوار مانگ
له‌باربردنی به‌ئه‌نقه‌ست تاوانه پارێزه‌رێ������ك جه‌خ������ت لهوه ده‌كات������هوه ك������ه به‌ئه‌نقه‌س������ت له‌باربردن������ی كۆرپه‌له به‌تاوان حس������اب ده‌كرێت‌و سزاش������ی ههیه. ی پارێزه‌ر نه‌وزاد خه‌لیل له‌دادگا ی ئاشكراكرد كه دهۆك ئهوه ی ی منداڵ به‌ر لهوه له‌باربردن������ له‌س������كی دایكی بێته دهرهوه، تاوان������ه" ،ماف������ی منداڵه كه ی له‌دایك ی سروشت به‌شێوه‌یه‌ك ببێت ،نه‌ك له‌بارببرێت‌و گیان ێ له‌ده‌س������ت بدات" ،به‌اڵم كات
س ی سلێمانی هێزه‌کانی پۆلی زانكۆ ی خوێندكاران به‌كارده‌هێنێت بۆ باڵوه‌پێكردن هه‌كار مه‌حمود ی ی س������لێمان دوێن������ێ زانك������ۆ ی نوێیدا‌و به‌مه‌به‌س������تی له‌هه‌وڵێك ی ی هه‌راسانكردن نه‌هێشتنی دیارده ی تازه وه‌رگیراو ،له‌رێی خوێندكاران ی پۆلیس������هوه هه‌وڵی باڵوه‌پێكردن ئ������هو خوێندكارانه‌ی دا كه بۆ ئهو مهبهسته كۆببونه‌وه ،له‌و رووه‌شه‌و‌ه
سه‌رچاوه‌یه‌كی به‌رپرس رایگه‌یاند كه هه‌ر كه‌س������ێك خوێن������دكار‌ه ت������از‌ه وه‌رگیراوه‌كان هه‌راس������ان بكات له‌الیه‌ن لیژن������هی ئینزباتی زانكۆی سلێمانییه‌وه لێكۆلینه‌وه‌ی له‌گ������ه‌ڵ ده‌كرێ������ت" ،چونكه ئهمه دیارده‌یه‌ك������ی نه‌ش������یاوهو لهگهڵ پێگه‌ی زانكۆ ناگونجێت". ی هاتنی خوێندكارانی تازه به‌هۆ
ی ی زانكۆ وه‌رگیراو ،خوێندكاران ی ی س������ه‌ره‌ك ی له ڕێڕه‌و س������لێمان زانكۆدا ده‌وه‌س������تن‌و به‌قیق‌ه قیق كردن خوێندكاران بێزار ده‌كه‌ن. له‌وب������اره‌و‌ه نازی ته‌مه‌ن 18س������اڵ ك������ه یه‌كه‌مجارب������وو س������ه‌ردانی زانكۆ بكات ،بێ������زاری خۆی له‌و دیارده‌ی������ه ده‌رب������ڕی‌و وتی":ئهمه كارێك������ی نه‌ش������یاوهو له‌گ������ه‌ڵ
ئاس������تی خوێندكاران������ی زانكۆدا ناگونجێ������ت" ،ه������اوكات هه‌رێمی ته‌مه‌ن 22س������اڵ یه‌كێ������ك بوو له‌و خوێنكاران������هی كه قیق������ه قیقی ده‌كرد ،ئاماژه‌ی به‌وه‌دا كه ئه‌ویش ی به‌رامبه‌ر یه‌كه‌م س������اڵ هه‌مان شت كراوه ،ههربۆیه "به‌الی منه‌و‌ه ئهمه شتێكی ئاس������اییه‌و ته‌نها بۆ كات به‌سه‌ر بردنه".
ژنێكی دووگیان ده‌كه‌وێت یان ی زۆر ده‌كات یان وه‌رزش������ێك ش������تێكی قورس هه‌ڵده‌گرێت ێ به‌بێ ئ������ه‌وه‌ی خ������ۆی بیه‌و منداڵه‌ك������هی له‌ب������ار ده‌چێت، ئهوهی������ان "به‌ت������اوان له‌قه‌ڵه‌م ی ئهو نادرێت" ،ب������ه‌اڵم بهوته پارێزه‌ر‌ه كاتێ به‌ئه‌نقه‌س������ت‌و ی جۆراوج������ۆرهوه له‌ڕێگ������ه منداڵێك له‌بار ببرێت ،تاوانه. ی ،417 هه‌ری������ه‌ك له‌ماده‌كان������ ی 419 ،418ی یاسای سزادان ی ی ژماره 111س������اڵ عێراق������ ی 1969ئام������اژه‌ی به‌تاوان������
دیمه‌نێک له‌ئاپۆرای خوێندکارانی زانکۆی سلێمانی
تێبینی: ی ژنه‌كان خوازراوه ناو
ی ی سوتاو به‌رله‌و ه كچێك ی لێوه‌رگیرێ گیان ئیفاد ه له‌ده‌ست ده‌دات كچێكی ته‌مه‌ن 20ساڵ به‌هۆكارێكی نادیار ی ی زۆر ده‌سوتێت‌و به‌هۆ ڕێژ‌هی سوتاوییهكهیهوه، پاش هه‌فته‌یه‌ك له‌مانه‌و‌هی له‌نه‌خۆشخان ه گیان له‌ده‌ست ده‌دات.
ئه‌حمه‌د باڵه‌ك ی له‌سۆران
فۆتۆ :هه‌کار مه‌حمود
له‌باربردنی من������داڵ كردووهو ی له‌وب������اره‌و‌ه پارێ������زه‌ر عه‌ل������ محه‌مه‌د جه‌خت لهوه دهكاتهوه كه ه������هر ده‌رمانخانه‌یه‌ك یان ی به‌س������ااڵچوو هه‌س������تن ژنێك ی ی له‌باربردن������ به‌ئه‌نجامدان������ ی مندااڵن ب������ۆ ژنان ،روبه‌ڕوو تونترین سزا دهبنهوه ،چونكه "ئهو كه‌س������ان‌ه به‌ئ������اگان له‌و ی یاسای تاوانه" ،هاوكات به‌پێ س������زادانی عێراقی كه‌س������ێك ی به‌له‌باربردن������ هه‌س������تێت ی ێ ڕه‌زامه‌ند منداڵێك ،به‌ب������ دایكه‌ك‌ه به10ساڵ زیندانیكردن سزا ده‌درێت" ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر ژن ی هه‌س������تێت به‌و تاوانه، بۆخۆ ی یه‌ك به‌غه‌رامه‌كردن بۆ ماو‌ه ساڵ سزا ده‌درێت". ی ئ������هو پارێ������زه‌ره جه‌خت������ له‌وه‌ش������كردهوه ك������ه ئه‌گ������هر مامانێك ی������ان ده‌رمانخانه‌یه‌ك ی منداڵێك له‌باربه‌رێت ،لهڕێگه كاره‌كانیانه‌وه ،ئه‌وا ئهو كهسه ێ ساڵیش به‌ند ده‌كرێت‌و س������ له‌كاره‌ك������هی دوورده‌خرێته‌وه، ی "هه‌ر یه‌ك له‌ژنه‌كه‌و ئهو كهسه هه‌ڵده‌ستێت به‌ئه‌نجامدانی ئهو تاوانه تاوانبارن ،ئ������ه‌م تاوانه زۆر دیار نییه ،هه‌ندێجار ژن ئهو تاوانه ده‌شارێته‌وه ،چونكه ی دروس������ت س������ه‌رژمێرییه‌ك ی له‌باربردنمان نییه تا ڕێ������ژ‌ه بۆده‌ركه‌وێت".
دوا ی ئ������هوه ی كچێك به‌ناو ی "ب. ح" ك������ه كچ������ ی ماڵه‌وه‌ی������ه ڕۆژ ی 10/27ده‌س������توتێت ،هه‌فته‌ی������ه‌ك له‌نه‌خۆشخانه‌ی ئیمرجنسی هه‌ولێر ده‌مێنێت������هوهو دواتر به‌هۆ ی زۆر ی ڕێ������ژه‌ی س������وتاوییه‌كه‌یه‌وه ڕۆژ ی 11/3گیان ی له‌ده‌ست ده‌دات. نه‌قیب خۆش������هو ی ته‌ها به‌رپرس ی نوس������ینگه ی نه‌هێشتن ی توندوتیژ ی دژ به‌ژن������ان له‌ق������ه‌زای س������ۆران له‌لێدوانێكی������دا ب������ۆ ن������م ن������م ئاش������كرایكرد كه ئهو كچه خه‌ڵك ی گوند ی بادلیانی س������هر به قه‌زا ی سۆرانه ،به‌اڵم به‌هۆی زۆری ڕێژه ی سوتاوییهكهیهوه نه‌توانراو‌ه ئیفاده ی لێوه‌ربگیرێ" ،ویس������تمان قس������ه ی
وه‌ربگرین بزانین به‌چی س������وتاوه، به‌اڵم به‌داخ������هوه به‌ه������ۆی زۆر ی ڕێژه ی سوتاوییهكهیهوه نه‌مانتوان ی هیچ قسه‌یه‌كی وه‌رگیرن". ناوب������راو ،له زاری كه‌س������وكار ی كچه‌ك������هوه ،ئهوهی ئاش������كراكرد كه ئهو كچه خۆی نه‌س������وتاندووه، به‌ڵك������و به‌هۆی ته‌باخ������هوه ئاگر ی تێبه‌ر ب������ووهو س������وتاوه ،ههربۆیه ئ������ه‌وان لێكۆڵینه‌وه‌ی������ان له‌باره‌و‌ه كردووه" ،به‌پێی ئهو لێكۆڵینه‌وه‌یه ی ئێم������ه كردومانه ،ئ������ه‌م كچه خۆ ی خۆ ی س������وتاندووه‌و كێشه ی لهگهڵ ماڵه‌وه‌یان������دا هه‌ب������ووه" ،هاوكات سه‌رچاوه‌یه‌كی نزیك له‌و كچه كه نه‌یویست ناوی بنوسرێت ئهوه ی بۆ نم نم روونك������ردهوه كه "ب .ح" نه‌سوتاوه ،به‌ڵكو خۆ ی سوتاندووه، "ئه‌م كچه به‌هۆ ی ئهوه ی كه لهگهڵ یه‌كێ������ك له‌ئه‌ندامان������ ی ماڵ������هوه ی توڕه‌بووه خۆی سوتاندوه". ئه‌گه‌رچ������ی تائێس������تا لێكۆڵینهوه ل������هو كێش������هیه نه‌گه‌یش������تۆت‌ه هیچ ئه‌نجامێ������ك‌و كه‌سیش������ ی له‌س������هر ده‌س������تگیرنه‌كراوه ،ب������ه‌اڵم بهوته ی نه‌قیب خۆشه‌وی ته‌ها ،لێكۆڵینهوه له‌و كێشه‌ی‌ه درێژه‌ی ههیه.
5 کۆد سێشهممه
nmnmpress@yahoo.com
دوای چوار ساڵ خۆشه‌ویستی ،خۆشه‌ویسته‌كه‌م هاوڕێكه‌می هێنا
کێشه
من كچێكی ته‌مه‌ن 22ساڵم ،ماوه‌ی چوار ساڵه په‌یوه‌ندی خۆشه‌ویستیم لهگهڵ كوڕێكدا هه‌بوو ،ماوه‌ی مانگێك له‌مه‌وبه‌ر به‌هۆی كێشه‌یه‌كی بچوكه‌و‌ه په‌یوه‌ندیه‌كه‌مان كۆتایی هات. هیچ كه‌سێكمان به‌ته‌مای ئهوه نه‌بووین كه به‌و زویی‌ه هاوسه‌رگیری بكه‌ین ،من خۆم وامدانابوو كه په‌يوه‌ندیه‌كه‌مان وه‌كو جارانی لێ دێتهوه ،چونكه جارانیش چه‌ندین جار دابڕانی له‌و شێوه‌ی‌ه له‌خۆشه‌ویستیه‌كه‌ماندا ههبووه. ئه‌مجاره‌یان من زۆرم بیر ده‌كرد ،ته‌نها ماوه‌ی زیاتر له‌سێ هه‌فته‌ی‌ه قسه‌مان نه‌كردووه ،به‌اڵم پێنج رۆژ پێش ئێستا له‌رێگه‌ی كچێكی هاوڕێمه‌و‌ه بیستم كه ئهو كوڕ‌ه داوای هاورێیه‌كی خۆمی كردووهو ئه‌ویش رازی بووه ،ئێستا نازانم باوه‌ڕ به‌چی بكه‌م ،چونكه دوای ئهوهی پرسیارم كرد زانیم كه له‌هه‌فته‌یه‌ی داهاتوودا كچه‌كه‌ی هاوڕێم مار‌ه ده‌بڕێت بۆ خۆشه‌ویسته‌كه‌م. من ئێستا له‌ژیانێكی زۆر ناخۆشدا ده‌ژیم ،ته‌نها هاوڕێیه‌كم به‌م په‌یوه‌ندی‌ه ده‌زانێت‌و ماڵه‌وه‌مان هیچ كه‌سێكیان ئاگادارنین تا له‌الی كه‌سێكیان دڵی خۆم خاڵی بكهمهوه ،ئهو هاوڕێیه‌شم كه به‌په‌یوه‌ندیه‌ك‌ه ده‌زانێت زۆر به‌كه‌می ده‌یبینم .ئێستا من چاوم پڕ‌ه له‌فرمێسك‌و ناوێرم له‌ماڵه‌وه‌ش بگریم ،چونكه توشی كێشه ده‌بم گه‌ر پێم بزانن ،نازانم چۆن بیر لهوه بكهمهوه كه چوار ساڵ كوڕێكم خۆش ویستووه‌و ئێستا به‌به‌رچاومه‌و‌ه كچێكی هاوڕێم ده‌هێنێت. ته‌نها كێشه كه دواجار دابڕانی خست‌ه نێوانمانه‌و‌ه ئهوه بوو كه داواى كردرۆژێك له‌گه‌ڵى بڕۆم‌ه ده‌ره‌وه‌و ئێوار‌ه بگه‌ڕێمه‌وه ،ویستی سه‌ردانی هه‌ولێر بكه‌ین پێكهوه ،به‌اڵم من وتم ناتوانم له‌گه‌ڵت بێم ،چونكه توشی كێشه ده‌بین ،كه‌چی ئهو وتی" :سیقه‌ت به‌من نیه ،له‌به‌رئه‌وه‌ی سیقه‌ت نیه باواز له‌یه‌كتر بهێنین‌و بڕۆین به‌ئیشێكی ترهوه خۆمان خه‌ریك بكه‌ین". من داواكارم ئێو‌ه رێگه چاره‌یه‌كم بۆ بدۆزنهوه كه ته‌نها تۆزێك دڵم ئارام بێتهوه ،چونكه ئارامیم له‌ال نه‌ماوه‌و به‌رده‌وام ئاگام له‌خۆم نیه. سارا له‌سلێمانی
چاره‌سه‌ر
و
كێش ه
چا ر هس هر
ئه‌حمه‌د ره‌وف توێژه‌رێكی كۆمه‌اڵیه‌تیه‌و ئاماژه‌ی به‌وه‌دا كه پێویسته ئهو كچه كێشه‌ك‌ه له‌سه‌ر خۆی گه‌وره‌نه‌كا ت "واباشتر‌ه ئه‌گه‌ر ئهو كچه خوشكێكی هه‌بێت كێشهكهی بۆ باس بكات‌و كه‌مێك دڵی خاڵی ببێته‌وه" ،به‌وته‌ی ئهو توێژه‌ر‌ه نابێت بیر له‌و كێشه‌ی‌ه بكاتهوه" ،ئه‌گه‌ر ئهو كوڕ‌ه داوای كه‌سێكی تری كردبێت‌و بڕیار بێت مار‌ه ببڕێت ،ئه‌گه‌ری زۆره كه ئهو بڕیار‌ه خێرا نه‌درابێت‌و پێش ئهوهی وازی له‌خۆشه‌ویسته‌كه‌ی هێنابێت بڕیاری دابێت". بۆی‌ه به‌پێویستی ده‌زانێت كه ئهو كچه له‌ڕووی ده‌رونیه‌و‌ه باوه‌ڕی ته‌واوی به‌خۆی هه‌بێت" ،له‌به‌ر ئهوهی ئهو كچه هێند‌ه ژیر بووه شوێن ئهو كوڕ‌ه نه‌كه‌وتوو‌ه بۆ شارێكی تر به‌ته‌نها ،مانای ئهوهیه ده‌توانێت به‌سه‌ر كێشه‌كه‌شیدا زاڵ بێت ،چونكه ره‌نگ‌ه ئهو كوڕ‌ه ویستبێتی كچهكه بۆ كاری خراپ ببات" .جه‌ختیشی لهوه كردهوه كه وازهێنانی باشتره بووه لهوهی كه لهگهڵ ئهوه كوڕه‌دا بژیایه" ،به‌پێی هه‌ندێ هه‌ڵسوكه‌وتی كوڕهكه ته‌نها ویستویه‌تی كاری سێكسی لهگهڵ ئهو كچه‌دا بكات‌و به‌نیازی هێنانی نهبووه".
کێشه
هاوسه‌ره‌كه‌م فه‌رامۆشی كردووم
من ژنێكی ته‌مه‌ن 31ساڵم‌و ماوه‌ی هه‌شت ساڵه ژیانی هاوسه‌ریم پێكهێناوه‌و خاوه‌نی دوو منداڵم ،هاوسه‌ره‌كه‌م له‌شوێنك كار ده‌كات كه جاری واهه‌ی‌ه به‌هه‌فته‌یه‌ك جارێك نایه‌ته‌وه‌و كه دێتهوه هیچ خۆشه‌ویستیه‌كی بۆم نیه ،زۆرجار كه دێتهوه شه‌ڕم پێده‌فرۆشێت‌و لێم ده‌دات. ماڵی باوكمم لهوه ئاگادار كردووهتهوه ،به‌اڵم دوای سێ جار تۆران له‌سه‌ر ئهو كێشانه ،باوكم پێی وتم ئه‌مجار بێیته‌و‌ه ده‌تكوژم ،چونكه سیقه‌ی به‌من نیهو ده‌ڵ ێ تۆ درۆ ده‌كه‌یت، كاتێكیش پێی دهڵێم هه‌فته‌ی جارێك نایه‌ته‌وه‌و زۆر له‌گه‌ڵمان خراپه ،باوكم ده‌ڵێت" ،ئهو بۆ كاسپی ده‌ڕوات‌و ده‌بێت زۆر مه‌منونیشی بیت كه به‌و شێوه‌ی‌ه ئیش‌و كارتان بۆ ده‌كات". من خۆم فه‌رمانبه‌رم له‌فه‌رمانگه‌یه‌كی حكومی‌و دوو منداڵه‌كه‌شم له‌ره‌وزه‌و حه‌زان‌ه داناوه ،به‌خۆمانه‌و‌ه ژیانی ئه‌وانیشمان فه‌وتاندووه ،بۆی‌ه نازانم بۆ كوێ بچم‌و چۆن كێشه‌كانم چاره‌سه‌ر بكه‌م .ئه‌م كێشه‌یه‌م له‌الی چه‌ند هاورێیه‌كم باس كردووه هه‌مویان ده‌ڵێن واز له‌مێرده‌كه‌ت بهێنه‌و به‌ته‌نها بژی ،به‌اڵم من نامه‌وێت ئهو مندااڵنه به‌بێ باوك گه‌وره‌بن. زۆرجار بیركردنه‌وه‌ی خراپ به‌بیرمدا دێت ،به‌اڵم كه بیری منداڵه‌كانم ده‌كه‌وێته‌وه ،ئیتر دهڵێم ئه‌گه‌ر واز له‌هاوسه‌ره‌كه‌شم‌و ماڵی باوكیشم بهێنم به‌ته‌نها خۆم منداڵه‌كان به‌خێو ده‌كه‌م .بۆی‌ه ده‌مه‌وێت ئێو‌ه ببن‌ه رێگه نیشانده‌رم‌و له‌و كێشه‌ی‌ه ده‌رم بهێنن‌و لهگهڵ هاوسه‌ره‌ك‌هم‌و منداڵه‌كان پێكهوه ژیانێكی خۆش به‌سه‌ر به‌رین. شیرین له‌سلێمانی
چاره‌سه‌ر
و
كێش ه
چا ر هس هر
ده‌رباره‌ی ئهو كێشه‌ی‌ه به‌ناز عه‌لی توێژه‌رێكی كۆمه‌اڵیه‌تیه‌و ده‌لێت" :پێویسته ئهو كچه په‌یوه‌ندی بكات به‌رێخراوێكی ژنانه‌و‌ه یان قس‌ه لهگهڵ ماڵی باوكی كوڕهكه بكات‌و كێشه‌كه‌یان تێبگه‌ێنێت ،به‌شێوه‌یه‌كی شێنه‌یی قس‌ه لهگهڵ دایك‌و باوكی كوڕهكه یان برایه‌كی یان خوشكێكی بكات‌و پێیان بڵێت كه ئهو حاڵی به‌و شێوه‌یه‌یه ،بۆئه‌وه‌ی ئه‌وان به‌كوڕه‌كه‌یان بڵێن‌و ئه‌ویش به‌خۆیدا بچێته‌وه. ئهو توێژه‌ر‌ه جه‌ختی لهوه كردهوه كه پێویسته ئهو ژن‌ه هه‌موو ئهو رێگایان‌ه تاقی بكاتهوه تا ده‌گات‌ه ئه‌نجامێك" ،ئه‌گه‌ر كوڕهكه به‌یه‌كێك له‌و الیه‌نان‌ه گیراو هات‌ه سه‌ر ئهوهی كه له‌ماڵ‌و منداڵه‌كه‌ی بپرسێته‌وه ،ئه‌وان كارێكی باشه ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر هه‌موو هه‌وڵه‌كان بێ ئه‌نجام بوون ،پێویسته ئهو ژن‌ه بیر له‌جیابوونه‌و‌ه بكاتهوه ،بۆئه‌وه‌ی توشی كێشه نه‌بێت" .ناوبراو به‌باشی زانی ئهو ژن‌ه له‌نزیكه‌و‌ه لهگهڵ توێژه‌رێكی كۆمه‌اڵیه‌تی دابنیشێت ،بۆئه‌وه‌ی هه‌موو كێشه‌كانی به‌ته‌واوه‌تی بزانرێت‌و به‌ته‌واوی رێگه‌ی چاره‌ی بۆ بدۆزرێته‌وه" ،هه‌رچه‌ند‌ه ئهو ژن‌ه زۆرێك له‌كێشه‌كانی وتووه ،به‌اڵم هێشتا هه‌ندێك شت ماو‌ه كه توێژه‌ر پێویستی پێیه‌تی كه به‌ته‌واوی بڕیاری له‌سه‌ر بدات".
ده‌بێت خێرا ده‌ستگیرا نه‌ك ه ی بگوازێته‌و‌ه
کێشه
من كورێكی ته‌مه‌ن 25ساڵم‌و ماوه‌ی شه‌ش مانگ‌ه كچێكم ماره‌كردووه‌و ده‌ستگیرانمه ،سه‌ره‌تا كه چووین‌ه داوای ئهو كچه چه‌ند مه‌رجێكیان هه‌بوو ،پێی رازی بووین‌و ئێمه‌ش چه‌ند مه‌رجێكمان هه‌بوو ،یه‌كێك له‌مه‌رجه‌كانمان ئهوه بوو كه من دوای ساڵێك كچهكه بیگوێزمه‌وه ،به‌اڵم ماوه‌ی مانگێك‌ه چه‌ند جارێك رایان سپاردووم كه بیگوێزمهوهو منیش له‌به‌ر ئهوهی له‌ئێستادا توانای داراییم كهمه ناتوانم بیگوێزمه‌وه. ئهو پالنه‌ی من دامناو‌ه ده‌توانم شه‌ش مانگی تر ده‌ستگیرانه‌كه‌م بگوێزمه‌وه ،به‌اڵم ماڵی خه‌زورم بهوه رازی نابن‌و ده‌ڵێن" ،ده‌بێت تامانگێكی تر بیگوێزیته‌وه" ،ئه‌وه‌ش كێشه‌ی گه‌وره‌م بۆ دروست ده‌كات ،چونكه من به‌ته‌نها لهگهڵ دایكم‌و خوشكێكمدا ده‌ژیم‌و له‌خانویه‌كی بچوكی كرێداین‌و خۆشمان خه‌ریكی خانوو كردنین ،ئه‌گه‌ر چاوه‌ڕێ بكه‌ن ئهو ماوه‌یه ،ئه‌وا ده‌توانین ژیانێكی خۆش ببه‌ین‌ه سه‌ر. ئێستا نازانم چییان پێ بڵێم‌و چۆن تێیان بگه‌ێنم كه له‌ئێستادا ناتوانم بیگوێزمه‌وه ،چونكه ماڵی باوكی كچهكه بۆ هه‌ر قسه‌یه‌ك ده‌ڵێن" ،خه‌ڵك قس‌ه دهكهنو ناتوانین چاوه‌ڕێ بكه‌ین ،خه‌ڵك به‌ئاره‌زووی خۆیان قس‌ه بكه‌ن" ،منیش تائێستا هه‌ر به‌كه‌سێكدا وه‌اڵمم بۆ ناردوون كه ناتوانم بیگوێزمهوهو خۆم یه‌ك جار چووم پێم وتن خۆیان توڕ‌ه كرد ،ئیتر نه‌چوومه‌و‌ه تا داوایان لێ بكه‌م كاتی گواستنه‌وه‌كه‌ی دوابخه‌م. حسه‌ین له‌سه‌یدسادق
و
كێش ه
چاره‌سه‌ر چا ر هس هر
دیمه‌ن عه‌لی توێژه‌رێكی كۆمه‌اڵیه‌تیه‌و ئاماژه بهوه ده‌دات كه پێویسته ئهو كوڕ‌ه لهگهڵ برایه‌كی یان دایكی یان كه‌سێكی نزكی بچێته ماڵه‌كه‌و به‌ته‌واوی باسی كێشهكهی خۆیانیان بۆ بكات‌و هیچیان لێ نه‌شارێته‌وه" ،به‌شێوه‌یه‌كی راست پێیان بڵێت من له‌ئێستادا توانای دارایم باش نیهو باخانووه‌كه‌مان ته‌واو بێت ئهو كاته ده‌یگوێزمه‌وه". به‌وته‌ی ئهو توێژه‌ر‌ه ئه‌گه‌ر ئهو كور‌ه به‌و شێوه‌ی‌ه سه‌ردانی ماڵی ده‌ستگیرانه‌كه‌ی بكات‌و تێیان بگه‌ێنێت ،ئه‌وانیش رازی ده‌بن‌و كێشهكهی چاره‌سه‌ر ده‌بێت" ،ئێستا ماڵی باوكی ئهو كچه دوو دڵن لهوهی كه كوڕهكه په‌شیمان ببێته‌وه ،چونكه زۆر شتی له‌و جۆر‌ه روویداوه ،بۆی‌ه خه‌می كچه‌كه‌یانه‌و ده‌یانه‌وێت زوو بچێته ماڵی خۆیهوه".
ی نم نم ی ئازیز ده‌توان كێشه‌و خ‌هم‌و گرفته‌كانتان یاخود نام‌ه سۆزداریی‌و ده‌رده‌دڵییه‌كانتان بنێرن بۆ رۆژنامه گه‌نجان ی رۆژنامه‌كه‌و‌ه یاخود له‌رێی ئه‌م ئیمه‌یڵ ئه‌دره‌سه‌وه: له‌رێی ناونیشانه‌كان nmnmpress@yahoo.com
nmnmpress@yahoo.com
2010 /11/9
ژماره48 :
گۆشه‌یه‌ک‌ه هه‌فتان‌ه ئاری ئەبوبەکر ده‌ینوسێت
وشه‌ی "كاك" موجامه‌له‌یه‌كیبێله‌زه‌ت ه "كاك"، وشه‌ی پێشگرێك وه‌ك كوردییدا له‌زمانی به‌كارده‌هێنرێت ،بۆ ئهو نێرانه‌ی كه له‌خۆمان گه‌وره‌ترن یان تازه ده‌یانناسین ،به‌شێوه‌یه‌ك كه‌مجار ڕێكده‌كه‌وێت، نێرینه‌یه‌ك له‌سه‌ره‌تای ناسیندا به‌ناوی خۆیهوه ناو ببه‌ین ،هه‌تا ئه‌گه‌ر كه‌مێك له‌خۆشمان بچوكتر بێت ،یان هاوته‌مه‌نی خۆمان بێت. به‌وشه‌ی كاك وا گۆشكراوین كه به‌واتای ڕێزو حورمه‌ت دێت بۆ كه‌سی به‌رامبه‌رمان، به‌ئه‌ندازه‌یه‌ك ئه‌گه‌ر بێتو یه‌كێك له‌خۆمان گه‌وره‌تر بێت ،به‌كاك بانگی نه‌كه‌ین ،ئه‌وا وه‌ك ئهوه وای‌ه كه بێڕێزیمان به‌رامبه‌ر كردبێت ،ڕه‌نگ‌ه ساردو سڕیش له‌الیه‌ن كه‌سی به‌رامبه‌ره‌و‌ه دروست ببێت ،چونكه له‌زیهنی ئێمه‌دا وابیناكراوه، كه "كاك" واتای ڕێزه‌و نه‌وتنی هه‌مان وشه، بۆكه‌سانی له‌خۆمان گه‌وره‌تر ،بێڕێزییه. پێده‌چێت وشه‌ی كاك ڕه‌هه‌ندێكی قوڵی وای هه‌بێت له‌ناو ئێمه‌ی كورددا ،كه دووركه‌وتنه‌و‌ه لێی یان دابڕان لێی زه‌حمه‌ت بێت ،ئهوه له‌كاتێكدا وشه‌ی كاك له‌موجامه‌له‌یه‌كی درۆین‌ه زیاتر هیچ ڕێزێك نییه ،چونكه ن‌ه "كاك" وتن به‌كه‌سی به‌رامبه‌ر مانای ڕێزگرتنه ،ن‌ه نه‌وتنیشی مانای بێڕێزییه ،كه‌سمان نییه ڕێكه‌وتی ئهوهی نه‌كردبێت ،كه به‌ته‌نها له‌به‌ر موجامه‌ل‌ه به‌كه‌سێكمان وتو‌ه كاك ،ده‌نا كه‌سه‌ك‌ه خاوه‌نی هیچ ئه‌رزش‌و ڕێزێك نهبووه له‌المان ،به‌اڵم به‌ناچاری‌و له‌به‌ر الیه‌ن‌ه كۆمه‌اڵیه‌تییه‌ك‌ه وتومانه. ڕه‌نگ‌ه كه‌س به‌ئه‌ندازه‌ی من دژی وشه‌ی كاك نه‌بێت ،چونكه وایده‌بینم ،وشه‌ی كاك مانایه‌كی زیاد له‌پێویستی وه‌رگرتوه ،پێشگری كاك یهكێكه له‌و هۆكارانه‌ی كه وشه‌گه‌لی وه‌ك سه‌رۆكی فه‌رمانده ،فه‌خامه‌ت ،جه‌ناب‌و گه‌وره‌مانی هێناوه‌ت‌ه بوون ،كه ئه‌م وشانه‌ش هه‌بوون ،واتا ئه‌زبه‌نی، قوربان ،نۆكه‌رتم ،دێت‌ه ئاراوه ،كه ده‌قیقه‌ن پێچه‌وانه‌ی هه‌موو یاساكانی یه‌كسانی ڕێزن له‌نێوان مرۆڤه‌كاندا ،چونكه تا "فه‌خامه‌ت" هه‌بێت" ،بچوكتم"یش ههیه ،تا جه‌ناب هه‌بێت، تۆی بااڵو ئێمه‌ی گچك‌ه و مامناوه‌ندی ههیه ،كه ئه‌مه‌ش تۆ له‌ئێم‌ه پیرۆزترو موقه‌ده‌ستر نیشان ده‌دات. پێده‌چێت وشه‌ی كاك یه‌كێك بێت له‌هۆكار‌ه شاراوه‌كان ،كه واده‌كات ،ژینگه‌ی دروستبوونی دیكتاتۆر له‌خۆرهه‌اڵتدا ئاسانتر بێت تا خۆرئاوا، چونكه له‌خۆرئاوا مه‌حاڵ‌ه كه‌س پێشگری كاك بۆ كه‌سیتر به‌كاربهێنێت ،جا هه‌ر له‌بچوكترین منداڵه‌و‌ه تا ده‌گات‌ه گه‌وره‌ترین سه‌ركرد‌ه و سه‌رۆك، هه‌موو هه‌ر به‌ناوی خۆیانه‌و‌ه بانگده‌كرێن ،چونكه ڕێزگرتن له‌خۆرئاوا ،پێناسه‌یه‌كی جودای ههیه له‌و پێناس‌ه ترادیشیۆنه‌ی كه الی ئێمه‌ی خۆرهه‌اڵتی ههیه ،كه نه‌وتنی وشه‌گه‌لی وه‌ك كاك ،گه‌وره‌م، سه‌رۆك ...هتد الی ئه‌وان (خۆرئاوایی) مرۆڤی یه‌كسان له‌به‌های مرۆڤایه‌تی دروستده‌كات و هه‌ر له‌منداڵییه‌و‌ه ڕایانده‌هێنن به‌یه‌كسانی له‌به‌هادا له‌به‌رانبه‌ر ئه‌وانیتردا ،به‌پێچه‌وانه‌و‌ه وتنی ئهو وشه‌گه‌النه‌ی سه‌ره‌وه ،الی ئێمه‌ی خۆرهه‌اڵتی، مرۆڤی شه‌رمن‌و خۆ به‌بچوكزان دروستده‌كات. هه‌موو دیارده‌یه‌كی كۆمه‌اڵیه‌تی ،كه له‌ناو كۆمه‌ڵگایه‌كدا سه‌رده‌رده‌هێنێت و دهبێته باو ،ده‌رهاویشته‌ی ڕاده‌ی تێگه‌یشتنی خودی كۆمه‌ڵگاكه‌یه ،به‌باش یان خراپ ،جا ئه‌گه‌ر ئهو كۆمهڵگایه ڕاده‌ی تێگه‌یشتنی پێشكه‌وتنی زۆر بوو ،ئه‌وا دیارده‌یه‌كی خراپ ،هه‌رچه‌ند به‌زۆریش بخزێنرێت‌ه ناو كۆمه‌ڵگاكه‌وه ،دواجار جێگه‌ی نابێته‌وه‌و ده‌رده‌په‌ڕێنرێت ،بهپێچهوانهشهوه دیارده باشه‌كان زوو هه‌زمده‌كات‌و دهبێته هه‌ڵگری شوناسی ئهو كۆمهڵگایه.
4
سێشهممه
2010 /11/9
ژماره48 :
nmnmpress@yahoo.com
ی ده‌نگ بۆ نووسین ده‌دۆزێته‌و ه ی كورد پرۆگرامێك بۆگۆڕین گه‌نجێك "مژده‌تان ده‌ده‌م ێ له‌مه‌ودوا ئهو ده‌نگان ه ی تۆمار ی ده‌كه‌ن پێویست نه‌كات دووباره بینوسنه‌وه" ی كورد چه‌ند گه‌نجێك ی ی گرنگ به‌رنامه‌یه‌ك كۆمپیوته‌ری داده‌هێنی‌‌و ی ئه‌وه‌ش ده‌دات ب ه مژده به‌كارهێنه‌رانی كۆمپیوته‌ر له‌مه‌وداو ماوس‌و كیبۆرد ی به‌كارناهێنن‌و ئهو قسانه ده‌یكه‌ن ڕاسته‌وخۆ له‌سه‌ر پرۆگرامی وۆرد ده‌نوسرێ.
سازدان ی سه‌روه‌ر سه‌عید زانی������ار محه‌م������ه‌د ،گه‌نجێك ی ته‌مه‌ن 22ساڵهو له‌دایكبوو ی شار ی ههڵهبجهیهو له‌ئێس������تادا ئه‌ندازیار ی س������ۆفتوێره، هه‌روه‌ك خۆ ی باس ی ده‌كات "له‌ساڵ ی 2004هوه خه‌ریك ی پرۆگرامسازیم". ئهو گه‌نج‌ه چه‌ند به‌رنامه‌یه‌ك ی داهێناو‌ه كه بهوته ی خۆ ی ناواز‌هن‌و یه‌كه‌مجار‌ه به‌زمان ی كورد ی به‌رهه‌مدێن" ،یه‌كێك له‌و پرۆگرامان‌ه هه‌ڵده‌ستێت به‌گۆڕین ی ده‌نگ بۆ نوسین له‌سه‌ر وۆرد ،هه‌روه‌ها پرۆگرامێك ی ترم دورستكردوو‌ه كه ڕاس������ته‌وخۆ كورد ی به‌ده‌نگ ده‌كات به‌ئینگلیزی". سه‌روه‌ر :له‌كه‌یه‌و‌ه ده‌ستت به‌كار ی پرۆگرامساز ی كرووه؟ زانیار :ب������هر لهوه ی بچم������ه قۆناغ ی ئاماده‌ی ی له‌ناوه‌ند ی كار ی كۆمپیوته‌ر ده‌ستمپێكردوو ،به‌اڵم له‌ساڵ ی 2004هوه تائێستا ،خه‌ریك ی كار ی پرۆگرامسازیم. گرنگترین ئهو پرۆگرامان‌ه ی تائێستا كردووم������ن ،چه‌ن������د پرۆگرامێك������ ی ناوازه‌و ده‌گمه‌نن ك������ه بۆ یه‌كه‌مجار‌ه به‌زمان ی ك������ورد ی به‌رهه‌م ده‌هێنرێت،
زانیار محه‌مه‌د یه‌كێك له‌و پرۆگرامان‌ه هه‌ڵده‌ستێت به‌گۆڕین ی ده‌نگ بۆ نوس������ین له‌سه‌ر وۆرد ،ئهمه یهكێكه له‌و به‌رنامان‌ه ی كه به‌ال ی خۆم‌و زۆر كه‌س ی تر ناوازه‌ی‌ه‌و گرنگه ،یه‌كێك ی تر له‌و پرۆگرامان‌ه ی كه كردووم‌ه هه‌ڵده‌س������ت ێ به‌گۆڕین ی ده‌نگ ی زمانێك بۆزمانێك ی تر ،بۆنمون‌ه تۆ به‌كورد ی قس������ه بكه‌ی ڕاسته‌وخۆ به‌ده‌نگ ب������ۆت ده‌كات به‌ئینگلیزی، سه‌ره‌تا بۆ زمان ی ئینگلیز ی كردووم‌ه‌و به‌پێچه‌وانه‌ش������هوه ده‌توانین دورست ی بكه‌ین ،ئه‌مه‌ش س������ود ی زۆر ی بۆ ئهو كه‌سانه‌ی‌ه كه سهفهر ی دهرهوه ده‌كه‌ن، به‌ته‌م������ا ی ئه‌وه‌م كه ئامێرێك ی بچوك ی له‌ش������ێو‌ه ی مۆبایل ب������ۆ دیزاین بكه‌م، ئه‌وه‌ش بۆ یه‌كه‌مجار‌ه له‌كوردستان ئه‌م كاره ده‌كرێت. له‌ساڵ ی 2005یارییه‌كم به‌رهه‌مهێنا كه باس ی شه‌ڕ ی نێوان پێشمه‌رگه‌و به‌عس ی ده‌كرد كه هیچ جیاواز ی نه‌بوو لهگهڵ یاریی‌ه جیهانیه‌كان ،به‌اڵم له‌به‌ر ئهوه ی هاوكارمان نه‌بوو نه‌متوان ی به‌رده‌وام بم، وازم لێهێنا.
سه‌روه‌ر :گرنگترین ئهو گرفتان‌ه ی كه هاتۆت‌ه ڕێت له‌كات ی كاركردن یان دانان ی پرۆگرمێكدا چین؟ زانی������ار :ته‌نه������ا گیروگرفتێك كه ههیه بۆ ئێم‌ه ئهوهیه كه پرۆگرامساز كهمه ی������ان خه‌له‌لمان ههیه ،من لهگهڵ چه‌ند كه‌سێكدا كارم ده‌كرد كات ێ پرۆگرامێكم������ان داده‌ن������ا هه‌ریه‌كه‌و به‌ش������ێكمان ده‌كرد ،دواتر هه‌ندێك ل������هو براده‌ران������ه كات������ ێ كاره‌كه‌ت لێوه‌رده‌گرتنه‌و‌ه چه‌ندین خه‌له‌ل ی تیابوو، ئه‌مه‌ش ده‌ب������وو به‌هیالكییه‌ك بۆ من، جار ی واهه‌ی‌ه ئه‌گه‌ر به‌ته‌نها كارێك بكه‌م ڕه‌نگ‌ه دووساڵ ی پێبچێت ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر به‌تیمێك بیكه‌یت ڕه‌نگ‌ه ساڵێك ی پێبچێت ،بۆنمون‌ه ئهو به‌رنام‌ه ی گۆڕین ی ده‌نگ بۆ نوس������ین‌ه نزیكه ی دووساڵ خه‌ریك ی بووم. له‌الیه‌ك ی ترهوه حكومه‌ت ال له‌و كه‌سان‌ه ناكانه‌و‌ه كه شاره‌زاییان ههیه ،تاوه‌كو له‌ش������وێنێكدا كۆیان بكهنهوهو سوود له‌تواناكانیان وه‌ربگرن. سه‌روه‌ر :باست له‌پرۆگرام ی گۆڕین ی قس‌ه بۆ وۆورد كرد ،ئه‌م پرۆگرام‌ه چۆن كارده‌كات؟ زانیار :ئ������ه‌م پرۆگرام������ه وه‌ك هه‌ر پرۆگرامێك ی تر ی كۆمپیوته‌ر ،سه‌ره‌تا داده‌به‌زێنر ێ له‌سه‌ر ئهو كۆمپیوته‌ران‌ه ی كه سیستم ی ویندۆزییان له‌سه‌ره ،ئه‌م به‌رنامه‌ی‌ه له‌ناو ئهو به‌رنامان‌ه ی ویندۆزه‌دا كار ده‌كات كه توانا ی نوسینیان ههیه، وه‌كو وۆرد ،پاوه‌رپۆینت فۆتۆش������ۆپ، ئینته‌رنێت ئیكسپلۆره‌ر ،كات ی ده‌نگ له‌ڕێگ������ه ی مایكرۆفۆنه‌ك������هوه ده‌چێت‌ه ن������او كۆمپیوته‌ره‌كه‌و‌ه ئهو قس������ان‌ه ی كه ده‌یڵێیت بۆت ده‌كات به‌نوس������ین، له‌بات ی ئهوه ی به‌كیبۆرد بینوس ی دێیت به‌قس‌ه ده‌یڵێیت‌و به‌رنامه‌ك‌ه هه‌ڵده‌ست ێ
به‌گۆڕین ی ده‌نگه‌ك‌ه بۆ نوس������ین ،ئه‌م به‌رنامه‌ی������ه هه‌ر نوس������ین نییه ،به‌ڵكو فه‌رمانیشت بۆ جێبه‌جێده‌كات. ئ������هو فه‌رمانان‌ه ی له‌ڕێگ������ه ی ماوس‌و كیبۆرده‌و‌ه ده‌كرێت ئ������ه‌م پرۆگرام‌ه ده‌توان������ ێ ئه‌نجام ی ب������دات ،ههربۆیه مژده ی ئ������هوه ده‌ده‌م به‌به‌كارهێنه‌ران ی كۆمپویته‌ر له‌كوردستان كه له‌مه‌ودا بۆ هه‌ند ێ كار ی بچوك نه‌بێت پێویستیان به‌كیبۆرد‌و ماوس نه‌بێت ،مژده ی ئهوه ده‌ده‌م به‌ڕۆژنامه‌نوس������ان كه له‌مه‌ودوا ئهو ده‌نگان‌ه ی تۆمار ی ده‌كه‌ن پێویست ن������ه‌كات دووباره بینوس������نه‌وه ،به‌ڵكو له‌ڕێ ی فایلێك ی ده‌نگیی������هوه ده‌یده‌ن به‌به‌رنامه‌ك������هو به‌رنامه‌كه‌ش ده‌یكات به‌نوسین ،واته به‌رنامه‌ك‌ه به‌دوو ڕێگ‌ه كار ده‌كات ،ج������ار ی وا ههیه كه تۆ فایلێك������ ی ده‌نگیت هه‌ی������هو ده‌یده‌یت به‌به‌رنامه‌ك‌ه بۆت ده‌كات به‌نوسین ،واته له‌مه‌ودوا ئهو ته‌س������جیل‌ه ی تۆش باو ی نامێنێت(به‌پێكه‌نینه‌وه). هه‌ر بۆ ئهو پرۆگرام‌ه هه‌ند ێ ش������ت ی ترمان بۆ زیاد ك������ردووه ،ئه‌مانه‌وێت 100سه‌عات قس‌ه ی كه‌سێك ی پێبده‌ین، بۆنمون‌ه ل������ه‌م 100كاتژمێ������ره‌دا ئهو كهسه باس������ ی ته‌كنه‌لۆژیا ی كردبێت به‌به‌رنامه‌ك‌ه ده‌ڵێین ئهو په‌ره‌گرافانه‌مان بۆ جیا بكهرهوه كه باس ی ته‌كنه‌لۆژیا ی تیایه ،ئهو خۆ ی كۆ ی ئهو په‌ره‌گرافان‌ه ی كه باس������ ی ته‌كنه‌لۆژیا ی تیا كرابێت بۆمان جیاده‌كاته‌وه.
قس������ه ده‌كه‌یت به‌ده‌نگ بۆت ده‌كات به‌ئینگلیز یو بهپێچهوانهشهوه ،هه‌روه‌ها پرۆگرامێكمان ب������ۆ به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ی پاسپۆرت ی سلێمان ی كرد كه ئاسانكار ی ده‌كات بۆئاگاداركردنه‌و‌ه ی هاوواڵتیان له‌كات ی ته‌واوبوون ی پاسپۆرته‌كانیان، به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت������ ی پاس������پۆرت ژماره ته‌له‌فۆن ی ئهو كه‌سانه‌یان داخڵكردوو‌ه له‌فایل ی ئیكسڵدا ،ئێست‌ه ته‌نها داتا ی ژم������اره‌كان ده‌ده‌ن ب������هو به‌رنامه‌ی‌ه‌و په‌یامێك������ ی ده‌نگ ی بۆ هه‌م������وو ئهو كه‌سان‌ه ده‌چێت كه پاسپۆرته‌كانیان ته‌واو ب������ووهو پێیده‌ڵێت س������ه‌ردان ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ی پاس������پۆرت بكه‌ن ،ئهو كه‌سان‌ه ی كه مۆبایله‌ك‌ه ی داخرابێت یان مۆبایله‌ك‌ه هه‌ڵناگرن نامه‌یه‌ك ی بۆ ده‌نێرێت. یه‌كێك ی تر له‌و كاران‌ه ی كه كردوومان‌ه دانان ی سیستم ی س������ه‌ره‌دانان‌ه بۆ ئهو هاوواڵتیان‌ه ی ڕوو له‌بانكه‌كان ده‌كه‌ن، ئه‌م سیس������ته‌م‌ه ئاسانكار ی ده‌كات بۆ هاواڵتی������ان‌و فه‌رمانبه‌ران ی بانك ،ئه‌م سیسته‌م‌ه به‌و شێوی‌ه كارده‌كات كات ێ دێیت‌ه ناو بانك������هوه ئامێرێك دانراوه كه ئهو به‌ش������ان‌ه ی له‌سه‌ر دیاریكراو‌ه كه له‌بانكه‌ك������ه‌دا ههیه ،تۆ كارت له‌چ به‌ش������ێك هه‌بێت تكتێك ی ئهو به‌ش‌ه ڕاده‌كێش������یت‌و چاوه‌ڕ ێ ده‌كه‌یت تا س������ه‌ره‌ت دێت ،ال ی كارمه‌نده‌كانیش شاش������ه ههیهو به‌پێ ی سه‌ر‌ه كه‌سه‌كان بانگ ده‌كات ،هه‌م ژماره ی كه‌سه‌كان له‌سه‌ر شاشه‌ك‌ه ده‌رده‌كه‌وێت هه‌میش به‌كۆمپویته‌ر ده‌یڵێت‌و وائێستا خهریكه بۆ هه‌موو بانكه‌كان داده‌نرێت.
سه‌روه‌ر :كار ی نوێتان له‌بوار ی پرۆگرامدا چییه؟ زانیار :ئێس������ته خه‌ریك ی ئه‌نجامدان ی چه‌ند به‌رنامه‌یه‌كم هه‌ندێكیش������یانم سه‌روه‌ر :وه‌ك گه‌نجێك چ ئومێدێك گه‌یاندۆت������ه ئامانج ،یه‌كێ������ك لهوانه ده‌خوازیت بۆ ئایند‌ه ی ئای ت ی ئهو ئامێ������ره بوو كه به‌زمان ی كورد ی له‌كوردستان؟
زانیار :ئایند‌ه ی كوردستان له‌بوار ی ئایت ی گ������ه‌ش ده‌بینم ،به‌اڵم گرفتیش ههیهو بێپالن ی به‌كاره‌كان ی حكومهتو كه‌رت ی تایبه‌تیشه‌و‌ه ده‌بینرێت ،ئه‌گه‌ر هه‌وڵ بدرێت ده‌زگایه‌ك ی تایبه‌ت بۆ به‌رهه‌مهێنان هه‌بێت له‌كوردستاندا له‌بوار ی ئایت ی ئ������هوه ڕه‌نگ‌ه دۆخه‌ك‌ه ب������ه‌ره‌و باش������تر به‌رێت ،كێش������ه ی كوردس������تان ئهوهی������ه ك������ه چه‌ندین كه‌س ی ش������اره‌زا ههیه كۆناكرێنه‌و‌ه تا س������ودیان لێوه‌ربگیرێت ،به‌اڵم ئهوه ی ئێستا ده‌یبنین بێبه‌رنامه‌ییه ،بۆ نمون‌ه له‌كه‌رت ی تایبه‌تدا هه‌ر كۆمپانیایه‌ك به‌ئ������اره‌زوو ی خۆ ی هێڵ ی ئینته‌رنێت ده‌هێنێت‌و هی������چ كۆمپانیایه‌ك ی ئێم‌ه نییه تائێس������تا خێرای ی خه‌ته‌ك‌ه ی بۆ به‌كارهێنه‌ر ئاش������كرا ب������كات ،ئێم‌ه فه‌رمانگ������ه ی ته‌كنه‌لۆژیا ی زانیاریمان ههیه له‌كوردستان كه ده‌توانرێت ئه‌م فه‌رمانگایان‌ه پێش������بخرێن ،من گله‌ی ی ئه‌وه‌م له‌حكومه‌ت ههیه كه زیاتر هه‌وڵ ب������ۆ دهرهوه ده‌دات ،ن������ه‌ك به‌رهه‌م ی ناوخۆیی ،ئه‌گ������هر ئهو به‌رنامان‌ه ی كه ئێم‌ه دروست ی ده‌كه‌ین ،سپۆنسه‌رێك نه‌بێت یان حكومه‌ت هاوكارمان نه‌بێت ئه‌وا ئهو كات������ه ناچارده‌بین به‌گران به‌هاوواڵتیان������ ی بفرۆش������ین ،ئه‌وكات‌ه كه‌مترین كه‌س سوود ی لێده‌بینێ. له‌به‌ر ئهوه من داوا ده‌كه‌م فه‌رمانگه‌یه‌ك دابم������ه‌زر ێ بۆ ئهوه ی كه‌س������ێك كه ش������تێك ی داهێنا له‌ڕوو ی یاساییه‌و‌ه بكرێت به‌ناو ی ئه‌وه‌وه ،ئه‌مه‌ش بۆهه‌موو شتێك بێت .فه‌رمانگه‌یه‌كیش هه‌بێت بۆئهوه ی هاوكار ی كه‌سان ی داهێنه‌ر بكات ،هه‌روه‌ها پێشبڕك ێ سازبكرێت له‌بوار ی ته‌كنه‌لۆژیا ی زانیاری ،ئه‌مه‌ش وا ده‌كات خه‌ڵك ی زیاتر بێته پێشه‌و‌ه بۆ كارو داهێنان.
ی هاوسه‌ری داهاتوویانن ی دۆزینه‌و ه ی زانكۆ عه‌وداڵ خوێندكاران "له‌به‌ر ئهوه ی هه‌ژار بووم‌و ئوتومبیل ی خۆم نه‌بوو ،كچان پێم ڕاز ی نه‌ده‌بوون"
ی ی زۆر به‌شێك خوێندكاران ،خوازیارن به‌ر له‌ده‌رچوونیان ی له‌زانكۆ كه‌سێك بۆ ژیان داهاتوویان هه‌ڵبژێن‌و ژیانی هاوسه‌ریی له‌گه‌ڵدا ی پێكبهێنن ،توێژه‌رێك ی كۆمه‌اڵیه‌تیش به‌پێویست ده‌زانێت ئهو كچ‌و كوڕ‌ه خوێندكاره‌ی یه‌كتریان ی به‌دڵه له‌قۆناغی سێیه‌م زانكۆدا خۆیان یه‌كالیی ی بكهنهوهو بیر له‌ژیان هاوسه‌رییان بكهنهوه.
جه‌مال حسێن له‌بادینان
حه‌س������ه‌ن عه‌بدولڕه‌حمان كه ئێست‌ه لهگهڵ ئهو كچه ی خۆش������ ی ده‌ویست هاوس������ه‌رگیر ی كردووه ،ب������اس لهوه ده‌كات كه له‌ساڵ ی دووه‌م ی خوێندن ی زانكۆیدا حه‌ز ی له‌كچێك ی كۆلیژه‌كه‌یان كردووهو ئه‌وه‌ش بوه‌ت‌ه مایه ی حه‌سودی پێبردن ی خوێندكاران ی كۆلیژه‌ك‌هی، "هه‌م������وو كاتێ������ك پێك������هوه بووین، له‌به‌ر ئ������هوه هه‌موو ی ده‌یزان ی كه ئێم‌ه یه‌كترمان خۆشده‌وێت ،به‌اڵم خۆزگ‌ه ئاش������كرا نه‌بوینایه ،چونكه به‌رده‌وام سه‌یریان ده‌كردین‌و حه‌سودیان پێمان ده‌برد".
دووساڵ خۆشه‌ویس������تم بوو ،به‌اڵم كه حه‌وت ڕه‌فز بێئومێد ی كردووه سه‌میر ،ناو ی خوازراو ی خوێندكارێك‌ه كچێك ی تر ی بین ی له‌من جوانتر بوو، له‌كۆلی������ژ ی ئاداب ی زانك������ۆ ی دهۆك ،یه‌كسه‌ر واز ی له‌من هێنا". بهوته ی خۆ ی تائێس������تا له‌الیه‌ن حه‌وت كچه‌و‌ه ڕه‌ف������ز ی وه‌رگرت������ووه" ،دڵم خۆزگه‌یان ده‌خواست پێش ته‌واوبوون ی زانكۆ خۆشه‌ویستیان هه‌بێت بچوایات‌ه ه������هر كچێ������ك پێمده‌وت، به‌اڵم پێم ڕازی نه‌ده‌ب������وون" ،ئه‌وه‌ش به‌ش������ێك ی زۆر له‌خوێندكاران ،زانكۆ كاریگه‌ر ی نێگه‌تیڤ ی له‌س������هر بار ی به‌شوێنێك ی باش ده‌زانن بۆهه‌ڵبژاردن ی ده‌روون ی داناوه" ،له‌به‌ر ئهوه ی هه‌ژار هاوسه‌ر ی ژیانیان ،ههربۆیه خۆزگ‌ه ی بووم‌و ئوتومبیل ی خۆم نه‌بوو ،كچان پێم ئهوه ده‌خوازن ك������ه بتوانن له‌زانكۆدا دڵخواز ی خۆیان دیار ی بكه‌ن. ڕاز ی نه‌ده‌بوون". ش������ه‌یما عه‌بدواڵ ده‌رچوو ی زانكۆیهو بهوته ی خۆ ی خۆزگ‌ه ی ئهوه ی خواستوو‌ه گومانیان له‌خۆشه‌ویستی ههیه نازدار سه‌لمان ،خوێندكارێك ی دیكه‌ی كه به‌ر لهوه ی له‌زانكۆ ده‌ربچ ێ كه‌سێك زانكۆیهو جه‌خت ل������هوه دهكاتهوه كه بۆ ژیان ی هاوسه‌ریی خۆ ی هه‌ڵبژێرێ، هه‌ندێجار واباش������تر‌ه كچ������ان نه‌چن‌ه "به‌نهێن ی زۆر هه‌وڵمدا ،به‌اڵم بۆ كچ پرۆس‌ه ی خۆشه‌ویستییه‌وه" ،جار ی وا شتێك ی ئاس������ان نییه ،چونكه واباو‌ه ههیه ئهو په‌یوه‌ندیی‌ه كاریگه‌ر ی خراپ ده‌ستپێك له‌الیه‌ن كوڕه‌و‌ه بێت". له‌سه‌ر ژیان ی كه‌سه‌ك‌ه به‌جێدێڵێت" ،له‌الیه‌ك ی ترهوه بێوار عه‌ل ی كه ئێستا ههربۆیه به‌پێویست ی ده‌زانێت كچ خۆ ی مامۆستایه ،باس ی له‌وه‌كرد كه هه‌وڵ ی له‌و په‌یوندیی‌ه به‌دوور بگرێت" ،داب‌و ئهوه ی داوه به‌ر لهوه ی له‌زانكۆ ده‌ربچ ێ نه‌ریت ی كۆمه‌ڵگاكه‌مان وایكردوو‌ه ئه‌گه‌ر كه‌س������ێك هه‌ڵبژێر ێ تا پێكهوه ژیان ی په‌یوه‌ندییه‌كان ئاش������كرا ببن كچان هاوس������ه‌ریی دروست بكه‌ن" ،هه‌میش‌ه ده‌موت كه شه‌رم‌ه من له‌زانكۆ ده‌ربچم‌و تووش ی گرفت ده‌بن". له‌الیه‌ك������ ی دیكه‌و‌ه سه‌وس������ه‌ن حازم كچێك به‌دڵ������ ی خ������ۆم هه‌ڵنه‌بژێرم، ك������ه خوێندكار ی كۆلیژ ی یاس������ایه ،س������ه‌ره‌نجام له‌گ������ه‌ڵ ئهو كچ������ه ی كه په‌یوه‌ند ی خۆشه‌ویس������ت ی نێو زانكۆ ده‌مویست گه‌یشتین‌ه یه‌ك". به‌په‌یوه‌ندییه‌ك ی نادروس������ت ده‌زانێت، دابڕان بۆ كچان زه‌حمه‌ت‌ه "خۆم له‌زانكۆدا خۆشه‌ویستیم كرد، به‌اڵم خۆشه‌ویسته‌كه‌م خیانه‌ت ی لێكردم ،ڕۆندك خالد ب������اس لهوه ده‌كات كه
خویندكاران ی زانكۆ له‌هه‌ول ی دۆزینه‌و‌ه ی هاوژین ی داهاتویاندان فۆتۆ :رێباز سۆله‌ی ی ئه‌گه‌رچ ی خۆشه‌ویست ی پرۆسه‌یه‌ك ی بچێته داوا یو بزان ێ خۆشه‌ویس������ت ی ببه‌س������تن تاوه‌كو بتوانن هاوس������هر ی پیرۆزه ،ب������ه‌اڵم له‌زانكۆدا به‌ره‌و نه‌مان هه‌ب������ووه به‌چاوێك������ ی كه‌م س������ه‌یر ی داهاتوویان دیا ی بكه‌ن" ،به‌بڕوا ی من باشتره له‌قوناغ ی زانكۆدا گه‌نجان بیر ده‌چێت" ،هه‌ركه‌س������ ێ خۆشه‌ویست ی ده‌كات". له‌و بابهته بكه‌ن������هوهو ئه‌گه‌ر له‌قۆناغ ی ده‌كات له‌الی������ه‌ن قوتابیان ی هاوڕێ یو سێشدا بێت باشتره". باشتره له‌زانكۆدا هاوسه‌ر ی له‌الیه‌ن كۆمه‌ڵگاو‌ه به‌تاوان ی ده‌زانن". ئهو توێژه‌ر‌ه جه‌خت ی لهوه كردهوه كه داهاتویان هه‌ڵبژێرن ناوبراو ،جه‌خت ل������هوه دهكاتهوه كه ل������ه‌رۆژگار ی ئه‌م������ڕۆدا به‌زه‌حمه‌ت عه‌بدولعه‌زیز ده‌روێ������ش توێژه‌رێك ی ئه‌گه‌ر كچ‌و كوڕ توانی������ان بهیهكهوه كچێك باوه‌ڕ به‌خۆشه‌ویست ی كوڕێك كۆمه‌اڵیه‌تیی������هو ئاماژه ب������هوه ده‌دات بگونجێن‌و یه‌كترییان به‌دڵبوو باشتره ده‌هێنێت" ،ئه‌گه‌ر كچێك خۆشه‌ویست ی كه خۆشه‌ویس������ت ی یهكێكه له‌پرۆس‌ه زوو خۆی������ان یه‌كالیی بكهنهوهو دوا ی لهگهڵ كوڕێك كردو سه‌ره‌نجام به‌یه‌ك گرنگه‌كان ی ژیان������ ی مرۆڤ ،ههربۆیه ئهو قۆناغ‌ه بیر لهوه بكهنهوه كه ژیان ی نه‌گه‌یشتن ،بێگومان له‌ئاینده‌دا كچهكه به‌باشتر ی ده‌زانێت گه‌نجان له‌قۆناغ ی هاوسه‌ر ی پێكبهێنن" ،ئه‌مه‌ش كارێك ی به‌خراپ باس������ده‌كرێت‌و هه‌ر كوڕ ێ زانك������ۆدا په‌یوه‌ند ی خۆشه‌ویس������ت ی سه‌ركه‌وتوو ده‌بێت".
سێشهممه
nmnmpress@yahoo.com
2010 /11/9
ژماره48 :
ی خوێندن ده‌سته‌به‌ر بكات "هه‌ر خوێندكارێك پێداویستییه‌كان ی واڵت" به‌زووترین کات ده‌ینێرین ه ده‌ره‌و ه به‌رنامه‌ی تواناسازی ،پڕۆژه‌ی ناردنه‌ده‌ره‌وه‌ی خوێندكارانه بۆ خوێندنی ماسته‌رو دكتۆراو بڕی 100ملیۆن دۆالری بۆ ته‌رخانكراوه، له‌ئه‌مساڵیشدا 1400خوێندكار له‌ڕێگه‌ی ئهو پڕۆژه‌یه‌وه ده‌نێردرێنه زانكۆكانی ده‌ره‌وه‌ی هه‌رێم. سازدانی :سه‌روه‌ر سه‌عید ڕاوێژكار ی سه‌رۆك ی حكومه‌ت ی هه‌رێم بۆ كاروب������ار ی وه‌زاره‌ت ی خوێندن ی بااڵو توێژینه‌و‌ه ی زانس������ت ی د.ئامانج عه‌بدواڵ سه‌عید له‌دیمانه‌یه‌كیدا بۆ نم نم دا ئاماژه بهوه ده‌دات كه پێویسته خوێندكاران ی به‌رنام‌ه ی تواناساز ی هه‌وڵ ی ب������ه‌رز كردنه‌و‌ه ی ئاس������ت ی زمانیان بده‌ن" ،ب������ۆ ئهوه ی بتوانن لهماوه ی ئهو ش������ه‌ش مانگ‌ه ی بۆیان دیاریكراو‌ه ئاست ی زمان ی ئینگلیزیان بگه‌یه‌نن‌ه ئاست ی خوێندن ی ئه‌كادیمی". ناوبراو ،جه‌خت ل������هوه دهكاتهوه كه هه‌ر خوێندكارێك ی پاڵێوراو توان ی پێداویس������تییه‌كان ی ده‌ستپێكردن ی خوێندن ده‌س������ته‌به‌ر ب������كات ئه‌وا به‌زووترین كات ده‌نێردرێت‌ه دهرهوه. سه‌روه‌ر :به‌شێك له‌خوێندكاران ی به‌رنام‌ه ی تواناساز ی تائێستا نه‌یانتوانیو‌ه قبوڵ وه‌رگرن ،ئایا
كۆبوونه‌وه‌م������ان ب������ۆ كاندیده‌كان ك������ردووه ،ۆرك ش������ۆپ ی تایبه‌تمان ڕێكخس������توو‌ه ب������ۆ به‌رچاوڕوون یو هاوكاریكردن ی كاندیده‌كان ،هه‌روه‌ها حكومه‌ت به‌رنام‌ه ی چڕوپڕ ی ههیه بۆ هاوكار ی زیاتر ی كاندیده‌كان ،بۆی‌ه لێره‌و‌ه هه‌موو كاندیده‌كان ی به‌رنام‌ه ی تواناساز ی دڵنیا ده‌كه‌ین كه حكومه‌ت پاڵپش������ت ی ته‌واویان‌ه بۆ ئهوه ی هه‌موو پێداویستیه‌كانیان ده‌سته‌به‌ر بكرێت‌و ئام������اد‌ه بكرێن بۆ ده‌س������تپێكردن ی سه‌روه‌ر :خه‌رج ی خوێندكاران خوێندنه‌كه‌یان. له‌واڵتێكه‌و‌ه بۆ واڵتێك ی تر جیاوازه، بۆ نمون‌ه كه‌سێك له‌هندستان بێت جیاوازه له‌كه‌سێك له‌ئه‌وروپا ،ئایا سه‌روه‌ر :هه‌ند ێ سه‌نته‌ر هه‌ن كه ئێو‌ه خه‌رجیه‌كان وه‌ك یه‌ك دابین ئۆفه‌ر (قبوڵ) بۆ خوێندكاران وه‌رده‌گرن ،ئایا ئه‌م سه‌نته‌ران‌ه ڕێگ‌ه ده‌كه‌ن ،یان به‌پێ ی واڵت جیاوازه؟ پێدراون له‌الیه‌ن وه‌زاره‌ت ی خوێندن ی د .ئامانج :بێگومان ئاس������ت ی ژیان له‌واڵتێك������هوه ب������ۆ واڵتێك������ ی تر بااڵوه؟ د .ئامانج :هه‌ندێك له‌و س������ه‌نته‌ران‌ه جی������اوازه ،ههربۆیه ب������ۆ خه‌رج ی مۆڵه‌تی������ان ههیه له‌الی������ه‌ن وه‌زاره‌ت ی ژیان ی خوێندكارانی������ش ڕه‌چاو ی خوێندن ی ب������ااڵوه ،به‌اڵم له‌به‌رئه‌و‌ه ی ئاس������ت ی ژیان له‌و واڵتان‌ه ده‌كرێت كه‌رت������ ی تایبه‌تن ئێم������ه نامانه‌وێت كه خوێندكار ی بۆ ده‌نێردرێت ،ئه‌م پشتگیر ی هیچ كامیان بكه‌ین ،ئێم‌ه به‌رنامه‌ی‌ه ته‌واو ی خه‌رج ی سه‌ف‌هر‌و خوێندكار هان ده‌ده‌ین پشت به‌خۆ ی كرێ ی خوێندن‌و ژیان ی خوێندكار له‌ئه‌ستۆ ده‌گرێت . ببه‌ستێت.
د .ئامان������ج :ئێم‌ه خوێندكاران هان ده‌ده‌ین كه هه‌ر له‌ئێستاو‌ه تا مانگ ی مارس ی 2011له‌ڕێگا ی كۆرسه‌كان ی ناوه‌و‌ه ی واڵت هه‌وڵ ی بهرزكردنهوه ی ئاس������ت ی توانس������ت ی زمانیان بده‌ن بۆئهوه ی بتوانن دواتر لهماوه ی ئهو ش������ه‌ش مانگ‌ه ی بۆیان دیاریكراو‌ه ئاست ی زمان ی ئینگلیزیان بگه‌یه‌نن‌ه ئاست ی خوێندن ی ئه‌كادیمی.
د.ئامانج عه‌بدواڵ پڕۆژ‌ه ی تواناساز ی له‌حكومه‌ت ی هه‌رێم هه‌وڵ ی ئهوه ده‌دات تا قبوڵیان بۆ وه‌ربگرێ؟ د .ئامان������ج :زۆرین������ه ی ه������هره زۆر ی كاندیده‌كان پێویس������تییان به‌تاقیكردن������هوه ی لێهاتووی ی زمان‌و كۆرس������ ی زمان‌و وه‌رگرتن ی قبوڵ له‌زانك������ۆ پێش������كه‌وتووه‌كان ی دونیا ده‌بێ������ت ،س������ه‌ره‌تا ئێم������ه داوامان له‌كاندی������ده‌كان كردووه كه خۆیان هه‌وڵ بده‌ن بۆ تاقیكردنه‌و‌ه ی زمان ی ئینگلیز یو وه‌رگرتن ی قبوڵ ،له‌هه‌مان كاتدا ئێم‌ه ده‌زانین كه خوێندكاران ی ئێم‌ه ئه‌زموون ی ده‌وڵه‌مه‌ندیان نییه له‌م باره‌یه‌وه ،به‌اڵم ئێم������ه هه‌وڵ ده‌ده‌ین هانیان بده‌ی������نو ڕێنوێنیان بكه‌ین ، ئێم‌ه لهماوه ی ڕاب������ردوودا چه‌ندین
سه‌روه‌ر :بۆ فێربوون ی زمان له‌زانكۆكان ی دهرهوه وه‌زاره‌ت شه‌ش مانگ ی داناوه ،زۆرێك له‌خوێندكاران ناتوانن له‌و ماوه‌یه‌دا فێر بن ،ئایا هیچ به‌رنامه‌یه‌ك ههیه بۆ زیادكردن ی ماو‌ه ی خوله‌كان ی زمان لهدهرهوه ی واڵت؟
وه‌رگرتن ی هه‌ر زانكۆیه‌ك ی هه‌بێت لهگهڵ نوسراو ی پشتگیر ی دارایی، كه له‌الیه‌ن وه‌زاره‌ت ی خوێندن ی بااڵوه دابین ده‌كرێت ،ئه‌وا هیچ كێشه‌یه‌ك ی نابێت ب������ۆ وه‌رگرتن ی ڤیزا ،جگ‌ه لهوه ئێم‌ه وه‌ك حكومه‌ت كۆمه‌ڵێك كۆبوون������هوه ی فه‌رمیم������ان لهگهڵ نوێنه‌ران ی باڵوێزخان‌ه‌و قونس������وڵ ی ته‌واو ی ئهو واڵتان������ه‌دا كردووه كه ئۆفیس������یان له‌عێراق‌و كوردستان ههیهو داوامان لێكردوون كه له‌هه‌موو ڕوویه‌ك������هوه پش������تیوان ی به‌رنام‌ه ی تواناساز ی بكه‌ن .
سه‌روه‌ر :به‌شێك له‌و خوێندكارانه ی كه داوایان پێشكه‌ش كردبوو ناویان نه‌هاتبۆوه ،دواتر به‌شێكیان ناڕه‌زاییان له‌ئه‌نجامه‌كان گرت ،ئایا هیچ كه‌سێك دوا ی په‌ڵپگرتنی، ناو ی هاتووه‌ته‌وه؟ د.ئامان������ج :ئێم������ه ب������ۆ پااڵوتن������ ی كاندیده‌كان پشتمان به‌سیستمێك ی داتابه‌یس ی زانست ی به‌ستووه ،به‌پێ ی ئه‌م سیس������تم‌ه ته‌واو ی زانیار ی نێو فۆرم ی پێشكه‌شكاران به‌شێوه‌یه‌ك ی شه‌فاف ده‌كرێت‌ه خاڵ ،دواتر به‌پێ ی به‌ده‌س������تهێنان ی خاڵ كاندیده‌كان سه‌روه‌ر :یه‌كێك له‌و كێشانه ی ڕیزبه‌ند ده‌كرێ������ن .هه‌ڵبه‌ت‌ه هه‌موو كه‌تووش ی خوێندكاران ده‌بێت سیستمێك ی داتابه‌یس قابیل ی ئهوهیه وه‌رگرتن ی ڤیز‌ه ی ئهو واڵتانه‌ی‌ه كه قبوڵیان بۆ هاتۆته‌وه ،ئایا وه‌زاره‌ت چ ڕێژه‌یه‌ك ی كه‌م هه‌ڵ������ه ی ته‌كنیك ی ئاسانكارییه‌ك بۆ ئهو خوێندكارانه تێدا بێت ،ئێم‌ه له‌ڕێگا ی (اعتراز) هوه ت������ه‌واو ی ئ������هو حاڵه‌تانه‌م������ان ده‌كات؟ د .ئامانج :ئه‌گه‌ر خوێندكار نوسراو ی ڕاستكردۆته‌وه.
سه‌روه‌ر :كه ی ئهو خوێندكارانه ده‌ڕۆن بۆ ئهو واڵتان‌ه ی كه قبوڵیان ل ێ وه‌رگرتووه؟ د.ئامان������ج :ه������هر كاندیدێك توان ی پێداویس������تییه‌كان ی ده‌ستپێكردن ی خوێندن ده‌س������ته‌به‌ر ب������كات ،ئه‌وا به‌زووتری������ن كات ب������ه‌ڕ ێ ده‌كرێت، پێداویستییه‌كانیشئه‌مانه‌ن: یه‌كه‌م :توانس������ت ی زمان ی ئینگلیز ی وا باش������تر‌ه ئه‌گه‌ر كاندیده‌كان ئهو زانكۆیانه‌یان هه‌ڵبژارد كه خوێندن تیای������دا به‌زمان������ ی ئینگلیزیی‌ه ئه‌وا پێویس������ته تاقیكردنه‌و‌ه ی توانس������ت ی زمان������ ی ئینگلی������ز ی س������تاندارد ئه‌نجام ب������ده‌ن ،ئه‌گ������هر ئه‌نجام ی تاقیكردنه‌وه‌ك������ه ی ده‌ریخس������ت كه ئاست ی زمان ی ئینگلیزیه‌ك‌ه ی له‌ئاست ی خوێندن ی ئه‌كادیمیی‌ه یاخود ئاست ی زمان ی ئینگلیزیه‌ك‌ه ی له‌ڕاده‌یه‌كدای‌ه كه به‌ش������ه‌ش مانگ كۆرس ی زمان ل������ه‌ده‌ره‌و‌ه ی واڵت ده‌گات‌ه ئاس������ت ی ئه‌كادیمی ،ئه‌وا ئهو كاندید‌ه له‌ڕوو ی توانست ی زمانه‌و‌ه ئاماد‌ه ی به‌ڕێكردنه، خۆ ئه‌گه‌ر له‌و ئاس������تان‌ه ی س������هرهوه كه‌متر بوو ،ئه‌وا پێویسته له‌ناوه‌و‌ه ی واڵت كۆرس ی زمان وه‌ربگرێت. دووه‌م :نوس������راو ی وه‌رگرت������ن له‌زانكۆیه‌ك ی باوه‌ڕپێكراو ی دهرهوه ی واڵت ،بێگومان لهپاڵ توانست ی زمان دا پێویس������ته كاندیده‌كان نوسراو ی وه‌رگرتن له‌زانكۆیه‌ك ی دهرهوه ی واڵت به‌ده‌ست بهێنن بۆئهوه ی ئاماد‌ه بن بۆ ڕۆیشتن‌ه دهرهوه.
ی كچان چۆڵ ناكه‌ن ی خوێندنگاكان كوڕان به‌رده‌م "ئه‌گه‌ر خوێندنگاكان تێكه‌ڵبن ،كچان‌و كوڕان له‌یه‌كتر تێئه‌گ هنو شته‌كان ئاسای ی ده‌بن"
زۆرێك له‌و كوڕانه‌ی ڕۆژانه دهچنه به‌رده‌م خوێندنگاكانی كچان باس لهوه ده‌كه‌ن كه ده‌یانه‌وێ له‌و ڕێگه‌یه‌وه په‌یوه‌ندی لهگهڵ كچان ببه‌ستن‌و توێژه‌رێكی ده‌روونییش هۆكاری ئهو دیارده‌یه ده‌گه‌ڕێنێته‌وه بۆ كه‌پتی گه‌نجان‌و تێكه‌ڵنه‌بوونی كچان‌و كوڕان له‌نێوه‌نده‌كانی خوێندندا. به‌ره‌هم‌و جه‌مال له‌سلێمان یو دهۆك
"كاتێك له‌گ������ه‌ڵ هاوڕێكانمدا ده‌چم ب������ۆ ده‌وام هه‌ن������د ێ ك������وڕ به‌رامبه‌ر خوێندنگه‌كه‌مان ده‌وه‌س������تن‌و داوا ی خۆشه‌ویست ی دهكهنو هه‌ندێكیشیان قس������ه ی ناخۆش������مان پێده‌ڵێن" ،ئهمه وت‌ه ی باخان سه‌میع ی ته‌مه‌ن 18ساڵه، كه خوێندكار ی پۆل������ ی دوانزه‌یه‌م ی زانستیی‌ه له‌شار ی سلێمانی. بهوته ی خۆ ی زۆرجار له‌سه‌ر ڕێگ‌ه ی خوێندنگه‌كه‌ی������ان ك������وڕان ڕێگه‌یان پێگرتووه ،به‌اڵم "به‌شێك له‌و كوڕان‌ه بۆ بینین ی خۆشه‌ویس������ته‌كانیان دێن‌ه به‌رده‌م خویندنگه‌كه‌مان". له‌الیه‌ك ی ترهوه فه‌راشین عه‌بدولڕه‌حمان خوێندكار ی یه‌ك������ ێ له‌قوتابخانه‌كان ی شار ی دهۆك‌ه‌و ئاماژه بهوه ده‌دات كه رۆژانه نی������و كاژێر پێش ده‌وام له‌ماڵ دێته‌ده‌ر تاوه‌كو له‌و كۆاڵنان‌ه ی پێیدا ده‌ڕوات بۆ قوتابخانه تووش������ ی گرفت
نه‌بێت" ،ئ������هوه بۆ من باش������ه ،به‌اڵم ئهو گه‌نج‌ه باس لهوه ده‌كات كه زۆرجار له‌هه‌ند ێ كۆاڵن كه چۆڵ‌ه كوڕان دێن‌ه ده‌بێت به‌كێش������ه‌یان لهگهڵ ماڵه‌كان ی نزیك خوێندنگاكان" ،له‌به‌ر ئهوه ی سه‌ر ڕێگ‌هم‌و ته‌علیقم لێده‌ده‌ن". ئۆتۆمبیله‌كه‌م به‌خێرای ی لێده‌خوڕم‌و ته‌نها بۆدۆزینه‌و‌ه ی خۆشه‌ویستییی‌ه له‌سه‌ر رێگه ی كچان ده‌وه‌ستم". ش������یروان مه‌حمود ی ته‌مه‌ن 19س������اڵ خۆشه‌ویسته‌كانیانده‌بینن باس لهوه ده‌كات كه زۆر ڕۆژ ده‌چێت‌ه به‌رده‌م خوێندنگ‌ه ی كچان" ،زۆرجار ڕێبه‌ن������د خ������در هه‌رزه‌كارێك������ ی دوو كاتژمێر ده‌مێننمه‌وه ،هه‌ندێجار ته‌مه‌ن17ساڵهو زۆرجار ده‌چێت‌ه به‌رده‌م توش ی گرفت بووم ،چونكه ئهو مااڵن‌ه ی ئهو خوێندنگای‌ه ی كه خۆشه‌ویسته‌ك‌ه ی ئهو ناوه پێیان ناخۆشه له‌و ێ بوه‌ستین" .لێیه" ،زۆرجار خۆ ی داوام لێده‌كات بهوته ی خ������ۆی ،ته‌نها به‌مه‌به‌س������ت ی بێم‌ه به‌رده‌م خوێندنگه‌ك‌ه ی بۆئهوه ی دیاریكردن ی كچێك تا خۆشه‌ویست ی یه‌كتر ببینین". له‌گ������ه‌ڵ ب������كات ڕۆژانه له‌ب������ه‌رده‌م ناوبراو ،باس������ ی لهوه كرد كه هه‌ند ێ خوێندنگاكان ده‌مێنێته‌وه" ،ده‌مه‌و ێ كات تووش ی مه‌ترس ی بووه له‌و ڕێگایه، كچێ������ك بدۆزمه‌وه‌و خۆشه‌ویس������ت ی "جارێك له‌ال ی مه‌كته‌به‌ك‌ه ی له‌گه‌ڵیدا ئه‌ڕۆیش������تم ،خزمێك ی ئێم‌ه ی بینی، له‌گه‌ڵدا بكه‌م". خه‌ریك بوو ئاشكرا بین‌و كه‌سوكار ی بیزانن". ڕۆژانه به‌رده‌م ی خوێندنگاكان له‌الیه‌ك������ ی ت������ره‌و‌ه س������ازان عه‌ل ی به‌رنادات به‌پێچه‌وان‌ه ی جارانه‌وه ،به‌ش������ێك له‌و خوێندكارێك������ ی ته‌مه‌ن 17س������اڵ ی گه‌نجان������ه ی ڕۆژانه ده‌چن������ه به‌رده‌م پۆل ی یانزه‌یه‌م������ ی وێژهییهو جه‌خت خوێندن������گاكان ئۆتۆمبیلییان پێیه‌و لهوه دهكاتهوه كوڕێك ی خۆشده‌وێت له‌كات ی ته‌واوبون ی ده‌وامدا به‌خێرای ی كه له‌س������هر ڕێگ������ه ی خوێندنگه‌ك‌ه ی به‌به‌رده‌م خوێندنگاكان ی كچان ڕه‌ت ناس������یویه‌تی"،ده‌مه‌وێت لهڕێگه ی ئه‌م خۆشه‌ویستیه‌و‌ه هاوسه‌ر ی ژیانم دیار ی ده‌بن. بۆكان سدیق ،خوێندكارێك ی ته‌مه‌ن بكه‌م ،ئه‌مه‌ش به‌گوناه دانانێم". 18س������اڵ ی پۆل ی دوانزه‌یه‌م ی وێژهییهو به‌ڕێوه‌به‌ره‌كان سكااڵ ده‌كه‌ن ئاماژه ب������هوه ده‌دات كه به‌هۆ ی ئهوه ی ئۆتۆمبیل ی خ������ۆ ی ههیه له‌یه‌ك ڕۆژدا كه‌ژاڵ محه‌مه‌د ،به‌ڕێوبه‌ر ی ئاماده‌ی ی ده‌چێت‌ه به‌رده‌م چه‌ند خوێندنگایه‌ك ی ش������ه‌هید جه‌مال تاهی������ر ی كچان كچان" ،ڕۆژانه دوو بۆ س ێ كاتژمێر له‌س������لێمانی ،ئاماژه بهوه ده‌دات كه ده‌چم ب������ۆ ب������ه‌رده‌م خوێندنگاكان ی دیارده ی وه‌س������تان ی كوڕان له‌به‌ده‌م خوێندنگه‌كه‌ی������ان كێش������ه ی ب������ۆ كچان".
خوێندنگاكان ی كچان ،سه‌رنج ی كوڕان راده‌كێشن فۆتۆ :جه‌مال حسێن دروستكردوون‌و بۆت‌ه هۆ ی بێزار ی ك������وڕان له‌ب������ه‌رده‌م خوێندنگاكان ی پۆلیسله‌ئاماده‌باشیدای‌ه زۆرێك له‌خوێندكاران" ،چه‌ندینجار نه‌قیب عیس������مه‌ت فه‌ره‌ج به‌ڕێوه‌به‌ر ی كچاندا له‌كۆمه‌ڵگایه‌ك ی داخراو ی وه‌ك خوێندكاره‌كانمان هاتوون‌و شكات ی به‌ڕێوه‌به‌رایه‌ت ی پۆلیس������ ی نه‌هێشتن ی كوردستاندا چاوه‌ڕوانكراوه. ئ������هوه ده‌كه‌ن كه له‌الی������ه‌ن كوڕانه‌و‌ه تاوان له‌دهۆك ئام������اژه ی به‌وه‌دا كه ناوبراو ،باس ی لهوه كرد كه به‌شێك ی ڕێگه‌یان پێگیراوه". هه‌ر قوتابخانه‌یه‌ك داوایان لێبكات كه هۆكاره‌كان ی وه‌ستان ی كوڕان له‌به‌رده‌م ناوبراو ،جه‌خت ی ل������هوه كردهوه كه پارێ������زگار ی له‌قوتابخانه‌كه‌یان بكه‌ن ،خوێندن������گا ی كچ������ان دهگهڕێتهوه تائێس������تا چه‌ند جارێك ئۆتۆمبیل ئه‌وا هاوكاریی������ان ده‌كه‌ن" ،به‌تایبه‌ت ب������ۆ كه‌پتكردن ی گه‌نجان ل������ه‌ڕوو ی خۆشه‌ویست یو هاوڕێیه‌ت یو په‌یوه‌ندیی‌ه داویه‌ت������ ی له‌خوێندكاره‌كانی������ان ،له‌كات ی ئاهه‌نگ‌و سه‌یراندا". "ته‌نان������ه‌ت مامۆستاكانیش������مان له‌م بهوته ی ئهو به‌ڕێوه‌به‌ر ی پۆلیس ،ساڵ ی كۆمه‌اڵیه‌تییه‌وه. ش������ه‌ڕ فرۆش������تن‌ه به‌دوور نه‌بوون ،پار له‌س������هر ئهو دیارده‌ی������ه له‌به‌رده‌م ئهو مامۆس������تایه به‌ش������ێك ی تر ی ئهو مامۆستایه‌كمان س������ه‌یار‌ه لێ ی داوه‌و قوتابخانه‌كان یكچانداچه‌ندكوڕێكیان گرفت‌ه ی گێڕای������هوه بۆتێكه‌ڵنه‌بوون ی له‌نه‌خۆشخان‌ه كه‌وتووه". به‌هۆ ی بێزاركردن ی كچانه‌و‌ه گرتووه ،كچ������ان‌و ك������وڕان له‌ناوه‌نده‌كان������ ی له‌الیه‌ك������ ی ترهوه نازدار عیس������مه‌ت "ئه‌گه‌ر كچێك بڵێت كوڕێك بێزارم خوێندندا" ،ئه‌گ������هر خوێندنگاكان به‌ڕێوه‌ب������هر ی ئاماده‌ی ی نوها ی كچان ده‌كات‌و به‌ڵگ‌ه ی هه‌بێت ئه‌وا لێپێچینه‌و‌ه تێكه‌ڵبن ئه‌وا كچان‌و كوڕان له‌یه‌كتر تێئه‌گ‌هن‌و تێر ئه‌بن‌و شته‌كان ئاسای ی له‌ده������ۆك ئ������هوه ی نه‌ش������ارده‌و‌ه كه له‌و كوڕ‌ه ده‌كه‌ین". چه‌ندینجار كچان س������كااڵ ده‌كه‌ن ده‌بن". لهوه ی له‌الیه‌ن هه‌ن������د ێ له‌كوڕانه‌و‌ه تێبینی: كچان‌و كوڕان تێكه‌ڵبن ئاسای ی بێ������زار ده‌كرێن" ،ج������ار ی وا ههیه له‌سه‌ر داوا ی خۆیان ناوی دهبنهوه كوڕه‌كان هه‌ر قوتاب������ ی نین ،ڕه‌نگ‌ه ته‌ها حسێن پسپۆڕێك ی ده‌روونزانییه‌و راستهقینه ی به‌شێك له‌به‌شداران ی دوكاندارێك بێت". ئه‌م راپۆرت‌ه نه‌نوسرا. ئاماژه بهوه ده‌دات كه دیارده ی وه‌ستان ی
6
سێشهممه
2010 /11/9
ژماره48 :
nmnmpress@yahoo.com
ی دهۆك به‌رز ده‌كاته‌و ه ی دایه‌نگاكان زۆریی منداڵ نرخ ی ی شار له‌هه‌شت دایهنگه دهۆك زیاتر ل ه 500منداڵ هه‌ن كه له‌الیه‌ن 36 ی چاودێره‌وه كه خول چاودێری مندااڵنیان نهبینیوه سه‌رپه‌رشتی ده‌كرێن.
جه‌مال حسێن له‌دهۆك
دایه‌نگاكان ك‌هم‌وكوڕییان ههیه ئه‌ڤین ته‌یسیر خاوه‌ن ی دوو منداڵ‌ه‌و له‌یه‌ك������ ێ له‌دایه‌نگه‌كان������ ی دهۆك منداڵه‌كان������ ی ناون������ووس كردبوو، به‌اڵم به‌هۆ ی ناڕه‌زایبوون ی له‌دۆخ ی منداڵه‌كان ی له‌ن������او دایه‌نگا ،رێگه ی ن������ه‌داو‌ه بچنه‌وه" ،ش������ار ی دهۆك ڕۆژ ب������ه‌ڕۆژ گ������ه‌ور‌ه ده‌بێت‌و ژن ی فه‌رمانب������هر ی زۆر ده‌بێت ،له‌به‌رئه‌و‌ه دهۆك پێویست ی به‌چه‌ند دایه‌نگه‌یه‌ك ههیه تا بتوانین له‌كات������ ی ده‌وامدا منداڵه‌كانمان ی لێ دانێین". ئهو دایك‌ه ئه‌وه‌ش������ ی نهشاردهوه كه ئهو دایه‌نگای������ه ی منداڵه‌كان ی ئهو ی لێیه كه‌موكوڕ ی ههیهو شتێك ی باش ی له‌ناودا نییه" ،ههربۆیه پێویستمان به‌دایه‌نگا ی باش‌و نمونه‌ی ی ههیه".
به‌هۆ ی زۆر ی ژنان ی فه‌رمانبه‌رو بوون ی گرفت������ ی به‌خێوكردن������ ی منداڵه‌كان له‌كات������ ی ده‌وامدا ،زۆرێ������ك له‌دایك‌ه فه‌رمانبه‌ره‌كان������ ی ده������ۆك گرفتیان ههیهو هه‌ر به‌و هۆیه‌و‌ه س ێ دایهنگه ی نو ێ له‌ش������ار ی ده������ۆك كراونه‌ته‌و‌ه ك������ه ڕێژه‌یه‌ك������ ی زۆر ی مندااڵنیان وه‌رده‌گرن ،به‌شێك له‌دایه‌نگاكانیش به‌پێی كاژێر منداڵه‌كان وه‌رده‌گرن بڕیاریان داوه كه به‌پێی كاژێر منداڵ ئیمان عیشا به‌ڕێوه‌به‌ر ی دایهنگه ی نور ی تایبه‌ت گله‌ی������ ی ئهوه ده‌كات وه‌ربگرن. كه به‌ر لهوه ی ئهو دایه‌نگای‌ه بكاتهوه زۆر ش������وێن پش������تیوان ی خۆی������ان ناچار‌ه منداڵه‌كان ی به‌رێت‌ه بۆده‌ربڕیوه"،به‌اڵم تائێستا هاوكا ی دایه‌نگا ئه‌مه‌ل عه‌ل������ی ،خاوه‌ن ی چوار منداڵ‌ه‌و نه‌كراوین". له‌یه‌ك ێ له‌قوتابخانه‌كان ی شار ی دهۆك له‌ئێس������تادا دایه‌نگه‌ك������ه ی ئیمان مامۆس������تایه ،بهوته ی خۆ ی هه‌ندێجار له‌هه‌نگاوێك ی نوێدا‌و به‌پێی كاژێر په‌ش������یمان‌ه لهوه ی ك������ه منداڵه‌كان ی مندااڵن ی ئ������هو ژنان‌ه وه‌رده‌گرن كه به‌هۆی زۆر ی فه‌رمانبه‌ره‌و‌ه خواست له سه‌ر دایه‌نگاكان له به‌رز بوونه‌وه‌دایه فۆتۆ :جه‌مال حسێن بردۆت‌ه دایه‌نگا" ،ج������ار ی وا هه‌بوو فه‌رمانبه‌رن. تێبینیم ده‌كرد چاودێره‌كان به‌باش ی له‌الیه‌ك ی ت������ره‌و‌ه پ������هر ی محه‌مه‌د ئاهه‌نگێكیان ههیه یان چه‌ند ڕۆژێك له‌دایه‌نگاكاندا ،پێویسته ڕۆژانه هه‌ر ئه‌س������تۆ ی 36چاودێر ،به‌بێ ئهوه ی چاودێر یو گه‌شه‌پێدان ی كۆمه‌اڵیه‌ت ی خاوه‌ن ی دایه‌ن������گا ی په‌ر ی جه‌خت كار ی ههیه تووش ی شپرزه‌ی ی ده‌بن‌و دایكێك بۆ منداڵهكه ی پێنج هه‌زار خول ی چاودێر ی مندااڵنیان بینیبێت .له‌دهۆك جه‌خت������ ی لهوه كردهوه كه منداڵه‌كان ی په‌روه‌رد‌ه نه‌ده‌كرد" . كردنه‌و‌ه ی خول ی چاودێر ی مندااڵن به‌مزووان������ه خول������ ی چاودێر ی بۆ ئهو دایه‌نگه‌ی‌ه ی ناوبراو منداڵه‌كان ی بۆ لهوه دهكاتهوه كه گرتنه‌به‌ر ی رێگه ی نازانن چ ی له‌منداڵه‌كانیان بكه‌ن" .دینار بدات. به‌پێ ی ئهو به‌دواداچونان‌ه ی كه نم نم بۆ چاودێران ی دایه‌نگاكان گرنگیه‌ك ی چاودێران ی دایه‌نگاكان ده‌كرێته‌و‌ه‌و بردووه 75منداڵ ی تێدایه" ،به‌ته‌نها وه‌رگرتن ی منداڵ به‌پێی كاژێر زۆر 10چاودێریش������ ی هه‌ی������ه" ،ئه‌وه‌ش سودمه‌نده" ،له‌به‌ر ژنان ی فه‌رمانبه‌ر نرخ به‌پێی كاژێر له‌مانگان‌ه گرانتر‌ه بۆ دایه‌نگه‌كان ی كردووه ،سه‌رجه‌م زۆر ی ههیه ،به‌تایبه‌ت له‌ش������ێواز ی به‌دواداچوون ب������ۆ كاروباره‌كان ی له‌كاتێكدای‌ه كه به‌هۆ ی ئهوه ی كه‌س كاتێ ده‌وام ی دایهنگه حكومییه‌كان نرخ ی مانگان‌ه ی ه������هر منداڵێك ئهو مندااڵنه ی له‌دایه‌نگاكان ی شار ی په‌روه‌رده‌كردن‌و هه‌ڵسوكه‌وتكردن دایه‌ن������گاكان ده‌كه‌ن" ،له‌به‌ر ئهوه ی زۆرییان كه ده‌كرێنه‌و‌ه پێویستیان نیی������ه چاودێر ی منداڵه‌كان ی بكات ،ته‌واو ده‌بێت یان له‌كات ی پش������وودا له‌دایه‌ن������گا 100ه������ه‌زار دین������اره ،دهۆك������دان له 500منداڵ زیاتره كه لهگهڵ مندااڵندا. "ناچارم منداڵه‌كانم به‌رم‌ه دایه‌نگا" .ده‌هێنن‌ه ئێره ،یان ژن ههیه پرس‌ه یان ب������ه‌اڵم به‌پێ������ ی سیس������تم ی كاژێر ئه‌رك ی په‌روه‌رده‌كردنیان كه‌وتووه‌ت‌ه حس������ێن عه‌ل������ ی به‌ڕێوه‌ب������هر ی به‌به‌دواداچوون ههیه".
ی بكه‌ین؟ ی منداڵه‌كانمان چ لهگهڵ نینۆك كرۆژتن ئا :ئه‌میر‌ه شه‌ریف خالد به‌ش������ێك له‌مندااڵن هه‌ر له‌سه‌ره‌تا ی ته‌مه‌نیان������هوه ڕه‌وش������ت ی نین������ۆك كرۆژتنیان له‌ال دروس������ت ده‌بێت، ئه‌مه‌ش ده‌بێت به‌گرفتێك ی ڕه‌فتاری ی بۆ منداڵه‌ك������ه ،چونكه به‌رده‌وامبون ی مندااڵن له‌كرۆژتن ی نینۆكه‌كانیان ده‌بێت������ه ه������ۆ ی ناش������یرین بوون ی نینۆكه‌كان‌و دواتریش برینداربوون‌و دروس������تبوون ی گرفت ی كۆمه‌اڵیه‌ت یو ده‌روون ی بۆی. به‌شێك له‌و مندااڵنه ی ئه‌م ڕه‌وشته‌یان
ههیه توانا ی وازهێنانیان نییه تا گهوره ئه‌بن ،به‌جۆرێك له‌نێو خوێندكاران ی زانكۆی هه‌ن������د ێ كۆمه‌ڵگادا ڕێژه ی ئهو خوێندكارانه ی نینۆك ئه‌كرۆژن ئه‌گات‌ه %25بۆ %36ی كۆی گشت ی خوێندكاران ،ئه‌م خ������ووه‌ش له‌نێو ڕه‌گه‌زی مێ دا زیاتر به‌رباڵوه. ئه‌وان������ه ی نینۆك ئه‌كرۆژن ش������ه‌رم ئه‌كه‌ن له‌ده‌رخستن ی نینۆكه‌كانیان له‌ناو خه‌ڵكیدا‌و هه‌ست به‌دڵه‌ڕاوك ێ‌و شڵه‌ژان ئه‌كه‌ن ،چونكه خه‌ڵكی ئه‌م خووه به‌ڕه‌فتارێك ی باش دانانێن ،ئهمه وایكردوو‌ه خاوه‌ن ی ئه‌م خووان‌ه په‌نا
كرۆژتن ی په‌نج‌ه یهكێكه له‌خوو‌ه دیاره‌كان ی منداڵی
بۆ ته‌نیایی‌و دووره‌په‌رێز ی به‌رن بۆ ئه‌نجامدان ی ئه‌م خووه ،ئه‌مه‌ش خۆی له‌خۆیدا هۆكار‌ه ب������ۆ كه‌مبوونه‌و‌ه ی پاڵن������هر ی تاك بۆ چاره‌س������هر ی ئه‌م حاڵهته ،ده‌ستكردن به‌چاره‌سه‌ركردن ی ئه‌م خووه هه‌تا زووتر بێت باشتر‌و به‌ئه‌نجامتره. هۆكاره‌كان ی نینۆك كرۆژتن زۆرێك له‌و مندااڵنه ی نینۆكه‌كانیان ئه‌ك������رۆژن به‌ڕێگه‌یه‌ك ی دائه‌نێن بۆ كه‌مكردنه‌و‌ه ی دڵه‌ڕاوك ێ‌و شڵه‌ژان، پێده‌چ ێ ال ی هه‌ند ێ منداڵ ی تریش هۆكارێك بێت بۆتێركردن ی پاڵنه‌ر ی شه‌ڕانگێز یو هه‌ڵچوون ی ده‌روونی كه ئه‌مه‌ش س������ه‌رچاوه‌یه‌ك ی بایۆلۆژ ی ههیه .به‌شێك ی ئهو مندااڵنه له‌كه‌سان ی ترهوه فێر ی نینۆك كرۆژتن ده‌بن، هاوكات قرنجان‌و كه‌لبوون ی قه‌راغ ی نینۆكیش هۆكار ی دروس������تبوون ی ئ������ه‌م حاڵه‌ته‌یه ،س������ه‌ره‌تا منداڵ بۆ ڕێككردنه‌و‌ه ی نینۆك������ ی ئه‌م كاره ئه‌كات ،به‌اڵم پاش ماوه‌یه‌ك ئه‌بێت به‌خوو‌و پێویست ی به‌چاره‌سه‌ر ئه‌بێت. چۆن سنورێك بۆ ئه‌م ڕه‌فتار‌ه دابنێین؟ ب������ه‌رده‌وام ئ������اگادار ی نینۆك������ ی منداڵه‌كه‌ت به ،با كورت بێتو نه‌رم بێتو قه‌راغ ی زیاد‌ه‌و زبری نه‌بێت، چونكه منداڵ زۆر به‌ئاسان ی نینۆك ی خ������ۆی ئه‌ك������رۆژ ێ وه‌ك ڕێگه‌یه‌ك
بۆ كورتكردنه‌و‌ه ی نینۆكی .ئه‌گه‌ر منداڵه‌كه‌ش������ت س������ه‌رقاڵ بكه‌یت به‌چاالكی ماسولكه‌ییه‌وه ،به‌جۆرێك ده‌ست‌و په‌نجه‌كان ی سه‌رقاڵ ی چاالك ی به‌سود بن ،ئه‌وا ئه‌گه‌ر ی درووستبون ی خوو ی كرۆژتن‌و قرتاندن ی نینۆك ی زۆر كه‌م ئه‌بێته‌وه. له‌الیه‌ن������ ی ده‌روونییه‌و‌ه ئ������هوه ی كه زۆر گرنگ‌ه‌و ئه‌بێت دایك‌و باوك بیزان������ن ئهوهیه ك������ه لۆمه‌كردن‌و سه‌رزه‌نش������تكردن ی من������داڵ ل������ه‌م باره‌دا ،یان دروس������تكردن ی هه‌ست ی ش������ه‌رمه‌زار ی بۆ ی ئه‌بێت������ه هۆ ی گه‌وره‌تربوون������ ی ئ������ه‌م كێش������هیه. پێویس������ته له‌س������هر باوان گفتوگۆ بكه‌ن لهگهڵ منداڵه‌كه‌یاندا سه‌باره‌ت به‌خراپییه‌كان ی ئه‌م خووه ،ئاگادار ی بكهنهوه لهوه ی كه ب������ه‌م ڕه‌فتار‌ه ی خۆ ی تووش ی كێشه ی ته‌ندروست ی ده‌كات ئه‌وانیش :دروستبوون ی زام‌و برین ،ناشیرین بوون ی نینۆكه‌كانی، به‌ناش������رین‌و خراپ س������ه‌یركردن ی له‌الیه‌ن خه‌ڵكیه‌وه. له‌گ������ه‌ڵ هه‌موو ئه‌مانه‌ش������دا گرنگه له‌منداڵه‌كه‌ت ی بگه‌یه‌ن ی كه ده‌وروبه‌ر وه‌ك كه‌س������ێك ی خاوه‌ن كێش������هو گرفت ی ده‌روون ی سه‌یری ئه‌كه‌ن. به‌م جۆر‌ه قسانه باوانه‌كان ئه‌توانن تا ڕاده‌یه‌ك پاڵنه‌ر ی زاڵبوون به‌سه‌ر ئه‌م كێشه‌یه‌دا ال ی منداڵه‌كانیان زیاد بكه‌ن ،كاتێكیش منداڵ گه‌یشتن‌ه ئهو باوه‌ڕ‌ه بۆ چاره‌سه‌ركردن ی كێشهكهی،
دایك‌و باوك ئه‌توانن به‌گرتنه‌به‌ر ی ئه‌م هه‌نگاوان‌ه چاره‌سه‌ر ی پێویست بدۆزنهوه: .1تۆماركردن ی حاڵه‌ته‌كه: تۆمارێك بۆ منداڵه‌كه‌ت ئاماد‌ه بكهو فێر ی بكهو ڕای بهێن‌ه كه هه‌ستێت به‌تۆماركردن ی ئ������هو جاران‌ه ی كه تیایدا نینۆك������ ی خۆی ئه‌كرۆژێت، گرنگ������ه پێی بڵێی كه س������ه‌رنج ی ئه‌وه‌ش بدات‌و تۆماریش ی بكات كه پێش نینۆك كرۆژتن منداڵهكه چ ی ئه‌كات ،بۆنمون‌ه ئه‌گه‌ر بۆت ده‌ركه‌وت كه منداڵه‌كه‌ت پاش س������ه‌یركردن ی ته‌له‌ڤزیۆن ئه‌م حاڵهته ی زیاتر ئه‌بێت، ئ������ه‌وا ئه‌بێت كات ی س������ه‌یركردن ی ته‌له‌ڤزیۆن ی كه‌متر‌و س������نوردارتر بكه‌یت .ده‌ركه‌وتوو‌ه كه تۆماركردن ی .4دانان ی به‌دیل: ڕۆژانه ی حاڵه‌ته‌كان خۆی له‌خۆیدا سه‌رقاڵكردن ی منداڵ به‌یار یو چاالك ی ئه‌بێت‌ه هۆی كه‌مكردنه‌و‌ه ی ئه‌م حاڵهته .وه‌ك مه‌له‌كردن‌و شت چنین‌و كار ی تر ،ئه‌توانێت به‌دیلێك بێت بۆ بیر بردنه‌و‌ه ی ئه‌م خووه .دانان ی نینۆك ی .2پاداشتكردن ی منداڵ: به‌پێ ی ژماره ی ئ������هو حاڵه‌تان‌ه ی كه ده‌ستكردیش به‌دیلێك ئه‌بێت بۆ ئه‌م له‌تۆماره‌كه‌دا تۆمار ده‌كرێت ،دایك حاڵه‌ت������هو بوارێكیش ئه‌دات به‌منداڵ وباوك ئه‌توانن لهگهڵ كه‌مبوونه‌و‌ه ی نینۆك ی كه‌مێك گه‌ش‌ه ی سروشت ی هه‌ر پێنج جار ی نینۆك كرۆژتن ی بكات .ئه‌توانیت س������هر ی په‌نجه‌كان ی منداڵه‌كه‌یان ،پاداش������تێك ی بچوك ی منداڵه‌كه‌ش������ت به‌مادد‌ه ی (یۆد یان منداڵه‌كه‌یان بكه‌ن وه‌ك بردن ی منداڵ ئه‌لناردی������ن) ڕووپۆش بكه‌یت تا ئهو بۆ سینه‌ما یان باخچ‌ه ی ئاژه‌اڵن یان كاته ی ڕه‌نگ ی په‌نجه‌كان ی منداڵه‌كه‌ت ئهو شوێن‌ه ی كه منداڵهكه ئاره‌زووی ئه‌گۆڕێ������ت‌و ناش������رین ئه‌بێت ،بۆ ده‌كات ،ئه‌م پاداشتكردن‌ه كاریگه‌ر ی دروس������تكردن ی بێزكردنه‌و‌ه له‌ال یو به‌رچاو ی ئه‌بێت له‌سه‌ر كه‌مبوونه‌و‌ه ی پاش������ان وازهێنان ی ل������ه‌م خووه بۆ هه‌تاهه‌تایی. ئه‌م خووه ی منداڵه‌ت.
.3سزادان: ئه‌توانیت ده‌ستكێشێك یان نایلۆنێك ی ئه‌س������تور بكه‌یت‌ه ده‌س������ت ی منداڵه‌ت هه‌تا مه‌چه‌كی ،ئه‌م ڕێگه‌ی‌ه ئه‌ش������ێت كاریگه‌ر ی هه‌بێت له‌سه‌ر كه‌مبونه‌و‌ه‌و چاره‌سه‌ركردن ی ئه‌م حاڵهته ،به‌جۆرێك له‌ب������ری قرتاندن������ ی نینۆكه‌كانی، نایۆلۆنه‌ك������ه بێزار ی ئ������ه‌كات‌و ئه‌م حاڵه‌ت������ه ك������ه‌م ئه‌كات������هوه ،هه‌روه‌ها ده‌توانیت سزا ی منداڵه‌كه‌ت بده‌یت به‌كه‌مكردن������هوه ی یان قه‌ده‌غه‌كردن ی ئهو شتانه ی كه ئهو ئاره‌زوو ی ئه‌كات تا كات ی كه‌مكردن������هوه ی ئه‌م خووه، بۆنمون‌ه كات ی سه‌یركردن ی ته‌له‌ڤزیۆن ی لێ كه‌م بكهرهوه.
سێشهممه
nmnmpress@yahoo.com
شانۆ
ته‌كنیكی البۆری شانۆ ی اللش سیاچهمانهو هۆرهو حه‌یرانه
پس������پۆڕێك ی هونه‌ریی ر‌هگ‌و ریش‌ه ی ته‌كنیك ی البۆر ی شانۆ ی اللش ده‌باته‌و‌ه سه‌ر س������یاچه‌مانه‌و هۆرهو حه‌یران ی كوردیی‌و كردنه‌و‌ه ی نێوه‌ندێك ی تایبه‌ت به‌ناساندن‌و گه‌شه‌پێدان ی ئهو هونه‌ر‌ه له‌كوردستان به‌پێویست ده‌زانێت. نیگار حه‌سیب قه‌ره‌داخی ده‌رچوی ئه‌كادیمیای هونه‌ر‌ه جوانه‌كانی به‌غدای‌ه‌و له ساڵی 1991و‌ه له تاراوگ‌ه ژیان به‌سه‌ر ده‌بات ،ساڵ ی 2000بڕوانامه‌ی ماسته‌ری زانستی له‌سه‌ر "جه‌س������ته ی ئاماد‌ه له‌زه‌م‌هن‌و پانتایا ،تێڕوانینێك ی نائه‌ورپیان‌ه بۆكار ی نمایش������كار" له‌زانكۆی ڤییه‌نا به‌ده‌ستهێناو‌ه‌و له 2006دا ،بڕوانامه‌ی دكتۆرای له‌هه‌مان بواردا به‌ده‌ستهێناوه. ناوبراو ،له‌لێدوانێكیدا بۆ نم نم باس له‌الیه‌ن‌ه هونه‌رییه‌كان ی البۆر ی ش������انۆ ی اللش له‌ڤییه‌نا ده‌كات‌و تیش������ك ده‌خات‌ه سه‌ر ره‌نگدانه‌و‌ه ی كولتور ی كورد ی له‌هونه‌ره‌كه‌یدا. د.نیگار ،باس له‌س������تایل ی ئیشه‌كان ی البۆر ی شانۆ ی اللش ده‌كات‌و ئاماژه بۆ ئهوه ده‌كات كه شانۆك‌ه ی ئه‌وان له‌سه‌ر ده‌نگ ئیش ده‌كات‌و ده‌نگ سهرچاوه ی ڕووداوه‌كان‌ه‌و ده‌نگ سهرچاوه ی جوڵ‌ه جه‌سته‌ییه‌كانه" ،ئهو ده‌نگه‌ش ده‌نگێك‌ه به‌كارهێنان ی ئاسای ی نییه". ده‌نگ له‌البۆر ی ش������انۆ ی اللشدا وه‌كو به‌كارهێنانێك ی زۆر هونه‌ر ی بااڵی‌ه كه تیایدا ته‌كنیك ی گۆران ی وتنه‌ك‌ه ی زۆر گرنگه ،وه‌ك نیگار ئاماژه ی بۆ ده‌كات بۆ ته‌كنیك ی گۆران ی وتن له‌شانۆكه‌یدا گه‌ڕاوه‌ته‌و‌ه سه‌ر كولتور ی كورد یو بهوته ی خۆ ی ماو‌ه ی ده ساڵ زیاتره له‌البۆر ی شانۆ ی اللش ته‌كنیك ی سیاچهمانهو هۆرهو حه‌یران‌و هه‌موو ته‌كنیكه‌كان ی تر ی هه‌تا ئه‌اڵوه‌یس ی له‌گۆرانییه‌كانیاندا به‌كار ده‌هێنن" ،ئه‌گه‌ر تۆ وه‌كو كوردێك گوێت لێبێت هه‌ست ده‌كه‌یت سه‌رچاوه‌ك‌ه ی ئه‌م گۆرانی وتن‌ه دهگهڕێتهوه بۆ كولتور ی كوردی". ناوب������راو ،باس لهوه ده‌كات كه ده‌قا‌و ده‌ق ته‌كنیك‌ه كوردییه‌ك‌ه به‌كارناهێنن، به‌ڵكو داهێنانێك ی تازه‌یان به‌سه‌ردا هێناوه واته گۆرانییه‌ك به‌كار ناهێنن وه‌كو چۆن مۆسیقایه‌ك ی ته‌س������ویر ی به‌كارده‌هێنن ،له‌به‌ر ئهوه ی ده‌نگ سهرچاوه ی ڕووداوه‌كانه. له‌ب������اره ی دامه‌زراندن ی مه‌ڵبه‌ندێك یا په‌یمانگایه‌ك بۆ ئهو ش������ێو‌ه كاركردن‌ه له‌ش������انۆ ی كوردیدا ،د.نیگار پرۆژ‌ه‌و خه‌ونه‌كان ی به‌رفراوانن‌و ده‌پرسێت ئایا چۆن پالن ی بۆ دائه‌نرێت بۆ كاروبارێك ی وا كه پێویست ی به‌پانتایی‌و هۆڵێك ی گه‌وره‌یه؟ "من ناتوانم له‌هه‌موو هۆڵێك ئه‌م نمایش‌ه بكه‌م" ،ههربۆیه ناوبراو ئهوه روونده‌كاته‌و‌ه كه‌پێویس������ت ی به‌یارمه‌ت ی ماد ی ههیهو لهگهڵ ئه‌وه‌شدا د .نیگار ئاش������كرایده‌كات كه لهگهڵ زۆر كه‌سدا هه‌وڵیداو‌ه كه ئهو باس‌ه قس‌ه ی له‌سه‌ر بكهنو بتوانن هه‌وڵ ی جد ی بۆ بده‌ن ،بۆ ئهوه ی له‌پاشه‌ڕۆژێك ی نزیكدا بتوانرێت دامه‌زراوه‌یه‌ك ی له‌و شێوه‌ی‌ه له‌كوردستاندا ببرێت به‌ڕێو‌ه له‌الیه‌ن خود ی خۆ یو شه‌ماڵ عومه‌ر ی هاوسه‌رییه‌وه.
نۆژه‌نکردنه‌وه
خانووه‌كه‌ی چیخۆف نوێ دهكرێتهوه
خانووه‌ك‌ه ی ئه‌نتۆن چیخۆف ش������انۆنووس‌و چیرۆكنووسی ڕوسی له‌الیه‌ن ده‌زگایه‌كی خێرخوازی به‌ریتانی نوێ دهكرێتهوه. خانووه‌ك‌ه ی چیخۆف له‌سه‌ر شێوازی بیناساز ی روسی دروستكراو‌ه له‌ش������اری یاڵتای واڵتی ئۆكرانیا‌و دهكهوێته سه‌ر كه‌ناری ده‌ریای ره‌ش .چیخۆف له‌و خانووه‌دا رۆمانه‌كانی س������ێ خوشكه‌ك‌ه‌و خانم‌ه خاوه‌ن سه‌گه‌ك‌ه ی نووسیو‌ه‌و كه كه‌ناره‌كانی نزیك ماڵه‌كه‌ی كردووه به‌شوێنی رووداوه‌كانی ئه‌م رۆمان‌ه به‌ناوبانگ‌هی ،خانووه‌ك‌ه ی چیخۆف كراوه به‌مۆزه‌خان‌ه‌و به‌هۆ ی پش������ت گوێخستنه‌و‌ه دووچاری داڕمان بۆته‌وه ،ههربۆیه له‌س������اڵی 2007دا ،به‌شێكی ئهو مۆزهخانهیه داخرا، به‌اڵم نوێكردنهوه ی خانووه‌ك‌ه ی چیخۆف له‌كۆتایی ئه‌مساڵدا ته‌واو ده‌بێت. چیخۆف له‌س������اڵی 1898له‌و خانوو‌ه نیش������ته‌جێ ب������ووهو به‌هۆی دووچاربوونی به‌نه‌خۆش������ی سیلی سییه‌كان له‌ساڵی 1904كۆچی دوایی كرد.
سینه‌ما تاقانه‌كه ی سلێمان ی بۆپرۆژه‌یه‌ك ی بازرگان ی ده‌ڕوخێنرێت
خاوه‌ن ی سینه‌ما س������یروان له‌شار ی س������لێمان ی ته‌ها عه‌بدواڵ ناس������راو به‌قیروان بڕیاریداو‌ه س������ینه‌مایه‌ك ی مۆدێ������رن له‌س������هر بودج������ه ی خۆ ی له‌سلێمان ی دروست بكات. ناوب������راو ،له‌لێدوانێكی������دا بۆ نم نم، باس������ ی له‌وه‌كرد كه به‌ه������ۆ ی ئهوه ی سینه‌ما نه‌بۆت‌ه پێویستییه‌ك ی گرنگ ی خه‌ڵك یو حكوم������ه‌ت ،هه‌ر ده‌بێت ئهو سینه‌ما تاقانه‌ی‌ه ی له‌شار ی سلێمانیدا ماو‌ه بڕوخێ" ،له‌به‌رئه‌و‌ه ی ش������وێن ی سینه‌ماكه‌مان شوێنێك ی بازرگانیی‌ه‌و ده‌ب ێ بڕوخێ". ته‌ها ،ئام������اژه بۆ ئ������هوه ده‌كات كه له‌ئێستادا س������ه‌رقاڵ ی كڕین ی پارچ‌ه زه‌وییه‌ك������ه له‌ناو جه‌رگ‌ه ی ش������ار ی سلێمان ی تاوه‌كو سینه‌مایه‌ك ی مۆدێرن‌و هۆڵێك ی شانۆ ی له‌سه‌ر بونیاد بنێت، هه‌روه‌ك خۆ ی باسیكرد ئه‌م بڕیار‌ه ی له‌وه‌و‌ه سه‌رچاوه‌گرتوو‌ه كه حكومه‌ت هیچ گرنگییه‌ك به‌س������ینه‌ما نادات‌و ش������وێن ی سینه‌ماكه‌ش ی ش������وێنێك ی
له‌کوردستان سینه‌ماکان به‌ره‌و له‌ناوچوون ده‌چن
بازرگانیی‌ه‌و چاو ی بازرگان ی له‌سه‌ره، "وه‌ك به‌رپرس������یارێتیه‌ك ناماوێت سلێمان ی ب ێ سینه‌ما بێت". خاوه‌ن ی سینه‌ما سیروان ،جه‌خت لهوه دهكاتهوه كه سینه‌ماك‌ه ی به‌ته‌نها موڵك ی خۆ ی نییه ،ههربۆیه پێداگر ی له‌سه‌ر ئهوه ده‌كات كه ئه‌گه‌ر هاتوو له‌كات ی رووخاندنیا توان ی ببێت‌ه خاوه‌ن ی ئهو
موڵك‌ه ئه‌وا ده‌یكات‌ه بازاڕو به‌ده‌ر له‌و س������ینهمایه ی بڕیاری داوه بونیاد ی بنێت ،قات ی دووه‌م ی هه‌مان ش������وێن ده‌كات به‌س������ینه‌ما .له‌شار ی سلێمان ی له‌كۆ ی سێ سینه‌ما ،ئێستا دووانیان رووخاون‌ه‌و گه‌ر ئهو سینه‌ما تاقانه‌ش نه‌ڕوخێت به‌دڵنیاییه‌و‌ه ده‌بێت به‌چۆڵ یو به‌ب ێ بینه‌ریی فیلمه‌كانیان نیش������ان
2010 /11/9
ژماره48 :
9
سینه‌ما
بده‌ن ،به‌به‌ڵگ‌ه ی ئهوه ی له‌سه‌ردانێك ی نم نم بۆ ئهو س������ینهمایه ،به‌ته‌نها 11 بلیت له‌رۆژێكدا فرۆشرابوو. ته‌ها عه‌بدواڵ ئه‌وه‌ش ی ئاشكراكرد كه خاوه‌ن ی زیاتر له 300فیلم ی 35ملیم‌ه‌و ماف ی ئهو فیلمان������ه‌ش دهگهڕێتهوه بۆ خۆی" ،فیلمه‌كان������م ده‌گمه‌نن‌و ال ی كه‌س ده‌ست ناكه‌ون".
کاریکاتێر
له‌كوردستان كاریكاتێر نه‌بووه‌ته هونه‌ر
له‌دنیا ی هونه‌ر ی كوردیدا كاریكاتێر تائێستا نه‌یوانیوو‌ه ببێت‌ه هونه‌رێك ی سه‌رده‌م كه زمان ی خه‌ڵك ی بێت ،محه‌مه‌د فه‌تاح ی كاركاتێرستیش ال ی خۆیهوه هۆكاره‌ك‌ه ی ده‌گێڕێته‌و‌ه بۆ كه‌م ی ته‌مه‌ن ی كاریكاتێر له‌كوردستان. محه‌مه‌د فه‌تاح ،كاركاتێریست ی دیار ی گۆڤار ی س������یخورم‌ه ئاماژه بۆ ئ������هوه ده‌كات هونه‌ر ی كاریكاتێر ال ی كورد هونه‌رێك ی كه‌م ته‌مه‌ن‌ه‌و پێیوای‌ه هێند‌ه ناب ێ هه‌ناس‌ه ی كاریكاتێر چۆت‌ه س������نگ ی كورده‌وه ،ل������هو روه‌و‌ه نموون‌ه ی ئهوه ده‌هێنێت������هوه كه له‌گۆڤار ی س������یخورمه‌دا هه‌تا ژماره 20بۆ 30له‌ال ی خه‌ڵك ی ئاشكرا نه‌بوو بوو وه‌ك گۆڤارێك ی ته‌نز ئامێز ،به‌ڵكو وایانده‌زان ی ئهمه گۆڤار ی مندااڵنه" ،جورئ‌هت‌و كۆتشكاندن‌و چاونه‌ترس ی سیفه‌ت ی كاریكاتێرن" ،ههربۆیه كاریكاتێر كاریگه‌ر ی له‌سه‌ر هه‌موو توێژه‌كان به‌جێده‌هێڵێت" ،كه‌س������انێك هه‌ن ده‌ترس������ن له‌زمان ی كاریكاتێر ،چونكه خاوه‌ن هه‌ڵه‌ن". ناوبراو ،ئه‌وه‌ش������ ی نه‌ش������ارده‌و‌ه كه زۆرجار كاریكاتێریستیش له‌س������هر هونه‌ره‌ك‌ه ی ژیان ی دهكهوێته مه‌ترس������ییه‌وه ،له‌وباره‌و‌ه ئاماژه بهوه ده‌دات كه كاریكاتێریست ی لیست ی فه‌له‌ستین ی (ناج ی ئه‌لعلی) له‌سه‌ر كاریكاتێر‌ه ڕه‌شه‌كان ی سه‌باره‌ت به‌پرسی فه‌له‌ستین‌و خیانه‌ت ی عه‌ره‌بی، تیرۆركرا. كه باس له غیاب ی كاریكاتێر له‌نێوه‌ند ی هونه‌ر ی كوردیدا ده‌كرێت محه‌مه‌د فه‌تاح هۆكار ی غیاب ی كاریكاتێر ده‌گه‌ڕێنێت������هوه بۆ كورت ی مێژوو ی كاریكاتێر‌و ئه‌ده‌ب ی ته‌نز ،له‌و ڕوانگه‌یه‌و‌ه باس
له‌هه‌وڵه‌كان ی هونه‌رمه‌ند س������مكۆ ناكام‌و قس‌ه خۆشه‌كان ی كه‌س������ایه‌تیی‌ه كۆمه‌اڵیه‌تییه‌كان ده‌كات‌و پێیوای������ه گه‌ر وانه‌بوای‌ه هه‌رگیز ته‌نز له‌ناو كورددا ده‌رنه‌ده‌كه‌وت. ناوبراو ،به‌پێویس������ت ی ده‌زانێت ئه‌م هونه‌ر‌ه گه‌ش‌ه بكات‌و بیر لهوه بكرێتهوه ك������ه كۆمه‌ڵ‌ه ی كاریكاتێریس������تان ی كوردس������تان دروس������ت بكرێت‌و له‌الی������ه‌ن وه‌زاره‌ت ی ڕۆش������نبیر یو حكومه‌ت������ ی هه‌رێمه‌و‌ه ه������اوكار ی بكرێ������ن" ،چینه‌كان ی خ������واره‌و‌ه‌و ناوه‌ند ی كۆمهڵگه خۆشحاڵ ده‌بن یو به‌كاریكاتێر ،ئه‌م هونه‌ر‌ه نه‌خۆش گیر‌وگرفته‌كانیان ده‌خات‌ه به‌رچاو‌و هاوكار ده‌بێت له‌به‌ر‌ه‌و پێشه‌و‌ه ی چاره‌سه‌ره‌كان". چوون بۆ ئهوه ی كاریكاتێر ببێت‌ه ی ی گرنگ پێویستیه‌ك كۆمهڵگه ،محه‌مه‌د فه‌تاح ی ده‌زان ێ به‌پێویس������ت له‌گشت باڵوكراو‌ه‌و گۆڤار‌و ڕۆژنامه‌كاندا جێگه‌ی������ه‌ك ب������ۆ ی كاریكاتێر‌و ئه‌ده‌ب ته‌نز هه‌بێت.
شێوه‌کاری
نامۆ،ده‌یه‌وێ بینه‌ر ستایل ی بۆ بدۆزێتهوه
شێوه‌کار نامۆ مه‌ولود
هونه‌رمه‌ند ی ش������ێوه‌كار نامۆ مه‌ولود له‌چه‌ند رۆژ ی پێش������وودا له‌شار ی سلێمان یو له‌پێش������انگایه‌ك ی تایبه‌ت������ یو لهڕێگه ی نمایش������كردن ی هه‌ژد‌ه تابلۆ‌و س������ ێ كار ی په‌یكه‌رسازییه‌وه ،به‌دوا ی ستایلی كاركردنیدا ده‌گه‌ڕێت. كاره نمایش������كراوه‌كان ی پێش������انگا تایبه‌تییه‌ك‌ه ی ناوبراو ،خۆ ی له‌س������یرامیك‌و په‌یكه‌رساز یو كار ی ته‌عبیر یو سالیڤدا ده‌بینیه‌وه ،له‌وباره‌یه‌وه‌و له‌لێدوانێكیدا بۆ نم نم نامۆ ی ش������ێوه‌كار باس ی له‌وه‌كرد كه یه‌كه‌مجار‌ه پێشانگا ی تایبه‌ت ی بكاتهوهو كاره‌كان ی تێدا نمایش بكات ،ئهو ش������ێوه‌كار‌ه ئاماژه ی بۆ ئهوه كرد كه به‌رباڵو ی كاركردن ی له‌چوار به‌ش������ ی جیاواز ی شێوه‌كاریدا دهگهڕێتهوه بۆ ئهوه ی تا له‌رێگ‌ه ی بینه‌ره‌و‌ه بزان ێ له‌كام به‌شه‌یاندا زۆر باش هه‌ڵده‌سه‌نگێنرێت" ،تا ئه‌وكات بتوانم له‌سه‌ر ئهو بوار‌ه به‌رده‌وام بم".هه‌رچه‌ند ناوبراو ئه‌یه‌وێت له‌هه‌موو ئیشه‌كانیدا ته‌عبیریه‌تێك هه‌بێت ،به‌اڵم ئه‌وه‌ش راده‌گه‌یه‌نێت كه تائێستا ستایل ی كاركردن ی خۆ ی نه‌دۆزیوه‌ته‌وه، هاوكات به‌پێویست ی ده‌زانێت بینه‌ر ستایل ی كاركردن ی بۆ بدۆزێتهوه ،نه‌ك خۆی.
8
سێشهممه 2010 /11/9
ژماره48 :
nmnmpress@yahoo.com
ی كوردستان ی كه‌مپه‌ین‌و خۆپیشاندانه‌كان ی خه‌لیلزاد ...كوڕ ئاكۆ "لهماوه ی پێنج خوله‌كدا بڕیار ی خۆپیشاندانێكمان داو سه‌ركه‌وتووش بووین" ی خه‌لیلزاد ئهو كوڕ‌ه ئاكۆ ی ی زۆر گه‌نج هی له‌زۆرب ه كه‌مپین‌و خۆپیشاندانه‌كاندا ی ی باس ده‌بینرێ ،وه‌ك خۆ ی 50كه‌مپین‌و ده‌كات نزیك ه خۆپیشاندانی ئه‌نجامداو‌ه ی هاوڕێكانی، به‌هاوكار هه‌رچه‌ند ڕۆژانه تا ئێوار‌ه ی كارده‌كات ،به‌اڵم به‌وت ه ی خۆی كاته به‌تاڵه‌كان هه‌مووی داناوه بۆ چاالكی ه مه‌ده‌نییه‌كان.
سازدانی :سه‌روه‌ر سه‌عید هه‌رچه‌ن������ده له‌خۆپیش������اندان‌و كه‌مپین������ه‌كان چه‌ن������د جارێ������ك هه‌ڕه‌ش������ه ی لێكراوه ،به‌اڵم ماو‌ه ی 18س������اڵه به‌رده‌وام‌ه له‌ڕێكخستن ی خۆپیشاندان‌و بهرزكردنهوه ی ده‌نگ ی ناڕه‌زای ی له‌بوار‌ه جۆربه‌جۆره‌كان ی ژیان������ ی ك������ورده‌واری" ،به‌خاتر ی ئازاد یو خۆش������گوزه‌ران ی مرۆڤ هه‌م������وو هێڵ‌ه س������وره‌كان ئه‌گۆڕم به‌سه‌وز". ئهو ،به‌ش������ێك ی منداڵی ی له‌ش������ار ی ههڵهبجه بردۆته‌سه‌ر" ،وه‌ك زۆرینه ی خێزانه‌كان������ ی ئ������ه‌م هه‌رێم‌ه دژوار ژیاین ،به‌اڵم جیاواز یو خۆشبه‌خت ی من ئه‌وه‌بوو كه خانه‌واده‌كه‌م له‌بر ی ئاش������نا ی ئایی������نو مزگه‌وتم بكه‌ن ئاش������نا ی قوتابخانه‌ی������ان كردم"، ههربۆیه ئه‌وه‌ش وایكردوو‌ه كه‌سێك ی بزێو گوماناوی یو پرسیاركه‌ر بێت له‌زۆرب‌ه ی كایه‌كان ی ژیان‌و بووندا. سه‌روه‌ر :ئێم‌ه له‌زۆرب‌ه ی كه‌مپین‌و خۆپیشاندانه‌كانداده‌تبینین، سه‌ره‌تا ی ناڕه‌زای یو كاره‌كانت بۆك‌ه ی دهگهڕێتهوه؟ ئاك������ۆ :یه‌ك������ه‌م به‌ش������دار ی م������ن له‌خۆپێشانداندا به‌نزیك ی ئه‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆس������اڵ ی 1992كه دژ به‌جه‌نگ‌و ئابڵوق������ه ی ئابور ی س������هر عێراق به‌شداربووم تێیدا ،هه‌رچه‌ند‌ه كه زۆر منداڵبووم ،به‌اڵم ئهوه به‌شدارییه‌ك ی خۆویس������تانه‌بوو ،چونكه هه‌س������تم به‌مه‌ترسییه‌كان ی جه‌نگ‌و برسێت ی ئه‌كرد .له‌پاش ئهوه به‌ش������دار ی من وه‌ك هه‌ڵسوڕێنه‌ر ی ناڕه‌زایه‌تییه‌كان ی خوێندكاران ئه‌گه‌ڕێته‌و‌ه بۆسااڵن ی 1997و تائێستاش هه‌ر به‌رده‌وامم.
ی «به‌خاتر یو ئازاد ی خۆشگوزه‌ران مرۆڤ هه‌موو هێڵ ه سوره‌كان ئه‌گۆڕم به‌سه‌وز» سه‌روه‌ر :تائێستا له‌چه‌ند كه‌مپین‌و خۆپیشاندان به‌شداریت كردووه، تووش ی هیچ ئازارو هه‌ڕه‌شه‌و گرتنێك بوو ی له‌چاالكیه‌كاندا؟ ئاكۆ :ئه‌گه‌ر هه‌ڵه‌نه‌بم له‌نزیك‌ه ی 50 خۆپیش������اندان‌و چاالك������ ی مه‌ده‌ن ی به‌ش������داریم كردووه ،دووجار له‌سه‌ر خۆپیشاندان‌و كه‌مپین په‌الماردرام‌و هه‌وڵ ی ده‌ركردن������م درا له‌خوێندن، یه‌كه‌مجار له‌ساڵ ی 2001له‌په‌یمانگا ی ته‌كنیك ی س������لێمان ی ك������ه ئه‌وكات خوێندكار ی به‌ش ی چاككردنه‌و‌ه ی ئامێر‌ه پزیشكییه‌كان بووم ،دووه‌مجار له‌س������اڵ ی 2004له‌ن������او زانك������ۆ ی س������ه‌اڵحه‌دین له‌خۆپیش������اندانێكدا مامۆستایه‌ك ی س������هر به‌حیزب پاش په‌الماردان هه‌ڕه‌ش������ه ی كوش������تن‌و هه‌ڕه‌ش������ه ی بێبه‌شكردن ی خوێندن ی لێك������ردم ،هه‌م������ان رۆژ له‌ناو هۆڵ ی دانوس������ان لهگهڵ سه‌رۆك ی زانكۆ ی ئه‌وكات‌ه كادیران������ ی ڕێكخراوێك ی حیزب ی په‌الماریان دام‌و ویس������تیان به‌رچه‌قۆم بده‌ن ،به‌اڵم به‌پشتیوان یو هه‌وڵ ی ه������اورێ ئه‌زیزه‌كانم ئه‌وكار‌ه سه‌ر ی نه‌گرت ،له‌پاش ئهو سااڵنه‌ش ناڕاس������ته‌وخۆ له‌ڕێگ������ه ی ئیمه‌یل‌و گفتوگ������ۆو‌ه ڕووب������ه‌رو ی فش������ار ی ده‌روون یو هه‌ڕه‌ش‌ه بوومه‌ته‌وه. سه‌روه‌ر :ئه‌گه‌ر ببیت‌ه به‌رپرسێك ی بااڵ ی واڵت چۆن هه‌ڵسوكه‌وت لهگهڵ ناڕه‌زای ی خۆپیشانده‌راندا ده‌كه‌یت؟ ئاكۆ :له‌به‌رئه‌و‌ه ی من بڕوام به‌ئازاد ی ڕه‌ه������ا ی مرۆڤ هه‌ی������ه له‌ده‌ربرین ی بیروبۆچون‌و ناڕه‌زایه‌تی ،له‌داواكردن ی م������اف ،به‌گوێر‌ه ی یاس������ایه‌ك ی نوێ فێری������ان ئه‌كه‌م ،هه‌ركات توڕه‌بوون بێن‌ه سه‌ر ش������ه‌قامه‌كا نو توڕه‌بن ،وه‌رن‌ه سه‌ر
پرۆفایل: • ساڵی 1978له‌قه‌زای ههڵهبجه له‌دایكبووه‌‌و به‌وته‌ی خۆی كه‌سێكی ئازادیخواز‌و سه‌ربه‌خۆیه، به‌بێ هیچ الیه‌نگیری پارت‌و ئایینێك. • بڕوانامه‌ی دیبلۆمی له‌په‌یمانگای ته‌كنیكی سلێمانی ههیه. • بڕوانامه‌ی به‌كالۆریۆسی له‌ئه‌ندازیاری كاره‌بادا ههیه. • ماوه‌ی پێنج ساڵه كارمه‌ندی ته‌كنیكیه له‌كۆمپانیا ی ئاسیاسێڵ بۆ په‌یوه‌ندییه‌كان. • چاالكوانی مه‌ده‌نییه‌‌و له‌زۆربه‌ی خۆپیشاندان‌و ناڕه‌زاییه‌كان به‌شداره. • ئه‌ندامی كارایه له‌تۆڕی به‌رگری له‌ماف‌و ئازادییه‌كانی خه‌ڵكی كوردستان. • جێگری سكرتێری كۆمه‌ڵه‌ی قه‌الچۆكردنی ماده هۆشبه‌ره‌كانه له‌كوردستان. • به‌رپرسی نوسینگه‌ی كوردستانی سه‌نته‌ری دژ به‌له‌سێداره‌دانه.
ماڵه‌كانم������ان‌و ده‌رگامانمان بكوتن، فێریان ئه‌كه‌م كه هه‌موو پش������تیوان ی یه‌كتر ی بن ،بێترس وه‌رن‌ه مه‌یدان‌و شه‌ڕ ی مه‌ده‌ن ی بكه‌ن له‌پێناو ماف‌و ئازادییه‌كانتاندا ،به‌یاس������ا رێگه‌یان ئه‌ده‌م كه پێوست به‌مۆڵه‌ت وه‌رگرتن ن������اكات بۆده‌ربڕین������ ی ناڕه‌زایه‌ت یو توڕه‌بوونه‌كانیان. فێریان ئه‌كه‌م كه له‌به‌رامبه‌ر ئازاد یو به‌ها ی مرۆڤدا شتێك نییه به‌ناو ی ئاداب ی گش������ت یو پیرۆزییه‌كان ،من به‌خاتر ی ئازاد یو خۆش������گوزه‌ران ی مرۆڤ هه‌موو هێڵ‌ه سوره‌كان ئه‌گۆڕم به‌سه‌وز. سه‌روه‌ر :هیچ شتێك ی سه‌ره‌نجڕاكێشت به‌سه‌رهاتوو‌ه له‌كات ی خۆپیشاندان‌و ناڕه‌زایه‌تییه‌كان؟ ئاكۆ :ڕاس������تییه‌ك‌ه ی زۆر ڕووداو ی خۆش‌و ناخۆش ڕوویانداوه ،بیرم‌ه جارێكی������ان له‌هه‌ولێر لهماوه ی پێنج خوله‌كدا بڕیار ی خۆپیشاندانێكمان دژ به‌س������ه‌ركوت ی كوردان ی سوریا
له‌الیه‌ن حیزب ی به‌عس������ ی سورییه‌و‌ه دا كه زۆر س������ه‌ركه‌وتوو بوو لهوه ی كه له‌ماوه‌یه‌ك ی كه‌مدا یاداش������ت‌و الفیت‌ه‌و مۆنتۆربۆم������ان ئاماده‌كردو خه‌ڵكێك ی زۆر تێیدا به‌ش������داربوو، جارێكی������ش له‌خۆپیش������اندانێك ی خوێندكاریی������دا له‌هه‌ولێر له‌به‌رده‌م س������ه‌رۆكایه‌ت ی زانكۆ م������ن لهگهڵ سه‌رۆك ی زانكۆ ی ئه‌وكات‌ه "سه‌عد ی به‌رزنج ی " سه‌رقاڵ ی پێشكه‌شكردن ی یاداش������ت بووم ،خوێن������دكاره‌كان هێند‌ه توڕه‌بوون له‌ئیدار‌ه ی زانكۆ‌و باكگراوند ی س������ه‌رۆك ی زانكۆ ،له‌و كات������ه‌دا ك������ه‌ژاو‌ه ی ئۆتۆمبیله‌كان ی مه‌سعود بارزان ی كه بۆ یادێك هاتن بۆهۆڵێك ی نزیك سه‌رۆكایه‌ت ی زانكۆ ڕێگه‌مان له‌ئۆتۆمبیله‌كان گرت ،به‌و هۆیه‌و‌ه له‌ماوه‌یه‌ك ی كه‌مدا زۆربه ی داواكارییه‌كانم������ان بۆجێبه‌جێكرا، ش������تێكی ت������ر ك������ه له‌زۆرب������ه ی چاالكییه‌كاندا ڕووبه‌رومان ئه‌بویه‌و‌ه قه‌رزك������ردن‌و به‌تاڵكردنه‌و‌ه ی پار‌ه ی گیرفان ی خۆمان بوو بۆ پێداویستی ی چاالكییه‌كان.
داوا ئه‌كه‌م هه‌ر تاكێك كه له‌خه‌می ماف‌و ئازدی‌و خۆشگوزه‌رانیدایه ،با به‌شدارێكی ئازاو چاونه‌ترسی چاالكییه مه‌ده‌نییه‌كان بێت، كۆمه‌كی مادی‌‌و مه‌عنه‌وی چاالكوانه‌كان بێتو به‌ده‌م بانگهوازهكانیانهوه بچن
سه‌روه‌ر :پێتوای‌ه هه‌مووان ده‌توانن له‌چاالكیی‌ه مه‌ده‌نییه‌كاندا به‌شداربن؟ ئاكۆ :به‌ڵێ ،پێویس������ته هه‌ریه‌ك ی ئازاو ی مه‌ده‌ن له‌ئێم‌ه جه‌نگاوه‌رێك ی پرچه‌ك بین ،ئه‌بێ������ت له‌زۆرب‌ه یو ی ژیان������دا ئاگای������ كایه‌كان������ به‌ش������داریمان هه‌بێ������ت ،به‌تكا ی وانه‌بێت كه پزیشك‌ه كه‌سێك پێ یان ئه‌ندازیارو شاعیره ،یاخود مامۆستا‌و كرێكار‌ه یان هه‌ر پیشه‌و ی ده‌ست ی ههیه ئید كارێكی تر ی خۆی������هوه بگرێت‌و به‌كاڵوه‌ك‌ه بڵێت :با با نه‌یبات. ی هه‌ر تاكێ������ك له‌ئێم������ه ئه‌رك ی ی زیات������ر له‌خه‌م سه‌رش������انیه‌ت ی یو خۆش������گوزه‌ران كاره‌ك������ه ی ب������ۆ خ������ۆی‌و خانه‌واده‌ك������ه یو ی خۆش������گوزه‌ران له‌خه‌م������ ی ی ت������ه‌واو م������اف‌و ئازادییه‌كان كۆمه‌ڵگادابێت ،من داوا ئه‌كه‌م هه‌ر ی ماف‌و ئازدی‌و تاكێك كه له‌خه‌م ی خۆشگوزه‌رانیدایه ،با به‌شدارێك ی چاالكییه ئ������ازا‌و چاونه‌ترس������ ی مه‌ده‌نیی������ه‌كان بێ������ت ،كۆمه‌ك ی چاالكوانه‌كان یو مه‌عن������هو ماد بێتو ب������ه‌ده‌م بانگهوازهكانیانهوه ی بچ������ن ،هه‌س������تن به‌دامه‌زراندن ی ی مه‌ده‌ن گ������روپ‌و رێكخ������راوه ب������ۆ به‌رگریك������ردن له‌م������اف‌و ی ئازادییه‌كانیان‌و وزه‌و تواناكان ی كارو خۆی������ان ل������ه‌ده‌ره‌و‌ه پیش������ه‌كه‌یان له‌وێدا س������ه‌رفكه‌ن ی كۆمه‌ڵگه‌یه‌ك كه له‌پێناو هێنانه‌د یو ماف‌و پڕ بێت له‌خۆشگوزه‌ران ئه‌رك‌و ئازادی.
سه‌روه‌ر :ئێست‌ه كه له‌گه‌رم‌ه ی ی گه‌نجێتیدایت‌و جوڵه‌و حه‌ماس به‌كه‌مپین‌وخۆپیشاندانه‌و‌ه سه‌رقاڵی ،هه‌رگیز له‌ژیانتدا خۆشه‌ویستیت كردووه؟ ی خۆیدا عاش������ق ئاك������ۆ :له‌زه‌مه‌ن بووم ،وه‌ل ێ چێژ ی ته‌واوم له‌ئیشق‌و ی نهبینیوه، په‌یوه‌ند ی خۆشه‌ویست ی لهگهڵ بێت من چونكه ئێستاش هه‌ر به‌شوێن ئه‌ویتره‌ك‌ه ی خۆمدا ئه‌گه‌ڕێم‌و هێشتاش نه‌مدۆزیوه‌ته‌وه؟! ی ی نازانم بۆ؟ به‌شێكی تریش به‌شێك ی كاته‌وه‌ی‌ه به‌هۆ ی كه‌م ته‌رخانكردن بۆ په‌یوه‌ندی‌ه تایبه‌تییه‌كانم.
ئه‌گه‌ر هه‌ڵه‌نه‌بم ی 50 له‌نزیك ه ی خۆپیشاندان‌و چاالك ی به‌شداریم مه‌ده‌ن كردووه ،دووجار له‌سه‌ر خۆپیشاندان‌و كه‌مپین په‌الماردرام‌و ی ده‌ركردنم درا هه‌وڵ له‌خوێندن
ی بۆ كازم ساهر ده‌كرێ "ئهو ه ی تر ده‌بووم" بۆ من بكرای ه جۆرێك كامه‌ران عومه‌ری گۆرانیبێژ جه‌خت لهوه دهكاتهوه كه له گۆرانی وتن دانه‌بڕاوه‌و جه‌ماوه‌ره‌كه‌شی دڵنیادهكاتهوه كه بهمزووانه به‌به‌رهه‌می نوێی خۆی به‌سه‌ریان دهكاتهوه، ههربۆیه پێیان ده‌ڵێت "تكایه چاوه‌ڕوان بن".
سازدانی :جه‌مال ئه‌حمه‌د جه‌میل ئ������هو هونه‌رمه‌ند‌ه ك������ورد‌ه ره‌خن‌ه له‌راگه‌یاندن������ه‌كان ده‌گرێ������ت كه ی ی به‌گۆرانیبێژ ی گرنگ ئه‌وه‌ن������ده ی ده‌ده‌ن ،ئاوڕ له‌هونه‌رمه‌ند‌ه بیان������ ره‌سه‌نه‌كان ناده‌نه‌وه‌و وه‌ك پێویست كاریان بۆناكه‌ن. ی جه‌مال :ده‌كرێت بزانین بۆچ ماوه‌یه‌ك‌ه كامه‌ران عومه‌ر دابڕاو‌ه‌و ی نییه؟ ده‌نگ كامه‌ران :نه‌خێ������ر ،من دانه‌بڕاوم‌و داش������نابڕێم ،ب������ه‌اڵم له‌هه‌مانكاتدا ی باش نازانم، په‌له‌كردن به‌شتێك ی كه كردووم‌ه چونكه ئهو كاران‌ه ی ل������هوهو پێ������ش چۆت‌ه ن������او ناخ ی م������نو گوێگرانه‌و‌ه‌و عاش������قان‌ه ێ به‌په‌له‌ك������ردن كاڵی������ان نام������هو ی بكهمهوه ،واته ئهو چه‌ند سااڵنه
ی ده‌بین������م ئهو كه له‌ناخم������هوه هاتۆت������ه دهرهوه ب������ڕوات م������ن وا ی ی له‌ستایل‌و ئاواز‌و ریتم ێ به‌هه‌مان ش������ێو‌ه به‌رده‌وام ته‌وژم‌ه ده‌مه‌و ی ی كه تێك������ه‌ڵ بووه به‌گۆران بیان بم. ی یو ناویانن������اوه گۆران ك������ورد ی ی خهریكه وه‌ك رووبارێك كورد ی تایبه‌ت جه‌مال :تۆ جه‌ماوه‌رێك ی ره‌س������ه‌نایه‌تیمان ده‌بات، بێبه‌زه‌ی ی به‌و جه‌ماوه‌ر‌ه به‌خۆت ههیه ،چ ی وا خه‌ریك������ه هه‌تیومان ده‌كه‌نه‌و‌ه‌و ده‌ڵێی كه دره‌نگ دره‌نگ گۆران هیوادارم وانه‌بێ. تێكه‌ڵ به‌رۆحیان ده‌كه‌یت؟ ی كامه‌ران :من له‌گ������ه‌ڵ جه‌ماوه‌ر خۆمدا تێك������ه‌ڵ به‌ڕۆحیان بووم‌و جه‌مال :تاچه‌ند ڕه‌سه‌نایه‌تیت له‌هه‌مانكات������دا بێبه‌ش������یان ناكه‌م ،له‌گۆرانییه‌كانتدا پاراستووه؟ ئه‌گه‌ر ئه‌وان په‌ل������ه‌م لێنه‌كه‌ن ،من كامه‌ران :زۆر یان كه‌م ڕه‌سه‌نایه‌تیم ی هه‌م������وو گوێگران‌و خستۆت‌ه ئه‌س������تۆ ی خۆم‌و هیوادارم له‌خزمه‌ت������ ئه‌وانه‌ش������م كه گوێ������م لێناگرن‌و زۆرتر نزیكیان كه‌م������هوه له‌خۆم‌و رۆح������ ی گوێگ������ر ی گه‌له‌ك������ه‌م، ی من نییه. حه‌زیان له‌م ستایڵ‌ه داواكاریش������م له‌هونه‌رمه‌ندان ههیه ێ كه ی خۆی������ان دوور بخه‌نه‌و‌ه له‌كار جه‌مال :ئه‌توانین بڵێین جێهێشتن دوورب ێ له‌ڕه‌سه‌نایه‌ت ی كوردییهوه، ی ی گۆران ده‌نگ‌ه ڕه‌سه‌نه‌كان بۆئهوه ی چیتر چێژ ی هونه‌ری ی ال ی كوردی ،ڕێگ‌ه خۆشكه‌ر‌ه گوێگر ی كورد كاڵ نه‌بێته‌وه. ی ی بیان ی ستایل بۆباڵوبوونه‌و‌ه له‌نێوه‌نده‌كه‌دا؟ جه‌مال :لهگهڵ ئهوه ی توانیوت‌ه ی ستایڵێك ی تایبه‌ت به‌خوت ێ بۆن كام������ه‌ران :هه‌تا ح������ه‌د ی هه‌بێ ،تاچه‌ند ئهو ستایل‌ه بۆت‌ه ی م������اوه ،ب������ه‌اڵم ال ڕه‌س������ه‌نایه‌ت ی كه خۆیان جێگ‌ه ی ڕه‌زامه‌ند ی خود ی خوت ئهو هونه‌رمه‌ندان������ه ی جوان‌و وه‌ك هونه‌رمه‌ندێك یاخود ڕه‌سه‌نن‌و لهگهڵ هۆنراو‌ه ی كوردی������دا الیان نه‌داوه ،ئاسته‌نگه‌كان ی به‌رده‌وام كار ی موزیك ێ ده‌به‌خش������ن‌ه هونه‌ریت چین؟ ی نو به‌رده‌وام رۆح یو كام������ه‌ران :به‌ڵ������ێ ،تاراده‌یه‌ك من ی كورد ی گۆران������ ره‌س������ه‌نایه‌ت ی توانیوم������ه س������تایلێك ب������ۆ خۆم ی گۆران ناهێڵن ئ������هو رۆح������ه ێ بدوزمه‌وه ،ب������ه‌اڵم لهگهڵ ماندووی ی ی ب ی ببێت‌ه جه‌س������ته‌یه‌ك ك������ورد ێ چێژ ،ب������ه‌اڵم كار وا چه‌ند ساڵه‌م هه‌روا به‌ئاسان ی له‌دایك رۆح‌و ب������
نهبووه ،به‌رده‌وام به‌و ستایله‌و‌ه ئه‌ڕۆم، له‌وانه‌ی‌ه گوڕانكار ی له‌هۆنراوه‌كاندا بكه‌م ،به‌اڵم من هه‌روا به‌ئاس������ان ی گله‌ییه‌كان ده‌رنابڕم ،چونكه سه‌دان جار له‌سه‌ر ڕۆژنامه‌كان‌و كه‌ناڵه‌كان باس������م لێ������و‌ه ك������ردووه به‌داخه‌و‌ه سوود ی نه‌بوو به‌جێ ی دێڵم بۆ هه‌موو ڕاگه‌یاندنه‌كان‌و جه‌نابتان.
جه‌مال :ده‌كرێت بزانین گله‌ی یو گازه‌نده‌ت چییه له‌بوار ی هونه‌ریدا، یاخود ئاسته‌نگه‌كان ی به‌رده‌م كار ی هونه‌ریت چیت؟ كامه‌ران :گله‌ی ی له‌بوار ی هونه‌ریدا من خۆزگه‌م ئه‌خواس������ت ئهوه ی كه من ئه‌مویس������ت به‌ئاشت ی جێبه‌ج ێ بكرای‌ه ئهو وه‌خت‌ه من زیاتر له‌بوار ی هونه‌ریدا پێش������كه‌وتووتر ده‌بووم، وه‌كو ئهو گۆرانیبێژان‌ه ی كه ناویان ههیه له‌جیهاندا ،گه‌رنا خۆ ده‌متوان ی شتێك ی زیاترو هه‌نگاوێك ی جوانتر ێ هیچ بنێم له‌ئێس������تام ،به‌اڵم نامه‌و بڵێم‌و وازم لێبێنن ئه‌م شه‌ڕ‌ه تووش ی من مه‌كه‌ن تكایه. جه‌مال :كارو به‌رهه‌م ی نوێت چییه؟ كامه‌ران :كار ی نوێم هه‌میش‌ه ئه‌بێت، به‌اڵم ئه‌گه‌ر سه‌برم لێبك‌هن‌و مه‌رگ ڕێگه‌م بدات له‌م كاته‌دا س������ه‌رقاڵ ی كار ی نوێم به‌اڵم پێی ی ده‌چێ ،تكایه چاوه‌ڕوان بن.
كامه‌ران عومه‌ر: من لهگهڵ جه‌ماوه‌ری خۆمدا تێكه‌ڵ به‌ڕۆحیان بووم‌و له‌هه‌مانكاتدا بێبه‌شیان ناكه‌م ،ئه‌گه‌ر په‌له‌م لێنه‌که‌ن جه‌مال :چیت ههیه بۆ ووتن كه باس نه‌كرابێت؟ ی كه باس كامه‌ران :ته‌نه������ا ئهوه ێ خۆتان‌و هه‌موو كوردستان نه‌كراب ده‌زانن كه هونه‌رمه‌ند كازم ساهر بۆ دووه‌مجار‌ه كه دێت‌ه كوردستان‌و ی سلێمانی ،به‌اڵم ی ش������ار به‌تایبه‌ت ڕاگه‌یاندنه‌كان ده‌ڵێن بۆ یه‌كه‌مجار‌ه
دێت‌ه كوردس������تان ،م������ن خۆم له‌و به‌كه‌مت������ر‌و زیات������ر دانانێم ،به‌اڵم ێ بۆ ی بۆ ئهو ده‌كر به‌داخه‌و‌ه ئهوه ی تر ده‌بووم، من بكرای������ه جۆرێك ی تر بووای‌ه بۆ م������ن نا با بۆ ئه‌وان كه ب������ه‌رده‌وام ژیانی������ان به‌الناو‌ه‌و ی هونه‌ریی كوردییانه، ی ره‌وت خه‌م به‌هه‌رحاڵ خۆتان باشتر ده‌زانن.
ی جیهان نه‌یتوانیو ه به‌قه‌د زاموا ڕامگرێت" "هیچ مۆز هو گه‌له‌رییه‌ك
رۆسته‌م ئاغال ه به‌ڕێوه‌به‌ر ی گه‌له‌ر ی زاموا بۆ ی هونه‌مه‌ند رۆسته‌م ئاغاله وه‌ك به‌ڕێوه‌به‌ری گه‌له‌رییه‌ك ،باس لهوه ده‌كات كه گه‌له‌ری زاموا زیاتر له‌مۆزه‌یه‌ك ده‌چێت وه‌ك له‌گه‌له‌رییه‌ك ،ههربۆیه پێیباشه ناوی گه‌له‌ریی بگۆڕێت بۆ مۆزهخانه، چونكه ئهو مۆزهخانهیه زیاتر سیمای مۆزه‌ی ههیه وه‌ك له‌گه‌له‌ری.
جه‌مال ئه‌حمه‌د جه‌میل
رۆسته‌م ئاغاله
ئێواران ده‌وام ههیه ،هه‌فته‌یه‌ك دوو ڕۆژ پشووه ،كاره‌كان زۆرجار جێگیرن هه‌ندێجار ئاڵوگۆڕیان پێده‌كرێت ،كارێك ده‌برێت ی تر ی ترو واڵتێك بۆشوێنێك ی نمایشده‌كرێت ،بۆنمون‌ه گه‌له‌ر ی ههیه زاموا حه‌وشه‌كه‌مان به‌شێك ی تێدا ی كات ده‌توانین پێشانگا ی ناكه‌ین لهگهڵ بكه‌ینه‌وه ،تێكه‌ڵ ی ی كه به‌به‌رده‌وام ئهو ئیشان‌ه بۆ ساڵێك دێت‌ه ئێره ،بۆی‌ه ئێره ی ههیه، ی مۆزهخانه خه‌سڵه‌ت ی مۆزهخانه دروستتر‌و خه‌سڵه‌ت ی دیارتر‌ه له‌گه‌له‌ری ،گه‌له‌ر ی زۆر دیار نییه. خه‌سڵه‌ته‌كان
ی ی گه‌له‌ر ی وه‌زیف‌ه جه‌مال :جیاواز ی تردا زاموا ،لهگهڵ گه‌له‌رییه‌كان چییه؟ ئاغاله :ئێم‌ه ناڵێین له‌و چه‌شن‌ه ی گه‌له‌ریی‌ه له‌شوێنان نییه ،گه‌له‌ر ههیه له‌مۆزه‌خان‌ه گه‌وره‌تره ،به‌اڵم ی وا ڕۆشتووه ،بۆنمون‌ه ناوه‌ك‌ه ی ی ههیه ،ستاچ‌ه گه‌له‌ر ستاچ‌ه گه‌له‌ر ی جوله‌ك‌ه ی كابرایه‌ك ی خۆ وه‌خت بووه له‌شه‌سته‌كان كه له‌به‌غداده‌و‌ه ی كردووه، چۆت‌ه به‌ریتانیا ئیعالنات ی دامه‌زراندوو‌ه ی گه‌له‌رییه‌ك دوای ی ئیتر تائێستا مۆزهخانهیه یان گه‌وره‌ی‌ه‌و ی دامه‌زراوه‌یه‌ك له‌مۆزه‌خان‌ه گه‌وره‌تره ،به‌اڵم وه‌كو ی مۆزهخانه جه‌مال :تائێستا بیرتان لهوه وه‌زیف‌ه كه تۆ باس ی زاموا ی گه‌له‌ر ده‌كه‌یت ده‌بێت فه‌رمانبه‌ره‌كان نه‌كرۆته‌و‌ه ناو ی ده‌وام بكه‌ن به‌یانیان‌و بگۆڕن بۆمۆزه‌خانه؟ به‌به‌رده‌وام
سه‌یر ی بكه‌م ،ئه‌گه‌ر مه‌به‌ستیشم نه‌بێت ناچارم له‌به‌ر ئهوه ی ئه‌وه‌ند‌ه ی جیاواز‌و هونه‌رمه‌ند ی ئه‌زمون جیاواز ی تێدایه. له‌زۆر واڵت مۆز‌ه‌و گه‌له‌ریم بینیووه خود ی خۆم ته‌نها ئه‌توانم بڵێم مۆزه‌یه‌ك له‌ئه‌ڵمانیا‌و مۆزه‌یه‌ك له‌یابان نه‌بێت كه تێكه‌ڵ بوو له‌هه‌ندێك كار ی هونه‌رمه‌ند ی ی كه حه‌زت نه‌ده‌كرد جیهان كاره‌كان به‌ج ێ بهێڵیت له‌و كار بۆ ئهو كار ،ئه‌گینا ئهو گه‌له‌ریان‌ه ی كه بینیووم‌ه كه‌سیان به‌قه‌د ی تر زاموا نه‌یانتوانیوو‌ه جارێك دیمه‌نێك له‌گه‌له‌ر ی زاموا فۆتۆ :جه‌مال ئه‌حمه‌د جه‌میل ڕامگرنه‌وه ،نه‌ك له‌به‌رئه‌و‌ه ی كه ی ئێره ئاغاله :نه‌خێر ،پێویست ناكات ئه‌ڵ ێ كاره‌كان خراپن ،هه‌ندێك لێره‌م له‌به‌ر ئهوه ی كاره‌كان ی ئهو ناوه هونه‌رمه‌ند ی له‌خۆبای بگۆڕرێت له‌به‌رئه‌و‌ه ی ی زۆر باش ی هه‌ن زۆر جیاوازن‌و ئاست ی خۆ جێ ی گرتووه ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر هه‌ندێكیان لهدهرهوه دێنه‌و‌ه زۆر تێدایه. ی تردا بكرێت بێعه‌قاڵن‌ه قس‌ه ده‌كه‌ن دێت ده‌ڵێت له‌گفتوگۆیه‌ك به‌مۆزه‌خان‌ه ی زاموا ،ڕه‌نگ‌ه زۆر ئهو كاران‌ه جوانین ئهوه وانییه ،جه‌مال :ده‌كرێت بزانین جوانتر بێت. ی زاموا كێن؟ كار ی خود ی خۆیمان بینیووه ،دوا ی كڕیاره‌كان پێشانگا ی كردۆته‌و‌ه كار ی خۆ ی ئاغاله :جارجار كورد ی تێده‌كه‌وێ، ه ی جه‌مال :چ بینه‌رێك سه‌ردان ی ی ئهوه نهبووه كه سه‌یر ی بكه‌یت ،به‌اڵم زۆر ترسنۆكن كورده‌كان ی ئاست ه ل ه ی ه ه ڵكمان ه خ ه بۆنمون زاموا ده‌كات بۆبینین؟ خۆمان هه‌تا كارێكت لێده‌كڕن ئاغاله :له‌ڕاستییدا بینه‌ره‌كان تێگه‌یشتن له‌ئاست ی زۆر ده‌كه‌ن، ی پڕۆفیسۆر هه‌ست به‌ڕاڕاییه‌ك تێكه‌ڵه ،چۆن بینه‌ر ههیه هه‌ندێك مۆزه‌خان‌هی‌دروستكردووه ،هاتوو‌ه زۆرجار كاره‌كه‌یان كڕیوو‌ه ده‌ڵێن ی ئێره لۆڤه‌رێك ی ڕاده‌كێشێت ،وتویه‌ت كار ی خراپ سه‌رنج ی بچووك‌ه بۆ دێینه‌وه ،به‌اڵم درۆ ده‌كه‌ن نایه‌نه‌وه. ی ئاست ه ل ڵكێكن ه خ ه وان ه ئ ی یان ، ه ئێو و ه ئ اڵم ه ب ، ه خراپ ئهو كاره به‌الیه‌و‌ه كڕیار‌ه بیانییه‌كانمان باشن بۆنمون‌ه به‌رپرسیارێت ی ههیه. هونه‌رمه‌ند‌ه كار ی جوان ی ی میوان دێت په‌له‌یه‌ت ی قس‌ه ده‌كه‌ن ،وه‌فدێك ی دروستكردن به‌ڕا ی ئێم‌ه ئهو كاره ی كه بۆ ئێم‌ه ی خه‌ڵكێكن كه ئه‌زمون ی بۆ ئێره داناو‌ه‌و دوا ی ی كاتێك ی هێناوه خراپه ئه‌گینا خۆ ی كار ی مۆز‌ه‌و گه‌له‌رییان ههیه ،بۆی‌ه من ئهوه سهفهر ده‌كات بۆ شوێنێك ی نیو سه‌عاتدا دێت جوان‌ه ئهو كاره ی زۆر ال جوان‌ه خۆم ئه‌گه‌ر سه‌رپه‌رشتیار ی ئێره‌ش تر ،له‌مه‌جال كه بۆئێم‌ه ی هێناوه ،بینه‌ر ههیه نه‌بم به‌و شێوه ئه‌گه‌ر مۆزه‌یه‌ك ی قس‌ه ده‌كات‌و له‌وحه‌یه‌ك ده‌كڕێت‌و ی ال ناشیرین‌ه وا له‌واڵتێك سه‌رجه‌م كاره‌كان ی دووباره ی وادا ببینم ناچارم ده‌ڕوات ،بۆی‌ه مه‌جال
بوون‌ه‌و قه‌له‌ق بوون‌و په‌شیمان ی ڕابردوو بوونهوه ی نه‌ماوه ،ساڵ فرۆشتنمان باش بوو تا ئه‌مساڵ، ی ئه‌بێت هیوامان هه‌بێت كه خه‌ڵك كورد تابلۆ له‌ماڵه‌و‌ه هه‌ڵده‌واسێت، به‌اڵم هه‌تا ئێستا ئهوانه ی كه تابلۆ ی ده‌وڵه‌مه‌ند نین ده‌كڕن خه‌ڵك ی مامناوه‌ندن ،زۆر هه‌موو خه‌ڵكێك سه‌یر‌ه خه‌ڵكێكن گه‌نجن تازه ژن‌و ماڵ پێكهوه ده‌نێن. جه‌مال :ده‌كرێت بزانین به‌رزترین ی تابلۆ ی فرۆشراو لێر‌ه نرخ به‌چه‌ند فرۆشراوه؟ ی زۆر ئاغاله :لێر‌ه هیچ له‌وحه‌یه‌ك گرانمان نه‌فرۆشتووه ،من له‌وح‌ه ی خۆم له‌ماڵه‌و‌ه فرۆشتوم‌ه به‌دوو هه‌زار‌و پێنج سه‌د دۆالر. ی ی وه‌رگرتن جه‌مال :مه‌رج ی هونه‌ر ی له‌گه‌له‌ر ی زاموا به‌رهه‌م چییه؟ ی قیاسات‌و هه‌ندێك ئاغاله :مه‌رج شتمان ههیه ،به‌اڵم هه‌ندێجار ئهو مه‌رجان‌ه بۆ كار ی هونه‌ر ی زۆر ناخۆشه ،بۆنمون‌ه مه‌رجمان چییه ی گهوره ێ قیاس ئێم‌ه ده‌مانه‌و نه‌بێت ،چونكه چار ی ناكه‌ین. به‌المانه‌و‌ه ئاسایی‌ه ئیشه‌ك‌ه ئه‌گه‌ر ی تر نمایشكرا بێت، له‌شوێنێك به‌اڵم ئێم‌ه نه‌مانبینی بێت بۆئێم‌ه تازه بێت ،ئینجا به‌المانه‌و‌ه گرنگه ئهو كهسه ی كه ئهو ئیش‌ه ی هێناوه ی تازه بێت له‌بواره‌كه‌دا. ئه‌زمونێك
10
سێشهممه
2010 /11/9
ژماره48 :
nmnmpress@yahoo.com
"هه‌ندێ له‌ئاوازدانه‌ره‌كان ،ئاوازه‌كانیان ناده‌ن به‌گۆرانیبێژ‌و خۆیان تۆمار ی ده‌كه‌ن"
موزیک
ی گۆرانی‌و گۆرانیبێژدای ه له‌كوردستان موزیك‌و موزیكژه‌ن له‌خزمه‌ت زۆجار باس لهوه ده‌كرێت كه موزیك نه‌یتوانیووه بچێته ناو خه‌ڵكه‌وه‌‌و گوێگری تایبه‌تمه‌ندی موزیك بۆخۆی دروست بكات، ههربۆیه تائێستاش موزیك له‌خزمه‌تی گۆرانیدا بووهو خه‌ڵكی رانه‌هاتوون به‌بێ گۆرانی گوێ له‌موزیك بگرن.
ئا :ئه‌نوه‌رحه‌م‌ه غه‌ریب فه‌رمان محه‌مه‌د مامۆس������تا ی موزیك له‌په‌یمان������گا ی هون������هره جوانه‌كان ی سلێمان ی باس لهوه ده‌كات كه هه‌موو میلله‌تێك به‌ڕۆشنبیرییه‌ك ی تایبه‌ت به‌خۆ ی په‌روه‌رد‌ه بووه ،ههربۆیه پێیوای‌ه هونه‌ر له‌هه‌رێم ی كوردستاندا بۆ تاك‌ه كه‌س������ێك‌ه‌و كۆمه‌ڵێك كه‌س ئیش ی بۆده‌كه‌ن" ،ئهو تاكه‌كه‌س‌ه ناومان ناوه گۆرانیبێژ ،ههربۆیه ته‌نها گوێگر ی گۆرانیبێژم������ان هه‌ی������هو گوێگر ی موزیكییمان نییه". هونه‌رمه‌ند زان������ا ی مه‌حمود هه‌ژار وێ������ڕا ی پشتڕاس������تكردنه‌و‌ه ی ئهو بۆچوون������ه ی س������هرهوه ،ب������اس لهوه ده‌كات كه له‌زۆرب‌ه ی واڵتان گرنگ ی به‌ئاوازدان������ه‌رو ش������اعیره‌كان زیاتر ده‌د‌هن‌و تواناكان ده‌خوێننه‌وه ،به‌اڵم له‌واڵتان ی خۆرهه‌اڵتدا گۆرانیبێژه‌كان پێشده‌خرێن. ناوبراو ،جه‌خت ل������هوه دهكاتهوه كه كۆمهڵگه ی خۆرهه‌اڵت ی گۆانیبێژێك ی وه‌ك ئوم كه‌لسوم ده‌كات به‌سه‌ركرد‌ه ی خۆی ،گه‌ل ی كوردیش له‌چوارچێو‌ه ی
له‌کوردستان موزیکژه‌نه‌کان خۆیان به مافخوراو ده‌زانن
كابان ده‌كات كه س ی ساڵ گۆرانیبێژ ب������ووهو له‌و تیپه‌دا ب������ااڵ ی كردووه، به‌اڵم ئهو ره‌خن������ه لهوه ده‌گرێت كه له‌ئێستادا عه‌قڵ ی ڕاگه‌یاندن‌و خه‌ڵك ی كورد ب������هو ڕێچكه‌ی‌ه هات������ووه كه موزیكژه‌نه‌كان نه‌خوێننه‌وه ،ههربۆیه داوا له‌ڕۆشنبیران ده‌كات كه عه‌قڵ ی خه‌ڵك ی بگۆڕن. ل������هو روانگه‌ی������هوه ناوب������راو باس له‌ژیان ی هون������هر ی خۆ ی ده‌كات كه تائێستا سه‌رپه‌رش������ت ی 120به‌رنام‌ه ی ب������ۆ گۆرانیبێژان ك������ردووه ،به‌اڵم یه‌ك به‌رنام‌ه ی لهگهڵ موزیكژه‌نێكدا نیی������ه" ،ئ������هو گۆرانیبێژان������ه كێ دروستیكردون؟" ،ههربۆیه داواكار‌ه چیتر ماف ی موزیكژه‌نه‌كان نه‌خورێت.
ئ������هو كولتوره‌دای������ه" ،زۆرب������ه ی گۆرانیبێژان یكوردستانمۆسیقیه‌كان كردونیان به‌ش������ت" ،به‌اڵم شیالن عوسمان وه‌ك خانم‌ه گۆرانیبێژێك ئهوه ره‌تده‌كات‌ه‌وه‌و ئاماژه بهوه ده‌ددات كه خۆ ی وه‌ك هونه‌رمه‌ندێك تائێستا هیچ مافێك ی موزیكژه‌ن ی نه‌خواردوو‌ه‌و له‌هه‌مانكاتدا باس له‌وه‌ش ده‌كات كه هه‌ندێ گۆرانیبێژ ههیه به‌ش ی زۆر ی پاداش������ته‌ك‌ه ده‌ده‌ن‌ه موزیكژه‌نه‌كان، "چونكه ئ������ه‌وان زیاتر ماندوو ده‌بن به‌كاره هونه‌رییه‌كه‌وه". ش������یالن ،ئ������هوه ئاش������كرا ده‌كات ك������ه تائێس������تا نه‌یهێش������توو‌ه هیچ موزیكژه‌نێ������ك ڕه‌خن‌ه ی لێ ی هه‌بێ، به‌ڵكو پێشنیازیان ههبووه بۆ ئیشه‌كان ی ناوبراو ،به‌اڵم ڕه‌خنه‌یان لێ نه‌گرتووه، "چونكه ماف ی خۆیان������م پێداون" .موزیكژه‌ن له‌گۆرانیبێژ كه‌متر نییه له‌الیه‌ك������ ی دیكه‌و‌ه زان������ا مه‌حمود مامۆستا فه‌رمان وه‌ك هونه‌مه‌ندێك هه‌ژار له‌باسكردن ی تیپ ی مۆسیقا ی پێیوای������ه موزیكژه‌ن������ه‌كان هیچیان سلێمانیدا ئاماژه به‌هونه‌رمه‌ند كه‌ریم له‌گۆرانیبێژه‌كان كه‌متر نییه ،به‌اڵم
فۆتۆ :سه‌فین ئیسماعیل
به‌الی������هوه گرنگه كه هه‌موو مافه‌كان وه‌كو یه‌ك بدرێت" ،كۆمهڵگه ی ئێم‌ه وا ڕاهاتوو‌ه ته‌نها گوێ له‌گۆرانیبێژ بگریت ،چونكه تاك ی ئێم‌ه ڕانه‌هاتوو‌ه به‌ته‌نه������ا گ������وێ له‌موزیك بگرێت تاوه‌كو ژه‌نیارێك بناسین". هه‌رچه‌ند ش������یالن ئهوه پشتڕاست دهكاتهوه ك������ه گۆرانیبێژه‌كان حه‌ز ده‌كه‌ن هه‌میش‌ه له‌كاره‌كانیاندا خۆیان ده‌ربكه‌ون ،ئه‌وه‌ش ناش������ارێته‌و‌ه كه ل������ه‌ڕوو ی مادییه‌و‌ه حه‌ق ی موزیكژه‌ن نافه‌وتێت" ،به‌اڵم له‌ڕوو ی ده‌ركه‌وتنه‌و‌ه مافیان خوراوه". لهباره ی وازهێنان������ ی موزیكژه‌نێك تاوه‌كو ببێت‌ه گۆرانیبێژ ،مامۆس������تا فه‌رمان ئاماژه بۆ ئ������هوه ده‌كات كه هیچ كه‌س������ێك ناتوانێ������ت له‌كار ی فه‌رم������ ی خ������ۆ ی وازبهێنێ‌و بچێت كارێك������ ی د ی بكات" ،لهوه ده‌چێت به‌رژه‌وه‌ن������د ی ژیان واب������كات ،ئهوه بكات" ،به‌اڵم ناوبراو وا ی نابینێت
ی ده‌ف له‌ئامێز ده‌گرێت ی ئێوار ه كۆنسێرتێك سلێمان
گروپ ی ده‌ف ی وه‌فای ی سه‌نته‌ر ی گه‌نجان ی ده‌ربه‌ندیخان له‌چه‌ند رۆژ ی پێشوودا له‌ئێوار‌ه كۆنسێرتێكدا، سلێمانیان پڕ له‌ئاواز‌و گۆران یو ریتم ی كورد ی كرد. سه‌رجه‌م ژه‌نیاره‌كان ی گروپ ی ده‌ف ی وه‌فای ی ده‌فیان ده‌ژه‌نی‌و له‌رێگ‌ه ی ژه‌نین ی ئهو ئامێر‌ه كوردییهوه توانیان
گۆران ی كوردیدا زۆر الوازه ،ههربۆیه به‌باش ی زانیوو‌ه له‌و رێگه‌یه‌و‌ه گروپێك ی ده‌ف دابمه‌زرێنن تاوه‌كو خزمه‌ت به‌نێوه‌ند ی موزیك‌و گۆران ی كورد ی بكه‌ن، "گروپی ڕیتم ی تایبه‌ت به‌ده‌ف ئامێر ی تر ی تیایه ،به‌اڵم هه‌موویان له‌خزمه‌ت ی ده‌فدان". ئه‌گه‌رچ ی گروپ ی ده‌ف ی وه‌فای ی گروپێك ی پرۆفیشناڵه، له‌سنور ی ده‌ربه‌ندیخاندا ده‌ستیان به كارو چاالك ی كردووه ،به‌اڵم هه‌روه‌ك سه‌رپه‌رشتیار ی گروپه‌ك‌ه ئاماژه ی بۆ ده‌كات له‌زۆرب‌ه ی شاره‌كان ی كوردستاندا نمایشیان كردووه ،به‌اڵم بهوته ی هونه‌ر عه‌ل ی راگه‌یاندنه‌كان ئه‌وانیان پشتگو ێ خستووه ،هاوكات له‌فیستیڤاڵ ی سه‌ر ده‌ریا ی سپ ی له‌واڵت ی ئیتاڵیا ته‌واو ی ریتم‌ه كوردییه‌كان لهگهڵ گۆرانیدا به‌ستایل ی به‌شدارییان كردووهو خه‌اڵتیان به‌ده‌ستهێناوه. عێراق ی تێكه‌ڵ به‌دنیا ی گۆران ی كورد ی بكه‌ن .هونه‌ر سه‌رجه‌م ژه‌نیاره‌كان ی گروپ ی ده‌ف ی وه‌فای ی گه‌نجن‌و عه‌ل ی حاته‌م سه‌رپه‌رشتیار‌و گۆرانیبێژ ی گروپه‌ك‌ه ژه‌نیار ی به‌ته‌مه‌ن ی تێدا نابینرێت ،هۆكار ی ئه‌وه‌ش ئهوه ده‌خاته‌ڕوو كه له‌به‌ر ئهوه ی خۆ ی ژه‌نیار ی وه‌ك هونه‌ر عه‌ل ی ئاماژه ی پێدا بۆئهوه دهگهڕێتهوه كه ده‌ف‌ه‌و پێشتر هه‌ست ی به‌وه‌كردوو‌ه ڕیتم له‌ناو مۆزیك‌و ژه‌نین ی ده‌ف به‌گه‌نج نه‌بێ ناكرێت.
ی ژه‌نیاری ژنه‌و ه به‌هۆ كۆنسێرتێكهه‌ڵده‌وه‌شێته‌و ه
ئاژانسه‌كان ی هه‌واڵ باڵویان كردهوه كه بڕیار بوو گروپ كۆنسێرت سازده‌كه‌ن. گروپی موزیكی ژیوار به‌به‌شداری ژه‌نیارانی ژن ژیوار شێخ ،گۆرانیبێژو سه‌رپه‌رشتیار ی گروپی له‌چه‌ند رۆژی داهاتوودا له‌هۆڵی وه‌حده‌تی تاران ی موزیكی ژنان رایگه‌یاند كه به‌رپرسانی هۆڵی پایته‌خت ی ئێران كۆنسێرت ساز بكه‌ن ،به‌اڵم وه‌حده‌ت هه‌ڵسوكه‌وتێكی شایسته‌یان به‌رامبه‌ر به‌ڕێوه‌به‌ر ی هه‌مان هۆڵ به‌بیانو ی بوون ی ژه‌نیاری به‌گروپی ژنان نه‌نواند تاوه‌كو كۆنسێرته‌كه‌یان به‌ڕێوه‌به‌رن ،له‌هه‌مانكاتدا به‌ڕێوه‌به‌رانی رۆشنبیری ژن ئهو كۆنسێرت‌ه ی هه‌ڵوه‌شانده‌وه. لێپرسراوان ی هۆڵی وه‌حده‌ت له‌رێگای دروستكردنی ئێران تاكو ئێستا هۆكاری سه‌ره‌كی ئهو كاره‌یان گۆڕانكاری له‌پرۆگرامه‌كانیان‌و بێ ئاگاداری گروپی رانه‌گه‌یاندووه ،به‌اڵم زۆربه ی ئاژانسه‌كان ی هه‌واڵ موزیكی ژیوار ئهو كۆنسێرته‌یان هه‌ڵوه‌شانده‌وه ،هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی ئهو كۆنسێرت‌ه له‌هۆڵی وه‌حده‌ت ئه‌وه‌ش له‌كاتێكدای‌ه كه گروپێكی موزیكی كوبی بۆ به‌شداری ژه‌نیارانی ژن له‌كۆنسێرته‌كه‌دا، له‌هۆڵی وه‌حده‌ت وه‌ك جێگره‌وه‌یه‌ك له‌بر ی هه‌مان ده‌گێڕنه‌وه.
كه موزیكژه‌نێك ئهوه لێكبداته‌و‌ه كه به‌هۆ ی موزیكه‌و‌ه نه‌ناس������راوه بچێته ناو دنیا ی گۆران ی وت������ن ،ههربۆیه باس له‌وه‌ش ده‌كات كه موزیكژه‌ن ی باش ههبووه گۆرانی تۆمار كردووه، به‌اڵم له‌بر ی ده‌ستخۆش������ ی ڕه‌خن‌ه ی لێگیرت������ووه ،چونك������ه "موزیكژه‌ن ناتوانێت گۆران ی بڵێت ،گۆرانیبێژیش ناتوانێت موزیك لێبدات". له‌الیه‌ك ی دیكه‌و‌ه ش������یالن عوسمان پێیوای‌ه ئهو موزیكژه‌نان‌ه ی ده‌ستیان داوه‌ت������ه گۆرانی وتن ڕێژه‌یان - 50 %60ده‌بێت‌و ئه‌وه‌ش په‌یوه‌ند ی به‌و حاڵه‌تانه‌و‌ه ههیه كه موزیكژه‌ن له‌كار‌ه هونه‌رییه‌كانداهه‌یه‌تی"،موزیكژه‌نمان ههیه ده‌نگیش������ ی خۆش‌ه‌و له‌سه‌ر ئهو بنه‌مای������ه دێت‌ه ن������او كار ی گۆران ی وتن ،به‌اڵم هه‌ندێ له‌ئاوازدانه‌ره‌كان، له‌كات ی توڕه‌بوونیان له‌گۆرانیبێژه‌كان، ئهو ئاوازان‌ه ن������اده‌ن به‌گۆرانیبێژ‌و خۆیان تۆمار ی ده‌كه‌ن".
موزیك له‌ناو خوێنی خه‌ڵكیدا نییه ی محم������ود ه������ه‌ژار ره‌خن‌ه زان������ا ی راگه‌یاندن ده‌گرێت له‌كه‌ناڵه‌كان ی كه له‌ئێستادا ئهو كه‌نااڵن‌ه گرنگ به‌موزیك ناد‌هن‌و پشتیان به‌سه‌ما‌و ی جۆراوجۆر به‌هه‌ڵپه‌ڕكێ‌و كلیپ ی به‌س������توو‌ه ب������ۆ جوانكردن������ ی بڵێن شاش������ه‌كانیان" ،بۆ ئهوه ی ی تیڤ به‌رنامه‌كانم������ان له‌به‌رنام‌ه ی ده‌چن‌و پێشكه‌وتوون". ئه‌وروپ ناوبراو ،خه‌م ل������هوه ده‌خوات كه ی عێراق مۆسیقا ی كوردستان خه‌ڵك ی له‌ناو خوێنیاندا نیی‌ه‌و به‌گش������ت ی ی لێناكه‌ن "نوغبه‌یه‌ك زۆر حه‌ز زۆرك������ه‌م له‌كوردس������تاندا هه‌ن ی مۆس������یقا ده‌كه‌ن"، ئ������اره‌زوو ی ده‌زانێت هه‌ربۆی������ه به‌پێویس������ت ی ی ئاست ی به‌به‌رزكردنه‌و‌ه گرنگ ی ی چێژوه‌رگرتن هون‌هر‌و توانست بیسه‌ران بدرێت.
ی گۆرانیبێژ ده‌نگ‌و ده‌نگ ئاراس شیكردنه‌و‌ه ی ده‌نگ‌و چینه ده‌نگیه‌كان ی گۆرانیبێژ ،هه‌نگاوێك ی به‌په‌ل‌ه ی ئێستای‌ه بۆ دیاریكردن ی قۆناغ‌ه زێڕینه‌كان ی دوێنێ‌و ڕۆژان‌و سااڵن ی ڕابردوو ،هه‌ر له‌یه‌كه‌م گۆران ی سه‌ر زاره‌ك ی تا ده‌گه‌ین‌ه گۆران ی تۆماركراو ی سه‌ر قه‌وان جانتایه‌ك له‌پرسیار ی پڕ گومان به‌لێشاو ده‌ڕژێت‌ه سه‌ر جهسته ی پڕ حه‌سر‌هت‌و برین ی ئێستا ی بار ی گۆران یو ئاواز ی دانراو ی كوردی. دۆزینه‌و‌ه ی بنكه‌و ڕ‌هگ‌و سه‌رچاوه‌یه‌ك ی ئاشكرا ی گۆران یو ئاواز ی مۆسیقا ،ئه‌ركێك ی زۆر پیرۆزه .هه‌ر كارێك ی گه‌ڕانیش له‌بنه‌ماو سهرچاوه سه‌ره‌تاییه‌كان ی دروستبوون ی قاڵب ی هونه‌ر ی مۆسیقا ی كوردی ،ده‌ست پێنه‌كات ئه‌وا هه‌وڵه‌كان ده‌كه‌ون‌ه به‌ر گێژاو ی تێكه‌ڵ یو پێكه‌ڵ ی مۆسیقا ی گه‌الن ی دراوسێمان ،گرێ كوێره‌یه‌ك له‌به‌رده‌م ڕوحیه‌ت ی ژه‌نین‌و ده‌ربڕین ی ده‌نگه‌و‌ه ده‌رده‌كه‌وێت‌و دێته‌وه‌و مه‌گه‌ر هه‌ر به له‌بیر چوونه‌و‌ه لێ ی ده‌رباز بین ،ئاوات ی هه‌موو گه‌لێك زۆرن بهوه ی بتوانین له‌م مینبه‌ره‌دا سه‌ره‌تاییه‌كان ی ده‌نگ ی كورد ی بناسین‌و ئاشكرا ی بكه‌ین ،چونكه حاڵه‌ت ی به‌مۆسیقا بوون ی بابهته هونه‌رییه‌كان بوار ی ده‌نگ ده‌بێ له‌و مۆرك‌و بزاڤ‌ه ده‌نگی‌ه بدۆزینه‌و‌ه كه سروشت ئیلهام‌و سه‌رچاوه‌كه‌یه‌تی ،كه‌وات‌ه له‌ده‌نگه‌كانه‌و‌ه به‌ره‌و مۆسیقایه‌ك ی نه‌ته‌وه‌ی ی هه‌نگاو ده‌نێین ئه‌میش به‌مه‌رجێك ده‌بێ ئهو ده‌نگان‌ه هه‌ڵبژێرین ،كه هیچ كام له‌و ده‌نگان‌ه ی پێش خۆیان نه‌بوونه ،ده‌نگێك وه‌ك ده‌نگ ی كه خه‌سڵ‌هت‌و تایبه‌تمه‌ند ی به‌خۆو‌ه هه‌ڵگرتوو‌ه . له‌ناوه‌ند ی هونه‌ر ی مۆسیقادا ،كاتێ باس‌و خواس دێت‌ه سه‌ر ئاوێته‌كردن ی وشه لهگهڵ نۆت‌ه واته (شیعر لهگهڵ مۆسیقا) ئه‌وا دابه‌شكردن‌ه هونه‌رییه‌ك‌ه بۆ گوتن لق‌و پۆپ ده‌كات ،گۆرانیبێژ ههیه ده‌توانێ وشه ی ئاوازدار بڵێ ،ئه‌م جۆره‌یان سه‌ر له‌به‌ر ی مرۆڤایه‌ت ی دهگرێتهوه ،به‌واتایه‌ك ی تر ئێم‌ه هه‌موومان به‌چه‌مك ی هونه‌ر ی ئهو چین‌و توێژان‌ه له‌بنه‌ڕه‌تدا ده‌نگیان خۆش نییه ،به‌اڵم كاتێك گۆرانییه‌ك ده‌ڵێن له‌ڕوو ی وتنه‌و‌ه ڕوح به‌به‌ر ئهو شیعره‌دا ده‌كه‌ین‌و توانایه‌ك ی له‌ڕاده‌به‌ده‌ریان ههیه بۆ ڕاكێشان ی سه‌رنج ی خه‌ڵك له‌هه‌ر كوێیه‌ك بن. له‌الیه‌ك ی ترهوه كه هه‌موو بار‌ه هونه‌رییه‌كان له‌باوه‌ش ده‌گرێ ،ئه‌م جۆر‌ه كه‌سان‌ه خه‌سڵ‌هت‌و سیفه‌ت ی داهێنانیان هه‌میش‌ه به‌ڕواڵ‌هت‌و ڕوخساره‌و‌ه دیاره ،كه‌چ ی كاتێ ئهو هه‌موو خاسیه‌تان‌ه ی باسمان لێو‌ه كردن دهچنه خان‌ه ی به‌راوردكردن ی زانست ی له‌ڕوو ی ته‌كنیك‌و جێبه‌جێكردنه‌وه ،ئه‌وا بێگومان گۆران ی هه‌مووكات له‌ڕیز ی پێشه‌و‌ه ی ناو هێنان ی هونه‌رییه.
سێشهممه
nmnmpress@yahoo.com
ژماره48 :
13 ئۆتۆمبێل
داشبولی نوێی ئۆتۆمبێله‌كانی فۆرد
2010 /11/9
ئێستا به‌كارهێنانی ته‌كنۆلۆژیای له‌مسی بۆ هه‌موو به‌كارهێنه‌رانی ئامێر‌ه ته‌كنۆلۆژیكییه‌كان جێگ������هی ره‌زامه‌ندییه‌‌و له‌جیهانی ئه‌مڕۆدا تا ئهو راده‌ی‌ه گه‌ش������هی ك������ردووه كه كۆمپانیاكانی ئۆتۆمبێلیش بیریان لهوه كردووهتهوه كه به‌شێوه‌یه‌كی به‌رباڵو له‌ناو ئۆتۆمبێله‌كانی داهاتووی به‌رهه‌می خۆیاندا به‌كاری بهێنن. به‌پێی هه‌واڵێكی س������ایتی IT New Netبه‌مدواییان‌ه گهوره كۆمپانیای ئۆتۆمبێلی فۆرد داشبولێكی نوێی بۆ ئۆتۆمبێله‌كانی به‌رهه‌م������ی خۆی دیزاینكردوو‌ه كه ئهو توانای‌ه به به‌كارهێنه‌ر (ش������ۆفێره‌كه) ده‌به‌خش������ێت تا كۆنترۆڵی ته‌واوه‌ت ی له‌سه‌ر دۆزینه‌وه‌ی رێگه ،ئاوو هه‌وا ،كاتبه‌س������ه‌ربردن‌و مۆبایله‌كه‌یدا هه‌بێت .هه‌ریه‌ك له‌و پرۆسانه‌ش ره‌نگی تایبه‌ت به‌خۆیان ههیهو چوار سووچی ئهو داشبول‌ه له‌مسیی‌ه به‌كارده‌هێنن. داش������بولی MyFord Touchدوو شاشه‌ی LCDه كه لهپاڵ كاتژمێر ی خێرایی ناوه‌ندی دانراوه‌‌و داتاكان له‌چركه‌یه‌كدا ده‌دات‌ه شۆفێره‌كه. ره‌نگی سه‌وز حاڵه‌تی دیته‌نه‌وه‌ی رێگه‌یه‌‌و ده‌توانن خاڵ به‌خاڵی رێگه‌كه‌تان به‌شێوه‌ی ده‌نگی گوێ لێبگرن‌و به‌كاری بهێنن. ره‌نگی زه‌رد حاڵه‌تی به‌كارهێنانی مۆبایله‌و توانای ژماره‌گرتنی ده‌نگیشی بۆ دانراوه .ره‌نگی سووریش كه حاڵه‌تی سه‌رگه‌رمی‌و كاتبه‌سه‌ر بردنه ،توانای كۆنترۆڵی ده‌نگی ههیهو ده‌توانرێت سود له‌كارتێكیSDو پۆرتێكی USBوه‌ربگیرێت .دواهه‌مین ره‌نگ واته شین تایبه‌ت به‌پێشبینی ئاوو هه‌وایه.
ندیتێیدابه‌كارهاتوو ه یه‌كه‌مینئۆتۆمبێلیجیهانكهته‌كنیكیچاپیسێره‌هه ته‌كنیكه‌كانی چاپی س������ێ ره‌هه‌ندی ت������ا راده‌یه‌ك پێشكه‌وتنی به‌ده‌س������تهێناوه كه له‌بواری كۆمپیوته‌ر چووه‌ت‌ه ده‌رێ‌و خهریكه خۆی له‌بواره‌كانی دیكه وه‌ك پیشه‌سازی ئۆتۆمبێل ده‌خات‌ه ژێر تاقیكردنه‌وه‌وه. به‌پێ������ی هه‌واڵێكی س������ایتی پاپ س������اینس چاپی س������ێ ره‌هه‌ندی له‌ئێستادا پێش������كه‌وتنی به‌رچاوی له‌پیشه‌سازیی‌ه جیاوازه‌كاندا به‌ده‌ستهێناوه ،به‌اڵم ئێستا به‌خستن‌ه به‌رده‌ستی به‌رهه‌مێكی بێوێن‌ه هه‌نگاوێكی گه‌وره‌ی ناوه. یه‌كه‌مین ئۆتۆمبێلی جیهان كه به‌س������وودوه‌رگرتن
مۆبایل
قایمترین "هاندی"جیهان
یه‌كه‌مین هاندی قای������م‌و دژ‌ه ئاوی جیه������ان كه‌وت‌ه به‌رده‌س������تی به‌كارهێن������ه‌ران .ئ������هو ئامێ������ره به‌وته‌ی به‌رهه‌مهێنه‌ره‌كه‌ی ته‌نان������ه‌ت دوای ئهوهی بكه‌وێت‌ه ناو حه‌وزێكی ئاوهوه كارده‌كات‌و هیچ كێشه‌یه‌كی نییه. به‌پێی راپۆرتێكی رۆژنامه‌ی تێلگراف بۆ س������ه‌لماندنی تواناكانی ئهو هاند‌ه كه ڤێرژنی باشتركراوی مۆدێلی Toughphoneدێت‌ه ئه‌ژمار ،له‌پش������تی ئۆتۆمبێلێكیان به‌س������ت‌و به‌خێرایی 193كیلۆمه‌تر له‌كاژێرێكدا له‌سه‌ر زه‌وی رایانكێش������او دوو ته‌ن به‌ردیان به‌سه‌ردا رشت‌و له‌كۆتاییدا بۆماوه‌ی شه‌ش كاژێر خستیان‌ه ژێر ئاوهوه، هه‌ڵبه‌ت هیچیان نه‌یانتوانی كاریگه‌ری خراپ له‌س������هر كاركردنی ئهو هاند‌ه دابنێن. هه‌ردوو كۆمپانی������ای Data selectو JCBبه‌هاوكاری یه‌كتر توانیان سه‌ركه‌وتن به‌ده‌ست بهێنن له‌درووستكردنی هاندی Tradesmanكه بۆ ئه‌وانه‌ی له‌شوێن‌ه كراوه‌كاندا كارده‌كه‌ن ،زۆر به‌سوود ده‌بێت. كۆمپانی������ای به‌رهه‌مهێن������ه‌ری Tradesmanدوای نمایشكردنی ئهو هاند‌ه له‌هه‌فته‌ی رابردوودا‌و له‌ماوه‌ی سێ رۆژدا نزیكه‌ی چواری هه‌زار دانه‌ی لێفرۆشت. به‌وت������هی وته‌بێژی كۆمپانیای JCBئهو هاند‌ه قایم‌ه بۆ به‌كارهێنان له‌بارودۆخی كاری زۆر دژوار ش������یاوهو كه‌س������انێك حه‌زی پێده‌كه‌ن كه زۆربه‌ی ژیانی خۆیان
رۆبۆت
له‌ته‌كنیك������ی چاپ‌و به‌رهه‌مهێنانی س������ێ ره‌هه‌ندی درووس������تكراو‌ه به‌ه������اوكاری دوو كۆمپانیای Ecologicو Startasysله‌پێشانگای سه‌ما له‌الس ڤێگاس نمایشكرا. ئۆتۆمبێلی هایبریدی Urbeeبه‌یارمه‌تی پرینته‌ری سێ ره‌هه‌ندی‌و سیستمێكی به‌رهه‌مهێنانی سێ ره‌هه‌ندی به‌ناوی "فۆرتوس" درووستكراوه .نمونه‌ی كۆتایی ئهو ئۆتۆمبێله هێشتا ته‌واو نه‌كراوه ،به‌اڵم ته‌واوی به‌شه‌كانی ده‌ره‌وه‌ی وه‌ك جامه‌كان به‌ته‌واوه‌تی چاپ ده‌كرێن تا له‌ئه‌نجامدا به‌پێداپرژاندنی ره‌نگ له‌س������هر قه‌پاغی
Kor
مه‌ترسی "یو ئێس بی"یه‌كان روو له‌زیادبوون ه
له‌شاخه‌وانی ،لیخورینی به‌له‌م یان یار ی سه‌ر سه‌هۆڵدا ده‌گوزه‌رێنن. خاڵێكی دیكه كه زۆر سه‌رنجڕاكێش‌ه ئهوهیه كه هاندی قایم‌و دژه‌ی ئ������اوی Tradesmanهه‌رزانه‌و نرخه‌ك‌ه ی نزیكه‌ی 70دۆالر ده‌بێت.
كۆمپانیای ئانتی ڤایرۆسی Avast Softwareهوشداری داوه‌ت‌ه كۆمپانیا‌و دامه‌زراوه‌كان نیسبه‌ت به‌مه‌ترسی روو له‌گه‌شه‌ی ئالوده‌بوونی كۆمپیوته‌ره‌كه‌یان به‌هۆی ئامێره‌كانی USBهوه. به‌پێی راگه‌یاندنی ئهو كۆمپانیای‌ه له‌و 700هه‌زار په‌الماره‌ی كه له‌الیه‌ن سیستمی CommunityIQی ئهو كۆمپانیایه‌و‌ه تۆماركراوه ،زیاتر له %13.5ی������ان به‌هۆی ئامێره‌كانی USBهوه بووه. س������ه‌ره‌كیترین رێگه كه به‌رنامه‌ی خراپكاری له‌رێگه‌ی USBهوه باڵوده‌بێته‌وه ،به‌كارهێنانی تایبه‌تمه‌ندی ئۆتۆڕه‌ن یان كردنه‌وه‌ی ئۆتۆماتیكی وینده‌وزه .ئهو تایبه‌تمه‌ندیی‌ه توانایه‌كی باش������ه كه له‌كاتی لێدان������ی ئامێرێكی USB له‌كۆمپیوته‌ر ،دایالۆگ بۆكس������ێك دهكرێتهوه تا یارمه‌تی به‌كارهێنه‌ر بدات بۆ هه‌ڵبژاردنی ئهو كاره‌ی كه ده‌یه‌وێت به USBیه‌كه‌ی ئه‌نجامی بدات. كاتێك كه ئامێرێكی USBجۆرێكی تایبه‌تی ڤایرۆسی ده‌چێت‌ه س������هر ،به‌په‌یوه‌ستبوون به‌كۆمپیوته‌ر ئهو ڤایرۆس‌ه توانای كردنه‌وه‌‌و داونلۆدی خۆی بۆس������هر كۆمپیوته‌ره‌ك‌ه ده‌بێت‌و هه‌ر جارێك كه كۆمپیوته‌ره‌ك‌ه ریبووت دهبێتهوه، خۆی زیاد ده‌كات. به‌وته‌ی ش������یكارانی تاقیگه‌ی ،Avast Virusئاس������تی
یه‌كه‌مین نه‌شته‌رگه‌ریته‌واو رۆبۆتیكی جیهان
پزیش������كێك له‌زانك������ۆی پزیش������كی McGillی كه‌نه‌دا به‌ئه‌نجامدانی یه‌كه‌مین نه‌ش������ته‌رگه‌ری له‌رێی رۆبۆتهوه هه‌نگاوێكی نوێی له‌بواری پزیشكی رۆبۆتیكدا نا. به‌پێی هه‌واڵێكی سایتی ،PC Worldله‌ماوه‌ی چه‌ند ساڵی رابردوودا نه‌ش������ته‌رگه‌ر‌ه رۆبۆتیكه‌كان ژماره‌یه‌كی زۆر شێوازی جیاوازیان به‌كارهێناوه ،به‌اڵم ئهمه یه‌كه‌مینجار‌ه كه ئهو نه‌ش������ته‌رگه‌ریی‌ه ت������ه‌واو رۆبۆتیك‌ه بێ ته‌داخولی
چاپكراوی ئۆتۆمبێله‌كه Ubree ،ته‌واو بێت. ئهو ئۆتۆمبێله ده‌توانێت له‌س������هر جاده‌كان 200میل‌و له‌ناو شاردا 100میل رێگه ببڕێت ،هاوكات شۆفێره‌كه‌ی توانای ئهوهی ده‌بێت كه جگ‌ه له‌به‌نزین به‌ش������ه‌حنی ئه‌لكترۆنی‌و س������وود وه‌رگرتن له‌كاره‌بای ماڵ ،وزه‌ی ره‌شه‌با یان وزه‌ی خۆر Urbee ،بكات‌ه ئۆتۆمبێلێكی پاك له‌ژینگه‌دا. Urbeeناونیشانی یه‌كه‌مین ئۆتۆمبێلی جیهان‌ه كه به‌یارمه‌تی چاپی سێ ره‌هه‌ندی درووستكراوه ،ئێستا له‌پێشانگای سه‌ما له‌الس ڤیگاسی ئه‌مریكا خراوه‌ته‌روو.
راسته‌خۆی مرۆڤ ئه‌نجام ده‌درێت. ئهو نه‌خۆش������ه ئازای‌ه بۆ نه‌شته‌رگه‌ری غوده‌ی پرۆستات خۆی خست‌ه ژێر چه‌قۆی ئهو رۆبۆتهوه ،هه‌ڵبه‌ت ئهو رۆبۆت‌ه نه‌شته‌رگه‌ر‌ه له‌الیه‌ن پزیشكه‌كانه‌و‌ه چاودێری‌و كۆنترۆڵ ده‌كرا. یارمه‌تیده‌ری ئهو رۆبۆت‌ه پزیش������كه رۆبۆتێكی دیكه‌بوو به‌ناوی McSleepyكه ئه‌ركی سڕكردن ی نه‌خۆشه‌كه‌ی
له‌ئه‌ستۆ بوو. ئه‌گه‌رچ ی رۆبۆتی س������ڕكردن ،دیارده‌یه‌كی تاڕاده‌یه‌ك نوێی‌ه له‌بواری پزیش������كییدا ،به‌اڵم ئۆرۆلۆجیست Dr. A Aprikianرایگه‌یاند كه ئهو رۆبۆت‌ه بێ هۆشكه‌ر‌ه لهگهڵ الیه‌نه‌كانی دیكه‌ی ئهو نه‌شته‌رگه‌رییه‌دا زۆر هاوئاهه‌نگه. ئهو تیم‌ه هیوادار‌ه له‌داهاتوودا پرۆس������هی نه‌شته‌رگه‌ری زیاتر ئه‌نجام بدات‌و كامڵتر بكرێت.
كۆمپیوته‌ر
هه‌ڕه‌ش‌ه ی ئهو ڤایرۆسانه‌ی له‌رێگه‌ی USBهوه باڵده‌بێته‌و‌ه زۆر به‌رباڵوتر‌ه له‌مه‌ترسی په‌الماری وارمی ستاكس نێت، كه ماوه‌یه‌ك له‌مه‌وبه‌ر له‌خۆرهه‌اڵتی ناوه‌ڕاست‌و به‌تایبه‌ت ئێران كێشه‌ی زۆری بۆ كۆمپیوته‌ره‌كان درووستكرد. به‌وته‌ی AVASTئهو هه‌ڕه‌شان‌ه زۆر جدین ،چونكه %60ی پرۆگرام‌ه خراپكارییه‌كانی جیهانی كۆمپیوته‌ر له‌رێگه‌ی USBهوه باڵوده‌بێته‌وه ،هه‌روها پێشنیازی كردووه كه نابێت له‌كاتێكدا كه USBیه‌ك له‌كۆمپیوته‌ره‌ك‌ه په‌یوه‌ندكراوه، كۆمپیوته‌ره‌ك‌ه هه‌ڵك������ه‌ن ،چونكه ئهو حاڵهته دهبێته هۆی ئهوهی كه به‌رنام‌ه خراپكارییه‌كان پێش ده‌س������تپێكردنی كاری به‌رنامه‌كانی ئانتی ڤایرۆس چاالكی خۆیان ده‌ست پێبك‌هن‌و خۆیان بگوازنه‌و‌ه بۆسه‌ر سیسته‌مه‌كان ،ههربۆیه پێویسته به‌رده‌وام سكانی ئۆتۆماتیك له‌به‌رنامه‌كانی ئانتی ڤایرۆسدا ئه‌كتیڤ بێت.
12
سێشهممه
2010 /11/9
ژماره48:
nmnmpress@yahoo.com
ده‌رهێنه‌ری فیلمی س������ینه‌مایی رۆبن هود ریدل سكات رایده‌گه‌یه‌نێت كه زه‌نجیر‌ه فیلمێك له‌باره‌ی رۆبن هود به‌رهه‌م ده‌هێنێت. فیلمی سینه‌مایی رۆبن هود له‌ده‌رهێنانی ریدل سكات‌و له‌رۆڵ بینین ی راسل كرۆ، به‌پێچه‌وانه‌ی پێش������بینیه‌كان سه‌باره‌ت به‌به‌رهه‌مهێنانی به‌ش������ی دووه‌می ئهو فیلم������ه ،ده‌رهێنه‌ره‌ك������هی رایگه‌یاند له‌ئاكام������ی گفتوگۆك������ردن له‌گ������ه‌ڵ كۆمپانیای یونیڤێر به‌رهه‌مهێنه‌ری ئهو پرۆژه‌ی‌ه بڕیاریانداو‌ه به‌به‌رهه‌مهێنانی زه‌نجیر‌ه فیلمێك له‌سه‌ر رۆبن هود. ئه‌گه‌رچ ی بڕیاربوو به‌شێك ی دیكه ی رۆبن ه������ود بهره������ه‌م بێنرێت ،به‌اڵم به‌هۆی شكس������تی به‌ش������ی یه‌كه‌می ئهو فیلمه‌‌و ئ������هو ره‌خنانه‌ی لێیگیرا، به‌رهه‌مهێنه‌ران������ی ئ������هو پرۆژه‌ی������ه له‌بڕیاره‌كه‌ی خۆیان پاشگه‌ز بوونهوه، به‌اڵم به‌هۆی ئهوهی كاره سه‌ره‌تایه‌كان بۆ ده‌ستپێكردنی به‌شی دووه‌م ده‌ستی پێكردبوو ،راگرتنی ئهو كاران‌ه به‌واتای شكستێكی دیكه بۆ كۆمپانیای یونیڤێر بوو ،بۆی‌ه به‌ڕێوه‌به‌رانی ئهو كۆمپانیای‌ه بڕیاری به‌رهه‌مهێنانی زه‌نجیر‌ه فیلم ی رۆبن هودیان دا. فیلمی رۆبن هود كه به‌بوجه‌ی دووسه‌د ملیۆن دۆالر به‌رهه‌م هاتبوو ،له‌كاتی نمایشی له‌سینه‌ماكانی ئه‌مه‌ریكا ته‌نیا توانی داهاتێكی س������هد‌و پێنج ملیۆن دۆالری به‌ده‌س������ت بێنێت‌و له‌ئاستی جیهانی������ش داهاتێك������ی به‌رچاوی به‌ده‌ستنه‌هێنا.
فیلم
ی شكست دوا ی به‌شێك ی دیك ه رۆبن هوود ده‌بینرێته‌و ه
ترسناكترین فیلمی مێژووی سینه‌ما ده‌ستنیشانكرا فیلم ی Psychoله‌ده‌رهێنانی ئالفرێد هیچكاك ،وه‌ك ترسناكترین فیلمی مێژووی سینه‌ما ده‌ستنیشانكرا. له‌كاتێك������دا فیلمهكهی هیچكاك وه‌ك ترس������ناكترین فیلمی مێژووی سینه‌ما ده‌ستنیشانكرا ،نیو سه‌د‌ه به‌سه‌ر به‌رهه‌مهێنانی ئهو فیلمه‌دا تێپه‌ڕ ی كه له‌ساڵی 1960دا ئه‌الفرێد هیچكاك كاری ده‌رهێنان‌و به‌رهه‌مهێنانی بۆ فیلمهكهی كردووه. فیلم ی س������ینه‌مای ی Psychoله‌س������هر بنه‌مای رۆمانی Psychoله‌نوس������ینی رۆبرت بالك‌و له‌گه‌ڵیدا جۆزیف ستیڤانۆ سیناریۆ ی بۆ نوس������یووه‌‌و هه‌ریه‌ك‌ه له‌ئه‌نتۆن بیركینز‌و جنیت ل������یو را مایلزو جۆن جاوین وه‌ك ئه‌كته‌ر له‌فیلمه‌كه‌دا ده‌رده‌كه‌ون. فیلمی س������ینه‌مایی Psychoبه‌ناوبانگترین به‌رهه‌می ئالفرێ������د هیچ������كاك ده‌رهێن������ه‌ری به‌ریتانیه‌‌و وه‌كو ترسناكترین فیلمی مێژووی سینه‌ما ده‌ستنیشانكرا.
بۆش له‌سینه‌مادا ده‌بینرێت ئاژانسه‌كان ی هه‌واڵ باڵویان كردهوه كه ئۆلیڤه‌رستۆن ی ده‌رهێنه‌ر ی به‌ناوبانگ ی ئه‌مه‌ریك ی سه‌رقاڵ ی ئاماده‌كردن ی فیلمێك‌ه له‌س������هر ژیان ی جۆرج بوش ی سه‌رۆك ی ویالیه‌ت‌ه یه‌كگرتووه‌كان یئه‌مه‌ریكا. ستۆن ی ده‌رهێنه‌ر ڕایگه‌یاند چیرۆك ی فیلمهكه ی خۆ ی له‌كار ی سیاسی‌‌و ئیدار ی سه‌رۆك ی ئه‌مه‌ریكادا نابینێته‌وه، به‌ڵكو فیلمهكه ی بینینێك ی نوێی������ه بۆ كاره‌كان ی بوش
ی له‌كاتی وێنه‌گرتن فیلمێكدا ئه‌كته‌رێك ده‌كوژرێت له‌كاتی وێنه‌گرتن������ی فیلمێكدا له‌فلپی������ن ،له‌الی������ه‌ن پاس������ه‌وانی باڵه‌خانه‌یه‌ك������هوه ئه‌كته‌رێك كه رۆڵ ی دز ی ده‌بینی ،به‌هه‌ڵ‌ه كوژرا. هۆكار ی كوش������تن ی ئهو ئه‌كته‌ر‌ه دهگهڕێتهوه بۆ هه‌ڵه‌ی پاسه‌وانێك له‌نزی������ك ش������وێنی وێنه‌گرتنی فیلمهكه ،پاسه‌وانه‌ك‌ه پێی وابوو‌ه گروپێك كه ل������هو ناوچه‌یه‌دا كه به‌رۆڵگێران له‌فیلمه‌ك‌ه سه‌رقاڵن دزن ،ههربۆیه ته‌قه‌یان لێده‌كات‌و ئه‌كته‌رێك ی به‌ش������دار له‌فیلمه‌ك‌ه ده‌كوژێت. ئهو رووداو‌ه ب������ووه هۆ ی ئهوه ی بیرۆك������ه ی س������یناریۆك‌ه بچێته بوارێك������ی راس������ته‌قینه ،ك������ه له‌سیناریۆكه‌دا هاتبوو ئهو ئه‌كته‌ر‌ه له‌كۆتایی فیلمه‌ك������ه ده‌كوژرێت، ب������ه‌اڵم دوای ئ������هو رووداو‌ه ئهو ئه‌كت������هره له‌ناوه‌نده‌كان������ی فیلم به‌واقع ی كوژرا. له‌گرته‌یه‌ك������ ی هه‌مان فیلم چه‌ند كه‌سێكی نه‌ناسراو هێرش ده‌به‌ن‌ه سه‌ر شوێنێك له‌و كاته‌دا پاسه‌وانی بااڵخانه‌ك������ه له‌كات ی وێنه‌گرتنی ئ������هو فیلم������ه‌دا به‌ه������ۆی ئهوهی پێیوای‌ه ئهو كه‌س������ان‌ه چه‌كدارن‌و به‌ڕاست ی ئه‌یانه‌وێت ده‌ست به‌سه‌ر ئ������هو ناوچه‌یه‌دا بگ������رن ته‌قه‌یان لێده‌كات‌و ئه‌كته‌رێك ده‌كوژێت.
لهدهرهوه ی سیاس‌هت‌و ئهو كاران‌ه ی له‌پشت په‌رد‌ه ی ده‌سه‌اڵته‌و‌ه ئه‌نجام ی داون. س������تۆن ی ده‌رهێن������هر ئه‌یه‌وێ������ت لهڕێگه ی فیلمه‌كه‌یه‌و‌ه دنیابینین������ ی خه‌ڵك‌و بینه‌ر بگۆڕێت ،تاوه‌كو فیلمهكه ی ببێت‌ه هۆكارێك بۆ دروس������تكردن ی حیوار له‌سه‌ر ڕووداو شته‌كان.
ئه‌كته‌رانی هۆڵیۆد زۆرترین قازانج ده‌به‌خشن ه كۆمپانیاكان له‌راپۆرتی س������ااڵنه‌یدا گۆڤ������اری فۆربێس 67دۆالر قازانج بۆ كۆمپانیای به‌رهه‌مهێنه‌ر له‌كاتێكدای‌ه كه جنفێر ئنیستۆن‌و مریه‌ل ستریب كه پله‌ی سێی‌هم‌و چواره‌میان گرتووه. ناو ی پێن������ج ئه‌كته‌ری ژن������ ی هۆڵیوودی ده‌گه‌ڕێنێته‌وه. باڵوكردهوه كه زۆرترین داهات بۆ ستۆدیۆ ئان هاتاوی ئه‌كته‌ر له‌فیلمی ئالیس له‌واڵتی ه������ه‌ردوو ئه‌كته‌ر له‌بر ی ه������هر دۆالرێك سه‌رسوڕهێنه‌ردا كه له‌ده‌رهێنانی بیرتۆن كه له‌پێن������او به‌رهه‌مهێنانی فیلمه‌كانیاندا فیلمسازییه‌كان مسۆگه‌ر ده‌كه‌ن. به‌پێ������ ی راپۆرته‌ك������ه ی گۆڤ������اری ناوبراو ،رۆڵی بینی ،هه‌مان فیلم نزیكه ی ملیاردێك خه‌رجده‌كرێت بۆهه‌ر دۆالرێك ،بیس������ت دۆالر قازان������ج بۆ كۆمپانیای به‌رهه‌مهێنه‌ر ئان هات������اوی ئه‌كته‌ری دی������ار ی هۆڵیوود دۆالر داهاتی هه‌بوو. به‌كۆكردن������هوه ی داهاتێك������ی زۆر به‌هۆ ی ریزبه‌ند ی دووه‌مین ئه‌كته‌ری هه‌مان گۆڤار ده‌س������ته‌به‌ر ده‌كه‌ن .دواین ئه‌كته‌ر ی هه‌مان رۆڵگێران������ی له‌فیلم������ه س������ینه‌ماییه‌كاندا ،كیت بالنشێت ئه‌كته‌ری هۆڵیووده‌‌و له‌بر ی ریزبه‌ند ی س������ار جیسیكا پاركێر به‌پله‌ی قازانجێك������ی زۆری ب������ۆ كۆمپانیاكان������ی هه‌ر دۆالرێ������ك كه له‌پێناو به‌رهه‌مهێنانی پێنجه‌م گرتی‌‌و له‌ب������ر ی هه‌ر دۆالرێك كه فیلمسازی به‌ده‌س������تهێناوه .ناوبراو ،له‌بر ی فیلمه‌كانی ئهو ئه‌كت������هره خه‌رج ده‌كرێت ،له‌پێناو به‌رهه‌مهێنانی فیلمه‌كانیدا خه‌رج هه‌ر دۆالرێ������ك كه له‌پێناو به‌رهه‌مهێنانی نزیك������هی 26دۆالر قازانج بۆ كۆمپانیای ده‌كرێت شانز‌ه دۆالر ده‌به‌خشێت‌ه كۆمپانیای فیلمه‌كانی ئهو ئه‌كت������هره خه‌رج ده‌كرێت ،به‌رهه‌مهێن������هر مس������ۆگه‌ر ده‌كات ،ئه‌وه‌ش به‌رهه‌مهێنه‌ر.
15 ی ئاو ،میز له‌خه‌ستبوونه‌و ه ده‌پارێزێت" "زۆر خواردنه‌و ه سێشهممه
nmnmpress@yahoo.com
2010 /11/9
ژماره48 :
د.حیلم ی ڕه‌شید قه‌زاز پسپۆڕ ی هه‌ناوی‌‌و نه‌شته‌رگه‌ر ی گشت ی بۆ ی ڕه‌شید قه‌زاز د.حلم پسپۆڕی نه‌خۆشیی ه هه‌ناوییه‌كان جه‌خت لهوه دهكاتهوه كه گورچیل ه یهكێكه له‌ئه‌ندام ه ی مرۆڤ‌و ی جه‌ست ه گرنگه‌كان ی به‌له‌كاركه‌وتن‌و نه‌خۆشكه‌وتن ی مرۆڤ ده‌خات ه گیان مه‌ترسییه‌وه.
سازدانی :ڕێباز عه‌ل ی د.حلم ی ڕه‌ش������ید قه‌زاز پسپۆڕ ی هه‌ناو یو نه‌ش������ته‌رگه‌ر ی گش������ت ی له‌دیمانه‌یه‌كیدا بۆ نم نم ،پێویستیی زۆر خواردن������هوه ی ئ������او ی خاوێن دوپ������ات ده‌كات������هوه" ،بۆئ������هوه ی گورچیله‌كان توش ی وشك ی نه‌بن‌و چاالك بن‌و میز خه‌ست نه‌بێته‌وه"، ههربۆیه پێیوست‌ه هاوواڵتیان سااڵنه پشكنین بۆ گورچیله‌كانیان بكه‌ن، "بۆدڵنیایی له‌نه‌خۆش ی گورچیله، چونكه هه‌ندێجار ڕمڵ ههیه ئه‌گه‌ر دره‌نگ چاره‌س������هر بكرێت ،ئه‌وا ده‌یكات به‌به‌رد". ڕێباز :نه‌خۆش ی گورچیله چییه‌و چۆن په‌یدا ده‌بێت؟ د.حلم������ی :گورچیل������ه ئه‌ندامێك ی زۆر گرنگه له‌له‌شدا ئه‌رك ی ئهوهیه خوێن له‌له‌ش������دا بپاڵێوێت .لهماوه ی 24كاژێ������ردا نزیك������ه ی ه������ه‌زارو 500ب������ۆ دووه������ه‌زار ( )CCمیز له‌له‌ش ده‌رده‌كات ،ئهو مادان‌ه ی كه جهسته ته‌نسیب ی ده‌كات گورچیله
ده‌یپاڵێوێت. گورچیله زۆر پێویسته بۆبه‌رده‌وام ی ژیان������ ی مرۆڤ ،ئه‌گ������هر گورچیله به‌ته‌واویی ئیش نه‌كات ئهو كه‌س������ه نه‌خۆش ده‌كه‌وێ������ت‌و له‌ماوه‌یه‌ك ی كه‌مدا گی������ان له‌ده‌س������ت ده‌دات، گورچیله توش������ ی زۆر نه‌خۆش������ ی ده‌بێت هه‌ریه‌كه‌شیان هۆكار ی خۆ ی ههیه ،وه‌ك ئیلتیهابات ی گورچیله كه زۆرجار ته‌سكبوونه‌و‌ه ی بۆرییه‌كان وائ������ه‌كات میز له‌ن������او میزڵداندا بمێنێته‌وه‌و بی������كات به‌ئیلتیهابات، نه‌خۆش������ییه‌ك ی دیكه ی گورچیله وه‌ره‌م ی گورچیلهیه ك������ه به‌زۆر ی دوا ی ته‌مه‌ن ی 45ساڵ ی ده‌رده‌كه‌وێت‌و ئه‌بێـت‌ه هۆ ی شێرپهنجه ،به‌اڵم ئهوه ی كه گرنگ‌ه‌و زۆره به‌رد ی گورچیلهیه، ئه‌م ب������هرده زۆربه ی كات له‌خۆیه‌و‌ه دروست ده‌بێت ،واته له‌گورچیله‌و‌ه یان له‌گورچیله‌ك������ه‌دا كاریگه‌ر ی ده‌بێت‌و دێت‌ه خ������واره‌و‌ه بۆ بۆر ی میزڵدان‌و ئه‌بێت‌ه هۆ ی نه‌خۆشی. ڕێباز :به‌رد ی گورچیله له‌چییه‌و‌ه دروست ده‌بێت؟ د .حلمی :به‌رد ی گورچیله هۆكار ی زۆره ،به‌زۆر ی له‌خواردنه‌و‌ه دروست ده‌بێـت به‌تایبه‌ت ئهو خۆراكان‌ه ی كه كالسیۆم‌و ئۆگزاالتیان زۆره ،یان كه‌م ئاو خواردنهوه میز خه‌ست دهكاتهوه، به‌تایبه‌ت له‌كات ی گه‌رمادا یهكێكه له‌و هۆیان‌ه ی كه به‌رد دروست ده‌كات، هه‌روه‌ها بوون ی ئیلتیهابات له‌بۆر ی میزدا ئه‌بێت‌ه هۆ ی دروس������تبوون ی به‌رد له‌گورچیل������ه‌دا ،به‌اڵم ده‌بێـت ئاگادار ی ڕمڵ بین ،چونكه ئه‌گه‌ر چاره‌سه‌ر ی ڕمڵ نه‌كه‌ین ئهوه ده‌بێـت‌ه هۆ ی دروستبون ی به‌رد.
ده‌بێـت ئاگاداری ڕمڵ بین ،چونك ه ئه‌گه‌ر چاره‌سه‌ری ڕمڵ نه‌كه‌ین ئهوه ده‌بێـت ه هۆی دروستبونی به‌رد
ڕێباز :نه‌خۆشكه‌تن ی گورچیله چ كاریگه‌رییه‌ك ی بۆسه‌ر مرۆڤ ده‌بێـت؟ د.حلمی :گورچیل������ه كه نه‌خۆش بێت نیشانه‌كان ی له‌نه‌خۆشییه‌كه‌و‌ه بۆنه‌خۆش������ییه‌ك ی تر جی������اوازه. ج������ار ی واهه‌ی‌ه ئازار په‌یدا ده‌بێت له‌كه‌له‌كه‌دا ،به‌رد كه له‌گورچیله‌دا بێت كه‌له‌ك‌ه ئازارێك ی زۆر په‌یدا ده‌كات یاخ������ود میزه‌ك‌ه ی خوێن ی پێوه ده‌بێ������ت ،جار ی وه‌هاش ههیه ئازاره‌ك������ه دێته‌خ������واره‌و‌ه بۆ به‌ر میزه‌ڵدانی ،هه‌ندێجاریش ڕه‌نگ ی میزه‌ك‌ه ی تێك ده‌چێت‌و ئه‌گه‌ری ئه‌وه‌ش ی ههیه كه میز ی بۆنه‌كرێت، چونكه ئهو به‌ردو ڕمڵ‌ه به‌ر بۆر ی میزه‌ڵدان ده‌گرێت‌و ڕێ له‌میزكردن ده‌گرێت. یه‌كێكی تر له‌نیش������انه‌كان ی ئهوهیه به‌هۆ ی هه‌ندێ������ك به‌كتریاو‌ه كه له له‌وزه‌تێنه‌و‌ه دروس������ت ده‌بێـت‌و ئه‌مه‌ش كاریگه‌ر ی ده‌كات‌ه س������هر خانه‌كان ی گورچیله‌و توش ی جۆر‌ه ئیلتیهاباتێك ی ده‌كات‌و كارهكه ی ده‌وه‌س������تێنێت ،ئه‌گ������هر هه‌ردوو گورچیله نه‌خۆش بێـت‌و كاركردن ی كه‌م بێتهوه ئه‌وكات‌ه نیش������ان‌ه ی تر ده‌رده‌كه‌وێ������ت ،میزه‌ك������ه ی وه‌ك ئاو ی لێدێت‌و ناتوانێت خوێنه‌ك‌ه ی بپاڵێوێت ،پاش ماوه‌یه‌ك نه‌خۆشه‌ك‌ه ڕه‌نگ ی زه‌ردب������او هه‌ڵده‌گه‌ڕێت‌و له‌وانه‌ی‌ه جه‌س������ته بئاوسێت ،ئه‌گه‌ر گورچیله یه‌كێكیان س������اغ بێتو ئه‌ویتریان نه‌خ������ۆش بێت له‌وانه‌ی‌ه نه‌خۆش������ه‌ك‌ه به‌خ������ۆ ی نه‌زانێت، به‌اڵم كاتێك گورچیله‌ك‌ه ی تر ی توش������ ی نه‌خۆش������ ی بوو ئهو كاته ئهو نیش������انان‌ه ده‌رده‌كه‌ون‌و توش ی ته‌س������ه‌موم ده‌بێت‌و ڕێژه ی خوێن له‌می������زدا به‌رز ده‌بێت������هوهو ئه‌گه‌ر زۆر به‌رزبێته‌و‌ه كاریگه‌ر ی ده‌كات‌ه سه‌ر ته‌ندروس������ت یو ئه‌گه‌ر ی ههیه نه‌خۆشه‌ك‌ه گیان له‌ده‌ست بدات. ڕێباز :بوون ی یه‌ك گورچیله له‌مرۆڤدا چ مه‌ترسییه‌ك ی ههیه؟ د.حلمی :ئه‌گه‌ر ئهو كهسه ی یه‌ك گورچیله ی ههیه ،به‌مه‌رجێك ئهو
هه‌موو كه‌سێك پێویست ه سااڵنه فه‌حسی میزه‌كه‌ی بكات بۆدڵنیایی له‌نه‌خۆشی گورچیله، چونكه ڕمڵ ئه‌گه‌ر دره‌نگ بچیت به‌ده‌مییه‌وه ده‌یكات به‌به‌رد گورچیلهیه ی ساغ بێت ده‌توانێت به‌بێ كێش������ه بژی ،ب������ه‌اڵم ئهمه مه‌ترس������ ی ههیه بۆ ئه‌وكات‌ه ی كه ئهو گورچیلهیه توش������ ی نه‌خۆش ی دێ������ت یاخ������ود له‌ڕووداوێك������دا توش������ ی بریندار ی ببێت ،ئه‌گه‌ر ئ������هو گورچیلهیه ده‌رهێن������را ئهوه نه‌خۆش������ه‌ك‌ه ده‌مرێت ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر كێش������ه ی نه‌بێت ده‌توانێت بژی، زۆر نه‌خۆش������مان ههیه 20س������اڵه گورچیله‌یمان ده‌رهێناو‌ه‌و تائێستا بێ هیچ كێش������ه‌یه‌ك ژیاوه ،بۆی‌ه ئه‌توانێـ������ت گورچیله‌ی������ه‌ك بدات به‌كه‌سێك ی دیكه. ڕێباز :ئهو گورچیله‌یه‌ی كه له‌كه‌سێكه‌و‌ه بۆ كه‌سێك ی دیكه ده‌گوێزرێته‌و‌ه وه‌كو گورچیله سروشتییه‌ك‌ه ی خۆ ی كارده‌كات؟ د.حلمی :به‌ڵ������ێ ئه‌گه‌ر گورچیله‌ك‌ه نه‌سیجه‌ك‌ه ی هاوتا بێت به‌و كهسه ی كه پێیده‌دات ،ئه‌مه‌ش به‌پشكنین ی تایبه‌ت ی ده‌بێت ،به‌نه‌شته‌رگه‌ر ی بۆ ی دابنرێت به‌س������ه‌ركه‌وتویی ئه‌وكات‌ه ئهو كه‌س������ه وه‌ك������و گورچیله‌ك‌ه ی خ������ۆ ی بێكێش������ه ده‌توانێت بژی، به‌اڵم پێویس������ته هه‌ندێك ده‌رمان به‌كاربهێنێت بۆئهوه ی له‌ش ی ڕه‌د ی نه‌كاته‌وه ،هه‌ندێج������ار ئهو ده‌رمان‌ه ده‌بێت تا كۆتای������ی ته‌مه‌ن به‌كار ی بهێنێت. ئه‌گ������هر هه‌ر كه‌س������ێك هه‌س������ت ی به‌ئازار ی كه‌له‌ك‌ه ی كرد یان میز‌ه
چرك������ه ی هه‌بوو یاخ������ود ڕه‌نگ ی میزه‌ك‌ه ی تێكچ������وو یان میزه‌ك‌ه ی خوێن ی تێدابوو ئهوه ئهو كه‌س������ه پێویسته س������ه‌ردان ی دكتۆر بكات، به‌اڵم هه‌موو كه‌س������ێك پێویس������ته سااڵنه فه‌حس������ ی میزه‌ك‌ه ی بكات بۆدڵنیایی له‌نه‌خۆش������ ی گورچیله، چونكه هه‌ندێجار ڕمڵ ههیه ئه‌گه‌ر دره‌ن������گ بچیت به‌ده‌میی������هوه ئهوه ده‌یكات به‌به‌رد. ڕێباز :له‌یزه‌ر چ كاریگه‌رییه‌ك ی له‌چاره‌سه‌ركردن ی نه‌خۆش ی گورچیله‌دا ههیه؟ د.حلمی :له‌ی������زه‌ر وه‌كو چه‌قۆیه‌ك ی تایب������ه‌ت وای������ه بۆ نه‌ش������ته‌رگه‌ر ی به‌كارده‌هێنرێت ،هه‌ندێك ئامێر ی تایبه‌ت ههیه كه ئێس������تا بۆشكان ی به‌رد ی گورچیله به‌كارده‌هێنرێت، به‌رده‌ك������ه ئه‌گه‌ر بچ������وك بێـت‌و له‌س������انتیمه‌ترێك كه‌متربێـ������ت ده‌توانرێت به‌و ئامێر‌ه بشكێنرێت‌و پێویست به‌نه‌ش������ته‌رگه‌ر ی نه‌كات، ئه‌وه‌ش تایبه‌ت‌ه به‌هه‌ندێك شوێن ی گورچیل������هو مه‌رج نیی������ه بتوانیت له‌هه‌موو شوێنێك ی گورچیله ئهوه ی بۆبكه‌یت. رێباز :زۆر كه‌س باس لهوه ده‌كه‌ن كه خواردنهوه ی بیر‌ه بۆ گورچیله باشه ،ئهمه تا چ ڕاده‌یه‌ك ڕاسته؟ د.حلم������ی :بی������ره كاریگه‌رییه‌ك ی تایبه‌ت ی نییه ،ئاو خواردنهوه جێگ‌ه ی
ی رۆژانه‌ت كه‌م ده‌كاته‌و ه ی چاالكییه‌كان خه‌مۆك ڕێژه ی تووشبوون به‌نه‌خۆشی كۆمه‌ڵگادا له‌ناو خه‌مۆك ی به‌ره‌و به‌رزبوونه‌و‌ه ده‌چێت، ئاماژه سایكۆلۆژیسته‌كانیش به‌كاریگه‌ر ی خه‌مۆك ی له‌سه‌ر كه‌مبوونه‌و‌ه ی چاالك ی مرۆڤ ده‌كه‌ن. رێكخراو ی سایكۆ ی به‌ریتانی له‌راپۆرتێكدا ئاشكرایكرد نه‌خۆش ی خه‌مۆك ی كه به‌هۆ ی كه‌مئه‌ندامبوون ی جهسته یاخود له‌ده‌ستدان ی حه‌ز ی چێژبینین له‌ژیانه‌و‌ه به‌هۆ ی شكست ی جۆراوجۆره‌و‌ه دووچار ی مرۆڤ ده‌بێت ،ڕاسته‌وخۆش ئاست ی چاالكییه‌كان ی كه‌س ی تووشبوو كه‌م ده‌كاته‌وه‌و توانا ی مێشك‌و جهسته ی به‌ره‌و الواز ی ده‌بات .له‌كاتی
پێویستیشدا ده‌بێ سه‌ردان ی پزیشك بكرێت تا ده‌ره‌نجام ی خراپتر ی لێ نه‌كه‌وێته‌وه. بۆ چاره‌سه‌ر ی ئه‌م نهخۆشییه رێكخراوه‌ك‌ه به‌رباڵوه‌ش، له‌ئامۆژگارییه‌كدا ده‌ڵێت :بایه‌خدان به‌ئاینده‌و له‌بیركردن ی رابردوو‌ه ناخۆشه‌كان ،هه‌نگاو ی یه‌كه‌م‌ه بۆ دووركه‌وتنه‌و‌ه له‌خه‌مۆكی ،هاوكات هه‌وڵ بده پشوو ی ته‌واو بده‌یت‌و بایه‌خ به‌كاره‌كان ی خۆت بده‌و بیرێك ی ته‌واوه‌تیش له‌و كێشانه بكهرهوه كه دووچار ی خه‌مۆكیان كردوویت ،چونكه زۆربه‌یان هێند‌ه كێشه ی گهوره نین تا مرۆڤ خه‌میان بۆ بخوات.
خه‌مۆك ی شیراز‌ه ی ژیان ی تاكه‌كان ده‌شێوێنێت
ئهوه دهگرێتهوه ،كه نه‌خۆش ڕمڵ ی له‌گورچیله‌یدا هه‌بوو ،باشتروای‌ه ئاو زۆر بخوات������هوه بۆئهوه ی بتوێته‌وه‌و نه‌بێت به‌به‌رد ،ئ������او خواردنه‌وه‌ك‌ه جێگ‌ه ی بیر‌ه ده‌گرێت������هوه ،ته‌نها ئهوه ههیه كه بی������ره یارمه‌ت ی زوو میزكردن ده‌دات‌و نایه‌ڵێت میزه‌ك‌ه ی خه‌ست بێتهوه. ئه‌گ������هر ه������ات‌و نه‌خ������ۆش ئ������او زۆربخواته‌و‌ه ئه‌وكات زوو زوو میز ده‌كات ،ئاوخواردنه‌و‌ه ی زۆر له‌بیر‌ه زۆر باشتره ،چونكه هه‌مان جێگ‌ه ی بیر‌ه دهگرێتهوه بگر‌ه باش������تریش، ته‌نها بووه به‌عاده‌ت ئه‌گینا ئه‌سڵ ی نییه. ڕێباز :به‌جیا له‌چاره‌سه‌ر‌ه پزیشكییه‌كان چ شتێك ی دیكه یاخود خواردنێك بۆ نه‌خۆش ی گورچیله باشه؟ د.حلمی :باشتروای‌ه هه‌موو كه‌سێك ئاو ی خاوێن زۆر بخۆنه‌و‌ه بۆئهوه ی گورچیله‌كانیان توش ی وشك ی نه‌بن‌و چ������االك بن‌و میزه‌ك‌ه ی خه‌س������ت نه‌بێت ،هه‌م������وو خواردنێك ی میوه‌و سه‌وز‌ه باشن ،جگه‌ل‌ه ته‌ماته‌و سپێناخ باش نيين لهگهڵ ئهو خواردنان‌ه ی ك������ه كالیس������یۆمیان زۆره وه‌كو سپیاییه‌كان به‌گش������تی ،به‌اڵم ئهمه مان������ا ی ئهوه نییه كه ته‌واو به‌كار ی نه‌هێنن ،به‌ڵكو كه‌م ی بكهنهوهو جۆر ی نه‌خۆشییه‌كه‌ش زیاتر ده‌ریده‌خات كه ئایا كام شتانه باشن‌و كامانه‌ش خراپن بۆ ئهو نهخۆشییه.
14
سێشهممه
2010 /11/9
ژماره48 :
nmnmpress@yahoo.com
گێزه‌رو ته‌مات ه ی دووژمن ی خوێنن چه‌ور
ی زۆر ی چه‌ور ی خوێن دووچار ی ژماره‌یه‌ك ی ئه‌مڕۆ بۆته‌وه‌‌و باشترین پیاوان‌و ژنان چاره‌سه‌ر ی ئه‌وه‌ش ئاو ی گێزه‌رو ته‌ماته‌یه. ی ی سه‌نته‌ر ی پزیشك گروپێك له‌پزیشكان ی پاریس له‌فه‌ره‌نسا رایانگه‌یاند كه ژماره‌یه‌ك ی گه‌نجێتیدان زۆر ی ئهو كه‌سان‌ه ی له‌قۆناغ ی 50ساڵی، به‌هه‌ردوو ره‌گه‌زه‌كه‌و‌ه تا ته‌مه‌ن ی چه‌ور ی خوێن ده‌بنه‌وه‌و دووچار ی زۆربوون ی پسپۆڕ بكه‌ن ،به‌اڵم ی پزیشك ناچارن سه‌ردان بۆخۆپاراستن له‌به‌رزبوونه‌و‌ه ی ڕێژه ی چه‌وری خوێنیش ،ده‌توانرێ چه‌ند خۆراكێك بخرێن‌ه ی رۆژانه‌وه. خواردنه‌كان لهباره ی چاره‌سه‌ره‌كردنیشه‌وه ،ئهو گروپ‌ه ئاماژه بۆ ئهوه ده‌كه‌ن كه رۆژانه النیكه‌م دوو ته‌ماته‌و په‌رداخێك گوشراو ی میو‌ه ی گێزه‌ر ی ی چه‌ور ی خوێنیان تازه بخۆن ،ئه‌وا بااڵنس ی پزیشك دووریان راده‌گرێت‌و له‌سه‌ردان ده‌خاته‌وه.
كه‌لوپه‌لی ئه‌له‌منیۆم ی شێرپه‌نج ه له‌گه‌ڵدای ه
ی گه‌نجی ی قۆناغ 7هه‌نگاو بۆ پاراستن خه‌م ی گه‌نجبوون ال ی زۆرینه ی ئهوانه ی كه به‌ره‌و تێپه‌ڕاندن ی ئهو قۆناغ‌ه ده‌چن، كێشه‌یه‌ك ی ده‌روون ی گه‌وره‌یه ،به‌اڵم چاره‌سه‌ریش ی ههیه! سه‌نته‌ر ی پارێزگار ی له‌گه‌نجێت ی كه ناوه‌نده‌ك‌ه ی له‌په‌كین ی پایته‌خت ی چینه، ئاشكرا ی ده‌كات كه له‌دوا ی ته‌مه‌ن ی 30ساڵییه‌و‌ه ماڵئاوای ی له‌قۆناغ ی گه‌نجێت ی ده‌ستپێده‌كات‌و به‌ره‌و دونیا ی قۆناغ ی كامڵ بوون ده‌چیت ،به‌اڵم كێشه‌ی به‌گه‌نج ی مانهوه ی پێست‌و تواناكان ی جهسته بیركردنه‌و‌ه ی هه‌موو ئهو مرۆڤان‌ه داگیر ده‌كات كه خۆیان خۆشده‌وێت. ئهو سه‌نته‌ر‌ه له‌ئامۆژگارییه‌كدا بۆئه‌و كه‌سان‌ه رێنمایی ئهوه ده‌دات كه پێویسته حه‌وت هه‌نگاو بگرینه‌به‌ر تا پارێزگار ی له‌گه‌نجێتیمان بكه‌ین كه بریتین له‌مانه: .1رۆژانه النیكه‌م هه‌شت په‌رداخ ئاو ی خاوێن نۆش بكه. .2خۆت له‌جگه‌ره‌كێشان‌و ماده كحولییه‌كان دووربخه‌ره‌وه. .3له‌كات ی خۆیدا بنوو ،النیكه‌م هه‌شت كاتژمێر بخه‌وه. .4خۆت له‌سه‌رماو گه‌رما ی زۆر بپارێزه. .5دڵه‌ڕاوكێ‌و توڕه‌ی ی خۆت كۆنتڕۆڵ بكه. .6خۆراك ی وزه‌به‌خش بخۆ نه‌ك چه‌وری. .7رۆژانه كاتێك ی ته‌واو بۆ وه‌رزش ته‌رخان بكه.
ی ڤیتامین Dبۆ دڵ مه‌ترسیدار ه كه‌م بوون ی نوێ جه‌خت له‌سه‌ر توێژینه‌وه‌یه‌ك ی ڤیتامین Dله‌سه‌ر ی كه‌م بوون كاریگه‌ر ی دڵ ی تووشبوون به‌نه‌خۆشییه‌كان ئه‌گه‌ر دهكاتهوه. له‌وباره‌و‌ه پڕۆفیسۆر مارسال نیهۆڤ ی شیكاگۆ رایگه‌یاند كه كه‌م له‌زانكۆ ی ڤیتامین Dدهبێته ی ڕێژه بوونهوه
ی ی سیستم كه‌م خه‌و ی جه‌ست ه تێكده‌دات پارێزگار زۆرینه ی گه‌نجان ی ئه‌مڕۆ گیرۆد‌ه ی بێخه‌وی و نه‌نوستن له‌كات ی خۆیدا بوونه‌ته‌وه ،ئه‌مه‌ش كاریگه‌ر ی خراپ ی له‌سه‌ر تووشبوون به‌نه‌خۆشییه‌كان ی ریخۆڵه‌و گه‌ده‌و دوانزد‌ه گرێ ههیه. له‌وباره‌و‌ه د.فه‌رهاد زه‌مان ی پسپۆڕ له‌زانكۆ ی زانستی پزیشكی ئێران ،ئاشكرا ی كرد كه ئه‌گه‌ر ی تووشبوون به‌نه‌خۆشییه‌كان ی په‌یوه‌ندیدار به‌كۆڵۆن لهماوه ی 15ساڵ‌و نهخۆشییه هه‌ناوییه‌كانی تر لهماوه ی 10ساڵ
ی ناوماڵ بریتین ئه‌مڕۆ زۆرینه ی كه‌لوپه‌له‌كان ی ته‌ندروستی له‌ئه‌له‌منیۆم ،به‌اڵم پسپۆڕان ی ئاگادارمان ده‌كه‌نه‌وه ،چونكه له‌زیانه‌كان هه‌ندێكیان مرۆڤ دووچار ی شێرپهنجه ده‌كه‌ن. ی بێسنور رایگه‌یاند: رێكخراو ی پزیشكان ی بێهاوتایه، ی گه‌یه‌نه‌رێك ئه‌له‌منیۆم كه گه‌رم له‌الیه‌ن هاوواڵتیانه‌و‌ه زۆر به‌كارده‌هێنرێت، به‌اڵم پێویسته بۆ خواردن‌و خواردنهوه ی ی له‌قازانج به‌كارنه‌هێنرێت ،چونكه زیانه‌كان زۆرتره .ئهو رێكخراو‌ه له‌ئاگادارییه‌كدا ئاماژه ی ئه‌له‌منیۆم ئه‌گه‌ر بۆ ئهوه ده‌كات كه كه‌لوپه‌ل ی تێدا بێتو گه‌رم بكرێتهوه ،ئه‌وا خۆراك ی له‌نێوان ئه‌له‌منیۆم‌و ی كیمیای چه‌ند كارلێكێك خۆراكه‌كه‌دا دروست ده‌بێت كه هۆكار ی ی سه‌ره‌كیی‌ه بۆ تووشبوون به‌نه‌خۆشییه‌كان ی ناوده‌م، ی گه‌ده‌و تاڵ له‌بیرچوونه‌وه ،برین ی ئیسقان‌و شێرپهنجه. پوان
ی دڵ‌و ی تووشبوون به‌نه‌خۆشییه‌كان هۆ ی ی خوێن .له‌وه‌رز‌ه سارده‌كان په‌ستان ی ی كه‌مبوونه‌و‌ه پاییزو زستانیشدا ،به‌هۆ ی ڤیتامین Dیش ی خۆره‌و‌ه ڕێژه تیشك ی له‌جه‌سته‌دا كه‌م دهبێتهوه ،ئه‌مه‌ش ڕێژه تووشبوون به‌و نه‌خۆشیان‌ه له‌وه‌رز‌ه سارده‌كاندا زیاتر ده‌كات ،هه‌روه‌ك ئهو
پرۆفیسۆر‌ه ده‌ڵێت :پێویسته به‌درێژای ی وه‌رزه‌كان ی پاییزو زستان ،بڕ ی ئهو خۆراكان‌ه ی ڤیتامین Dیان تێدایه زیاتر بخورێن ،هه‌روه‌ها بۆئه‌و كه‌سانه‌ش كه كه‌وتوونه‌ت‌ه ته‌مه‌نه‌وه‌و توانا ی خواردنیان كهمه ،ده‌توانن به‌پێ ی ڕێنمای ی پزیشك حه‌ب ی تایبه‌ت به‌ڤیتامین Dبه‌كاربهێنن.
دوا ی ته‌مه‌ن ی گه‌نجێتی ،له‌ناو ئهو گه‌نجانه‌دا ده‌رده‌كه‌و ێ كه بێخه‌ون یاخود له‌كات ی خۆیدا ناخه‌ون‌و شه‌ونخون ی ده‌كێشن ،هه‌روه‌ها لهباره ی كاریگه‌ر ی رژێم ی خۆراكیشه‌و‌ه د.فه‌رهاد وتی :خۆدوورخستنه‌و‌ه له‌خواردن‌ه تیژه‌كان‌و زیاد خواردن ی سه‌وز‌ه به‌هه‌موو چه‌شنه‌كانییه‌وه ،دهبێته مایه ی ته‌ندروستییه‌ك ی باش بۆ مرۆڤ ،به‌و مه‌رج‌ه ی مرۆڤ هه‌وڵ بدات خه‌وێك ی ئارام‌و دروستی هه‌بێت‌و خۆ ی له‌داووده‌رمان ی ئارامبه‌خش بپارێزێت.
ی ی ل ه خۆراكدا كلیل فره‌ی ته‌مه‌ن درێژیی ه ی ی ته‌مه‌ن درێژ تائێستا نهێنییه‌كان ی خۆراكیش نه‌دۆزراوه‌ته‌وه ،پسپۆڕان ی ئاماژه بۆ ئهوه ده‌كه‌ن كه نهێنییه‌ك‌ه ی پێداویستیی‌ه بریتیی‌ه له‌دابینكردن ی جهسته. خۆراكییه‌كان ی نهخۆشییه د.جۆن شتارز پسپۆڕ له‌بوار ی هه‌ناوییه‌كاندا رایگه‌یاند كه دوا ی لێكۆڵینه‌وه‌یه‌ك له‌سه‌ر 100هاوواڵت ی كه ته‌مه‌نیان له‌سه‌روو ئه‌مریك ی 80ساڵه‌وه‌یه ،ده‌ركه‌وتوو‌ه كه هۆكار ته‌مه‌ن درێژییه‌كه‌یان دهگهڕێتهوه ی زۆر، بۆخۆپاراستن له‌چه‌وری‌‌و سوێر
ی ی به‌رده‌وام به‌جه‌سته‌و خواردن جوڵ‌ه ی هه‌مه‌جۆر تا هه‌موو پێداویستیی‌ه خۆراك ی جهسته دابین ببێت. خۆراكییه‌كان ی هه‌مه‌جۆریش ناوبراو سه‌باره‌ت به‌خۆراك ی گژوگیا ده‌ڵێت :خۆراكی هه‌مه‌جۆر ی خواردنهوه، ئه‌گه‌ر بخرێت‌ه به‌رنام‌ه ی مرۆڤ ی دوورخستنه‌و‌ه دهبێته مایه ی وه‌ك له‌نه‌خۆشیی‌ه درێژخایه‌نه‌كان ی ی خوێن‌و شه‌كره‌و نه‌خۆشییه‌كان په‌ستان دڵ ،هه‌ركاتێك مرۆڤ له‌م نه‌خۆشیانه‌ش ی دوور بكه‌وێته‌وه ،ئه‌وا ته‌مه‌ن درێژ مسۆگه‌ر كردووه.
17 ی به‌خشیوه‌م ی پێ ی ژیان گه‌نجێكی ئوتوچی :ئیشه‌كه‌م متمان ه سێشهممه
nmnmpress@yahoo.com
گه‌نجێكی ته‌مه‌ن 29ساڵ ئاماژه بهوه ده‌دات ك ه ماوه‌ی 12ساڵ ه خه‌ریكی كاری ئوتۆو كردنه‌و ده‌ڵێت: "به‌هۆی داهاتی ئیشه‌كه‌مه‌و‌ه سه‌یاره‌‌و خانو‌م كڕى‌و ژنیشم هێنا". هۆگر كه‌مال ی 1981 ئارۆ خه‌سره‌و عه‌باس له‌ساڵ ی ناوه‌ند ی ی سێهه‌م له‌دایكبو‌ه‌و تاپۆل خوێندوه ،س������ه‌ره‌تا خه‌یات بووهو به‌هۆ ی خه‌یاتیش������هوه فێری ئوتو ی 1998بووم‌ه كردن بووه" ،ساڵ ی هاوڕێیه‌كم‌و دوا ی خه‌لف‌ه له‌دوكان ی كه‌میش بووم‌ه وه‌ستا". ماوه‌یه‌ك بۆ ئیشه‌كه‌ی له‌خوێندن دابڕا ئارۆ ئاماژه ی به‌وه‌شدا ،كه لهگهڵ ی كاره‌ك������هی راهات������ووه ئه‌گه‌رچ رۆژانه ده‌ستی ده‌سوتێت‌و قاچیشی زۆر هیالك ده‌ب������ێ" ،هه‌رچه‌ند‌ه ئیشه‌كه‌م قورس������هو ده‌ب ێ به‌رده‌وام به‌پێو‌ه بوه‌ستین ،به‌اڵم گرنگ ئهوهیه ی پێبه‌خشیوم". متمان‌ه ی ژیان ئهو گه‌نج‌ه له‌خوێن������دن دابڕواوه‌و ئێستا ته‌نها خه‌ریكی كاره‌كه‌یه‌تی، بۆی‌ه بڕوای وای‌ه كه خوێندن هیچ ی نیه بۆ ئهو" ،ئێس������تا داهاتویه‌ك كه‌س ئینتما ی بۆ خوێندن نه‌ماوه، ی ئه‌گ������هر بمزانییای������ه داهاتویه‌ك ی ده‌بێت‌و ئیشێكم ده‌ست رۆش������ن ده‌كه‌وێ������ت له‌خوێندنه‌كه‌مه‌و‌ه ئه‌وا به‌دڵنیاییه‌و‌ه ده‌گه‌ڕامه‌و‌ه بۆ خوێندن، به‌اڵم ئێس������تا ئهوه ی خوێندنیش
2010 /11/9
ژماره48 :
ی نیهو ته‌واو ده‌كات هیچ ئیش������ێك دانامه‌زرێت". ی له‌وه‌كرد كه ئیشه‌ك‌ه ی ئارۆ باس ی ب������ۆ نه‌هێش������تۆته‌و‌ه ب������ۆ كات������ ی لهگهڵ كچانداو وتی خۆشه‌ویست "لهگهڵ ئهوه ی كات������م زۆر نهبووه ی كچ������ان ،به‌اڵم بۆ خۆشه‌ویس������ت هه‌ر كچێك بوو به‌خۆشه‌ویس������تم‌و ی دوای ماو‌ه ی دووس������اڵ ده‌زگیران له‌یه‌ك جیابونه‌ت������هوه" ،ئهو رۆژانه ی ده‌كه‌ن بۆ ی س������ه‌ردان هاوڕێكان دوكانه‌ك‌ه یو شه‌وانیش سه‌ردانی هاورێكانی ده‌كات. له‌ژنه‌كه‌ی جیابۆو‌ه‌ته‌و‌ه ناوب������راو ئام������اژه‌ی ب������ه‌وه‌دا كه ئیش������ه‌كه‌یان له‌سه‌ر به‌ڵێنی راست ی وه‌ستاوه" ،زۆر جار به‌هۆ ی نه‌بون كاره‌باو‌ه ناتوانی������ن وه‌عده‌كه‌مان ببه‌ین‌ه سه‌ر ،بۆی‌ه زۆرجار به‌ئوتو ی ی زۆر نه‌وت كار ده‌كه‌ین ،ئه‌گه‌ر چ پیسیش ده‌بین". ی به‌وته‌ی ئارۆ هه‌میش‌ه به‌دوا ی مۆدێل ی ئوتوكردندا له‌ئینته‌رنێت‌و جوان س������ه‌ته‌الیتدا ده‌گه‌رێت ،بۆ ئهوه ی ئوتو ی جوان بهێنم‌ه ب������ازاره‌و‌ه‌و كار ی مۆدێرن بۆ موش������ته‌ریه‌كانم بووه بكه‌م ،ئ������هو گه‌نج������ه زۆر رازیی‌ه ئارۆ خه‌سره‌و ،ئه‌وگه‌نجه‌ێ له‌خوێندن بێهیوا له‌كاره‌ك‌هی‌و جه‌ختی لهوه كردهوه خه‌ڵك جلم بۆ دێنن من چه‌ندین دێنن ،بۆی‌ه له‌و رۆژانه‌دا زۆر هیالك كه تائێس������تا به‌هۆ ی كاره‌كه‌یه‌و‌ه جار ،كچ هاتونه‌ته‌الم‌و قسه‌كردن ده‌بم‌و شه‌وانیش دوو سه‌عات له‌سه‌ر توانیویه‌ت ی خ������ۆ ی بژێوی ژیانی له‌نێوانماندا دروستبووه ،به‌اڵم ئهوه كورس������یه‌كه‌م ده‌خ������ه‌وه‌م ،له‌یه‌كه‌م وش و خان و ه یار ه ����� � س و ت دابین بكا مایه ی خۆشحاڵیم‌ه كه ئیشه‌كه‌م ئهو رۆژ ی جه‌ژنه‌كان������دا ب������ه‌رده‌وام بكڕێت‌و ژنیش������ ی پ������ ێ بهێنێت ،په‌یوه‌ندی‌ه كۆمهاڵیهتیو متمانه‌ی‌ه ی تائێوار‌ه ده‌خه‌وم‌و رۆژ ی دووه‌م ال ی "ته‌نها ل������ه‌ژن هێنانه‌كه‌م زه‌ره‌رم لهگهڵ مشته‌ریه‌كانمدا بۆ دروست من دهبێته یه‌كه‌م رۆژ ی جه‌ژن". ی جیابومه‌وه". كردوه ،چونكه لێ ئارۆ جه‌ختی لهوه كردهوه كه به‌هۆ ی كردوم". كاتێك �����چ � هی به‌وت������هی خ������ۆی ی ئهو گه‌نج‌ه باس������ی ل������هوه كرد كه لێهاتویی له‌كاره‌كه‌یدا تائێستا جل ی نه‌سوتاندو‌ه‌و نه‌یویس������توو‌ه له‌رێگه‌ی ئیشه‌كه‌یه‌و‌ه ئیش������هی ئه‌وان چه‌ند رۆژێ پێش هیچ موش������ته‌ریه‌ك ی ش������هر نه‌ب������ووه له‌گ������ه‌ڵ په‌یوه‌ندی خۆشه‌ویس������تی دروست جه‌ژن زۆر ده‌بێت" ،چه‌ند رۆژێك توش������ ی به‌هۆ ی مه‌وعیده‌وه، ی زۆرمان بۆ موشته‌ریه‌كان بكات" ،به‌هۆ ی ئ������هوه ی به‌رده‌وام به‌ر له‌جه‌ژنه‌كان جل
فۆتۆ :هۆگر كه‌مال "به‌هۆ ی ئیشه‌كه‌مه‌و‌ه قه‌ت نیوه‌ڕوان له‌ماڵه‌و‌ه نانم نه‌خ������واردو‌ه‌و لهگهڵ ی دهرهوه راهاتوم ،چونكه نانخواردن جار ی وا ههیه ژه‌مێكیش له‌ماڵه‌و‌ه ی ماڵه‌وه‌م". نان ناخۆم‌و وه‌ك میوان ئهو گه‌نج������ه زۆر خۆشحاڵیش������ه ی خۆ ی خۆ ی بهوه ی كه توانیویه‌ت ی بژێنێت به‌پیشه‌ك‌ه یو توانیویه‌تیش دوكانێ������ك بۆ خۆ ی دابین بكات، ی لهگهڵ ئ������ه‌وه‌ش خۆ ی به‌به‌رده‌وام ی خۆ ی ئوتو ده‌كات‌و وه‌ك جله‌كان
ی رێكپۆش ده‌رده‌كه‌وێت، كه‌سێك "ئێس������تا ئامێر ی پێشكه‌وتوو زۆر ههیه بۆ ئوتوكردن‌و له‌و روه‌و‌ه هیچ كێش������ه‌یه‌كمان نیه ،به‌اڵم ئێم‌ه هه‌ر ئیش به‌ئامێرێك ده‌كه‌ین ،كه لهگهڵ كاره‌باكه‌مان بگونجێت ،چونكه ئێم‌ه ی سه‌ره‌كیمان له‌ئیشه‌كه‌ماندا گرفت كاره‌بایه" ،ئ������هو پێوای‌ه هۆكاری دواكه‌وتنی كاتی دیاری كراوی ئوتووه‌كان ب������ۆ نه‌بوونی كاره‌با دهگهڕێتهوه.
پیاوێكی ئوتوچی: ی كاره‌باو ه دوكانه‌كه‌مان سوتاو خاڵم تێیدا مر د ی شۆرت به‌هۆ كۆندا ئوتویان بۆ گهوره به‌رپرس������ان ی حكومه‌ت ی به‌عس ك������ردو‌ه‌و به‌ده‌گمه‌ن پاره‌ی������ان داونه‌تێ ،به‌اڵم شانازیش������ ی پێوه‌ده‌كات ،ك������ه ئوتو ی بۆ مام جه‌الل‌و چه‌ند به‌رپرس������ێكی حیزبی حكومی ك������ردووه .ئ������هو توانیویه‌ت������ ی به‌هۆ ی پیشه‌كه‌یه‌و‌ه خانوو س������ه‌یار‌ه بكرێت‌و ژنیش بهێنێت‌و چه‌ند جارێكیش سهفهر بكات بۆ دهرهوه ی واڵت" ،له‌پێش ئهوه ی ژن بهێنێت چاوبڕك ێ‌و خۆشه‌ویستیم كردووه ،ب������ه‌اڵم دوات������ر كچێكم زۆر خۆشویس������ت‌و بووه هاوس������ه‌رم‌و چوار منداڵمان ههیه ،كه دوو كچم ش������ویان كردو‌ه‌و كوڕه‌كانیش ی خوێندكارن".
پیاوێكی ته‌مه‌ن 51ساڵ باس لهوه ده‌كات ك ه له‌ته‌مه‌نی سیانز‌ه ساڵیه‌و‌ه خه‌ریكی ئوتو كردنه‌و ئاماژه بهوه ده‌دات ك ه خۆشه‌ویستی كردووهو به‌خۆشه‌ویستیش ژیانی هاوسه‌ری پێكه‌وه‌ناوه. هۆگر كه‌مال محه‌مه‌د باهیر ئه‌حمه‌د مه‌عروف له‌ساڵ ی 1951له‌شار ی س������لێمان ی له‌دایكبو‌ه‌و به‌وه‌ستا باهیر ی ئوتوچ ی به‌ناوبانگه ،ئهو تاپۆلی شه‌ش������ه‌م ی سه‌ره‌تای ی خوێندو‌ه‌و ماو‌ه ی زیاتر له 40ساڵه كار ی ئوتوكردن ده‌كات. له 13سالییه‌وه‌كارده‌كات وه‌ك خۆ ی باس ی لێو‌ه ده‌كات له‌ته‌مه‌ن ی حه‌وت س������اڵیه‌و‌ه له‌الی خاڵ������ی بۆوه‌ت‌ه ش������اگرد‌و پاش ئهوه بۆوه‌ت‌ه وه‌س������تا‌و تائێستاش به‌رده‌وام‌ه له‌كاره‌كه‌ی" ،خاڵم یه‌كه‌م ئوتوچ ی بووه له‌شار ی سلێمانیدا". ئاماژه‌ش������ ی به‌وه‌دا كه له‌سه‌ره‌تاو‌ه خاڵی ئیش ی قورس ی پێن‌ه كردووه ،به‌س كار ی دوكان پاكردنه‌وه‌و هه‌ندێ كاری ئاسانی ك������ردووه" ،زۆرجاریش جلم بۆ مااڵن
ت وه‌ستا محه‌مه‌د به‌هیواو‌ه له‌داهاتوو ده‌روانێ دهبردهوه ،چونكه ئه‌وكات‌ه وه‌ك ئێس������تا ش������اگردبووم ال ی خاڵم ،به‌هۆ ی شۆرت ی نه‌بوو ،كه خه‌ڵك جل������ ی ده‌هێنا دوا ی كاره‌باو‌ه دوكانه‌كه‌مان سوتاو خاڵم تێیدا ئهوه ی بۆمان ئوتو ده‌كرد ،پاشان خۆمان مرد‌و خۆشم له‌شم سوتا". بۆمان دهبردهوه ماڵه‌وه ،ئهو ده‌م‌ه سلێمان ی ئوتوی بۆ كێ كردووه؟ زۆر بچوك بوو ،به‌اڵم كه ته‌مه‌نم بوو به باهیر ی ئوتوچ ی ئه‌وه‌ش ی خسته‌ڕوو كه 13سااڵن ده‌ستمكرد به‌ئوتوو". ئهو ئوتوان‌ه ی له‌هه‌موو جیهاندا ده‌كرێت پێ ی ده‌وتر ێ پرێس‌و ئێس������تا به‌كاره‌با خاڵى له‌دوكانی ئوتوه‌كه‌یدا ئیش ده‌كات" ،ئه‌وسا به‌بۆیله‌ر ئیشمان مردوو‌ه "له‌وه‌ت‌ه ی ده‌س������تم ب������ه‌م كاره كردوه ،پێده‌كرد‌و زۆرجاریش به‌نه‌وت‌و به‌گازیش به‌رده‌وام ده‌ستم س������وتاو‌ه‌و تائێستاش ئیشمان ده‌كرد ،به‌اڵم له‌سه‌ره‌تاو‌ه به‌ئوتو ی ده‌س������تم ده‌س������وتێ ،به‌اڵم ئه‌وس������ا كه خه‌ڵوز كارمان ده‌كرد" .به‌وته‌ی خۆی
فۆتۆ :هۆگر كه‌مال "له‌كۆندا زیاتر قات ی شاڵ‌و كه‌وا‌و سه‌ڵت‌ه‌و جل ی كوردیمان بۆ پیاوان ئوتو ده‌كرد‌و عه‌باشمان بۆ ژنان ئوتو ده‌كرد ،ئه‌وساش مۆدێله‌كان وابوو ،كه دهبوایه خه‌ت بكه‌ین‌ه چاكه‌ته‌كانه‌و‌ه له‌سه‌ر داوا ی خه‌ڵك خۆی، به‌اڵم ئێستا له‌س������هر شێواز ی جوانتر‌و ئه‌وروپیان‌ه ئوتو بۆ خه‌ڵك ده‌كه‌ین‌و ئهو خه‌ت‌ه ی تێناكه‌ین ،به‌اڵم ئه‌وسا موشته‌ر ی ئوتوكردن زۆرتر بوو وه‌ك له‌ئێس������تا، چونك������ه كارمه‌ندان������ ی حكومه‌ت ی زۆر تێدابوو". ناو براو باس ی لهوه كرد كه له‌سه‌رده‌م ی
شه‌وان سێ كاژێر خه‌وتوو‌ه ئهو وه‌ستای‌ه ئه‌وه‌ش ی نه‌ش������ارده‌و‌ه كه به‌هۆ ی پیشه‌كه‌یانه‌و‌ه به‌رده‌وام ده‌ستی گی������راوه‌و زۆر كاتیان بۆ هاوڕێیه‌ت یو سه‌ردان‌و ته‌عزی‌ه نیه" ،ئێم‌ه ی ئوتوچ ی به‌هۆ ی س������ه‌رقاڵیمان بهكارهكهمانهوه باوه‌ڕناك������ه‌م تائێس������تا 10جاری������ش ته‌زبیحمان بهدهستهوه گرتبێ ،چونكه ئیش ی ئوتو به‌له‌حزه‌ی‌ه‌و ناكر ێ دوكان به‌جێبهێڵرێ������ت" .حه‌م������ه ی ئوتوچ ی جه‌ختی لهوه كردهوه" ،ئه‌وسا كراسمان به 25فلس‌و پانتۆ‌ڵ به 50فلس‌و ش������اڵ به‌دینار‌و نیوێك ئوتو كردووه ،به‌نزین ی هه‌لیكۆپته‌رمان بۆ جلشتن به‌كار ده‌هێنا، چونكه ئهو به‌نزین‌ه كه س������تۆك ده‌ب ێ
گڕناگرێ ،به‌اڵم ئێستا به‌غه‌سال‌ه ی كۆن جل ده‌شۆین ،له‌به‌ر ئهوهی باشن". وه‌ستا باهیر زۆر له‌گه‌نج‌ه ئوتوچیه‌كان ی ئێستا رازی‌ه‌و مۆدێل ی ئیشه‌كانیان ی به‌دڵه، ئاماژه ی به‌وه‌دا كه له‌كۆن‌و ئێستاشدا به‌رده‌وام پێن������ج كاژێ������ر ده‌خه‌وێت، به‌یانیان زوو ده‌چێت‌ه س������هر كاره‌كه‌یو دره‌نگان ی ئێوار‌ه دهگهڕێتهوه 20" ،رۆژ پێش جه‌ژنیش له‌دوكان ماومه‌ته‌وه‌و ئهو شه‌وان‌ه س ێ سه‌عات توانیوم‌ه بخه‌وم".
به‌هۆ ی سه‌رقاڵیمان بهكارهكهمانهوه باوه‌ڕناكه‌م تائێستا 10جاریش ته‌زبیحمان بهدهستهوه گرتبێ
16 ی ده‌دات ی كۆرپه‌ك ه ی خنكاندن دایكێك له‌زیندان هه‌وڵ سێشهممه
2010 /11/9
ژماره48 :
nmnmpress@yahoo.com
ژنێك پاش ئهوهی به‌خیانه‌تی مێرده‌كه‌ی ده‌زانێت ،هه‌وڵده‌دات تۆڵه‌ی لێبكاته‌وه‌و هه‌مان كردهوه دوباره بكاتهوه ،به‌اڵم له‌الیه‌ن هاوسه‌ره‌كه‌یه‌و‌ه پێی ده‌زانرێت‌و ته‌اڵق ده‌درێت.
دیمه‌ن بورهان له‌یال ئهو دایكه‌ی������ه كه‌له‌ناو ژوور ی زینداندا ده‌س������ت ی له‌قوڕگ ی كۆرپ‌ه دوومانگه‌ك������ه ی توندك������رد هه‌تا بیخنكێنێت گه‌رهاوار ی هاوڕێیان ی ژووره‌ك������ه ی نهبوایه ئێس������تا ژیان له‌وكۆرپه‌ی������ه س������ه‌ندرابوو له‌الیه‌ن ئه‌وكائین‌ه ی پێ ی ده‌ڵێن دایك. ی لێكردم مێرده‌كه‌م خیانه‌ت له‌یال به‌بێزارییه‌كه‌و‌ه باس������ ی ژیان ی هاوسه‌ر ی خۆ ی كرد كه‌ماو‌ه ی سێ ساڵ بوو هاوسه‌رگیر ی كردردوه‌و وتی" :له‌ژیان ی هاوسه‌ریمدا خۆشیم له‌خۆم نه‌د ی مێرده‌كه‌م پاش مانگێك له‌هاوسه‌رگیریمان وه‌كو هه‌رزه‌كار‌ه تازه‌پێگه‌یش������تووه‌كان س������ه‌رجاده‌و كۆاڵن ی ده‌گ������رت‌و ده‌چوو‌ه به‌رده‌م ی كچان توانجی ده‌دا". مه‌كته‌ب له‌ی���ل��ا به‌خه‌مبارییه‌ك������هوه ئاماژه‌ی به‌وه‌دا كه ماوه‌ی دوو س������اڵ دانی به‌خۆی������دا گرتووه هه‌ت������ا ڕۆژێك براده‌رێكی مێرده‌که‌ی پێ ی وتووه، "هه‌رێم خیانه‌تت لێده‌كات لهگهڵ له‌شفرۆشه‌كان ڕاده‌بوێرێت".
ی خواسته‌كانیان هه‌ندێ له‌دایكان منداڵه‌كانیان ده‌كه‌ن ه قوربان پاش ئهوهی له‌یال ده‌زانێت هه‌رێمی بیربكه‌م������هوه ،به‌اڵم هیچ كات جگ‌ه هاوس������ه‌ری خیانه‌ت ی لێ������ده‌كات ،له‌هه‌رێم ی هاوسه‌رم كار ی سێكسیم زۆری پێ ناخ������ۆش ده‌بێت بڕیار لهگهڵ هیچ كوڕێك نه‌كردووه". ده‌دات تۆڵه‌ی خ������ۆی بكاتهوه" ،كه ی هاوسه‌ره‌ك هی‌و ئه‌وه‌م بیس������ت ش������ێت بووم هیچ هه‌رێم به‌په‌یوه‌ند كوردۆ ده‌زانێت بیركردنه‌وه‌یه‌ك ی دروس������ت نه‌هات به‌مێش������كمدا ،هه‌ربۆی������ه بڕیارمدا ئهو كاته‌ی په‌یوه‌ندی خۆشه‌ویستی ك������ه‌وه‌ك هه‌رێم بی������ر له‌خیانه‌ت نێوانی لهیالو كوردۆ ده‌ستیپێكرد، بكهمهوه" ،دوای ئهوه ده‌ست ی كردووه كوردۆ كوڕێك ی گه‌نج ی جوان بوو به‌چاوبڕكێ لهگهڵ دراوسێیه‌كیانداو په‌یمانگا ی ته‌واوك������رد بوو به‌هۆ ی په‌یوه‌ند ی خۆشه‌ویس������ت ی له‌گه‌ڵدا دانه‌مه‌زراندنی ،له‌دوكان ی كه‌مالیاتدا كار ی ده‌كرد ،به‌وت������هی له‌یال ئهو دروست ده‌كات. ئهو ژن‌ه به‌گریانه‌و‌ه وتی" ،هه‌رچه‌ند‌ه كوڕ‌ه زۆر خۆشی ده‌ویست‌و ته‌واو ب ێ ئه‌قاڵن������ه بڕیارمدا وه‌ك هه‌رێم شه‌یدا ی بوو .له‌یالش هه‌رچه‌ند س ێ
پاش ئ������ه‌وه‌ی ده‌یانگرێت كه پێكه‌و قس‌ه دهكهنو كوردۆ بوك‌ه شوشه‌یه‌ك به‌دیار ی ده‌دات‌ه لهیالو له‌ده‌رگاكه‌و‌ه فڕێی ده‌دات‌ه ژوره‌وه" ،هه‌رێم زان ی بووكه‌ك‌ه ی بۆخۆم هێناوه ،به‌اڵم له‌به‌ر ئهوهی س������كم پڕبوو وت ی نه‌خێر بۆ منداڵهكه ی ناوسكت ی هێناوه ،ئهوه منداڵ ی من نیهو ه������هر له‌وده‌قه‌یه‌دا ته‌الق ی دام‌و كردمی‌ه دهرهوه".
ساڵ بوو هاوس������ه‌رگیر ی كردبوو، به‌اڵم جوان ی له‌ده‌ست نه‌دابوو ،هێشتا ته‌مه‌ن ی ته‌نها 20ساڵ بوو. ناوبراو جه‌ختی ل������هوه كردهوه كه ئهو خۆشه‌ویستییه‌ی كوردۆ ته‌واو ش������ێتان‌ه بوو بۆ له‌ی���ل��ا ،ئهو ته‌نها بۆپڕكردنه‌و‌ه ی كات‌و تۆڵه‌كردنه‌و‌ه بوو له‌مێرده‌كه‌ی" ،شه‌وان‌ه كه هه‌رێم به‌سه‌رخۆش ی ده‌خه‌وت هه‌تا به‌یان ی قسه‌م لهگهڵ كوردۆ ده‌كرد ،شه‌وێك ی له‌یال ده‌یه‌وێت منداڵه‌ك ه نه‌مزان ی هه‌رێم نه‌خه‌وتوو‌ه قس������ه‌م بخنكێنێت لهگهڵ ك������وردۆ كردو هه‌رێم گوێ ی ی ئ������ه‌وه‌ی له‌ی���ل��ا ده‌كرێت������ه گرتبوو هه‌تا به‌ته‌واو ی زان ی لهگهڵ دوا دهرهوه له‌ماڵ������هوه ،ده‌س������تگیر كێدام".
ی بوغا چوار ده‌كرێت‌و به‌تۆمه‌ت������ مان������گ له‌زین������دان ده‌مێنێته‌وه‌و له‌ی���ل��ا له‌زیندان������دا ده‌بێت كاتێ منداڵ بونه‌كه‌ی نزیك ده‌بێته‌وه‌و رۆژێك منداڵه‌كه‌ی ده‌بێت ،پاش ی له‌ناو ی كچ ی فرمێسك له‌دایكبوون زیندان ،به‌ه������اوكاری هاورێكانی ی ده‌گرێت‌ه خۆی ئه‌ركی به‌خێوكردن ئه‌س������تۆی ،بۆی‌ه ل������هو ژیان‌ه بێزار ده‌بێت‌و بڕیار ده‌دات منداڵه‌كه‌ی له‌ناو ببات ،بۆی‌ه ش������ه‌وێك ده‌ست ی منداڵه‌كه‌ی‌‌و به‌وته‌ی ده‌خات‌ه قورگ ی ی ئافره‌ته‌كان خۆی گه‌ر ه������اوار ی ناوزیندان نهبوایه ،ئێس������تا تر ی كچی له‌ژیاندا نه‌مابوو. فرمێسك ئێس������تا مانگێ������ك به‌س������هر ئهو ڕووداوه‌دا تێپه‌ڕ بووهو له‌یال پاش ی ی له‌زیندان هاوسه‌رگیر ده‌رچوون ك������ردووه‌‌و هه‌رێمی������ش بێباكان‌ه ی ژیان ده‌گوزه‌رێنێت .چاره‌نووس فرمێس������كی كچیان نادیاره ،له‌یال ی ه������ۆكاری هه‌وڵ������ی خنكاندن������ ی بۆئ������هوه گه‌ڕانده‌و‌ه كه منداڵهكه ی ههرێمهو ئه‌ویش ی منداڵ كچهكه ی ی نازانێت" ،ئاماد‌ه ی به‌باوك خۆ ی پزیش������كیش نه‌بوو، پش������كنین ی ئهو ڕاستییه‌‌و بۆئه‌وه‌ی بۆسه‌لماندن كه گهوره بوو هه‌موو كه‌س بزانێت داك‌و باوك������ی ئ������هو منداڵه من‌و هه‌رێم‌ه نه‌ك كه‌سێكی تر باوكی بێت". تێبینی: له‌به‌ر پاراستنی باری كۆمه‌اڵیه‌تی ئهو خێزان‌ه ناوه‌كان خوازراون‌و ناوی راسته‌قینه‌یان له‌الی نم نم پارێزراوه
ی ده‌ستگیر ده‌كرێت ی خۆشه‌ویسته‌ك ه ی كوشتن ژنێك به‌تۆمه‌ت ی كچێكی گه‌نج دوای ئهوه ی چوار ساڵ په‌یوه‌ند خۆشه‌ویستی لهگهڵ كوڕێكدا ده‌بێت ،دواتر كوڕه‌ك ه ده‌كوژرێت‌و كچه‌كه‌ش ی به‌تۆمه‌تی كوشتن خۆشه‌ویسته‌كه‌ی ده‌ستگیر ده‌كرێت‌و ئێستا له‌زینداندایه.
دیمه‌ن بورهان ی ته‌مه‌ن 20س������اڵ باس چنور ل������هوه ده‌كات ك������ه چوار س������اڵ ی خۆشه‌ویس������تی لهگهڵ په‌یوه‌ند ی كوڕێكداهه‌ب������ووهو دواتر داوا لێده‌كات ك������ه وازی لێبهێنێت، ی چوار س������اڵ ی تێپه‌ڕبوون "دوا به‌سه‌رخۆشه‌ویس������تیه‌كه‌مان داوام له‌س������امان كرد وازم لێبهێنێت‌و ی ی ژیان هه‌ریه‌كه‌و بڕۆین ب������ه‌ال خۆمانه‌وه". ی ئاماد‌ه نهبووه خۆشه‌ویسته‌ك ه ی لێبهێنێت واز ی زۆر چنور پ������اش بێده‌نگیه‌ك ی به‌وه‌دانا كه لهگهڵ ساماندا دان په‌یوه‌ندی������ی خۆشه‌ویس������تیان ی ی خراپ هه‌ب������ووه ،به‌اڵم به‌ه������ۆ ی س������امانه‌وه ،چنور باوه‌ژنه‌ك������ه ی لهگهڵ نه‌یویستوو‌ه هاوسه‌رگیر خۆشه‌ویس������ته‌كه‌ی بكات" ،داوام
ی له‌س������امان كرد وازم لێبهێنێت ،مار‌ه كراوم ئیتر رۆژانه هه‌ڕه‌ش‌ه ی لێده‌كرم". به‌اڵم س������امان ئاماده‌نه‌بوو وازم توند لێبهێنێت". ی خۆشه‌ویسته‌كه‌ی ده‌كوژرێت ی ئهو كچه سامان هه‌ڕه‌ش‌ه بهوته ی وت������هی چن������ور روداوی ی به‌پێ ئ������ه‌وه‌ی لێكردوو‌ه ئه‌گ������هر واز لێبهێنێت توشی كێشه‌ی بكات ،كوشتنه‌كه‌ی س������امانی له‌خه‌ڵكه‌و‌ه ی بیستووه‌‌و وتی" :ئهوهی كه‌بیستوم‌ه ی وتم ئه‌گه‌ر وازم لێ بهێن "پێ ژیانت لێ ت������اڵ ده‌كه‌م" .ناوبراو له‌نیوه‌شه‌ودا ته‌له‌فۆنێك بۆ سامان ئاماژه به‌وه‌دا كه به‌هه‌رشێوه‌یه‌ك كراوه‌و چووه‌ت‌ه دهرهوه ،هه‌رچه‌ند‌ه ی ی س������امان ویستویه‌تی ڕێ ی له‌س������امان هێناوه ،باوك بێ������ت واز ی ی تر بووهو لێبگرێ������ت ،ب������ه‌اڵم باوه‌ژنه‌ك‌ه ی كوڕێك به‌اڵم عاشق ێ خۆ ی گ������ه‌ڕ ی ده‌ڵێ������ت لێ ی پێ ی بۆ كوڕه‌كه‌ش هه‌مان هه‌س������ت ده‌بێت" ،حه‌زم له‌ڕێبوار كرد كه من������داڵ نییه" ،ئهوهی كه ئهو ژن‌ه ته‌نها دوو س������اڵ له‌خۆم گه‌وره‌تر گێڕایه‌و‌ه سامان رووه‌و ماڵی ئه‌وان ی ماوه‌ی������ه‌ك په‌یوه‌ندی رۆشتووه‌و كوژراوه. بوو ،دوا ی ی له‌كوشتن خۆشه‌ویستی ،هاوسه‌رگیریم لهگهڵ ئێس������تا چنور نكۆڵ س������امان ده‌كات‌و س������ور‌ه له‌سه‌ر ڕێبوار كرد". ی كه كه هی������چ په‌یوه‌ندی ئ������هوه به‌كوش������تنی ئهو كوڕه‌و‌ه نهبووه، ی خۆشه‌ویست ه كۆنه‌ك ه ی كوش������تن ڕوو ی تۆمه‌ت "په‌نج‌ه ی به‌په‌یوه‌ندیی هنوێیه‌ك ه ی سامان سورن له‌منه‌‌و كه‌سوكار ده‌زانێت ی كه من كوڕه‌كه‌یانم ی له‌سه‌ر ئهوه ی س������امان لهڕێگه پاش ئ������هوه ی چنور كوشتووه". هاوڕێیه‌كییه‌و‌ه به‌په‌یوه‌ند ده‌زانێت‌و ده‌بیستێت كه خهریكه چنورو ڕێب������واری هاوس������ه‌ری ی س������امان ی كوش������تن ی تر به‌تۆمه‌ت������ ی لهگهڵ كوڕێك هاوسه‌رگیر ی ی چنورو له‌زیندانن ،به‌وته‌ی ئهو ژن‌ه ئه‌گه‌ر ده‌كات ،ده‌ڕوات ب������ۆال ی ڕێب������وار ههیه ،به‌اڵم ی وتم ئازادبوون ی لێده‌كات" ،پێ هه‌ڕه‌ش������ه ناهێڵم جگ‌ه له‌خۆم بۆكه‌سیتر بیت ،تائێستا ئهو متمانه‌ی نیه كه ئازاد ی بكرێت. به‌اڵم من ئه‌م كێش������ه‌یه‌م به‌نهێن ی خۆم هێشته‌وه". له‌ال تێبینی: دوای ئ������ه‌وه‌ی چن������ور له‌ڕێبوار ی ناوه‌كان خوازراون‌و ناو مار‌ه ده‌كرێت‌و دهبێته هاوسه‌ری، نم نم ی ال كان ه س ه ك ی ه قسن ه ڕاست ی چنور ده‌ست ئیتر كێش������ه‌كان ی ژیان ی دادوه‌ر ،تاوانباران ده‌خاته‌وه‌سه‌ر سك ه چه‌كوش پارێزراوه ی من ێ سامان زان پێده‌كات" ،كات
سێشهممه
nmnmpress@yahoo.com
كاوڕ :ئه‌گ������هر كاره‌كانت به‌هه‌ماهه‌نگ������ ی له‌گ������ه‌ڵ هاوڕێكانتدا ئه‌نجام بده‌یت، ئه‌وا زووتر بهدهستهوه دێن‌و سه‌ركه‌وتوتر به‌ڕێو‌ه ده‌چن، مه‌ترس������ه له‌تاقیكردنه‌و‌ه ی شت‌ه نوێیه‌كان ئه‌گه‌ر هه‌ستت كرد كه پێویستت پێیه‌تی. گا :زیات������ر هه‌س������ت به‌به‌رپرس������یارێت ی بك������هو كاره‌كانت به‌باش ی ڕێكبخ‌ه به‌ر لهوه ی توش������ ی ڕووداو ی چ������اوه‌ڕوان نه‌كراوبی������ت، هه‌س������ت به‌جۆرێك نائارام ی ده‌كه‌یت‌و لهگهڵ هاوبه‌ش������ه‌كه‌تدا هه‌ندێك كاروب������ار تاووتوێ ده‌كه‌ن. دووانه :ده‌ست مه‌ن ێ به‌ڕوو ی هاورێكانته‌و‌ه كاتێك داوا ی هاوكاریت لێده‌كه‌ن ،چونكه ڕۆژێك دێت تۆش پێویستت پێی������ان ده‌بێت ،ئه‌ركه‌كانت جێبه‌جێبك‌ه به‌ر لهوه ی ڕوبه‌ڕو ی ڕه‌خنه‌و تێبین ی كاربه‌ده‌ستان ی كاره‌كه‌ت ببیته‌وه. قرژاڵ :كه‌ش ی ئه‌م هه‌فته‌ی‌ه زیاتر ڕۆمانس������ ی ده‌بێت به‌ه������ۆ ی به‌س������ه‌ربردن ی زۆرین������ه ی كاته‌كان������ت لهگهڵ خۆشه‌ویس������ته‌كه‌تدا، گۆڕانكار ی كتوپڕو چاوه‌ڕواننه‌كراو ڕوده‌ده‌ن له‌كاره‌كه‌تدا به‌ب ێ ئهوه پێشبینیت كردبێت. شێر :به‌هۆ ی به‌ره‌وپێشچون ی په‌یوه‌ندییه‌كان������ت له‌گ������ه‌ڵ خۆشه‌ویس������ته‌كه‌تدا هه‌ست به‌ئارام������یو حه‌واندنه‌و‌ه ی ده‌روون������ ی ده‌كه‌یت ،ئاگاداربه گه‌ش������تكردن بۆش������وێنێك لێ������ ی دڵنیانه‌بی������ت ژی������ان‌و به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانت ده‌خات‌ه مه‌ترسییه‌وه. فه‌ریك :هه‌ندێك كێش������هو پێداهه‌ڵپ������رژان ڕووده‌دات له‌نێ������وان ت������ۆو ئه‌ندامان������ ی خێزانه‌كه‌تدا به‌هۆ ی جیاواز ی بیروبۆچونتانه‌وه ،ش������ادومان ده‌بیت به‌بینین ی چه‌ند هاوڕێیه‌كت‌و هیوایه‌كیشت دێته‌دی. ت������ه‌رازوو :ب������ار ی داراییت به‌ره‌وپێ������ش ده‌چێت به‌هۆ ی ده‌ستكه‌وتن ی بڕێك پار‌ه ی زۆره‌وه ،گرنگ ی به‌هه‌ندێك ده‌ده‌ی������ت‌و ورده‌كار ی داواكارییه‌كانیش������ت ڕوو له‌زیادبونن ،ئاسود‌ه ده‌بیت به‌گه‌یشتن به‌ئامانجه‌كانت. دوپشك :په‌یوه‌ندیت لهگهڵ خۆشه‌ویسته‌كه‌تدا یه‌كالی ی ده‌كه‌یته‌وه‌و پالن داده‌نێیت بۆپاش������ه‌ڕۆژت ،دیارییه‌ك ی به‌نرخت به‌ده‌س������ت ده‌گات ی������ان هه‌واڵێك ی خۆش ده‌بیس������تیت ،ده‌رگا ی هیواكانت به‌ڕوودا دهكرێتهوه س������ه‌ره‌ڕا ی ئهو دۆخ‌ه ناهه‌موار‌ه ی تێیدا ده‌ژی. كه‌وان :بوارێك ی باش دێت‌ه به‌رده‌مت بۆبه‌رزكردنه‌و‌ه ی پێگه‌ت له‌كاره‌كه‌تدا هه‌روه‌ها له‌ژیان������ ی تایبه‌تیش������تدا، په‌یوه‌ندییه‌كانت به‌ره‌وپێش ده‌چن به‌هۆ ی به‌ش������دار ی كردنت له‌چه‌ند چاالكییه‌ك ی كۆمه‌اڵیه‌تیدا. گیس������ك :په‌یوه‌ندییه‌كانت له‌گ������ه‌ڵ هاوڕێكانت������دا ڕۆڵێك ی كارای������ان ده‌بێت له‌جێبه‌جێكردن ی كاره‌كانت له‌م ماوه‌ی������ه‌دا ،به‌كۆبونه‌وه‌ت له‌گ������ه‌ڵ كه‌س������ه‌كانت‌و دروستكردن ی كه‌ش������ه خێزانییه‌كان ،هه‌روه‌ها لهگهڵ ئهو كه‌سانه‌دا كه كاریان لهگهڵ ده‌كه‌یت شادومانت ده‌كات. پالنێك������ت س������ه‌تڵ: له‌به‌رنامه‌دایه‌و خۆت ئاماد‌ه ده‌كه‌یت بۆ جێبه‌جێكردن ی هاوكات ه������اوكار ی چه‌ند هاوڕێیه‌كیش������ت ده‌كه‌یت، سه‌رس������امن ئه‌وان������ه ی به‌تواناكانت هانت ده‌ده‌ن بۆبه‌ره‌و پێش چونت‌و ئه‌مه‌ش هاوكار ده‌بێت بۆبڕیاردان بۆئه‌نجامدان ی پڕۆژه‌یه‌ك ی مه‌زن. نه‌هه‌نگ :چه‌ند گفتوگۆیه‌ك ی گرن������گ ده‌كه‌وێت������ه نێوان ت������ۆو هاوبه‌ش������ه‌كه‌ته‌وه‌‌و ڕه‌نگ������ه بگه‌ن������ه بڕیارێك ی یه‌كالك������هرهوه ،له‌دۆخێك ی پڕ س������ۆزو خۆشه‌ویس������تیدا ده‌ژیت‌و ئه‌گه‌ر ی زۆره هاوسه‌رگیر ی ئه‌نجامبده‌یت ،هه‌سته‌كانت پۆزه‌تیڤ ده‌بن.
ی ژیریی ئافره‌ت تایبه‌تمه‌ندییه‌كان
2010 /11/9
ژماره48 :
19 جوانکاری
ڕه‌نگ ی ئارایشت ی گونجاو بۆپێستت بناسه
ژیریی ئاف������ره‌ت زووتر وه‌اڵمدانه‌وه‌ی بۆهه‌س������ت‌و س������ۆزه‌كانی ههیه ،به‌جۆرێك ئهو ڕوبه‌ره ی زووتر ی ده‌داته‌و‌ه هه‌شت ی هه‌س������تكردن به‌خه‌مه‌كان وه‌اڵم ئه‌وه‌ن������ده‌ی ئ������هو ڕوبه‌ره‌یه ك������ه بۆ عه‌قڵ������ ی پیاو ته‌رخانكراوه ،به‌مه‌ش زووتر وه‌اڵم ی كارتێكه‌ره‌كان ده‌داته‌وه‌و بیر له‌كاردانه‌و‌ه دهكاتهوه.
ی ئاف������ره‌ت كاتێك كارێك ده‌كات ئ������ه‌وا كاریگه‌ر ی ده‌بێت‌و به‌ئاگا ی فراوان له‌ژیر له‌س������هر ڕوبه‌رێك ده‌بێت ب������ۆی ،ئه‌مه‌ش واتای ئ������هوه ده‌گه‌یه‌نێت كه ئاف������ره‌ت زیاتر گرنگ������ی به‌ورده‌كارییه‌كان ده‌دات، ی تێبینییه‌كان. ی زیاتره بۆ تۆماركردن هه‌روه‌ها توانا هه‌ست ی بیس������تن‌و بینینیش دیس������ان الی ئافره‌تان ی نێر ،چونكه خانمان به‌شی سێهەم‌و کۆتایی: به‌هێزتره ب������ه‌راورد به‌ڕه‌گه‌ز توانایان ههیه بۆبیستنی چرپه‌كان ،له‌كاتێكدا پیاوان ی پێبكه‌ن ،هه‌روه‌ك ی درك ی ده‌بێت بێئه‌وه گوێیان لێ توانای������ان به‌هێزت������ره له‌بیركه‌وتنه‌وه‌ی ڕوخس������ارو ی گفتوگۆ ده‌ده‌ن ی به‌زمان ناوه‌كان ،زیاتریش گرنگ بۆگوزارشتكردن له‌هه‌سته‌كانیان ،له‌كاتێكدا پیاوان ی ده‌ربڕینه‌كانیاندا. شێوازی ماددی به‌كاردێنن له‌كات عه‌قڵ������ی ئافره‌ت������ان دره‌نگتر دووچ������ار ی پیربوون ی پیاوان زووتر ڕوبه‌ڕوو ده‌بێ������ت ،له‌كاتێكدا عه‌قڵ ی ئهمه دهبێتهوه .له‌فێربونیش������دا توانای ئافره‌ت زیاتره له‌فێربونی زمان‌ه جۆراوجۆره‌كاندا.
ی پێستت چاره‌سه‌ر بك ه به‌م ماسك ه زیپك ه ی ی نیشاست‌ه به‌كاردێت بۆ چاره‌سه‌ركردن ماسك ی پێس������ت (كه ی كونیله‌كان زیپكه ،گه‌وره‌بون ی زۆر) ی چ������ه‌ور ی ده‌ردان ده‌بێت������ه ه������ۆ ی خ������ۆرهوه، ی تیش������ك ی به‌هۆ و س������وتاو ی سه‌ره‌ڕای ئهوهی به‌پاككه‌ره‌وه‌یه‌كی چاك پێست داده‌نرێت. ی ئه‌م ماسكه‌ش پێكدێت له: كه‌ره‌س������ته‌كان ی گهوره نیشاس������ته ،كه‌مێك یه‌ك كه‌وچك ی زه‌یتوون. ی گه‌رم ،كه‌مێك زه‌یت ئاو ی ی بریتیی‌ه لهوه ی به‌كارهێنانه‌كه‌ش������ چۆنێت������ ی زه‌یتونه‌ك‌ه بده له‌ڕوخس������ارت س������ه‌ره‌تا زه‌یت������ ی پاشان نیشاس������ته‌و ئاوه‌كه تێكه‌ڵ بكهو بۆماوه ی ێ پاشان ئاو بیس������ت خوله‌ك له‌سه‌ر پێستت دایبن ی پێدا بكهو به‌پارچ‌ه ی سارد شله‌تێن‌و دواتریش ئاو لۆكه‌یه‌كی نه‌رم وشكی بكهرهوه ،ئه‌توانی له‌هه‌فته‌یه‌كدا ی جارێك ئه‌م ماس������كه به‌كاربهێنی������ت وابگه‌یت‌ه ئه‌نجامێك باش.
یاری
یار ی سۆدۆكۆ
ku
ی مسی: ی قاوه‌ی بۆپێست ی پێستتدا .1فاونده‌یش������ن (كرێم ئه‌ساس)ێك هه‌ڵبژێره لهگهڵ ڕه‌نگ بگونجێت. ی بۆدره‌كه كه‌مێك له‌ڕه‌نگی فاونده‌یشنه‌ك‌ه كراوه‌تربێت. .2ڕه‌نگ ی قژت ڕه‌نگ بكه. .3برۆكانت وه‌ك ڕه‌نگ ی چاو) گونجاون بۆت. ی شادۆ (زڵ .4هه‌موو ڕه‌نگه‌كان ی ی قه‌ڵه‌م لێوو پالژه‌ر (س������هر ڕومه‌ت) س������ورو پرته‌قاڵ .5بۆڕه‌نگ������ گونجاون. ی زه‌یتوونی: بۆپێیست ی ڕه‌شه. ی ڕه‌ش‌و چاو ی كات قژ ی زۆرینه خاوه‌نه‌ك‌ه ی پێستت بهكاربهێنه. .1فاوه‌نده‌یشن‌و بۆدره به‌هه‌مان ڕه‌نگ ی تاریك بهكاربهێنه. ی قاوه‌ی .2بۆبرۆكان ڕه‌نگ .3شادۆی چاو به‌ڕه‌نگ‌ه كراوه‌كان گونجاوه. ی ڕه‌ش سنوردارمه‌كه. .4چاوه‌كان به‌قه‌ڵه‌م ی قۆخی گونجاوه. .5بۆلێوو ڕوومه‌ته‌كان ڕه‌نگ
فێرب ه چۆن ئوتو ی قژه‌كه‌ت به‌كاردێنی!
do
su
شیكاری ژمارەی پێشوو: 1 5 9 6 4 8 3 2 7
7 3 2 5 9 1 8 6 4
8 1 6 7 5 2 9 4 3
6 7 5 8 3 4 1 9 2
9 8 1 3 2 5 4 7 6
3 2 4 1 6 9 7 8 5
5 4 3 9 7 6 2 1 8
4 6 8 2 1 7 5 3 9
2 9 7 4 8 3 6 5 1
سۆدۆکۆی ئەمجارە: 2
3 7
1 9
1 8
7
3 3 9 8 7 2 4 5 6 8 9 6 5 5 7 3 9 3 7 1 5 8 9
هه‌ندێك له‌خانمان بۆئهوه ی قژهكه ی زۆر خاو بكاتهوهو كه‌متر ماندوو ببێت پێوه ی ئوتو ی قژ به‌كاردێنی ،به‌اڵم بۆئهوه ی به‌ش������ێوازێكی دروست به‌كاری بهێنیت‌و بگه‌یت‌ه ئه‌نجامێك ی خوازراو ،پێویسته پابه‌ندبیت به‌مانه ی خواره‌وه: پێویس������ته قژه‌كه‌ت خاوێن‌و شێداربێت هه‌روه‌ها س������لیكۆن بده‌یت له‌سه‌ر چڵه‌كانی به‌راورد به‌بێخه‌كه‌ی تا قژهكه چه‌ور ده‌رنه‌كه‌وێت ،دوای به‌كارهێنانی ئه‌توانی به‌سش������وارێكی هێمن كه‌مێك هه‌وای لێبده‌یت تا قژهكه وش������ك دهبێتهوه .وریابه ئه‌گه‌ر ئوتووه‌كه‌ت به‌باش ی گه‌رم نه‌كردبێت ئه‌وا ڕێكخستن ی قژهكه كاتی زیاتری ده‌وێت‌و هاوكاری ده‌كات بۆدروستكردن ی شه‌پۆل له‌نێویدا .قژه‌كه‌ت دابه‌ش بكه به‌سه‌ر چه‌ند كه‌زییه‌كدا‌و یه‌كه‌یه‌كه ئوتووه‌كه‌یان لێبده له‌بێخ ی قژه‌كه‌وه تا س������هر تاڵه‌كانی ،دڵنیاب‌ه له‌گونجاوی پل������ه ی گه‌رمی ئوتووه‌كه ،هه‌روه‌ها خێراب‌ه له‌به‌كارهێنانیشیدا تا ئاڵۆز ی له‌قژه‌كه‌تدا دروست نه‌كات. ئه‌گه‌ر ویستت سه‌رتاڵ ی قژه‌كانت لول بكه‌یت پاش خاوكردنه‌وه‌ی به‌ئوتووه‌ك‌ه له‌فی لێبده ،به‌اڵم ته‌نها له‌سه‌رتاڵه‌كان ئه‌گه‌رنا هه‌موو قژه‌كه‌ت لول دهبێتهوه ،پاش لێكردنه‌وه ی له‌فه‌كانیش كه‌مێك سپرای بهكاربهێنه بۆجێگیركردنی.
18
ژماره48 :
nmnmpress@yahoo.com
ێ هه‌نگاو به‌س ی گه‌نجێت بۆ پێستت بگه‌ڕێنه‌ره‌و ه
چوار پرسیار ی گرنگ ده‌ربار‌ه ی ئاماده‌كراوه‌كان ی جوانكار ی
.1هه‌ندێك پاكه‌ت ی كرێم داپۆش������ه‌رێك ی الستیكی نه‌رم ی تێدایه ئایا هه‌ڵی بگرین یان فڕێی بده‌ین؟ له‌م باره‌یه‌وه (ماری ب لوبو) پزیش������كی پێست له‌نیوئۆرلینز باس لهوه ده‌كات كه پێویسته ئهو پارچ‌ه الستیك‌ه هه‌ڵبگریت، هه‌روه‌ك ئهو ده‌ڵێت" :زۆر له‌پێكهاته چاالككه‌ره‌كان ی نێو كرێمه‌ك‌ه به‌ڕوناكی‌‌و هه‌وا له‌ناو ده‌چێت ،له‌نێویشیاندا ڤیتامین Cو رینۆڵ" ،له‌به‌ر ئهوه باشتر وای‌ه له‌شوێنێك ی تاریك هه‌ڵبگیرێت. .2زیادكردن ی ئاو بۆس������هر شامپۆ به‌مه‌به‌س������ت ی درێژكردنه‌وه ی ماو‌ه ی به‌كارهێنانه‌ك‌هی ،ئایا له‌توانست ی شامپۆكه كه‌مده‌كاته‌وه؟ پزیش������كی پێست له‌ش������اری نیویۆرك (دوریس دای) باس لهوه ده‌كات كه ش������امپۆی زۆر خه‌س������ت كه كه‌فی زۆره ئ������او كاری تێناكات ،به‌اڵم ش������امپۆیه‌ك كه پێكهاته‌كه ی س������ووك بێتو ئاوی تێكرێت كاریگه‌ر ی كه‌متر دهبێتهوه له‌البردن ی زه‌یت‌و پیسی قژدا. .3پێویسته چه‌ندجار فڵچ‌ه ی ئارایشت پاكبكرێته‌وه؟ پس������پۆڕان هاوڕان له‌س������هر پێویس������تی پاككردنه‌وه‌ی فڵچه‌ی ئارایشت له‌مانگێك������دا جارێك ،باش������تروایه ده‌فرێك بهێنیت ئاو ی ش������له‌تێن‌و شامپۆی تێبكه‌یت لهگهڵ سابوون فڵچه‌كان ی تێدا بشۆیت ،پاشان سشوار به‌كاربهێنیت بۆ وشككردنه‌و‌هی. .4پێویس������ت ئه‌كات قه‌ڵه‌م لێوه‌ك������ه‌م فڕ ێ بده‌م پاش ئ������ه‌وه‌ی له‌كات ی توشبوونم به‌ئه‌نفلۆنزادا به‌كارم هێناوه؟ ن������ا ،ئه‌توانی به‌ب ێ دودڵی به‌كار ی بهێنیت ،چونكه ئهو ڤایرۆس������ه زوو له‌ناوده‌چێ������ت ،هه‌روه‌ها ڤایرۆس������ه‌كه‌ش ناتوانێ جارێك ی تر تووش������ ی ئه‌وه‌ت بكاتهوه ،چونكه دژ‌ه ته‌ن دژ ی ئه‌وڤایرۆس������ه له‌له‌ش������تدا دروست بووه ،له‌الیه‌كی ترهوه (نیل ش������اخته‌ر) ی پزیشك ئاماژه بهوه ده‌دات كه كارهكه جیاوازه له‌كات ی توش������بوون به‌كۆكه‌دا ،چونكه ڤایرۆسه‌ك‌ه زیاتر ده‌مێنێته‌وه ،له‌به‌ر ئهوه پاش چاكبونه‌وه له‌و نه‌خۆش������یی‌ه ڕاسته‌وخۆ قه‌ڵه‌م لێوه‌كه‌ت فڕێ بده.
ماس������كێك بۆخۆراك به‌خش������ین به‌پێس������تت ،ش������ێالنی پێس������ت، ی ی هه‌ندێك ڕاهێنان ئه‌نجامدان������ ئاس������ان هاوكاری������ت ده‌كات ی پێستت، ی گه‌نجێت بۆپاراس������تن لهوانه: .1ش������ێالنی پێست پێش نوستن ی پێس������ت‌و ه������اوكاری حه‌وانه‌وه چاالككردن������ی س������وڕی خوێن ده‌كات ،ب������ۆ ئ������ه‌م مه‌به‌س������ته‌ش
ده‌ته‌وێ لهماوه ی هه‌فته‌یه‌كدا قژت درێژ بێتهوه؟ وتراوه قژ تاجی س������هره واته ته‌واوكه‌ری جوانییه ،به‌اڵم هه‌ندێك له‌خانمان به‌ده‌س������ت بێهێ������زیو دره‌نگ درێژبون������ه‌وه‌ی قژیانه‌و‌ه ی بێت ی������ان به‌هۆی زۆر ی بۆماوه‌ی ده‌ناڵێن������ن ،ئیتر هۆكاره‌ك������ه ی ی ئاماده‌ك������راوو بابهته جوانكاریی������ه‌كان بێت .ئهمه به‌كارهێنان ی یه‌ك هه‌فته‌دا قژه‌كه‌ت ی سروشتییه كه لهماوه خواره‌وه ڕه‌چه‌ته‌یه‌ك درێژ دهكاتهوه ،به‌اڵم پێویستت به‌كه‌مێك ئارام گرتن ههیه. ی ڕه‌چه‌ته‌كه :گه‌نمه‌ش������امی ش������ێلدراو له‌به‌یانییه‌وه تا ئێوار‌ه له‌ئاو گه‌رم������دا داده‌نرێت تا بخوس������ێت پاش������ان ێ كه‌وچ������ك لهگهڵ ده‌پاڵێورێت (س������ دووك������وپ ئ������او) ،له‌گ������ه‌ڵ ڕۆن گه‌رچ������ه‌ك .كاتی نوس������تن بیده له‌ق������ژت‌و له‌به‌یانیدا به‌به‌لسه‌م بیش������ۆ ،پاشان كارهكه دوباره بكهرهوه تا ئه‌گه‌یته مه‌به‌ست.
ڕوخسار له‌هه‌مان كاتیشدا دهبێته ی ی پێس������ت ه������ۆی توندكردنه‌وه ڕوخسار ،بۆئه‌م مهبهسته ئامێرێك ی پانی بخه‌ر‌ه نێو ده‌مته‌وه‌و له‌بار به‌هۆیه‌و‌ه ماس������ولكه‌كانی ده‌مت ی ی بكه‌ره‌وه‌و خاو ڕابكێش‌ه (گرژ ی ئاسان‌ه بكهرهوه) ،ئهمه جوڵه‌یه‌ك ی ی توندكردنه‌وه ده‌بێت������ه ه������ۆ ی ڕوخس������ارو چه‌ناگ������هو پێس������ت گه‌ردن.
ی گونجاو بۆقژه‌كه‌ت هه‌ڵده‌بژێریت؟ چۆن شامپۆیه‌ك كاتێ������ك له‌ب������ه‌رده‌م ڕه‌ف������ه ی تایبه‌ت به‌نمایش������ی شامپۆكاندا ده‌وه‌ستیت له‌سوپه‌رماركێت یان ده‌رمانخانه‌كان������دا دودڵ ده‌بیت لهوهی كام جۆره‌یان هه‌ڵبژێریت، به‌ئاس������انی ناتوان ی شامپۆیه‌ك ی ب������اش ده‌ستنیش������ان بكه‌ی������ت، زۆركات ڕێككه‌وتووه به‌هه‌ڕه‌مه‌ك ی ش������امپۆیه‌كت كڕیوه ،به‌اڵم باش نه‌ب������ووه بێگوم������ان هه‌ڵبژاردن ی هه‌ڕه‌مه‌ك ی زیان������ی بۆقژ ده‌بێت.
مۆدێل
ی په‌نجه‌كانت فشار بخه‌ر‌ه به‌سه‌ر س������هر ناوچه‌ی نێوان چاوه‌كانت پاش������ان به‌جوڵه‌ی بازنه‌یی به‌ره‌و ی سه‌ره‌وه‌‌و خواره‌وه له‌سه‌ر شێالن به‌رده‌وامبه. ی دووه‌م خ������ۆراك .2هه‌ن������گاو به‌خش������ین‌ه به‌پێس������ت ،هێلك������ه ی سروش������تی خۆراك مادده‌یه‌ك ی پێس������ته ،ئه‌گه‌ر پێستت به‌خش ی چه‌ور‌ه هێلكه‌یه‌ك لهگهڵ نه‌عنا
له‌ڕه‌نه‌دراو تێكه‌ڵ بكهو له‌س������هر ڕوخسارت دایبنێ (نه‌عنا دهبێته ی ی كونیله‌كان هۆی بچوكبون������هوه پێس������ت) ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر پێس������تت وشكه سپێنه‌ی هێلكه لهگهڵ دوو كه‌وچكی بچوك هه‌نگوین تێكه‌ڵ بكهو بیده له‌ڕوخس������ارت ،به‌اڵم ی پاشان بیشۆ. ی بخه‌وه تا به‌یان پێوه ی س������ێیه‌م بریتیی‌ه .3هه‌ن������گاو ی ی ماس������ولكه‌كان له‌به‌هێزكردن������
پێست
جوانکاری
سێشهممه
2010 /11/9
ئه‌مان������ه چه‌ن������د ئامۆژگارییه‌كن سودت پێده‌گه‌یه‌نن بۆهه‌ڵبژاردن ی شامپۆ به‌ڕێگایه‌ك ی دروست: .1یه‌كه‌م هه‌نگاوی گرنگ زانین ی جۆری قژه‌كه‌ته ،چه‌ور یان وشكه، پاشان له‌سه‌ر ئهو بنه‌مایه به‌دوا ی شامپۆكه‌دا بگه‌ڕێ. .2ئ������هو زانیاریان������ه بخوێنه‌ره‌و‌ه كه له‌س������هر بتڵه‌ك‌ه نوس������راوه‌و ڕه‌خنه‌گران������ه مامه‌ڵه ی لهگهڵ بكه له‌ڕوو ی ڕێكالم كردن‌و ڕاس������ت ی
زانستییه‌وه. .3جۆری ش������امپۆك‌ه هه‌رچییه‌ك بێ������ت‌و چه‌ندی������ش ب������اش بێت پێویس������ته به‌باش������ی بیش������ۆیت‌و لێنه‌گه‌ڕێی������ت هیچی به‌قژه‌كه‌ته‌و‌ه بمێنێته‌وه. .4زۆربه ی جۆر ی ش������امپۆكان ده‌سته‌واژه ی phله‌سه‌ر نوسراوه، ئه‌مه‌ش مان������ای ئهوهیه كه هه‌مان ڕێژ‌هی ترش ی قژ له‌خۆده‌گرێت. ئه‌گه‌ر ق������ژت بۆیه‌ی پێ������و‌ه بوو
کچان
له‌وجۆر‌ه به‌كارهێنه. .5یه‌كێ������ك له‌هه‌ڵ������ه باوه‌كان ی سه‌رش������تن ك������ه زۆر له‌خانمان ده‌یكه‌ن شتن ی قژ‌ه به‌نینۆكه‌كان، چونكه دهبێته هۆ ی برینداربون ی پێس������تی س������ه‌رو ئاكامی خراپ ی لێده‌كه‌وێته‌وه. .6قه‌ب������اره‌ی ق������ژت چه‌ندبوو ئه‌وه‌ن������ده ش������امپۆ به‌كاربهێن������ه بۆشتنی ،چونكه بۆپاككردنه‌وه ی ئاسان ده‌بێت.
ی دروست چۆن به‌شێوازێك بابهته ڕازاندنه‌وه‌كان به‌كاردێنیت؟ بابهته ڕازاندنه‌وه‌كان به‌كاردێن بۆجوانتركردنی ڕووكه‌ش‌و خۆڕازاندن������ه‌وه‌ت ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر بێتو به‌شێوه‌یه‌كی نادروس������ت به‌كاریان بێنیت ئه‌وا له‌بری جوانكردن ڕووت ده‌ش������ێوێنێت ،ئه‌مانه‌ی خواره‌وه‌ش چه‌ند ڕێنماییه‌كن بۆ ئه‌م مه‌به‌س������ته ته‌رخانكراون: ئه‌گه‌ر په‌نجه‌كانت كورت بوو مستیله‌ی گه‌وره‌و پان له‌ده‌ست مه‌كه ،به‌ڵكو مستیله‌ی به‌رزو ناسك به‌كاربێن������ه ،ئه‌گه‌ری������ش په‌نجه‌كانت درێژبوون مستیله‌یه‌ك له‌ده‌س������ت مه‌كه ئه‌ڵماسی بچووكی له‌خۆگرتبێ������ت له‌به‌رئه‌وه‌ی ئام������اژه به‌درێژی په‌نجه‌كانت ده‌دات .به‌نیس������به‌ت گه‌ردنیش������هوه، ملوانكه‌ی بچووك ناگونجێ������ت لهگهڵ گه‌ردنی كورت ،بهپێچهوانهشهوه گه‌ردنی به‌رز ملوانكه‌ی درێ������ژی له‌گ������ه‌ڵ ناگونجێت ،ئه‌گ������هر ئێخه‌ی فوس������تانه‌كه‌ت داخراو بوو ته‌نه������ا گواره‌یه‌كی گه‌وره‌ی س������ه‌رنجڕاكێش بپۆشه له‌گه‌ڵیدا ،به‌اڵم ئه‌گه‌ر ئێخه‌كه‌ی ك������راوه بوو ئه‌وا ملوانكه‌یه‌كی بچووك له‌گه‌ڵیدا بپۆش������ه ،هه‌وڵیشبده ئاڵتوون له‌گ������ه‌ڵ بابه‌تی ڕازاندنه‌وه‌ی ت������ر كه له‌ئاڵتوون دروس������ت نه‌كرابێت (زیو ی������ان كانزای تر) به‌كارنه‌هێنی������ت ،چونكه له‌نرخی ئاڵتونه‌كه كه‌م دهكاتهوه ،له‌مه‌ش گرنگتر ئهوهیه كه دهبێته هۆی داخورانی ئاڵتونه‌كه.
كاتژمێ������ری ده‌س������تیش به‌به‌ش������ێك ی گرنگ������ی بابه‌ت������ه ڕازاندن������ه‌وه‌كان داده‌نرێت له‌به‌رئ������هوه ئاگاداربه كاتی له‌ده‌س������تکردنی كاتژمێری ده‌س������ت پێویس������ته چوارچێوه‌ك������هی له‌گ������ه‌ڵ بابه‌ت������ه ڕازاندنه‌وه‌كان������دا بگونجێت، كاتژمێرێ������ك كه ڕه‌نگاو ڕه‌نگ بێتو له‌پێست دروستكرابێت بۆ به‌كارهێنانی به‌یانیان گونج������اوه ،به‌اڵم كاتژمێرێك كه چوارچێوه‌یه‌كی ئاڵتونی یان زیوی هه‌بێت ب������ۆ به‌كارهێنانی ئێواران یان شه‌وئاهه‌نگ گونجاوه. فوالر (ڕه‌فته) به‌به‌شێكی تری بابه‌تی ڕازاندن������هوه داده‌نرێ������ت ،پێویس������ته ڕه‌فته‌ی������ه‌ك هه‌ڵبژێریت قوماش������ه‌كه‌ی له‌حه‌ری������ر دروس������تكرابێت ،هه‌روه‌ها كوالێتی قوماش������ه‌كه‌و ڕه‌نگه‌كه‌ش������ی لهگهڵ پۆش������اكه‌كانت‌و ئهو كاته‌دا كه به‌كاریدێنیت بگونجێت. ب������ۆ چاویلكه‌ك������ه‌ت پێویس������ته ڕه‌نگی چوارچێوه‌ك������هی بگونجێنی������ت لهگهڵ ڕه‌نگ������ی پۆش������اكه‌كانت ،باش������تروایه ڕه‌نگێك������ی بێالیه‌ن بێت ت������ا بتوانی زۆرترین كات سودمه‌ندبیت لێی.
ئۆباما سه‌ما ی هندیی كرد
كۆندۆلیزا رایس‌و چیرۆك ی سه‌ركه‌وتنی
نوسینی :ئه‌نتۆنیا فیلیكس ی بۆ عه‌ره‌بی :سه‌عید ئه‌لحسنی‌ه وه‌رگێڕان ی بۆ كوردی :رێباز زه‌نگه‌ن‌ه وه‌رگێڕان
رۆژنامه‌یه‌كى كولتوریى گشتییه
ئه‌مریکا
23
كاتێك به‌یه‌ك گه‌یش������تن ،ج������ۆن‌و ئه‌نگیال بۆیان ی ده‌ركه‌وت كه هه‌ردووكیان هاوبه‌شن لهوهی بڕوایه‌ك قوڵ‌و خۆشه‌ویس������تییان بۆ خوێندن ههیهو پابه‌ندن ی توانا پیش������ه‌ییه‌كانیان .هه‌ردووكیان به‌په‌ره‌پێدان������ ی ی زانك������ۆو یارمه‌تیدان ی خوێندن خواس������ت‌و نیاز ی تیۆسفیل-یان هه‌بوو ،هه‌روه‌ك هه‌ردوكیان گه‌نجان ده‌یانویست خێزان دروست بكه‌ن. ی ی س������هده ی په‌نجاكان ج������ۆن‌و ئه‌نگیال له‌س������ه‌ره‌تا رابردوودا هاوسه‌رگیرییان كرد .ئه‌نگیال به‌وشێوه‌ی‌ه باس ده‌كرا ك������ه كچێكی له‌ش‌و الر جوان‌و خاوه‌ن ی ره‌نگ كراوه‌ی‌ه كه خهریكه نه‌توانێت له پێس������تێك ی دایكییه‌و‌ه بانگ ماتی خوشكی (كه ئه‌ویش به‌ناو ده‌كرا) جیابێت������هوه .هاوڕێكانی������ان وا راهاتبوون ی ی دووانه‌كه‌وه بانگیان بكه‌ن ،چونكه جلوبه‌رگ به‌ناو ی یه‌كتریان له‌به‌ر ده‌كرد‌و ی جلوبه‌رگه‌كان هاوشێوه ی كه ی را زۆر شتیش������یان بهیهكهوه ده‌ك������رد .كۆن ژنی براكه‌یه‌ت������ی ده‌ڵێت« :ئه‌نگی���ل��ا زۆر جوان‌و ی رێكپۆش بوو» ،كۆندی-ش ده‌ڵێت :هه‌میش‌ه دایك ی ده‌پۆشی. ی رێك جلوبه‌رگ ی ی جۆن‌و ئه‌نگیال دوو بهره خێزان هاوس������ه‌رگیری كۆك������ردهوه كه هه‌ردووكیان زۆر بڕوایان به‌ئایین‌و ی خوێندنهوه ئهو بااڵده‌س������تبوونه هه‌بوو كه له‌ڕێ������ به‌ده‌ست ده‌هێنرێت .یه‌كێك له‌رۆژنام‌ه سیاسییه‌كان، ی كۆن������دی بهوه وه‌س������فكرد كه «نموون������هی وێنه ی بااڵترین پله‌كانی بااڵده‌س������تی ئه‌مریكایه« ،دانیش ی خێزانێك‌ه ی كه‌له‌پوور ب������ه‌وه‌دا ناوه كه ئهو به‌رهه‌م ی ی له‌به‌رزترین پلیكانه‌كان كه رۆشنبیریی‌‌و خوێندن ی س������ێ نه‌وه‌و‌ه كاره له‌پێش������ینه‌كانیه‌و‌ه داناوه .له‌ڕێ ی كه هه‌مووی������ان خوێن������دن‌و فێركردنێكی زانكۆی ی الی ئه‌م ی بااڵده‌ستی باش������یان به‌ده‌ستهێنابوو ،هێڵ بنه‌ماڵه‌ی‌ه به‌به‌رزیی مایه‌وه ،كه مژده‌هێن‌و مامۆستا‌و ی پارێزه‌ری������ان تێدابوو .له‌لێدوانێك������دا بۆ رۆژنامه فاینانش������اڵ تایمز ،كۆندی ده‌ڵێت« :به‌و شێوه هه‌ر ی كه پێی گه‌یشتووم». دهبوایه بگه‌مه ئهوه ی ستانفۆرد‌و كویت بالكه‌ر كه مامۆستایه له‌زانكۆ ی ی زۆر هاوڕێی كۆندی-یه ده‌ڵێ������ت« :تاكگه‌لێك بنه‌ماڵ‌ه ئه‌مریكاییه‌كان ناناس������م ك������ه بتوانن بڵێن به‌ته‌نها باوكانیان له‌زانك������ۆ نه‌یانخوێندووه ،به‌ڵكو باپیرانیشیان‌و هه‌موو خزمه‌كانیان‌و خاڵ‌و پورو مام‌و ئامۆژنه‌كانیشیان هه‌روابوون» .زۆر كه‌س كاتێك كه ده‌زانن كۆن������دی له‌بێرمینگهام په‌روه‌رد‌ه بووهو ی بێبه‌شبوون‌و ژیاوه ،پێیانوایه له‌منداڵیدا دووچار ی ی بۆ ده‌چ������ن كۆند ی بووه ،ئ������ه‌وان وا مه‌ینه‌ت������ ی ی ئهوه نه‌یتوانیووه هه‌لی ده‌س������تكه‌وێت ،ت������ا دوا بزووتنه‌وه‌ی ماف‌ه مه‌ده‌نییه‌كان گه‌یشتووه‌ته ئه‌نجام، ێ به‌اڵم وانییه‌‌و ئهوه به‌س������هر كۆن������دی-دا جێبه‌ج ی نابێ������ت ،چونكه وه‌ك كۆندی هه‌میش������ه دووباره ی دهكاتهوه ،باش������ییه‌كه بۆ كه‌له‌پ������ووری بنه‌ماڵه‌كه ی ماف‌ه ی بزووتنه‌وه دهگهڕێتهوه ،نه‌ك بۆ تێكۆش������ان مه‌ده‌نییه‌كان. ی خێزانی‌‌و ج������ۆن‌و ئه‌نگی���ل��ا هه‌م������وو پش������تیوان هێز‌و ش������انازیی‌‌و باوه‌ڕبوون به‌خواو هه‌س������تكردن ی تر ی له‌خه‌ڵك ی كه ژیان������ی ئه‌وان به‌به‌رپرس������یارێت جیاده‌كرده‌وه ،له‌س������هر كچه‌كه‌ی������ان چڕده‌كرده‌و‌ه ی هه‌ر له‌كات������ی له‌دایكبوونییه‌وه ،له‌وب������اره‌و‌ه كۆن رایس ده‌ڵێت« :ده‌یانویس������ت هه‌رچی له‌جیهاندا ههیه به‌ده‌س������تیبهێنن .ده‌یانویس������ت رایس له‌هه‌موو جۆرێك له‌جۆره‌كانی كۆت‌و پێوه‌ند رزگار بكه‌ن، ی بێت ،هه‌روه‌ها ده‌یانویست ی یان مادد ئیتر زه‌ین ی ئهو بێت .ئه‌گه‌ر ویس������تت ئه‌م هه‌موو جیه������ان ه ئیمتی������از‌ه بده‌یته كچه‌كه‌ت ،ئ������ه‌وا ده‌بێت تامردن ی ب������هوه بێت كه خۆش������تبوێت‌و وایلێبكه‌یت بڕوا ده‌توانێت بفڕێت».
ژماره 48 :
هه‌ر ده‌بوای ه بگه‌م ه ئهوهی ك ه پێ ی گه‌یشتووم
ی ی نیوه ی نوێكردنهوه ی له‌هه‌ڵبژاردنه‌كان ی پارته‌كه ی گهوره سه‌رباری شكست ی دیوالیی ی جه‌ژن ی ئه‌مریكا بهبۆنه ی سه‌رۆك كۆنگرێسدا ،ب��اراك ئۆباما ی كرد! هاوكات میشێل ئۆبامای هاوسه‌ری‌و هندییه‌كانه‌و‌ه سه‌مایه‌كی جوان ی له‌گه‌ڵیدا سه‌مایان كرد. ی له‌مۆمبا ی هۆل كۆمه‌ڵێك منداڵی قوتابخانه له‌هۆڵێكدا كه به‌گوڵ‌و رووناكی رازێنرابۆوه‌‌و مندااڵن به‌جلوبه‌رگی ته‌قلیدیی ی هندییه‌و‌ه له‌به‌رده‌م ئۆباما‌و هاوسه‌ره‌كه‌یدا سه‌مایه‌ك ج��وان‌و سه‌رنجڕاكێشیان كردو به‌دوایدا ی ی چ��وون�ه ریز ئۆباما‌و ه��اوس �ه‌ره‌ك �ه منداڵه‌كانه‌وه‌‌و ده‌ستیان به‌سه‌ما كرد، «منداڵه‌كان زیاتر حه‌زیان ده‌كرد لهگهڵ میشێل سه‌ما بكه‌ن». ی ی سپ ف��ه‌رم��ان��ب��ه‌ران��ی ك��ۆش��ك � ك���ات���ێ���ك س����ه‌رۆك����ی����ان به‌و ی ده‌س��ت��ی��ان كرد شێوه‌ی‌ه بین به‌پێكه‌نین به‌تایبه‌ت رۆبه‌رت ی ی سپ ی وته‌بێژی كۆشك گیبس ی ی سه‌رۆك به‌سه‌رسوڕمانه‌و‌ه سه‌یر ی ك����رد ك��ات��ێ��ك ب������ه‌ره‌و سه‌كۆ سه‌ماكردن رۆیشت! ی تایبه‌ت‌ه به‌سیخ‌و ی دی��وال� فیستیڤاڵ ه��ن��دۆس �ه‌ك��ان‌و ب �هی �ه‌ك��ێ��ك له‌بۆن‌ه ئاینییه‌كانیان داده‌ن��رێ��ت كه گوای‌ه ی خێر‌ه به‌سه‌ر شه‌ڕدا. ی سه‌ركه‌وتن ئاهه‌نگ ی ئه‌مریكا ئۆباما ب��ووه ی�ه‌ك�ه‌م س �ه‌رۆك � كه له‌ناو كۆشكی سپیدا ئاهه‌نگ به‌و بۆنه‌یه‌و‌ه ساز بكات.
www.Nnmnm.com
سێشهممه
2010 /11/9
خاوه‌ن ئیمتیاز:
سه‌رنوسه‌ر:
کۆمپانیای رووداو شوان ئاده‌م ئه‌یڤه‌س
به‌ڕێوه‌به‌ری نوسین :به‌ڕێوه‌به‌ری کارگێڕی: شاخه‌وان مه‌حمود دابان عیزه‌ت
ناونیشان :سلێمانى شاڕێی سالم ته‌الرى سلێمانی مۆڵ -نهۆ‌می دووه‌م بۆ په‌یوه‌ندی : 3186176 - 07480151705 - 07710268004 Nmnmpress@yahoo.com
ئه‌مریکا
پنتاگۆن
هیالری كلینتۆن دامه‌زرێنه‌ر ی ویكیلیكس به‌نیاز ی سه‌رۆكایه‌ت ی نیی ه ده‌بێت ه په‌نابه‌ر
هیالر ی كلینتۆنی وه‌زیری دهرهوه ی ئه‌مریكا ره‌تیكرده‌و‌ه كه به‌نیازبێت جارێكی تر خۆ ی بۆ پۆستی سه‌رۆكایه‌تی ئه‌مریكا كاندید بكاتهوه. له‌میان ی سه‌ردانێكیدا بۆ نیوزله‌ندا ،هیالر ی له‌چاوپێكه‌وتنێكدا لهگهڵ ته‌له‌ڤزیۆن ی ره‌سمی ئهو واڵته رایگه‌یاند كه نایه‌وێت كه‌مبوونه‌وه‌ی ئاستی جه‌ماوه‌ریی سه‌رۆك ئۆباما بقۆزێته‌وه‌‌و خۆی بۆسه‌رۆكایه‌تی كاندید بكات ،هه‌روه‌ك وتیشی« :شاناز ی ده‌كه‌م‌و دڵخۆشم به‌وه‌ی ئێستا له‌به‌زترین پله ی دیپلۆماسی ئیداره‌ی ئه‌مریكادام». ل �ه‌ل��ێ��دوان��ێ��ك��ی��ش��دا ل���ه‌ب���اره ی ئ�ه‌ن��ج��ام�ه‌ك��ان�ی هه‌ڵبژاردن ی ن�����ی�����وه‌ی كۆنگرێس، ك��ل��ی��ن��ت��ۆن نیگه‌ران ی خۆی ده‌ربڕ ی به‌رامبه‌ر رۆڵ���� ی هاوكاره‌كان ی ل �ه‌پ��ارت � ی دیموكرات، ب������ه‌اڵم وت������ی« :ئ���ه‌م���ه ب �ه‌ش��ێ��ك �ه له‌رێڕه‌وێك ی س���روش���ت��� ی مێژوویی، ل �ه‌گ �ه‌ڵ ئ���ه‌وه‌ش���دا چاوم ل��ه‌وه‌ی��ه ئ��ۆب��ام��ا ئه‌وپه‌ڕ ی ت���وان���ای خ���ۆی بخاته‌گه‌ڕ ل �ه‌پ��ێ��ن��او دروستكردنه‌وه ی پ�هی��وه‌ن��دی��ی�ه‌ك�ی دروس���ت لهگهڵ كۆنگرێسدا به‌ئامانجی به‌دیهێنان ی به‌رژه‌وه‌ندیی گشتی».
جۆلیان ئه‌سانگ دامه‌زرێنه‌ر ی سایت ی ویكیلیكس كه هه‌زاران به‌ڵگه‌نامه ی سه‌باره‌ت به‌نهێنییه‌كان ی پنتاگۆن باڵوكردهوه ،رایگه‌یاند كه داوا ی ماف ی په‌نابه‌ری له‌سویسرا ده‌ك��ات‌و ماڵپه‌ره‌كه‌یش ی كه ئامانج ی بنه‌بڕكردن ی گه‌نده‌ڵیی‌ه ده‌گوازێته‌و‌ه بۆ ئهو واڵته .ئه‌سانگ كه به‌ڕه‌گه‌ز ئوسترالییه، به‌كه‌ناڵ ی ت ی ئێس ئاڕی سویسری وت« :داواكردن ی مافی په‌نابه‌رێت ی ێ ده‌كه‌م» ،ئه‌ویش دوا ی ئهوهی كه سوید ئاماده‌نه‌بوو رێگه‌پێدان ی تاووتو كاركردن‌و مانهوه ی ئه‌سانگ قبوڵ بكات كه به‌هۆی باڵوكردنه‌وه ی 500هه‌زار به‌ڵگه‌نامه ی نهێنی لهباره ی جه‌نگ ی عێراق‌و ئه‌فغانستانه‌وه ،پنتاگۆن ی توڕ‌ه كرد. ئه‌سانگ له‌به‌رئه‌و‌ه ده‌یویست بنكه‌كه ی ب����ب����ات����ه س����وی����د‌و ێ خ����ۆی����ش���� ی ل��������هو ب��م��ێ��ن��ێ��ت �هوه ،چونكه ئ �هو واڵت �ه خ��اوه‌ن� ی یاساو رێسایه‌ك ی زۆر توندو تۆكمه‌یه بۆپاراستن ی رۆژنامه‌نووسان ،هه‌ر له‌وێش لێكۆڵینهوه ی ل�����ه‌گ�����ه‌ڵ�����دا ك����را س �ه‌ب��اره‌ت به‌تۆمه‌ت ی ده‌س��ت��درێ��ژ ی سێكس ی كه خرابوو‌ه پاڵی.
سه‌رۆك له‌پێشه‌و‌ه ی خۆپیشانده‌راندا بوو ی پیرۆ كه‌وت‌ه ئاالن گارسیا سه‌رۆك ی پێش هه‌زاران خۆپیشانده‌ر له‌شه‌قام ی یێڵ لیما كه داوایان ده‌كرد زانكۆ ئهو شوێنه‌وار‌ه به‌نرخان‌ه بگێڕێته‌و‌ه ی بیسته‌مه‌و‌ه كه له‌سه‌ره‌تای س �هده ی ماچۆ بیچۆی بردووه. له‌ناوچه ی 40ه����ه‌زار پ��ی��رۆ ده‌ڵ��ێ��ت :ن��زی��ك�ه ی ههیه كه ده‌كه‌ون‌ه پارچ‌ه شوێنه‌وار چیاكانی ئه‌ندیزه‌وه. ی 1911دا ك����ات����ێ����ك ل����هس����اڵ���� ی ی به‌مه‌به‌ست ی ئه‌مریك خوێندكارێك ی لێكۆڵینهوه سه‌ردانی ئهو ناوچه‌یه ك�������ردووه ،ب �ه‌ش��ێ��ك ل����هو پارچ‌ه ی ل���ه‌گ���ه‌ڵ خۆیدا ش���وێ���ن���ه‌واران���ه ب���ردووه‌‌و نه‌یگێڕاوه‌ته‌وه ،هه‌روه‌ك
پیرۆ
زان�����ك�����ۆی ی���ێ���ڵ ب���ه‌ڵ���ێ���ن���ی داوه بیانگێڕێته‌و‌ه ب�ه‌م�ه‌رج��ێ��ك پیرۆ ی گونجاو پارێزگارییان به‌شێوه‌یه‌گ لێبكات. ی س�������ه‌رۆك گ���ارس���ی���ا په‌یامێك ئ��اڕاس��ت�هی س���ه‌رۆك ئۆباما كردو ی لێكرد به‌بێ هیچ مه‌رجێك داو ی ك���ارئ���اس���ان���ی ل����ه‌گ����ه‌ڕان����دن����هوه ش��وێ��ن�ه‌واره‌ك��ان��دا ب��ك��ات ،هه‌روه‌ك ی وت« :ده‌بێت به‌خۆپیشانده‌رانیش ش��وێ��ن �ه‌واره‌ك��ان ب��گ �ه‌ڕێ��ن �هوه پێش ی به‌سه‌ردا تێپه‌ڕێت. ئهوهی سه‌ده‌یه‌ك ی یاسا له‌گه‌ڵماندایه ،هه‌روه‌ها گه‌ل ی ی 18مانگ براون‌و پیرۆیش كه شوێنه‌وار‌و مێژووه‌كه پیرۆ ئ��ام��اژه ب �هوه ده‌دات ك�ه ئهو خواستن بۆماوه ی بووه‌ته‌وه». ی دزی‌‌و تااڵن دووچار ی له‌وكاته‌شه‌وه نه‌گه‌ڕێنراونه‌ته‌وه. پ���ارچ���ه ش���وێ���ن���ه‌واران���ه به‌شێوه