Anthony de Mello - De herontdekking van het leven by nonduality

De herontdekking van het leven

De herontdekking van het

I even Wakker worden voor de werkelijkheid

ANTHONY DE MELLO

samsara

Eerder verscheen van deze auteur bij Samsara: Bewustzijn De weg van stilte

Inhoud

Voorwoord

De herontdekking van het leven

Het geluk valt je toe als je loslaat

Je leven ligt in jouw handen

Je wilt niet van de puinhoop af

33 37

Je kunt geluk niet in bezit krijgen - je hebt het al Je bent geprogrammeerd met onjuiste ideeen © 2.017 Anthony De Mello © i.017 Nederlandsc uitgave: uitgeverij Samsara

Oorspronkelijke titel: Rediscovering Life

Verlangen is de oorzaak dat je ongelukkig bent

39 41

Gehechtheid is de vijand van de liefde

H��furm�

p 53 61

Vercaling: Han van den Boogaard

Valse overmigingen en illusies

Omslagontwerp en zmverk: Erik The, www.erikthedesign.com

Uitdagingen van de katholieke kerk

ISBN NUR

978-94-9141-169-4

De mystieke eigenschap van religie

728

Onthechten van hopen, dromen, rouwen?

Hoe je de puinhoop kunt opruimen

Onthechting en succes

Niets uit deze uicgave mag gereproduccerd worden zonder uicdrukkelijkc en schriftelijke tocsccmming van: Samsara Uitgeverij

Hercngracht 341 1016 AZ Amsterdam www.samsarabooks.com

Drie verhalen die over het mystieke aspect der dingen gaan Irreele angst

73 75

Het begin van de vrijheid

Het leven gebeurt

Niets ter wereld brengt je uit evenwichc

Het is je programmering die de disbalans veroorzaakt Onjuiste overtuigingen leiden tot de dood

83 85

Spirirualiteit betekent niet overgeleverd zijn aan de genade van mensen of gebeurtenissen

Duik in de hitte van de strijd

Verspil er geen woorden aan

95 99

Volwassenheid is niemand de schuld geven Je hoeft het niet te verhelpen

103

De problemen zitten in je programmering

107

Verhalen die de boodschap dragen

125

Problemen met menselijke relaties?

133

De herontdekking van het leven

13 7

Liefde is geen ruilhandel

141

We zijn gedrogeerd

145

Parabel van de toeristen in de bus

149 151

De leeuw die dacht dat hij een schaap was

"ďż˝arom heb je het geheim van het geluk voor me verborgen?': vraagt de leerling aan de meester. '1leb je die vogel horen zingen?" 'Ja': antwoordt de leerling. "Nu': zegt de meester, "weet je dat ik niets voor je heh verborgen. " 'Ja': zegt de leerling.

Voorwoord

ijna nooit verschijnt er een boek dat je leven

B werkelijk kan veranderen. De herontdekking van het /even is zo' n boek.

De herontdekking van het leven is gebaseerd op een satellietretraite die Tony in samenwerking met de Fordham Universiteit in 1984 gaf. Het boek presenteert zijn verhalenvertellersgave - met boodschappen van vrede, acceptatie, medeleven en verlichting - opnieuw aan een hedendaags publiek. Of je nu zestien of zestig bent, het maakt niet uit op welke leeftijd je Tony De Mello's wijze woorden begint te lezen. Het maakt niet uit op welke pagina je begint of hoeveel pagina's je in een keer leest. Zijn woorden zitten vol wijsheid - een wijsheid die weet dat groei geleidelijk plaatsvindt of, af en toe, onmiddellijk. Soms word je zomaar ineens wakker en is alles anders. Sped met de woorden in dit boek. Laat ze je op de raarste momenten binnenvallen - terwijl je aan de kassa staat, terwijl je vaststaat in het verkeer, of terwijl je staat te wachten om de straat over te steken. Ontdek

opnieuw wat het betekent om gelukkig te zlJn en blijvende vrede te ervaren.

Zei de afgewezen minnaar: "Ik heb mijn vingers nu een keer verbrand. Ik ga nooit meer verliefd warden." Zei de meester: "Je bent net als de kat die zich verbrand heeft door op de kachel te gaan zitten, en nu weigert om nag te gaan zitten." Het kostbaarste wat je verbruikt in je leven is je TIJD! Verbruik geen seconde van je leven meer door ongelukkig te zijn!

- Jonathan Galente en Desmond Towey, bewindvoerders van De Mello Stroud Spirituality Center

De herontdekking van het

leven

De herontdekking van het leven

aat ik beginnen met zeggen war ik van plan ben.

L Her thema is de herontdekking van her leven.

Tien jaar geleden heb ik iets ontdekt, en dat zette

mijn leven op zijn kop. Het bracht een omwenteling in mijn leven teweeg. Ik werd iemand die ik daarvoor niet was geweest. En dat is wat ik met jullie ga delen. Ik vind het fijn om her met jullie te delen, op een specia1e manier, ook a1 zou je tegen me kunnen zeggen: "Hoezo heb je dit pas tien of twintig jaar geleden gehoord? Had je het Evangelie nog niet gelezen?" Natuurlijk had ik het Evangelie wel gelezen, maar ik had het nier gezien. Her stond er gewoon, maar ik had her niet gezien. Later, toen ik her ontdekr had, vond ik her in a1le belangrijke religieuze geschriften rerug, en ik stond versteld. Ik bedoel, ik had her eerder gelezen, maar ik had het nier herkend. War had ik het graag ontdekt toen ik jonger was. 0, war zou dat veel gescheeld hebben. Hoeveel rijd zou ik nodig hebben om her jullie re geven? Een hele dag? Ik zal eerlijk tegen jullie zijn: ik

denk dat het niet meer dan twee minuren gaat kosten.

lk wil dat niemand van jullie een gelovige houding

Je hebt misschien wel rwintig jaar nodig om het te

aanneemt terwijl je naar me luistert. Ik bedoel, je zou

snappen of tot je door te laten dringen, of vijftien jaar,

de leer van de kerk kunnen aannemen op basis van

tien jaar, tien minuten, of een dag, drie dagen - wie

geloof; je zou de Bijbel kunnen aannemen op basis van

weet. Dat hangt van jou af.

geloof, enzovoorts. Geloof mij niet op mijn woord.

Allerlei mensen hebben me in de loop der jaren,

Wat ik wil is dat je vraagtekens zet bij alles wat ik zeg,

sinds ik het voor de eerste keer ontdekte, verteld dat

dat je erover nadenkt, me erop bevraagt. Voel je vrij om

her hun leven eveneens behoorlijk op zijn kop heeft

dat te doen, ook als ik nag bezig hen met praten. Stel

gezet. Maar niet heel veel mensen, moet ik jammer

vragen, steek je hand op als je daar behoefte aan hebt.

genoeg zeggen, heel weinig. Ik heh het idee dat als er

Maar anderzijds becekent luisteren ook weer niet

van de duizend mensen die naar me luisteren een is die

'aanvallen', snap je, ook al ga ik iets zeggen dat zo

her hoort, dat dat een behoorlijk goed gemiddelde is.

nieuw is dat sommigen van jullie zullen denken dat ik

Is het moeilijk om te horen? Is het moeilijk te begrijpen?

gek hen, dat ik mijn verstand verloren hen. En dan

Het is zo eenvoudig dat een kind van zeven her kan

kom je in de verleiding om me aan te vallen. Als je

begrijpen.

tegen een Marxist zegt dat er iets mis is met het

Is dat niet heel vreemd? Eigenlijk, als ik er vandaag aan terugdenk, dan denk ik:

waarom

zag ik het niet?

Marxisme, zal hij je waarschijnlijk meteen aanvallen. Zeg je tegen een kapitalist dat er iets tegen het kapita

Ik weet het niet. Ik weet niet waarom ik het niet

lisme is, dan pakt hij de wapens op. Zeg tegen een

zag, maar ik zag het niet. Misschien dat een of twee

Amerikaan: "He, weet je, de Verenigde Staten deugen

mensen van jullie het vandaag wel zullen zien, of

niet" ... en hetzelfde geldt voor de Indier als je India

gedeeltelijk zullen zien. Wat heh je nodig om het te

aanvalt, enzovoorts. Het betekent niet alles maar

zien? Een ding maar: her vermogen om te luisteren.

slikken, het hetekent ook niet aanvallen. Het betekent

Dat is alles. Ben je in staat om te luisteren? Als je dat

niet dat je het ermee eens bent.

kunt, snap je het misschien.

Heb je dat verhaal gehoord van de overste van de

Maar luisteren is niet zo makkelijk als je misschien

Jezu"ieten die veel succes had? Mensen vroegen hem

denkt. Waarom? Omdat we altijd luisteren vanuit vast

vaak: "Hoe komt het toch dat jij zo succesvol bent als

scaande concepcen, vascscaande posicies, vasce voor

overste?"

oordelen. Luisteren becekent niet dat je alles voor zoete

Dan zei hij altijd: "Heel simpel. De formule is

koek slikc. Dat is goedgelovigheid. "O, hij zegc her, dus

simpel: ik hen het met iedereen eens. Ik ben het gewoon

ik neem het aan."

met iedereen eens."'

Ze zeiden dan: "Doe niet zo raar. Hoe kun je een succesvolle overste zijn als je het met iedereen eens bent?"

luisterde niet, begrijp je? Hij luisterde niet. Ik ken een geval waarbij een priester ook niet luisterde. Een man gaat op bezoek bij de parochiepriester.

Dan zei hij weer: "Klopt. Hoe zou ik een succesvolle

De parochiepriester zit de kranr te lezen, wil niet

overste kunnen zijn als ik het met iedereen eens was?"

gestoord warden. De man zegt: "Neemt u me niet

Het betekenr dus niet dac je het met me eens bent.

kwalijk, meneer pastoor." De priester stoort zich eraan;

Je zou het oneens met me kunnen zijn en het toch

hij negeert de man. "Neem me niet kwalijk, meneer

kunnen snappen. Is dat niet bijzonder? Her betekent

pastoor."

dat je alert bent. Wees alert. Kijk goed uit je ogen.

De priester zegt: "Wat is er?"

Luister met een frisse geest. Ook dat is niet makkelijk,

De man zegt: "Kunt u me vertellen waar reuma

luisteren met een frisse geest, zonder vooroordelen, zonder vaste formules.

door veroorzaakt wordt, meneer pastoor?" De priester raakt ge1rriteerd. "Waar reuma door

Gisteren nog vertelde iemand me een verhaal. Je

veroorzaakt wordt? Drinken veroorzaakt reuma, dat is

kent het beroemde gezegde 'Iedere dag een appel houdt

er de oorzaak van. Omgaan met vrouwen van losse

de dokter van je bed'? Nou, deze kerel had een affaire

zeden veroorzaakt reuma, dat is er de oorzaak van.

met de vrouw van de dokter en at elke dag een appel,

Gokken veroorzaakt reuma, dat is er de oorzaak van.

dus - nee, die zat helemaal fout. Hij zat er compleec

Waarom vraag je dat?"

naast. Hij hanceerde een vaste formule, snap je? Hij nam een vaste positie in.

Zegt de man: "Omdat hier in de krant staat dat de Heilige Vader reuma heeft."

lemand anders vertelde me laatst een verhaal over

De priester luisterde niet, snap je? Als je bereid bent

een priester die een aan alcohol verslaafde parochiaan

iets te horen dat nieuw is, eenvoudig, onverwacht, iets

probeerde over re halen om te stoppen met drinken.

dat tegen bijna alles ingaat wat men tot nu toe ooit

Hij haalt een glas alcohol, pure alcohol, en hij pakt een

tegen je gezegd heeft - hen je daar klaar voor? - clan

beestje, een worm, en laat die in her glas vallen. En die

zul je misschien horen war ik te zeggen heb.

arme worm begint re kronkelen en sterft. En hij zegt

Misschien snap je her dan.

tegen de parochiaan: "Snap je de boodschap, John?"

Toen Jezus her goede nieuws bracht, werd hij denk

John zegt: "Ja meneer pastoor, ik snap de boodschap.

ik niet alleen aangevallen om her goede dat hij

lk snap de boodschap. Weet je wel, als je een worm in

onderwees, maar oak omdat het nieuw was. We haten

je buik hebt zitten, moet je hem doodmaken met

alles wat nieuw is. Ik haatte alles wat nieuw was. Geef

alcohol." Dus ja, hij snapte de boodschap. John

mij maar de ouwe hap. We houden niet van nieuwe

dingen. Het verstoort ons evenwicht. Het is te bevrijÂ dend. De vaardigheid dus om te luisteren: Boeddha

werken. Ze houden het niet erg lang uit. Ze krijgen tuberculose. Ze sterven binnen de kortste keren.

heeft die heel mooi onder woorden gebracht. Hij zei:

Welnu, Ramachandra-zo heette hij: RamachandraÂ

"Monniken en schriftgeleerden moeten mijn woorden

had tb. In die tijd bestond er een groepje mensen dat

niet uit respect aanvaarden, maar ze ontleden, zoals een

zich bezighield met een illegale activiteit die neerkwam

goudsmit goud ontleedt: door erin te snijden, er iets

op het exporteren van skeletten. De overheid heeft ze

vanaf te schrapen, erover te wrijven, het te smelten." Je

uiteindelijk te pakken gekregen. Maar weet je wat ze

moet mijn woorden niet uit respect accepteren, maar

deden? Ze kochten je skelet terwijl je nog leefde. Als je

ze ontleden, door erin te snijden - zoals de goudsmit

heel arm was, ging je naar ze toe en verkocht je je skelet

goud ontleedt, snap je? Snijden, schrapen, wrijven,

voor ongeveer

smelten. Oke, dat is dus duidelijk nu. Wat is datgene wat we !even noemen? Kijk eens naar de wereld, en vervolgens nodig ik je uit om naar je eigen leven te kijken. Kijk eens even naar de wereld.

dollar.

Die mensen vroegen aan de riksjarijders: "Hoe lang werk je al op straat?" Iemand als Ramachandra zei clan: "Tien jaar." En die opkopers dachten: Die heeft niet fang meer te !even. "Oke, hier heb je je geld." Zadra een van die

Overal armoede. Laatst las ik in de New York Times dat

mannen overleed wierpen ze zich op het lichaam,

de bisschoppen van de Verenigde Staten aangeven dat

namen ze het mee, en als het lichaam uit elkaar was

er 33 miljoen mensen in de Verenigde Staten zijn die

gevallen met behulp van een of ander proces dat ze

onder de armoedegrens leven, een grens die door de

hanteren, legden ze beslag op het skelet.

overheid zelf is vastgesteld. Als je denkt dat dat

Ramachandra had zijn skelet verkocht, zo arm was

armoede is, zou je eens naar andere landen moeten

hij. Hij had een vrouw, hij had kinderen, en hij had de

gaan en daar de armoe eens moeten zien, het vuil, de

viezigheid, de armoede, de ellende, de onzekerheid. Je

ellende. Noem je dat leven?

zou nooit denken dat je daar ooit geluk zou vinden,

Nou, ik heb nieuws voor je. lk kan je zelfs daar het

nietwaar? Toch leek niets hem van zijn stuk te brengen.

leven laten zien. Ongeveer twaalf jaar geleden werd ik

Het ging goed met hem. Niets leek hem uit het load

voorgesteld aan een riksjarijder in Calcutta. Het is

te slaan. lk zei tegen hem: "Maak je je geen zorgen?"

en je wordt niet door een paard voortgetrokken, maar

Hij zei: "Waarover?" "Nou, je toekomst, de toekomst van de kinderen."

door een mens. Mensen als hij leven nog ongeveer tien

Hij zei: "Nou, ik doe alles wat ik kan, maar de rest

afschuwelijk. Ik bedoel, een mens; je zit in een riksja,

tot twaalf jaar in armoede als ze eenmaal als riksjarijder

ligt in Gods handen."

Ik zei: "He, maar hoe zit het dan met je ziekte? Die veroorzaakt toch lijden?"

We hebben op technologisch gebied veel vooruit gang geboekt. Heeft dat de kwaliteit van ons leven ook

Hij zei: "Een beetje. We moeten het leven nemen ,, zoals het komt. lk heb hem niet een keer in een slechte

maar een heel klein beetje verbeterd? Wil je weten wat

bui gezien. Maar toen ik met die kerel stand te praten,

tabeler geworden. Alles gaat sneller. Genot, vermaak,

besefte ik opeens dat ik me in de aanwezigheid van een mysticus bevond. Ik besefte plotseling dat ik met het !even in gesprek was. Het stond naast me. Hij leefde. lk was dood. Herinner je je die prachtige woorden van Jezus? Kijk naar de vogels in de lucht. Kijk naar de bloemen in het veld. Ze zaaien niet, ze spinnen niet. Ze maken zich geen moment druk om de toekomst. Niet zoals jullie. Hij stond recht naast me. Ik weet dat die riksja rijder intussen overleden moet zijn. Ik heh hem daar in Calcutta heel even ontmoet en ging toen verder naar waar ik nu woon, verder zuidelijk in India.Wat er met hem gebeurd is, weet ik niet. Maar ik weet wel dat ik een mysticus was tegengekomen. Een heel bijzonder iemand. Hij ontdekte het leven. Hij herontdekte het. De menselijke geest is zo bijzonder. Hij heeft de computer uitgevonden. Hij heeft het atoom gespleten. Hij heeft schepen de ruimte ingestuurd. Maar hij heeft het probleem van het lijden van de mens, van angst, eenzaamheid, leegte, wanhoop, niet weten op te lossen. Jullie zijn nog behoorlijk jong, de meesten van jullie, maar ik denk eerlijk gezegd niet dat eenzaamheid, hunkering, leegte, depressie, wanhoop jullie vreemd zijn. Hoe komt het toch datwe daar nog geen antwoord op gevonden hebben?

ik vind? Nee, helemaal niks. 0, het leven is comfor dat hebben we inderdaad volop. We weten veel meer. Er is sprake van grote technologische vooruitgang.Wat ik jullie vraag is of er al een eind gekomen is aan die eenzaamheid en leegte en hunkering van jullie. Is die hebzucht, die haat, dat conflict al de wereld uit? Vechten jullie minder? Zijn jullie minder wreed geworden? Als je het mij vraagt is het alleen maar erger geworden. En het tragische is dat de sleutel tot het geheim al gevonden is, zoals ik tien of twaalf jaar geleden ontdekt heb.Waarom gebruiken we hem dan niet? Dat willen we helemaal niet. Ongelooflijk, he?We willen het niet. � willen het niet. Kun je je voorstellen dat ik regen

iemand zeg: "Luister, ik ga je een formule geven waardoor je de rest van

je leven gelukkig zulr zijn. Je

zult genieten van iedere minuut van de rest van je leven." Stel je voor dat ik dat tegen je zeg. Oke, dat ga ik vandaag tegen je zeggen. Ik ga je die formule geven.Weet je war de meesten van jullie gaan doen? Sorry dat ik je bij voorbaat beledig, oke? Maar als jullie ook maar een beetje lijken op het publiek dat ik tot nu toe gehad heb, weet je wat de meesten van jullie dan gaan doen? Jullie gaan zeggen: "Hou op. Vertel het maar niet. Hou op. Ik wil het niet horen." Ze willen het niet horen, en dat hoef je niet eens van me aan te nemen; ik ga het jullie bewijzen.

Het geluk valt je toe als je loslaat

es maanden geleden was ik in St. Louis, Missouri, om een workshop te geven. Er was daar een priester

die deelnam. Hij zei: "Weet je, ik accepteer ieder woord dat je de afgelopen drie dagen gezegd hebt, ieder

woord. En weet je waarom? Niet omdat ik gedaan heb waartoe je ons aangemoedigd hebt - om te snijden en te wrijven en te schrapen en te ontleden. Nee, ongeveer drie maanden geleden zat ik aan het doodsbed van een aids-slachtoffer. En die man vertelde me het volgende. Hij zei: 'Eerwaarde, een half jaar geleden zei de dokter dat ik nog een half jaar te leven had.' Die man lag te sterven, snap je? 'Hij zei dat ik nog precies een half jaar te leven had, en ik geloofde hem. En weet u wat, eerwaarde? Het waren de zes gelukkigste maanden van mijn hele vergooide leven. De gelukkigste. In feite ben ik tot dit laatste half jaar nooit gelukkig geweest. Ik heb het geluk gevonden.' Hij zei: 'Zadra de dokter het tegen me zei, liet ik de spanning los, de druk, de angst, de hoop, en ik verviel niet tot wanhoop, maar vond

eindelijk het geluk.' En de priester zei: "Weet je, ik heb nog heel vaak teruggedacht aan de woorden van die man. Toen ik je dit weekend hoorde, dacht ik: Die kerel is weer tot !even gekomen. Je zegt precies wat hij zei."

Je leven ligt in jouw handen

Datwas iemand die het had. Een man die het gevonden had. De formule is er, hij ligt hier voor het oprapen. Hij kan gevonden worden in de Bijhel: "Want in welke situatie ik me ook hevind, ik heh geleerd om op mezelf te vertrouwen. Ik heh ervaring met de hodem van de

dat je he� wi�t snappe�. dat je het wzlt zten. Wat Je

ke, laten we aannemen

overvloed te leven. Ik heb geleerd om me onder alle

omstandigheden te redden: om goed te eten of honger

daarvoor moet doen? Je moet een paarwaarheden over

te lijden; om goed verzorgd te worden, of her zonder ,, zorg te d oen.

jezelf begrijpen.

put, en ik heh meegemaakt wat het hetekent om in

Laten we aannemen

Wat moet je over jezelf hegrijpen? Op de eerste

Dat wil zeggen: "Ik heb geleerd om me onder alle

plaats dat je leven een puinhoop is. V ind je niet leuk

omstandigheden te redden: om goed te eten of honger

om te horen? Misschien bewijst dat wel dat het waar

te lijden; om goed verzorgd te worden, of het zonder

is. Je leven is een puinhoop. Mensen zullen zeggen:

zorg te doen." lets eerder zegt Paulus: "Verheug je

"Wat bedoel je, mijn leven is een puinhoop? Mijn

altijd. Verheug je in de Heer. Ik zeg het nogmaals:

studie gaat behoorlijk goed, ik heb fijne ouders, ik heb

verheug je." Ik denk aan Ramachandra in Calcutta. Ik

een goede relatie met mijn familie. Ik heh een vriend,

denk aan dat aids-slachtoffer in St. Louis. Dat is waar

ik heb een vriendin. Iedereen vindt me aardig, ik hen

Paulus het over heeft. Ik had her heel mijn leven gelezen

goed in sport, en er ligt een schitterende carriere op me

en het nooit hegrepen. Ik bedoel, ik keek er recht

te wachten."

tegenaan. Ik snapte het niet. "Ja. ))

"Je denkt dat jouw leven geen puinhoop is? Goed, zeg het dan maar- dit is de lakmoesproef: voel je jewel eens eenzaam? Heh jewel eens verdriet? Ben jewel eens ergens door van streek?"

"Je bedoelr- horen we clan niet van streek te raken?"

her niet onder ogen wilt zien, heb ik je niets te zeggen.

"Je wilt het schone, klare, simpele anrwoord?" , "Ja. ,

offer bent van verdriet, op zijn minst af en toe. Je voelt

"Nee."

je eenzaam. De leegte staart je aan. Je bent bang.

"Je bedoelr: nergens door van streek te raken?" "Inderdaad, je hebt me goed gehoord. Nee." "Hou je mond. Ik wil er niks meer over horen." Snap je wat ik bedoel? Hij heeft een theorie, en die houdt in dat je door dingen van streek moet raken, anders ben je geen mens. Oke, ga je gang en wees maar van streek. Veel geluk ermee. Doei. Weet je, er bestaat een heel mooi gezegde dat ik vaak aanhaal. Het zegt: "Leer een varken niet zingen. Her is verspilde moeite en het irriteert het varken." Ik heb die les door schade en schande geleerd. Ik ben

En "je leven ligt in puin" betekent dat je het slacht

"lk' . Bang.�,,

"Ja. Je leven is een puinhoop." "Je bedoelt dat we niet bang horen te zijn?" "Nee meneer, of respectievelijk rnevrouw. Nee, we horen niet bang te zijn." ,,, "Nergens vanr "Nergens van." "Maar Mohammed was... " "Sorry, straks gaan we het nog wel over Mohammed hebben, oke? Laten we het nu over jou hebben." Onbevreesd zijn. Je weet niet wat dat betekent. En

opgehouden om varkens te leren zingen. Je wilt niet

het tragische is dat je niet denkt dat het rnogelijk is. En

horen wat ik zeg? Doei. Geen discussie. Ik ben bereid

toch is het zo makkelijk. Omdat

je hebben verteld

om uideg te geven, ik ben bereid om helderheid te

dat het niet mogelijk is, probeer je het ook nooit meer

verschaffen. Maar waarom zou ik in discussie gaan?

te zijn, maar hier staat het gewoon, door de hele Bijbel

Niet de moeite waard. Nou. Heb je ooit last gehad van een innerlijk conflict? Nee? Al je relaties met iedereen lopen goed? Ja? Je bedoelt dat je geniet van ieder moment van je leven? Nou, niet echt ... zie je nu wat ik tegen jullie zei?

heen, en je wilt het niet zien. Omdat ze tegen je hebben gezegd dat het onbereikbaar is. Ben je bang voor de toekomst? Is er sprake van ook maar een klein spoortje angst, bezorgdheid, verwar ring? Ja, je leven is een puinhoop. Had je niet gedacht,

He, wacht eens even. De incarnatie - ja, ja. Oke, doei.

he? Wil je het opruimen? Ik zal het in vijf minuren

Bedankt en tot ziens. Waarom zou ik de discussie

voor je opruirnen, als je er maar klaar voor bent. Je

aangaan? Ik heb geen zin om in discussie met je te

hoeft er niet voor uit je stoel te komen. Je kunt in je

gaan, punt. Ik weet dat omdat ik dat altijd deed. Ik heb

stoel blijven zitten en de puinhoop in vijf minuten

geen zin meer in discussieren. Of je ziet het feit onder

opruimen. En dat meen ik. Dit is geen verkooppraatje.

ogen dat je leven in puin ligt, of je doet het niet. Als je

Ik meen her. Her is zo simpel en

doodserieus dat

mensen het mislopen. En jij kunt het krijgen. Weet je hoe ze de diamantmijnen in Zuid-Afrika

lopen om te vergeren waar God voor sraat, en hoe zelf genoegzamer we vaak worden. Dat is het verhaal van

ontdekt hebben? Dat is een heel interessant verhaal. Ik

Jezus. Wie denk je dat van Jezus afwilden? De priesters

heb het een tijdje geleden gelezen. De schrijver zegt dat

- wie anders? De religieuze mensen. Dae is de ver

een of andere kerel, een blanke, in Zuid-Afrika was.

schrikking van het Evangelie, snap je?

Hij zat bij de hut van het hoofd van een van die

Nu heb ik dus het gevoel dat ik alles vergooid heb.

Zuid-Afrikaanse dorpen. Hij ziet de kinderen daar met

Maar ik heb er geen minuut spijt van gehad. Waarom

iets spelen. Hee lijken knikkers. En zijn hart slaat over

zou je ook maar een minuut verspillen aan spijt hebben

als hij ziet dat het helemaal geen knikkers zijn; het zijn

over het verleden? Maar feit is dat ik alles vergooid heb.

diamanten. Hij raapt er een paar op - het zijn

Ik moet denken aan dat krachtige verhaal over die

diamanten.

visser die 's morgens vroeg uit vissen gaat, en het is te

Dus zegt hij tegen het dorpshoofd, hij zegt: "Kun je

- wat dan ook, ik weer dat soort dingen niet - maar

me er een paar geven? Ik heb kinderen thuis die ook

kennelijk is het te donker of zoiets, en zijn voet raakt iets

dat soort spelletjes spelen, en dat van jullie is een beetje

wat op een zak lijkt. Hij raapt hem op, waarschijnlijk

anders. Ik wil je er wel een zakje tabak voor geven." En het dorpshoofd begint te lachen. Hij zegt:

aan land gespoeld door een schipbreuk of iets derge lijks. En hij maakt hem open en hij kan kiezels binnenin

"Luister, dat zou struikroverij zijn. Ik bedoel, ik zou je

voelen zitten, dus hij pakt die kiezels en vermaakt zich

beroven als ik je tabak zou aannemen voor deze dingen.

ermee tot de volgende ochtend. Hij gooit die kiezels

We hebben er hier duizenden van." Dus geeft hij hem

ver de zee in, om te zien of hij uir de 'plop' kan opmaken

een mand vol diamanten. Die kerel vertrekt, komt

hoe ver de kiezel is gekomen.

terug met een hele hoop geld, koopt al dat land op, en binnen rien jaar is hij de rijksre man ter wereld. Dat zou een parabel kunnen zijn. Het is tragisch, het is pijnlijk. Ik denk rerug aan mijn eigen leven en ik

Als her licht begint te worden, kijkt hij in de zak en vindt daar drie edelstenen. 0 God, de zak zat vol edel stenen, en hij had her niet in de gaten gehad! Te laat. Niet te laat- nog drie stenen over. Niet te laat.

denk: waarom heb ik het vergooid? lk heb het vergooid.

Laten we even teruggaan en ons voorstellen dat de

En ook allerlei mooie dingen, geloof me maar -

mensen die boven op die diamantmijnen zaten honger

predikantenposren, theologische ondernemingen,

lijden. Hun kinderen zijn ondervoed, en ze zijn op

liturgische diensten, enzovoorts, enzovoorts, enzo

zoek naar voedsel. Ze bedelen, ze smeken mensen om

voorts. Hoe meer we bezig zijn met dingen die met

hen eten te geven. En iemand zegt: "He, jullie moecen

God re maken hebben, hoe meer wij priesrers de kans

dat land niet verkopen. Jullie hebben diamantmijnen.

Zie je dit ding? Dat is een diamant. Die kun je verkopen. Jullie zouden daar 100.000 dollar voor kunnen krijgen, jullie ...

Ze zeggen: "Dat is geen diamant. Dat is een steen." Ze zijn ervan overtuigd dat het een steen is. Ze weigeren te luisteren.

Je wilt niet van de puinhoop af

Welnu, dat is de toestand van mensen overal ter wereld. Ze horen je niet. Ze willen niet naar je luisteren. Je zegr tegen ze dat her leven heel bijzonder is, dat het leven heerlijk is: "Je zou ervan kunnen genieten. Je zou geen minuut gespannen meer zijn, niemand. Geen druk. Geen zorgen. Wil je dat?" Her antwoord: "Onmogelijk. Is nooit gelukt. Kan gewoon niet." Geen onderwekende houding van: "Laten we eens kijken of

us allereerst: ben je bereid om toe te geven dat

D je leven een puinhoop is? En ten tweede - dit is wat lastiger, oke? Ben je er klaar voor? Hier komt het:

het kan. Daar gaan we." Nee, nee, nee. Het kan niet.

Je wilt er helemaal niet uit. ]e wilt niet van de puinhoop af Praat met welke psycholoog dan ook die zijn naam

"We willen je niet horen. Ik bedoel, onze priesters

waardig is en hij zal dat bevestigen. Het laatste war een

hebben ons gezegd dat her niet kan, onze psychologen

client wil is genezing. Hij wil niet genezen worden, hij

vertellen ons dat het niet kan. En dan kom jij ons

wil gesteund worden.

vercellen dar her wel kan?"

Eric Berne, een van jullie belangrijkste psychiaters hier in de Verenigde Staten, zegr het heel beeldend. Hij zegr: stel je een client voor die tot zijn neus in een beerput zit, oke? Ja, hij noemt het vloeibare ontlasting. En hij gaat naar de dokter, en weet je wat hij tegen hem zegt? Hij vraagt aan de dokter: "Kum u me helpen om te zorgen dat mensen geen golven maken?" De client wil de beerput niet uit. 0 nee, nee, nee. Eruit komen? Alsjeblieft niet zeg. Help me alleen maar

zorgen dat ze geen golven maken. Dat is wat hij wil. Hij wil er niet uit. Wil je dat op jezelf uittesten? Ik zal je een paar

minuten geven; je zou het nu meteen kunnen doen.

"Nee, nee, nee, nee, geef mijn geld terug, mijn geld,

Oke, daar gaat-ie dan. Stel dat je volkomen gelukkig zou kunnen zijn, maar dan ga je je universiteitsdiploma

mijn geld, mijn geld, mijn geld." Snap je nu wat ik bedoel?

niet halen. Ben je bereid je diploma te ruilen tegen

Je begint het door te krijgen. Mensen willen niet

geluk? Je gaat die vriendin van je niet krijgen, of die

gelukkig zijn. Ze willen niet leven. Ze willen geld.

vriend. Ben je bereid hen te ruilen tegen geluk? Nou?

Weet je nog, die riksjarijder, Ramachandra? Hij leefde

Wat denk je ervan? Je gaat geen succes hebben, je gaat

als een koning. Ik meen het. Ontwikkelingshulp is

falen en iedereen gaat je een nietsnut noemen. Maar je

mooi, maar hij had geen ontwikkelingshulp nodig.

zult gelukkig zijn, je zult volkomen gelukkig zijn. Ben

Niet om te overleven. Hij had ontwikkelingshulp

je bereid de positieve mening van anderen daartegen te

nodig om comfortabeler te leven. Hij had hem nodig

ruilen? Ik zal je straks de tijd geven om er nog eens over

voor zijn gezondheid. Niet om te overleven. Hij had

na te denken.

hem misschien nodig om een lang leven te hebben, een lang bestaan. Noem je dat leven?

Toen ik afgelopen zomer in Syracuse was, zag ik iets in

Kijk, Ramachandra leefde. Ik was dood. Hij wise

de krant staan. Het was een advertentie waarin een

wat leven was. Hij was gelukkig. Hij was als de vogels

meisje een jongen vasthoudt en zegt: "Ik wil niet gelukÂ

in de lucht en de lelies in het veld. Hij was het vleesÂ

kig zijn. De enige gelukkige mensen die ik ken zitten

geworden voorbeeld van de Bergrede. Het stand er

in het gekkenhuis. Ik wil ongelukkig zijn met jou."

allemaal, in de Bergrede, ontdekte ik later. Het staat er

Snap je wat ik bedoel? "Ik wil niet gelukkig zijn, ik wil ongelukkig zijn met jou." Na een tijdje gaat

nog een theologische doctrine van maken.

allemaal. Ik had het niet gezien. Ramachandra leefde als een koning. Wat betekent het om als een koning te leven? Weet je wat idioten denken dat her betekent? En

Mensen willen er niet uit. Dat willen ze niet. "Ik wil

de wereld zit er vol mee, geloof me. Idioten. Weet je

geen geluk; ik wil roem." En: "Ik wil geen geluk, ik wil

wat ze denken dat het betekent? Dat je rondrijdt in

die gouden medaille halen op de Olympische Spelen."

limousines, dac iedereen voor je buigt en salueert en

Stel dat ik zeg: "Geef diegouden medaille op, dan zul

dat soort flauwekul, dat soort onzin; dat je met je naam

je gelukkig zijn, verdorie. Waar heb je die gouden

in de krant staat. Ze denken dat het betekent dac je

medaille voor nodig? Waarom wil je in de top van het

macht hebe over mensen. Ze denken dac dat is hoe een

bedrijf zitten, de baas zijn? Ik kan je gelukkig maken.

koning leeft.

Als je me gelukkig"

10.000

dollar per jaar biedt, maak ik je

Ik zal je vertellen wat ik denk dat het betekent. Zij leven niet als koningen, het zijn slaven. Ze zijn

doodsbang. Kijk naar hun gezichten op relevisie. Godallemachtig. Die koningen en koninginnen en al die anderen, kijk naar ze op

tv.

Je herkent het meteen.

Hij is bang. Weet je waarom hij bang is? Omdat hij macht wil, daarom. Hij wil prestige. Hij wil een goede reputatie. Hij leeft niet als een koning.

Je kunt geluk niet in bezit krijgen je hebt her al

k zal je zeggen wat het betekent om als een koning

I te leven: geen enkele angst kennen. Geen enkel

innerlijk conflict. Geen spanningen, geen druk, geen

zorgen, geen verdrier. War hou je clan nog over? Geluk, onverdund. Mensen zeggen soms: "Wat moet ik doen om gelukkig te warden?" Je hoeft helemaal niets te doen om gelukkig te warden, domoor. Het laat zien hoe slecht je in de rheologie bent opgeleid als je denkt dat je iets moet doen om gelukkig te worden. Je hoeft niets re doen om gelukkig te worden. Je kunc geluk niet in bezit krijgen. Weet je waarom niet? Omdat je het al hebt. Je hebe her nu op dit moment al. Maar je blokkeert her de hele tijd met je domheid. Je blokkeert het. Blokkeer het nier !anger en je hebt her. Als ik je kon laten zien hoe je van je conflicren af kan komen, je angsren, je spanningen, de druk die je voelr, je leegte, je eenzaamheid, je wanhoop, je depressie, je verdriet als je dat allemaal kwijt zou kunnen raken, war blijft er dan nog voor je over? Zuiver, onverdund geluk, dat zou je dan hebben.

De Chinezen zeggen het mooi: als niees het oog in de weg zie, zeggen ze, zijn de dingen die je ziet het resuleaae. Doe niets om dingen te zien. Als niets het oog in de weg zit, zijn de dingen die je ziet het resultaat.

Je bent geprogrammeerd met onjuiste ideeen

Als niets het oor in de weg zit, is horen het resultaat. Als niets de mond in de weg zit, is smaak het resulcaat. Als niets de geese in de weg zit, is de waarheid het resultaat. En als niets het hart in de weg zit, zijn vreugde en liefde het resultaat. Je hebe het allemaal al, maar je zit het in de weg. Laat het los. Dus de tweede groee stap: erken dat je er niee uie wilt. Je wilt gemak. Je wile je bezittinkjes. Je wilt de dingeejes waarvan de samenleving je ten onrechte heeft

u komt het derde ding: je !even is een puinhoop omdat je ideeen niet deugen. Niee omdat er aan

jou iecs niee deugt. Jij bent oke, en ik hen oke. Je bent

geleerd dat ze essencieel zijn voor je geluk. Dat wil je.

oke, we zijn allemaal oke. We doen het prima. Er is

Je wile niee uie de puinhoop. Maar het zijn juist die

niks mis met ons. Maar ze hebben onze hoofden volÂ

dingen die de puinhoop veroorzaken.

gestopt met onjuiste ideeen. lemand heeft dat gedaan.

Ik ga je iees geven om over na te denken: is het wel eens bij je opgekomen dat wat je jouw geluk noemt in

We moeten niee te lang bezig zijn met wie daar de

werkelijkheid de keeting is waar je aan vastzit? Zeg je

hebr.

bijvoorbeeld dat iemand je geluk is? Zoals in 'Jij bent

schuld van is. Hoe dan ook, feie is dat je onjuiste ideeen Weet je, als iemand je een stereo-installacie heeft

mijn vreugde'? Hee kan ook gaan om je huwelijk, je

gegeven, clan heh je daar een handleiding bij gekregen.

zaak, je diploma, wat dan ook. In wie vind jij je geluk?

Nou, ze hebben ons geen handleiding meegegeven

Wat je antwoord ook is, dae is je gevangenis. 0, dat is

toen ze ons het !even schonken. Of laten we het liever

harde taal. Maar denk er eens over na - snij, schraap,

andersom zeggen. Ze hebben ons een handleiding

smelt.

meegegeven, maar die klopte helemaal niet. Dus je krijgt geen muziek, maar krasgeluiden. Je raakt overÂ stuur, je komt in conflict, je krijgt eenzaamheid, je krijgt leegte. 0, het staat gewoon in de Bijbel, maar heel weinig mensen hebben het echt gelezen. Ze denken van wel, maar ze missen de dou. Ik heh de clou ook

gemist. Misschien hen ik wel een huitengewoon grate idioot, maar ik kwam er na een tijdje achter dat er nog veel meer mensen als ik waren. Zij misten de dou ook. Ze snapten het niet.

Verlangen is de oorzaak dat je ongelukkig bent

oed, war is nou de dou? De formule kan op vele manieren onder woorden

gehracht worden. Ik ga je de eenvoudigste geven die ik hen tegengekomen. Ik ga 'm je geven in de woorden van die goeie ouwe Boeddha. Waarom ik hem heh gekozen? Omdat zijn woorden de eenvoudigste van allemaal zijn. Maar je komt die formule overal tegen. Hij wordt uitgespraken met grate helderheid. Je zult het er waarschijnlijk niet mee eens zijn, maar de dou kun je niet missen. Hier komt-ie: de wereld zit vol leed. De oorzaak van dat leed is verlangen. Het leed wordt uitgeraeid door verlangenloosheid. 0, ik stel me al voor hoe jullie kijken. Prachtig. Jullie denken: 'Da's aardig, da's mooi', maar clan denk je: 'Fout. Dat is afichuwelijkďż˝ Ha ha ha; is dat niet prachtig? Want ik weet hoe ik hier altijd op reageerde. De wereld zit vol leed, mooi. Prima. Mee eens. De oorzaak van dat leed is verlangen. Nou - goed dan. En wat ga je nou concluderen? Leed wordt uitÂ geraeid door verlangenloosheid. Dus dan word ik een

plant? lk bedoel, hoe kun je leven zonder verlangens? Laat ik je een betere vertaling geven. lk bedoel, ik denk niet dat Boeddha zo dwaas en dom zou zijn om te zeggen dat we geen verlangens horen te hebben. Alsjeblieft zeg. Ik zou hier niet staan als ik niet het verlangen had gehad om hiernaartoe te komen. Ik zou nu niet spreken als ik niet het verlangen had gehad om te spreken. Jullie zouden hier niet zijn als je niet het verlangen had gehad om hiernaartoe te komen en naar me te luisteren. Laten we het dus maar een betere vertaling geven. De wereld zit vol leed. De oorzaak van dat leed is gehechtheid. Hee uitroeien van het leed betekent het uitroeien, het loslaten van gehechtheden. Weet je, er zijn verlangens die ik nietper se vervuld hoef te hebben om gelukkig te kunnen zijn. Je hebt een hele hoop verlangens die niet per se vervuld hoeven te worden om gelukkig te kunnen zijn. Anders zou je tegen de muur omhoogklimmen, een zenuwinstorting krijgen. Wij, wij allemaal, hebben twee soorten verlangens. We hebben verlangens - we verlangen naar van alles, en goh, we zijn blij als we het krijgen, en als we het niet krijgen, nou ja, jammer clan. Daar worden we niet ongelukkig van. Maar we hebben andere verlangens o god, als we het niet krijgen, gaan we ons ellendig voelen. Dae bedoel ik met gehechtheid. Waar denk je dat alle conflicten uit voortkomen? Gehechtheid. Waar denk je dat hebzucht vandaan komt? Gehechtheid. Waar denk je dat eenzaamheid vandaan komt? Gehechtheid. Waar denk je dat leegte

vandaan komt? Klopt, zelfde oorzaak. Waar denk je dat angsten vandaan komen? Gehechtheid. Geen gehechtÂ heid, geen angst. Wei eens bij stilgestaan? Geen gehechcheid, geen angst. "We maken je dood." "Ga je gang. Ik ben niet gehecht aan het leven. Ben blij dat ik leef, ben blij om het weer los te kunnen laten." Denk je dat dat mogelijk is? Zal ik je eens wat vertellen? Mensen hebben . het bereikt, dus het is mogelijk. Wil je her zelf bereiken? Ah, gehechtheid. "Het spijt me meneer, u hebt aids. U hebt nog maar zes maanden te leven." "Maar zes maanden? Sjonge, dat is nog een hele tijd, dat is schitterend nieuws." Geluk. Die vent hecht nergens aan. Nog een voorbeeld. Je loopt een restaurant binnen. Je wilt vanavond soep eten. "Wat voor soep heeft u? Heeft u tomatensoep?" "Nee, het spijt me rneneer, geen tomatensoep." "Geen tomatensoep? Jezus nog aan toe, ik bedoel, wat is dit voor restaurant? Korn op mensen, we gaan ergens anders heen." Snap je? Als je geen tomatensoep krijgt, kun je hier niet eten. Gehechtheid. En dit is wat er gebeurt als er geen sprake is van gehechtheid: "Wat voor soep heeft u, tomatensoep?" ,, "Geen tomatensoep. "Wat heeft u clan wel?" "We hebben maissoep, we hebben champignonÂ soep, we hebben kippenbouillon, we hebben...

"Prima, dat vind ik allemaal lekker. Mag ik de champignonsoep?" Ik ga die ouwe Boeddha nu even in de steek laten en er een ander voorbeeldje tussendoor gooien nu we op dit punt zijn beland. Weet je, als je geniet van de geur van duizend bloemen, zul je niet snel balen dat er een ontbreekt. Niemand in jouw cultuur heeft je dat ooit verreld, of wel? Mij hebben ze het ook niet verteld. Maar als je de smaak van duizend schotels proeft, zul je niet snel balen dat er een ontbreekt. Kun je je her inneren dat je geleerd is om vah duizend schotels te genieten, zodat je niets tekortkomt? We zijn het misgelopen, snap je? Dat is waar jullie cultuur en die van mij ons in oefent. We krijgen de verkeerde handleiding. Het maakt ze

gelukkig te warden. De zogenaamde vooruitgang. Ik noem het 'zogenaamd', want voor mij is dat geen voor uitgang. Dat is geen vooruitgang. "Wat bedoel je? Is het clan geen vooruitgang als we jumbojets en ruimteschepen hebben?" Heel slim. Ik zal je zeggen wat vooruitgang is: vooruitgang van het hart. Vooruitgang in de liefde. Vooruitgang in geluk. "Hebt u dat in de aanbieding?" "O, het spijt me, dat hebben we niet."

Hou de rest dan maar - wat heh je eraan? Vertel mij eens wat je eraan hebe om in een vliegtuig rond te vliegen met een hart vol ellende en leegte? Vertel me dat eens. Ik leef liever op de grand in een jungle waar ik volkomen gelukkig hen en de hele dag ronddans. Jij niet? Jij misschien niet. Ik weet het niet.

geen bal uit of jij en ik gelukkig zijn of niet. Ze willen dat we presteren. Ze willen dat we produceren. Dat is wat zij willen - zelfs als dat ons ongelukkig maakt, als het ons tot ongelukkige slaven maakt. "Nou en? Je bent een vriend verloren. Je hebt er een ...

"Nee, niet zo een; ik wil een persoonlijke, unieke, onvervangbare vriend. Dus als hij me afwijst, dan hen ik de rest van mijn leven ongelukkig." Veel geluk, doei. Ik hen niet bezig om dat varken te leren zingen. Te gevaarlijk. Maar zo zijn we wel opgevoed. Zo gaat het al duizenden jaren. We moeten verlangens hebben die per se vervuld moecen worden als wij gelukkig willen worden. Dae is heel goed voor de zogenaamde vooruit gang natuurlijk, he? Want je zult er alles aan doen om

Gehechtheid is de vijand van de liefde

ijk, eigenlijk word je geconfronteerd met een

Kkeuze tussen leven of dood, en wat mensen leven noemen is vaak dood, zonder dat ze het zelf in de gaten

hebben. En dan wil jij me gaan vertellen dat je kunt liefhebben als je ergens aan gehecht bent? De grootste vijand van de liefde is gehechtheid. Verlangen, in de betekenis van gehechtheid. Weet je waarom? Omdat ik je wil bezitten als ik naar je verlang. Ik kan je dan niet vrijlaten. Ik moet je hebben. Ik moet je manipuleren om je te krijgen, als ik op die manier naar je verlang. Dan ga ik mezelf manipuleren, zodat ik je op slinkse wijze zover kan krijgen dat je me toestaat om je te krijgen. Volg je wat ik zeg? Is het helder genoeg? Volmaakte liefde kent geen angst. Weet je waarom? Omdat er dan geen sprake is van verlangen. Nou, vraag het maar eens aan je cultuur; ik heh het aan de mijne gevraagd. Vraag je culcuur of die iets begrijpt van de bewering: waar liefde is, is geen verlangen. Ik bedoel dus verlangen in de betekenis van gehechtheid, oke? Weet je wat ze tegen je gaan zeggen?

"Maar gehechtheid is liefde." Zo stom zijn ze. Denk je

Waar verdriet is, is geen liefcle. Vertel eens, als je

dat daar leven in zit? Je kunt er alleen dood en verderf

verclriet hebt, om wie heb je clan verclriet? Wie is er clan

vinden.

iets kwijt? Oat is zelfmedelijden.

Het is zo simpel, zo subliem, zo bijzonder. Ik kom

0, noem het zo niet. Nu vertelje de waarheid.

allerlei mensen tegen, religieuze en niet-religieuze mensen, mensen die athe'istisch zijn of iets dergelijks, en katholieken of leken, priesters en zusters en bisschoppen. En zelden kom ik iemand tegen die weet war liefde is. Ze hebben allemaal de verkeercle hand leiding gekregen. Gehechtheid betekent: "Ik ni.oet je hebben." Het betekent: "Zoncler jou kan ik niet gelukkig worclen. Als ik jou niet krijg, kan ik niet gelukkig zijn. Ik kan niet gelukkig zijn zonder jou." Zo, dat is dus de formule voor echtscheiding. Oat is de formule voor geruzie. Oat is de formule voor her verloren gaan van vriend schappen. "lk kan niet gelukkig zijn zonder jou. lk heb je nodig voor mijn geluk Verdorie, ik zal alles doen om je te manipuleren, om je te krijgen." Liefde betekent: "lk ben helemaal gelukkig met je, schat, het is goed zo." Het betekent: "En ik wens je alle goeds toe, en ik laat je vrij. En als ik je krijg, vind ik dat heerlijk; en als ik je niet krijg, ben ik niet ongeluk kig." En kijk eens. Ik heb geleerd om voor mezelf te zorgen. Ik sta op mijn eigen twee benen, ik leun niet op jou. En weet je, als ik geld krijg, is dat prachtig; en als ik geen geld krijg, ben ik daar niet droevig om, clan ben ik blij. En nog iets. Als je weggaat-misschien is het te vroeg om dat hier te zeggen, maar goed, ik neem dat risico - mis ik je niet. Voel ik geen pijn.

Hier is de formule

ier heh je een geheime formule: als je niet actief bezig zou zijn met het verpesten van je leven, zou

je gelukkig zijn. Want je bent gelukkig gebaren. Het

hele leven is vergeven van het geluk. 0, er is aak pijn; natuurlijk is er pijn. Wie heeft tegen je gezegd dat je niet gelukkig kunt zijn als er pijn is? Korn eens naar een vriendin van me die bezig is te sterven aan kanker. Ze is gelukkig, aak al heeft ze pijn. We warden dus gelukkig gebaren. We zijn het kwijtgeraakt. We zijn geboren met het geschenk van het leven. We zijn het kwijtgeraakt. We maeten het zien te herontdekken. Waarom zijn we het kwijtÂ geraakt? Omdat we actiefbezig zijn geweest. Ze hebben ons geleerd om actiefbezig te zijn om anszelfangelukÂ kig te maken. Hoe ze dat hebben gedaan? Door ons te leren om je te hechten. Door ons te leren om er zulke intense verlangens op na te houden dat we weigeren gelukkig te warden tenzij ze warden vervuld. Het tragische is dat je maar twee minuten haeft te gaan zitten om te zien hoe onwaar die aanname is, dat

je ongelukkig zou zijn zonder A of B of X of Y of wat dan ook. Zal ik je eens wat vertellen? Je gaat niet zitten. Want als je gaat zitten, zou je het kunnen gaan zien. Je gaat niet zitten en ernaar kijken. Ik deed het ook niet. Jarenlang heb ik me ertegen verzet.

Valse overtuigingen en illusies

"Je bedoelt dat als ik Mary Jane niet krijg, of als ik John niet krijg, dat ik dan niet gelukkig zal warden? He, wacht eens even, eigenlijk heb je gelijk. Voordat ik haar ontmoette, of hem, was ik gelukkig. Zal ik je eens wat vertellen? Ik werd ooit verliefd op iemand en toen, nou ja, verloor ik haar en was mijn hart gebroken. En wat gebeurde er? Nu voel ik me weer goed. Dus zij was uiteindelijk toch niet mijn geluk." Weet je nog dat je

aarom leren we niets? Omdat we in illusies

moeten leven. Dat voelt goed. Het windt ons

op, he? Het windt mij in ieder geval wel op. We willen

nog klein was en je raakte iets kwijt, en je dacht:

opwinding; we willen geen geluk. We willen opwinding.

"Zonder dit word ik nooit meer gelukkig..." Wat is er

En steeds als je ergens opgewonden van raakt, word je

gebeurd? Als we het nu aan je zouden geven, zou je er

ook bang, want je zou die opwinding weer kwijt kunnen

niet eens meer naar kijken.

raken, of haar niet eens in bezit kunnen krijgen. En dan volgt er somberheid, dan heb je een kater. Het is zo simpel. Zoals ik al zei, ik zou het in twee minuten voor je neer kunnen zetten. Maar of je het zult horen is een andere vraag. Oat hangt van je eigen hart af. Hier komt het: de wereld zit vol leed. De oorzaak van dat leed is gehechtheid/verlangen. Het vernietigen van het leed is het loslaten van gehechtÂ heid. Hoe laat je gehechtheid los? Je kijkt er alleen maar naar en ziet dat zij gebaseerd is op een valse overÂ tuiging- de overtuiging dat ik zonder dit niet gelukkig kan warden. Oat klopt niet. Zodra je ziet dat het niet klopt, ben je vrij. Veel geluk ermee. Je kunt er een minuut voor nodig hebben, je

kunt er vijfentwintig jaar voor nodig hebben. Maar op de dag dat je het ziet, ben je vrij. Ben je vrij als een vogeltje. Dan treed je naar voren om retraites te geven, dan praat je met presidenten. Dan ontmoet je pausen. Je zult je er totaal niet druk am maken. Je bent vrij. Je bent volkomen vrij. Als je jezelf volslagen voor schut zet, maakt je dat niks uit. Je doet geen moeite om indruk op iemand te maken. Weet je wat het betekent dat het je geen dander uitmaakt - is geen dander een vloekwoord in de Verenigde Staten? Misschien zou ik het niet moeten gebruiken. Het maakt je geen ene mallemoer uit wat ze over je denken en wat ze over je zeggen. Weet je wat dat betekent? 0 jongens, dat is vrijheid. Je maakt je niet druk of ze je zien zitten of niet. Het is goed zo. Je bent gelukkig. Je ziet me niet zitten? Oke, jammer dan; je gaat verder. Je bent gelukkig. Maar dat is omdat je ontdekt hebt dat jouw geluk 'm niet in al die dingen zit. Dat moet je zelf leren zien. Het heeft geen nut om er een boek over te lezen, het heeft geen nut om naar mij te luisteren. Je moet het zien. En je zult het natuurÂ lijk niet zien als je de verkeerde formule hanteert, snap je? Dus heb ik je de juiste gegeven. Oke, laten we eens naar een paar vragen kijken: Laat het loslaten van gehechtheden zich vertalen als onthecht warden van de materiil! e wereld? Ook is ons geleerd om ons te identificeren met het lijden van Christus. Kunnen we dat wel als we altijd gelukkig zijn?

Betekent het loslaten van gehechtheden dat je onthecht raakt van de materiele wereld? Nee. Je gebruikt de materiele wereld, je geniet van de materiele wereld, maar je laat je geluk niet afhangen van de materiele wereld. Wat ik zeg is dat je pas echt van dingen gaat genieten als je onthecht bent, want gehechtheid gaat gepaard met angst. Als je je zorgen maakt als je je aan iets vasthoudt, kun je er nauwelijks van genieten. Wat ik jullie aanbied is niet het loslaten van genot; het is het loslaten van bezitterigheid, van angst, van spanning, van somberheid vanwege het verlies van iets. De tweede vraag was ook een goeie. Ons wordt geleerd om ons te identificeren met het lijden van Chrisms. Hoe valt dat te rijmen met wat ik daarnet zei over geluk? Laat me dat een beetje verder uitleggen. Misschien kan ik dat wel het best doen aan de hand van een verhaal. Houding maakt het verschil Er was eens een grate zenmeester waarvan gezegd werd dat hij de verlichting bereikt had. Op een dag zeiden zijn leerlingen tegen hem: "Meester, wat heeft de verÂ lichting u gebracht?" En hij zei: "Nau, ik zal jullie dit vertellen: voordat ik verlicht werd, was ik altijd depresÂ sief. Nadat ik verlicht was geworden, ben ik depressief gebleven." Verwarrend, he? Kijk, de depressie veranderde niet; zijn houding ten aanzien van de depressie veranderde. Hij zegt niet: "Ik zal niet gelukkig warden tot die

depressie weggaat." Want hoe vreemd het ook lijkt, je

Christus Zelf, zo lijkc het, maakte periodes van een

kunt zelfs sereen en kalm en gelukkig zijn terwijl de

zaamheid mee, van woede, van verlatenheid aan het

depressie doorgaat. Je vecht er niet tegen, zij maakt je

kruis, enzovoorts. Zijn die toestanden te verenigen

niet van srreek. Zij irriteert je niet. Je bent sereen. Dar

met geluk? Wat denken jullie? Is het mogelijk dat je,

is het verschil.

door je programmering, je culcuur, of gewoon door hoe je lichaam en geest in elkaar zitten, al dat leed

Als geluk niet gehechtheid is, hoe definieer je geluk dan in positieve termen?

kunt ondergaan en er toch op de een of andere manier boven kunt blijven staan? Wat denken jullie? Ja? Nee? Wat?

Prachtig! Geluk kan niet gedefinieerd worden. Ik heb

Voor de verlichting was ·ik altijd eenzaam. Na de

tenminste nooit een definitie kunnen vinden. Sterker

verlichting ben ik nog steeds eenzaam, maar de een

nog, je hebr geen idee war geluk is totdat je je gehecht

zaamheid is nier meerwat hij geweest is. Wij chrisrenen

heid hebt losgelaten. Her kan dus alleen maar gedefi

onderwijzen steeds dat Jezus een mens was. Hij was

nieerd worden als her loslaten van illusie, her loslaten

een mens, net als iedereen, en net als ieder mens had

van gehechtheid. Als de ellende die wordt veroorzaakt

Hij met al die dingen te maken. Ontgroei je ze uitein

door gehechtheid wordt losgelaten, bereik je her geluk. Natuurlijk kun je woorden gebruiken als

delijk langzaam maar zeker? Sommigen van ons wel, anderen niet. Jezus kan ze ontgroeid zijn, maar

vrede, sereniteit, boven alles staan, genieten van elk moment zoals het zich aandient, Leven in het heden. Oat zijn

Maar zoveel is duidelijk: dat je een roestand van

woorden. Je weet niet wat zien is tot niets het meer in

sereniteit bezit, van geluk, zelfs als die wolken komen

misschien ook wel niet. We weten daar zo weinig van.

de weg zit. Je weet niet wat geluk is tot gehechcheid en

overdrijven. Denk bij wijze van voorbeeld hier maar

verlangens losgelaten warden. Dan weet je het. En

eens over na:

doen de woorden er nier meer toe.

Je hebr de wolken en je hebr de hemel. Veel oosrerse meesters zullen zeggen dar verlichring, voordat ze her

Als Christus een model voor om is van onthechting en van geluk, hoe kunnen we om dan inleven in Zijn eenzaam heid in de tuin en Zijn woede in de tempel en Zijn gevoel van verlatenheid aan het kruis?

zagen, betekende dat ze zich identificeerden met de wolken. Na hun verlichring identificeren ze zich met de hemel. U hebt een heleboel gezegd over in staat zijn om lijden en depressie te ervaren en toch onthecht te zijn. Ik probeer

goed te begrijpen wat u zegt, maar het lijkt zo'n tegenÂ spraak om te zeggen dat je gelukkig en depressief kunt zijn, want depressie, zo is mij altijd geleerd, is de afwezigÂ heid van tevredenheid en geluk. Kunt u dat nog een beetje meer uitleggen?

snapt dat ik bedoel dac geluk niecs te maken heeft met opwinding, plezier, genot. Ik zeg dac geluk betekenc dat je overal boven staat. Je bent sereen. Je zit niet vast aan het komen en gaan ervan. Ik wil daar nog een ding aan toevoegen: hoe meer je tegen depressie vecht, hoe erger het wordt. Bestrijd

Dat is een goeie vraag. Zijn depressie en geluk niet twee

het kwaad niet. Als ze je tegen een wang slaan, keer ze

tegengestelde toestanden? Ik geloof dat je dat vraagt,

dan ook de andere toe. Als je een duivel weghaalt,

he? Ja en nee. Als geluk voor jou staat voor opwinding,

komen er zeven voor terug. Je gaat met die dingen om

plezier, genot - ja, dan zijn ze tegengesteld. Maar

door er niet tegen te vechten:Want hoe meer je ertegen

opwinding, plezier, genot is niet hetzelfde als geluk.

vecht, hoe Sterker je ze maakt.

Wat is het clan wel? Het is opwinding, het is plezier, het is genot. Het is niet geluk. Geluk is een toestand van niet gehecht zijn. Heel lang heb ik zelfs gedacht dat er niet zoiets als geluk bestond. Voor mij betekende geluk dac je plezier had. Gelukkig zijn betekende winnen, krijgen wat je wile. Dat is wat mensen meestal beschouwen als 'geluk'. De meeste culturen beschouwen geluk als krijgen wat je wilt. Dan ben je gelukkig. Je weet hoe het gaac: joepie, ik heb gekregen wac ik wilde hebben, ik ben gelukkig. Maar dat is geen geluk. Dat is opwinding. Dat is wat krijgen wat je wile. Depressie is vaak - maar niet alcijd - niet krijgen wat je wile. Het is het tegenovergestelde van opwinding. Als je voor opwinding gaat, zul je depressie kennen. Het is de andere kant van de medaille. 0, daar zul je nog een hoop denkwerk aan hebben. Het is de opwinding die de depressie veroorzaakt. Natuurlijk hebben depressies ook lichamelijke oorzaken. Maar je

Uitdagingen van de katholieke kerk

!k heb een heel andere vraag dan de vragen hiervoor.

Als je ervan uitgaat dat ik gehecht hen aan mijn ervaring als religieuze katholieke vrouw in de Verenigde Staten, en dat ik opgeleid hen in de tijd na het tweede Vaticaanse concilie; en ten tweede, afsje ervan uitgaat dat ik tevens gehard hen door mijn ervaring van de totale verandering en transitie waartoe dat concilie de afgelopen twintigjaar geleid heeft, wil ik graag dat u de metafoor uit het begin, van de monniken en schriftgeleerden die uitgedaagd worden om woorden te ontleden zoals een goudsmit goud ontleedt door te snijden en te schrapen en te wrijven en te smelten - ik wil graag dat u die metafoor als dat kan toepast op de huidige situatie in de kerk van de Verenigde Staten. Laat ik hier heel duidelijk over zijn: ik denk dat de kerk van de Verenigde Staten op veel gebieden voorop loopt. Hij biedt leiderschap aan de rest van de wereld, met name op het gebied van vrouwenrechten. En ik

denk dat de kerk daar over een paar eeuwen nog dank baar voor zal zijn. En natuurlijk loop je tegen problemen aan. Telkens als er verandering in het verschiet ligt, zul je in conflict komen omdat mensen een hekel hebben aan verande

ik ben gelukkig. "Ik vind dat lastig, want het klinkt een beetje egocentrisch. Ik dacht dat je ook vrij moest kunnen zijn om dingen voor anderen te doen, niet per se om goed keuring te krijgen, maar alleen maar om anderen iets te geven.

ring. Ze willen geen verandering. Ze willen vooruit gang zonder verandering. Dus ga je vanzelf door je

Misschien heb ik het niet duidelijk genoeg uitgelegd.

geboortepijn en eerste tandjes heen bij de kerk, maar

Ik zeg niet dat we niet om andere mensen geven. We

laat me daar dit aan toevoegen. In de hindoegeschrif

geven heel veel om ze. We voelen heel veel voor ze.

ten, de Bhagavad Gita, staat een mooie passage waarin

Maar we zijn niet afhankelijk. van hun goedkeuring of

Heer Krishna totArjuna spreekt, zo'n beetje de hoofd

afkeuring.

figuur in het boek. Zoals sommigen van jullie waar

Je bent dus heel gevoelig voor mensen, en je geeft

schijnlijk wel weten speelt de scene zich af op een

ze dingen waarvan je denkt dat ze goed voor hen zijn,

slagveld, en de jonge prins zegt: "Waarom moet ik de

maar je geeft ze geen controle over je. Met andere

strijd ingaan?" En de Heer zegt tegen hem, heel mooi:

woorden, ik ga wat in mijn ogen goed voor hen is niet

"Duik de hitte van de strijd in en houd je hart aan de

laten, alleen maar omdat jij het niet goedkeurt; en ik

lotusvoeten van de Heer."

ga niet iets doen wat in mijn ogen slecht is omdat ik

Dat is de formule. Duik de hitte van de strijd in en

denk dat jij het goedkeurt. Je krijgt dus geen controle

houd je hart aan de lotusvoeten van de Heer. In vrede.

over mij. Alleen dan kan er sprake zijn van ware liefde.

Is het mogelijk om je in het heetst van de strijd te begeven, om voor de goede zaak te strijden, en de vrede te bewaren? Natuurlijk kan dat. Alle grate mystici hebben dat bereikt. Want als je de vrede niet bewaart, geloof me, dan zul je veel meer schade aanrichten clan goed doen. Weet je waarom? Omdat het niet de strijd van de Heer is die je voert; het is de strijd van het ego.

Toen u het over ware vrijheid had, zei u dat je je er niet druk om moet maken ofiemand goedkeurt ofafkeurt wat je doet. Air ze het niet goedkeuren, dan zegt u: ''Nou en,

De mystieke eigenschap van religie

faa rom staat religie het geluk van mensen vaak in lV W deweg? Ik zou niet zeggen dat religie mensen altijd in de weg zit. Ze loopt wel altijd het gevaar dat ze haar mystieke eigenschap verliest. Wil je politiek zien? Die vind je in religie. Wil je vuile spelletjes zien? Die vind je in religie. Wil je de kruisiging van een Messias zien? Waar denk je dat je die vandaan hebt? Religie. Het is droevig en ironisch, en het staat allemaal in het Nieuwe Testament. Het gruwelijke van het Nieuwe Testament is dat het aan de religieuze mensen voorÂ behouden was om de Messias te kruisigen. Niet aan de Romeinen, niet aan de kolonialisten, niet aan de multiÂ nationals, niet aan de imperialisten, niet aan de bloedÂ zuigers of de speculanten, maar aan de religie. Dat is het gruwelijke van het Nieuwe Testament. Het is dus waar dat religie altijd het gevaar loopt om dat te doen. Maar religie bewaart ook altijd het mystieke element. lk denk dat we te eenzijdig zouden

zijn als we dat zouden ontkennen. Weet je, goeie hemel, zou ik gezien hebben wat ik al die jaren gezien heb als ik geen Jezu"iet was geweest? Ja, de organisatie heeft veel nadelen, enorme nadelen; dat zie ik ook wel.

Onthechten van hopen, dromen, rouwen?

Sams denk ik dat het iets weg heeft van hoe we onze moeders zien. Moeders hebben hun goede punten en hun slechte punten. Toch houden we ondanks alles van onze moeders. Soms trekken we ons niet zoveel aan van wat ze zegt. Ze behoort tot een ander tijdperk en soms nemen we wat van haar grate wijsheid aan en

belangrijk voor ons, religieuze mensen, is om altijd

P O

goed te blijven opletten dat religie de waarheid en het

creatieve activiteit van hopen en dromen? Ten tweede, hoe

mystieke niet in de weg gaat zitten en dat ze, godzij

stelt u voor dat we moeten omgaan met gevoelens van

dank, nog steeds een deel van haar schoonheid en haar

verlies en rouw en al die andere dingen die dee! uitmaken

oorsprankelijke goedheid behoudt.

van onze menselijke ervaring?

leren we inschatten wat goed en slecht is, en houden we van haar zoals ze is. Dus ja, ik zie ook wel dat het

de eerste plaats: betekent nergens aan gehecht zijn

dat we niet bezig moeten zijn met de zeer menselijke,

Goed. Betekent niet gehecht zijn dat we ons onttrek ken aan wat menselijk is? Nee. Duik in de hitte van de strijd. En weet je, je hebt zoveel meer energie, geloof me, als je nergens aan gehecht bent. Dan heb je al je energie tot je beschikking. De grate Chinese wijze Tramm zegt het schitterend: ''A.ls de boogschieter om niets schiet, heeft hij al zijn vaardigheden ter beschikking. Als hij om een koperen gesp schiet, wordt hij al nerveus. Als hij om een gouden medaille schiet, wordt hij blind. Dan is hij niet goed bij zijn hoofd. Ziet hij twee doelwitten. Zijn vaardig heden zijn niet veranderd, maar de prijs verdeelt hem.

Het maakt hem uit of hij raak schiet. Hij denkt meer aan winnen clan aan schieten. En de noodzaak om te winnen berooft hem van zijn kracht." ls dat niet subliem? De behoefte om te winnen berooft ons van onze kracht. Als we niet hoeven te winnen, beschikken we over zoveel meer energie.

Hoe je de puinhoop kunt opruimen

Niemand sluit zo geweldig en zo creatief aan bij de menselijke activiteit van dromen en visioenen zien en doelen stellen als degene die nergens aan gehecht is. Helaas zijn we niet-gehecht zijn gaan associeren met onverschilligheid, met lusteloosheid, met ascese. Nee, daar heb ik het allemaal niet over. Dat zal straks nog blijken. En de rweede vraag ligt wat gevoeliger. Nou - zal ik de waarheid vertellen, of zal ik haar verzachten? Wat vinden jullie? Jullie moeten maar kiezen. Verzachten? Oke, we zullen het zeggen zoals het is. Ik zou niet rouwen als ik nergens aan gehecht was. Ik zou niet rouwen als ik niets was kwijtgeraakt. Ik zou niet rouwen als je op de een of andere manier niet mijn geluk zou zijn. Maar als ik ten volle van je geniďż˝t, houd _ ik van je in de zin dat ik voor je opensta, dat 1k om Je geef. Dan zie ik het goede aan je. En ik laat je vrij. En je bent niet mijn geluk. Ik heh je niet de macht verleend om te beslissen of ik gelukkig zal zijn of niet. Ik rouw dus niet om je afwezigheid of om je afwijzing. Of om je dood. Dat is hard. Het kan zijn dat je maanden nodig hebt om die uitspraak te verteren. Maar rouw is prachtig. Je laat het geleidelijk uit je systeem druppelen en clan kom je weer tot leven.

lk denk dat heel veel mensen geloven dat de wereld een

puinhoop is, maar ze denken niet dat hun eigen !even

een puinhoop is

ze willen de puinhoop in de wereld

niet opruimen door zich te wijden aan goede zaken. Hoe maakt u onderscheid tussen toegewijd zijn en gehecht zijn, oftoegewijd zijn en onthecht zijn? Twee dingen zijn hier van belang. Ten eerste, de wereld ligt in puin, ik Hg in puin. Verberg je niet achter een vredescommissie; dat lost niets op. Als een stelletje wolven deelneemt aan een vredescommissie krijg je geen vrede. Als duizend wolven zich organiseren voor rechtvaardigheid laijg je nog geen rechtvaardigheid. Je moet omgaan met de wereld. Hij heeft dus gelijk als hij zegt dat we ook naar onszelf moeten kijken. Maar nu dat andere punt: hoe verbind je je aan een goede zaak? Oat is prima. Verbind je maar met heel je hart aan de hitte van de strijd - maar sta erboven. Zoals iemand ooit zo mooi zei: "Voor vrede in je hart moet je je terugtrekken als algemeen manager van het

universum." lk ben niet de algemeen manager; ik doe wat ik kan. Ik duik erin, en het resultaat laat ik over aan God, aan het leven, aan het lot.

Onthechting en succes

r lijkt een zekere spanning te zitten tussen je bewust

Ezijn van een toestand van onthechting en in de

richting getrokken worden van wat de samenleving zegt dat je moet doen om succesvol te zijn. Hoe los je die spanning op, ofzelfi dat gevoel van trots dat je in de weg gaat zitten als je je bewust wordt van die spanning? Het is een soort aantrekk.ingsk.racht. Aan de ene kant geluk, vrede, sereniteit- zelfbeheersing, erboven staan.

Aan de andere kant de drang die de samenleving ons oplegt om succesvol te zijn. Hoe verenig je die met elkaar? Herdefinieer succes gewoon. Wat is succes? Dat zal niet makkelijk zijn als je te veel in de greep bent van wat anderen zullen denken, wat anderen zullen zeggen. lk zou dat niet trots willen noemen. Ik zou het een soort totale afhankelijkheid van anderen willen noemen ten aanzien van wat je waard bent. Als

je denkt dat ik de moeite waard ben, ben ik de moeite waard. Alsje een succes aan mij kunt toeschrijven, ben ik een succes. Als je dat niet kunt, ben ik het niet. 0, wie

geeft ons de genade om daar los van te komen? Als ik een man of vrouw tegenkom die daar los van is gekomen, buig ik daar voor. Niet voor de anderen, de grote bevelhebbers en de presidenten. Heel minder足 waardige mensen. Geen millimeter beter clan gemiddeld. Wellustig, hebberig, angstig, bezorgd, ambitieus, houvast zoekend. Als marionetten worden ze gemani足

Drie verhalen die over het mystieke aspect der dingen gaan

puleerd door wat mensen denken en wat mensen zeggen; en zo begeesterd door, zo verslaafd aan het verlangen naar macht en - luister, wil je dat ik daar respect voor heb? Maar dan loop ik tegen iemand als Ramachandra

r is een Japanse meester, een kerel genaamd Bokoju.

E Elke keer als ik aan zijn naam denk, stel ik me een

aan. Hij heeft mijn bewondering. Ik loop tegen iemand

plompe, mollige kerel voor, een zorgeloze ziel, die

aan - bijvoorbeeld dat aids-slachtoffer in St. Louis. Ik

Bokoju. Van Bokoju werd gezegd dat hij iedere morgen

had niet het genoegen om die man te ontmoeten, maar

wakker werd met een diepe, daverende lach die door de

hij heeft mijn bewondering. Kijk, we bewonderen de

250 cellen van het klooster galmde. Iedereen kon hem

verkeerde dingen, en dac geldt ook voor de meeste van

horen. Iedereen werd wakker met die lach, je kon er de

ooze religieuze instellingen. Die zeggen dac je het moet

klok op gelijk zetten, snap je? Grote, diepe, daverende

zien re maken. En ze zijn zo vereerd dat een oud-leer足

lach. En die hield dan zo' n drie of vier minuten aan. En

y of z is geworden. Is dac het waar we waarde

het laatste wat hij 's avonds deed voordat hij naar bed

aan hechten? Of hechten we waarde aan de persoon die

ling

ging, was opnieuw zo'n grote daverende lach lacen

zich heeft weten te bevrijden uit de klauwen van de

horen, en dan krulde hij zich op op zijn mat en ging hij

samenleving? Hechten we waarde aan rijkdom? Dae je

slapen.

een miljoen dollar geeft en dat je dan op de eerste rij

En de leerlingen wilden heel graag te weten komen

mag zitten. We worden gehersenspoeld, we worden

wat het was dat de meester zo aan het lachen maakte.

voortdurend met die visie op de dingen gebombar足

En ze deden hun uiterste best om hem zo ver te krijgen

deerd. We worden gei:ndoctrineerd.

het tegen hen te vertellen. Maar dat wilde hij niet. En hij stierf zonder het tegen hen verteld te hebben. Dat is het eind van het verhaal. Allerlei mensen hebben geprobeerd om erachter te komen wat het was dat hem

zo aan het lachen maakte. Ik heb daar zelf wel een paar ideeen over. We hebben een Indiase mysticus genaamd Kabir. Kabir heeft een paar buitengewone mystieke gedichten,

Irreele angst

en een ervan begint met de volgende regel: "Ik moest lachen toen ze me vertelden dat de vis in het water dorst heeft." Wat denk je daarvan? "Ik moest lachen toen ze me vertelden dat de vis in het water dorst heeft." Je bedoelt dat hij zich in het water bevindt? Mm-hmm. Zijn er vissen? Mm-hmm. Heb je dorst? 0, kom op zeg. Maar we hebben dorst, nietwaar?

Of een andere regel die ik afgelopen zomer las van een Amerikaan die aan het jagen was in Afrika. Hi j zei dat hij daar bij een paar inheemse bewoners logeerde, en als ze gevaar liepen, zei hij, gebeurde er iets heel bijÂ zonders. "Ze keken ons blanken aan met een vreemde, nieuwsgierige blik als ze angst in onze ogen zagen. Oat konden ze niet begrijpen; die groep inboorlingen clan, he? Ze konden dat niet begrijpen," zegt die schrijver, "alsof ze in de ogen van vissen keken die bang waren om te verdrinken." Oat vind ik ook heel mooi. Kun je je een vis voorstellen die bang is om te verdrinken? De mystieke leraren van de wereld hebben dus steeds opnieuw weer die vraag gesteld. Ze snappen het niet. "Waarom zijn ze ongelukkig?" Oat soort dingen. "Waarom zijn ze bang?" Oat soort dingen. En totdat je het hebt gezien is het natuurlijk niet raar om bang te zijn. Is het logisch dat je ongelukkig bent.

ls ik het over angst heb, heh ik het niet over een

Adirecte reactie op onmiddellijk gevaar - dat is wat de dieren hebben. Ik heb het over bang zijn voor wat

er gaat komen, bang zijn voor wat er gaat gebeuren. Daar heh ik het over. En dat, zeggen de mystici tegen ons, komt bij hen niet voor. Komt gewoon niet voor. Tjonge, wat een toestand om in te verkeren. Heel bijzonder. Nou, hier hebben we dus - een antler mooi verhaal gaat hier ook over. Een kamelenhandelaar, een Arabier, loopt door de Saharawoestijn. Het gezelschap zet de tent op voor de nacht. En de slaven slaan haringen in de grand en binden de kamelen aan die haringen vast. Vervolgens komen ze de tent binnen en zeggen tegen de meester: "Er zijn maar negentien haringen, en we hebben twintig kamelen. Hoe binden we de twintigste kameel nou vast?" En de meester zegt: "Die kamelen zijn hartstikke dom. Doe maar net alsof je die kameel vastbindt, clan blijft hij de hele nacht staan," en dat is wat ze deden,

en de kameel bleef staan, waardoor iedereen ervan overcuigd was dat hij niet zou ontsnappen. En toen ze de volgende morgen de tent opbraken en verder gingen met hun reis, kwamen de slaven klagen dat alle kamelen meeliepen behalve die ene. Die weigerde om in beweging te komen. En de meescer zei: "Je bent vergecen om hem

Het begin van de vrijheid

weer los te maken." Ze zeiden: O ja," en deden net alsof ze hem weer "

losmaakten. Dae is een beeld van de menselijke situatie. We zijn bang voor dingen die er niet zijn. We zitten vast aan dingen die niet bestaan. Het zijn illusies. Het zijn onwaarheden. Hee zijn overcuigingen; het is geen werkelijkheid. Hee leed dat we ondergaan om de dingen die we hebben - waarvan we onszelf overtuigd hebben dat ons geluk ervan afhangt, terwijl dat niet zo is. Dat willen we niet zien. Nogmaals, de mystici begrijpen dat omdat ze hetzelfde leed hebben ondergaan. Ze kunnen er met hun hoofd niet bij dat mensen zichzelf zo voor de gek kunnen houden.

ou, wat ik jullie vandaag ga aanbieden is het

N begin. Je hebe niemand anders nodig om je de weg te wijzen. Als je dit blijft volgen, als je er maar een

glimp van opvangt en je blijft erbij, zul je de weg vinden; en zul je vroeg of laat ontdekken wat dat betekent. Je zit vase aan dingen die niet bestaan. Ze bestaan niec. Er is een verhaal over een leerling die naar de meester gaat, en de meester zegt: "Wat heeft je hier gebracht?" En de man zegt: "Moksha." Moksha is hec SansÂ kriet-woord voor vrijheid. "Ik kom voor vrijheid." "O, vrijheid," zegt de meescer. "Mm-hmm. Zoek

maar eens uit wie je gebonden heeft." Die kerel gaat dus weg en mediteert een week, komt terug en zegt: "Niemand heeft me vastgebonden." "Waar heb je dan vrijheid voor nodig?", zegt de meester. O p dat moment gaan de ogen van de leerling open en bereikt hij de vrijheid. Hij wordt bevrijd. Wat heeft je hier gebracht? Vrijheid. Zoek maar eens uit wie je gebonden heeft. Nou, niemand heeft je

gebonden. Waar heb je dan vrijheid voor nodig? Je bent al vrij. Waarom ben je ernaar op zoek? Maar je begrijpt het niet omdat je jezelfhebt vastgebonden met behulp van allerlei denkbeeldige kettingen.

Het leven gebeurt

Ik geloof dat het John Lennon was die zei: "Het leven is iets wat ons overkomt terwijl we bezig zijn met iets anders."" 0, prachtig. Prachtig. "Het leven is iets war ons overkomt terwijl we druk bezig zijn met iets anders." Erger nog: her leven is iets wat ons overkomt terwijl we druk bezig zijn met lijden aan van alles.

n daar heh ik een perfect beeld voor. Denk aan een

E concertzaal. Het orkest gaat een symfonie spelen.

Je zit lekker en comfortabel in je stoel en je maakt je op om naar de muziek te luisteren en ervan te genieten, en dan herinner je je plotseling dat je vergeten bent je auto op slot te doen. 0 jee, wat doe je nu? Je kunt niet weg - dat geeft te veel overlasr. Je kunt niet van de muziek genieten. Je zit klem. Dat is het beeld van het leven voor de meeste mensen. Je voortdurend zorgen maken. War moet ik nu doen? Wat gaat er zo dadelijk gebeuren? Hoe red ik me hieruit? Hoe ga ik daarmee om? Je bedoelt: is

er een andere houding mogelijk? Ja,

ja.

Dat kan. Weet je, waarom ben je religieus? Wat heh je aan je religie als die je dat antwoord niet geeft? Je kent de dogma's uir je hoofd, je weet wat je moet geloven. Je kent de rituelen, je weet er alles van - maar je leven loopt helemaal niet zoals je wilt. Wat heb je er dan aan? Je hebt her menu, maar je hebt niks te eten. Je zegt keurig: "Heer, Heer." Maar het leeft niet, he?

ďż˝arom

noemt u me Heer, Heer, en doet u niet wat ik u zeg? War

heb je eraan als je niet weet hoe je het moet gebruiken? Dus daar gaat-ie. Hoe gebruik je het? Laten we beginnen met vaststellen dat je van streek bent. Wat heeft je uit evenwicht gebracht? Is er iemand overleden? Heeft iemand je verraden? Heeft iemand je afgewezen? Ben je iets kwijtgeraakt? Zijn je plannen in

Niets ter wereld brengt je uit evenwicht

het honderd gelopen? Is er iets de verkeerde kant opgegaan? Wat dan oak. Kun je nu, terwijl ik dit zeg, ergens aan denken dat je in het recente verleden uit evenwicht heeft gebracht? Korn, doe dat maar eens. Ik geef je drie of vier seconden om dat te doen. Denk ergens aan dat je in het recente verleden uit evenwicht heeft gebracht, of dat nu op dit moment doet.

ereid je ziel nu voor op een schok. Daar komt-ie.

B Ik zeg het gewoon zoals het is; ik gooi de born gewoon midden in de groep. Luister wat ik zeg: niets in de werkelijkheid, niets in het leven, niets ter wereld, brengt je uit evenwichr. Niets is in staat je uit evenwicht te brengen. Heeft iemand je dat ooie verteld? Alie disbalans zit in jou, niee in het leven. Niee in de werkeÂ lijkheid. Niet in de wereld. Hij zit in jou. Dat ene inzicht heefr het leven van mensen 180 graden omgedraaid. Dae ene inziche en niets meer

dan dae. De werkelijkheid brengt je niet uir evenwicht. De werkelijkheid is niet problematisch. Als er geen menselijke geese was, zouden er geen problemen zijn. Alle problemen bestaan in de geese van de mens. Alle problemen warden gecreeerd door de geest. lemand zei afgelopen zomer in Denver tegen me: "Zouden er niet bepaalde problemen zijn die in de werkelijkheid zitten en niet in mij?" Ik zei tegen hem: "Als we jou eruit halen, waar is dan het probleem?" Geen probleem. Nou, voor mij is die een waarheid die zo simpel is

dat een kind van zeven het zou kunnen snappen. Maar ik hen mensen tegengekomen, dokters en dergelijke, die dat nooit hebben begrepen. Ze hebben het nooit begrepen. Ze namen gewoon aan dat er problemen bestaan in de wereld. Problemen bestaan - met 'probleem' bedoel ik iets dat je uit evenwicht brengt, oke? Ik zal het nag eens zeggen. Met probleem bedoel

Het is je programmering die de disbalans veroorzaakt

ik iets dat je uit evenwicht brengt. Mensen denken dat het probleem in de wereld zit. Ze denken dat het in andere mensen zit. Ze denken dat het in het leven zit. Nee, nee, nee. Het zit in hen. Zo simpel is het. Niets is in staat je uit evenwicht te brengen.

k zal het eens concreet maken. lemand heeft zijn

I belofte gebroken, oke? Je bent van streek. Wat denk je dat je uit evenwicht heeft gebracht? De gebroken

belofte? Mm-hmm. lk kan hier een ander individu in jouw plaats neerzetten en hem of haar ook confronÂ teren met een gebroken belofte, en dan is die persoon niet van streek. Waardoor hen je uit evenwicht geraakt? Nou, je bent getraind om te denken dat de gebroken belofte je uit evenwicht heeft gebracht. Maar het was de gebroken belofte niet, het was je programmering. Het was je training. Je bent erop getraind om jezelf van streek te maken zodra je geconfronteerd wordt met een gebroken belofte. Je bent van plan om zondag te gaan picknicken en die picknick gaat niet door omdat het regent. Waar zit de disbalans, denk je, in de regen ofin jou? In de regen, of in je reactie op de regen? Het gevoel uit evenwicht te zijn gebracht wordt niet veroorzaakt door de regen, maar door je reactie op de regen. Iemand anders reageert anders, is niet van streek. Als je je geluk niet

had laten afhangen van de vraag of het regent of niet, zou je zo niet reageren, nietwaar? Maar jij en ik zijn getraind om ons geluk te laten afhangen van bepaalde dingen, en als die dingen dan niet gebeuren, maken we

Onj uiste overtuigingen leiden tot de dood

onszelf van streek, dankzij onze training, dankzij onze programmering, dankzij de onjuiste overtuiging: Als dit niet gebeurt, word ik niet gelukkig.

Daar bestaan mooie voorbeelden van - laat me jullie een paar voorbeelden uit andere culturen geven. Vorige zomer vertelde een vriend van me hier in New York een antropologisch detail over een stam in Afrika. Hij zei: "De manier waarop ze de doodstraf toepassen is als volgt: ze hebben geen elektrische stoel, ze kennen

en vriend van me in Mexico, een Jezu"iet, vertelde

E me over de overtuiging onder de oorspronkelijke

inwoners in een bepaald deel van Mexico dat ze zullen

geen dood door ophanging. Ze hebben dood door ver

sterven als ze een bepaalde soon Steen aanraken. Daar

banning. Je behoort dus tot de stam en als je een zware

zijn ze helemaal van overtuigd. Er was een keer een

misdaad hebt begaan, word je verbannen."

jongeling aan het rennen en zijn voet raakte die ver

En die vriend van me zei: "Als het verbanningsvon

vloekte steensoort aan; en de jongen ging naar die

nis wordt voorgelezen, sterft de persoon binnen een

priester en zei dat hij ging sterven. En de priester zei:

week of zo." Zou jij sterven als iemand je een vonnis

"O, dat is bijgeloo( Daar geloof ik niet in."

tot verbanning zou voorlezen? lk niet. lk denk jullie

Die avond kwam de moeder van de jongen naar de

ook niet, toch? Wat denk je? Ik bedoel, we zouden het

priester en zei: "Eerwaarde, kom alstublieft met de

misschien heel erg vinden om naar een andere plek

laatste sacramenten."

verbannen te warden. Maar godallemachtig, daar zouden we niet dood aan gaan. Zij wel. Letterlijk.

En de priester zei: "Luister, dat is bijgeloof. Bevestig die jongen nou niet, anders gaat hij echt dood - dan wordt het een voorspelling die vanzelf uitkomt. Dit is onzin." De priester ging niet. De volgende ochtend ging de jongen dood. Hij was letterlijk dood gegaan. Hij was ervan overtuigd geweest dat hij ging sterven en hij stierf. Je hoort wel eens over studenten in bepaalde culturen,

in bepaalde gemeenschappen, in bepaalde landen, die hun examens zo serieus nemen dat ze zelfmoord plegen als ze gezakt zijn. Ik ken mensen die falen en zeggen: "Mooi. Maakt niks uit." En iemand anders pleegt zelf moord. Waarom dat verschil in reactie? Wie doodde die persoon? Het examen? Het zakken? Wat denk je? Wat zou je zeggen? Zijn reactie, toch? Denk nog eens aan die kerel die werd verbannen uit die Mrikaanse stam. Stel dat ik tegen de rechter zou zeggen: "Die verbanning heeft hem gedood." Die ver banning heeft hem niet gedood. Het was zijn geloof in de kracht ervan, zijn cultuur, zijn indoctrinatie, zijn programmering die hem doodde. De jongen wiens voet de steen aanraakte -werd hij gedood door die steen? 0 nee, nee. Het was zijn over tuiging dat die steen hem zou doden, zijn programme ring. Laten we dat nu eens toepassen op het dagelijks leven. Als we het daarop toepassen, is dat verschrikke lijk. Het blaast alles op. Je zou opgeblazen kunnen warden en voor altijd gelukkig kunnen zijn -dat zou echt kunnen. Ik ga jullie overhalen om het te proberen, ik ga jullie een kans bieden. Ik geef jullie daar een oefening voor, en sommigen van jullie gaan dat geluk zo meteen ervaren. lets heeft je uit evenwicht gebracht. Hoorde je wat ik zei? lets heeft je uit evenwicht gebracht. Zo zit de Engelse taal in elkaar. Zo zitten alle talen in elkaar. "lets heeft me uit evenwicht gebracht." Niets heeft je uit evenwicht gebracht. De juiste wijze om het uit te drukken is: "Ik heb mezelf door een bepaalde gebeurtenis uit evenwicht gebracht." Maar

wie spreekt er zo? Je zegt: "Jij hebt me van streek gemaakt." Nee. "Jouw gedrag heeft ervoor gezorgd dat ik van streek ben." Daar hebben we een hekel aan, he? We houden ervan om daar de wereld, of mensen, of het leven, of God verantwoordelijk voor te houden. "Jij hebt het gedaan." Niet de disbalans.

Spiritualiteit betekent niet overgeleverd zijn aan de genade van mensen of gebeurtenissen

rijg je een beetje in de gaten wat het zou betekenen

Kals je dit echt zou snappen? Dan zou je overal

boven staan. Oat is een mooie definitie van spiritualiÂ teit. Spiritualiteit betekent dat je niet langer overgeleÂ verd bent aan de genade van een gebeurtenis, of een persoon, of iets anders. Ik heh niet gezegd dat je niet van mensen mag houden. Ik heh gezegd: je bent niet langer overgeleverd aan hun genade. Je bent niet langer overgeleverd aan de genade van een gebeurtenis, of een persoon, of iets anders. Met andere woorden, wat er ook gebeurt, je maakt jezelf niet meer van streek. We bestuderen de spiritualiteit jarenlang, schrijven erover, lezen er boeken over, volgen er cursussen over - maar raak je nog steeds uit evenwicht? Maak je jezelf nog steeds af en toe van streek? 0 ja? Wat heh je dan aan

al die studie? Het leven gaat aan je voorbij terwijl

je in die concertzaal zit en niet in staat bent om van de muziek te genieten, noch in staat bent om de auto af te sluiten. Je zit klem tussen die twee. Laten we nu eens kijken of we dat concreet kunnen

uitwerken. Denk eens aan twee of drie voorbeelden

Moet ik mezelf van streek maken om tot actie over

van situaties of personen die je van streek hebben

te gaan en er iets aan te doen? Weet je, er wordc vanuit

gemaakt. Als het voorbeeld persoonlijk voor je is, des

gegaan dac als je jezelf niet van streek maakt, als je

te beter, maar het hoeft niet persoonlijk te zijn. Het

mensen niet traint om zichzelfvan streek te maken, dat

kan iets zijn dat je ervaren hebt of iets dat iemand

ze clan niets zullen doen. Maar kijk: hier is iemand die

anders heeft ervaren.

niet genoeg te eten heeft, en dat is een ramp. Nu heb

Wat als er iemand sterft? Wat maakt je clan van streek?

je jezelf ook nog eens van streek gemaakt. Hebben we

De dood van die persoon? Nee. Als je daardoor van

met twee rampen te maken. Zouden we niet iets aan

streek raakt, is dat omdat je geprogrammeerd bent om

de ene ramp kunnen doen zonder er nog een andere

van streek te raken als er iemand sterft. Denk daar maar

aan toe te voegen?

eens even over na. Dat druist tegen alles in wat jullie cultuur en de mijne ons heeft geleerd We hebben geleerd om van streek te zijn als we iemand verliezen. We zijn getraind om van streek te zijn als iemand ons afwijst, ons afkeurt, ons verlaat, sterft. We zijn - daar gaat-ie, maak je op voor een schandalige zin - we zijn getraind om wac onze emocies betreft afhankelijk ce zijn van mensen. Ik leg de nadruk op 'wac onze emoties betreft'. Dus natuurlijk ben ik van streek, want iemand waar ik gehecht aan was, is gestorven. De dood heeft me uit evenwicht gebracht. Als zoiets gebeurt, heb ik geleerd om mezelf van streek te maken. Dat klinkt haast als godslastering, he? Het is vreselijk. Denk erover na. Nog een voorbeeld. Je ziet iemand op straat die niet genoeg te eten heeft. Daar horen we door van streek te zijn. Is dat slecht? Wat denk je? Ja of nee? Ja, uiteraard. Hoor ik daar iets aan te doen, voor zover ik dat kan? Ja of nee? Ja. Goed, prachtig. Tot nu toe geven jullie alleen maar goede antwoorden, maar ik krijg jullie wel - let maar op.

Duik in de hitte van de strijd

aar weet je, heel veel mensen kunnen zich niet

M eens voorstellen dat ze in actie zouden komen

zonder zichzelf eerst van streek te maken. Het is zoiets

als dit: je staat in de rij. Iemand kruipt voor. Nu wil je in actie komen. Dat is prima. Je wilt zeggen dat dat niet de bedoeling is. Je hebt gelijk. Je wilt er iets aan doen. Je wilt die persoon wegduwen. Prima. Maar weet je wat je doet? Je zegt: "Je hebt je misdragen, dus ik ga mezelf straffen." Kijk eens wat je doet. Hij heeft zich misdragen, he? Wat je dus gaat doen is je bloeddruk omhoog doen, je gemoedsrust verliezen, niet goed slapen vannacht zeggen: "Kijk, omdat je je misdragen hebt, ga ik ..." Waarom zou je jezelf straffen? Je bent onschuldig. Je zou denken dat mensen dit wel snappen. Ik bedoel, mensen met een opleiding, zogenaamd redelijke mensen. Hun cultuur is erop gebaseerd. Hoe kun je jezelf niet van streek maken? Je bedoelt dat jij niet van streek bent? Nee. Maar je bent wel duidelijk iets van plan. 0 ja, zeker. Maar je bent niet van streek? Nee,

waarom zou ik mezelf van streek maken? Waarom zou ik mezelf straffen omdat hij zich heeft misdragen?

Duik in de hitte van de strijd, en behoud de vrede in je hart aan de lotusvoeten van de Heer. Maar men is bang. De mensen die ons getraind hebben, de mensen die ons geprogrammeerd hebben, waren bang dat we

Verspil er geen woorden aan

niets zouden doen als we onszelfniet van streek zouden maken. Het is nooit bij ze opgekomen dat je minder energie hebt om iets te doen, en dat je de dingen minder helder ziet als je jezelfvan streek maakt. Je ziet de dingen niet goed meer. Je reageert te heftig.

k weet niets van boksen, maar ze zeggen dat het

I laatste wat een bokser in de ring moet doen is van

streek raken ofkwaad warden, want dan verliest hij het gevecht. Ze zeggen ook dat het eerste wat zijn tegenÂ stander probeert te doen is zorgen dat hij kwaad wordt, zodat zijn coordinatie en waarneming achteruitgaan. En hoe vaak raken mensen die bezig zijn met sociale projecten - prachtige projecten, ten bate van anderen - er niet zo emotioneel bij betrokken en zo van streek door dat ze al het werk tenietdoen waar ze zich zo voor hebben ingezet? Ze zien het niet goed meer. Ze reageren te heftig. Stel dat er een misdaad tegen je begaan is. Hoor je daar niet van streek door te zijn? Iemand heeft bijvoorÂ beeld iets van je gestolen. Dat is een misdaad die tegen je begaan is. Rechtvaardigt dat dat je jezelf van streek maakt? Ja of nee? Nee. Maar het lijkt bijna onrealistisch om zelfs maar zo te denken. Begrijp je nu wat ik bedoelde toen ik zei dat mensen het niet willen

horen? Ze zeggen:

''Ach, ga weg, je bent gek, je spoort niet. Ga weg."

Doet je dat niet denken aan het Evangelie? "We

prachtig? Wie heeft het dan wel gedaan? Luister, in

willen je niet horen. Ga weg, ergens anders heen."

hemelsnaam, zou iemand van jullie die goed bij zijn

Verspil er geen woorden aan. Ze willen het niet horen.

hoofd is zichzelf bewust en uit eigen vrije wil en opzet足

Ze willen niet gelukkig worden. Ze willen niet veran足

telijk overstuur maken? Korn op. Denken jullie dat

deren. Oke, laat ze maar met rust. Waarom zou je er

iemand van jullie dat zou doen? Nee, dat zouden we

nog moeice in steken? Heb je er behoefte aan om je

niet doen. We gaan onszelf niet expres overstuur

goed ce voelen door iedereen te bekeren, de oorzaak te

maken. Het lijkt wel of dit iecs is wat buiten onze

zijn van hun verlichting? Misschien moet je nu maar

controle valt, nietwaar? Geef jezelf dus niet langer de

eens in jezelf kijken. Je zult niet gelukkig worden tenzij

schuld.

je jezelf neerzet als de grote meester, he? Zie je? Ze

Het is iets wat je ingeprent .is. Zo ben je geprogram足

willen hec niet horen? Prima, goed. Dae is hun

meerd. Zo ben je geconditioneerd. Maar die is wat je

probleem.

moet snappen. Kijk, voor verlichting hoef je helemaal

Niecs ter wereld kan je uit evenwicht brengen.

niecs te doen. Voor bevrijding en voor spiritualiteit

Niets. Sterker nog, niets heeft je ooit uit evenwichc

hoef je helemaal niets te doen. Je hoeft alleen maar iets

gebracht. Niemand heeft je ooit pijn gedaan. Je bent

te zien, iets te snappen. Als je het zou snappen, zou je

zo stom geweest om jezelf pijn te doen.

VflJ ZlJll.

Nou, dat brengt me bij deel twee. 0, ze hebben me geen pijn gedaan, he? De werkelijkheid heeft me geen pijn gedaan, he? Ik kan ze dus nergens de schuld van geven. Wie heeft de schade dan aangericht? 0, ik. Ik heh mezelf pijn gedaan? Ja. En daar ga ik mezelf de schuld van geven. Ik ga een hekel aan mezelf hebben omdat ik dat heh gedaan. Snap je wat ik bedoel? Waarom doe ik dat? Ik word boos op mezelf. Ik raak overstuur van mezelf. Nou, ik heb goed nieuws voor je. Zij hebben het je niet aangedaan. De wereld heeft het je niet aangedaan. Het leven heeft het je niet aangedaan. En het allerfijn足 ste: je hebt het jezelf niet aangedaan. Is dat niet

Volwassenheid is niemand de schuld geven

us: "Ik ben overstuur. Ik heb mezelf overstuur

D gemaakt. Dat hebben zij me aangedaan." Fout. "Ik heb het mezelf aangedaan." Fout. Je program

mering doet het je aan. Je cultuur doet het je aan. Zo ben je opgevoed; zo ben je getraind. Die inheemse inwoner in Afrika wordt verbannen en het vonnis maakt hem dood. Fout. Hij heefr zichzelf doodge maakt. Fout. Het was zijn programmering. Weet je, een van de tekenen van volwassenheid is het volgende. Volwassenheid is heel moeilijk te definieren, maar ik heb een behoorlijk werkbare definitie bedacht: volwassenheid is dat je niemand meer de schuld geefr. Je geeft anderen niet meer de schuld, je geeft jezelf niet meer de schuld. Je ziet wat er fout is, en je gaat aan de slag om het beter te krijgen. Dat is een behoorlijk duidelijk teken van volwassenheid. Weet je, je zou er versteld van staan hoe kinderach tig mensen zijn. Ze zijn zo kinderachtig. Ik bedoel, heb je wel eens naar een klein kind gekeken? In feite kun

je ervan uitgaan dat 99,999% van de mensen in hun huidige staat van waanzin kinderachtig zijn. Kijk maar eens rond. Kijk eens een halve dag rond; clan zul je zien dat onze beste mannen en vrouwen zich overgeven aan kinderachtige handelingen, ontzettend kinderachtig. Weet je hoe een kind zich gedraagt? Ik weet niet hoe het hier in Amerika gaat, maar in India stoten ze hun knie tegen een tafel en zeggen ze: "Weee," en clan zegt iedereen: "Wie heeft je geslagen, de tafel? Stoute tafel. Stoute tafel." Dat zeggen ze dus: "O, o, o, tafel, stoute tafel." En dan voelt dat kind zich weer goed. Zie je hoe kinderachtig dat is? He? Nu komen ze op je af en zeggen: "Wie heeft je geslagen?"' "Mijn vrouw, mijn man, mijn leidinggevende." "Zijn ze niet afschuwelijk? Ze zijn verschrikkelijk." En de kleine babyvoelt zich goed. En hij is president van een grate vereniging of een groot land of wat clan ook. Mijn God, hoe kinderachtig kun je zijn? En ze weten niet eens dat ze kinderachtig zijn. Ze moeten iemand de schuld geven. Maar nee. Volwassenheid is snappen dat niemand schuld treft. Of beter nog en nauwkeuriger gezegd: volwassenheid is jezelf niet de kinderachtige emotionele uitlaatklep bieden om anderen of jezelf de schuld te geven, maar zien wat er misging en aan de slag gaan om het beter te maken. Er iets aan te doen. Snap je? Hen treft dus geen schuld. Je programmering doet je dit aan. lk weet dat ik mezelf herhaal, maar dit is belangrijk. Ik ga jullie een oefening aanbieden. Het kost maar een paar minuten. Kijk of het enig effect op je heeft.

IOO

Denk aan iets waarvan je tot nu toe altijd gezegd zou hebben dat het je van streek heeft gemaakt. Ik vroeg jullie daarstraks al om daaraan te denken; doe dat nog eens. En zie in dat het niet dat ding of die persoon was die je van streek maakte. Het was je proÂ grammering. Het was niet hun valsheid, het was niet hun afkeuring, het was niet hun afwijzing, het was niet hun falen. Het was je programmering die je van streek maakte. En kijk wat er met je gebeurt. Als het je lukt om dat herhaaldelijk te doen, steeds weer opnieuw, dan is de algemene, universele ervaring de volgende: Eerste stap: "Verdorie, dit maakt me van streek." Tweede stap: "Huh-uh, dit heeft me niet van streek gemaakt; het was mijn programmering die me van streek heeft gemaakt. Dus ik hoef niet al mijn energie aan te wenden om die invloed van buiten te bestrijden?" Klopt. "Ik hoef niet al mijn energie te besteden aan het beschuldigen van die invloed van buiten." lnderdaad. Grappig, datgene waar het om ging wordt minder heftig. Het wordt steeds minder belangrijk. Want zolang ik nog ergens een vijand heb die me van streek maakt, eis ik dat mijn vijand verandert. lk weiger om niet langer van streek te zijn totdat die invloed veranderd is. Ben ik duidelijk genoeg? Als ik denk dat iemand me van streek maakt, en die persoon blijft zich gedragen op de manier waarvan ik zeg dat die me van streek maakt, weiger ik niet langer van streek te zijn tenzij hij beter wordt, verandert, verdwijnt, weggaat of wat dan ook.

IOI

Maar laten we zeggen dat het leven nog even zo doorgaat en je nog steeds van streek bent. Zodra je zegt: "He, wacht eens even. Het komt niet door het leven, maar door mijn programmering," zou iemand

Je hoeft het niet te verhelpen

nu iets kunnen doen en zou je er niet door van streek hoeven raken.

e raakt nu al een tijdje steeds minder van streek over steeds minder dingen. Nu komt de grote - neem me

niet kwalijk, he? Ik wil jullie niec beledigen of zo, maar dit ga je leuk vinden. Nu komt de grote Amerikaanse

vraag: hoe verhelpen we dat? "Hij maakt me niet van streek. Ik maak mezelf niet van screek. De programmering maakt me van streek." Hoe verhelp je dar? Ken je het grate oosterse antwoord? Je verhelpt het niet. Je laat het met rust. Het gaat vanzelf over. Hoe meer je her probeert te verhelpen, hoe sterker her wordt. Goh, dat is nog zoiets verbijsterends: verhelp het niet. Laat her met rust. Laat het met rust. Het gaat over. Echt waar. Maar hoeven we clan niet re weten waar die programmering vandaan komt? Het helpt om dat te wecen, maar her is niec noodzakelijk. En als je her ten koste van alles wilt snappen - 'ik moet per se te weten komen waar her vandaan komt en ik moet her veranderen' - zul je het alleen maar erger rnaken. Daar kun je zeker van zijn. Heel veel

102

mensen veranderen nooit omdat ze zo vastbesloten zijn

niet iets buiten je dat ervoor zorgt dat je van streek

om te veranderen. Ze zijn zo vastbesloten dat ze nooit

raakt. Jij bent het niet die ervoor zorgt dat je van streek

veranderen. Ze zijn zo gespannen, zo bezorgd, dat het

raakt. Het is je programmering.

alleen maar erger wordt. Dit is dus weer zoiets: we zijn allemaal hetzelfde. Weet je, de dingen die ik jullie hier voorleg, leg ik ook in Japan voor en in India en in Spanje en Latijns-Amerika, en op alle andere plaatsen in de wereld. En overal zijn de mensen hetzelfde. Je hebt een dunne culturele vernislaag die verschilt, maar diep van binnen zijn we allemaal hetzelfde. Overal dezelfde problemen. De haat is hetzelfde. Het conflict is hetzelfde. Het schuldÂ gevoel is hetzelfde. De afhankelijkheid van de mening van anderen en de emotionele afhankelijkheid van goedkeuring is hetzelfde. Die is precies hetzelfde. Schraap het laagje cultuur aan de buitenkant eraf, en we zijn allemaal hetzelfde. En overal proberen mensen 'het' ook te verhelpen. Hoe verander ik het? Je verandert het niet; je doorziet het. Je kijkt ernaar, je observeert het. Het zorgt wel voor zichzelf. Wat er dan gebeurt is dat je het niet verandert; het leven verandert het. De natuur verandert het. Zoals je jezelf niet geneest, maar de natuur zichzelf geneest. Jij doet alleen maar iets wat de natuur helpt. Als er iets gebeurt waarvan we normaal zeggen dat het ons van streek maakt, komt het niet daardoor dat we van streek zijn. Het leven behandelt je niet slecht. Het is je programmering die je slecht behandelt. Het leven is vriendelijk. Het leven is heerlijk. Denk aan mijn vriend Ramachandra, de riksjarijder. Het is dus

105

De problemen z1tten 1n Je programmenng .

e hebt mensen waar je mee leeft en je hebt problemen in je relatie met hen? Menselijke relaties zijn nooit

een probleem; je programmering is het probleem. Omgaan met mensen is nooit een probleem. Alleen je

programmering is een probleem. Hoe komt het dat je van streek raakt? Je vraagt: "Is het mogelijk om met iemand te !even die elke dag zijn geduld verliest en toch niet overstuur te raken?" Ja. Ja, zonder meer, dat je daar niet van overstuur raakt. Je vraagt: ''Als iemand je beledigt, raak je dan niet van streek?" lnderdaad. "Waarom niet? Waarom zou je niet van streek raken als iemand je beledigt?" Ik bedoel, als de brief niet ontvangen wordt, wordt hij teruggestuurd naar degene die hem heeft geschreÂ ven. Als je hem niet ontvangt, gaat-ie terug. Weet je waarom je beledigd was of waarom je van streek was door die belediging? Omdat je hem hebt aangenomen, daarom. Dommerik, waarom heh je hem aangenoÂ men? "Je bedoelt dat je hem ook niet kunt aannemen? Je bedoelt dat je dat menselijk noemt, leven als een

107

aapje? Dat iemand aan een touwtje trekt en jij clan

ontspannen onder. Dar is het spirituele !even. Dar is

opspringr?"

sterven aan jezelf - die programrnering loslaten. Je laat

Ik zal je vertellen wat her betekent om mens re zijn. Weer je wat her berekent om mens re zijn? Her is zoiers

haar los door in re zien wat ze in feite is. Door het beestje bij zijn naarn re noemen.

als her volgende. Een kerel koopt iedere dag de krant bij een krantenverkoper. De krantenverkoper is altijd onbeschoft tegen hem. Dus zegt een vriend van hem: "Waarom koop je je krant bij die kerel? Hij doer alrijd onbeschoft tegen je. Waarom koop je hem nier bij iemand anders een stukje verderop?" Zegt die kerel: "Waarom zou die verkoper voor mij

Kun je in de wereld die u beschrijft een zonde begaan? Bevrijden we onszelf, of bevrijdt de genade van Christus ons? Mag ik niets doen, ook al ben ik niet overstuur, aan iets onrechtvaardigs dat ik zie? Alr iemand voorkruipt, laat ik me daar niet door van streek maken, maar mag ik er dan we! iets aan doen?

moeren bepalen waar ik mijn krant koop? Waarom zou hij de macht hebben om dar voor mij' re bepalen?" Nu

Laten we achteraan beginnen. Op de eerste plaats: als

heb je het over een rnens. Anders heb je her over apen.

iemand voorkruipt, rnag je daar clan iets aan doen? Ga

Die kun je sruren; trek rnaar even aan hun staarr en

vooral je gang en doe er iets aan. Doe er alles aan wat je

ze gedragen zich heel voorspelbaar. Prograrnmering.

wilt. Ja, dat is prima. Her punt is dat je iets onderneemt

Programrnering.

om een onrechr rechr te zetten; je onderneemt niet iers

Her is dus niet de persoon die je van srreek heeft

om uiting te geven aan een onaangenaarn gevoel. Zie je

gernaakt. Jij bent het nier die je van streek heeft

het verschil? Oat is een groot verschil. Jammer genoeg

gernaakt. Het is je programmering. Her enige dat je

ondernemen we vaak iets niet alleen om iets recht te

hoeft te doen is dat begrijpen en er afstand van nernen,

zetten war four is, maar om uiring te geven aan het feir

her doorzien. Wil je iets aan die prograrnmering doen?

dat je van streek bent. Dat is niet goed.

Als je dat lukt, prima. Is het nodig? Nee. Als je her

Ten rweede: kun je in de wereld waar we her nu over

doorhebt, weet je dat her door je programmering

hebben een zonde begaan? Natuurlijk. Overal om ons

komr, nier door jou, niet door hen. Her lost zichzelf

heen wordt gezondigd. Overal om ons heen wordt

wel op, echt waar. Je zult versteld sraan dat je na een paar maanden

kwaad gedaan. Maar hoe meer je de menselijke natuur begrijpt, hoe minder je de neiging hebt orn iemand re

dingen die je voorheen ziek van angst of lijden of wat

veroordelen. Want er zir zoveel domheid, zoveel onweÂ

dan ook zouden hebben gernaakr, in totale gemoedsÂ

tendheid, zoveel angst en zoveel programrnering achrer

rusr over je heen kunt laten kornen. Je blijft er heel

dargene war we zonde noernen, dat we rnaar berer over

108

109

niemand kunnen oordelen. Over niemand, zelfs niet over onszelf. Paulus zegt dat; zelfs hij durft niet te oordelen over zichzelÂŁ En ten derde: zijn wij het die onszelf bevrijden, of is het de genade van Christus? De genade van Christus

en dat heeft niets te maken met geleerdheid, belezenÂ heid of studie van welke soort dan ook. Punt. Ik wil niet dat je zo dadelijk de deur uit loopt en denkt dat iemand met een universiteitsdiploma hier beter voor toegerust is dan een eenvoudige, ongeletterde boer in

is voor iedereen beschikbaar. Maar weet je, het feit dat

het Andesgebergte. Niet hiervoor. Je zult er versteld

de genade van Christus beschikbaar voor je is, betekent

van staan over hoe weinig intelligencie geleerde mensen

niet per se dat je iets zult bereiken. Je moet er wel iets

beschikken. Echt waar.

voor doen. Je kent dat verhaal wel van die kerel die zijn pijp aanstak en zijn baard verbrandde, en dat ze zeiden: "Je hebt je baard verbrand." Hij zei: "Ik weet het, maar snap je niet dat ik aan het bidden hen dat het gaat regenen?" Nau, ja; ik bedoel, de regen is beschikbaar, maar je moet wel opletten wat je doet. Het idee is jammer genoeg dus dat de genade van God voor iedereen beschikbaar is. Het tragische van de menselijke soort is niet dat er een tekort is aan Gods genade; her tragische is dat er een tekort is aan juist inzicht. We houden er verkeerde ideeen op na die gecorrigeerd moeten warden.

Gisteren nog vertelde een vriend van me die aan de Fordham Universiteit werkt.dat hij een heel bijzonder boek had gelezen over de mensen die een paar van die ruimteschepen, van die raketten naar de maan hebben gestuurd. Hij zei: "Weet je, het is tragisch dat we al die samenwerking op touw hebben weten te zetten om een raker naar de maan te sturen, maar dat we niet samen kunnen werken met onze familieleden. We weten niet hoe dat moet. We weten niet hoe we moeten opschieÂ ten met onze vrouwen en echtgenoten." Snap je wat ik bedoel? Ik ben boeren tegengekomen die wel weten hoe dat moet - samenwerken. Wat denk je daarvan? Dat is incelligentie. Geleerdheid is dus helemaal niet

Pater De Mello, u heeft veel gestudeerd en gereisd, en da.t is niet echt nodig voor de verlichting zoa!s u die definieert, maar toch vraag ik me afofu iets kunt vertellen over de manier waarop het je stukje bij beetje voorbereidt op het kunnen accepteren van de waarheid waar u het over hebt.

hetzelfde als incelligencie. Je kunt heel geleerd zijn en

Bereid een opleiding je op dat soort dingen voor? Nee.

te betwijfelen. Als je nooit ergens vragen bij stelt, als je

Je hebt er gezond verstand en inrelligentie voor nodig,

IIO

toch geen enkel inzicht in jezelf hebben. Je kunt weten hoe ruimteschepen werken en geen idee hebben hoe je zelf in elkaar steekt. Aan een opleiding heh je dan niet veel. Wat je hiervoor nodig hebt is geen opleiding, maar wijsheid, inzicht en intelligencie, en dat krijg je door te snijden, ce schrapen, te smelten, te bevragen, nooit betwijfelt wat ze je hebben geleerd, nooit betwij-

111

felt war je cultuur je gegeven heeft, hoe kun je hier dan

maken. Een reis van duizend kilometer begint bij de

iets van begrijpen?

eerste stap. Laten we omgaan met die vent die voorkruipt.

�t is uw concept van geluk en wat het is om mens te

Laten we omgaan met de vrouw die altijd aan je kop

zijn in het aanschijn van God? Ook wil ik graag dat u om iets over onthechting uitlegt. Op de eerste plaats hebt

zit te zeuren, of met de man die je altijd beledigt. Laten we daar beginnen. En zoals ik al zei: zij zijn er niet de

u gezegd dat het ons verlangen is dat ons bindt. Hoe zit

oorzaak van dat je van slag bent; het komt voort uit je

het dan met ons verlangen naar God? En kun je God vinden in verlangenloosheid? En bovendien, kunnen we

programmenng.

God gelijkstellen aan verlangenloosheid? Als laatste, hoe

onrecht wordt gedaan. Ik zeg-niet dat het betekent dat

zit het met iemand die lichamelijk mishandeld wordt in een tehuis? Hoe kan hij zich daar Los van maken?

je er niets tegen zult doen; dat doe je wel. Maar je ziet

We zullen beginnen bij je laatste vraag, want die is het moeilijkst. Natuurlijk zal iemand die thuis lichamelijk mishandeld wordt het veel moeilijker vinden om niet

Ik zeg niet dat dat betekent dat je het niet ziet als er

waar je door van slag bent.

Komt waar geluk voort uit ons menselijk verlangen naar geluk, ofkomt het voort uit het verlangen van een ziel om God en ]ezus Christus te leren kennen?

overstuur te raken dan iemand die vanachter zijn raam beschouwend naar de wereld kijkt. Luister, ik zeg niet

Het verlangen naar God: de heilige Thomas van

dat dit makkelijk is. Ik zeg dat het mogelijk is. En ik

Aquino zegt in de inleiding van zijn prachtige Summa

zeg dat je er nooit zult komen als je denkt dat het

Theologica: "Over God kunnen we dit met zekerheid

onmogelijk is. Is het mogelijk dat mensen gemarteld

zeggen: dat we niet weten wat Hij is." God is onken

worden en toch hun innerlijke vrede weten te bewaren?

baar voor het denken, en daarom noemen we hem

Ja. Daar heb ik voorbeelden van gezien.

Mysterie.

Ik heb ooit een bijzondere brief gelezen die geschre

Hoe kun je verlangen naar iets waar je je niet eens

ven is door een gevangene in nazi-Duitsland die elke

een voorstelling van kunt maken? Waar men slechts in

dag gemarteld werd en wist dat hij geexecuteerd wu

symbolische, analogische termen over spreekt? Dus als

worden. Sublieme en prachtige brieven schreef hij aan

we het hebben over verlangen naar God, hebben we

zijn familie; ik las die brieven. lk zei: "Hoe is zoiets

het niet over God als een object buiten ons, als een

mogelijk?" Ik las die brieven een jaar of twintig geleden.

persoon waar we ons een volledige voorstelling van

Nu weet ik dat het mogelijk is. Maar laten we een begin

kunnen maken of die we volledig kunnen begrijpen,

!12

Il3

en dus valt dat niet binnen de dingen waar ik her over heb. Want je weet niet waar je naar verlangt.

heid. Maar daar moet je wel wijs in zijn, oke? Weet je nog dat ik zei dat de disbalans niet in de werkelijkheid

Dus vaak als mensen praten over hun verlangen

zit; dat hij in jou zit; weet je her nog? Blijf de werke

naar God, verzinnen ze er een soon beeld bij en gaan

lijkheid niet de schuld geven, het zit in jou. Maar moet

ze verlangen naar dat beeld. Maar verlangen naar het

je jezelf dan de schuld geven? Hee getuigt niet van vol

onbekende, het onkenbare, dat wat buiten alles vale

wassenheid om jezelf de schuld te geven als jou geen

waar je je een voorstelling van kunt maken en wat je

blaarn treft; je doet het niet met opzet. Hee komt voort

kunc begrijpen, het Mysterie - wat betekent dat?

uit je programmering. Dae is dus war ik bedoel. Je

We hebben geen idee. Kunnen we dat gelijkstellen aan

geeft je programmering niet de schuld, je begrijpt hoe

verlangenloosheid? Misschien wel, misschien niet.

het zit. Daar komt het uit voort.

Maar laat je hier nou in godsnaam niet door

Als je je knie aan een tafel scoot, moec je begrijpen

afleiden. Ga door met waar je mee bezig bent. We

dat de pijn niet in de tafel zit. De pijn wordc veroor

kunnen allerlei theologische discussies over dat andere

zaakt door iecs war in je knie gebeurt. Er gebeurt iets

voeren, maar ga intussen wel door met waar je mee

in je knie en dat veroorzaakt de pijn. De pijn zit niet

bezig was. Ga door met zelfobservatie, zelfbewustzijn,

in de tafel. Als je tegen de werkelijkheid scoot, wordt

zelfinzicht, zelfbevrijding. Dan zul je het beter leren

er een pijn binnenin je veroorzaakt. Die pijn wordt

begrijpen, zonder te begrijpen wat God is.

niet veroorzaakt door de werkelijkheid, maar door iets wat binnenin je gebeurt. Je produceert die pijn niet

Hoe kunnen we volwassen worden als we de programme ring de schuld geven? Is dat niet onvolwassen, dat we de programmering de schuld geven? Leidt dat niet tot dingen als 'De duivel liet me dat doen' of 'Jk hen slachtoffer van de samenleving'? Met andere woorden, dat je je verant woordelijkheid niet neemt?

met opzet. Wie wil zichzelf nou met opzet pijn doen? Je moet begrijpen wat dat iets is. Hoe komt het nou dat dat proces bij sommige mensen niet doorgaat, of dat ze zich ervan hebben bevrijd, terwijl het bij anderen wel doorgaat? Dae is verantwoordelijkheid - dac je inziet hoe het zit. En dat je er als gevolg daarvan van bevrijd wordt.

Leg je de

schuld bij je programmering? Nee, je legt de

schuld niet bij je programmering; je begrijpt hoe het zit. Hee is net zoiets als zeggen 'Je geeft de duivel de schuld' - arme duivel, ik bedoel, dan leggen we de schuld weer bij de duivel. Neem je verantwoordelijk-

I14

Wtzt betreft slachtoffers van geweldsmisdrijven: ik heh het gevoel dat pijnlijke emoties en heel veel verwarring en isolatie teweeggebracht worden door dat soort situaties. En als je het idee hebt dat je niet van streek moet raken

II5

in zo'n situatie, vind ik dat een teken van heel weinig

zijn. Je hoeft je zo niet te voelen. Er is een andere moge足

medeleven met mensen. Ik wil graag weten hoe je om

lijkheid.

moet gaan met iemand die niet op jouw niveau zit, en hoe je zo iemand het best kunt benaderen en medeleven

U zegt dat het niet de mensen om ons heen zijn die ons

kunt betonen.

van streek maken, dat wij het niet zelf doen, maar dat het onze programmering is. Maar zijn het niet juist de

Als iemand naar je toe komt en helemaal overstuur is

mensen om ons heen die ons geprogrammeerd hebben toen

- laten we zeggen dat zij slachtoffer van een misdaad

we jong waren?

is, of laten we zeggen dat iemands moeder gestorven is en dat hij heel verdrietig is. Je neemt dan niet een

Dat klopt. Maar dat hebben ze ons niet met opzet

houding aan van '0, je hebt verdriet, je bent overstuur,

aangedaan. Ze zijn her slachtoffer van wat andere

er is iets mis met je' - o nee, nee, nee. Je begrijpt hoe

mensen hen aangedaan hebben.

het zit. Kijk, zelfs als dat verdriet voortkomt uit een

Steeds weer komen er mensen naar me toe die erg

gehechtheid van die persoon, als de pijn, de isolatie

van streek zijn over hun ouders. Ze kunnen hun ouders

voortkomt uit het feit dat hij of zij aangevallen is, dan

niet vergeven, ze haten hun ouders. Oke, dat snap ik.

is die persoon er niet de oorzaak van. Heb je dat

Ik zeg niet dat je ouders het goed of fout hebben

begrepen? Heb je begrepen dat ik dat gezegd heb? Hij

gedaan. Misschien zaten ze fout. Maar kun je begrip

of zij is niet de oorzaak van de pijn. We kunnen sympathie voor hem of haar hebben,

voor ze opbrengen? Want dat is waar liefde over gaat, snap je? Liefde is anderen niet de schuld geven. Liefde

we kunnen hem ofhaar begrijpen. We kunnen met zo

is niet over anderen oordelen. Liefde is anderen niet

iemand meeleven. En voorzichtig, als hij of zij er klaar

veroordelen. Liefde is anderen begrijpen. Kun je hun

voor is, uitleggen waar het vandaan komt. Want uit足

standpunt begrijpen? Kun je begrijpen hoe weinig er

eindelijk leven we niet met die persoon mee als we hem

sprake is van kwade opzet, en hoeveel er sprake is van

of haar niet op een dag het geheim vertellen. Ben ik

onwetendheid? En van goede wil, en van hulpeloos足

duidelijk genoeg nu? Je bent bijvoorbeeld naar mij toe足

heid, en van programmering en verwarring en angst?

gekomen en je bent heel erg overstuur omdat iemand

Heb je daar ooit wel eens bij stilgestaan? 0, dan begrijp

je verwond heeft. Ik zal je begrijpen. Ik zal begrijpen

je ook wat het betekent om lief te hebben. Dat zal jou

hoe het voor je is, ik zal met je meeleven. Maar op een

ook veranderen.

dag, ooit, ergens, als je er klaar voor bent, zal ik je het geheim vertellen. Dat zou voor mij werkelijk medeleven

Ik begrijp nu dat mijn geluk bestaat uit vrij zijn van gehechtheden en verlangens. Ik begrijp dat ]ezus Zelf angst en gekwetstheid en boosheid kon ervaren, en toch die lotusplek bij de Vader niet kwijtraakte. Maar nu is mijn probleem dat ik ook geloofdat mijn geluk niet zit in een uiterst passiefmenselijk bestaan waarin ik een gevoel足 loze zombie ben geworden. Ik heb het gevoel dat daar tussenin een passie en een enthousiasme en een vurigheid zit die ]ezus Zelfook had, zonder dat ik me er weer aan hecht. Ik wil dus graag dat u iets zegt over passie en enthousiasme en vurigheid die geen gehechtheid is.

levensbelang voor hen is en wat noodzakelijk is voor hun geluk. Na een tijdje denken ze er helemaal niet meer aan of groeien ze op en maakt het hen niets meer uit. Een klein kind maakt zich niet druk om mensen. Je zegt niet tegen een klein kind dat het verschrikkelijk is als iemand om je lacht. Je kunt tegen een kind lachen - ha-ha-ha - en het kind lacht terug. Het is een drug, snap je. De controle. Als je twee jaar oud bent, en ze leren je dat je je goed hoort te voelen als ze klappen, en dat je je slecht hoort te voelen als ze 'Arrrgh' zeggen, en je slikt dat voor zoete koek, clan wen je eraan. Dan is het programmeren begonnen.

Weet je nag wat ik zei over de boogschutter? Als er geen sprake is van spanning en disbalans warden alle krachten binnenin je losgelaten. En clan zul je begrijpen wat echte vreugde is. Dan zul je begrijpen wat echt enthousiasme is. Dan zul je begrijpen wat het betekent om met hart en ziel het leven in te duiken, met wat we

Hoe zit het dan in het geval van een krijgsgevangene of iemand die aids heeft ofeen terminate ziekte?Je kunt niet echt meer iets voor hen doen, maar je voelt wel bun pijn. Hoe vermijd je dat je van streek raakt door het leed van zo iemand?

passie noemen. Duik er helemaal in, zonder meer, want clan doe je jezelf geen pijn meer met die gepro足

Neem het geval van de persoon die te horen kreeg dat

grammeerde emoties.

hij aids had en nog zes maanden te leven had en daar volkomen rustig onder bleef. Je wilt niet overstuur

Ik vind het lastig om met het idee mee te gaan dat we geprogrammeerd zijn om van streek te raken. Als ik naar heel jonge kinderen kijk die nog nergens mee geprogram足 meerd zijn, dan krijg ik de indruk dat ze op natuurlijke wijze van streek raken.

raken als hij rustig blijft, nietwaar? En laten we er ver足 volgens eens vanuit gaan dat iemand er niet rustig onder blijft, maar overstuur raakt. Ik zou dan zeggen: goh, je hebt over het leven nagedacht en het loopt ten einde, en dat kan ook niet anders; waarom zou je nog zoveel boeken lezen? Waarom zou je niet meer tijd

Daar heb je een punt. Kijk, kleine kinderen raken

doorbrengen met uit het raam kijken, naar die

overstuur als ze iets niet krijgen wat in hun ogen van

prachtige seizoenen die jullie hier in de Verenigde

Staten en in het Westen hebben, en je ziet de bladeren vallen en verga.an - hoeveel zegt dat niet over het leven? Als je dat begrepen hebe, en je begrijpt de stroom van

dat Paulus zegt dat hij vreemde dingen doet die hij niet wil doen, en dat hij de dingen die hij wel echt wil doen niet kan doen?

het leven ... nou ja, hij is overstuur; je gaat hem niet helpen door jezelf overstuur te maken. Klinkt dat

Laten we de eerste vraag eens nemen. Sommige mensen

logisch?

lijken zichzelf volledig onder controle te hebben door zichzelf hard te maken - zichzelf niet de ruimte te

Hoezeer is wat u zegt van toepassing op de manier waarop we met opzet leed bi.J anderen veroorzaken?

geven om te voelen. Zie je het verschil tussen dat en wat ik vandaag tegen jullie gezegd heb? Kijk, we hebben twee soorten mensen: de ene soort zijn mensen die

Veroorzaken we ooit met opzet leed bij anderen? Ik ga

zichzelf niet toestaan om iets te voelen; die maken

dit zo beknopt mogelijk proberen te zeggen. Ik zou er

zichzelf als het ware hard en zeggen: "Het zal me

waarschijnlijk eigenlijk een uur voor nodig hebben,

allemaal worst wezen. Het zal me allemaal worst wezen.

dus ik hoop dat ik niet verkeerd begrepen word. Hoe

Het maakt me helemaal niks uit." Dat is het ene

dan ook, ik ga het risico nemen. Ik ga het gewoon

extreme. Dat helpt niet erg. De tweede soort mens,

zeggen.

degene waar ik het over heh, is degene die van streek is,

Als je een ander schade berokkent, weet je dat je zelf de eerste bent die je clan schade berokkent. Klinkt dat

maar die toesrand door middel van inzicht overstijgt. Eroverheen komt.

logisch? Als je haat koestert voor iemand, dan ben je

En wat betreft Paulus die zegt dat hij dingen doet

zelf de eerste die je schade berokkent, toch? Wie doer

die hij niet wil doen, enzovoorts: hij vraagt: wie haalt

nou zoiets? Een dwaas. Wie koopt er nu een gloedÂ

me hier uit? De genade van Christus haalt me eruit. De

nieuw horloge voor 3000 dollar en doet er dan zand

genade van Christus laat zich op zoveel manieren

in? Een dwaas. Wie gaat er nu aan tafel zitten om te

voelen. Je moet de genade van Christus niet zien als

eten en doer gemalen glas in her eten om zichzelf kapot

een of andere substantie die in je gegoten wordt. Als je

te maken? Een dwaas. Dwazen begaan zonden. Ze zijn

de werkelijkheid op een dieper niveau gaat begrijpen,

niet goed bij hun hoofd. Ze vermoorden zichzelf.

is dat dan niet de genade van Christus? Als je jezelf beter begrijpt, is dat dan niet de genade van Chrisms?

Wilt u allereerst iets zeggen over iemand die gedrag vertoont waarbij het lijkt also/ het hem volledig in zijn greep heeft? Ten tweede, kunt u dat verbinden met hetfeit

120

Oat is het dus.

121

]e bent je hele !even geprogrammeerd met bepaalde waarden, en in je relaties ben je gedwongen om concessies te doen aan sommige van die waarden. Ook al begrijp je dat andere memen ook zijn geprogrammeerd, wanneer zeg je tot hier en niet verder, en hoeveel concessies mag je doen - ofgeefje het gewoon op? En als je snapt dat je pro grammering je van streek maakt, hoe zorg je er dan voor dat je niet van streek raakt als je overweldigd wordt door problemen waar je geen controle over hebt?

heb je gehoord van die kerel uit Brooklyn die in de Saharawoestijn stond met een zwembroek aan, moet je nagaan, en een handdoek? Hij loopt door de Sahara woestijn en komc een Arabier tegen, en hij zegt: "Hoi." En de Arabier zegt: "Hoi." Hij vraagt: "Hoe ver is het nog naar de zee?" "De zee?Allemachtig," zegt deArabier, "da's duizend kilometer verderop." En die kerel uit Brooklyn zegt: "Zo, jullie hebben een flink strand hier." Een strand?

Heb geduld. Verwacht niet dat je dit allemaal in 24 uur voor elkaar krijgt. Sommige mensen hebben geluk; die lijken het in een flits te zien, en dat maakt alle verschil voor hen. Anderen hebben tijd nodig. Die hebben twee weken nodig, die hebben maanden nodig. Maar ik kan je dit verzekeren: ga ermee

aan

de slag, en

binnen een week zul je resultaat zien. Maar je zult nog steeds uit evenwicht raken, afhankelijk van de diepte van de programmering. Nu iets over het tweede deel van je vraag. Je hoeft aan geen enkele waarde concessies te doen, aan wat goed en slecht is. Bij het omgaan met anderen doe je daar helemaal geen concessies aan. Je doet geen kwaad om liefde van mensen te krijgen, of hun welwillend heid, of hun goedkeuring. Ik geef jullie zo snel zo veel, in zo'n korte tijd, dat ik snap dat het wat verwarrend voor jullie zal zijn. Maar in de loop van de cijd, vooral als je goed luistert en ervoor openscaat, zullen dingen vanzelf duidelijker worden. Nu we het over ervoor openstaan hebben:

12.2.

Openstaan, openstaan.

Verhalen die de boodschap dragen

LJet geschenk van het vuur ÂŁ1 Iemand heeft het vuur uitgevonden. Hij pakt de spullen om vuur mee te maken en gaat naar het noorden waar stammen wonen die zitten ce rillen van de kou. Hij leert hen de kunst en de voordelen van het vuur maken. En de mensen raken ge1nteresseerd. Ze leren. En ja hoor, al snel slaan

ze aan

het koken en

gebruiken ze het vuur om dingen te bouwen. En voordat ze tijd hadden om de uitvinder te bedanken, was-ie alweer verdwenen. Hij wilde niec bedankt warden, hij wilde alleen maar dat mensen profiteerden van zijn uitvinding. Hij gaat naar een andere scam en hij probeert hen oak te interesseren voor zijn nieuwe uitvinding. Maar daar stuitte hij op een probleem, snap je? De priesters kregen door hoe populair die kerel aan het warden was en hoezeer hun invloed op de mensen aan het afnemen was. Dus besloten ze hem te vergiftigen. De mensen kregen hec idee dac het de priesters waren die het hadden gedaan. Weet je wat de priesters coen deden?

125

Ze lieten een enorm portret van de man maken.

God. En hij zei: "Nu ga ik u slechts een gunst vragen

Dat zetten ze neer op het hoofdaltaar in de tempeL Ze

en u kunt geen nee verkopen. Ik heb u mijn hele leven

bedachten een liturgie waarmee de man werd geeerd,

gediend, ik heb me aan de wet gehouden, ik heb de

een ritueel; en jaar na jaar kwamen mensen eer betonen

riten in ere gehouden. Ik heb goed gedaan voor mensen,

aan de grote uitvinder en aan de werktuigen om vuur

ik heb me aan uw geboden gehouden. Verleen me deze

mee te maken. En het ritueel werd trouw in acht

ene gunst: laat me de loterij winnen, dan kan ik me in

genomen. Maar er was geen vuur. Geen vuur. RitueeL

vrede en geborgenheid terugtrekken."

Herdenking. Dankbaarheid. Verering. Ja. Maar geen vuur. "Waarom noemt u me Heer, Heer, en doet u niet wat ik u opdraag?" Wat zegt hij tegen ons? Liefde. Liefde. Dat is wat hij zegt. Wat is het grootste obstakel voor de liefde? Waar ik het vandaag over heb gehad: onze programmering. Onze obsessieve gehechtheden. Die blokkeren de liefde, zoals ik jullie tijdens deze sessie hoop te laten

Hij was ervan overtuigd dat God aan zijn verlangen tegemoet zou komen, dus wachtte en wachtte en wachtte hij. En iedere nacht bleef hij bidden. En na zes maanden was er nog steeds niets gebeurd. En op een nacht schreeuwde hij het uit pure frustratie uit: "God, help me nou. Laat me de loterij winnen." Stel je zijn schrik voor toen hij een stem hoorde antÂ woorden: "Help mij maar eens. Koop een lot." Hij had geen lot gekocht.

zien. De beste religie ter wereld is de religie genaamd

Zorg dat je je lot koopt. Zorg dat je je inzicht

Liefde. Niet de religie genaamd Heer, Heer. Wie doet

gebruikt. Verwacht geen wonderen. Zie, begrijp, en

die uitspraak over de Liefde? Jezus Chrisms Zelf. En

verander als gevolg daarvan.

mogen wij christenen dat nooit uit het oog verliezen. De rijkdom van de sannyasi Genade en inspanning

Het tweede punt dat ik wil maken voordat we stoppen,

Nu we het toch hebben over genade en de inspanningen

heeft te maken met geluk. Ik ga jullie een van mijn

die we doen, moet ik denken aan dat mooie verhaal over

favoriete verhalen vertellen. Weet je, soms zegt een

die vrome oude man die op een dag tegen God zei:

verhaal meer clan een lezing van een hele dag omdat

"God, kijk eens hoe trouw ik u mijn hele leven heb

het de diepte in ons aanspreekt, en dit verhaal spreekt

gediend." Natuurlijk kreeg hij geen antwoord.

de mijne absoluut aan. Dit is het verhaal van een kerel

"Goed," zei hij tegen zichzelÂŁ "Ik heb u nooit ergens om gevraagd, nietwaar?" "Inderdaad," zei hij, en hij sprak natuurlijk namens

126

die zijn dorp in India uidoopt, en hij ziet wat we in India een sannyasi noemen. De sannyasi is de zwervende bedelaar. Het is degene die de verlichting

127

heefc bereikt en nu ziet dat de hele wereld zijn thuis is,

Zo voelt onze vreugde, he, op de dag dat we iets

dat de hemel zijn dak is, en dat God zijn vader is en

krijgen wat we heel graag willen. Sta je er wel eens bij

voor hem zal zorgen. Daarom gaat hij van plaats naar

stil hoe lang die vreugde duurt? Je hebt her meisje dat

plaats, zoals jij en ik ons van de ene kamer van ons

je wilde. Je hebt de jongen die je wilde. Je hebt die

huis naar de andere zouden verplaatsen.

auto. Je hebt het diploma. Je was de beste op de uniÂ

Daar was dus die zwervende sannyasi, en de

versireit. Hoe lang duurt die vreugde? Laten we haar

dorpeling ontmoet hem en zegt: "Dit is niet te geloven."

meren. Ik meen het. Hoeveel seconden? Hoeveel

En de sannyasi zegt: "Wat kun je nier geloven?"

minuten? Je krijgt er genoeg van, nietwaar? Dan ga je

En de dorpeling zegt: "Ik heb vannacht over je

op zoek naar iets anders, of nier soms?

gedroomd. Ik droomde dat Heer Vishnu tegen me zei: 'Morgenmiddag zul je het dorp rond

Waarom bestuderen we dat niet? Her is waardeÂ

uur verlaten,

voller dan de heilige boeken bestuderen - want wat

en dan zul je een zwervende sannyasi regenkomen.' En

heb je eraan om de heilige boeken te bestuderen en op

kijk, ik hen je tegengekomen."

basis daarvan de Messias re kruisigen, zoals Jezus

"Wat zei Heer Vishnu nog meer regen je?'', vraagt de sannyasi. En de man anrwoordt: "Hij zei tegen me: 'Als die

overkwam, als je dit niet begrepen hebt? Als je niet begrepen hebr war her betekent om te leven, en vrij re zijn, en spiritueel te zijn?

man je een edelsteen geefc die hij bij zich heefc, zul je de

Die kerel heefc dus die diamant. En in plaats van

rijkste man ter wereld zijn.' Wil je me de steen geven?"

naar huis te gaan, gaat hij onder een boom zitten, en

De sannyasi zegt: "Wacht even." Hij rommelt wat

daar blijfc hij de hele dag in gedachren verzonken

in de kleine rugzak die hij bij zich heefc. Hij vraagt: "Is

zitten. En tegen de avond gaat hij naar de boom waar

dit misschien de steen waar je het over hebt?" En de

de sannyasi zit, geefc hem de diamant terug en zegt:

man kan zijn ogen niet geloven, want het is een diamanr

"Wtl je me een plezier doen?" "Wat dan?'', vraagt de

- de grootste diamant ter wereld.

sannyasi.

Hij houdt de diamant in zijn handen en vraagt:

"Kun je me de rijkdom geven die jou in staat stelt

"Mag ik die hebben?" En de sannyasi zegt: "Natuurlijk mag je hem

om dat ding zo gemakkelijk weg te geven?"

hebben. Ik heh hem in een hos gevonden. Hij is je

me de rijkdom geven die jou in staat stelt om dat ding

gegund." En hij loopt door en gaat onder een boom

zo gemakkelijk weg te geven? Dar is waar ik het vandaag

aan de rand van her dorp zitten. De man houdt zijn

over gehad heb.

diamant stevig vast en is ontzettend blij.

128

Tjonge, wat vind ik dat een mooi verhaal. Kun je

De wereld zit vol verdriet. De oorzaak van dat

129

verdriet is gehechtheid. De vernietiging van het verdriet

onmogelijk meer omhoog klimmen, en bovendien

is het loslaten van iedere gehechtheid. Het inzicht dat

staat de tijger hem bovenaan op te wachten. Als hij

gehechtheid een valse overruiging is - de valse overtui

naar beneden glijdt, valt hij 5000 meter naar beneden,

ging dat iets of iemand je gelukkig kan maken. Echt

zijn dood tegemoet. Wat doet hij? Hij heeft nag maar

geluk wordt door niets veroorzaakt. Echt geluk kent

een paar minuten te leven.

geen oorzaak. Als je de mysticus vraagt waarom hij of

Hij kijkt naar de struik waar hij zich aan vastklampt

zij gelukkig is, zal het antwoord zijn: "Waarom niet?"

en ziet dat het een bessenstruik is. Hij klampt zich er

Geen blokkade, geen obstructie. Waarom niet?

met een hand aan vast en plukt een bes met de andere,

Heb je er wel eens over nagedacht dat als iets je geluk veroorzaakt, je geluk voorbij zal zijn als je dat iets

stopt hem in zijn mond en proeft hem. En dan zegt hij: "Het smaakte heerlijk." Is daeniet prachtig?

kwijtraakt? Is het ooit bij je opgekomen dat als iets je

lk ken vrienden van vroeger - rwee vrienden, los

geluk teweegbrengt, je dat ding ten koste van alles wile

van elkaar - die op sterven lagen en tegen me zeiden:

houden? Dat je bang wordc omdat je het misschien

"Ik begon pas echc van het leven re proeven en te

weer kwijt zou kunnen raken? Wat het ook is - geleerd

merken hoe heerlijk her was toen ik her losliet. Ik

heid, reputatie, goede gezondheid, het !even zelf. En

besefte dat het leven ten einde kwam. Pas toen begon

toch, wat is het interessant, de herontdekking van het

her heerlijk te smaken." Paradoxaal genoeg doen we

leven. Je zult nooit !even tenzij je je niet langer vast

dus allemaal verkeerde dingen om gelukkig te warden.

klampt aan her leven. Laat het los. Als je je vastklampt

We zijn geprogrammeerd om ongelukkig te zijn.

sterft het geluk. Als je geluk van iemand of iets afhangt,

Alles wat we doen om gelukkig te warden, maakt ons

is dat geen geluk. Dan is het bezorgdheid. Dan is het

ongelukkiger. Wat doe je dan? Ga je jezelf veranderen?

spanning. Dan is het druk. Dan is het angst.

Ga je anderen veranderen? Ga je iets in bezit proberen te krijgen? Je hoeft niets te doen. Je moet iets inzien.

Hoe heerlijk het is

Laat de belemmering los. Laat de valse overtuiging los.

De Japanners hebben hier een krachtig verhaal voor.

De gehechtheid zal van je afvallen, en dan zul je weten

0, het is zo krachtig. Een kerel rent weg voor een

wat geluk is.

tijger. Hij komt bij een afgrond. En zonder dat hij er

Makkelijk gezegd. Als je daar dagenlang op zou

iets tegen kan doen begint hij van de afgrond naar

mediteren, en je zou iets van de waarheid ervan ervaren,

beneden te glijden. En terwijl hij naar beneden glijdt,

dan zou je niet naar mij of wie dan ook hoeven

grijpt hij de tak vast van een boom die daar groeit, een

luisteren. Dan heb je her. Dan heb je het geleerd. Dan

soort struik. Dan kijkt hij naar beneden. Hij kan

heb je het gezien. Je bent nu alleen maar gehecht omdat

130

131

je ten onrechte gelooft dat je niet gelukkig zult word� n zonder dat ding of die persoon of situatie of gebeurtems. Daar ga je ten onrechte vanuit. Zie dat het niet klopt, en je zult vrij zijn. Hoe simpel kan het zijn. Maar we rennen maar rond over de aarde, we vliegen

Problemen met menselijke relaties?

alle kanten op, op zoek naar geluk. Terwijl we het hier thuis in handen hadden en dat niet in de gaten hadden. En we luisterden naar allerlei preken, en we bestudeer den allerlei boeken, en we bezochten allerlei kerken maar we hoorden het nooit. We herkenden de Messias nooit, ook al was hij er altijd. Het geluk keek ons hier in de ogen, recht voor onze neus. We zagen het niet.

eb je problemen met mensen? Je vindt iemand egolstisch, humeurig, onbetrouwbaar, afwijzend,

dom, onverdraaglijk, onverantwoordelijk- noem maar

op. Denk eens aan de problemen die je hebt met menselijke relaties. Ken je de oorzaak van al die problemen? Hou je vast aan je stoel. Jij. Zij? Nee, jij, jij. Heb je problemen? Jij bent er de oorzaak van. Hoe komt het dat het je raakt? Je komt naar mij en je zegt: "Dokter, ik heb maag krampen. Het is afschuwelijk. Het is echt afschuwe lijk." Ik, als jouw dokter, zeg dan: "Weet je wat, ik zal je vrouw iets voorschrijven." En jij zegt: "Oke, daar voel ik me al beter door, dokter. Bedankt." Is dat niet raar? Wie heeft er problemen? Jij toch? Maar we zijn opgevoed met het idee dat alle anderen moeten veranderen. Als je van streek bent, is er iets mis met je. Laten we dat eerst maar eens opruimen. Je zegt: "Je bedoelt dat

132

133

er niks mis is met haar?" Er is wel iets mis met haar. "Je

mering ons heeft aangedaan. Wat je nodig hebt is niet

bedoelt dat zij niet hoeft te veranderen?" Natuurlijk

verandering, maar inzicht. Heb inzicht in jezelf. Heb

moet ze dat wel. Maar jij bent niet degene die haar gaat

inzicht in anderen.

veranderen, weet je. Want eerst moet jij zelf veranderen. Wat denk je ervan om die balk eens uit je oog te halen? Dan kun je dat stofje uit het hare halen. Je ziet haar niet eens. Weet je waarom? Omdat je telescoop niet scherp staaďż˝ als je van streek bent. Als je van streek bent is je raam beslagen. En dwaas die je bent, nu ga je alle gebouwen rechtzetten omdat je raam door de regen beslagen is. Kunnen we niet beter eerst je raam schoonvegen? Dat is wat ik voor je probeer te doen: het raam schoonvegen waardoor je naar anderen kijkt. Dan pas weet je wat er moet gebeuren en wat er niet hoeft te gebeuren. We zien mensen niet zoals ze zijn, maar zoals wij zijn. En het is bijzonder hoe we mensen aanvankelijk onbeschoft vinden; en als we dan veranderen, zien we bange mensen. Ze zijn zo bang, die arme zielen, dat ze een vijandige houding aannemen. Jij bent clan begripvol, je leeft met ze mee, terwijl je voorheen met boosheid, met haat reageerde. "He, wacht eens even. Waarom doet hij onbeschoft?" Je bent te veel van streek om dat te zien. Je bent te zeer van streek om het in de gaten te hebben. Mogen we jou eerst even schoonÂ vegen? 0 nee, nee; je bent naar mij gekomen zodat ik medicijnen voor alle anderen kan voorschrijven. We zitten allemaal in de veranderingsbusiness, toch? We willen onszelf veranderen, we willen de wereld veranderen. Dat is wat onze sromme program-

134

135

De herontdekking van het leven

k ga nu iets zeggen wat volkomen schandelijk is,

I maar het is wel waar: je bent hier niet om de wereld te veranderen. Je bent hier om van de wereld te houden.

En verdorie, je wilt niet van de wereld houden, je wilt hem veranderen. Weet je wat het betekent om ergens van te houden? Ergens van houden is zien. Zien. Hoe kun je van iets houden wat je niet eens ziet? En hoe kun je zien dat er een sterke emotie - hier komt nog een schok - positief of negatief, in de weg zit? Ze zeggen dat liefde blind is. Onzin. Niets ziet zo helder als de liefde. Niets ter wereld ziet zo helder. Gehechtheid, die is blind. Omdat die dom is. Omdat die gebaseerd is op een valse overtuiging. En dat noemen ze liefde? "Ik ben verliefd op je. lk hou van je." Wat? Hou je van mij, of hou je van jezelf? Weet je wat

verliefd

Verliefd betekent: "lk wil je voor mezelf hebben." Verliefd, ik hen verliefd, betekent: "Ik wil je bezitten." Verliefd zijn op jou betekent: betekent?

"Ik wil je voor mezelf hebben; ik kan niet gelukkig zijn zonder jou; ik hen emotioneel afhankelijk van je;

137

ik kan niet gelukkig zijn zonder jou." Dat is een verdovend middel. Dat is een ziekte. Jullie cultuur en die van mij vertelt ons dat het de hoogste deugd is. Dat is kletskoek, maar wie durft dat te zeggen? Je bent blind. Je bent vol van jezelf als je verliefd bent. Ooit bij stilgestaan? Je ziet de ander niet; je hebt een hoopvol beeld op de ander geprojecteerd, en daar houd je van. Hoopvol. Als we niets van de ander verwachten, zeggen we niet dat we verliefd zijn. Dus als je problemen hebt met het omgaan met anderen, kijk dan eens naar jezelf. Vraag jezelf af waarom je van streek bent. Waar komt dat vandaan? Van je prograrnmering, daar komt het vandaan. Ik heb me er soms over verbaasd dat mensen die mij irriteerÂ

jij en ik eens gaan zitten en hier eens goed naar kijken? Oke?" "Oke. Maar ik wil nog steeds heel graag zeggen dat ..." "Nee, nee, je bent overstuur. Dit komt niet door hem, het komt ook niet door jou; het komt door je programmering." 0, nou, ik snap het. Plotseling is er sprake van perspectief. Is er sprake van afstand. Is er sprake van inzicht. Is er sprake van liefde, eindelijk. En o, dat kan heel moeilijk zijn.om te bereiken. Jij kunt heel moeilijk zijn, liefde kan heel moeilijk zijn, maar liefde is eerlijk. Liefde is rechtvaardig. Liefde ziet. Liefde is niet bevooroordeeld. Oke, dat was wat ik over menselijke relaties te zeggen heb.

den met hun gedrag geen irritatie bij anderen opriepen. lk vraag: "Hoe komt het dat hij zich niet stoort als hij aan dat gedrag wordt blootgesteld? Hoe komt het dat ik dat wel doe? Er is iets mis met me." En daar zat ik dan, druk bezig om die irritante persoon te verandeÂ ren. Als ik niet van streek ben, o, dan is dat prima. Dan kan ik dingen voorstellen, kan ik dingen doen. lk ben ervoor opgeleid om de verandering aan te gaan, iedere activiteit aan te gaan die verandering met zich meebrengt. Maar alleen dan. Mijn telescoop staat niet scherp. 0, er bestaat een groat geheim voor het verbeteren

van menselijke relaties. Daar heh ik al heel veel aan gehad! Altijd als ik problemen met iemand heh, als ik overstuur hen, voer ik het volgende gesprek met mezelf: "He Tony, er is iets mis met je. Wat denk je ervan dat

139

Liefde is geen ruilhandel

en grote leugen die ons verteld is toen we nog

E kinderen waren, is de volgende: er moet van je

gehouden worden. Als je een kind bent, ja, prima, dan

is dat oke. Laten we daar niet moeilijk over doen. Maar wat als je vierenzestig jaar bent? Vijfentwintig bent? Achttien bent? Weet je wat ze dan nog steeds tegen je zeggen? Er moet van je gehouden worden. Je moet succes hebben. Je moet goedkeuring krijgen. Je moet gewaardeerd worden. Je moet bevestigd worden. Je moet ... onzin. En iedereen gelooft het. Ik zal je zeggen wat je moet. Er moet maar een ding. Dit komt voort uit vele jaren van nadenken hierover. Er moet maar een ding, er is maar een emotionele behoefte, en dat is dat je liefhebt. Dat je

andere behoefte is er niet. "Je bedoelt dat er niet

van je

liefhebt. Een

gehouden hoeft te

warden?" Wacht even. Mag ik even weten waar je het over hebt als je zegt 'van je gehouden warden'? Heh je het dan over een behoefte dat er naar je verlangd wordt?

141

Heb je het daarover- je behoefte dat er naar je verlangd

heb nog nooit iemand horen zeggen: "He, wat jij liefde

wordt? Dat is waar iedereen het over heeft- met andere

noemt is eigenlijk handjeklap. Het is een overeenÂ

woorden, 'er lijkt niemand naar me te verlangen'. Wil

komst. Het is ruilhandel." Ik heb boeken over het

je dat er naar je verlangd wordt? En wil je alle conseÂ

huwelijk gelezen, geschreven door allerlei religieuze

quenties van dat verlangen, met al het gecontroleer en

mensen. Ze lijken hier helemaal geen idee van te

gemanipuleer? Is dat waar je het over hebt?

hebben.

Je moet gewaardeerd worden. Goed. Let op; ik ga

Het komt neer op: ''Als jij aardig voor mij bent, zal

het dramatiseren voor je. Als je jezelf eenmaal begint

ik aardig voor jou zijn. Als je niet aardig voor me bent,

door te krijgen, ga je anderen ook doorkrijgen, en soms

me verraadt, niet loyaal bent, ontrouw bent, ben ik

is dat amusant. Je denkt: Daar heh je die-en-die; kijk

natuurlijk boos op je en ben ik overstuur." En iedereen

even hoe gelukkig ik hem ga maken, oke? Of je zegt:

zegt: "Ja, natuurlijk." Natuurlijk? Noem je dat liefde?

"He Tom, je ziet er goed uit vanmorgen. Mijn God, je

Ah, daar heb je de computer. Als je op de rode knop

ziet er twintig jaar jonger uit." Floep. Tom is helemaal

drukt prijs je hem; joehoe, wac is hij gelukkig. Als je

gelukkig. Of: "Weet je, dat was een mooie preek die je

op de blauwe knop drukt heb je kritiek op hem; beng,

hebt gegeven." Hij is opgetogen. Je kunt ze om je

hij ligt op de grond. Wil je zo zijn?

eens

vinger winden.

We hebben boeken over psychologie, geschreven

Misschien heh je dat wel eens gedaan. Je kunt alles

door de meest prestigieuze psychologen ter wereld,

doen met die menselijke aapjes. Zeg gewoon tegen ze

waarin tegen ons gezegd wordt dat hec zo hoort. Als

dat je ze leuk vindt, en vertel ze iets goeds over henzelf.

mensen tegen je zeggen dat je oke bent, hoor je je

Eerst zijn ze opgetogen; vervolgens zullen ze van je

natuurlijk fantastisch te voelen. En als ze tegen je

houden. Wat zij liefde noemen, is natuurlijk apenliefde.

zeggen dat je niet oke bent, hoor je je natuurlijk somber

Weet je wat liefde is? Kijk maar eens. "Als jij goed

te voelen. Dat zou menselijk zijn. Ik noem het een

voor mij bent, zal ik goed voor jou zijn. oke? Als jij me geeft wat ik wil, zal ik je leuk vinden, oke? Als je me niet geeft wat ik wil, zal ik een hekel aan je hebben, oke?" Dat zou clan liefde zijn?

machine zijn. Ik las laatst een verhaal over een vrouw die tegen haar tienerzoon zei: "Wat ziet Mary in jou? Wat vindt ze leuk aan jou?"

Ik noem dat goed onderhandelen. Die 'liefde' vind

Hij antwoordde: "Wat Mary leuk aan me vindt is

je op de markt, op Wall Street. Het zou liefde zijn,

A: dat ik knap ben; B: dat ik intelligent ben; en C: dat

maar niemand vertelt dit erbij. Niemand zoekt dit

ik leuk gezelschap hen."

voor ons uit - of heel weinig mensen in ieder geval. Ik

En zijn moeder vroeg: "Wat vind jij leuk aan Mary?"

143

Hij ancwoordde: "Wat ik leuk vind aan Mary is dat ze me A: intelligent vindt, B: knap ...

Zo dom zijn ze, geloof me. Als je ze alleen maar vertelt dat je ze aardig vindt, vinden ze jou ook aardig.

We zij n gedrogeerd

Zo dom zijn mensen. Dat zijn computers, machines met mechanische reacties. "Waarom koop je je krant niet ergens anders? Kijk eens hoe onbeschoft hij doet." "Waarom zou hij voor mij moeten bepalen wat ik met mijn leven doe?" Is dat niet prachtig? En als het over jullie gaat, jullie moeten net als jullie hemelse Vader zijn - liefdevol en mededogend naar alles en iedereen. Want Hij laat Zijn zon op alles schijnen, zowel het goede als het kwade. Laat zijn regen

eem een klein kind, zes maanden oud, en spuit hero'ine, of welke drug clan ook, in het lichaam

van dat kind. En stel dat je die drug in dat kind blijft

vallen op zowel heiligen als zondaars. En weet je wat?

spuiten; na een tijdje hunkert het hele lichaam van het

Als je alleen hen groet die jou groeten, hen je een aap,

kind naar de drug. Hunkert het wanhopig naar de

net als de rest. Ben je een computer, ben je mechaÂ

drug. Het is niet grootgebracht met goede, gezonde

nisch. Hoe komt het dat we daar nog niet achter waren?

voeding; het kind is grootgebracht met de drug. Dus

Het staarde ons recht in het gezicht en we zagen het

als je het kind de drug onthoudt, ondergaat het arme

niet.

ding doodspijn, die zit dan in het lichaam van het kind. Klaar voor een verrassing? Dat is wat er met jullie en mij gebeurd is - met ons allemaal. Ze hebben ons gedrogeerd toen we nog kinderen waren. Ze hebben ons niet grootgebracht op de gezonde, heilzame voeding van spel en werk en schoonheid en het genot van de zintuigen, en toen we ouder werden, ook het genot van de geest. 0 nee. Ze hebben ons een voorkeur opgedrongen voor een drug genaamd 'goedkeuring'. Een drug genaamd 'succes'. Een drug genaamd 'de top bereiken, dingen tot stand brengen'. Bevestiging.

1 45

Triomf. Overwinning. Ze hebhen ons macht, reputatie,

denken. Hoe kun je van zulke mensen houden als je

roem, prestige gegeven. Die drugs hebhen ze ons

emotioneel zo athankelijk van hen bent?

gegeven.

0, we moeten op elkaar kunnen rekenen, zullen ze

En weet je wat? We hegonnen ons goed te voelen.

je plechtig vertellen. Natuurlijk moeten we op elkaar

We werden er een heetje duizelig van als ze voor ons

kunnen rekenen. Zo groeit de maatschappij. We delen

applaudisseerden. We begonnen te denken dat het

het werk, we delen onze zorg. Dat is schitterend; ik heb

heerlijk was om beroemd te zijn, dat het heerlijk was

niets tegen dat soort athankelijkheid. Het wordt pas

om succes te hebben, dat het heerlijk was om populair

slecht als je voor je geluk van iemand anders afhanke足

te zijn. Maar toen we begonnen te groeien, konden ze

lijk bent. Afhankelijk van elkaar zijn wat hetreft leren,

alle kanten met ons op. Alles wat ze hoefden te doen is

wat betreft technische vaa-rdigheden, wat betreft

de drug achterhouden. Tjonge, als je dat niet heht doorgemaakt, heh je veel

voedsel - da's prima. Dat er meer met elkaar wordt samengewerkt is prachtig. Maar athankelijk van een

geluk gehad. Keuren ze je niet goed? Hoe ongemak足

antler zijn voor je geluk, dat is slecht. Dan kun je niet

kelijk voel je je dan, hoe rusteloos. Hebben ze kritiek

liefhebben. Denk daar straks nog maar eens aan, als je

op je? Bevestigen ze je niet? Onthoudingsverschijn足

er de tijd en ruimte voor hebt.

selen - je kruipt terug om gerustgesteld te worden. En

Als je eenmaal niet meer van anderen afhankelijk

de psychologen schrijven hoeken waarin ze je vertellen

bent, als je de behoefte aan andere mensen laat uitdoven

dat het zo hoort. Meer van de drug. Meer controle.

- als je voor het eerst met dit in aanraking komt - is

Als gevolg van die drug hen je je vermogen tot lief足

dat doodeng omdat je dan plotseling alleen komt te

hehben kwijtgeraakt. Want als je iemand nodig hebt,

staan. Je wordt niet eenzaam, maar wel alleen. Dat is

kun je niet van die persoon houden. Weet je waarom?

een raar gevoel. Opeens zie je in wat je al die tijd

Omdat je die persoon dan niet meer ziet. Als een

geweest bent, maar je zag het niet. En opeens besef je

politicus stemmen nodig heeft, ziet hij de mensen niet

hoe heerlijk het is om alleen te zijn, hoe fijn het is om

meer. Als zakenmensen helemaal voor de winst gaan,

anderen in emotioneel opzicht niet meer nodig te

zien ze geen mensen meer. Als ik iets van je wil, zie ik

hebben. En voor het eerst begrijp je dat je van mensen

je niet meer - ik wil iets van je hebben.

kunt houden.

En weet je, het is zo erg dat we vierentwintig uur

Je hoeft mensen niet meer om te kopen, je hoeft ze

per dag bewust of onhewust iets willen van de mensen

niet meer te manipuleren, je hoeft geen indruk meer

om ons heen. We willen hun goedkeuring We vrezen

op ze te maken. Je hoeft ze niet meer gunstig te

hun afkeuring; we zijn bang voor wat ze van ons zullen

stemmen. Eindelijk kun je van ze houden. En voor het

147

eerst in je leven ben je niet rneer in staat tot eenzaamÂ heid. Kun je onrnogelijk meer eenzaam zijn. Weet je wat 'eenzaamheid' betekent? Het is een wanhopige behoefte aan mensen, die zo groat is dat je ongelukkig bent zonder mensen. Eenzaamheid wordt niet opgeÂ

Parabel van de toeristen in de bus

heven door menselijk gezelschap. Eenzaamheid wordt opgeheven door contact met de werkelijkheid - door in te zien dat je rnensen niet nodig hebt. Eindelijk kun je van andere rnensen genieten, want je hebt ze niet rneer nodig. Er is geen sprake rneer van spanning. Weet je wat het betekent om bij mensen te zijn en geen spanning te voelen? Want het maakt je geen bal uit of ze je mogen

ou, ik heb jullie zoveel gegeven om over na te denken. Was misschien wel een beetje veel van

het goede. Ik geef jullie nog een parabel en dan eindigen

of niet, het maakt niet uit wat ze van je denken. Weet

we met een verhaal dat ik mijn favoriete verhaal zou

je wat dat betekent? Vrijheid. Vreugde. Ze kunnen

noemen als ik een van de duizenden verhalen moest

denken wat ze willen, ze kunnen zeggen wat ze willen.

kiezen die ik ken.

Da's prima. Het raakt je niet. Je hebt de drug uit je systeem gekregen.

rijden door het meest schitterende landschap. De

En o ja, je bent nog steeds in de wereld, je bent alleen niet meer

De parabel: een groep toeristen zit in een bus. Ze gordijnen zijn dicht in de bus, dus niemand ziet iets.

de wereld. Ze kunnen geen

En wat denk je dat de mensen binnen aan het doen

controle meer over je uitoefenen. En plotseling kun je

zijn? Sommigen van hen zijn diep in slaap, en anderen

van

nergens meer je hoofd te rusten leggen. De vossen

maken ruzie over wie de best geklede vrouw in de bus

hebben hun holen, de vogels hebben hun nesten. Maar

is.Wie de beste zitplaats in de bus heeft. En zo gaat het

jij legt je hoofd nergens te rusten, want dat is niet meer

rnaar door tot het eind van de reis. Niemand heeft iets

nodig. Want je klampt je nergens meer aan vast. Dan

van het schitterende landschap gezien.

begint de liefde.

Wat denk je dat de meeste mensen hun hele leven aan het doen zijn? lndruk maken op anderen, dat doen ze. Zorgen dat ze geen kritiek krijgen. Bevestiging krijgen. Ik vraag me af hoeveel mensen er zijn die daar niet obsessief mee bezig zijn, vierentwintig uur per

149

dag, bewust of niet. Heel weinig, durf ik te stellen. De consequentie? Heel weinig mensen leven echt. Je zult het leven nooit herontdekken tot je de leugens doorÂ krijgt waar onze cultuur, onze samenleving - en, moet ik helaas zeggen, tot op zekere hoogte zelfs de wereldÂ godsdiensten - zich aan bezondigen. Het zijn de vijanden van het leven.

Deleeuw die dacht dat hij een schaap was

n hier is het verhaal: er was een leeuw die opgroeide

E in een schaapskudde en zich er daarom niet van bewust was dat hij een leeuw was. Hij wist niet dat hij

een leeuw was. Hij blaatte als een schaap, hij at gras als een schaap. Op een dag liepen ze langs de rand van een grate jungle toen een machtige leeuw een luide brul liet horen en uit het bos tevoorschijn kwam springen, midden in de kudde. Alie schapen stoven uit elkaar en renden weg. Stel je de verbazing van de jungleleeuw voor toen hij een andere leeuw tussen de schapen zag lopen. Dus ging hij achter hem aan. Hij kreeg hem te pakken. En daar had je een leeuw die in elkaar kroop tegenover de koning van de jungle. En de jungleleeuw zei tegen hem: "Wat doe jij hier?" En de andere leeuw zei: "Heb medelijden met me. Eet me niet op. Heh medelijden met me." Maar de koning van het bos sleepte hem mee en zei: "Korn met me mee." En hij nam hem mee naar een meer en hij zei: "Kijk." De leeuw die dacht dat hij een schaap was keek, en voor de eerste keer zag hij zijn spiegelbeeld.

Hij zag hoe hij eruitzag. Toen keek hij de jungleleeuw aan, keek nogmaals in het water, en liet toen een luide brul horen. Nooit meer was hij een schaap. Daar was maar een minuut voor nodig. ***

Nou, misschien dat een van jullie tijdens al dat gepraat van mij goed gekeken heeft en het netwerk van leugens en conditioneringen en programmeringen heeft doorÂ zien waar we allemaal mee te maken hebben. Misschien hebben jullie nu een klein beetje een idee gekregen over wie jullie zijn. Dan zullen deze woorden de moeite waard zijn geweest.

Eerder verschenen bij uitgeverij Samsara

Adams, Robert- Sti/te van het hart, deei I Adams, Robe rt-Sti/u van het hart, dee/ 2 Adyashanti -Dansmde leegte

Adyashanti - lJ?are meditatie Ad yashanti -Het einde van je wereld Adyashanti- Gmade

Adyashanri-De weg van bevrijding Adyashanti-]ezus, de mysticus

Adyashanti- Ontwaken, het zal je maar gebmrm Amberchele, J.C.- Opengebroken Bailey, Darryl-De itlusie

voorbij

Bailey, Darryl - naakte essentie Balsekar, Ramesh- Er was

ems

. . .

Balsekar, Ramesh- Nou en? Bancroft, Anne- Woordm van Boeddha Beincema, Rica jnana yoga in de praktijk -

Bernie, Jon -A/ledaagse vrijheid

Bodian, Stephan - Ontwaak Bongers, Sally-Alledaagse verlichting Boogaard, Han v.d./ Wei Wu Wei-Levm zonder tranen

Boogaard, Han v.d. -Dar wat ls Byrom, Thomas -Het hart vanÂˇ bewustzijn

Car away, Morgan -Een aangename ontgoocheling Chayar, Sherry/Tanahashi, Kaz- Cirke/, het zen pensee/werk van KAzuaki Tanahashi Cohen, Alan -Bent u net zo gelukkig als uw hond? Cohen, Alan

Wijsheid uit het hart

Crowley, Gary- ďż˝n hier naar hier Delden, Jan

van -Zelfrealisatie,

dit nu alles?

Delden, Jan van - Terug van nooit wegg,eweest Delden, Jan van - Vele wegen, ten thuis

155

Dych, William -Anthony de Mello, een bloemlezing

Lammers van Toorenburg, Wendy- Werkboek Hoogbegaafd

Foster, Jeff-Leven zonder middelpunt

Laurentius, Hans- Rozengeur en prikkeldraad

Foster, Je ff- Em bi1itengewone ajiuezigheid

Lawry, Kalyani

Foudraine, Jan

Liquorman, Wayne-Never mind

Metanoia

Sailor Bob Adamson, lroen en leer

Liquorman, Wayne - Hallo liroe mensen

Gangaji - Vrijheid in overgave Gielcs, Lenne - Thuis

Lott, Joey/Fish- Verlichting, em mythe!

Gill, Nathan -He/Mrheid

Lucille, Francis-&uwigheid NU!

Glassman, Bernie- Oneindige cirlul

Luitwieler, Olene -De levmsdroom

Goode, Greg - Leven als gewaarzijn

McKenna, Jed-Spiritue/e verlichting? Vergeet her maar!

Greven, John -Ein

McKenna, Jed- Spirituee/ Incorrecte Verlichting

Hamill, Sam/Lao Tse-Tao Te Tsjing

McKenna, Jed- Spirituele Oorlogvoering

Harding, Douglas - Opm voor de bron

McKenna, Jed -Notities

Harris, Sam -De vrije wil

McKenna, Jed -Jed's McKenna's theorie van allrs

Harrison, Steven

Zoek geen antwoord

McKenna, Jed-Spel zonder einde

Het gelukkige kind

McKenna, Jed-Droomstaat

Ein-zijn in relaties

Mello, Anthony de -Bewustzijn

Harrison, Steven Harrison, Steven

Hartong, Leo - Ontwaken in de droom

Mello, Anthony de - De weg van stilte

Heyboer, Anton- De filosofie van een oorrpronkelijke gem

Mooji-Adem van het absolute

Heyboer, Anton

Mooji- Weidser dan tk hemeďż˝ grootser dan de ruimte

The philosophy of an original mind

Hillig, Chuck- Verlichting voor beginners

Morinaga, Soko - ďż˝n uerling tot muster

Hillig, Chuck-Parels voor de zkl

Nisargadatta Maharaj -In woord en bee/d

Inzicht, vingerr wijzend naar de maan

Nisargadatta Maharaj -Dat wat ik ben

Joncheere, Zoe-Leven als God

Norquist, Steven -De waarheid over verlichting

Jourdain, Stcphen/Farcet, Gilles

Oever, Jan van den -Ik weet niet wie ik ben

Zomaar verlicht

Katz, Jecry-Non-Dualiteit

Oever, Jan van den - Oeverloos

Keers, Wolter- Vrij zijn

Parsons, Tony - Zoals het is

Keers, Wolter -Jnana Yoga

Parsons, Tony -Niemand bier

Kicken, Patrick & Smit, Paul

Praten over bewustzijn

Parsons, Tony -Niem and daar

Kiloby, Scott- Liifdes stille rroolutie

Parsons, Tony -Alles en Niets

Klein, Jean -lk Ben

Parsons, Tony- Het open geheim

Koehoorn, Jan -Zelfonderzoek

Parsons, Tony- Over vrijheid gesproken

Krishnamurti, U.G. -De denkbeeldige gmt

Raaijmakers, Annette

Volledig vrij

Krishnamurti, U.G. -De moed om te zijn wie je bent

Ramana Maharshi-/n woord en bee/d

Lake, Gina -Het mechanisme van verlangen

Ram T zu - Wie zoekt zal niet vinden

Lammers van Toorenburg, We ndy -Hoogbegaafd, nou in?

Rigter, Bob- Zen tijd

1 57

Rood, Linda -Het ja-gevoel

Rossum, Jan van-je bent niet wat je denkt Schoonderw oer d, Simon-Een christen op satsang Schreuder, Escher -CoBrA aan de gracht Segal, Suzanne - Aanvaring met het oneindige S cngcs an- Oorspronkelijke Gust ShanciMayi- Ons hart weet alles Shapiro, Isaac -Het gebeurt vanzelf Shapiro, Rami- Open geheimen Smit, Alexander-Kennendheid Smit, Alexander- Geschenk van het Absolute Smit, Paul-Alles over Niets (boek met 2 dvd's) Smit, Paul -Non-dualiteit voor managers Smit, Paul- Verlichting voor /11ie memen Smit, Paul- Verlichti11g in de iiefr:k Smit, Paul -uitZoomen Spira, Rupert- De helderheid der dingen Spira, Rupert - Wit rest is liefde Scerren, Paul van der - Verlichting in een lege verpakking Sccrren, Paul van dcr-Over het brein, non-dualiteit en vrije wil Scerren, Paul van der- Gedachten over het ondenkbare Sylvester, Richard- Geen zelf, geen ander Tachagata, Florian - Zijn Tetteroo, Tosca-Alles over edelsteentherapie Tollif-son, Joan- Ontwaken in het ailedaagre Tollif-son, Joan -Niets om je aan vast te ho11r:kn Unmani Liza Hyde - Ik ben het /even zelf Vanloo, Babech - Kunst

Leven

Kunst

Vingerwijzingen-Artike/en uit tien jaar InZicht Waite, Dennis-Em introductie tot advaita Watts, Alan-W'ord wat je bmt Wei Wu Wei- Onwerelds wijs Whenary, Roy- De structuur van zijn Zuijderhoudc, C.B. -Meester Eckhart versus advaita

.samsarabooks.com

www