Unmani -Verlies jezelf in liefde

•

. ..

IN LIEFDE ZOU JE MOETEN VERDRINKEN, VERDWIJNEN! 'I

UNMANI

IN LIEFDE ZOU JE MOETEN VERDRINKEN, VERDWIJNEN

UNMANI LIZA HYDE

(�) san1sara

Eerder verscheen

van deze auteur bij Samsara:

Ik ben het leven zelf

Liefde is nimmer gesproken, Nimmer geschreven, Nimmer verbeeld

Colofon Š 2011 Unmani Liza Hyde Š 2018 Nederlandse editie uitgeverij Samsara, Amsterdam Vertaling van Die to Love, verschenen bij John Hunc Publishing Venaling in het Nederlands door Michel Mculpolder Vormgeving omslag en binnenwerk door Hester van Toorenburg, www.scudiohes.nl

ISBN 978 94 9141 177 9 NUR 728

Niets uit deze editie mag worden overgenomen, zonder uitdrukkelijke en schriftelijke toestemming van Uitgeverij Sarnsara, Amsterdam.

I stem "Er bestaat een innerlijke Die je niet kunt horen " Want die stem ben jij zelf.··

_

n het Kavita, Liefdesliederen va Ondeelbare

Dit boek verwijst naar de waarheid, naar wie jij werkelijk bent. Als je oprecht hebt gezocht en verlangd naar 'ontwaken' of' de waarheid', laat dit boek jou dan wijzen op wie je werkelijk bent. Dit boek gaat over het einde van de zoektocht. Het is niet de zoveelste traptre­ de op weg naar een steeds verder liggend einddoel. Het bevat geen advies over het leven of over hoe je je goed kunt voelen. Het is een boodschap van meedogenloze compassie. Als je nog steeds op zoek bent naar een goed gevoel in plaats van naar kennis van de waarheid dan is dit boek niet voor jou bestemd. Mijn doel is niet om jou te helpen. Als je dit boek leest, zal ik je simpelweg vernietigen.

En wie ben ik? Ik ben jou. Ik ben het leven zelf. Ik ben wie jij bent, voorbij wie je denkt te zijn of gelooft te zijn. Er is geen scheiding tussen ons, tussen lezer en schrijver. Besef dit voordat je verder leest. Besef dat wat hier geschreven is, door jou geschreven is. Je weet dit al. Ik wijs je op wie je bent voorbij ieder denkbeeld van de 'jij' die om bepaalde redenen heeft besloten dit boek te lezen. Je speelt een rollenspel waarin je bent vergeten wie je bent. Dit boek herinnert je op een subtiele manier 5

aan jezelf. Een vriendelijke stem: "Hallo! Hier ben ik!"

Het vereist enkel en alleen de moed om dit werkelijk te erkennen.

Zeggen dat je de waarheid wilt ontdekken is een­ voudig, maar je zult misschien niet meer zo vastberaden zijn wanneer je doorziet dat de waarheid niet simpel­ weg een ervaring van liefde en vrede is. De herkenning van wie je bent zal je beroven van je diepst gekoesterde ideeën, overtuigingen, hoop en dromen. Het zal het beeld van jezelf en je leven op zijn kop zetten.

Misschien zal het lezen van dit boek onvoorstel­ baar bevrijdend voor je zijn, of juist enorm uitdagend.

Geen enkele reactie is goed of fout. Het is zoals het is.

De boodschap van dit boek is behoorlijk radicaal en niet iedereen staat daarvoor open. Misschien vind je de zoektocht eigenlijk wel veel te fijn om ermee te stoppen, ondanks dat je zegt de waarheid te willen kennen. Hoe moet je je redden zonder deze spirituele zoektocht? Hoe anders moet je je voorzien van zulke verslavende hoogte­ en dieptepunten? Wees eerlijk. Als deze boodschap niet aan jou is besteed, doe dit boek dan nu dicht en leg het weg.

Als je nog doorleest, vraag jezelf dan af of je bereid bent te sterven voor het kennen van de waarheid. Niets minder dan dat is vereist. Om de liefde te leren kennen die jij bent, moet de 'jij' zoals je jezelf kent - je ego sterven. Dit is niet de dood van het lichaam. Het is een sprong in het onbekende. Het is het laatste wat jij zult doen voordat je niet meer bent. Het is niet langer een onschuldige verkenningstocht, niet langer slechts een spelletje van woorden en concepten.

6

Ware liefde vereist niets minder dan volledige over­ gave. Opgaan in liefde is volledige overgave. Het is het besef dat geen ervaring, geen concept, geen interpretatie, geen toestand, geen conditie en geen persoon jou de liefde kan geven waarnaar je verlangt. Het betekent het einde van dat alles. Heb je nog niet genoeg van het altijd maar rondrennen op zoek naar een plek van rust, naar een permanente oplossing voor al jouw problemen en al jouw lijden? Geef het allemaa} op en rust simpelweg uit.

Laat het allemaal los. Laat je vallen in niet-weten, nooit­ weten, nooit-vinden. Niets om je aan vast te houden.

Besef je nog niet dat je het antwoord niet zult vinden?

Het is onmogelijk om die rustplaats, die permanente vrede, te vinden.

Je bent al die tijd op zoek geweest naar rust in een wereld vol gebeurtenissen, een wereld die nooit ststaat.

Je hebt gezocht naar wie je bent in een wereld met ein­ deloos veel identiteiten. Je hebt gezocht in je gedachten en in je verbeelding. Je hebt geprobeerd om jezelf te leren kennen via een leven van eindeloze reflecties en inter­ pretaties. Zoveel vragen, maar geen echte antwoorden.

Heb je niet gemerkt dat zodra je denkt iets te weten of een puzzel te hebben opgelost, er steeds iets met je ge­ beurt wat het inzicht ondermijnt en jou laat zien dat je eigenlijk helemaal niets weet? Steeds zodra je denkt het antwoord op een vraag te kennen, verschijnt wel weer iemand met een beter antwoord. Er komt geen eind aan deze antwoorden die geformuleerd zijn door het denken.

Hoe lang laat je je er nog door verleiden? Hoe lang ga je nog door met geloven in gedachten in plaats van ge­ loven in wat je echt weet? Hoe lang ga je nog door met

7

het verraden van de ware kennis die in je hart leeft? De

'echte leven'. Je gaat door met de zoektocht en met het

moed om op te komen voor jouw ware kennis van de

leven van je leven, intussen het besef negerend wat jou

waarheid, wat er ook gebeurt, is de moed waarop ik doel.

roefluistert wie je werkelijk bent. En op die manier speelt

Dat is wat 'ontwaken' werkelijk betekent. Ontwaken tot

het leven het paradoxale spel van het zoeken naar zich­

wie je werkelijk bent.

zelf. Wanneer komt het juiste moment om uit dit alles te

Wie jij bent, is het leven zelf. Het leven dat leeft,

ontwaken? Als je blijft geloven dat je je op een spiritueel

ademt, is. Maar zodra je het probeert op te sporen, te

pad bevindt, zal je overtuigd blijven dat 'ontwaken' iets

beperken of te identificeren wordt het een eindeloze

is wat ooit in de toekomst zal gebeuren. Je ziet de een­

zoektocht. Dat is natuurlijk wel wat iedereen op een

voud van het hier en nu over het hoofd.

bepaalde manier probeert te doen. Mensen lijken zich

Genoeg! Het is nu tijd om te ontwaken en vast te

veiliger te voelen vanuit het idee dat ze begrijpen wat er

stellen dat jij de liefde bent waarover je altijd hebt ge­

gebeurt, waarom het gebeurt en hoe alles werkt. Hoe

hoord. Jij bent liefde. Jij bent leven. Het is tijd om naar

frustrerend het ook is, de bron van het leven of wie je

dat innerlijke besef te luisteren. Dit boek ondermijnt de

werkelijk bent, kan niet worden opgespoord of op wat

aannamen die je ter bescherming van jezelf hebt opge­

voor manier dan ook worden begrepen. Zodra je jezelf

bouwd. Zie hoe deze muren af brokkelen. Misschien is

probeert te vinden, vind je slechts frustratie. De paradox

het angstaanjagend, maar zou het niet angstaanjagender

is dat het leven speelt dat het vastomlijnd en identificeer­

zijn om je hele leven te hebben geleefd zonder ooit te

baar is. Het leven doet alsof het geïdentificeerd is met

hebben geluisterd naar jouw ware kennis?

deze persoon hier, maar wanneer ik oprecht en eerlijk

Wat hier is uitgedrukt gaat niet over woorden. Het

op zoek ga naar wie 'ik' ben, vind ik niemand. Wat een

is geen filosofisch spel. Het is een kwestie van leven of

speelse paradox!

dood. Totdat je de grap doorziet, is het echt zo serieus.

Jij weet al dat je onbegrensd bent. Jij weet al dat

De woorden van dit boek zouden eindeloos kunnen

je niet afgescheiden bent, dat jij het geheel bent - dat

worden geanalyseerd, maar daarmee zou je over het

je het leven zelf bent. Misschien herken je dit als het

hoofd zien waar deze woorden werkelijk naar verwijzen.

vage besef dat alles een soort grap is, een groots toneel­

De aard van het denken is om concepten te vergelijken

spel. Misschien herken je het als een gevoel van de

en woorden te vergelijken, maar dit is geen zwaar­

zinloosheid of absurditeit van alles wat we doen. Maar

wichtig, intellectueel boek. In werkelijkheid verwijst

hoe het besef zich ook uit, het wordt vaak over het hoofd

dit boek simpelweg naar wie jij bent op een manier die

gezien tijdens de zoekrocht naar iets buiten jezelf of naar

het intellect te boven gaat. Schrijver en lezer worden één.

bijzondere ervaringen. Het eenvoudige, kinderlijke besef

En vanuit deze samensmelting wordt de betekenis van

wordt overschaduwd door de ernst van het zogenaamde

dit boek vanzelfsprekend.

8

9

"Voor de oprechte zoeker is het "Geloof niets omdat je het hebt

opvangen van een. glimp van deze

gelezen in een boek. Geloof niets

mogelijkheid niet genoeg. Als je

omdat iemand anders heeft gezegd

oprecht bent, vind je in jezelfde

dat het zo is. Geloof niet in

mogelijkheid om hier ver voorbij

woorden omdat ze door traditie

te gaan. Je zult in jezelf de moed

zijn geheiligd. Vind zelfde

vinden om het bekende los te laten

waarheid... Dat is realisatie."

en een diepe duik te nemen in het

- Swami Vivekananda

onbekende hart van een mysterie dat jou terugroept naar zichzelf" - Adyashanti

10

Il

"In jou verlies ik mijzelf Zonder . jou is er keer op keer de behoefte om mijzelfte verliezen."

- Onbekend

Als je daadwerkelijk voelt, dan voel je liefde. Diep vanbinnen, in alle oprechtheid, weet je dat je liefde bent.

Liefde is openheid. Iedereen verlangt naar deze open­ heid. Jij bent deze liefde. Jij leeft als liefde. Jouw hele lichaam verlangt ernaar om vanuit openheid te leven, om te leven als liefde. Wie jij werkelijk bent is liefde.

Deze liefde heeft geen naam, geen vorm, niet eens een gevoel. Het is dat wat je al bent, zonder dat je hiervoor enige moeite hoeft te doen. Jij bent liefde. Liefde is niet aan enige voorwaarde, ruimte of tijd gebonden. Liefde weet niet wat er staat te gebeuren of waarom iets ge­ beurt. Liefde is vrij. Jij bent vrij. Jij bent vrijheid zelf.

Maar ondanks dat gedraag je je alsof je in de gevan­ genis zit. Misschien ben je ervan overtuigd dat er een probleem is, dat er iets mist. Of je hebt het gevoel dat je niet volledig genoeg leeft. Je onderdrukt je ware gevoe13

lens en verlangens en hebt allerlei ideeën over hoe je je zou moeten voelen of gedragen. Misschien ben je ervan overcuigd dat je vastzit in bepaalde gedragspatronen.

Misschien heb je denkbeeldige muren opgetrokken die spanning in je lichaam veroorzaken vanuit een poging om veiligheid en bescherming in je leven en je relaties te creëren. Ook al lijken die muren soms nuttig, vaak verlang je ernaar om erdoorheen te breken en naakt over straat te rennen! Je verlangt ernaar om zonder zorgen te leven. Om vrij te leven in liefde. Om uit te drukken wat in je hare leeft. Om je over te geven aan de volle passie van hec leven. Om de liefde die je kent te voelen en er­ varen. Om zo vrij als liefde te worden.

Wat is die voor krankzinnige tegenstelling? Jij beseft, diep vanbinnen, dat je liefde bent, en ondanks dat leef je alsof dit besef je vreemd is. Waarom doe je dat? Waarom leef je alsof je beperkt en begrensd bent, terwijl je in werkelijkheid onbeperkte, onbegrensde, overvloedige liefde bent? Natuurlijk zijn er allerlei ver­ klaringen te bedenken voor het feit dat het leven dit spel van vergeten en herinneren speelt. We kunnen opperen dat het leven zichzelf wil ervaren, zichzelf wil kennen, en dat dit alleen mogelijk is door zich ce begrenzen tot een specifiek aspect of onderdeel. Het leven kan zich­ zelf op die manier ervaren als een persoon of een ding, terwijl het zichzelf niet kan ervaren als oneindige leegte.

Maar welke theorie we ook verzinnen, het enige dat we echt weten is dat het is. Dit is de tegenstelling, de para­ dox. Het leven speelt het spel van zichzelf vergeten om vervolgens naar zichzelf te verlangen, zichzelf te zoeken en zichzelf te hervinden als de bron van het spel zelf.

14

Vanuit de herinnering van wie jij eigenlijk bent, besef je dar er eigenlijk helemaal geen tegenstelling is. Het leven is totale eenheid. Maar zolang deze herkenning er niet is, gaat het spel van individualiteit door. Dit is het verlangen.

Het besef van individualiteit, van verlangen naar eenheid, kan een erg ongemakkelijke en pijnlijke er­ varing zijn. Het veroorzaakt een rusteloosheid en de neiging om dit eindeloze gat op te vullen mee dingen die het ongemak voor even veriachten. Dat kan chocolade, alcohol, drugs, seks zijn, maar zelfs - of misschien juist - ook een spiritueel boek of activiteit. Je ervaart voor even een goed gevoel, maar daarna verdwijnt het gevoel weer en begint het verlangen opnieuw. Misschien ga je ergens op retraite en geniet je van een mooie ervaring vol rust, maar wanneer je daarna weer terugkeert naar het normale leven, kruipen de rusteloosheid en het gevoel iets te missen langzaam weer terug.

Sommige activiteiten geven je inzicht in bepaalde aspecten van je leven. Misschien leer je meer over jezelf en herken je meer van de onbewuste patronen die jou lijken te beperken. Maar ook al is dat fascinerend en werkt het voor even bevrijdend, in werkelijkheid komt er geen eind aan het uitdiepen van je levensverhaal.

Hoe meer je bovenhaalt, hoe meer er nog onder de op­ pervlakte blijkt te liggen. Dus ook al ontdek je meer en meer over wie je denkt te zijn, het verlangen om jezelf werkelijk te kennen gaat niet weg. Sterker nog, de zoek­ tocht naar jezelf lijkt juist gedreven te worden door dit ongemakkelijke en tegelijkercijd verslavende gevoel van verlangen.

15

Het verlangen naar 'meer' is zo verslavend omdat het zulke euforische hoogtepunten en zulke dramatische en emotionele dieptepunten geeft. Je jaagt altijd op iets nieuws of rent er juist van weg. Je vindt nooit rust, en toch zeg je dat je naar vrede en rust verlangt! Wil je wat je zoekt werkelijk vinden? Of raak je dan simpel­ weg verveeld en ga je op zoek naar weer een volgend hoogtepunt? Heb je niet gemerkt dat welk hoogtepunt of doel je ook bereikt, het uiteindelijk altijd iets van zijn

alleen liefde, zonder onderbouwing.

Maar wat je ook doet, hoe dicht je ook bij iemand

charme verliest? Verlang je in werkelijkheid niet naar het einde van al die dramatische hoogte- en dieptepunten en denkbeeldige doelen? Verlang je niet naar het einde van dit alles? De dood - wat een vrijheid, wat een opluch­ ting!

vrijheid zult bereiken waarnaar je zo verlangt. Maar telkens wanneer je iets ervaart wat in de buurt komt, blijkt het doel nog net iets verder weg te liggen. De

Hoe vreemd om naar de dood te verlangen. Het lijkt heel ongebruikelijk om naar de dood te verlangen

spirituele ervaring hebt, krijg je een voorproefje van de ware vrijheid en liefde die jij bent. Misschien voel je je verdwijnen in de ogen van je geliefde. Voor even voel je je één, voorbij twee individuele lichamen. Of misschien is er tijdens meditatie een moment waarop alles verdwijnt en jij niet meer bent. Of misschien loop je gewoon over straat en is er plotseling alleen 'lopen'

tenzij je heel depressief of suïcidaal bent. Maar als je echt eerlijk bent, is dat niet waarnaar je verlangt? Je verlangt naar het einde van de hoogte- en dieptepunten. Naar het stoppen met jagen en rennen. Naar het stoppen met alles. Dit verlangen, dit gevoel dat iets mist, doet zich voor in allerlei aspecten van het leven, maar uit zich misschien wel het meest als het verlangen naar een per­ fecte geliefde. Je verlangt naar iemand die jou compleet

raakt, hoe romantisch je ook bent, hoe vaak je ook de liefde bedrijft, je raakt nooit dichtbij genoeg. Er blijven twee mensen die proberen bij elkaar te komen. Er blijft een gevoel van gescheidenheid en frustratie. Er blijft iets ontbreken. Het is net zo met de zoektocht naar spirituele verlichting. Je beeldt je in dat wanneer je je spirituele doel bereikt, je eindelijk het gevoel van volledigheid en

zoektocht is eindeloos.

Als je verliefd op iemand wordt of een bepaalde

maakt. Je verlangt naar het opgaan in de ander en het gevoel dat er niets meer is om bang voor te zijn en geen reden meer is om jezelf nog te beschermen. Je verlangt

zonder 'iemand' die loopt. Dit soort momenten kan de kiem zijn van waaruit uiteindelijk je hele 'normale' leven vernietigd wordt. Langzaam begint alles af te brokkelen.

Aannamen worden ontmaskerd. Alles wat ooit betekenis voor je had, wordt doorzien als een façade.

Na een spiritueel hoogtepunt blijft vaak een besef

naar die absolute liefde die geen reden heeft zichzelf te

achter van de bijzonderheid ervan, terwijl de gedachten

beschermen of een spel te spelen. Niets om over na te denken. Niets om op te wachten. Niets anders doen dan liefhebben. Hier en nu. Liefde zonder reden. Enkel en

snel het gat in de verdediging dichtmaken. Je weet dat het moment belangrijk was, ook al heeft het denken geen idee wat 'belangrijk' werkelijk is. De gedachten

16

17

blijven vasthouden aan dat moment, ook al is het dan al

boren kennis van de werkelijke vrijheid of liefde die je

voorbij. Je worstelt met het herproduceren van dat mo­

hier en nu al bent en de ontkenning van die vrijheid.

ment op iedere mogelijke manier. Je probeert de context

De ontkenning is de rusteloosheid en de ontevredenheid

of situatie te herproduceren, maar na een paar pogingen

met de eenvoud van het hier en nu. Deze ontevredenheid

besef je dat het onmogelijk is. Het moment is voorbij. Je

met wat is, komt terug in ieder aspect van de maatschap­

bent het kwijt. Opnieuw ontbreekt iets en de zoektocht

pij. Het leven wordt beschouwd als 'ingewikkeld' en

gaat verder.

fijne ervaringen moeten worden bereikt door hard

Ook al gaat de zoektocht verder en blijft de façade,

werken en ambitie. Het idee dat alles waarnaar je ooit

in werkelijkheid ken je de vrijheid en ware liefde die je

hebt verlangd er al is, hier en nu, wordt als onmogelijk

bent al, voorbij dit alles. Je weet op een vanzelfsprekende

gezien. Het denken kan de e�nvoud van het hier en nu

en moeiteloze manier al dat het leven alles omvat. Je

niet verdragen. Het denken veracht elke soort kennis die

weet op de een of andere manier al dat jij geen losstaan­

niet wetenschappelijk is onderbouwd en vastgelegd, en

de entiteit bent. Maar zodra het idee van een probleem

door iemand anders is goedgekeurd.

of gebrek opkomt, ontstaan zulke intense emotionele

Het diepe verlangen is in werkelijkheid het ware

of fysieke gevoelens dar die besef over her hoofd wordt

besef, de ware liefde. Vanuit dit verlangen wordt de ein­

gezien. Op zo'n moment lijkt er geen vrijheid of liefde

deloze diepte geopenbaard van de liefde die jij bent. Het

re zijn. Slechts een gevoel van gescheidenheid en een­

is liefde die jou leidt naar de herkenning dat liefde het

zaamheid en het beperkte perspectief van negatieve,

enige is dat bestaat. Het is geen puzzel om op te lossen,

zelfobsessieve gedachten en overtuigingen. Diep van­

maar een aantrekkingskracht om je aan over te geven.

binnen weet je dat deze gedachten geen ware betekenis hebben, maar toch blijven ze komen. Hee leven blijft een gevangenis, terwijl je weet dat je eigenlijk vrij bene.

"We moeten herkennen dat we

Deze tegenstelling-het gevoel dat je niet leeft als wat jij

bang zijn voor dat waarnaar we

werkelijk bent -is de bron van het verlangen naar vrij­

het diepst verlangen, en daardoor

heid. Je verlangt naar de vrijheid die je kent als jezelf, en omdat je deze vrijheid kent, voel je het verschil wanneer het leven zich begrensd en beperkt voordoet. Je weet dat dit het niet kan zijn. Er moet meer zijn". Je verlangt naar die vrijheid zonder te beseffen dat het al is wie jij bent. Je bent vrijheid die ernaar verlangt vrij te zijn!

vanuit middelmatigheid leven en de oorspronkelijke impuls van ons hart niet voltrekken."

- Onbekend

Verlangen is in feite de wrijving tussen de aange-

18

19

"Velen wenden zich tot de spirituele zoektocht om het hoogste te bereiken, maar het hoogste kan alleen worden bereikt door bewust alles te verliezen ... Vanuit de bereidheid alles te verliezen, wordt de waarheid van je wezen onthuld."

- Gangaji

Voordat je de liefde waarover ik schrijf werkelijk kunt leren kennen, moet je alles verliezen. Zolang dat niet het geval is, zul je het concept belachelijk vinden en verwerpen, of je zult zeggen: "Interessant, maar mij doet het niet veel." Je zal het misschien vergelijken met iets wat iemand anders heeft gezegd of het louter in je opnemen als interessante informatie.

Het is goed mogelijk om deze boodschap te om­ vangen en er je schouders over op te halen. Om het als een intellectuele theorie of filosofie te beschouwen en het ermee eens of oneens te zijn. Het zou zelfs kunnen dat je het als je nieuwe levensfilosofie of levensovertui-

21

ging adopteert. Maar dat waarnaar ik verwijs, is iets wat herkend wordt of niet. Ik heb het over het einde van alle filosofieën en overtuigingen. Het verlies van dat alles. Van alle referentiepunten en kaders. Van alle hoop dat er een betere dag zal komen. Achterblijven met helemaal niets.

Ontwaken past niet in het leven zoals je het je hebt voorgesteld en het past niet bij je zelfbeeld. Liefde of waarheid is niet te integreren in jouw persoonlijke kijk op de wereld. Dit gaat om de waarheid zonder jouw verstorende verhalen, ideeën en overtuigingen. Het ver­ bergt zich niet, maar is volledig in het zicht. Je moet alle ideeën verliezen over wie je denkt te zijn voordat je kunt weten wie jij werkelijk bent en kunt waarderen wie jij werkelijk bent. Verlies alles wat heilig en bijzonder voor je is. Verlies alle hoop. Blijf achter met alleen nu, dit. Geef je over aan wat is. Wees naakt, zonder 'mis­ schien', zonder 'wat als', zonder 'iemand anders weet het misschien'.

Wat betekent het om alle hoop te verliezen? Alle hoop op een beter moment dan dit moment? Alle ge­ loof dat op een dag het leven makkelijker of mooier zal zijn, of jij iets zult bereiken? Dit is wanneer je beseft

voor de waarheid, ongeacht of die genot of pijn brengt.

Daadwerkelijk klaar zijn om te zien dat het antwoord niet in deze wereld ligt - de wereld van genot en pijn.

Alles verliezen betekent er niet langer op vertrou­ wen dat het denken alles weet. Het denken kan eindeloze theorieën verzinnen en allerlei vragen stellen, maar niets daarvan bevat echte antwoorden. Zelfs ervarin­ gen worden ontmaskerd als vluchtige en onbetrouwbare gebeurtenissen. Pijn, genot, pijn, genot, pijn, genot. ..

Alles verliezen betekent niet'langer wachten op het einde van pijn, op blijvend genot. Het betekent het einde van de zoektocht. Op de bodem komen en de zinloosheid van alles inzien, misschien vanwege een traumatische ervaring of simpelweg vanwege de vermoeidheid van de lange zoektocht. Alleen dan is het mogelijk deze bood­ schap te herkennen.

Deze boodschap is het einde van alle hoop, maar ook het begin van het leven. Het is niet een droge, de­ primerende, conceptuele boodschap. In die leegte, waar alles verloren is, bevindt zich de ruimte om de volheid van het alles te herkennen. De ruimte om liefde werke­ lijk te kennen voorbij ieder concept of iedere vluchtige ervaring.

dat er geen uitwegen meer zijn. Wanneer je alles hebt uitgeprobeerd om enkel tot de conclusie te komen dat niets je geeft wat je wilt. Wanneer je beseft dat alles wat genot of geluk brengt, ook pijn en verdriet brengt.

Wanneer je inziet dat genot en pijn steeds slechts tij­ delijk zijn. Wanneer je genoeg hebt van het najagen van genot en het ontwijken van pijn. Het einde van hoop is de bereidheid te sterven. Klaar zijn om alles op te geven

22

23

"Het enige wat een goeroe je kan zeggen is: 13este �ijnheer, u vergist zich in uzelf

U bent

niet de

persoon die u denkt te zijn.'"

- Nisargadatta

En, wie ben je? Wil je het echt weten? Of wil je je nog verschuilen achter wie je denkt te zijn? Dit boek verwijst in werkelijkheid naar de ware natuur van wie jij bent, voorbij wie je zou willen zijn of wie je denkt re zijn.

Dit is niet altijd wat je wilt horen. Het is geen peptalk om je een beter gevoel te geven. Het is simpelweg een verwijzing naar de werkelijkheid. Ben je klaar om echt op re groeien en de waarheid re kennen, wat deze ook brengt? Of wil je doorgaan met leven in een droom, in de hoop dat alles op een dag beter wordt?

Wie ben je op dit moment? Je hebt een naam. Maar ben jij slechts een etiket? Wie ben je echt? Er is moed voor nodig om te zien wie je bene voorbij naamgevingen en uiterlijkheden. Ben je een hoopje herinneringen en

25

een verhaal over wie je bent geweest of wilt worden? Ben je begrensd tot wat je denkt en tot wat anderen je hebben verteld? Ben je echt iemand met problemen, behoeften en verlangens? Of heb je altijd al geweten dat op de een of andere manier alles in werkelijkheid altijd goed is, wat er ook gebeurt? Op een bepaalde manier weet je voort­ durend dat het leven niet zo gecompliceerd is als we het vaak maken. Dat hoe moeilijk het leven soms ook lijkt, het eigenlijk allemaal zo eenvoudig is.

Voorbij alle etiketten en ideeën ben jij het be­ w ustzijn zelf. Het bewustzijn van alles wat gebeurt.

Aanwezigheid zelf. Enkel en alleen aanwezigheid zonder toekomst of verleden. Tijdloos. Zonder zin of betekenis.

Zinloos voorbij ieder idee of iedere verbeelding. Vrijheid die hier en nu is en zich nooit hoeft los te breken uit welke beperking dan ook. Een absolute voldoening die altijd vervuld is geweest, zelfs toen je naar deze vol­ doening op zoek was. Absolute heelheid, zelfs wanneer je denkt dat er iets ontbreekt. Enkel en alleen wat nu gebeurt. Het waarnemen van de ademhaling, de gelui­ den van auto's die voorbijkomen, het beeld van deze pagina... gewoon hoe het is, zonder dat het mooier of beter hoeft te zijn.

De vraag is nu: "Hoe kan ik tot zelfrealisatie komen zonder domweg in deze woorden te geloven?" Het ant­ woord is dat dit niet nodig is. Er zit geen

'jij' in de

herkenning. Herken dat je je simpelweg in een droom bevindt, een denkbeeldige figuur die lijkt in een verhaal in de tijd te leven. Zolang je denkt dat je een gescheiden 'ik' bent, kun je niet herkennen dat er geen 'ik' is. Het 'proberen iets te doen' zit zelf verpakt in het geloof dat

26

' jij' de controle hebt over je leven.

Deze herkenning is de brug tussen geloven in het individuele karakter en de herkenning dat er nooit een individueel karakter geweest is. Deze brug overgaan is een dood. Het ligt voorbij gedachten of geloof. Het is een realisatie van wie je bent, voorbij wie je denkt dat je bent. Als dit niet wordt herkend, zijn deze woorden slechts woorden en niets meer dan concepten. Verwerp alle concepten, al is het voor dit moment, en kijk wat overblijft.

Heb je je tijdens al dar zoeken weleens afgevraagd hoe je 'voldoening' zou herkennen als je het zou vin­ den? Als je dat niet weet, hoe kun je het dan vinden?

Of misschien weet je het al. .. maar waarom zoek je er dan nog naar! Zoek je misschien bevestiging van dat wat je al weet? Natuurlijk weet je het al. Het is zo een­ voudig en vanzelfsprekend dat men wanneer het wordt herkend, denkt: "O dat? Maar dat is veel te simpel."

Het is het meest intieme en vertrouwde. Het is er altijd al geweest. Het is absoluut alledaags, maar vanuit die eenvoudige, intieme alledaagsheid wordt het leven niet langer over het hoofd gezien. Vanuit deze herkenning wordt het leven onthuld als het wonder dat het is en altijd is geweest.

Paradoxaal genoeg lijkt het alsof jij, in de verschij­ ningsvorm van een individueel karakter, aangeraakt wordt door de ervaring van de herkenning. Maar zelfs deze herkenning is een gedroomde ervaring in het ver­ haal van de tijd. Het wordt ervaren en gaat zoals iedere ervaring weer voorbij. Misschien is er een gelukzalige roes, een tijdloze of transcendente ervaring, maar dan

27

gaat het leven weer door. Deze ervaring van herkenning is de brug tussen tijd en tijdloosheid. In een flits van een seconde wordt gezien dat er geen tijd is. Absolute krankzinnigheid. Het leven gaat door, maar toch is er

''De bron van de droom

iets veranderd. Iets is veranderd op een manier waarop je

Is eeuwig sprankelend, helder, doorzichtig

je vinger niet kunt leggen. Niets is anders, maar tegelij­ kertijd is alles anders. Niemand is de eigenaar van deze verandering. Je kunt niet zeggen dat jij het hebt bereikt, want wat heb je in handen? Absoluut niets.

De schoonheid van het tijdloze, grenzeloze leven is dat je je er niet aan kunt vasthouden. Je kunt het niet bezitten. De eigenaar is simpelweg een gedroomd

Elektrisch, als een ongeziene rivier Stromend door zowel de dromer Als de droom Ik word gekust, Ik ben de kus

karakter die nooit echt iets zal bezitten of bereiken. Je

Van het ontwaken

bent alles kwijtgeraakt. Maar zelfs dat is niet van jou.

Tot mezelf

Je kunt het 'ontwaken' noemen, maar dat wat herkend wordt is niet beperkt tot een opschrift of een concept van ontwaken of wat dan ook. Je hebt misschien een hogere

Uit een droom Van gescheidenheid

bewustzijnstoestand ervaren, maar zelfs daaraan kun

Die nooit

je je niet vasthouden. Alle ervaring en iedere toestand

Heeft bestaan."

komt en gaat. Niets laat zich ooit vasthouden. Niets is permanent.

Herken dat wat de ervaring ook is, jij degene bent

- Kavita, Liefdesliederen van het Ondeelbare

die alles waarneemt. Of het nu geluk of verdriet is, ge­ dachte of geen gedachte, geloof in een individu of niet - jij bent. Jij bent nooit echt het individuele karakter.

Het is een vergissing in identiteit. Je geloof dat je jezelf in een klein doosje met een etiket of naam of rol kunt stoppen, terwijl je in werkelijkheid het leven zelf bent. Je bent al grenzeloos, oneindig, vrij op dit moment.

28

29

'!?-' e-f

�·

"We zien de dingen niet zoals ze werkelijk zijn. We zien ze zoals wij zijn."

- Talmoed

Wie denk je dat je bent? 'Ik'. Wat is die ik? Wie ben ik? Zit ik in dit lichaam? Is dit lichaam 'van mij'? Bezit ik 'mijn' ervaring? Of is het simpelweg het ervaren zelf wat op dit moment plaatsvindt? Op dit moment is er een beeld van handen op een toetsenbord, een waarneming van zitten op een stoel, een gedachte 'ik ben aan het typen'. Maar wie is dit 'ik'? Is er eigenlijk daadwerke­ lijk iemand die het zitten of het typen 'doet'? Of is er simpelweg het ervaren op zichzelf, zonder eigenaar? Het leven dat plaatsvindt op dit moment als deze ervaring, wat het ook is. Het zitten gebeurt. Het typen gebeurt.

Het is zo eenvoudig.

En toch lijkt er paradoxaal genoeg in het dage­ lijks leven een identiteit te zijn die 'ik' wordt genoemd en waarnaar continu wordt verwezen. Deze 'ik'- of 'ego'-identiteit wordt gezien als iets wat een lichaam be-

31

woont en wat leeft op een tijdlijn die heet 'mijn leven'.

bent, is het heel lastig om nog te geloven in een af­

'Ik' wordt beschouwd als iets wat losstaat van andere ver­

zonderlijke identiteit. Het lichaam is volledig onderdeel

sies van ' jou', en iets wat zich door het leven heen moet

van de identiteit 'ik'. Maar wanneer je herkent dat het

zien te manoeuvreren. De natuur wordt beschouwd als

lichaam simpelweg een verschijning is op dit moment,

'buiten mij'. Alle waarneming en ervaring wordt bes­

net zoals de stoel een verschijning is, dan is het alleen

chouwd als iets wat 'met mij' gebeurt. Deze overtuiging

het denken wat het lichaam beschouwt als 'van mij'.

is zo sterk dat wanneer 'ik' lijdt, dit lijden een gevan­

Het 'ik' bevindt zich altijd in een machtsstrijd: winnen of verliezen. Nooit win-win. De natuur van

genis is.

Vele tradities onderwijzen dat je het ego of 'ik'

dit 'ik' is de bescherming van 'mijzelf', door dit leven

moet ontstijgen om het einde van het lijden te vinden.

navigeren en een individu te· beschermen die 'ik' heet.

Maar het ontstijgen van het ego betekent niet dat het

Het 'ik' zorgt voor gescheidenheid: ik, jij, mijn, jouw,

verdwenen is. Het wordt simpelweg herkend als wat het

goed voor mij, slecht voor mij. Het probeert te bescher­

is. De gedaante van dit 'ik' en de paradox van deze il­

men tegen pijn of angst. Het probeert te controleren en

lusie worden gerealiseerd. Net zoals het zitten gebeurt,

alles veilig te doen lijken. Het probeert grenzen aan te

gebeurt ook het ego... Sterker nog, dat wat zich wil

brengen vanuit het idee dat deze grenzen het 'ik' zullen

ontdoen van het ego, is het ego zelf! Wat anders zou

beschermen: "Ik kan beter niet te dicht bij deze per­

arrogant genoeg zijn om te denken dat het zoiets kan

sonen komen, want zij kunnen mij pijn doen." "Ik kan

bewerkstelligen? Herken de gedaante van 'ik' of ego.

beter niet laten merken hoe ik me werkelijk voel, want

Vanuit deze herkenning kan het de vrijheid vinden om

dan wijzen ze mij misschien af." Het 'ik' spreekt vanuit

te zijn wat het is en wat het bedoeld is te zijn. Dus laten

angst, vanuit de behoefte om veilig te zijn en de controle

we dit 'ik' of ego eens nader onderzoeken.

te hebben. Het 'ik' ziet de ander als vijand. Alles wat de

Het 'ik' is altijd begrensd tot een apart lichaam.

ander doet wordt ervaren als een dreiging. Iedere blik,

Wie je denkt te zijn is altijd beperkt tot een bepaalde

ieder woord. Het 'ik' gelooft: "Ik ben niet veilig." "Ik

locatie of een bepaalde verschijning. Het 'ik' kan niet

krijg geen liefde behalve wanneer ik me goed gedraag."

begrijpen hoe het mogelijk is om alles te zijn wat is. Het

"Ik wil de controle hebben." Deze overtuigingen zijn

'ik' wordt gezien als iets vanbinnen wat naar de wereld

gebaseerd op het basisgeloof in individualiteit en angst

daarbuiten kijkt, waarbij het moet onderhandelen en

- de overtuiging dat er werkelijk een individueel 'ik' is.

worstelen om te overleven en zichzelf in deze vijandige

Als er pijnlijke ervaringen zijn waarin ik slecht be­

wereld te bewijzen. Het 'ik' kent alleen de grenzen van

handeld ben of waarin misbruik van mij is gemaakt dan

binnen en buiten. Gescheidenheid.

is er misschien een nog grotere neiging om mezelf te be­

Wanneer wordt herkend dat jij niet in het lichaam

32

grenzen of te beschermen. Het denken lijkt in cirkeltjes

33

rond te gaan en dezelfde oude patronen te herhalen van

een rol of masker, proberen een goed persoon te zijn.

het wegduwen van wat is of me daartegen beschermen.

Deze zogenaamde psychologische overlevingsmech­

Het 'ik' ziet zichzelf als een slachtoffer van de realiteit:

anismen brengen ons in werkelijkheid geen liefde maar

"Dit overkomt mij altijd." Als er pijn is, is de makkelijk­

zijn simpelweg verhalen die het gevoel van individualiteit

ste uitweg om iets of iemand de schuld te kunnen geven.

versterken. Het 'ik' zoekt goedkeuring en liefde in de zo­

"Mijn vader/moeder/geliefde heeft mij pijn gedaan."

genaamde 'buitenwereld'. "Zie mij!" "Vertel me hoeveel

Hee denken neigt naar gewoonten die vertrouwd

ik waard ben." Het 'ik' zoekt in deze buitenwereld naar

en prettig aanvoelen, zelfs wanneer deze negatief zijn.

zelfkennis. Het zwerft rond vanuit een gevoel onvolledig

We raken gewend aan'arme ik'-verhalen. ''Arme ik, ik

te zijn en is op zoek naar deze volledigheid. Het'ik' voelt

word altijd zo behandeld." ''Arme ik, niemand begrijpt . . me." "Arme 1k meman cl houclt van mij. Hoe bijzoncler

zich verloren en zoekt eindèloos naar het in bedwang krijgen van dit gevoel. Vanuit een voortdurend gevoel

zijn deze 'arme ik'-verhalen. Hoe bijzonder voel je jezelf.

van eenzaamheid en gescheidenheid en een voortduren­

Wat een geweldig mistroostige identiteit heb jij!

de behoefte aan gezelschap en vermaak kent het'ik' zijn

"

,

Het 'ik' ziet het leven als een worsteling. Er is

eigen wortels in liefde en goedheid niet. Reikhalzend

de continue dreiging van pijn en afwijzing. Het 'ik' is

grijpt het naar geruststelling en aandacht: "Men houdt

continu alert en klaar om zichzelf te verdedigen tegen

niet van mij wanneer ik geen goed persoon ben."

iedere aanval. Dit 'ik' verlangt ernaar om gewaardeerd

Maar de kern van deze zoektocht naar liefde is

te worden, liefgehad te worden, zich bijzonder te voelen.

in feite slechts de ontkenning dat je al liefde bent. Dit

Het streeft naar een relatie en verbinding met andere

besef kan heel pijnlijk zijn, maar is vaak de enige weg.

'ik'-en, maar is per definitie gebaseerd op de illusie van

Alles wat gebeurt is een herhaling van vertrouwde, com­

gescheidenheid. Zolang er de overtuiging is dat er van­

fortabele maar ook pijnlijke patronen. In relaties is er

binnen � en individueel 'ik' is zal er ongetwijfeld ook de

stilstand en veiligheid. Liefde is slechts voorwaardelijk.

overtuiging zijn dat er vanbuiten een individueel ' jij'

"Ik houd van jou als jij van mij houdt." "Ik geef aan jou

is. Omdat het gevoel van gescheidenheid meestal erg

als jij aan mij geeft." Het is een machtsspel op basis van

pijnlijk is, ontwikkelt het'ik' strategieën om zich veilig

een puntentelling. Er is geen waar vertrouwen of een

en geliefd te voelen. Deze strategieën worden meestal

ware overgave aan liefde.

geleerd van onze ouders of familie, of zijn overlevings­

Het'ik' vertrouwt niet, geeft zich niet over. Het 'ik'

mechanismen als reactie op onze ervaringen als kind.

wil zich alleen beschermen tegen het onbekende gevaar.

Bijvoorbeeld het vastklampen aan een relatie, bezitterig

Het wil alles bekend en vastomlijnd laten zijn. Maar ook

zijn, doen alsof alles prima gaat terwijl je i n werke­

al gelooft het'ik' trots dat het iemand beschermt, is het

lijkheid bang of in de war bent, je verschuilen achter

dit beschermen zelf wat het gevoel van gescheidenheid

34

35

creëert. De poging om alles veilig en onder controle te

zo slim. Door zich te verschuilen achter overtuigingen

houden, is wat jouw gescheidenheid in stand houdt. Het

of ideeën mag niets jou diep raken en jou openbreken.

'ik' houdt ervan om alles en iedereen te corrigeren, te

Dat zou te pijnlijk of te sensueel of te seksueel zijn. Dat

repareren en te verbeteren. Het 'ik' ziet voortdurend te­

zou alles wat zo veilig is, kunnen bedreigen. Het zou het

kortkomingen en onzuiverheden, en voelt zich verheven

hele kaartenhuis kunnen doen instorten.

en rechtvaardig wanneer het deze aanwijst. Het 'ik'

Het kan zijn dat je ineens ontdekt dat niemand

vergeeft altijd vanuit een positie van zelfrechtvaardiging:

ook maar iets onder controle heeft en dan overstroomt

"Jij deed iets verkeerds ten opzichte van mij, maar ik ben

het leven ineens met een levendige sensualiteit. In de

groot genoeg om jou te vergeven." Het 'ik' is slechts in

herkenning van wie jij werkelijk bent, is er dan geen

staat om voorwaardelijk lief te hebben. Liefde met een

overtuiging of gevoel van een 'ik' meer voor wie het

reden en onder voorwaarden. Het 'ik' maakt onder­

leven gebeurt. Er was nooit een echte 'ik', maar zolang

scheid en verlangt vervolgens naar eenwording. Liefde

die overtuiging er was, gold die als een filter voor het

van mij naar jou. Veilige liefde. Liefde met grenzen en

leven. Leven wordt niet langer ervaren als iets wat 'met

regels. Liefde met eigenaarschap.

mij' gebeurt maar als iets wat gewoon gebeurt. Vanuit

Het 'ik' plaatst wat we horen in het perspectief van

deze herkenning of ontwaking is er geen filter meer

wat we al weten. De daden van de ander worden altijd

en het leven gebeurt direct. Alles wat gebeurt, gebeurt

gezien door de bril van 'ik' en wat de ander betekent

simpelweg in of als wie ik ben. Deze toestand kan niet

voor 'mij'. Mijn daden worden ook beschouwd door de

worden begrepen, bestuurd of gekend en kan oncom­

bril van wat de anderen van mij denken en of ze nog

fortabel en angstaanjagend aanvoelen, maar is vol leven.

steeds van mij zullen houden. Niets is fris en nieuw. Dit

De aanname en de blinde overtuiging dat deze

voelt veilig, maar zolang er geen openheid is voor wat nu

'ik' op zichzelf staat, veroorzaakt het lijden. Als dit 'ik'

gebeurt - alsof er nooit eerder iets heeft bestaan - zal het

als echt wordt beschouwd, worden al mijn op angst

leven dood aanvoelen. Dus ook al voelt dit alles veilig,

gebaseerde verhalen als echt beschouwd, en hebben ze

meestal verlangen we naar meer: "Er moet meer in het

betrekking op een daadwerkelijk individu. Maar neem

leven zijn dan deze routine, dit gevoel, deze situatie."

eens een moment de tijd om te onderzoeken of er echt

Het leven voelt stilstaand, beperkt en mistroostig aan.

iemand is naar wie dit woord 'ik' verwijst. Ontdek dat

Het 'ik' heeft de neiging om onprettige of bedrei­

zich daarbinnen in werkelijkheid niemand bevindt. Is

gende situaties of emoties op vindingrijke en filosofische

dit 'ik' niet gewoon een aanname? Is het niet gewoon

manieren weg te redeneren, en zo het leven op afstand te

een woord, een gedachte? Neem niet simpelweg aan

houden. Dit kan zelfs gebeuren met de slimste of meest

wat ik je vertel, maar ontdek het voor jezelf. Als je daar­

spirituele mensen. Het is zo doortrapt en verbergt zich

binnen niemand vindt, heb dan de moed om werkelijk

36

37

op deze ontdekking te vertrouwen. Jij bent de enige autoriteit die dit kan herkennen. Vertrouw op wat je hebe herkend als waarheid. De rest van de maatschappij lijkt te geloven in deze individuele 'ik'-en, maar jij kunt voor jezelf inzien dat er geen 'ik' is. Heb de moed om hiervoor op te komen. Dit is de ware rebellie.

En coch, zelfs wanneer je ziet dat er geen feitelijk 'ik' daarbinnen is, lijkt er een gedrag alsof deze er is.

Dit 'ik' is in werkelijkheid het leven zelf dat het spel van individualiteit speelt. Het is de concentratie van het leven of het bewustzijn. De concentratie van aandacht op de ervaring van het hier en nu. Er is 'zien', 'horen', 'aanraken', 'voelen' - die is de concentratie. Het idee dat deze concentratie impliceert dat er een echte, individuele 'ik' is, veroorzaakt het lijden.

Deze concentratie is nooit een probleem. In werke­ lijkheid is het een essentieel onderdeel van dit spel van gescheidenheid. De concentratie of het spel dat er een individuele ik is, is niet goed of slecht - alleen beperkt.

Per definitie is deze concentratie gericht op deze erva­ ring en geen andere. Ze is essentieel om te functioneren binnen dit spel van de wereld en een gezond zelfbesef is noodzakelijk voor de interactie met anderen. In de kennis van wie je echt bent en het begrip van de hoeda­ nigheid van dit 'ik' ligt de mogelijkheid om vrijer binnen dit spel van het leven te functioneren. Het 'ik' heeft een gedegen functie: het geeft concentratie aan het bewustzijn. Het is zoals de punt van een potlood zodat het potlood kan schrijven. De individuele identiteit is de concentratie van het gehele leven. De identiteit geeft het leven de mogelijkheid om te creëren en zichzelf uit

38

ce drukken. Ja, jij bent het bewustzijn zelf, maar je bent ook 'jij' en niet 'hij' of 'zij' of wat dan ook. De energie van het 'ik' is volledig rechtschapen en gerechtvaardigd binnen de energetische realiteit van het spel van het leven. Ontwaken is de herkenning dat het 'ik' zelf niet meer dan een aspect is van het spel van het leven. Het 'ik' is mijn ware gedaante die speelt een individu te zijn.

Vanuit deze herkenning is het ego vrij om te zijn hoe het is. Het kan cot bloei komen en op een gezondere manier het spel spelen. Hee is vrij om het spel van een individuele identiteit te zijn, omdat de absolute ken­ nis aanwezig is dat het simpelweg een spel is. Over het algemeen groeit dan het zelfvertrouwen en de ontspan­ nenheid. Dit is niet het soort arrogantie dat je ziet in een opgeblazen ego, maar een vertrouwen. Een vertrou­ wen dat ik weet vanuit het niet-weten. Een vertrouwen dat het spel van het individuele 'ik' helemaal prima is zoals het is. Ieder soort zelf bekritisering of onzekerheid wordt herkend als iets belachelijks en lost langzaam op in de kennis dat niemand iets onder controle heeft. Het individuele karakter wordt dan vrij om creatiever en expressiever te zijn, om spontaan te handelen, om uit oude gewoonten en patronen te springen en om opener te zijn in het uitdrukken van wat op natuurlijke wijze verschijnt.

Er lijkt moed voor nodig te zijn om er werkelijk op te vertrouwen dat je niets weet. In het vertrouwen op niet-weten is er niets om aan vast te houden. Dus wat is er om op te vertrouwen? Alleen dat je niets weet. Dit is de kwetsbaarheid en onschuld die jij werkelijk bent.

Heb de moed om hiervoor op te komen. Heb de moed

39

om naakt te zijn en te vertrouwen dat er niemand daar­

dat er iets of iemand buiten liefde bestaat. Het doorziet

buiten is die jou kan zien! Zoals Poonjaji zei: "Brul als

de illusie van gedachten en geloof. Het ziet de pretenties

een leeuw!"

van een individueel 'ik' en houdt er tegelijkertijd van.

Het is in werkelijkheid egotisme in de pure en neu­

Het weet dat er geen ware gescheidenheid is, maar houdt

trale zin van het woord. Ook al ben jij het hele leven, je

van het spel zoals het is. Het verzet zich niet en hoeft

bent paradoxaal genoeg ook een ego, een individu. Voel

geen controle. Het heeft geen behoefte om alles veilig

hoe de kennis van wie jij werkelijk bent de verschijning

te maken. Het is nooit veilig. Het is altijd levendig en

van een 'ik' de kracht geeft om te bloeien en te stralen.

vrij, altijd fris, altijd nu. Liefde is een totale overgave

Hoe meer je herkent dat wie je bent reeds alles is waar­

aan wat is.

naar je verlangt, hoe natuurlijker het leven stroomt op een manier die voorbij proberen of forceren ligt. Het wordt simpelweg waargenomen als een natuurlijke stro­ ming zonder dat nog iets of iemand deze in de weg staat

'Je hebt het gezicht van je ego nooit gezien, noch het gezicht van

en zonder obstakels. Wie je bent, maakt een verbinding

je geest. Het is als een spook, dus

voorbij angst, is geworteld voorbij angst, is altijd vei­

als een spook accepteren we het.

lig, kent geen vijanden en gelooft in niemand anders.

Ware veiligheid komt niet vanuit het valse gevoel van veiligheid vanuit allerlei overtuigingen, maar vanuit de kennis van wie je werkelijk bent.

Wie je werkelijk bent is liefde en in liefde is geen 'ik'. In liefde is geen gescheidenheid. Liefde houdt zich alleen bezig met wat waar en echt is. Er is geen verzet

Het is van generatie op generatie overgedragen. In werkelijkheid bestaat het ego niet, de geest niet, en samsara niet."

- H. WL. Poonja (Papaji)

meer tegen wat is en dus is liefde alles wat is. Liefde is aanwezigheid. Ware liefde houdt van wat is. Liefde ziet door ieder individueel 'ik' heen, en weet dat het sim­ pelweg een grap is. Liefde herkent geen voorwaarden.

Liefde heeft simpelweg lief, en hoeft daarvoor niets terug. Liefde drukt zichzelf simpelweg uit als wat is.

Liefde ziet zichzelf overal en houdt van wat het ziet. Het heeft geen mening of voorkeur. Het twijfelt of bekritiseert niet. Het discrimineert niet. Het gelooft niet

40

41

"Een kus is een prachtige truc, ontworpen door de natuur om woorden te stoppen wanneer deze overbodig zijn."

- Ingrid Bergman

Het denken wordt vaak gezien als de vijand. In de meeste spirituele of psychologische benaderingen proberen we het denken positiever te maken, te anal­ yseren of in het geheel te stoppen. Het denken wordt beschouwd als het grote probleem dat moet worden op­ gelost. Ik hoor mensen daarom vaak zeggen: "O, mijn gedachten! Als die gewoon eens ophouden!" Maar ben je aan het denken op dit moment? Het is niet nodig om naar een gedachte op zoek te gaan. Ben je aan het denken, letterlijk, op het moment dat je dit woord leest?

Ik wijs op het feit dat ondanks onze aanname dat er voortdurend gedachten zijn, het denken in werke-

43

lijkheid vaak in rust is. In werkelijkheid is het denken

Wat is de natuur van de geest? We doen zoveel

net zo gemakkelijk in rust als in beweging. Neem een

aannamen over de geest alsof het een daadwerkelijke

rustig moment om dat te observeren, om er intens naar

entiteit is. Is er een geest? Er is simpelweg een gecon­

te kijken. Het kan zijn dat je hier en nu ziet dat er geen

centreerd bewustzijn. Neem misschien nog een moment

gedachten zijn. Misschien slechts een fractie van een

om de vorm van dit woord op deze pagina te observeren.

seconde of misschien langer, maar in deze stilte van

Kijk puur naar de vorm, de tekens zonder enige bete­

het denken is de stilte van wie jij in werkelijkheid bent

kenis. Dit is de eenvoud waar ik op wijs. Het denken is

overduidelijk. Deze stilte gaat aan het denken vooraf,

in rust en er is alleen het zien van het woord. Dit is de

inclusief de gedachten over deze stilte. Deze stilte bevat

natuurlijke toestand van het geconcentreerde bewustzijn

een liefde die opslokt wie je denkt te zijn. Echter, het

- zonder betekenis, alsof het.woord voor het eerst gezien

lawaai lijkt meestal luider dan de stilte, en de stilte wordt

wordt. Er is simpelweg een concentratie op de ervaring

daardoor schijnbaar over het hoofd gezien of vergeten.

van het beeld van het woord.

Dit is waardoor het leven zo'n strijd lijkt te zijn. Leven via allerlei lagen van gedachten.

Het leven wordt via het denken geïnterpreteerd en

Ga nu terug naar het normale lezen, en herken dat het denken een fantastische taak uitvoert in het inter­ preteren, analyseren of bekritiseren van ieder woord. Het

het denken lijkt een sluier voor de realiteit te plaatsen.

voert deze taak uit binnen het natuurlijke, geconcen­

Het denken interpreteert, droomt, dramatiseert en ra­

treerde bewustzijn. Het bewustzijn is nu geconcentreerd

tionaliseert alles wat gebeurt. Het denken laat alles een

op het gedachteproces. Dit geconcentreerde bewustzijn

strijd of probleem lijken, een drama. Het denken kan

wordt vaak 'geest' (mind) genoemd. Er wordt aange­

niet tegen het alledaagse. Wanneer je een potentiële

nomen dat 'geest' of 'ego' de oorzaak is van alle lijden.

geliefde ontmoet, verbeeldt het denken bijbehorende

Maar eigenlijk veroorzaakt dit geconcentreerde be­

achtergrondmuziek en een sprookje dat voor altijd zal

wustzijn helemaal niets. Het observeert simpelweg. Het

duren, voordat het diner zelfs begonnen is!

is geconcentreerd op wat er nu gebeurt, of dat nu een

Hoe raak je dan achter deze sluier van gedachten?

Het punt is dat deze vraag- dit idee van een 'jij' die voor­

fysieke waarneming is, een visueel beeld, een geluid of een gedachte.

bij het denken gaat - zelf een gedachte is. Het denken

Ik noem het' het geconcentreerde bewustzijn' omdat

kan niet voorbij zichzelf gaan. Het denken analyseren

het leven, dat onbegrensd is, speelt dat het begrensd is

en proberen te temmen is simpelweg een frustrerend spel

tot deze concentratie. Ook al lijkt deze concentratie heen

zonder einde. Herken de natuur van het denken simpel­

en weer te gaan van het ene onderwerp naar het andere,

weg zoals het is, zonder iets te proberen te veranderen.

ken je op dit moment alleen deze ervaring en geen an­

Zelfs deze natuurlijke acceptatie van hoe het is, werkt

dere. Dit geconcentreerde bewustzijn is geen individuele

al ontspannend.

44

45

entiteit, maar simpelweg een concentratiepunt dat op

Doorzie de natuur van het denken, zoals het is,

dit moment verschijnt. Het is dit concentratiepunt dat

niet zoals het zou moeten zijn. Alle 'zou moeten' brengt

vaak wordt verward met het idee van een individuele

alleen lijden. Het idee van wat 'zou moeten' is in feite

geest die denkt. Wellicht valt het je op dat er hier en

ontevredenheid over wat is. Aangezien er geen ontsnap­

nu geen individuele geest aan het denken is, maar dat

pen is aan 'wat is', veroorzaakt deze ontevredenheid

er simpelweg een gedachte in de concentratie van dit

lijden. Doorzie dat de natuur van her denken draait om

moment verschijnt. Het denken speelt zich slechts af

het idee dat dingen anders zouden moeten zijn en om

in deze lineaire wereld van de tijd. Het denken bepaalt

ontevredenheid met wat is. Herken hoe het denken al­

wat er gebeurt op basis van wat er al is gebeurd. Maar

tijd een probleem vindt, zelfs wanneer alles prima lijkt te

voorbij het denken is er geen tijd. Niets is ooit gebeurd

zijn. Het denken houdt van drama en actie. Het denken

of zal ooit opnieuw gebeuren. Alleen dit, hier en nu. Als

is beweging en energie. Wanneer alles een beetje stil en

er hier en nu een gedachte is, is er alleen deze gedachte.

rustig is, vindt het denken altijd wel een wondje om aan

Er is nooit een gedachte als deze geweest. Er zijn geen

te krabben of een probleem om over te piekeren. Het

dingen als gewoonten, patronen of condirionering. Er

denken kan niet relateren aan absolute aanwezigheid.

is alleen deze gedachte, hier en nu.

In het denken is aanwezigheid simpelweg een denk­

Als je gelooft dat je vastzit in deze oude gedachte­

beeldig concept. De daadwerkelijke herkenning van

patronen, stop daar dan nu mee en doorzie het patroon

aanwezigheid is een sprong voorbij het denken in het

- een gedachte die hier en nu voor her eerst verschijnt.

onbekende.

Er is geen verleden geweest waarin je dit gedrag einde­

Het denken hoeft niet alles te begrijpen. In het

loos hebt herhaald en er zal nooit een toekomst komen

leven vertrouw je er normaliter op dat het denken jou

waarin je vastzit in een eindeloze herhaling ervan. Het

leidt. Het denken is erg nuttig. Het helpt door alles te

enige dat over is, is het hier en nu en dit is vrijheid.

definiëren en te classificeren zodat je veilig in het be­

Er is geen reden voor de afwezigheid van vreugde en

kende kunt leven. Je loopt een kamer binnen en vrijwel

lichtheid, wat de omstandigheden ook zijn. Stop nu en

onbewust heeft het denken deze kamer het etiket 'mijn

herken dat dit moment het enige is dat bestaat. Dit is het

kamer' gegeven. 'Stoel', 'bed', 'raam'. Hoe behulpzaam!

begin en het einde. Niets is ooit gebeurd voorafgaand

Dit betekent dat je een kamer kunt binnenlopen zonder

aan dit woord op de pagina of deze gedachte op dit

bezorgd te hoeven zijn over wat al die vreemde objecten

moment. Als dit werkelijk wordt herkend, voorbij iedere

zijn! Het denken is ook erg nuttig bij het proberen te

theorie over 'in het hier en nu zijn', dan zal ieder patroon

begrijpen waarom en hoe dingen gebeuren. Je bedenkt

dar lijkt te verschijnen, worden doorzien als wat het is

theorieën over mensen, over het leven. Als iemand zich

_

simpelweg een gedachte die op dit moment plaatsvindt.

op een manier gedraagt die jou vreemd voorkomt, leg

46

47

je het uit als "zij doen dit omdat ze misbruikt zijn, of omdat ze zich schuldig voelen, of. .." En opnieuw voel je je veilig en vertrouwd in de kennis dat jij begrijpt wat er gebeurt en waarom.

Maar het zijn de momenten zonder gedachten die meestal het meest creatief, inspirerend en helder zijn.

Het denken doet zoveel, maar is niet de groot­ meester voor wie het vaak wordt aangezien. Hee probeert simpelweg te helpen, probeert alles veilig en bekend te maken, probeert te begrijpen. Doorzie de natuur van het denken en herken dat het alleen doet wat het bedoeld is te doen. Niets meer en niets minder. Het denken

Het denken kan deze momenten niet doorgronden,

verlangt naar het kennen en weerspiegelen van de liefde

definiëren of opnieuw tot stand brengen, en toch vin­

die

den ze plaats. Ook al is het denken heel nuttig, het is

jij bent in dit spel van verschijningen. Het denken

probeert het allemaal voor jou te doen. Maar het zal

overduidelijk beperkt. De essentie ervan is het plakken

nooit kunnen doorgronden wat voorbij zichzelf ligt.

van etiketten en het duiden van alles zodat het veilig en

Het denken behoort tot dit spel. Het denken is het ge­

vertrouwd aanvoelt. Het denken creëert de meest veilige en vertrouwde aanname van alles: 'ik'. De aanname dat er iemand in dit lichaam is die de controle heeft over 'mijn leven' en wat er gebeurt met 'mij'. Natuurlijk wordt deze veilige aanname versterkt door de maatschappij. Je

reedschap dat liefde gebruikt om zich binnen dit spel uit te drukken vanuit de begrenzing van verschijningen en ervaringen. Het kennen van de natuur van het denken is het liefhebben en waarderen van het denken. Hee is begrensd, maar het is niet de vijand.

hebt een sollicitatiegesprek en ze stellen je vragen over jezelf en hoe jij met bepaalde situaties omgaat. Alsof er iemand is die altijd op dezelfde manier reageert in vergelijkbare situaties. Alsof' jij' iets bent wat vaststaat.

Je leest een tijdschrift bij de tandarts met een artikel over zelfmotivatie of je gaat naar een boekhandel en ziet een rij boeken over zelfontwikkeling. Of zelfs alleen al de woorden ' jij' en 'mij' die de hele tijd worden gebruike tijdens het spreken of het schrijven. De aanname van 'ik' legt iedere ervaring, iedere emotie en iedere gedachte het eigenaarschap van 'mij' op, een betekenis ten opzichte van 'mij'. Doorzie de natuur van deze aanname en her­ ken dat het denken dingen beperkt en begrenst. Dit 'ik' is zelf niet meer dan een gedachte die beperkt. Wie jij werkelijk bent, is nooit beperkt tot een gedachte.

48

49

''Laat de hele wereld ieder moment van de rest van je leven je hart breken. Dan kun je leven in dienst van de liefde."

- Gangaji

Wat ik ben, is volledige openheid. Ik heb geen bescherming nodig. Ik kan me niet verstoppen. Ik ben volledig opengebroken. Ik ben pijn, ik ben behoefte, ik ben verlangen, ik ben rauw en absoluut gevoel. Ik kan me nergens aan vasthouden. Alles glipt als zand tussen mijn vingers door. Ik ben verloren. Zo totaal verloren en zonder hoop dat ik ooit gevonden wordt. Zoals het leven voelt, voel ik. Soms overstroomt het me als verdriet of pijn, soms als vreugde. Soms is het zo overweldigend dat het bijna is alsof dit lichaam het niet allemaal kan bevatten.

"Ik tril. Ik ril. Mijn buik keert zich om. Ik voel me misselijk. Mijn mond is droog. Mijn hart klopt als een gek. Ik ben bang. Ik gedraag me zo stoer. Ik gedraag

51

me alsof ik de controle heb en het allemaal op een rijtje

stoppen. Het stroomt er simpelweg doorheen. Niet bin­

heb. Ik gedraag me alsof ik weet wat ik doe. Ik gedraag

nen dit lichaam. Dit lichaam stroomt zelf door de holle

me alsof iets me uitmaakt. Ik gedraag me alsof niets me

bamboe. Niets om aan vast te houden. Voor altijd vallen

uitmaakt. Ik gedraag me alsof ik me niet zo verloren

en vallen. Nooit landen. Absoluut verloren - en dan is er

en leeg voel. Ik ben bang om gezien te worden. Ik ben

het denken. Een poging om referentiekaders te vinden.

bang dat ik word ontmaskerd als de schijnvertoning

Iets - wat dan ook - om aan vast te houden. Een uitleg

die ik ben. Iemand kan misschien zien dat ik in werke­

of reden. Iets om het niets op te vullen. Een poging om

lijkheid niet weet wat ik doe of wie ik zou moeten zijn.

iets te beschermen. Dit is het spel van de individualiteit.

Iemand zou zichtbaar kunnen maken dat ik me bang en

Je verlangt ernaar om voorbij dit spel van individualiteit

verloren voel. En als ze dat zien, wat kan ik dan doen?

te gaan en te stoppen met het beschermen van een denk­

Ik zal kwetsbaar blijken. Ik zal onbeschermd blijken.

beeldig, individueel karakter.

Ik zal niet zo stoer blijken te zijn als het lijkt. Alles zou

Waarom gaat dit beschermen door? Misschien ver­

uit elkaar kunnen vallen. Ikzelf zou uit elkaar kunnen

tel je jezelf het verhaal dat anderen je pijn doen als je

vallen. Ik zou kwetsbaar zijn."

jezelf niet beschermt. Ze zullen misschien iets zeggen of

Deze gedachten komen voorbij. Deze angsten en

doen wat de pijn of onprettige sensaties en gedachten in

fysieke sensaties komen voorbij. Maar het gebeurt al­

gang zet. Misschien heb je herinneringen aan pijn in het

lemaal binnen de kwetsbaarheid zelf. Je kunt het niet

verleden waardoor bepaalde verdedigingsmechanismen

verbergen. Je kunt er niet aan ontsnappen. Het leven ziet

worden aangesproken. Misschien ben je in het verleden

zichzelf pretenderen dat het zich zou kunnen verstoppen

aangevallen op momenten dat je open en kwetsbaar

voor zichzelf. Absolute kwetsbaarheid pretendeert dat

was en heb je daardoor geleerd om je af te sluiten en

het zichzelf kan verstoppen voor zichzelf. Kwetsbaarheid

je kwetsbaarheid te verbergen. Misschien leef je in een

speelt dat het stoer is. Kwetsbaarheid speelt dat het in

maatschappij waar andere mensen zich allemaal op deze

staat is zichzelf te beschermen. Ik voel me zo kwetsbaar.

defensieve manier gedragen.

Ik ben onbeschermd. Ik ben bevattelijk voor pijn. En dus

Wat de reden ook is, deze beschermende mecha­

ben ik bevattelijk voor vreugde. Deze zoete, onschuldige

nismen voelen heel vertrouwd, comfortabel en veilig.

kwetsbaarheid is wat ik ben. Ik kan het niet beschermen

En toch verlang je ernaar om eruit los te breken en vrij

of verbergen. Pijn gebeurt in dit. Vreugde gebeurt in dit.

te zijn om lief te hebben, te vertrouwen, te leven als de

Ik ben de openheid waarin alles gebeurt.

eenheid waarvan je weet dat jij die werkelijk bent. Je

Het leven zelf is zoals holle bamboe. Alles wat ge­

raakt zo gewend aan jezelf verbergen en beschermen dat

beurt, alles wat wordt gevoeld, stroomt erdoorheen. Ik

je vergeet wat het eigenlijk is wat je probeert te bescher­

heb niets daarvan onder controle. Ik kan niets daarvan

men. Anderen om je heen lijken hetzelfde spel te spelen

52

53

en zo lijkt het zich in stand te houden. Façade speelt met façade. Het lijkt allemaal zo beheerst en krampachtig.

Wil je nooit eens schreeuwen en het allemaal open­ breken? Iets echts onthullen? De pijn omhullen onder de glimlachende gezichten. De onzekerheid omhullen achter de schijnveiligheid. De huizen, de hypotheken, de huwelijken, de plannen, de verplichtingen, de grenzen en de beperkingen. Ze zijn niets meer dan concepten, dromen, verbeelding - gedroomd in een poging te verhullen dat in werkelijkheid niets zeker is. Niets is bekend.

Je verlangt ernaar om werkelijk opengebroken te worden en te bloeden. Om de controle te verliezen en werkelijk te voelen en te leven. Je verlangt ernaar om te leven alsof dit het laatste moment op aarde is. Als een kind dat schreeuwt wanneer het zich oncomfortabel voelt en in extase is wanneer het blij is. Je verlangt er­ naar om vrij te zijn en je volledig over te geven aan het leven, maar toch ben je er doodsbang voor. Het verliezen

als je fysieke pijn hebt, het erger wordt als je denkt aan hoe erg het is en hoeveel last je ervan hebt.

Wat probeer je te beschermen? De absolute on­ schuld die je bent, de onschuld die je altijd bent geweest?

De tijdloze onschuld die niet is veranderd sinds je een kind was en nooit zal veranderen of op wat voor ma­ nier dan ook zal worden aangetast door hoe oud je ook wordt? Deze onschuld wordt nooit aangetast door gedrag, woorden of conseq!-lenties. De natuur van on­ schuld is onaangetast, onbevlekt. Het is niet nodig en niet mogelijk om onschuld te beschermen.

Hoezeer je ook doet alsof alles veilig en zeker is, dat jij de controle hebt, in werkelijkheid weet je dat je geen idee hebt wat er gebeurt. Je hebt geen idee hoe te zijn. Je hebt geen idee wie je bent. Je weet niets. Dit herkennen is de overgave waarnaar je verlangt. Ik suggereer niet dat je moet stoppen met plannen maken en beloften doen, maar weet dat wat je ook van plan bent of belooft, het leven altijd onbekend blijft. Nooit bekend wordt.

van controle of je laten gaan in vreugde wordt gezien als onbeleefd of vreemd. Je hebt zoveel ideeën over wat anderen denken. Je hebt allerlei ideeën over wat er zou gebeuren als je daadwerkelijk zou leven als de onschuld die je bent.

'Je kunt in angst leven ... of ermee dansen."

- Onbekend

Op de een of andere manier is er nog altijd het misverstand dat het spelen van het beschermingsspel je daadwerkelijk zal beschermen. Wie jij bent is altijd kwetsbaar. Hoe defensief en gesloten je je ook gedraagt, je voelt nog altijd pijn en lijden. Sterker nog, het bescher­ men creëert zelfs meer spanning, meer samentrekking en maakt het erger. Je hebt misschien al opgemerkt dat

55

''Het gaat er niet om wie je Liefhebt, waar je Liefhebt, waarom je Liefhebt, wanneer je Liefhebt of hoe je Liefhebt. Het gaat er alleen om dat je Liefhebt."

- john Lennon

Of het nu een god is, een goeroe, een leraar of een geliefde, we houden ervan om ons volledig over ce geven.

Daarom is het pad van devotie zo populair in bepaalde religies en culturen en wint het aan populariteit in het Westen. We houden ervan om ons over te geven. Het maakt niet uit aan wat of aan wie, het is de handeling van overgave zelf waarmee de arrogantie en de indi­ vidualiteit worden geofferd op het altaar van het leven.

Vanuit de handeling van overgave wordt het bescherm­ spel ontmaskerd. Bij totale overgave aan een goeroe of een geliefde is er geen binnen of buiten, geen goeroe of geliefde. Bij totale overgave blijft alleen liefde over.

We verlangen ernaar om te verdwijnen of onszelf

57

volledig te verliezen, maar rennen daar tegelijkertijd

volledig laten overnemen en overstromen. Overgave is

doodsbang van weg. Als we ons volledig overgeven, dan

liefde zonder grenzen. Er is niemand om te verdedigen

verliezen we alle controle, iedere begrenzing en elke

of beschermen. Er is alleen het kwetsbare, openlijke en

identiteit. We zijn aan de ene kant doodsbang voor deze

onverdedigde zelf. Als er pijn is, is er pijn. Als er vreug­

mogelijkheid, maar zijn tegelijkertijd moe van het in

de is, is er vreugde. Maar war er ook gebeurt, er is geen

stand houden en onderhouden van een individuele iden­

bescherming tegen wat is, of ontsnapping aan wat is.

titeit.

Overgave is het opofferen van alles wat je op dit moment

In de westerse cultuur hebben we meestal te veel

liefhebt. Het is je mee laten voeren door de stroming

trots om te buigen en ons over te geven aan iemand

van de rivier, hoeveel pijn en lijden dat misschien ook

anders. Het woord 'overgave' wordt vaak gezien als iets

brengt. Of het denken het e'r nu mee eens is of niet, het

zwaks, iets van verliezers. Maar overgave betekent dat

brengt een absolute verliefdheid op alles wat is, wat het

je je loslaat in de totale openheid van wie je bent. Dit

ook is. Het leven leeft jou. Dit is liefde.

is niet zwak en heeft niets te maken met een verliezer

Het denken probeert de overgave te regisseren.

zijn. Het is de herkenning dat jij het leven zelf bent.

Dat is niet wat ik bedoel. Je kunt het overgeven niet

Het is de herkenning dat je geen grenzen hebt, mentaal,

'doen'. Het is de herkenning van de overgave die er al is.

emotioneel of fysiek, en dat jijzelf iets bent voorbij ieder

Herkennen dat er geen ' jij' is die iets doet en herkennen

mogelijk zelf beeld. Het is je niet langer baseren op ge­

dat dat de overgave al is. Dat is al de liefde. Het is te laat

dachten, overtuigingen en aannamen. Het is niet langer

om je vast te houden of je over te geven. Het leven is al

veiligheid zoeken in wat je denkt. Overgave is het ver­

absolute overgave, hier en nu. Er is geen god, goeroe,

liezen van alles, zodat wat overblijft alleen het leven zelf

leraar of geliefde. Er zijn geen grenzen die jou scheiden

is, hier en nu.

van iets of iemand anders. Er is simpelweg een verliefd­

Overgave is intimiteit, kwetsbaarheid. Laten zien

heid op alles war is.

dat je het niet weet en dat je je misschien zelfs bang

Alles verloren. Een sterven in het hier en nu. Dat

of verloren voelt. Er schuilt een absolute kracht in die

is overgave. Wat we 'ontwaken' noemen, is in werke­

open kwetsbaarheid. Herken de openheid die verhuld

lijkheid het zo diep geraakt worden door wat is, dat het

lijkt te zijn door allerlei ideeën over wie je denkt te zijn

je leven verwoest. Alles, zonder uitzondering, wordt op­

en pretendeert te zijn en weet dat wie jij werkelijk bene

geofferd aan het hier en nu. Heb de moed om het leven

nooit pijn kan worden gedaan of kan worden onder­

je mee te laten nemen. Verlies jezelf en weet wat liefde is.

mijnd. Jij bent het leven zelf. Overgave is opzij stappen en niet langer pretenderen alles te weten en de controle te hebben. Overgave is opzij stappen en het leven jou

58

59

'Jij bent een speler in dit rigoureuze spel van het leven ..: De eerste regel is: iedere speler gaat dood. Niemand weet wanneer de dood komt. Dejongsten en besten gaan vaak eerst. Iedereen moet het spel spelen. Het spel gaat voor altijd door - of totdat je wint. je wint door de dood te vinden voordat hij jou vindt.

De prijs - is het leven."

- Onbekend

Game over... het einde ... stop.

De dood is normaal gesproken zo'n taboe. Het lijkt erop dat we alles doen om het te vermijden. In onze cul­ tuur is de dood iets wat het meest vermeden en ontkend wordt. We zijn er doodsbang voor; zo bang om niets te zijn, om niet te bestaan. Op een dag sterft dit. Maar op dit moment heb je de mogelijkheid om de dood te vin­ den voordat het lichaam sterft en om de misidentificatie

61

met het lichaam te herkennen. Het is de misidemifi­ catie met het lichaam die sterft. En vanuit dit sterven, ontwaak je tot de waarheid van wie je werkelijk bent.

Misschien ben je bang om niet te bestaan. In de dood besta 'jij' niet. Velen hebben gezegd: "Maar jij bent het bestaan." Deze overtuiging zal je niet helpen.

Je moet het voor jezelf hebben herkend. Ontmoet de angst voor het niet-bestaan en duik in de mogelijkheid van jouw niet-bestaan. Wie of wat zal niet bestaan? Jij bestaat nu niet. Wie denk je dat je bent? Ben je bereid hier en nu te sterven, dood te zijn tegenover wie je was, dood te zijn tegenover wie je denkt te zijn en dood te zijn tegenover wie je denke dat je zult worden? Wat blijft dan over?

Ben jij het lichaam? Zit jij in deze verzameling vlees en botten? Dit is de gebruikelijke aanname die normaal gesproken niet onder de loep genomen wordt. Dit is de aanname van een individuele identiteit die een in­ dividueel lichaam bewoont. Maar als je, hier en nu, onderzoekt of deze aanname de werkelijkheid is, wat constateer je dan? Ben je je niet bewust van het lichaam op dit moment? Verschijnt het lichaam niet hier en nu in je bewustzijn? Is het niet zo dat wat op dit moment wordt gevoeld, verschijnt in het bewustzijn? Vertrouw op wat je voor jezelf als waarheid constateert. Dat waarnaar

een lichaam. Wie jij werkelijk bent is onbegrensd en onaangetast door wat gebeurt. Wie jij bent is zich altijd simpelweg bewust van dit lichaam, zoals het zich bewust is van alles wat gebeurt. Dus als dit lichaam sterft, sterf jij dan? Sterf hier en nu. Weet dat jij niet dit lichaam bent en ken de dood hier en nu.

De dood is tijdloosheid. Het einde van de tijd. Als het geloof in een individuele identiteit verdwijnt dan is er geen tijd. Zie dat niets ooit is gebeurd. Er is alleen absolute aanwezigheid. Nie�and die overblijft om het verstrijken van de tijd op te merken. Niemand die over­ blijft om zich te herinneren wat er gisteren is gebeurd of om hoop te koesteren voor morgen. Helemaal niemand die overblijft.

D e dood is het begin van het leven. Sterf ten opzichte van wie je denkt te zijn en ontwaak tot het leven zoals je werkelijk bent. Die is liefde. Dit is vrijheid.

Dit is de dood van alles wat jou ooit heeft gedefinieerd en van alle referentiekaders. De bereidheid om aanwezig te zijn met de naakte dood onthult de absolute, niet te ontkennen schoonheid en aanwezigheid van dat wat voor eeuwig in leven is. Het ontmoeten van de dood, hier en nu, is het ontwaken van jezelf tot tijdloze aan­ wezigheid.

ik verwijs is een totale ommekeer. Herken dat jij niet in het lichaam zit, maar dat het lichaam in jou zit. Dit is de radicale maar eenvoudige waarheid.

Vanuit de herkenning dat jij niet in het lichaam bent, herken je wie je werkelijk bent. Wie jij bent zit

''Maak me onsterfelijk met een kus."

- Christopher Marlowe

nergens i n opgesloten, is nooit begrensd tot of door

62

63

"Een droom die zichzelf manifesteert Betreedt haar eigen middelpunt En ontdekt dat daar niets is Behalve ijle lucht Voorkant en achterkant...

Gisteren en morgen Buigen naar elkaar toe In de ruimte Waar de kiem Van de dans der tijd Opensplijt...

"

- Kavita, Liefdesliederen van het Ondeelbare

64

''Liefde is zuiver. Het is een laaiend vuur van¡ zuiverheid. Het is een scherp mes en het is fris. Zo fris dat je het kunt ruiken. Het is als

'.s

morgens om zes uur wakker

worden en de natuur in gaan. Het leeft. Het gras zingt. Alles zingt."

- Bernie Prior

Het woord 'liefde' wordt tot vervelens toe gebruikt, deels omdat we het niet kunnen begrijpen en deels omdat we precies weten wat het is. Ze zeggen dat liefde blind is. Ik ben het daar niet mee eens. Liefde is waarheid absoluut alziend en alwetend. Het is alles zien wat is. Ik heb het over de liefde die jij werkelijk bent. Dit is de 'jij' die zich bewust is van alles wat gebeurt, maar door niets daarvan wordt aangetast. Liefde die zichzelf liefheeft ondanks alles. Liefde zonder naam. Zonder gedaante.

Zonder vorm of zelfs gevoel. Liefde onbegrensd door condities, ruimte of tijd. Het maakt liefde niet uit wat 67

staat te gebeuren of waarom dingen gebeuren. Liefde is altijd fris en nieuw. Het is vrij - vrijheid zelf. Maar liefde is ook vernietiging. Liefde is het einde van 'mij'.

In liefde is er geen ' jou' of 'mij'. Er is niets 'van mij' of 'van jou'. Alle grenzen smelten weg. Niets om je aan vast te houden. Ware liefde is een dood. Een dood van alle gescheidenheid.

We hebben veel ideeën over wat liefde is. We den­ ken dat liefde zoetsappig is. We denken dat liefde iets emotioneels is. We nemen aan dat liefde zich buiten ons bevindt. We denken dat liefde komt en gaat. We den­ ken dat liefde de roes is die je voelt wanneer je verliefd op iemand wordt. Maar zodra we denken te weten wat liefde is, weten we ook dat het niet die ervaring alleen is. Liefde is niet begrensd tot een specifieke fysieke of emotionele sensatie. Liefde is absolute vrijheid. Liefde is absolute aanwezigheid. Het overschaduwt alle verwar­ ring en ernst die begrenst en beperkt.

Alle ideeën over wie je bent of wat je denkt dat lief­ de is, worden simpelweg verbrand in liefde en worden doorzien als betekenisloos. Je hoeft niet op zoek te gaan naar liefde. Je hoeft het niet te eisen van anderen, of zelfs te verwachten. Je kunt niet iets verkrijgen, zoeken, vinden, eisen, of verwachten wat je al bent. Liefde is al hier. Alles is al doorweven van liefde. Jij bent al liefde.

Liefde is niet een ervaring die komt en gaat. Liefde is wat jij bent en dit is de enige constante, terwijl al het andere komt en gaat.

Er zijn momenten waarop liefde wordt herkend, zoals wanneer je verliefd wordt op iemand of wanneer je in de natuur bent en naar de sterren kijkt. Het is op dat

68

soort momenten dat het bewustzijn zich lijkt te openen en lijkt uit te dijen terwijl alle gescheidenheid verdwijnt.

Deze natuurlijke beweging naar openheid is de expressie van liefde. In deze uitgestrekte en open toestand weet jij dat je liefde bent. Je weet, voorbij alle logica, dat jij niet gescheiden bent van wat 'buiten jou' lijkt te zijn.

Maar deze momenten kunnen ook eng en kwetsbaar aanvoelen, vooral wanneer je zo gewend bent aan het leven achter muren van bescherming. En vaak volgt de terugkeer naar de ogenschijnÜjk 'normale' toestand van moe zijn van anderen en bang zijn voor levenssituaties.

Deze toestanden van expansie en samentrekking komen en gaan in die spel van het leven. Expansie is wanneer je jezelf herkent en ervaart als liefde, en samentrekking is wanneer je jezelf ervaart als een afzonderlijk individu.

De toestand van liefde komt en gaat. Het lijkt alsof je verliefd op iemand kan worden en alsof deze liefde ook weer over kan gaan. Je kunt iemand mogen of juist niet. Deze toestand van liefde komt en gaat en lijkt aan­ en uitgezet te kunnen worden. Je kunt kiezen om tegen sommigen wel en tegen anderen niet lief en vriendelijk te zijn. Je kunt kiezen wie je mag en wie niet. Je kunt ideeën hebben over van wie je wel of niet zou moeten houden. Bijvoorbeeld, normaliter zou je van je familie moeten houden, maar niet van iemand die andere over­ tuigingen heeft. Maar de liefde waarnaar ik verwijs, is de liefde die niet is aangetast door wat je denkt of gelooft.

Deze liefde heeft lief, wat er ook gebeurt. Sterker nog, vaak ondanks wat er gebeurt.

Wanneer je deze liefde herkent, die alle ervaring overstijgt, dan herken je wie je werkelijk bent. Dit speelt

69

zich af wanneer je interactie hebt met anderen. Je beseft

tegenstrijdig dat ze niet langer kunnen blijven bestaan.

dat er een connectie is die dieper gaat dan het wel of

Je kunt je niet langer vasthouden aan wie je denkt te

niet iemand mogen. Deze samensmelting blijft meestal

zijn of aan onbewuste denkpatronen. Liefde haalt heel

onuitgesproken en is zoveel krachtiger dan woorden.

je huis neer. Je verliest alles.

Wanneer deze liefde wordt herkend, is er een ontmoe­

Liefde is waarheid. Zonder het liefdesaspect is de

ting van openheid met openheid. Twee smelten samen

waarheid dood en betekenisloos. Zonder liefde wordt

tot één. Er zijn geen grenzen meer

de waarheid een abstractie die koel en analytisch is.

�

alleen absolute

Dat is niet de absolute waarheid. De absolute waarheid

intimiteit.

We herkennen dit duidelijk in de natuur bij dieren,

kent een bereidheid om alle leugens, overtuigingen en

of bij baby's, die geen besef van individuele identiteit

aannamen bloot te leggen in de intieme verbondenheid

hebben. We voelen ons daarbij op ons gemak en kunnen

met alles, en dat is liefde. Het is de bereidheid om alles

gemakkelijk van ze houden. Maar wanneer twee volwas­

te verliezen. Er is een intieme verbondenheid met alles,

senen met elkaar in contact komen, zijn er vaak zoveel

of de persoonlijkheid het nu leuk vindt of niet. De verde­

denkbeeldige grenzen. Twee afzonderlijke identiteiten

digingsmechanismen gaan vanzelf neer in de erkenning

met zulke sterke muren om zichzelf te beschermen en

van de liefde die is. Ook al doet het denken zijn best om

scheiden. We zijn zo moe van elkaar. Maar wanneer deze

zich aan iets vast te klampen, er komen meer en meer

muren naar beneden komen, zelfs voor even, dan is lief­

muren naar beneden wanneer overtuigingen en aan­

de het enige dat overblijft. Misschien is het een blik of

namen doorzien worden in het aangezicht van liefde. Dit

een glimlach, en ineens zijn er niet twee mensen maar

is de verdieping. Voor altijd uitdijend en allesomvattend.

is er alleen liefde. Het kan een vreemde in de trein zijn,

Er is vaak de verwachting dat deze vrijheid of liefde

of je beste vriend. Liefde is niet afhankelijk van of je de

op die manier moet worden ervaren, continu. Echter, ware vrijheid is niet afhankelijk van de ervaring van

ander kent of leuk vindt.

In dit spel van het leven is er een natuurlijke be­

vrijheid. Ware liefde is niet afhankelijk van een relatie

weging naar openheid en waarheid. Zodra je begint te

of de ervaring van verliefdheid. De liefde die simpelweg

herkennen dat jij geen losstaand individu bent, kent

is, ondanks ervaringen of gedachten van het tegengestel­

deze beweging van liefde geen grenzen. Liefde wordt

de, is de liefde waarvan je weet dat je het hier en nu

dieper en opent zich als een bloem. Dit tot bloei komen

bent. Wat een opluchting! Je hoeft niet langer rond te

is grenzeloos. Wanneer er een verlangen naar waarheid

lopen met een permanente glimlach op je gezicht of ge­

is, is deze natuurlijke beweging naar openheid en waar­

lukzalige ervaringen te hebben om de gelukzaligheid te

heid eindeloos. Het verdiept en opent zich voortdurend

kennen die voorbij iedere ervaring ligt.

in liefde. Als de waarheid leugens vindt, worden deze zo

70

Wanneer er een gevoel of ervaring van een tekort-

71

koming is, weet je dat het geen ware tekortkoming is.

de dan de daadwerkelijke vernietiging van liefde onder

Wanneer je een probleem of onplezierige emotie ervaart,

ogen te zien. Deze angst is de gescheidenheid waar je zo

weet je dat het geen echt probleem is, omdat je weet dat

graag voorbij wilt gaan. Je verlangt naar liefde, maar je

wie jij werkelijk bent, nooit een probleem heeft. Wie jij

bent er ook bang voor, omdat je weet dat het de dood is.

bent, komt nooit tekort, ondanks de gedachte "ik kom

Je verlangt ernaar omdat je weet dat je alleen kunt leven

iets tekort". Wanneer je van iemand houdt, is dat een

vanuit het doodgaan. Je voelt je verstijfd door gedachten

speelse expressie van de liefde die je bent. Eén die speelt

en concepten, maar vindt geen uitweg.

als twee. Eén die speelt zichzelf te ontmoeten. Van mij­

Het denken probeert voorbij het denken te gaan en

zelf houden in dit spel van het leven. En in dit spel van

dus zijn er alleen maar jarenlange gedachtecirkels. Door

'houden van een ander', is er een 'ik' die een 'jij' ontmoet

het denken te geloven leef je �en half leven. Je sluit een

en ze worden op elkaar verliefd. En toch is het vaak zo

compromis. Je neemt het leven serieus en gelooft dat het

dat in deze verliefdheid de herkenning schuilt dat de

moeilijk is. Maar voorbij dit alles, ergens diep vanbin­

'ik' en de 'jij' niet werkelijk gescheiden zijn. In liefde

nen, weer je dat het niet zo is. Je weet dat het eigenlijk zo

verdwijnt alle gescheidenheid. Dit is de eenwording, de

eenvoudig is. Hier en nu, wat kan ernst zijn? Ik bedoel

eenheid die jij al bent. Dit is liefde. De herkenning dat

letterlijk hier en nu. Dit woord lezend. Het enige wat

voorafgaand aan alle verschijningen van een 'ik' en een

gebeurt is een fysieke waarneming van het vasthouden

'jij', alleen liefde is.

van het boek, of het zitten op een stoel. Er is het zien

Liefde kan nooit worden doorgrond, want het den­ ken kan niet doorgronden wat onbegrensd is. De natuur

van deze woorden op de pagina. Maar dat is alles. Hee is echt zo simpel. Zo eenvoudig.

van het denken is om te begrenzen, te scheiden en etiket­

Angst verschijnt omdat het denken wordt bedreigd.

ten op alles te plakken. Dat is zijn natuur en het is tot

Sterker nog, alles war je ooit hebt gekend of geloofd

niets anders in staat. Het denken probeert eindeloos om

wordt bedreigd. In de liefde wordt iedere gedachte, ieder

alles te begrijpen. Om alles te weten. Maar liefde gaat

concept of geloof ontmaskerd als een grap. Alles wat

niet over weten. Het gaat over vallen en verdwijnen in

je voor waar en echt hebt aangenomen wordt herkend

niet-weten. Geen beperkingen, geen gescheidenheid.

als een droom die zweeft in wat jij werkelijk bent. Alle

Wat een tegenstelling! Je besteedt zoveel tijd aan het

grenzen vervagen en verdwijnen. Alles wat bekend is,

proberen te begrijpen wat liefde is en hoe het werkt en

wordt herkend als een vangnet tegen de val in het niet­

dan word je ineens overspoeld door de vloedgolf van

weten. Absolute onveiligheid. In het herkennen van de

liefde die jou vernietigt!

liefde die jij bent wordt de realiteit onder de laag ge­

Meestal gedraag je je alsof je bang bene voor liefde.

dachten omhuld in haar alledaagse pracht. Liefde kent

Je speelt liever met alle woorden en concepten van lief-

de schoonheid in alle dingen, zelfs als deze lelijk, pijn-

72

73

lijk of vervormd lijken. Ze zijn allemaal onderdeel van dit buitengewone spel van alledaagsheid. Een alledaags geluid, een waarneming of een textuur worden onthuld als buitengewoon in hun eenvoud. Gewoon zoals het is.

Een gesprek met iemand wordt ervaren als een prachtige dans van energie. Het is slechts het denken wat zaken

"Liefde is niet meer dan de

classificeert als goed of slecht of lelijk of niet goed ge­

ontdekking van onszelf in

noeg. Voorbij het denken is alles absoluut perfect zoals

anderen en de vreugde van deze

het is. Zelfs het denken wordt ervaren als iets fantas­ tisch. Het fantaseert, bekritiseert, creëert verhalen, leert, onthoudt...

Liefde is levende energie. Liefde vervormt zich altijd

herkenning. " - Alexander Smit

tot het hier en nu. Deze ervaring, deze aanraking, dit gevoel, zijn liefde die zichzelf liefheeft. Liefde is over­ al en is altijd hier om lief te hebben. Liefde houdt van zichzelf en daarom wordt iedere ervaring liefgehad zoals deze is. Liefde is aanwezig bewustzijn wat zich bewust is van zichzelf en verliefd is op zichzelf. Dit is liefde puur voor het bestaan zelf. Het is niet een liefde die ver­ oorzaakt is door iets. Het is niet gebaseerd op of je een goede dag hebt of een goed gevoel. Sterker nog, het kan een minder goede dag zijn of een minder goed gevoel en toch is er liefde. Dit is een liefde die ervan houdt dit leven te leven, omdat het in het leven zichzelf ieder mo­ ment opnieuw ontmoet.

74

75

''Zoveel houd ik van hem Dat ik �et hem Iedere dood kan verdragen.

Zonder hem, leefgeen leven."

- William Shakespeare, Romeo & Juliet

Tot wie richt je je? Wanneer je een gesprek hebt met een vriend of geliefde, of wie dan ook op straat, met wie spreek je dan? Wie neem je aan dat in het lichaam zit dat voor je verschijnt? Je hoort iemand spreken en neemt aan dat de geluiden en woorden uit een individu­ ele entiteit komen die in een individueel lichaam zie. Je neemt aan dat deze individuele entiteit gedachten heeft (waarschijnlijk over jou!) en zich richt tot een individu­ ele entiteit in jouw lichaam. Je ziet de ruimte tussen de lichamen en neemt aan dat de ander gescheiden van jou is. Je raakt de ander aan en voelt niet zijn sensaties maar alleen die van jezelf.

77

Dit alles versterkt het idee dat dit spel van indivi­

persoon passeert in het bos, of als je je maar even een

duele entiteiten heel reëel is. Sterker nog, dit spel is zo

interactie met iemand herinnert, is er direct een 'jij' en

fascinerend dat we meestal vergeten dat het eigenlijk

een 'ik'. Er zijn gedachten van verlegenheid, de poging

simpelweg een spel is. Dit is een spel alsof 'ik' lossta van

indruk te maken, schuldgevoel, verdediging, 'wat den­

'jou'. Alsof 'ik' opgesloten zit in dit lichaam en 'jij' in

ken ze van mij' en simpelweg een algemeen commentaar

dat lichaam. Maar af en toe, misschien tijdens een teder

op hoe 'ik' me verhoud tot de 'ander'. Het zien van de

moment van intimiteit, vangen we een glimp op van wat

ander zorgt dat ik naar mezelf kijk. Wie ben ik? Als de

achter dit spel van gescheidenheid ligt en zien we dat we

ander zelfverzekerd is, ben ik zo zelfverzekerd? Als de

in werkelijkheid nooit gescheiden zijn geweest. Net zoals

ander vriendelijk is, ben ik zo vriendelijk? In de ogen

wie jij bent niet opgesloten zit in de begrenzingen van

van de ander zie je jezelf, rriaar deze zelf wordt meestal

een lichaam, zit er nooit een ander persoon opgesloten

ten onrechte gezien als de denkbeeldige 'ik'.

in een ander lichaam. In plaats daarvan is er de verschij­

De overleving van het 'ik' is afhankelijk van het

ning van twee lichamen in interactie met elkaar. Beide

bestaan van de ander. Dat is precies wat de ander zo

lichamen verschijnen in wie jij bent. Ook al lijkt er iets

ontzettend belangrijk maakt. Je houdt van de goedkeu­

of iemand die door deze ogen kijkt naar de 'ander', ver­

ring van de ander, het begrip, de sympathie, de aandacht,

schijnt dit 'naar buiten kijken' in jou net zoals de ander

de liefde omdat het jouw idee van wie je denkt te zijn

in jou verschijnt. Dit is niet de 'jij' van het lichaam of

versterkt. Afhankelijk van wat je ziet in het gezicht van

wie je denkt te zijn, maar de jij die eeuwige liefde is. De

de ander weet je dat jij een goed persoon bent of een

jij die het leven zelf is.

slecht persoon. Zonder de aanname van de individuele

In werkelijkheid is er geen ander, net zoals er geen

ander heb je geen idee van 'zelf'.

'ik' is. Jij bent absoluut alleen. Dit is niet het alleen zijn

In feite zijn het de momenten met anderen die het

van eenzaamheid - want dan moet er een 'ik' zijn die

meest gecompliceerd en moeilijk zijn. Dit zijn meestal de

een 'jij' mist - maar een alleen zijn in de zin dat alles wat

momenten waarop je je het meest gescheiden voelt. Alle

gebeurt, in jou gebeurt. Jij bent eenheid. Volledigheid

soorten emoties, gedachtepatronen, pijn en opwinding

voorbij alle schijnbare gescheidenheid. Zonder de ander

worden opgewekt. Beschermende en verdedigende ge­

is er geen ik.

dachtemechanismen en een machtsstrijd worden in gang

Als je in het bos loopt en de schoonheid van de

gezet en dit kan heel oncomfortabel en eenzaam voelen.

bomen en lucht bewondert, is er waarschijnlijk wei­

Vaak wordt ook intens genot ervaren, maar dit gaat altijd

nig gevoel van een 'ik' ten opzichte van de bomen. Er

ook weer voorbij en een gevoel van verlies blijft achter.

zijn gewoon bomen. Er is gewoon lopen. Er is gewoon

Het voelt alsof het heel wat makkelijker zou zijn om in

een gevoel van vreugde en schoonheid. Maar als je een

je eentje te leven zonder interactie met mensen. Dit is

78

79

waarom sommigen op het spirituele pad op retraite gaan

en pijn. Knoppen worden ingedrukt. Emoties worden

of in grotten of kloosters leven. Veel mensen geven de

opgewekt. Een positie wordt ingenomen of verdedigd.

voorkeur aan het gezelschap van dieren omdat dieren

Een reactie, een projectie ... drama! Maar waarover gaat

normaal gesproken niet zulke sterke emoties opwekken

dit alles? Wanneer daadwerkelijk in gescheidenheid

als mensen. Op die manier lijkt het alsof deze mensen

wordt geloofd, lijkt er een spel te zijn van bescherming,

het lijden en het gevoel van gescheidenheid, dat on­

van afsluiten voor de onschuld en openheid die jij bent.

vermijdelijk ontstaat bij menselijke interactie, kunnen

Een spel van het verhullen van de kwetsbaarheid die in

vermijden.

werkelijkheid wordt gevoeld en gekend. Dus het spel

Als je in concepten van gescheidenheid gelooft dan

gaat door. Schuld, slachtoffers, manipulatie en meer. Dit

lijk je te lijden aan gevoelens van afstand en vervreem­

spel en deze poging iets te beschermen voelen als een

ding. Je moet jezelf voortdurend verdedigen omdat de

samentrekking en er is lijden. Op een bepaalde manier

wereld erg bedreigend overkomt. Net zoals er de er­

voelt het zeer verkeerd, ook al lijkt het op het moment

varing van de opgeblazen 'ik' daarbinnen is, is er de

zelf de enige optie. Wanneer de tijd vordert raken we

voortdurende aanname van de opgeblazen 'ander' daar­

er zo aan gewend ons af te sluiten dat we bijna gewend

buiten. In het zoeken naar voortdurende bescherming

raken aan dit gevoel van pijn en verkeerdheid. We leg­

van jezelf kun je niet oprecht verbinding maken met

gen de schuld bij de ander en wijzen met onze vinger.

anderen. Je bent te geobsedeerd door 'ik' en 'mijzelf'.

Dit is het spel van de dualiteit - goed of slecht. Jouw

Je probeert de ander de hand te reiken, maar bent zo

schuld; niet mijn schuld. Het 'ik' heeft altijd gelijk en

vol van onzekerheid en de overtuiging dat het allemaal

voelt zich sterker als het de schuld bij de ander legt. Het

verkeerd zal gaan dat dat uiteindelijk onvermijdelijk ook

probeert de ander te besturen en manipuleren via diens

waarheid wordt. In de herkenning dat er geen 'ik' is,

behoeften, eisen of verwachtingen. Het probeert zichzelf

wordt herkend dat er geen 'ander' is. Met andere woor­

te verdraaien om in het beeld van de ander te passen.

den, er zijn geen grenzen die men eerst moet passeren

Maar te midden hiervan kan er een toevallig moment

om met de schijnbare ander in verbinding te komen. Het

van intimiteit met het leven zijn - misschien verschij­

is een constante verandering, transformatie en flux, die

nend als een geliefde of een prachtige zonsondergang.

verbonden en transparant is. Ieder moment is nieuw en

Je bent even niet op je hoede en alle pijn valt weg.

fris. Niets staat stil of op zichzelf. Vanuit deze kennis

Alles wat is, is dit. Dit moment. In vergelijking voelt

van liefde komt een spel op van verbinden in liefde.

dit zo goed. Zo'n opluchting. Zo'n gevoel van expansie.

In een relatie (tussen geliefden, vrienden, familie,

Dan verandert er iets, en het is weg. Deze momen­

of zelfs vreemden) vormt zich een spel van energie. Het

ten of glimpen van intimiteit staan in groot contrast

is als een dans. Soms bevat deze dans intense gevoelens

met de gedachten en gevoelens van samentrekking en

80

81

bescherming. Er is de herkenning dat de gedachten van

de andere kant geen identiteit. Absoluut alleen, voorbij

bescherming onecht zijn en dat daarom het verlangen

alleen - niemand. Vanuit een angstig perspectief van

naar intimiteit blijft bestaan.

het denken, produceert dit begrip een desolaat, angst­

Ook al gaat dit alles door, jij bent al de intimiteit

aanjagend gevoel. Maar vanuit een herkenning van wie

en liefde waarnaar je verlangt. Ook al is er dit spel van

jij werkelijk bent, is het vrijheid. Boeddha zei: "Zij zijn

beschermen en verdedigen, wie jij werkelijk bent is nog

verankerd in vrede die nergens in verankerd zijn." Niets

altijd absolute liefde. Hoe stoer je je ook voordoet, wie jij

om aan vast te houden. Alles verloren.

bent is nog altijd absolute kwetsbaarheid. Hoe gesloten

De vrijheid om lief te hebben verschijnt vanuit de

en samengetrokken je je ook voelt, wie jij werkelijk

ontdekking dat we kunnen leven zonder het concept van

bent is nog altijd een absolute en open expansie. Er is

'zelf' en 'ander'. Dit is een e"norm ander perspectief en

niets wat je kunt doen om dit op wat voor manier dan

kan je leven werkelijk veranderen. Liefde is niet binnen

ook te verstoren. Wie jij bent heeft geen bescherming

in mij of binnen in jou. Het is de substantie van ons

nodig, maar je kunt niets doen om deze patronen van

allebei. Het kan niet worden gedeeld of gegeven. Het

bescherming te verbreken omdat het hele idee van een

ondermijnt ieder idee van gescheidenheid en iedere ge­

'jij' en een 'ik' het beschermingspatroon zelf is. Je kunt

scheidenheid van individuele lichamen. Liefde herkent

niet proberen om niet gescheiden te zijn, want de 'jij'

gescheidenheid niet. Het splitst zichzelf niet in tweeën.

die denkt dit te kunnen doen, is de gescheidenheid zelf!

Het ziet de ander niet als ander. Het ziet alleen zichzelf.

Vanuit de herkenning hiervan wordt het vanzelfspre­

Wat er ook gebeurt, niets is persoonlijk.

kend dat er niemand is om te beschermen en niemand

Dit is een ware liefde, een liefde die vrij is van

om je voor te verbergen. Maar zelfs als het spel van

alle grenzen en angst. Voor het 'ik' is het idee van

beschermen voor altijd doorgaat, is wie jij werkelijk bent

zo'n onaangetaste liefde ondraaglijk in haar intimiteit.

nog altijd absolute liefde.

Wanneer er geen duidelijke grenzen zijn en niets te win­

De stem van angst leidt alrijd weg van liefde.

nen, verliest het' ik' zijn interesse of wordt boos of bang.

Angst is het primaire mechanisme dat het concept van

In liefde, waar geen ander bestaat, is er geen schuilplaats,

de 'ander' in stand houdt. Je bent bang om de controle

is niemand om onder controle te hebben, en is niets te

te verliezen en in de ander te vallen. Je bent bang om

winnen.

werkelijk te zien wie

jij bene in de ogen van de ander.

In de daadwerkelijke herkenning dat er geen ander is, verlies je jezelf volledig. Als er aan deze kant geen re­ ferentiepunt is, is er geen referentiepunt aan de andere kant. Als er aan deze kant geen identiteit is, is er aan

82

83

"Ergens in een eenzaam bed van dromen Voor de dageraad Draaide een liefde zich om Tot twee Om zichzelfTe omarmen En brak Haar enige Hart" - Kavita, Liefdesliederen van het Ondeelbare

84

I "De tijd is te langzaam voor wie wacht, te snel voor wie vreest, te lang voor wie rouwt, te kort voor wie viert; maar voor wie liefheeft, is de tijd eeuwig."

- Henry Van Dyke

Een blik, een aanraking en alle werelden vallen weg.

Samensmelten. In de ander vallen. Nooit gescheiden zijn geweest. Eenheid voorbij alle verschijningsvormen.

Betekenisloosheid van alle grenzen. Absurditeit van alle concepten. Geen ik, geen jij. Geen binnen, geen buiten.

Niets wat iets betekent, maar dit betekent alles. Het kan een vluchtige blik zijn tussen vreemden in de trein of een kwetsbaar, open gesprek tussen vrienden. In ie­ mands ogen kijken: "Ik herken mezelf in jou. Ik ken jou, ook al weet ik niet wie jij bent of pretendeert te zijn." Het heeft niets te maken met het leren kennen van een ander persoon, en het heeft ook niet per se te maken met fysieke nabijheid. Het is veel ongrijpbaarder

87

en subtieler, maar het kan veel krachtiger zijn. In feite is intimiteit de natuur van het leven. Zoals de zenmeester Dogan schrijft: "Verlicht zijn, is intiem zijn met het leven als geheel." Je kunt intimiteit ervaren met je kat, of een boomblad, of zelfs met de woorden op deze pagina.

Intimiteit is 'naakt' zijn zonder grenzen of etiketten die jou beschermen of verdedigen tegen het leven wat jou volledig consumeert. Liefde ziet alleen zichzelf.

Onlangs was ik op het station waar ik wachtte op de trein. Ik kocht daar een kop thee bij een kleine win­ kel. De oude man die de thee serveerde was de krant aan het lezen. Toen ik hem groette, keek hij op, en gaf mij zo'n overweldigende glimlach dat ik direct verliefd werd. We keken elkaar enkel aan en al het andere viel weg. Ik vroeg hem om een kop thee die hij met veel zorg bereidde, waarna we elkaar een fijne dag wensten en ik de trein in ging met een glimlach op mijn gezicht. Dit is een van zovele, doodgewone en tegelijkertijd buitenge­ wone expressies van de liefde, die niet anders kan dan overstromen.

T ijdens momenten van intimiteit is er geen veiligheid. Geen comfort. Fysiek kan het zelfs oncom­ fortabel zijn. Maar intense ervaringen van intimiteit zijn vaak de meest krachtige ervaringen van liefde die we ooit ervaren. In feite zijn deze momenten glimpen van de eenheid die jij bent voorbij alle ervaringen. We

in het vuur van liefde. In de ander opgaan - zo opgaan in liefde dat jouw ervaring van gescheidenheid wegsmelt en 'jij' verdwijnt.

Is het je opgevallen dat sommige interacties met mensen plaatsvinden russen wie jij denkt te zijn en wie zij denken te zijn? Andere interacties zijn intiemer en opener. Ze zijn lichter, vrijer, makkelijker. Je kent het verschil maar het is erg moeilijk te definiëren. Intieme momenten hebben een bepaalde 'flow'. Als het met een geliefde is, beweeg je je in een dans waarvoor jullie al­ lebei lijken te zijn geboren. Het lijkt alsof je verbinding maakt op een manier die jullie geen van beiden begrij­ pen maar die boven alle twijfel verheven is. Intimiteit kan alle regels en alle beperkingen overboord gooien.

Wanneer dit gebeurt, zou je een dwaas zijn om het te bevechten met ideeën over hoe dingen zouden moeten zijn. Het idee van een individuele zelf staat simpelweg aan de zijlijn en neemt vrij van de pretentie van controle.

Het laat het leven simpelweg spelen. Er zijn niet langer twee mensen. Er is alleen het dansende leven.

Ook al resoneert dit, de angst blijft dat als we onze zelfbescherming loslaten en onszelf openen naar de ander - als we dichtbij komen en kwetsbaar worden ons pijn zal worden gedaan. Maar pijn gedaan worden

in wezen de dood - de dood van wie je denkt te zijn. Je bent bang voor intimiteit omdat je bang bent jezelf volle­ dig te verliezen. Om volledig geconsumeerd te worden

is onderdeel van deze levenservaring. Pijn en genot zijn twee kanten van dezelfde munt. Je kunt het ene niet hebben zonder het andere. Dit kun je niet voorkomen, hoe hard je het ook probeert. Je kunt je verbergen ach­ ter woorden en concepten of alle sensuele ervaringen vermijden in een poging pijn en lijden te ontlopen. Je kunt zoveel mogelijk seksuele ervaringen hebben om je

88

89

kunnen deze glimpen liefde noemen, verlichting of zelfs dood. En dat maakt ons doodsbang. Intimiteit betekent

kwetsbaarheid te vermijden of je kunt jezelf verdedigen

kwetsbaarheid en onschuld blijven over. Jij bent het

door nooit dichtbij wie dan ook te komen. Je kunt drugs

onschuldige kind, hoe volwassen je je ook voordoet. Jij

gebruiken om de pijn te verzachten. Je kunt spirituele

bent pure liefde, hoe koel en hard je je ook voordoet. Je

oefeningen doen om de frustratie te overwinnen. Je

weet niets, hoezeer je ook denkt veel te weten en alles

kunt jezelf bedelven onder werk of opgaan in je missie

onder controle te hebben. Je bent zo verloren en je hebt

om je verlangens en gevoelens te onderdrukken. M'lar

nie.rs... Je bent absoluut niets.

in werkelijkheid verlang je er nog altijd naar om vernie­

Ook al worden we vaak onweerstaanbaar aange­

tigd te worden door de liefde, door het leven, door de

trokken tot intimiteit, zijn we er ook doodsbang voor

dood. Je kunt rennen maar je niet versroppen voor de

en proberen we ons ervoor te verstoppen. We dansen

intimiteit van het leven!

rond, ernaar verlangend rriaar wetend dat het ons zal

Intimiteit is leven voorbij gescheidenheid. De ge­

vernietigen. We spelen verstoppertje, ernaar verlangend

scheidenheid is het geloof in een 'ik' en een ' jij'. Zolang

om echt gezien te worden en doen alsof we ons echt

dit geloof bestaat, zal er altijd een afstand of muur tus­

kunnen verstoppen, als een kind die zijn gezicht verbergt

senin staan. Dit geloof is de enige muur. Zonder dit

en denkt dat niemand hem ziet. Wat verberg je? Wie

geloof in gescheidenheid is er alleen intimiteit. Het leven

probeer je te verbergen? Ben je bang dat de façade van

is intimiteit. Je bent een rauwe, open wond. Open voor

wie je denkt te zijn, onthuld wordt als de grap die het

wat er ook gebeurt. Er is geen bescherming of verde­

is? Je doet alsof het leven zo veilig en onder controle is

diging. Niemand om te beschermen of verdedigen. Dit

terwijl je de hele tijd zo hard probeert om alles bij elkaar

is een bedreiging van wie je denkt te zijn. Wie je denkt

te houden. Niets mag jou echt raken of het comforta­

te zijn is veilig, bekend, vast en omlijnd. Je bent een

bele idee van wie je denkt te zijn doorbreken. Maar kost

vrouw of een man. Je bent aardig. Je bent verlegen. Je

het niet enorm veel moeite om deze façade in stand te

bent een fijn persoon. Je houdt van ijs. Alle ideeën over

houden? Wil je niet uitrusten, eindelijk ontspannen en

wie je denkt te zijn, dienen als barrières of beperkingen.

de zware last van je schouders laten zakken?

Intimiteit is alles verliezen, alle definities en alle grenzen die scheiden. Het enige dat overblijft is de dans van het leven die hier en nu plaatsvindt. Soms kan de ervaring van intimiteit zo intens en onthullend zijn dat de eerste impuls is om angstig weg te rennen. Het kan afschuwelijk zijn om te beseffen, zelfs voor heel even, dat je niet bent wie je denkt te zijn. Alle pretenties worden doorzien. Alle muren komen naar beneden en alleen

90

91

/J "Liefde zegt me dat ik alles ben.

Wijsheid zegt me 'dat ik niets ben.

Tussen deze twee, stroomt mijn leven."

- Nisargadatta Maharaj

Ik weet niet hoe het voor jou is, maar ik heb nooit echt geweten wat het betekent om een vrouw te zijn.

Het spreekt voor zich dat ik het waardeer om een zo­ geheten 'vrouwenlichaam' te hebben, maar behalve dat weet ik niet wat het zijn van een vrouw betekent. Ik heb veel rolrnodellen gekend van vrouwen die krachtig over­ komen en die weten wat te doen of te zeggen, en ook ken ik beelden uit boeken en films. Maar in werkelijkheid heb ik geen idee hoe een vrouw zou moeten zijn. Mij wordt verteld dat ik een vrouw ben, maar ik weet echt niet wat het betekent!

Tijdens mijn leven heb ik geprobeerd een identiteit te vinden die past. Soms lijkt een bepaalde identiteit voor even te passen totdat duidelijk wordt dat het niet genoeg is. Ik heb naar andere vrouwen gekeken om hun zelfbeeld te kopiëren of erachter te komen wat zij denken

93

dat een vrouw zou moeten zijn. Maar uiteindelijk heb

toch, paradoxaal genoeg, is er een individuele verschij­

ik slechts ontdekt dat er allerlei verschillende beelden

ningsvorm. Dit is de paradox die aan de wortel van alle

bestaan en dat veel vrouwen in de war zijn over hoe ze

mysteriën ligt. Dit is het mysterie van de liefde. Het is

zouden moeten zijn. Ik heb naar mannen gekeken om te

de ontmoeting van de twee aspecten van deze paradox

zien waarnaar zij in een vrouw verlangen, en geprobeerd

die de ware verliefdheid is.

dat te zijn. Maar natuurlijk lijken ook mannen geen con­

De vorm en het vormeloze ontmoeten elkaar

sistent idee te hebben over wat een vrouw zou moeten

hier en nu als een en hetzelfde. De vorm herkent dat

zijn. Niemand lijkt te weten hoe te zijn. We lijken elkaar

er alleen het vormeloze is wat verschijnt als vorm. De

allemaal in twijfel te trekken. Niemand weet wat klopt

niet-gescheidenheid die speelt gescheiden te zijn. De

of niet klopt. Ik heb geprobeerd mijn eigen zelfbeeld

heelheid die speelt uit stukken te bestaan. Leven en

te vinden, maar wanneer ik zoek, vind ik geen zelf! Ik

leegte. Liefde en vrijheid. Het persoonlijke en het on­

vind geen consistent zelf beeld, hoe goed ik ook zoek. De

persoonlijke. We kunnen dit de dans noemen tussen de

expressie als 'deze vrouw' is voortdurend in verandering,

mannelijke en vrouwelijke energieën, maar dat lijkt te

op ieder moment een volledig nieuwe verschijning.

gecompliceerd te worden. Het heeft niets te maken met

Mannen en vrouwen zijn vreemde wezens. Ze pas­

of je een man of vrouw bent, of met je geaardheid. De

sen niet in hokjes die hen makkelijk definiëren. Het

ware ontmoeting is voorbij iedere kwestie van geslacht

denken kan gewoonten en overeenkomsten zien en ver­

of geaardheid. Er is niet eens iemand anders nodig om

volgens alle mannen of alle vrouwen bestempelen als dit

verliefd op te worden, ook al is de uitdrukking 'elkaar

of dat. Soms lijkt dit de waarheid, maar in werkelijkheid

liefhebben' een reflectie van deze paradox. De vorm

zijn er geen mannen of vrouwen, geen gewoonten of

en het vormeloze zijn niet begrensd tot een specifiek

overeenkomsten. Het lijkt alleen maar zo, als men het op

lichaam of een specifieke energie. Vormeloosheid speelt

een comfortabele manier in een theorie of vergelijking

de rol van de individuele vorm, en in dit spel kan het

probeert te stoppen. De waarheid is dat we simpelweg

individu haar vormeloze natuur herkennen. In dit tijd­

niet weten wat de beste of juiste manier is om te zijn.

loze moment van herkenning is er niet langer een vorm,

We zweven door het leven zonder dit te weten, terwijl

slechts vormeloosheid. En toch gaat het spel van vorm

het denken probeert te helpen door etiketten te plak­

door ... Het individu gaat door met verschijnen en doen

ken en alles te definiëren en te duiden zodat het veilig

alsof het gescheiden is, maar het weet al die tijd dat er

en bekend lijkt.

nooit enige gescheidenheid bestaat.

Wat ik in werkelijkheid ben, heeft geen geslacht

Door de geschiedenis heen en binnen de maat­

en geen eigenschappen. Ik ben zonder vorm. Ik ben

schappij van vandaag bestaat er verwarring over hoe deze

absoluut één, voorbij ieder idee van gescheidenheid, en

aspecten met elkaar in balans zijn en niet gescheiden

94

95

zijn. In veel spirituele overtuigingen en tradities is er de

kwetsbaarheid zijn we niet in staat om lief te hebben en

neiging om te geloven dat men de vorm moet oncstijgen

te voelen dat we leven.

of voorbij de gescheidenheid moer gaan naar een hoger

Ook al is het ene onweerstaanbaar aangetrokken

zijnsniveau. Maar dit leven is het spel van eenheid en

tot het andere, beide aspecten verzetten zich tegen elkaar

gescheidenheid als één. Het is niet nodig om de vorm te

en zijn bang voor elkaar. Ze kennen het zeer reële gevaar

ontstijgen en er is geen manier voor. Het gaat alleen om

dat ze zichzelf in het andere verliezen. Er is het verlan­

het inzicht dat de vorm reeds het vormeloze is.

gen naar balans russen deze twee aspecten. Er is een

Het taoïstische yin-yang symbool demonstreert

gevoel van niet compleet zijn zonder deze balans. Vuur

de ware situatie heel goed. Binnen de vorm is er altijd

en ijs. Yin en yang. De vurige, chaotische, gepersonali­

een kern van het vormeloze, en binnen het vormeloze

seerde emotie verlangt naar lielderheid en focus, terwijl

is er altijd een kern van de vorm, net zoals er een witte

de ijzige, onpersoonlijke dissociatie verlangt om openge­

stip in het zwart zit en een zwarte stip in het wit. Maar

broken te worden en te voelen en zich uit te drukken.

deze mystieke eenheid van de vorm en het vormeloze

Maar er bevindt zich geen echte balans in de poging om

wordt schijnbaar vaak vergeten en in plaats daarvan

gedrag of gedachten te veranderen, alleen een eindeloze

worden deze aspecten beschouwd als gescheiden en

worsteling.

beperkt tot het mannelijke en vrouwelijke. De absolute

Slechts vanuit de herkenning van de eenheid die

eenheid wordt over het hoofd gezien. Het een kan nier

jij bent, voorbij ieder idee van het persoonlijke of on­

zonder het ander. Vrouwelijk, mannelijk, vorm, vorm­

persoonlijke, wordt de vorm herkend als vormeloos,

loosheid, leven en dood zijn één. Schijnbaar worden deze

en wordt het vormeloze herkend in de vorm. Dit is de

paradoxale twee aspecten van het ondeelbare zo vaak

natuurlijke balans. Vormeloosheid, die we ook vrijheid

verkeerd begrepen in de zoektocht naar de persoon­

kunnen noemen, is puur 'zijn'. Het is allesomvattend en

lijke idenciteit. Er kan een chaotische, gepersonaliseerde

oceanisch, individualiseert niet en maakt geen onder­

emotie zijn, meestal geassocieerd met het vrouwelijke, of

scheid. Het is verstilling, stilte. Her is onbegrensd en

een afstandelijke, onpersoonlijke onthechting, meestal

onbeperkt. Het is letterlijk leeg, niets. Afwezigheid. Het

geassocieerd met het mannelijke. De chaotische, geper­

is onpersoonlijke eenheid. Het is dood. Maar als je niet

sonaliseerde emotie vreest het onpersoonlijke, vanwege

werkelijk de natuur van dit aspect doorgrondt, zal je

het koude en weinig liefdevolle, terwijl de onpersoonlijke

het slechts vrezen en er tegelijkertijd naar verlangen. Je

onthechting de persoonlijke emotie vreest vanwege het

zal het ontkennen, uitbuiten, en proberen te verkrijgen.

vurige en kwetsbare. Maar zonder de helderheid van het

Op ieder moment verlang je ernaar of keer je je ervan af,

onpersoonlijke worden we te geobsedeerd met onszelf

tenzij er een absolute herkenning is dat het jouw natuur

om helder te kunnen zien, en zonder de vurigheid en

al is en dat er geen ontsnapping is. Wie jij bent is abso-

97

geen grenzen kent en geen onderscheid. In het 'ik ben'

lute, vormeloze vrijheid.

De vorm, die we ook liefde kunnen noemen, is het

zijn ze allebei één.

spel dat 'leven' lijkt. Het is absolute sensualiteit. Het is

Het herkennen van, of ontwaken tot, je ware

beweging. Het is de volheid, de rijkdom van het leven

natuur gebeurt wanneer vorm zichzelf herkent als vor­

zoals het is. Aanwezigheid. Wat de vorm ook is, het

meloosheid en deze twee aspecten in elkaar opgaan. Dan

stroomt over van leven. Het is het spel dat er grenzen zijn

is er niet langer gescheidenheid. De vorm wordt herkend

en individuele personen en objecten. Er zijn eindeloze

als het vormeloze. Dan is er geen weg terug. Dit is ware

verschijningen, ervaringen en sensaties, gevoelens, ge­

intimiteit, ware liefde. Dit is liefde die zichzelf liefheeft.

dachten... Wat plaatsvindt, hoe subtiel ook, is het leven

Het leven dat zichzelf leeft. De dromer die wakker wordt

dat overspoeld wordt door liefde. Maar als je dit aspect

in de droom en herkent dat het een droom is. Het leven

niet werkelijk doorgrondt, leef je alsof deze vormen plat

wordt in volheid ervaren, in al zijn natuurlijke en sen­

en levenloos zijn. Je waardeert niet de liefde die in alles

suele glorie. Dit ontstijgt alle polariteit van mannelijk

zit. Je ware natuur is absolute liefde.

en vrouwelijk, leven en dood. In feite worden ze niet

Het is slechts omwille van de woorden, die van na­

ontstegen, maar duik je erin.

ture scheiden en begrenzen, dat deze aspecten worden uitgedrukt als twee. Deze twee aspecten kunnen niet werkelijk gescheiden zijn omdat ze niet werkelijk twee zijn. Het vormeloze is de vorm en de vorm is het vor­ meloze. Lege, onbegrensde vrijheid drukt zich uit als de volheid en liefde van wat hier en nu gebeurt. Verstilling is beweging. Beweging is verstilling. Vrijheid en lief­

'1k ben mijn geliefde, en mijn geliefde is in mij."

- Lied van Solomon

de zijn een en hetzelfde. Als dit wordt herkend, wordt het herkend voorbij alle woorden die het proberen te definiëren. Het wordt herkend voorbij alle concepten van yin en yang, man en vrouw, leven en dood.

Het is grappig om naar de woorden 'ik ben' te kij­ ken. Hierin komen precies die twee aspecten samen. Het 'ik' scheidt, onderscheidt, geeft concentratie, geeft rich­ ting, individualiseert: ik, niet de ander, ik. En dan 'ben'.

'Ben' is oceanisch, allesomvattend. Het weerspiegelt de oceaan van het ondeelbare, het grenzeloze wezen dat

98

99

''Daarbuiten, voorbij goed en kwaad, ligt een veld. Ik ontmoet je daar. Wanneer de ziel daar gaat liggen in het gras, is de wereld te vol om over te praten. IdeeĂŤn, taal - zelfs de uitdrukking 'elkaar' is dan onzinnig."

Rumi

Verliefd worden speelt zich af als een script van een goede Hollywoodfilm. We zijn zulke goede acteurs en actrices. Een dramatisch verhaal. Een toneelstuk. Een toneelstuk alsof het allemaal echt is. Een toneelstuk alsof er echt een 'jij' en een 'ik' bestaan. Een toneelstuk alsof we verliefd worden zoals in een film. Een toneelstuk alsof de liefde weer overgaat en er verdriet en gemis is.

Liefde die zichzelf toneel ziet spelen als twee gescheiden

101

individuen die verliefd op elkaar zijn. Twee individuen die spelen dat ze elkaar ontmoeten alsof ze elkaar ooit zouden kunnen ontmoeten.

leefden nog lang en gelukkig'.

Maar waarnaar verlang je echt als je verliefd wordt, voorbij de fantasie van verliefd worden op de perfecte

Is het je niet opgevallen dat hoe dichtbij je ook bij

persoon? Volledigheid, eenheid, een gevoel van heelheid

iemand komt, je nooit dichtbij genoeg kunt komen? Je

-liefde. Je verlangt simpelweg naar volledige liefde. Om

kunt nooit samensmelten en één worden. Hee is een

je volledig over te geven aan de ander in een liefde die

spel van gescheidenheid. Dat is de bedoeling. Als ge­

niet afhankelijk is van de fysieke en emotionele sensa­

scheiden individuen kun je nooit samenkomen. Maar in

ties. Je verlangt ernaar om zo diep geraakt te worden dat

deze matrix van gescheidenheid zitten 'foutjes' geweven.

je opengesneden wordt en bloedt. Je verlangt ernaar om

Momenten wanneer de film wordt herkend als wat het is

je werkelijk levend te voelen met alle intensiteit die daar­

en er een ervaring is van ongescheidenheid. Twee indi­

bij komt kijken. Je verlangt ernaar om echt ontmoet te

viduen smelten samen in liefde. In liefde zijn er niet twee

worden, en gezien te worden als wie je werkelijk bene en

mensen, er is alleen liefde. Deze 'foutjes' zijn momenten

lief te hebben als wie je werkelijk bent.Je verlangt ernaar

die direct verwijzen naar wie jij bene voorbij wie je nor­

om openlijk kwetsbaar te zijn met een ander en veilig te

maliter denkt te zijn.

zijn en liefgehad te worden. Maar wanneer er een geloof

"Ik heb altijd op iemand gewacht. Die speciale per­

is dat iemand anders nodig is om dit verlangen te vervul­

soon die in mijn leven zal komen en me wegblaast. Hij

len, is dat een waanvoorstelling die onvermijdelijk voor

zal de perfecte liefde voor mij zijn. Hij zal me volledig

afhankelijkheid, verslaving en lijden zorgt.

begrijpen en op alle manieren aanvullen. Hij zal me

Niemand anders kan je heel maken omdat je al

vervulling brengen en alle pijn laten weggaan." Dit heet

heel bent, simpelweg zoals je bent. Op ieder moment

kennelijk 'verliefd worden', de oplossing voor al hec lij­

dat je gelooft dat je alleen maar een fragment van lief­

den. Het zoeken naar vervulling via relaties is zoals het

de bene in plaats van het geheel, begin je te verlangen

zoeken naar verlichting via spirituele methoden of het

naar de oneindige liefde die je werkelijk bent. Wanneer

zoeken naar vrede via therapie. Het is allemaal gebaseerd

je droomt en fantaseert dat je op een dag iemand vindt

op een geloof in een tekortkoming, een geloof dat iets

om je volledig te maken of wanneer je verwacht dat je

mist in je leven. "Als ik maar die perfecte persoon zou

geliefde jou heel doet voelen, versterk je in werkelijkheid

vinden die me echt begrijpt, dan zou alles prima zijn."

het geloof dat je niet al heel bene.

Dit beeld wordt uiteraard versterkt door wat we zien en

Liefde gaat niet over iemand buiten mezelf, maar

horen in films, liefdesverhalen, muziek, poëzie ... We

over het kennen van de liefde die ik ben. Dit wordt

dromen over een prins op het witte paard of een prach­

weerspiegeld in de liefde tussen twee mensen -met an­

tige prinses. We dromen over de perfecte relatie en 'ze

dere woorden, ik ontmoet de liefde die ik ben. Het lijkt

102

103

een gezicht te hebben maar in werkelijkheid heeft het

geen gezicht, en wat ik herken en liefheb is de gezichts­

loosheid van liefde. Dat is eeuwige liefde. In feite is er

geen onderscheid tussen 'ervaring' en 'voorbij ervaring'.

Geen scheiding tussen binnen en buiten. Liefde heeft

zichzelf lief. Daarom is het niet nodig om verliefd te worden op iemand anders om je volledig en heel te voe­

len. Het is niet nodig om op iemand verliefd te zijn om

verliefd te zijn. Liefde is wie jij bent.

Herken dit en dan zal de interactie met een ge­

liefde een prachtig spel van intimiteit met het leven worden, zonder de druk dat het jou zou moeten vervul­

Voorbij woorden of verschijningen is het vanzelf­ sprekend dat niets in werkelijkheid gescheiden is. Vanuit de herkenning hiervan, dat wil zeggen, het spel van

gescheidenheid zien als war het werkelijk is - een spel van liefde - ontstaat een lichtheid in iedere ontmoeting.

Dit is een verhouding zonder angst. Liefde die zelfs van

angst houdt. Iets in jezelf herkent liefde. Het is geen

beweging van de geest of van het denken. Het is een directe herkenning van wat jij bent. Het is een directe communicatie, een direct herinneren van wie jij bent, voorbij alle verschijningsvormen.

len. Wanneer er niet langer een geloof is dat er iemand is om je voor te verbergen, is er geen reden om niet kwets­ baar en intiem met de ander te zijn. Als je herkent dat

jij liefde bent, is er geen reden om de ander niet volledig lief te hebben.

Liefde speelt de gescheidenheid en vervolgens het

samenkomen. Een verhouding in liefde betekent niet

"Wat zou het leven zijn zonder liefde? Hoe vredig, hoe rustig en hoe saai!"

- Songtekst die ik ooit hoorde

het naar de ander verwijzen als wie jij denkt dat ze zijn

of wie zij denken dat ze zijn, maar in plaats daarvan

naar de ander verwijzen als de liefde die jij bent voorbij

alle verschijningsvormen. Een verhouding voorbij alle gescheidenheid. Liefde houdt ervan om zichzelf te zien

en zich in zichzelf onder te dompelen. Er is altijd een

bepaald gevoel bij een ontmoeting voorbij het denken,

wanneer liefde zichzelf herkent in de ander en er alleen

nog een spel van energie is. Liefde die danst als levens­

energie. Je niet verbeelden dat de ander iets anders is

dan de liefde die is. Vanuit het liefhebben van de ander

wordt de liefde die jij bent onthuld in al haar pracht.

104

105

"Ga opzij. Er is geen plek voor 'jou' in liefde. Laat alles los en val in de ander."

- Onbekend

Een duizelig gevoel. Vreemd en licht. De controle verliezen. Zweverig, vluchtig, gelukzalig alles verliezen behalve degene die je liefhebt. Je kunt in een kamer vol mensen zijn en je voelen alsof er alleen die geliefde is. Hij vervult je. Niets is over, behalve hij. Chemie. Zo sterk.

Zo overweldigend en zonder mogelijkheid je ervoor te verbergen. Oppermachtige intimiteit. Meer levenslust dan ooit. Verlangen, smachten naar het vervliegen van iedere afstand, iedere barrière. Verlangen naar het weg­ smelten van al het ijs. Al het andere verd�ijnt in de vergetelheid. Adrenaline die door het lichaam pompt, 107

het lichaam wegvaagt. Alle controle verdwenen. Erin vallen. Geen uitweg. Liefde die overweldigt. Alles

lijken te vergeten dat we liefde zelf zijn.

Je leeft je leven alsof je alleen bent in een wereld

omvat. Ik vind het geweldig! Ik vind het geweldig om

vol vreemden. Alsof niemand je werkelijk liefheeft. Je

verliefd te zijn!

verlangt naar de perfecte geliefde om de pijn van de

W e houden ervan om verliefd te zijn omdat we

gescheidenheid weg te nemen. Maar hoe angstig of ge­

verlangen naar de bevestiging van wat we al weten. In

scheiden je je ook voelt, hoe moe je ook bent van anderen,

de ogen van de ander, herken je jezelf. Je verlangt er­

je weet nog steeds dat die ander de sleutel is tot volle­

naar om in de ogen van de ander te kijken en daarin te

dige overgave. Samenzijn lijkt tegelijkertijd de oorzaak

worden ontmoet en te worden gekend als wie je werke­

te zijn van zoveel lijden. Het voortdurend beschermen

lijk bent. Dat is wat ik bedoel met vernietiging. Tijdens

en verdedigen van een denkbeeldige, individuele zelf.

deze ontmoeting met de waarheid wordt de aandacht

Intieme relaties lijken het domein te zijn waarin alle

zo krachtig naar het hier en nu gehaald dat het angst­

toestanden van vrede of verlichting in de war worden

aanjagend en tegelijkertijd opwindend is. Je verliest alles

gebracht. In het aangezicht van de ander is er ofwel

wat ooit iets betekende. Niets is belangrijker dan dit.

angst ofwel liefde. Vasthouden of overgeven. Geloven

Dit is alles waarnaar je hebt verlangd. Dit is de dood,

in gescheidenheid of weten dat zij zijn wie jij bent. Er

en tegelijkertijd het meest in leven dar je je kunt voelen.

is geen specifieke verhouding die beter of slechter is, of

Het lichaam wordt overspoeld door intense sensaties, de

goed of slecht. Het leven neemt toch wel zijn beloop,

geest is volledig stil. Er is een eenvoudig rusten in wie je

ongeacht wat jij denkt of beslist. Geen theorie of idee

bent zoals het in de ander wordt herkend.

over relaties werkt voor iedereen. Sommige mensen spe­

Een ogenblik later begint de geest zich erin te men­

len het spel van verbinding en het huwelijk, anderen

gen in een poging te begrijpen wat er is gebeurd. Her

spelen het spel van de vele partners. Het lijkt goed te

verklaart het door te zeggen dat deze persoon die ene

werken wanneer twee mensen het leuk vinden om het­

is of dat we moeren trouwen en beloven voor altijd bij elkaar te blijven. Of misschien raakt het denken zo in paniek door deze dood van de gescheidenheid tussen twee mensen dat het wil wegrennen! Maar het is niet meer dan een spel. We doen maar alsof we gescheiden zijn. We spelen dat we verlangen om één te worden alsof we werkelijk gescheiden zijn. Wat een belachelijk maar heerlijk spel! We weten allebei dat het schijn is. We ver­

zelfde spel te spelen!

We houden van iemand wanneer deze liefde weerspiegeld wordt. Wanneer er duidelijk geen grenzen zijn.

Liefde die zichzelf liefheeft. Soms is een verhouding zoals dat en soms als een dans in woorden en gedachten.

Soms is er een angst voor de ander. Soms is het verstop­ pertje spelen en soms is het een dans van intieme liefde.

Veel mensen lijken aan een relatie vast te houden waarin

stoppen ons en spelen onze rollen zo goed dat we zelfs

ze hun diepste angsten uitspelen en anderen zijn in een

108

109

relatie waarin ze hun grootste verlangens uitspelen. Wat het spel ook is, een relatie lijkt een prachtige kans om de angsten te zien voor wat ze zijn, net als de reflecties van wie we zelf denken te zijn. Her is ook een prachtige kans om de kwetsbaarheid die liefde heet te kennen, ondanks al het andere wat ermee gepaard gaat.

Een relatie kan een vernietiging zijn. Hoe sterk je ook denkt te zijn, hoezeer je ook de controle denkt te hebben, hoe verlicht je ook denkt te zijn, een verhouding in liefde kan dat alles vernietigen. Je staat oog in oog met intense emoties en sensaties waarvan sommige heel prettig zijn maar de meeste heel oncomfortabel. Alle logica, alle gevoel van controle en orde gaat op in her vuur. Je wordt opengereten en bene overgeleverd aan de genade van liefde, terwijl het denken wanhopig probeert een soort decorum hoog te houden te midden van de chaos. Er is geen manier om hierbinnen te navigeren.

Er is geen kompas dat op dit terrein werkt. Het denken wordt ontmaskerd als een belachelijke poging om de stormvloed tegen te houden.

Een relatie is nooit echt een relatie. Een relatie is zoals een intensieve 'open je hart'-cherapie! De meest defensieve verhalen en drama's van de geest worden uit­ gespeeld. Iedere methode wordt aangegrepen om een gevoel van controle en identiteit te behouden. Vanwege dit feit is een relatie vaak zo oncomfortabel. Het is een dans van gescheidenheid tegenover eenheid. Eén die speelt twee te zijn. Wegsmelten in één en dan wanhopig worstelen om weer gescheiden te zijn. Alle grenzen ver­ dwijnen en alles is perfect en dan komt her denken en zegt: "Ja, maar. .. je hebe het bed niet opgemaakt!"

110

Het is het mooiste spel van het leven. Tijdens ver­ liefdheid komt de herkenning van de liefde die jij bent.

Deze liefde komt en gaat niet, ook al komen en gaan de verhalen en drama's. Liefde is volkomen permanent.

Wanneer je verliefd wordt op iemand, herken je de liefde die jij bent, ook al geloof je op dat moment dar het af­ hankelijk is van degene waarop je verliefd bent. Het gaat nooit over de ander. Het gaat alleen over jou. Een goede vriend van mij zei regen een vrouw die hij probeerde te verleiden: "Een relatie met 'mij is in werkelijkheid een relatie met jezelf." Naast dat dit een pakkend statement is, is het ook een waarheid.

Weet dat de ander jouzelf is en wanneer conflicten of ideeën van gescheidenheid opkomen zal er ondanks dat een natuurlijke liefde zijn. Door te relateren aan de ander als de liefde die jij bent, in plaats van een ge­ scheiden identiteit, heeft deze identiteit steeds minder plek over. Liefde ondanks conflict. Liefde ondanks een schijnbaar losstaande identiteit. Een relatie is nooit echt een relatie tussen twee mensen, het is een dans van lief­ de. Jezelf liefhebben in een ander. Lief hebben puur voor de liefde zelf. En in dit prachtige en verschrikkelijke, ingewikkelde, krankzinnige, wilde, serene ballet kun­ nen extase en doodsangst zijn. Hoogte- en dieptepunten voelen zo intens levendig. Wac opkomt, zal ook neer­ gaan. Het is onvermijdelijk. Als je extase ervaart, zal je ongetwijfeld ook doodsangst ervaren. Er is geen uitweg.

Dit is de dans van het leven. Golven van energie die aantrekken, afstaren, samentrekken, uitzetten. Soms is er een vrije stroom van liefde en soms een gevoel van irritatie. Soms is er het verlangen om samen te zijn en

111

soms om los van elkaar te zijn. Soms is er het verlan­ gen om lief te hebben en soms om ruzie te maken. De schijnbare ander is menselijk met alle kwetsbaarheden en tekortkomingen die daarbij horen. Het is niet mo­ gelijk om altijd gelukkig en liefdevol te zijn. Het is niet mogelijk om altijd te doen wat jij wilt. Het is niet mo­ gelijk om het altijd met jou eens te zijn. Het past niet in het beeld van de ideale vriend, vriendin, echtgenoot, echtgenote. Iemand is niet consistent, maar verandert

"Hoe meer ik jou geef, hoe meer ik zelfheb, want beiden zijn oneindig."

- William Shakespeare

en omwikkelt, is nooit hetzelfde. Iemand is nooit een specifiek persoon. Het is het leven, dat voortdurend van gedaante verandert.

Herken de natuur van die schijnbare ander en weet dat diegene niets anders kan doen dan wat hij of zij doet.

Mensen zijn begrensd door dit spel van verschijningsvor­

"Laat er ruimte zijn in jullie samenzijn en laat de hemelwind

men en kunnen niet onvoorwaardelijk liefhebben. Ze

tussen jullie in dansen. Heb elkaar

kunnen niet grenzeloos zijn. Ze kunnen jou niet ver­

lief, maar keten dit niet vast. Laat

vullen. Wees niet afhankelijk van de ander om jouw

er een bewegende zee zijn tussen de

connectie met liefde te zijn. Ken de liefde die jij bent en die nooit afhankelijk is van iemand anders. Weet dat ondanks de verschijning van iemand met wie je interacteert, dit in feite slechts een dans van energie is.

oevers van jullie ziel."

Kahlil Gibran, "De Profeet"

Jij bent helemaal alleen. Het is een dans met jezelf. En vanuit die kennis zijn er geen beperkingen in hoeveel je van jezelf mag houden.

112

113

"Wanneer ik metjou alleen ben, geefje me het gevoel dat ik weer heel ben."

- The Cure

Hier zijn wat zinnen die ik een aantal jaren geleden schreef toen ik me in een dramatische relatie bevond: "jij overweldigt me, jij neemt iedere gedachte over,

ieder gevoel, iedere ervaring. Ik ben niet vrij wanneer jij dichtbij bent. Zelfs wanneer je ver weg bent, verlang ik naar je. Wat is deze gekte? Is dit liefde? Ik verlang er­ naar je te negeren. Ik verlang ernaar vrij van je te zijn.

Ik verlang ernaar me te gedragen alsof je er niet bent. Ik verlang ernaar dat je weggaat maar ik weet dat ikje dan zal missen. Is dit liefde? Of gewoon waanzin? Ik geniet voortdurend van je. Of we nu gelukkig samen spelen of naar elkaar verlangen. Ik houd van het drama. Ik wil je mijn leven uit! Het is te pijnlijk - maar zelfs daarvan

115

houd ik! Hoe vreemd! Ik lijk een eindeloos verlangen te hebben. Wat je ook doet. Het gaat niet over jou. Het is het verlangen zelfwaarvan ik houd. Het is zo pijnlijk, zo

effect van de positieve kanten, is het een niet mogelijk zonder het ander. Deze energie wordt ervaren als een fysieke sensatie. Hoogte- en dieptepunten. Expansie,

zoet, zo verslavend."

samentrekking. Liefde, haat. Dit is het natuurlijke ritme

in te verkeren. Je voelt je zo levenslustig. Je bestaan heeft

maar door het denken niet begrepen. Het denken komt

Als je verliefd bent, is dit een opwindende staat om

ineens betekenis gekregen omdat iemand je nodig heeft,

naar je verlangt, jou bijzonder laat voelen. Het gevoel

kan zo intens worden dat de rest van de wereld in het

van het leven. De sensaties worden vaak intens ervaren

met allerlei verklaringen en theorieën maar probeert uiteindelijk zijn taak te vervullen door alles veilig te

doen lijken. Het houdt zich aan dingen vast zodat alles

niets verdwijnt. Maar je hebt misschien ook gemerkt dat

veilig en bekend lijkt. Het komt met verhalen als "jij

die intensiteit een afhankelijk en vastklampend karak­

bent mijn alles", "ik kan niet zonder jou" en "zonder jou

ter heeft. Je wordt verslaafd aan de andere persoon. De

ken ik geen glimlach".

ander is als een drug geworden. Je hebt een high wan­ neer de drug beschikbaar is, maar zelfs de gedachte dat het niet langer voor je beschikbaar zou zijn maakt je bezitterig, jaloers, manipulatief, verwijtend, beschul­ digend, en meer...

Als de andere persoon je verlaat, kan dit de meest intense vijandigheid, verdriet en wanhoop veroorzaken.

In een enkel ogenblik kan liefdevolle tederheid zich om­ vormen tot een wilde aanval of een vreselijk verdriet.

Waar is de liefde dan? Kan liefde zomaar ineens in haar

Maar hetgeen voor lijden zorgt is dat het denken aan alles een betekenis toekent. De intense ervaringen van verliefdheid, pijn en lijden betekenen in werke­ lijkheid niets. Meestal wanneer we een ineens gevoel ervaren, is de natuurlijke neiging van het denken om er een verhaal bij te verzinnen over de betekenis ervan en hoe het betrekking heeft op 'mij'. Maar wat het verhaal ook is, het is nooit waar. Wat het verhaal ook is, het is altijd een gedachteverhaal. De intense ervaring betekent in werkelijkheid nooit dat deze persoon voor altijd van

tegenovergestelde veranderen? Was het wel liefde of al­

mij zal houden of liefde moet tonen zoals ik dat wil. Als

leen een verslavend vastgrijpen en vastklampen?

een geliefde je verlaat, betekent dit niet: "Ik ben niet

Het drama van de cycli van liefde en haat doet je

goed genoeg." Ook al vindt dit alles plaats en spelen

voelen dat je leeft. Het lijkt alsof wanneer je de nega­

allerlei verhalen zich af, ze hebben geen betrekking op

tieve en destructieve cycli zou kunnen voorkomen, alles

een feitelijke 'ik'. Ze hebben geen betrekking op een

goed zou zijn en de relatie prachtig in bloei zou staan.

feitelijk individu die verliefd is of pijn lijdt. Wie je bent,

Maar dit is niet mogelijk. De polariteiten zijn onderling afhankelijk. Ook al is het makkelijker om het effect van

wordt nooit geraakt door wat er gebeurt. Alle ervaringen komen en gaan binnen wie jij bent. Sensaties komen

de negatieve kamen van een relatie in te zien dan het

en gaan. Gedachten komen en gaan. Geliefden komen

116

117

en gaan. Maar wat komt en gaat niet? Wie jij bent. De

Liefde is de enige veiligheid en zekerheid. Je hebt de

liefde die jij bent is voorbij iedere grens van de ervaring.

ander niet nodig om jezelf hiervan te verzekeren. Zie

De liefde die jij bent is het leven zelf.

het licht en duister in het spel van de ander. De ander

En zo gaat de film verder. Het leven speelt zich

zal nooit perfect zijn en al jouw ideeën van een perfecte

af alsof het allemaal heel significant en belangrijk is.

partner volledig belichamen - je zou dat waarschijnlijk

Sensaties worden intens beleefd. Het denken werkt

zelfs saai vinden! Dus geniet van het drama en herken

hard om het allemaal te begrijpen. Maar de liefde die jij

de ander als een karakter in de film van liefde!

werkelijk bent, is stil. Deze liefde is niet afhankelijk van of je geliefde wel of niet in het plaatje past en jou wel of niet verlaat. Liefde is, hoe dan ook. Als je de liefde her­ kent die jij bent, weet je dat deze liefde nooit een ander persoon of andere situatie nodig heeft om liefde te zijn.

Je kijkt misschien naar de ander om een connectie of herkenning te vinden van wie jij bent. Door het ervaren

'Jij bent voor mij een heerlijke pijniging."

- Ralph Waldo Emerson

van liefde voel je je dichterbij de liefde die je weet dat je bent. Als je gelooft dat je iemand of iets buiten jezelf nodig hebt om liefde te ervaren dan zorgt dat gegaran­ deerd voor lijden. Niemand voelt liefde in een relatie van winnaars en verliezers waarin beide partners geloven dat ze van elkaar afhankelijk zijn voor het bevredigen van hun verslaving. Er zal een verlangen naar vrijheid zijn.

Wanneer een relatie draait om afhankelijkheid, controle, opoffering of het vervullen van een specifieke rol, be­ perkt het de vrijheid en is er geen ruimte om te ademen.

Hoe je ook liefhebt en hoe de ander jou ook lief­ heeft, liefde is niet van de ander afhankelijk. Je kunt niet gescheiden zijn van liefde. De ander is niet het probleem.

Wacht niet op de ander om jou te vervullen. In het her­ kennen van wie jij bent, herken je de ware vervulling, zodat je weet dat de oude verhalen van behoeften en onzekerheden geen betrekking hebben op een 'ik'.

118

119

"Haar adem is als honing met kruidnagels, Haar mond heerlijk als een rijpe mango."

Srngarakarika

Alles in het leven is sensueel en levendig. De vacht van de kat die je aait, de sensatie van het water als je onder de douche staat, het geluid van de regen buiten op straat, de zachtheid van zijden kleding tegen je huid...

De eenvoud van ervaringen in het hier en nu zien we vaak over het hoofd. We beschouwen ze als vanzelf­ sprekend omdat we naar ervaringen zoeken die bijzonder zijn. Maar is het je niet opgevallen dat steeds wanneer je dat bijzondere ervaart, dat wat je dacht te willen ervaren, je daarna weer op zoek gaat naar iets wat nog bijzon­ derder is? Dit is de natuur van het denken. Het is nooit tevreden met wat is. Het wil altijd meer. Het vindt het 121

hier en nu altijd saai, gewoontjes of te eenvoudig. De

len. Dit heb je vast gemerkt tijdens het ervaren van goed

natuur van het denken is het bereiken van perfectie en

eten, goede wijn of seks. De natuur van het denken is

dat is een taak die nooit zal worden volbracht. De wereld

om iedere ervaring te duiden en te bezitten. Het is niet

zal nooit perfect zijn. Je karakter zal nooit perfect zijn.

de ervaring zelf die lijden veroorzaakt, maar het idee

Er zal altijd een excuus blijven om het druk te hebben en

dat de ervaring kan worden vastgehouden of bestuurd.

je te haasten naar de volgende taak. Maar ook al is daar

Herken de natuur van alle ervaring. Alles wat

niets mis mee, het denken ziet over het hoofd dat dit

gebeurt, komt en gaat. Alles gaat voorbij. Het leven

moment, alles wat hier en nu gebeurt, al perfect is zoals

is sensueel, maar is zo vol van leven, zo nieuw en aan­

het is - omdat het is. Als je herkent dat dit de natuur van

wezig, dat zodra iets gebeurt, het voorbij is. Het is te zeer

het denken is, hoeft het denken niet voortdurend meer

in leven om je eraan vast te kunnen houden. Waaraan

geloofd te worden. Als het denken zegt: "Dit kan 'het'

wordt vastgehouden is slechts een dode herinnering of

niet zijn, er moet iets beters te vinden zijn," dan hoeft

verbeelding van een zintuigelijke ervaring in plaats van

dat niet te worden geloofd en opgevolgd. Herken dat

de levende, pulserende, sensuele ervaring zelf.

dit simpelweg het denken is wat de bekende weg volgt.

Het denken lijkt een soort barrière op te werpen tussen de persoon die de ervaring ondergaat, en de

Maar wat is, is nog steeds!

Het gevoel van de wind op je gezicht, de pijn van

ervaring zelf. Wanneer deze barrière wordt ingebeeld

emoties in je borstkas, het uitzicht uit het raam, het ge­

en geloofd, is het de realiteit. Het leven kan saai en

luid van auto's op straat, het zoemen van de computer,

kleurloos lijken. Er kan een verlangen zijn naar echte

het spreken aan de telefoon, het gevoel van je hoofd op

levendigheid. Echte overgave aan het leven. Verlangen

een kussen ... Het eenvoudige en normale. Niets om op

naar passie en de absolute sensualiteit van het leven.

te lossen of te begrijpen. Niets om te kennen of aan vast

Verlangen naar overgave zonder beperkingen. Maar het

te houden. Wat 'is' gaat door, wat het denken er ook van

denken werpt de barrière van gescheidenheid, angst en

vindt! Het enige dat onontkoombaar is, is wat is, hoezeer

controle op. Wanneer je niet langer gelooft in deze denk­

het denken ook in het verleden of in de toekomst leeft

beeldige barrière verschijnt deze wellicht nog wel, maar

of probeert te voorkomen dat 'ik' in het moment leef.

wordt deze doorzien als wat het is: simpelweg het denken

Gehechtheid aan de zintuigelijke ervaringen wordt

dat probeert veiligheid te creëren. Dan is er alleen de

door sommige tradities als een probleem of obstakel

ervaring zelf zonder degene die ervaart. Niemand die de

beschouwd, iets wat je hindert in het bereiken van een

ervaring opeist als 'van mij' en niemand met het idee de

ontwaking. Zodra zintuigelijk genot wordt ervaren, is

gebeurtenissen onder controle te kunnen hebben - een

er vaak het verlangen hieraan vast te houden, het een

absolute overgave aan wat is. Een overgave aan wilde

bijzondere betekenis te geven, en meer en meer te wil-

sensualiteit!

122

123

Dan komt de natuur tot leven. Er is een inti­

tijdens een evacuatieoefening en gegiecheld tijdens een

miteit met alles war is, op de manier dar her al is. Kijk

serieuze vergadering. Het lichaam wordt vaak geraakt

naar water, de rimpels van licht en donker. Het is een

door een prachtige aanblik van de natuur, bijvoorbeeld

magisch iets. We vinden het zo vanzelfsprekend wanneer

een rivier of een bloem. Sensaties en emoties barsten uit

het uit de kraan komt en we er een glas van drinken

en kunnen niet worden tegengehouden.

of ons ermee wassen. Maar kijk hoe het schittert. Voel

De ervaring van verliefdheid is een sensuele, prach­

de sensatie op je lichaam. Sta bij een meer of rivier en

tige uitdrukking van de liefde die jij bent voorbij alle

voel de kalmte die het uitstraalt. Is het niet wonder­

ervaring. Wanneer je deze liefde proeft, komt het vaak

lijk hoe de nabijheid van deze magische vloeistof zo'n

met zo'n roes of high dat niets anders meer uitmaakt. De

gevoel kan creëren? Kijk naar een graanveld, bewegend

sensaties en emoties in het lichaam zijn intens en vaak

in de wind. Het barst van her leven. Kijk naar een kan­

zo gelukzalig dat mensen alles ervoor opofferen. Maar

toor vol mensen - allemaal zo druk met belangrijk zijn!

net zoals bij drugs, verlang je na het voorbijgaan van de

Simpelweg het feit dar alles überhaupt bestaat is een

roes naar meer... Dit verlangen is een intense sensuele

absoluut wonder. Niet alleen bestaat het, maar het barst

ervaring op zichzelf. Het wordt zowel fysiek als emo­

van de levensenergie, zo sensueel en rijk. Soms kan enkel

tioneel ervaren. Herken dat je houdt van dit verlangen.

het kijken naar iets moois, zoals een bloem of de sterren,

Je houdt ervan om iemand te missen of om te verlangen

een roes van gelukzaligheid veroorzaken. Meditatie of

naar spiritueel ontwaken. Het is het verlangen zelf dat

soortgelijke activiteiten kunnen dit ook oproepen. Of

zo levendig voelt. Het vervult alle zintuigen, net als een

zelfs drugs. Soms hoeft er niet eens iets specifieks te

seksuele ervaring.

zijn. Je weet nooit wanneer het lichaam wordt aanger­

Seksuele energie is niet beperkt tot wat je erover

aakt of op een fysieke manier op iets reageert. Soms zijn

denkt. Het barst uit wanneer je het het minst verwacht.

de reacties sociaal geaccepteerd binnen een situatie en

Als er een openheid is voor her leven, waar zijn dan de

soms niet. Het lichaam kan in lachen uitbarsten tijdens

grenzen? Ik word voortdurend op allerlei mensen ver­

een crematie of in huilen tijdens een feest. Het past niet

liefd. Het maakt liefde niet uit hoe je erover denkt, op

altijd in wat je denkt dat een goed idee is of passend bij

wie je vindt dat je verliefd zou moeten worden. Seksuele

de omstandigheden.

energie komt soms op wanneer je het het minst ver­

Ik ervaar vaak een sensatie wanneer ik naar muziek

wacht, ook al betekent dat niet dat je er direct naar hoeft

luister. Soms ben ik zo geraakt dat er tranen over mijn

te handelen. Seksuele energie is niet iets om te besturen.

wangen stromen. Als ik met de trein reis en naar muziek

Het is niet iets wat goed is of slecht. Het is absoluut

luister doe ik weleens een zonnebril op zodat mensen me

gewoon en tegelijkertijd buitengewoon. Herken sim­

niet gaan vragen of er iets aan de hand is! Ik heb gehuild

pelweg de natuur ervan. Het is de levenskracht. Het is

124

125

levendigheid die fysiek wordt ervaren. Seksuele energie met haar samensmelting van liefde, spel en extase is het leven dat het leven viert. Alles is sensueel en seksueel.

Het leven dat in alles pulseert. Samensmelten, loskomen, samensmelten, loskomen... Komen en gaan, voelen, ervaren, vibreren, tintelen ...

'1s het niet de geheime intentie van deze grootse Aarde, dat wanneer geliefden samenkomen, alles binnen hun eindeloze emotie rilt van vreugde?"

- Rainer Maria Rilke, "Het Verlichte Hart"

126

'1k zal altijd vanje houden. Wat je ook doet, wat je ook zegt, wat ik ook doe ofzeg."

- Ihe Cure

Er is veel verwarring rondom de woorden 'com­ passie' en 'onvoorwaardelijke liefde'. Ze zijn vermengd geraakt met ideeën over hoe je je zou moeten gedragen.

Het denken probeert het goede en rechtvaardige tot stand te brengen. Misschien denken we dat onvoorwaar­ delijke liefde betekent dat je mensen moet liefhebben zonder ze te veroordelen en dat je ze moet accepteren zoals ze zijn. Compassie wordt gezien als een zachtaar­ dige en opofferingsgezinde houding tegenover anderen.

Om van anderen te houden zoals je van jezelf houdt.

Maar heb je dat geprobeerd? Theoretisch klinkt het als een goed idee en vanzelfsprekend lijkt het beter dan

129

anderen pijn doen of egoïstisch zijn. Maar zodra je

Zolang er een geloof is in gescheidenheid, is er een

probeert je gedrag aan te passen aan je ideeën van goed

geloof in de dualiteit van goed en slecht, het goede en

en slecht, voelt het vaak als een onnatuurlijke of onmo­

het kwade. Gedachten en handelingen kwalificeert men

gelijke scrijd. Misschien valt het je op dat er rijden zijn

als het een of het ander. Deze insteek geeft voor een tijd­

waarin je je niet kunt gedragen conform je ideeën - her

je misschien een goed gevoel, maar dat duurt meestal

leven laat je zien dat ervaringen niet naar je gedachten

niet lang. De slinger van polariteit slingert vroeg of laat

kunnen worden gesmeed. Het leven is wild en vrij en

de andere kant op, hoeveel compassie je ook probeert

niet altijd wat je denkt dat het zou moeten zijn.

te beoefenen. Je kunt de hele dag compassie beoefenen, maar wanneer vervolgens iemand tegen je op botst of

"Compassie is meedogenloos. Het trekt het kleed van onder je voeten. " - Dolano Jezus onderwees zijn volgelingen om niet alleen hun buren lief te hebben maar ook hun vijanden. Boeddha onderwees de beoefening van compassie voor alle le­ vende wezens. Verschillende newage-leraren suggereren de visualisatie van vrede en liefde in de wereld. Er is een boeddhistische oefening waarin je oefent met het liefhebben van jezelf, vervolgens iemand die je goed gezind is, vervolgens een vriend, vervolgens een neutraal iemand en dan een vijand. Houden van iemand met wie je een onopgelost conflict hebt, wordt gezien als de deur van voorwaardelijke naar onvoorwaardelijke liefde.

Compassie of loving-kindness wordt onderscheiden van passie en verlangen. Passie en verlangen worden gezien als waanvoorstellingen die zich voordoen als liefde. Dit soort liefde wordt gezien als niet meer dan genocserva­ ringen die de pijn of lelijkheid wegdrukken.

130

op je teen gaat staan, begin jè misschien toch te vloeken en haat te voelen. Dit geeft vervolgens weer schuld­ gevoelens omdat je geen compassie hebt getoond. Het is een nimmer ophoudende strijd van het vervangen van zogenaamde negatieve gedachten en handelingen door positieve. Proberen om vol compassie te zijn en on­ voorwaardelijk lief te hebben kan ook een grote egotrip worden. Je voelt je zo bijzonder en belangrijk omdat je zo'n goed persoon bent. Je hebt een heel bijzondere identiteit want je bent een goed of vriendelijk persoon.

In werkelijkheid heb je geen identiteit, dus is het niet nodig om een beter persoon te worden. Je bent geen enkel soort 'persoon'. Je hebt geen eigenschappen en hebt alle eigenschappen. Dit soort praktijken zijn een manier van de geest om de eigenschappen van on­ voorwaardelijke liefde en compassie te repliceren die jij in werkelijkheid al bent. Voor de meeste mensen is hun ware verlangen om onvoorwaardelijke liefde in hun dagelijks leven te manifesteren - om als liefde te leven.

En om die reden probeert de geest dit, onschuldig ge­ noeg, in de praktijk te brengen.

We beoefenen compassie en proberen goed en lief-

131

devol te zijn, en ons hart te openen. En wellicht komen

dat dingen anders zijn dan hoe ze zijn. Wie jij bent is

deze eigenschappen door vasthoudende beoefening ook

alomvattende compassie. Het sluit pijn en lelijkheid niet

meer en meer naar boven. Maar dit is een oneindig pad

buiten. Compassie betekent niet dat je je jezelf moet

van proberen degene die je denkt te zijn - en alle eigen­

buitensluiten. Compassie is niet alleen gereserveerd voor

schappen die je denkt te hebben - in lijn te brengen

anderen. Het gaat over alles wat gebeurt, inclusief wat

met dat wat zonder eigenschappen is. Je kent niet eens

met jouzelf gebeurt.

alle eigenschappen die je zou moeten perfectioneren. Er

Als boosheid, haat, nervositeit of verlangen op­

komen steeds weer andere eigenschappen naar boven

komen, dan komen ze op. Dit hoeft niet te worden

vanuit allerlei gedachtelagen die schijnbaar vanuit de

opgelost of veranderd. Dit is acceptatie voorbij 'prober­

beoefening worden doorgeprikt. Wat jij bent omvat al

en te accepteren'. Zien zoals 'het al is. Zien dat jij alles

alle eigenschappen waarnaar je verlangt en door dit sim­

bent wat is. Er zijn geen grenzen. Dit is liefde. Herken de

pelweg te herkennen en te stappen met het proberen,

onvoorwaardelijke liefde die jij al bent en weet dat wat

komen dit soort eigenschappen op hun eigen manier

er ook gebeurt, onvoorwaardelijke liefde hoe dan ook is.

naar boven.

Liefde is niet afhankelijk van de tijdelijke ervaring van

Al het onderricht over compassie en onvoorwaar­

liefde voelen. Liefde is niet afhankelijk van de tijdelijke

delijke liefde verwijst uiteindelijk naar hoe het van nature

ervaring van verliefd zijn op iemand. Liefde is niet af­

al is, maar wordt vaak geïnterpreteerd als een oproep om

hankelijk van de tijdelijke ervaring van zachtaardig of

je gedrag of denken te veranderen. Onvoorwaardelijke

vriendelijk zijn.

liefde is een herkenning, niet een beoefening. Als je voor

Ken ware onvoorwaardelijke liefde en het is niet

eens en altijd herkent dat er geen gescheidenheid is, dan

meer nodig om te proberen je zo te gedragen. Ken ware

is er geen sprake meer van een gescheidenheid tussen

compassie en herken dat je niet hoeft te proberen om

jezelf, een vriend of een vijand. Er kunnen conflicten

compassie te beoefenen. Dit is radicaal. Als je herkent

met anderen zijn, maar dit wordt dan altijd ervaren als

wie jij werkelijk bent, weet je dat er geen voorwaarden

een betekenisloze dans van energie. Er is nooit een echt

en beperkingen zijn aan de liefde die jij bent.

probleem of een echte verloren geliefde. Of het nu gaat om passie, verlangen of compassie, ieder geloof dat deze concepten betekenis of belang hebben ten opzichte van een 'ik', is een waanvoorstelling. Je bent al absolute com­ passie zonder ooit compassie te hoeven beoefenen. Ware compassie is de waarheid van de feitelijke ervaring. Het is niet nodig om het te definiëren of om te pretenderen

132

133

"Compassie... is niet de glorieuze compassie van het houden van een miljoen mensen in een land ver weg. Het is de groezelige compassie van op je gemak zijn met de dingen die we ervaren, of we ze leuk vinden of niet. Ware loving-kindness is geen constructie van een gedachte ofeen gevoel. Het is het vermogen om bewust aanwezig te zijn bij de ervaring, van moment tot moment. Loving-kindness is bewustzijn."

- Een Theravardaans Boeddhistische non

134

"Liefde is geduldig en zachtaardig.

Liefde is niet jaloers of verwaand of trots. Liefde is niet slechtgemanierd of zelfzuchtig of geïrriteerd. Liefde houdt geen misstappen bij. Liefde is niet gelukkig met het kwaad, maar is gelukkig met de waarheid. Liefde geeft nooit op. Haar vertrouwen, hoop en geduld falen nooit. Liefde is eeuwig. " - Korintiërs

1,

vers

13

Ware liefde is niet afhankelijk van welke voor­ waarde dan ook. Maar de ervaring van liefde is vaak wel voorwaardelijk en gebaseerd op eigengereide eisen en verwachtingen. "Doe wat ik wil en ik zal van je

137

houden. Word wie ik wil en ik zal van je houden."

Voorwaardelijke liefde betekent dat we alleen liefde en goedkeuring uitwisselen als we onszelf gedragen con­ form bepaalde standaarden. Alleen de leuke delen zijn acceptabel. We verbergen alle minder mooie emoties en verlangens. Hoe langer dit doorgaat, hoe eenzamer en geïsoleerder we ons voelen en hoe meer we verlangen naar de liefde die onvoorwaardelijk is. Dit is logisch het is pijnlijk om de gescheidenheid te bevestigen.

Op dezelfde manier voelt het goed om eenheid te bevestigen. Relaties zijn meestal gebaseerd op voor­ waardelijke liefde. "Ik houd van jou omdat we bij elkaar passen." "Ik houd van jou omdat je mijn dochter bent."

"Ik houd van jou omdat je van mij houdt." Liefde lijkt ingeperkt te zijn door een specifieke relatie en gebonden te zijn aan een specifieke definitie. Ideeën over wat we denken dat deze liefde betekent, definiëren onze relatie. ''Als je van me houdt, moet je altijd aardig tegen me zijn." "Als je van me houdt, moet je altijd respecteren wat ik zeg." Het lijkt erop dat relaties goed werken wanneer beide mensen hetzelfde idee hebben over wat hun liefde betekent. Dit voelt veilig en is logisch te beredeneren.

ook voelt, uiteindelijk zal je er op een of andere manier uit los moeten breken. Liefde en goedkeuring zoeken betekent in feite dat je de afwezigheid ervan bevestigt.

Als je zoekt naar liefde van iemand anders om jou te vervullen, zeg je in feite dat je nog niet volledig bent. Je bevestigt dat je de ander nodig hebt om jezelf te kennen als volledig. Je bent afhankelijk van de ander om de lief­ de te kennen die jij bent. Proberen om goed te zijn komt vanuit een dualistisch gezich.tspunt van goed en slecht en impliceert dat je niet al goed bent als wie je bent. Het voedt zelfrechtvaardiging en gescheidenheid om iemand als goed of slecht te zien. Als je niet vertrouwt dat je al liefde zelf bent, geloof je misschien dat je het denken nodig hebt om jou te vertellen hoe je je moet gedragen of welke richting je moet aanhouden in het leven. Maar het denken splitst alles op in goed of slecht, links o f rechts, dit of dat. De liefde die is, is absolute heelheid en is nooit opgedeeld. Al wat is, is goed noch slecht, maar simpelweg wat is.

Wanneer je de liefde of goedkeuring van anderen nodig hebt, hindert dat je in het vertrouwen in wat je voorbij dat alles al weet. Je bent bang om de regels te

Maar het probleem met iedere definitie van liefde is dat

overtreden en totaal de weg kwijt te raken. Het kan heel

liefde wild en vrij is! Het past niet binnen grenzen of

angstaanjagend zijn om werkelijk alleen te staan in wat

definities. Iedere expressie, iedere glimlach, iedere lach

je weet dat waar is. Er is moed voor nodig om niet te

is een expressie van de lichtheid en liefde die jij bent.

weten welke weg je moet nemen of hoe je moet 'zijn'. Het

Niets kan worden ingeperkt. Het spat uit elkaar in een

kan eenvoudiger lijken om aan regels en voorwaarden

explosie van leven.

gebonden te zijn. Deze regels en voorwaarden gelden

Terwijl je hard probeert om liefde in een bepaald

niet alleen voor anderen, maar ook voor jezelf. Je houdt

idee te vatten, voel je ongetwijfeld de tegenstelling ervan.

alleen van jezelf wanneer je je goed gedraagt. Wanneer je

Je voelt de pijn van gescheidenheid. Dus hoe veilig het

iets verkeerds doet, word je met minachting behandeld.

138

139

Het denken geeft mijzelf de schuld en haat mijzelf. Maar proberen van mezelf te houden vanuit positief denken en zelfbevestiging is slechts een tijdelijke pleister.

Alleen als ik zie dat wat ik ben al liefde is, kan dit karakter zo verschrikkelijk zijn als mogelijk en ben ik, radicaal genoeg, liefde ondanks alles. Deze erken­ ning van liefde zelf voedt het karakter waardoor het zelfverzekerder wordt en tot bloei komt. Liefde ziet geen gescheidenheid, geen verschil tussen het een en het ander. Tussen mijn geliefde of een worm. Liefde heeft simpelweg lief. Liefde is niet plichtmatig. Liefde is licht, bevrijdend en allesomvattend. Liefde is wild. We zijn geen gevallen engelen die moeten boeten of moeten stoppen met denken. We hoeven onszelf niet te zuiv­ eren. Het is geen strijd tegen zelfzuchtige, destructieve impulsen. Het leven speelt met alles wat gebeurt en alles wordt omvat door onvoorwaardelijke liefde. Alles is goed, omdat het is.

140

Wat is haat? We hebben allerlei ideeÍn en vooroor­ delen over de betekenis van dit woord. Er zijn bijna net zoveel interpretaties van dit woord als van het woord 'liefde'. In beleefd gezelschap zijn mensen vaak bang voor het gebruik ervan. Het lijkt zo'n sterke emotie die zo definitief is. Zodra je zegt dat je iets of iemand haat, is er geen ruimte meer voor discussie. Het is definitief. Het is heel anders dan zeggen: "ik vind dat irritant" of "ik vind je niet aardig". Het is als een zwaard dat dwars door alle gedachten en overwegingen heen snijdt. Daarom wordt dit woord door de meeste mensen zo spaarzaam gebruikt. We zijn bang om dingen voor eens en altijd te beÍindigen. We willen de deur openlaten voor andere mogelijkheden, meer drama, meer gedachten. Er is angst om het drama van het denken los te laten en direct door te dringen tot wat hier en nu absoluut definitief is.

Het klinkt vreemd om over haat te spreken in een boek over liefde omdat we normaliter over haat denken in het verlengde van boosheid en andere zogenaamde negatieve emoties. En natuurlijk klopt dat ook vaak.

Maar ik heb het over de haat die zo definitief is als de ware liefde. Het einde van alle discussie en al het redeneren. Simpelweg war hier en nu is. Natuurlijk is het zo dat mensen vaak haten vanwege een gevoel van 143

boosheid en een verhaal van onrecht. Maar zonder te refereren aan de boosheid en het verhaal van onrecht is de haat zelf nog steeds definitief. Her is absoluut. Het is volledig en totaal.

Ik suggereer niet dat je alles en iedereen moet haten, maar dat er in die volledige haat een absolute ontspanning ligt. Alles is losgelaten. Alle logica en alle redeneringen worden opgegeven. Door iemand volledig te haten, laten we het verhaal rond hen los en verliezen we hen volledig. Als dit eigenaarschap voorbij is, is alles wat overblijft liefde. Je bent nooit gescheiden van ie­ mand geweest. De liefde die jij bent is wat de ander is.

Haat is de ultieme eerlijkheid. Het denken zoekt altijd redenen om te haten - een blik, een vervelende gewoonte of irritant gedrag. Meestal proberen we deze gevoelens te onderdrukken omdat we denken dat we aardig en tolerant moeten zijn. Maar heimelijk branden we met deze onderhuidse haat. Omdat haat zo vaak verkeerd wordt geïnterpreteerd of persoonlijk wordt opgevat, zijn we terughoudend om het te benutten. Haat gaat voorbij het persoonlijke. Maar in werkelijkheid zouden we het

helderheid bij kijken. Haat is een net zo valide expres­ sie als liefde. Zogenaamde negatieve emoties komen en gaan, net als positieve emoties. Liefde is haat. Haat is liefde. Het begin en het einde. Die is het leven. Het leven stroomt in allebei de uitersten. Leeg is vol. Vol is leeg.

Beide zijn hetzelfde. Beide zijn één.

Waarom haat haren en liefde lief hebben? Waarom niet haat liefhebben en liefde haten? Wanneer je voor­ bij de concepten van haat en liefde kijkt, weet je dat er geen positieve of negatieve èmoties of ervaringen zijn.

Wanneer er een gevoel van haat is, betekent dat niet dat er een probleem is of een reden om dingen te veranderen.

Het wordt simpelweg gezien als dat wat gebeurt. Terwijl het gebeurt is er geen uitweg, dus waarom zou je het proberen tegen te houden? De worsteling zorgt alleen maar voor meer verwarring. Het gaat over wanneer het overgaat en is simpelweg als een wolk in de lucht. Her hoeft niet altijd te worden geuit, maar simpelweg vast­ stellen dat haat op dit moment wordt gevoeld, is al een vrijheid. Liefde heeft ook haat lief. Deze herkenning is al het einde van de worsteling.

liefst zeggen: "Ik haat de manier waarop je net naar mij keek!" Er hoeft geen boosheid aan te pas te komen. De boosheid ontwikkelt zich pas wanneer her nier wordt geuit. Er ligt geen schuldvraag in haat. Er wordt niet met de vinger naar iemand anders gewezen. Het is sim­ pelweg een expressie op dat moment. Ik suggereer niet dat je nu de hele tijd "ik haat..." gaat zeggen, maar sim­ pelweg dat je haat ziet als wat het is, en er niet langer bang voor bent.

Wanneer je dit kunt doen, komt er een vrijheid en

144

145

c

"Wanneer je niet langer jezelf probeert te verbeteren, begint het leven je te verbeteren. Het leven bemint jou teder."

Osho Wat een paradox! Enkel en alleen het leven gebeurt, hier en nu, zonder dat iets ooit anders of meer hoeft te zijn dan dit. Liefde is, simpelweg. Niets ontbreekt of is nodig. Maar paradoxaal genoeg is er toch een geleidelij­ ke integratie van deze herkenning in het dagelijks leven van het schijnbare individu. Dit is niet een integratie van een idee of geloof, maar van een leven als liefde. Herken de dood en leef daarna als liefde. Weet wie je werkelijk bent. Wanneer het leven wordt herkend als de waarheid die het werkelijk is, wordt de waarheid van iedere ge­ dachte, emotie of ervaring onthuld.

Aangezien dit niet een uiting is van een geloofs­ systeem of filosofie, is het niet genoeg om theoretisch

147

overtuigd te zijn dat je ware natuur liefde is. Waar je werkelijk naar verlangt, is om niet langer in angst te leven maar volledig als liefde te leven en dit absoluut te weten, ieder moment. Er komt geen eind aan de inte­ gratie van deze herkenning. Het leven verrast zichzelf met steeds nieuwe situaties en omstandigheden waarin zich een spel van gescheidenheid of angst kan afspelen, louter te zien in het licht van de liefde die zich bewust is van zichzelf.

Voorafgaand aan deze herkenning geloofde je mis­ schien dat jij als afzonderlijk individu iets zou kunnen doen om je hart te openen of om eerlijk tegen jezelf te zijn. Je hebt misschien cursussen of workshops gevolgd om te leren meer kwetsbaar te zijn en je ware gevoelens te uiten. Wanneer je herkent dat er geen afzonderlijk in­ dividu is dat iets onder controle heeft of iets doet, wordt het vanzelfsprekend dat alles werkt op de tegenover­ gestelde manier van wat je eerder dacht. Je dacht dat het proberen je hart te openen of te mediteren om je bewust te worden van de geest jou bij het einddoel zou brengen, maar vanuit het herkennen van wie jij werkelijk bent - wat het ware einddoel is - zijn het openen van je hart, het kwetsbaar zijn in relaties, het bewust zijn van gedachten en emoties zaken die vanzelf gebeuren. Je hoeft niet te proberen dit teweeg te brengen. Er is slechts een opmerkzaamheid dat dit alles geleidelijk aan het gebeuren is. Er is niet iemand die het probeert te doen, en toch gebeurt het, als een energie die vanzelf stroomt.

Veel spirituele tradities onderwijzen een pad of proces dat leidt naar een einddoel van vrijheid. Wat ik aangeef is het tegenovergestelde. Het einddoel van 148

vrijheid is er al, hier en nu. Realiseer je dat, volledig en absoluut, en zie dan hoe het proces van desintegratie begint. Ik noem het desintegratie omdat het een uiteen­ vallen en instorten is van alle geloofsovertuigingen en concepten en alle oude gedrags- en relatiepatronen. Het is werkelijk het verliezen van alles. Het herkennen wie je werkelijk bent, is een sprong voorbij alles wat je ooit als heilig, serieus en betekenisvol hebt beschouwd. Maar dit verliezen van alles gaat d?or en door en door... voor altijd in een vrije val. Wanneer een gedachte, emotie of situatie verschijnt, is er een herkenning, alsof het voor het eerst is, dat ook dit simpelweg een stroom van ener­ gie is of een sensatie die niets voor mij betekent. Alle referentiekaders worden steeds opnieuw verloren.

Aan de ene kant is er geen geleidelijke integratie in de tijd omdat er alleen absolute aanwezigheid is en van­ uit deze aanwezigheid zelf is er niets buiten het hier en nu. Tegelijkertijd lijkt er binnen de tijd een geleidelijke integratie te zijn van deze herkenning van aanwezigheid.

Het ontwaken tot wie je werkelijk bent, wordt voor eens en voor altijd herkend, maar tegelijkertijd is de natuur van het denken dat het alleen weet hoe het in tijd en gescheidenheid moet leven.

Het leven vanuit de herkenning van tijdloze, grenzeloze liefde, ondanks de vasthoudendheid van het denken aan het tegenovergestelde, lijkt op ieder moment een bepaalde moed te vereisen. Zoals iedere ervaring of gedachte plaatsvindt, vindt ook deze moed plaats. De moed om te zien dar er niets is om aan vast te houden, steeds opnieuw. Er is nooit een rustplaats in alles wat gebeurt. Niet deze gedachte, niet deze ervaring. Niets 149

wat ooit gebeurt definieert wie ik ben. Steeds opnieuw realiseer je je dat je het niet weet. Dit is niet het pro­ beren je bewust te zijn van alles wat gebeurt, want er is geen 'proberen' noodzakelijk. Zodra je herkent dat er geen afzonderlijk 'ik' is met een eigen macht of wil om zich bewust te zijn, wordt het vanzelfsprekend dat er een natuurlijk ontvouwen plaatsvindt van alles wat gebeurt. Zodra je het licht hebt gezien, wordt alles wat daarna plaatsvindt geleidelijk aan gezien in het licht van deze herkenning.

Het is een geleidelijke onthulling van iedere truc van het denken, ieder spel van het zogenaamde ego, alle

"Omdat liefde in jou groeit, groeit schoonheid in je. Want liefde is de schoonheid �an de ziel."

Sint Augustinus

eigenaarschap en manipulatie, ieder verhaal over 'mij' en 'mijn' pijn en lijden. Alles wordt ontmaskerd als de schijnvoorstelling die het werkelijk is. Niets wat ooit gebeurt, wordt nog gezien als 'van mij'. Maar er kunnen zich nog wel oude patronen afspelen alsof er een 'ik' is waarin wordt geloofd. Deze oude verhalen of patronen spelen zich af en worden al dan niet herkend als wat ze zijn. Het lijkt erop dat hun denkbeeldige natuur soms direct wordt doorzien, maar het kan ook zijn dat deze verhalen steeds opnieuw bovenkomen voordat ze werke­ lijk worden verbrand in het licht van de liefde die je werkelijk bent. Het maakt niet uit of deze verhalen of patronen voor altijd doorgaan. Niets betekent iets. Wat er ook gebeurt, je hebt nooit iets verloren. Maar in het contrast van wie jij werkelijk bent, wordt iedere bewe­ ging van een denkbeeldige 'ik' of 'ego' herkend als schijn en gevoeld als beknellend en fysiek pijnlijk. Wie je dacht te zijn, vale langzaam uit elkaar... totdat er niets meer van je is overgebleven dan deze sensatie.

150

151

'Je bent altijd verliefd en alleen jij kunt jezelfliefhebben, de Onveranderlijke Ene waarin zich de ruimte zelf bevindt. Het kent geen begin, geen midden, geen eind.

Alleen liefde is het waard om lief te hebben, en dit is jouw eigen Zelf" H. WL. Poonja {Papaji)

De meeste spirituele methodieken proberen de liefde te repliceren die jij bent. Dit is nog altijd een ont­ kenning dat je dit nu al bent, precies zoals het hier en nu is. Door te suggereren dat je liefdevoller of bewuster zou moeten zijn, geloof je dat wie jij bent niet al dat­ gene is wat je probeert te worden. Je kunt niet proberen om liefde te zijn wanneer je al liefde bent. Het is niet nodig om dat te proberen. De meeste methodieken en

153

tradities onderwijzen een pad dat leidt naar het einddoel

streven ernaar om goed te zijn, om aardig te zijn, om

van verlichting of vervulling. Op dit pad moet je hard

meditatief te zijn en lief te hebben omdat ze de liefde

werken om jezelf te perfectioneren op basis van wat de

die ze zijn al kennen en dit willen uiten. Dus wanneer

methode onderwijst. Je moet leren om onthecht te zijn,

mensen hun leven wijden aan een spirituele zoektocht,

je hart te openen, je geest onder controle te hebben, niet

geven ze alles op om hun leven in lijn te brengen met

te reageren vanuit gewoonten ... Maar dit alles wortelt in

de waarheid. Maar in de herkenning dat wat ik ben al

het idee dat jij de controle hebt over jouw leven, en het

waarheid is, is het vanzelfsprekend dat het niet nodig is

idee dat hoe alles nu is niet goed genoeg is.

om mijn leven in lijn te brengen met de waarheid. Het

Dit alles is de omgekeerde wereld. Zodra je herkent

leven gebeurt, zonder enige controle, moeite of pro­

wie je werkelijk bent, zorgt al het andere voor zichzelf

beren. Vanuit de herkenning van wie ik ben, is er in

Dan zie je dat wie jij bent per definitie onthecht is en

alles een natuurlijke expressie hiervan. Dus het werkt

altijd een open hart is. De geest hoeft niet bestuurd

omgekeerd. Geleidelijk en op een natuurlijke manier is

te worden omdat het vanzelfsprekend is dat het nooit

er het spel van meer helderheid en een grotere expressie

iemand verstoort en het is helder dat er geen gewoonte­

van liefde.

gedrag is omdat wie jij bent absolute aanwezigheid is.

Wie jij bent is al liefde en vrijheid en heeft geen

Er is nooit een verleden geweest waarin gewoonten zich

belichaming of expressie nodig, en toch gaat dit spel door. Zodra er een herkenning is van wie je werkelijk

hebben kunnen vormen.

In deze herkenning ligt een grote ontspanning. Het

bent, onthult liefde zich meer en meer. Maar het gebeurt

is het einde van het zoeken. Een grote opluchting. In

zonder enige controle. Dus deze schijnbare reis van het

deze ontspanning begint alles geleidelijk voor zichzelf te

leven wordt een prachtige onthulling waarin levenssitua­

zorgen. Omdat het denken van daaruit altijd vrij is om

ties zichzelf presenteren. Het houdt nooit op. Wat zou

te kletsen en nooit stil hoeft te zijn, is het ook vrij om te

het plezier in het leven nog zijn als het zich niet steeds

ontspannen en stiller te zijn. Vanuit de herkenning is er

verder zou ontplooien en altijd verrassend zou zijn? Na

meer en meer openheid in de liefde die wordt onthuld in

het herkennen van wie je bent, houdt het pad niet op

het leven van het individu zonder dat er iets voor hoeft

maar het wordt speelser, minder serieus. Het gaat niet

te gebeuren. Een overgave aan het leven zelf, wat zichzelf

langer over 'mij' en waar ik naar op weg ben, maar over

vrijelijk uit als datgene wat gebeurt. Niemand die nog in

hoe het leven zich uit en zichzelf ervaart.

de weg staat. Niemand die nog de controle heeft.

We geloven dat we aan onszelf moeten werken om

In feite is de zoektocht naar verlichting of liefde

vrij te zijn, maar eigenlijk is het andersom. Herken eerst

eigenlijk de zoektocht om het spel van verschijningen

wie je bent en dan valt alles langzaam maar zeker op

in lijn te brengen met de kenner van het spel. Mensen

zijn plaats. Langzaam ontvouwt en onthult de liefde

154

155

die jij bent zichzelf in dit leven. In het herkennen van de leegte die je bent, weet je dar er niemand is die hoeft te proberen zijn gedrag te veranderen, niemand die zich zelfs maar druk hoeft te maken over zijn gedrag, en toch, vreemd genoeg, zie je dar gedrag en interacties als vanzelf meer en meer doordrongen worden van liefde.

''Liefde... is de enige leermeester die ons de hele tijd op de knieĂŤn dwingt."

Adyashanti

Waarom niet volledig liefhebben? Waarom je in­ houden? Waar wacht je nog op? Er zal niet iemand op een dag langskomen en je eindelijk toestemming geven om nu lief te hebben! Ga je wachten op de dood? Zal je sterven zonder ooit volledig re hebben liefgehad?

Waarom stel je het nog een moment uit?

Ontwaken of herkennen wie jij werkelijk bent is een brug. Het is een schijnbare brug tussen een 'doen' en een 'ontdoen'. Voorafgaand aan deze herkenning lijkt het alsof je alles moet doen wat je kunt om te proberen te ontwaken. In de herkenning van wie je werkelijk bent, besef je dat jij nooit iets hebt gedaan in je leven. De er-

157

varing van ontwaken of het opvangen van een glimp van

Liefde is niet een bepaalde houding of een bepaald ge­

aanwezigheid of liefde is de brug. Je bent zo vaak in de

drag. Ik suggereer niet dat je je gedrag aanpast om het

war en gelooft dat het de ervaring zelf is die bijzonder

in lijn te brengen met je ideeën over hoe liefde eruitziet.

is, maar de ervaring is slechts de brug. Je moet naar de

Het denken kan dit niet bewerkstelligen.

andere kant gaan en alle bruggen achter je laten. Duik in de liefde die je al bent, en verdrink.

Liefde is al de openheid waarin jij jezelf opent.

Liefde is al alles wat het denken denkt dat je moet

Liefde is alleen hier en nu. Totale overgave aan het

worden. Liefde wordt onthuld in iedere vorm, hande­

leven, aan liefde. Er is alleen totale overgave hier en nu.

ling of gedachte. Liefde is totale openheid voor alles wat

Het gebeurt al. Hee leven is al verliefd op zichzelf. Liefde

is, zoals het is. Liefde ondanks angst. Liefde ondanks

wordt herkend, niet beoefend. Liefde is niet een 'doen'.

wat het gedachteverhaal zegt. ·Hee denken zal deze bood­

Het is een 'omdoen'. Jij wordt 'ontdaan' vanuit liefde.

schap beschouwen als iets wat je moet doen. Maar ik

Ontrafeld. Liefde is naaktheid. Liefde is aanwezigheid

verwijs niet naar jouw tekortkomingen. Ik zeg je niet

die volledig onbeschermd is. De natuur van liefde is dat

om meer lief te hebben in je leven. Ik zeg je dat je al

het zich uitbreidt en opent. Het is het denken wat liefde

alles bent wat je verlangt te zijn. Taal is niet in staat om

lijkt te verzwakken, maar liefde verzwakt nooit. Liefde

dit uit te drukken. Woorden kunnen slechts één ding

breidt voor altijd uit in deze expressie van het leven.

tegelijk kenbaar maken. Liefde is een levende paradox.

leder gedachteverhaal, iedere beperking, iedere span­

Jij bent een levende paradox.

ning of oude gewoonte, wordt verbrand in het vuur van

Liefde gaat voor altijd door met ontplooien en het

de immer aanwezige liefde. Dit kan oncomfortabel en

verbranden van alle beperkingen en samentrekkingen.

uitdagend zijn, waardoor de meeste mensen alles doen

Er is geen uiteindelijke toestand waarin alles voorgoed

om te voorkomen dat ze naakt in dit vuur staan. Liefde

wordt gekend. Liefde houdt ervan om zichzelf te blijven

is niet altijd comfortabel. Liefde is niet altijd lief. Liefde

ontplooien. Als je gelooft dat je ergens bent gearriveerd

is wild en vrij. Je houdt ervan en je haat het. Je verlangt

of een bepaalde permanente toestand hebt bereikt, is

ernaar en je rent ervan weg, omdat je weet dat her je zal

dit simpelweg arrogantie. Liefde wordt nooit gevonden.

vernietigen.

Het denken wil een rustplaats, maar die is er niet. Het

Ken de liefde die jij bent en verhef niet langer

denken wil iets om aan vast te houden, maar dat is er

ideeën over wie je denkt te zijn of wat je denkt te weten

niet. Hee denken kan zeggen "nu heb ik het!" of"nu ben

boven liefde, welk idee het ook is, zelfs het idee van

ik ontwaakt" of "nu ben ik verlicht'', maar liefde kan

liefde zelf. Zelfs het idee van liefde moet je vergeten. Je

niet worden bevat door het denken. Het kan liefde niet

kunt liefde zelf nooit vergeten omdat je liefde nooit kunt

schelen wat het denken zegt. Liefde gaat door en door

herinneren. Je kunt nooit enig idee hebben van liefde.

en door met jou vernietigen ...

158

159

Meer informatie over Ontmoeten in niet-weten met Unmani en nadere contactgegevens zijn te vinden op de website: www.not-knowing.com

Meer informatie over de Samsara uitg aven, zie www.samsarabooks.com

UNMANI

Verlies jezelf in Liefde verkent her

Unmani beschouwt war overgave

wanhopige verlangen van ons

aan deie liefde berekent en hoe

allemaal naar liefde en overgave.

rijdens momenten van intimiteit

Zijn we bereid al het vertrouwde

alle individualiteit verdwijnt.

en veilige te verliezen om liefde re leren kennen? Zijn we bereid om

Unmani is afkomstig uit het

voor liefde re sterven? Om onszelf

Verenigd Koninkrijk. Ze reist

werkelijk in liefde te verliezen? Dir is de dood. Niet van het lichaam, maar van de identiteit die 'ik' heer.

Dit boek is bedoeld voor als je oprecht hebr gezocht en verlangd naar het ontwaken tot wie je werkelijk bent. In

Verliesjezelfin

Liefde verwijst Unmani de lezer

de wereld over om mensen via bijeenkomsten en retraites spontaan en direct de weg re wijzen naar het non-duale 'niet­ weten'.

Verliesjeulfin Liefde is haar tweede boek, eerder verscheen Ik

ben het leven zelf

voor eens en voor altijd naar het einde van de spirituc:le zoekrocht.

samsara

lS8N 978 94 9141 177 9