HANDVATTEN VOOR DE SOCIALE WERKPLEK

De publieke afvalsector is een belangrijke werkgever om mensen met een afstand op de arbeidsmarkt mee te laten doen in de samenleving. Maar hoe borg je sociale arbeidsparticipatie in je organisatie? Een nieuwe wegwijzer biedt uitkomst.

TEKST: PIETER VAN DEN BRAND

De openbare groenvoorziening geldt van oudsher als een ijzersterk voorbeeld van sociale arbeidsparticipatie, weet Koen Beenen, divisiemanager Werken in Diensten bij Scalabor. Dit leer- en ontwikkelbedrijf – eigendom van de gemeente Arnhem – beschikt al jaren over een team van zo’n dertig vaste medewerkers vanuit de vroegere Wet Sociale Werkvoorziening. De groenploeg wordt het hele jaar door aangevuld met een twintigtal herintreders die vanuit de Participatiewet een opleiding krijgen of werkervaring opdoen. De gemeente subsidieert via loonkostendispensatie en neemt de opleidingskosten voor haar rekening. Scalabor werft hen en leidt hen op. “Het beheer van de openbare ruimte is een vaste post op de gemeentelijke begroting en biedt een stabiel volume aan werk”, zegt Beenen. “Voor gemeenten is het alleen al financieel gezien aantrekkelijk daar herintreders voor in te zetten. Een inwoner in de bijstand kost jaarlijks zo’n dertig duizend euro. Als je tien mensen een reguliere baan kunt bezorgen, levert dat veel op.” Daar zouden meer gemeenten zich van bewust moeten zijn, vindt Beenen. “Veel gemeenten denken nog in schotjes en zien de link tussen de bijstandsuitkering en de leefomgeving niet.”

Sommige herintreders ontwikkelen zich tot allround plantsoenmedewerker en zelfs tot volwaardig hovenier. Ruim driekwart stroomt uit naar de reguliere arbeidsmarkt. Dat is precies wat de in 2016 ingevoerde

Participatiewet beoogt. “Deze mensen hebben balans en regelmaat in hun leven gekregen en zijn weer fysiek arbeidsfit”, vertelt Beenen. “We zien dat ze ook in andere sectoren terechtkomen, zoals de schoonmaak en de pakketbezorging. We zijn beslist niet concurrerend tegenover commerciële groenbedrijven. Dat misverstand kom ik vaak tegen. De personeelsschaarste is groot op dit moment, wij activeren en leiden nieuwe ongebruikte arbeidscapaciteit op.” Ook de afvalbrengstations en -sorteercentra zijn geschikte werkplekken voor mensen met een achterstand op de arbeidsmarkt, aldus Beenen. “Het is geen hoogwaardig werk maar wel steeds belangrijker. Deze medewerkers kunnen de milieustraat schoonhouden, het sorteerproces begeleiden en afgedankte apparaten ontmantelen, zodat er meer grondstoffen worden hergebruikt. Gemeenten willen immers circulair worden.”

Dar

Ook het Gelderse Dar investeert nadrukkelijk in mensen met een achterstand op de arbeidsmarkt. In Nijmegen, Berg en Dal en Heumen verzorgt het bedrijf de groen- voorziening. “Onze hele groenploeg bestaat uit deze doelgroep”, vertelt opleidings- en mobiliteitsadviseur Gera van Berlo. “Tijdens het werk krijgen ze begeleiding en we bieden cursussen aan. Een aantal van hen is vanuit het gemeentelijk werkbedrijf doorgestroomd naar een baan in ons eigen bedrijf. Mensen die potentie hebben en hebben laten zien dat we op hen kunnen vertrouwen, kunnen onze leerlijn Groen volgen. De eerste vier cursisten zijn inmiddels als vakkracht in onze organisatie ingestroomd. Aan de tweede leerlijn die we zijn gestart, doen vijf mensen mee.”

ANGELINE KIERKELS:

Wegwijzer

Zingeving

Naast de groenploeg van zo’n 60 tot 70 medewerkers komt de doelgroep bij leeren werkbedrijf Road2work@Dar terecht, recent opgericht in samenwerking met Road2work Nederland. In dit sorteercentrum biedt Dar mensen met een achterstand op de arbeidsmarkt een baan in de ontmanteling van elektronica-afval, als opstap naar regulier werk. “Ook hier bieden we een leer/werk-traject. Er werken nu zo’n acht mensen, maar we gaan nog uitbreiden. We zijn hier maar net mee begonnen. Dar is een laagdrempelig bedrijf. We bieden veel ongeschoold werk waar een brede groep direct op in kan stappen. Het mooie is dat we zien dat de mensen groeien in het werk wat ze doen. Op papier heet het officieel dat deze groep ‘een verminderde loonwaarde’ heeft. Bij ons groeien ze naar honderd procent toe”, zegt Van Berlo.

Werk bieden aan de groep mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, biedt enorm veel toegevoegde waarde, stelt Angeline Kierkels, portefeuillehouder Goed Werkgeverschap binnen het bestuur van de NVRD en algemeen directeur van Meerlanden. Kierkels was betrokken bij de ontwikkeling van de recente wegwijzer ‘Inclusief Ondernemerschap, hoe doe je dat?’ van de NVRD. De wegwijzer biedt de handvatten om aan de slag te gaan met sociale arbeidsparticipatie. Zo staan er zes ‘hoofdsporen’ in beschreven, van ‘fit voor werk’ en ‘beschut werk’ naar een werkcluster en een reguliere baan voor de doelgroep. Ook bevat de wegwijzer inspirerende praktijkvoorbeelden; naast de groenvoorziening ook het werk in een fietsenwerkplaats en de fabricage van afvalcontainers. “Elke organisatie in onze sector is met het onderwerp bezig, maar er zijn nog veel vragen. Welke doelgroepen zijn er, welke werkzaamheden passen hierbij en hoe ziet de financiering eruit?”, legt Kierkels uit. “De fundamentele vraag is hoe je als organisatie sociale arbeidsparticipatie borgt in je bedrijfsvoering. Met een aantal hierop actieve bedrijven uit de sector, hebben we daarom een collectief basisinstrument ontwikkeld, waar iedereen mee aan de slag kan. We reiken de bedrijven die hiermee worstelen, nuttige inzichten aan. We zijn een sector die sociale inclusie breed omarmt, daarom is het belangrijk dat de NVRD zich hier sterk voor maakt. Ook geven we zo het goede voorbeeld aan andere sectoren. Zie sociale arbeidsparticipatie niet als een probleem, maar als een kans.”

Kierkels’ eigen bedrijf Meerlanden biedt ruim honderd mensen uit de doelgroep werk in het beheer van de openbare ruimte, in zijn kringloopwinkel in Hoofddorp en in het regionale sorteercentrum Schiphol voor weggegooide elektronische apparaten. “Dit werk geeft zingeving en draagt bij aan het levensgeluk van mensen. Ze leren wat het is om gewoon een baan te hebben en erbij te horen”, zegt ze. “Dat lijkt allemaal zo bijzonder, maar dat is het niet. Zolang je het bijzonder maakt is het niet gewoon. Iedereen heeft kwaliteiten en talenten. Natuurlijk kunnen wij gezien het soort werk in onze sector meer mensen uit deze doelgroep plaatsen, maar feitelijk gezien kunnen ze overal terecht. Daar zou ik ook voor willen pleiten. We willen toe naar een inclusieve samenleving waarin iedereen meedoet en het potentieel is nog lang niet benut.”

Kierkels herkent de opmerking van Beenen dat er nog gemeentelijke schotjes geslecht moeten worden. “We moeten regelmatig naar onze gemeenten toe verantwoorden waarom we deze werkplekken belangrijk vinden, terwijl dat voor onszelf niet meer dan logisch is. Voor gemeenten is dat niet altijd zo vanzelfsprekend. Eerder hebben we een onderzoek naar ‘true pricing’ gedaan en dat levert het bewijs in harde euro’s: investeren in sociale arbeidsparticipatie loont. Je moet als gemeente integraler denken. Het vermindert je kosten, je laat meer inwoners meedoen aan de samenleving, dus uiteindelijk ben je beter uit.”