KWALITEITSVERBETERING GFT: TECHNISCHE

INNOVATIES OF SYSTEEMVERANDERING?

Verbetering van de kwaliteit van gft-afval staat al even op de VANG-agenda. Een toename van de verontreiniging bij de inzameling leidt tot minder en kwalitatief slechtere compost. Aan de kop en de staart van de keten gebeurt veel om goede compost te krijgen. Maar welke inzet is mogelijk bij de overslag en bij de voorbewerking voorafgaand aan vergisting of compostering om stoorstoffen/vervuiling uit het gft te verwijderen? En daarmee de kwaliteit van het eindproduct te verbeteren? Een inventarisatie laat zien dat het perspectief beperkt is.

TEKST: GERRIT DE ZOETEN, MARIANNE ZEGWAARD BEELD: ATTERO

Ongeveer de helft van al het gft-afval wordt via overslaglocaties naar verwerkers gebracht. Doorgaans is de aandacht voor kwaliteit in deze fase van de keten beperkt. Het gftafval is al buiten het zicht van de gemeente en nog nauwelijks in zicht van de verwerkers. Het structureel verwijderen van stoorstoffen (voorschoning) blijft beperkt tot incidenteel verwijderen van opzichtig grote stoorstoffen (bijvoorbeeld minicontainers die tijdens de inzameling in de wagen zijn gevallen).

CONCRETE ACTIES BIJ VERWERKERS

Bij verwerkers is de urgentie om vervuiling uit het inkomende gft-afval te verwijderen veel groter. Zowel voor de bescherming van de (vergistings)installaties als voor de kwaliteit van de compost. Een enquête door de Vereniging Afvalbedrijven bij 20 gft-installaties gaf een overzicht van acties die voorafgaand aan de verwerking plaatsvinden (zie tabel). Vooral bij vergistingsinstallaties gaat het met name om verkleining van het materiaal.

Uiteindelijk wordt tijdens de voorbewerking van het GFT circa 1% residu door zeven / mechanische scheiding afgescheiden en afgevoerd. Het meeste residu (circa 14%) komt uit de nabewerking in de gft-installatie. Aangezien het inkomende materiaal nat en plakke- verkleinen ontijzeren ziften recir-culeren vergister directe afvoer zeefoverloop 1 x x trommel 100 mm > 100 mm x x ja x x x trommel 150 mm x ja x x x trommel 180 mm x ja x x x ster 60 mm > 60 mm x ja x x x x trommel 60 mm x ja x x x ster 60 mm >60 mm x deels x x x trommel 60 mm >60 mm x ja x rig is en het eindproduct droge compost is, is het logisch dat in de verwerkingsinstallaties het accent op nabewerking ligt. Helaas is veel verontreiniging dan al sterk verkleind. Daarnaast bevat het vervuilde residu nog circa 75% organisch materiaal. Kan dat niet beter?

TECHNISCHE INNOVATIES?

Het merendeel van de (voor)bewerkingstechnieken in gft-verwerkingsinstallaties betreft mechanische scheiding (zeven, shredders, ballistische scheiders) aangevuld met een magneetband. De focus ligt daarbij op droge stromen. Dat is logisch, los rul materiaal is immers velen malen beter te scheiden dan nat en plakkerig gft-afval. Zowel leveranciers van shredders, zeven en dergelijke, als ontwerpers van verwerkingsinstallaties hebben de focus op nabewerking van het droge materiaal. Waarbij de regelgeving voor de kwaliteit van compost en eisen van afnemers vaak leidend zijn.

Inzet methoden/technieken voorafgaand aan verwerking gft-afval (20 verwerkingsinstallaties)

Voorbeeld van zeefoverloop voorschoning 180 mm + (foto: Attero)

Naast mechanische scheiding kan ook artificial intelligence (AI) worden ingezet. Dit gebeurt nu al veel in de PMD sortering of bij nascheiding van restafval. In theorie kan dat ook voor gft-afval. Onbewerkt gft-afval lijkt ongeschikt, maar de toepassing van AI op de zeefoverloop (droog en niet te klein materiaal) biedt mogelijk wel perspectief.

In de kern zijn er twee mogelijkheden om efficiënt verontreinigingen af te scheiden: een volledig droge materialenstroom of een volledig natte omgeving. Ingezameld gft-afval voldoet aan geen van deze condities. Dat is in de praktijk goed zichtbaar: naast grove scheiding met zeven en het verwijderen van grote storende objecten zoals zeilen en containers, vindt er nauwelijks voorschoning van gft plaats.

SYSTEEMVERANDERING?

Als je met iets meer afstand naar de verwerkingsketen kijkt, zijn er ook andere oplossingen denkbaar. Denk aan het combineren van de verwerking van gfe met “over de datum producten” en swill. Dit biedt perspectieven voor volledig natte scheiding (pulping, zeef, cycloon) voorafgaand aan vergisting. Dit gebeurt onder andere in Frederikshavn, Denemarken (Gemidan Ecogi). Dit vraagt wel om aparte inzameling van gfe en tuinafval. Andere opties zijn combinatie van het gebruik van gekleurde zakken met AI scheiding of het voordrogen van gft/e om het te kunnen voorschonen.

Conclusies

Gft-afval is nat en plakkerig. Dit betekent dat voor een afscheiding van verontreinigingen met enig rendement het materiaal ofwel gedroogd ofwel (in water) tot een slurrie gemengd moet worden. Systeemveranderingen lijken daarom meer perspectief te bieden dan technische innovaties om vervuilingen uit het ingezamelde gft-afval te halen.

De focus in de keten kan het beste gelegd worden aan de voorkant bij de inzameling en aan de achterkant, bij de eindbehandeling. Aanvullingen op de bestaande inzet zijn:

Verdere scheiding van de zeefoverloop. Hiermee gaat nu nog veel organisch materiaal verloren.

• Robuuste verwerking van gfe met “over de datum producten” en swill.

• Betere en naleefbare afspraken tussen gemeenten en verwerkers over kwaliteitsinformatie, acceptatie en schoning bij open overslag en verwerking.