WELKE WEG KENT PRODU CENTENVERANTWOORDE- LIJKHEID VOOR TEXTIEL

WELKE WEG KENT PRODUCENTENVERANTWOORDELIJKHEID VOOR TEXTIEL

In de voortgangsrapportage Circulair Textiel van mei dit jaar heeft staatssecretaris van Veldhoven aangekondigd dat ze een eerste stap zet naar het invoeren van een uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (UPV) voor textiel. Het streven is dat deze UPV in 2023 in werking treedt. Wat betekent deze UPV voor de textielinzameling door gemeenten?

TEKST: MAARTEN GOORHUIS

Jaarlijks danken Nederlanders 17,7 kg textiel per inwoner af (Massabalans Textiel 2018). Circa 45% daarvan wordt gescheiden ingezameld, en 55% van het afgedankte textiel verdwijnt met het restafval naar de afvalverbranding. De milieudruk van de textielindustrie is groot, het grote en exponentieel stijgende gebruik van land, water, energie en chemicaliën maakt dat de textielindustrie één van de meest vervuilende industrieën ter wereld is.

De circulaire aanpak van de textielketen is dan ook uitgangspunt van het Beleidsprogramma circulair textiel 2020-2025, dat de staatssecretaris ruim een jaar geleden naar de Tweede kamer heeft gestuurd. De invoering van een UPV voor textiel was daarin al voorzien. De UPV zal zich richten op zowel consumenten-, en bedrijfskleding, als huishoud- en woningtextiel. De verwachting is dat het ministerie dit najaar een conceptregeling publiceert, waarin in elk geval doelstellingen zijn opgenomen voor de hoeveelheid hergebruik en recycling die behaald moeten worden (zie figuur). Dit kan in de loop van 2022 leiden tot een wettelijke regeling. Vervolgens ligt het primaat bij de producentenorganisaties om het systeem hiervoor in te richten.

VEZEL-TOT-VEZEL RECYCLING

Vanuit circulair perspectief is er behoefte aan een hogere kwaliteit textiel met minder impact op mens en milieu, wat langer te gebruiken en te hergebruiken is en wat bij afdanking goed recyclebaar is. Hoogwaardige vezel-tot-vezel recycling staat nog altijd in de kinderschoenen en doordat er nauwelijks vraag is naar gerecyclede vezels komt deze recycling ook moeilijk tot ontwikkeling. Door het opnemen van doelstellingen voor vezel-tot-vezelrecycling moet de producentenverantwoordelijkheid deze patstelling doorbreken en zowel zorgen voor een schaalsprong als voor innovatie. De verwachting is dat hierop de nadruk komt te liggen.

Ook al is de gescheiden inzameling van textiel al behoorlijk ontwikkeld, toch zullen ook daar nog behoorlijke stappen gezet moeten worden. Voor 2030 is het doel dat 75% van het afgedankte textiel opnieuw wordt ingezet via producthergebruik of recycling. Er moet dus ook aanmerkelijk méér ingezameld worden.

De introductie van een UPV leidt tot meer textielinzameling via winkels, een trend die nu overigens al bezig is. De huidige inzameling onder regie van gemeenten en publieke afvalbedrijven zal echter een belangrijke pijler onder het inzamelsysteem blijven. De betrokken brancheorganisaties Modint en InRetail hebben aangegeven daar graag nadere afspraken over te willen maken met gemeenten. De uitdaging daarbij is om tot een effectief inzamelsysteem te komen waarbij het samenspel van retailers, inzamelaars en gemeenten, leidt tot een optimale inzameling.

De rol van gemeenten is dus zeker niet uitgespeeld. Gemeenten zullen hun rol soms wel actiever moeten invullen met aandacht voor de bestemming van het textiel en de bijdrage die daarmee aan de landelijke doelstellingen geleverd wordt. De kaders waarbinnen gemeenten hun rol vervullen zullen daardoor wel veranderen.

De inzet van de NVRD is daarbij met name gericht op: - Ketensluiting door de gebruiksduur van textiel te verlengen en doordat nieuw textiel volledig recyclebaar is; - Een samenhangend en effectief inzamelsysteem, waarbij gemeenten de regie hebben op inzamelsystemen en vervoersbewegingen in de openbare ruimte; - Een systeem waarbij producenten verantwoordelijk zijn voor de hele textielstroom; - Ketentransparantie van wieg tot graf; - Financiering van maatschappelijke kosten door producenten; - Medezeggenschap van de meest betrokken partijen. Met als doel om ook in dit domein de rol van gemeenten en publieke bedrijven in de circulaire economie zo goed mogelijk te helpen vormgeven.

Recycling Doel 2025 & 2030

% textiel na inzameling gerecycled

Hergebruik Doel 2025 & 2030

% afgedankte kleding wordt in Nederland hergebruikt

Figuur: doelstellingen voor binnenlands hergebruik en recycling