INNOVATIE STEDELIJKE INZAMELLOGISTIEK

Stedelijke gemeenten zoeken naar nieuwe mogelijkheden om afval-/grondstofstromen te vervoeren en daarbij de stad te ontlasten en efficiënt met de ruimte om te gaan. Welke methoden en technieken zijn toepasbaar, welke ontwikkelingen zijn er en hoe kunnen grote gemeenten en onderzoeksinstituten samenwerken aan de gewenste innovaties?

TEKST: ADDIE WEENK, GIJS LANGEVELD EN KOOS VAN DAEL

Op 20 september jl. vertelde dr. Walther Ploos van Amstel over de stedelijke problematiek en de kansen als het gaat om de inzameling van afval en grondstoffen. Dat gebeurde in een sessie van het platform Innovatie Stedelijke Afvalinzameling (ISA), vanuit het VANGHuishoudelijk Afval programma. Walther is lector Citylogistiek aan de faculteit Techniek van de Hogeschool van Amsterdam (HvA).

De inzameling en transport van afval en grondstoffen in de stad is van groot belang voor de hygiëne in de stad, ooit het motief voor de gemeentelijk geregisseerde afvalinzameling. Maar natuurlijk ook om de afvalstromen ergens te kunnen laten verwerken, te recyclen, voor een circulaire stadseconomie.

VERKEER

In grote steden is het een omvangrijke en complexe activiteit. Vele inzamelwagens doorkruisen de stad om het huishoudelijk en bedrijfsafval te vervoeren. Issues zijn de verkeersdoorstroming en -veiligheid, het ruimtebeslag, de gevolgen voor de wegen en stadskades, de uitstoot van uitlaatgassen, de inzet van personeel, de relatie met de burger en de stijgende kosten. Interessante optie in bijvoorbeeld een stad als Amsterdam is het transport over water. Daar wordt al invulling aan gegeven. Men werkt inmiddels ook aan onbemand transport, met robotboten, en ondergronds afvaltransport.

Een andere optie is om de inzameling van het afval van bedrijven te combineren, in plaats van dat ieder bedrijf haar eigen inzamelaar heeft. Deze samenwerking wordt nog interessanter als die ook gecombineerd wordt met huishoudelijk afval. Dit zou ook een extra boost kunnen geven aan de mogelijkheden van gescheiden inzameling van bedrijven. Andere opties om de negatieve aspecten te verminderen zijn het gebruik van ICT voor het melden van afvalaanbod in combinatie met dynamische planning van routes en zero-emissie elektrisch transport. Potente accu’s en brandstofcellen met groene energie komen er in rap tempo aan. Aandachtspunt is wel dat grote elektrische inzamelwagens met accu’s flink zwaar zullen zijn, wat een extra belasting voor de wegen betekent. Inzameling met kleinere voertuigen is ook om die reden gewenst, in combinatie met hubs voor de verwerking of tijdelijke opslag voor verder transport en verwerking.

REGIE

Vraagstukken die spelen, naast natuurlijk de technologische ontwikkelingen, zijn wie de regie gaat voeren en hoe de afstemming en samenwerking in de keten goed vorm is te geven. Daarbij gaat het volgens Walther over: 1. Strategie: hoe kom je tot een gezamenlijk businesscase; 2. Cultuur: attitude en motivaties van betrokken ketenpartners met het oog op samenwerking en 3. Samenwerking: de structuren waarin processen en besluiten gezamenlijk genomen worden en voortgang gemeten wordt. Hierin moeten strategie en cultuur samen komen.

De HvA onderzoekt hoe een dergelijke samenwerking vorm te geven als het gaat om bedrijfsafval en huishoudelijk afval. Dit resulteert bijvoorbeeld in modellen om de duurzaamheidsimpact goed te kunnen beoordelen en een ontwerp voor de ketensamenwerking.

In de sessie kwamen onder meer de volgende kennisbehoeften naar voren:

- Leidraad afval bij gebiedsontwikkeling, voor de ontwikkelfase, intrekfase en gebruiksfase; - Juridische mogelijkheden binnen de huidige wetgeving; - Hoe kun je als gemeente de inzameling van waardevolle stromen (die waarde hebben voor producenten) faciliteren in ruimtelijke ontwikkeling? En welke activiteiten wil je daarbij wel en welke niet in de stad hebben? - Wat is precies de impact van zwaar verkeer, zoals afvalvoertuigen, op de stad? - Wat is mogelijk als het gaat om fijnmazige inzameling in de stad? - Hoe kunnen we komen tot datamodellen die soort en hoeveelheid van het afvalaanbod kunnen voorspellen?

Onderzoek naar bovengenoemde zaken kan leiden tot een praktische leidraad voor het vormgeven van doelmatige stedelijke afvalinzameling zonder de genoemde problemen. De gemeenten in ISA gaan kijken hoe ze daaraan kunnen bijdragen.