Handboek fiscale procedure inkomstenbelastingen (elfde editie) by OA_Intersentia

Intersentia | Fiscale Handboeken

Het Handboek fiscale procedure inkomstenbelastingen biedt een overzichtelijke en duidelijke leidraad in deze complexe materie. Dit boek is intussen aan zijn elfde editie toe en is uitgegroeid tot een referentiewerk. Het bevat een globaal overzicht van alle elementen van de fiscale procedure op het vlak van de inkomstenbelastingen. Achtereenvolgens komen uitgebreid aan bod: – de fiscale aangifte, met inbegrip van de sancties en de fiscale regularisatiemogelijkheden, – de controle- en onderzoeksverrichtingen van de fiscus, – de bewijsmiddelen, – de vestiging van de aanslag,

– de betwisting van de aanslag, – de mogelijkheid om buiten de eigenlijke fiscale procedure schadevergoeding te vorderen van de Belgische Staat, – de kwijtschelding of vermindering van administratieve sancties of nalatigheidsintresten, – de betaling en invordering van de belasting, en – enkele bijzonderheden betreffende de bepaling van het kadastraal inkomen en de onroerende voorheffing. Een apart deel is gewijd aan een reeks praktische vragen waarmee de belastingplichtige kan worden geconfronteerd bij het vervullen van zijn fiscale verplichtingen. Door de overzichtelijke structuur en de talrijke voorbeelden en modellen is het een ideaal studieboek en een gebruiksvriendelijke handleiding voor alle belastingplichtigen en fiscalisten.

I. De Troyer L. Vandenberghe

De wetgeving en de rechtspraak met betrekking tot de vestiging, de betwisting en de inning van aanslagen in de inkomstenbelastingen evolueren bijzonder snel. Zo snel dat het voor de “gewone” belastingbetaler en zelfs voor vele gespecialiseerde fiscalisten niet of nauwelijks bij te houden is. Nochtans is een inzicht in de fiscale procedureregels uiterst belangrijk voor wie als belastingplichtige niet te veel wil betalen aan de fiscus.

Fiscale procedure inkomsten belastingen

Deze elfde editie is geactualiseerd tot medio 2018. Tevens zijn de meest recente tendensen en ontwikkelingen in de rechtspraak verwerkt.

Handboek fiscale procedure inkomstenbelastingen

Andere titels in de reeks Fiscale Handboeken: > Handboek btw > Handboek douane en internationale handel > Handboek fiscale procedure btw > Handboek internationaal en Europees belastingrecht > Handboek personenbelasting > Handboek registratierechten > Handboek successierechten > Handboek vennootschapsbelasting

Ilse De Troyer Luk Vandenberghe

Handboek fiscale procedure inkomstenbelastingen Elfde editie

ISBN 978-94-000-0927-1

www.intersentia.be

Intersentia - Handboek fiscale procedure 11de editie - drukklaar.indd 1

789400 009271

23/08/18 08:28

HANDBOEK FISCALE PROCEDURE INKOMSTENBELASTINGEN

Fiscale Handboeken

HANDBOEK FISCALE PROCEDUR E INKOMSTENBELASTINGEN 2018

Prof. Dr. Ilse De Troyer (Universiteit Antwerpen, Faculteit Rechten; KU Leuven – campus Brussel, Faculteit Economie en bedrijfswetenschappen)

Prof. Dr. Luk Vandenberghe (Universiteit Antwerpen, Faculteit Rechten)

Elfde editie

Antwerpen – Cambridge

Elfde, geactualiseerde editie 2018

Handboek fiscale procedure inkomstenbelastingen. Elfde editie Ilse De Troyer en Luk Vandenberghe

ÂŠ

2018 Intersentia Antwerpen â&#x20AC;&#x201C; Cambridge www.intersentia.be

ISBN 978-94-000-0927-1 D/2018/7849/83 NUR 826

Alle rechten voorbehouden. Behoudens uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, op welke wijze ook, zonder de uitdrukkelijke voorafgaande toestemming van de uitgever. Ondanks alle aan de samenstelling van de tekst bestede zorg, kunnen noch de auteurs noch de uitgever aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele schade die zou kunnen voortvloeien uit enige fout die in deze uitgave zou kunnen voorkomen.

VOORWOORD Dit boek biedt een globaal overzicht van de fiscale procedure op het vlak van de inkomstenbelastingen. Achtereenvolgens komen aan bod: de aangifte, de controle van de belastbare inkomsten en de onderzoeksbevoegdheden van de fiscus, de bewijsmiddelen van de administratie, de vestiging van de aanslag, de eventuele betwisting van de aanslag, andere betwistingsmogelijkheden zoals schadevergoedingseisen of verzoeken om kwijtschelding of vermindering van nalatigheidsintresten of administratieve sancties, de betaling en invordering van de aanslag, en enkele bijzonderheden betreffende de bepaling van het kadastraal inkomen en de onroerende voorheffing. Ten slotte wordt ook aandacht besteed aan enkele praktische vragen die vaak rijzen in de verhouding met de fiscus. Dit werk is in de eerste plaats bedoeld als een leerboek voor studenten, met een duidelijk overzicht van de essentiĂŤle elementen van de fiscale procedure. De tekst is dan ook geĂŻllustreerd met talrijke praktische voorbeelden, aangevuld met een reeks modellen en oefeningen, om deze toch wel gespecialiseerde materie zo goed mogelijk toegankelijk te maken voor diegenen die nog niet met de fiscale praktijk vertrouwd zijn. Daarnaast beoogt dit boek ook te voldoen aan de behoefte van de belastingplichtige of de fiscale raadgever, als een praktisch bruikbare handleiding in de doolhof van de fiscale procedureregels. Er wordt aandacht besteed aan de vele discussiepunten en de nieuwe ontwikkelingen ter zake. De fiscale procedure wordt inderdaad gekenmerkt door vele snelle (r)evoluties in wetgeving en rechtspraak. De tekst is bijgewerkt tot medio 2018. Opmerkingen of suggesties betreffende de inhoud van dit boek kunnen via de uitgever worden voorgelegd (www.intersentia.be).

Intersentia

INHOUD Voorwoord . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . v DEEL 1. DE AANGIFTE Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Hoofdstuk 1. De aangifteplichtigen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Hoofdstuk 2. De aangiftetermijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Voorafgaande opmerking: “belastbaar tijdperk” en “aanslagjaar” . . . . . . . . . . . § 1. De aangiftetermijn voor natuurlijke personen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Uitzonderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De aangiftetermijn voor vennootschappen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Niet-ontbonden vennootschappen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Ontbonden vennootschappen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Uitstel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Individueel uitstel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Collectief uitstel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. De aangifte moet tijdig zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

13 14 14 16 17 17 17 18 18 18 19

Hoofdstuk 3. Regelmatigheid van de aangifte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 § 1. Volledigheid en juistheid van de aangifte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 § 2. De bijlagen van de aangifte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 § 3. Rapporteringsverplichtingen inzake verrekenprijzen . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 Hoofdstuk 4. Sancties en andere gevolgen van niet-aangifte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 § 1. Sancties. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 A. Administratieve sancties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 B. Door de strafrechter opgelegde sancties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 Intersentia

vii

Inhoud

§ 2. Andere gevolgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 A. De ambtshalve aanslag en de mogelijkheid van een forfaitaire aanslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 B. Verlengde aanslagtermijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 DEEL 2. ONDERZOEK EN CONTROLE Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 Hoofdstuk 1. Diverse vormen van controle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 § 1. Onderzoek bij de belastingplichtige zelf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Onderzoek van de boekhouding (art. 315 WIB) . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De vraag om inlichtingen (art. 316 WIB) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Toegang tot de bedrijfslokalen (art. 319 WIB) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Onderzoek bij derden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Inlichtingen van derden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Inlichtingen vanwege openbare diensten en instellingen. . . . . . . . . . . C. Inlichtingen uit gerechtszaken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Samenwerking tussen de belastingadministraties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. De uitwisseling van gegevens op nationaal vlak . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Uitwisseling van inlichtingen op internationaal vlak . . . . . . . . . . . . . .

39 39 44 46 50 50 58 59 60 60 62

Hoofdstuk 2. Onderzoekstermijnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 § 1. De gewone driejarige onderzoekstermijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De verlengde onderzoekstermijn in geval van belastingontduiking . . . . . § 3. De verlengde onderzoekstermijn in geval van onderzoek op vraag van een andere Staat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. De verlengde onderzoekstermijn in geval van bezwaar . . . . . . . . . . . . . . . . § 5. De bijkomende onderzoekstermijnen voor de in artikel 358, § 1, 1° en 2° WIB bedoelde aanslagen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

67 68 76 76 77

Hoofdstuk 3. Sancties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 § 1. Sancties tegen een onwillige belastingplichtige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 § 2. Sancties tegen de administratie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81

viii

Intersentia

Inhoud

DEEL 3. DE BEWIJSMIDDELEN VAN DE ADMINISTRATIE Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 Hoofdstuk 1. Algemeenheden betreffende het bewijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 § 1. Bewijskracht van akten en herkwalificatie van rechtshandelingen . . . . . . 93 § 2. Door of krachtens de wet vastgelegde elementen van de belastbare grondslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 § 3. Fiscale akkoorden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 A. Individuele akkoorden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 B. De ruling of voorafgaande beslissing. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 C. Collectieve akkoorden m.b.t. forfaitair bepaalde belastbare inkomsten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 D. Collectieve akkoorden m.b.t. forfaitair bepaalde beroepsuitgaven. . 111 § 4. Het proces-verbaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 Hoofdstuk 2. Kenmerkende bewijsmiddelen inzake inkomstenbelastingen . . . . . . . . . . . . 113 § 1. Het bewijs op grond van feitelijke vermoedens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Grondslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Geldigheidsvereisten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1° De redenering moet uitgaan van (een) zeker(e) feit(en) . . . . . . . 2° De gevolgtrekking moet bovendien ook logisch zijn . . . . . . . . . C. Tegenbewijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Het bewijs door tekenen en indiciën . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Grondslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Overzicht van aangewende tekenen en indiciën . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Periode van de indiciaire afrekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Het tegenbewijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1° Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2° Overzicht van mogelijke tegenbewijzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3° Tijdstip van verwerving van de ter rechtvaardiging ingeroepen inkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Kwalificatie van de vastgestelde meerinkomsten. . . . . . . . . . . . . . . . . F. Belastingverhoging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. De vergelijking met soortgelijke belastingplichtigen . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Grondslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Geldigheidsvereisten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Tegenbewijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Intersentia

113 113 113 113 118 123 124 124 126 130 132 132 135 137 139 140 141 141 142 144

Inhoud

§ 4. De forfaitaire bepaling van een minimuminkomen. . . . . . . . . . . . . . . . . . 145 A. Grondslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145 B. Tegenbewijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146 DEEL 4. DE AANSLAG Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149 Hoofdstuk 1. Grondslag van de aanslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151 § 1. Aanslag overeenkomstig de aangifte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Aanslag op grond van een gewijzigde aangifte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Belang van het bericht van wijziging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Het antwoord van de belastingplichtige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. De reactie van de administratie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. De vestiging van de aanslag op grond van de gewijzigde gegevens (art. 346, 3e lid WIB) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Aanslag van ambtswege. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Toepassingsgevallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Gevolg: omkering van de bewijslast . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Kennisgeving van de aanslag van ambtswege . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Antwoordtermijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. De reactie van de administratie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Facultatief karakter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

151 151 152 159 161 165 170 170 172 176 177 178 178

Hoofdstuk 2. De aanslagtermijnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181 § 1. De gewone aanslagtermijn (art. 353 WIB) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Algemene regel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Minimumtermijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De verlengde aanslagtermijnen (art. 354 WIB) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Driejarige aanslagtermijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Zevenjarige aanslagtermijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Verlenging in geval van bezwaarschrift binnen 3 jaar . . . . . . . . . . . . § 3. Bijzondere aanslagtermijnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Nieuwe aanslag na vernietiging van een vorige door de adviseurgeneraal (art. 355 WIB) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Subsidiaire aanslag (art. 356 WIB) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Bijzondere aanslagtermijn van 12 (of 24) maanden (art. 358, § 1, 1°-4° WIB) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Bijzondere aanslagtermijn bij aanpassingen na internationaal overleg (art. 358, § 1, 5° WIB) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . x

181 181 182 182 182 186 189 190 190 201 208 219

Intersentia

Inhoud

E. Bijzondere regeling van belastbaarheid van onderwaardering van activa en overwaardering van passiva (art. 361 WIB) . . . . . . . . . . . . . 220 DEEL 5. DE BETWISTING VAN EEN AANSLAG Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225 Hoofdstuk 1. Het bezwaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227 § 1. Toepassingsvoorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Wie kan een bezwaar indienen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Hoe moet het bezwaar worden ingediend? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Wanneer moet het bezwaar worden ingediend? . . . . . . . . . . . . . . . . . 1° Uitgangspunt: kennisgeving van de aanslag, te interpreteren als de waarschijnlijke kennisname van het aanslagbiljet . . . . . . 2° Gewone bezwaartermijn: 6 maanden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3° Bijzondere bezwaartermijnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Sanctie op de niet-naleving van de wettelijke vereisten . . . . . . . . . . . § 2. Directe gevolgen van de indiening van een bezwaarschrift . . . . . . . . . . . A. Gevolgen m.b.t. de invordering van de betwiste aanslag . . . . . . . . . . B. Schorsing van de nalatigheidsintresten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. De verlenging van de aanslagtermijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. De behandeling van het bezwaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Bevestiging van de ontvangst van het bezwaarschrift . . . . . . . . . . . . B. Het onderzoek van het bezwaarschrift . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Recht om te worden gehoord en inzage te krijgen van het dossier . . D. Eventuele tussenkomst van de fiscale bemiddelingsdienst of van de federale ombudsman . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. De beslissing over het bezwaarschrift . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Compensatieverbod . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. De collectieve beslissing over meerdere bezwaarschriften (art. 376bis WIB) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 5. Het verzoek tot rechtzetting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

227 229 231 233 233 237 239 243 243 243 244 245 247 247 247 249 254 257 257 259 264 264

Hoofdstuk 2. De ontheffing van ambtswege . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267 § 1. Ambtshalve ontheffing van overbelastingen die voortvloeien uit materiële vergissingen, uit dubbele belasting of uit nieuwe bescheiden of feiten (art. 376, § 1 WIB) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267 A. Bedoelde situaties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267

Intersentia

Inhoud

§ 2. § 3. § 4. § 5. § 6.

1° Materiële vergissingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2° Dubbele belasting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3° Nieuwe bescheiden of feiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ambtshalve ontheffing van overschotten van voorheffingen en voorafbetalingen (art. 376, § 3, 1° WIB) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ambtshalve ontheffing van bepaalde belastingverminderingen (art. 376, § 3, 2° WIB) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ambtshalve ontheffing op basis van onderling overleg tussen belastingadministraties (art. 376, § 3, 3° WIB) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De behandeling van het verzoek om ambtshalve ontheffing en de beslissing erover . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Teruggave roerende voorheffing. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

267 277 279 283 284 285 286 287 289

Hoofdstuk 3. De gerechtelijke procedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291 § 1. De inleiding van de vordering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Termijn (art. 1385undecies Ger.W.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De wijze van inleiding van de vordering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Het verloop van de gerechtelijke procedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Nieuwe grieven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De neerlegging van het administratieve dossier . . . . . . . . . . . . . . . . . C. De vertegenwoordiging van de belasting plichtige en van de overheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Het vonnis en de beroepsmogelijkheden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

293 293 295 297 297 299 300 301

Hoofdstuk 4. Gevolgen van de inwilliging van de eis van de belastingplichtige . . . . . . . . . 305 DEEL 6. ANDERE BETWISTINGSMOGELIJKHEDEN Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311 Hoofdstuk 1. Vorderingen tot schadevergoeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313 § 1. Geen alternatief voor een gemiste fiscale procedure. . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Wel schadevergoeding voor fouten begaan tijdens de fiscale procedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Mogelijke fouten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Verplichting tot vergoeding van de schade die uit de fout voortvloeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Schadevergoedingsplicht geldt ook voor de belastingplichtige . . . . . xii

313 315 315 318 320

Intersentia

Inhoud

Hoofdstuk 2. Verzoeken om kwijtschelding of vermindering van nalatigheidsintresten of van administratieve sancties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323 § 1. Verzoeken om kwijtschelding of vermindering van nalatigheidsintresten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Verzoeken om kwijtschelding of vermindering van administratieve sancties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Bevoegdheid van de administratie naar de cel administratieve sancties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Bevoegdheid van de fiscale rechter. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

323 325 326 327

Hoofdstuk 3. Internationaal overleg bij geschillen omtrent de heffingsbevoegdheid . . . . 329 § 1. Overleg op grond van een dubbelbelastingverdrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329 § 2. Arbitrage op grond van het Europees Arbitrageverdrag . . . . . . . . . . . . . . 331 § 3. Nieuwe procedure voor geschillenbeslechting in de EU . . . . . . . . . . . . . . 332 DEEL 7. BETALING EN INVORDERING Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335 Hoofdstuk 1. Betalingsplicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337 § 1. Betalingstermijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337 § 2. Nalatigheidsintresten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339 Hoofdstuk 2. Invordering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341 § 1. De bevoegdheid van de ambtenaar belast met de inning en de invordering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Wie kan tot betaling worden aangesproken? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Rechtstreekse vervolging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Onrechtstreekse invordering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Internationale invorderingsbijstand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Betwiste belastingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Bijzondere waarborgen van de Schatkist . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Fiscale schuldvergelijking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Algemeen voorrecht en hypotheek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Mededelingsplicht van de notarissen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Mededeling van in beslag genomen sommen of andere goederen . . § 5. Verval van de invorderingsmogelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

341 342 342 346 354 355 355 355 358 358 360 361

Intersentia

xiii

Inhoud

A. Niet tijdig gevestigde belastingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Verjaring van de invordering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 6. Onbeperkt uitstel van de invordering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Toepassingsvoorwaarden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Procedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 7. Vordering tot herstel van schade . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

361 361 363 363 364 365

DEEL 8. PROCEDUREASPECTEN BETREFFENDE HET KADASTRAAL INKOMEN EN DE ONROERENDE VOORHEFFING Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 369 Hoofdstuk 1. Bepaling van het kadastraal inkomen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371 § 1. De (her)schatting van het kadastraal inkomen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371 § 2. Bezwaar tegen het kadastraal inkomen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372 Hoofdstuk 2. De onroerende voorheffing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377 § 1. Aanwijzing van de belastingschuldige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Aanslag, betaling en betwisting van de onroerende voorheffing . . . . . . . A. Aanslagtermijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Verminderingen of vrijstellingen van onroerende voorheffing . . . . . C. Betaling van de onroerende voorheffing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Betwisting van de aanslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

377 380 380 380 380 381

DEEL 9. PRAKTISCHE VRAGEN I.V.M. DE FISCALE PROCEDURE 1. 2. 3. 4.

Moet ik een adreswijziging melden? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Moet een lasthebber van de belastingplichtige zijn volmacht bewijzen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kan de belastingplichtige terugkomen op de door zijn gevolmachtigde verrichte handelingen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . In welke situaties kan ik mij beroepen op overmacht? . . . . . . . . . . . . . . . .

385 386 388 391

VOORBEELDEN Voorbeeld 1. Verloop van de administratieve procedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395 Voorbeeld 2. Indiciaire afrekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 409 OEFENINGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411 xiv

Intersentia

DEEL 1 DE AANGIFTE

INLEIDING 1. De inkomstenbelasting is een belasting die jaarlijks wordt geheven op de inkomsten die men in het afgelopen jaar heeft (of geacht wordt te hebben) verkregen. Het uitgangspunt voor de heffing van deze inkomstenbelasting vormt de aangifte die door de belastingplichtigen moet worden ingediend, en waarin zij hun belastbare inkomsten moeten bekendmaken. De aangifte moet worden ingediend op een formulier waarvan het model door de Koning wordt vastgesteld (art. 307, § 1 WIB). Voor elk van de inkomstenbelastingen (personenbelasting, vennootschapsbelasting, rechtspersonenbelasting en belasting van de niet-inwoners) is er een verschillend formulier, dat rekening houdt met de bijzonderheden van elk van die belastingen. 2. De aangifte in de personenbelasting of in de belasting niet-inwoners/natuurlijke personen kan op twee manieren worden gedaan, namelijk op papier of elektronisch via Tax-on-Web (art. 307, § 4 en art. 307bis WIB). In de vennootschapsbelasting, de rechtspersonenbelasting en de belasting niet-inwoners/vennootschappen moet de aangifte elektronisch gebeuren. Een papieren aangifte is wel nog mogelijk voor degenen die niet beschikken over de nodige informaticamiddelen (art. 307bis, § 3 WIB). 3. In hun aangifte moeten de belastingplichtigen melding maken van hun belastbare inkomsten en de fiscale tegemoetkomingen waarop ze aanspraak wensen te maken. Daarnaast moet ook worden geantwoord op een aantal vragen die voor de heffing van de belasting van belang kunnen zijn (zoals bijvoorbeeld de samenstelling van het gezin, de aanvangsdatum van de door zelfstandigen uitgeoefende beroepswerkzaamheid, …). In de wet is ook uitdrukkelijk voorgeschreven dat in de aangifte in de personenbelasting melding moet worden gemaakt van het bestaan van: – buitenlandse bankrekeningen1 waarvan de belastingplichtige, zijn echtgeno(o)t(e) of de kinderen – voor zover hun inkomsten samen met die van hun ouders worden belast – op enigerlei ogenblik tijdens het belastbaar tijdperk titularis zijn geweest of waarvoor deze personen gemachtigd zijn geweest ze te beheren; alsook waarvan beheerders van in artikel 5/2 WIB bedoelde feitelijke verenigingen titularis zijn geweest. Tevens moeten de landen worden vermeld waar de rekeningen geopend zijn geweest; 1

Houders van zulke buitenlandse rekeningen moeten die melden aan het centraal aanspreekpunt waar ook de gegevens over binnenlandse rekeningen worden verzameld.

Intersentia

Deel 1. De aangifte

– individueel gesloten levensverzekeringsovereenkomsten bij een in het buitenland gevestigde verzekeringsonderneming die individueel zijn gesloten door de belastingplichtige, zijn echtgeno(o)t(e) of kinderen over wie ze het ouderlijk gezag uitoefenen. Tevens moeten de landen worden vermeld waar deze overeenkomsten werden gesloten; – juridische constructies waarvan de belastingplichtige, zijn echtgeno(o)t(e) of kinderen over wie ze het ouderlijk gezag uitoefenen, hetzij een oprichter zijn, hetzij tijdens het belastbaar tijdperk een dividend of op het even welke wijze enig ander voordeel hebben verkregen; – het aantal leningen verstrekt in de hoedanigheid van kredietgever aan startende KMO’s (art. 307, § 1/1 WIB). Wanneer een belastingplichtige (of één van zijn gezinsleden) in het inkomstenjaar een buitenlandse rekening had, moet dit niet alleen in de eigenlijke aangift e worden bevestigd. De nummers van die rekeningen moeten ook worden gemeld bij het Centraal Aanspreekpunt (CAP), dat financiële informatie verzamelt, tenzij die melding reeds is gebeurd in een vorig aanslagjaar (zie nr. 72). In de aangifte zelf in de personenbelasting moet de belastingplichtige aanvinken dat hij de melding aan het CAP heeft gedaan. In het kader van het activeren van spaargelden werd onder bepaalde voorwaarden een belastingvrijstelling op een eerste schijf van dividendinkomen ingevoerd. Praktisch dient de belastingplichtige natuurlijke persoon rijksinwoner of niet-rijksinwoner met regulariseerbare inkomsten deze vrijstelling te vragen in zijn aangifte in de personenbelasting of de belasting der niet-inwoners natuurlijke personen (art. 307, § 1/1 WIB). In de jaarlijkse aangifte in de rechtspersonenbelasting moet eveneens het bestaan worden vermeld van een juridische constructie waarvan de belastingplichtige een oprichter is of waarvan hij tijdens het belastbaar tijdperk een dividend of op het even welke wijze enig ander voordeel heeft verkregen (art. 307, § 1/3 WIB). Vennootschappen moeten onder bepaalde voorwaarden aangifte doen van betalingen aan belastingparadijzen (art. 307, § 1/2 WIB). Het betreft betalingen, die in totaal tijdens het belastbaar tijdperk een minimumbedrag van € 100.000 bereiken, die zij rechtstreeks of onrechtstreeks hebben gedaan aan personen of vaste inrichtingen gevestigd of gelegen in een belastingparadijs, of naar bankrekeningen die worden beheerd of aangehouden bij kredietinstellingen gevestigd of met een vaste inrichting in een belastingparadijs. Er worden hierbij twee categorieën van belastingparadijzen geviseerd. De eerste categorie omvat landen die op het ogenblik waarop de betaling heeft plaatsgevonden, door het Mondiaal Forum inzake transparantie en uitwisseling van inlichtingen in belastingaangelegenheden werden aangemerkt als een staat die niet effectief of substantieel de standaard op het gebied van de uitwisseling van inlichtingen op verzoek toepast. De

Intersentia

Inleiding

tweede categorie zijn de landen die voorkomen op een bij KB vastgestelde lijst van landen zonder of met een lage belasting. 4. In de hierna volgende hoofdstukken wordt achtereenvolgens ingegaan op de vraag door wie en wanneer de aangifte moet worden ingediend, en op de regelmatigheid van de aangifte en de sancties die kunnen worden opgelegd in geval van niet-naleving van de aangifteverplichting.

Intersentia

HOOFDSTUK 1 DE AANGIFTEPLICHTIGEN Wie moet een aangifte indienen? De belastingplichtige 5. Artikel 305 WIB bepaalt dat een aangifte moet worden ingediend door de “belastingplichtigen”, zijnde de personen die zijn onderworpen aan de personenbelasting, de vennootschapsbelasting, de rechtspersonenbelasting of de belasting van niet-inwoners. Overledenen 6. De verplichting tot aangifte in de inkomstenbelasting rust op de erfgenamen, de algemene legatarissen of de begiftigden (art. 305, 2e lid WIB). De inkomsten die de overledene nog had verworven in het belastbaar tijdperk, moeten afzonderlijk worden aangegeven (behalve eventueel indien de overledene gehuwd of nog wettelijk samenwonende was; zie nr. 16). De erfgenamen moeten desgevallend, naast hun eigen aangifte, een afzonderlijke aangifte indienen met vermelding van de inkomsten van de inmiddels overleden belastingplichtige. Onbekwame personen 7. Indien de belastingplichtige wettelijk onbekwaam is, rust de verplichting tot aangifte op de wettelijke vertegenwoordiger (art. 305, 2e lid WIB). Tot deze onbekwame personen worden alle minderjarigen gerekend (minder dan 18 jaar), tenzij wanneer ze ontvoogd zijn. De ontvoogding kan worden uitgesproken door de jeugdrechtbank of geschiedt automatisch door een huwelijk vóór het bereiken van de leeft ijd van 18 jaar. Ook meerderjarigen kunnen door de rechtbank onbekwaam worden verklaard, indien zij zich bevinden in een aanhoudende staat van onnozelheid of krankzinnigheid (art. 489 BW). De wettelijke vertegenwoordigers van deze onbekwame personen zijn normaal de ouders (of de langstlevende ouder) of een daartoe aangestelde voogd. 8. Volgens het burgerlijk recht hebben ouders (of de langstlevende ouder, indien één van hen overleden is) in principe het vruchtgebruik van het vermogen van Intersentia

Deel 1. De aangifte

hun minderjarige niet-ontvoogde kinderen. De daaruit voortvloeiende belastbare inkomsten moeten dan ook worden opgenomen in de fiscale aangifte van de ouders. bv.

Indien bijvoorbeeld een minderjarig niet-ontvoogd kind persoonlijk een onroerend goed krijgt via een erfenis van een overleden tante, dan zijn de inkomsten die uit dit onroerend goed voortkomen (of het eraan verbonden kadastraal inkomen), toch belastbaar in hoofde van de ouders. In een dergelijk geval moet het kadastraal inkomen of het huurinkomen van dat onroerend goed door de ouders als hun eigen inkomen worden vermeld in hun eigen aangifte.

Ingeval de ouders gescheiden zijn, komt het genot van roerende en onroerende goederen van deze kinderen toe aan de ouder die het ouderlijk gezag uitoefent, tenzij de rechter anders beslist. Tevens moet worden opgemerkt dat een aan een minderjarig kind toegekende onderhoudsuitkering of een arbeidsinkomen van een minderjarig kind nooit bij de ouders kan worden belast. Indien bijvoorbeeld een minderjarige student een vakantiejob uitoefent, wordt dit steeds als zijn eigen inkomen beschouwd, dat in een eigen aangifte van het kind moet worden opgenomen. Gefailleerden 9. Gefailleerden behouden in principe de verplichting om een belastingaangifte in te dienen. De aangifte van een gefailleerde mag echter ook worden ondertekend door de curator van het faillissement. Ontbonden vennootschappen 10. Bij de zonder vereffening ontbonden vennootschappen rust de verplichting tot aangifte naargelang het geval op de overnemende vennootschap of op de verkrijgende vennootschappen. Bij de andere ontbonden vennootschappen rust de aangifteverplichting op de vereffenaars van de vennootschap (art.Â 305, 3e lid WIB). Ongeletterde belastingplichtigen 11. Belastingplichtigen die niet kunnen lezen noch ondertekenen, mogen hun aangifte laten invullen door de personeelsleden van de aanslagdienst waaronder zij ressorteren, mits zij hen de vereiste inlichtingen verstrekken (art.Â 305, 4e lid WIB). In dat geval wordt van deze omstandigheid melding gemaakt in de aangifte. De aangifte wordt in dat geval ondertekend door de ambtenaar die ze heeft

Intersentia

Hoofdstuk 1. De aangifteplichtigen

ingevuld, doch de belastingplichtige zelf blijft uiteraard verantwoordelijk voor de juistheid van de meegedeelde gegevens. In de praktijk kunnen ook andere belastingplichtigen zich voor de indiening van hun aangifte laten bijstaan door een belastingambtenaar. Een speciale regeling m.b.t. de ondertekening van zo’n aangifte is neergelegd in artikel 307, § 2, 2e lid WIB. De waarmerking, dagtekening en ondertekening gebeurt dan op één van de twee exemplaren die de ambtenaar heeft gemaakt nadat hij de door de belastingplichtige aangegeven inkomsten en andere gegevens heeft ingebracht via Taxon-Web. Lasthebbers 12. De aangifte mag ook worden ingediend door een lasthebber van de belastingplichtige (art. 305, 5e lid WIB). In principe kan de belastingplichtige aan om het even wie een volmacht verlenen. De belastingplichtige kan bijvoorbeeld zijn boekhouder, belastingconsulent of advocaat gelasten met het indienen van zijn aangifte. Gehuwden2 13. Gehuwden ontvangen in principe een gemeenschappelijke aanslag, die wordt gevestigd op naam van de beide echtgenoten (ook al wordt het belastbare inkomen van elke echtgenoot afzonderlijk vastgesteld; art. 126, § 1 WIB). Zij ontvangen slechts één aangifteformulier, dat door beide echtgenoten samen moet worden ingevuld en ondertekend. 14. De aangifte moet echter afzonderlijk gebeuren en de belasting wordt afzonderlijk gevestigd: – voor het jaar van het huwelijk of de verklaring van wettelijke samenwoning3; – voor het jaar van de ontbinding van het huwelijk of van de scheiding van tafel en bed of van de beëindiging van de wettelijke samenwoning; – wanneer een echtgenoot beroepsinkomsten heeft van meer dan € 6.700 (te indexeren) die bij overeenkomst zijn vrijgesteld en die niet in aanmerking komen voor de berekening van de belasting op zijn andere inkomsten (art. 126, § 2 WIB).

Vanaf aanslagjaar 2005 worden wettelijk samenwonenden – die een officiële verklaring van wettelijk samenwonen hebben afgelegd, overeenkomstig art. 1475 BW – op dezelfde wijze behandeld als gehuwden. Voor het jaar waarin wettelijk samenwonenden met elkaar huwen, wordt een gemeenschappelijke aanslag gevestigd, tenzij de verklaring van samenwoning tijdens hetzelfde jaar is afgelegd (art. 126, § 2, laatste lid WIB).

Intersentia

Deel 1. De aangifte

15. Wanneer echtgenoten of wettelijk samenwonenden hun samenwoning beëindigen en feitelijk gescheiden gaan leven, zijn zij pas afzonderlijk belastbaar vanaf het jaar dat volgt op het jaar waarin de feitelijke scheiding zich voordeed (op voorwaarde dat deze scheiding in het belastbaar tijdperk niet ongedaan gemaakt is) (art. 126, § 2, 2° WIB). Zij blijven dan weliswaar nog medeaansprakelijk voor de betaling van de belastingaanslagen van de vroegere partner (zie nr. 411). Voor het jaar waarin de feitelijke scheiding is aangevangen, zijn beiden wel nog gezamenlijk belastbaar, maar aanvaardt de administratie om begrijpelijke redenen dat zij elk afzonderlijk een aangifte indienen. 16. Als het huwelijk of de wettelijke samenwoning wordt beëindigd door een overlijden, kan de overlevende partner toch kiezen voor een gezamenlijke aanslag (tenzij de echtgenoten als alleenstaanden moeten worden aangemerkt om een andere reden dan het overlijden van één van hen) (art. 126, § 2, laatste lid WIB). Dit kan nuttig zijn met het oog op de toepassing van het huwelijksquotiënt en het meewerkinkomen. Als beiden in hetzelfde jaar overlijden, komt deze keuze toe aan de erfgenamen van de laatst overleden echtgenoot.4 Wie moet geen aangifte indienen? 17. Bepaalde categorieën van belastingplichtigen zijn vrijgesteld van de aangifteplicht in de personenbelasting. Niettemin zijn zij verplicht toch een aangifte te doen wanneer hen dat uitdrukkelijk wordt gevraagd door een daartoe gemachtigd ambtenaar (art. 306 WIB). Aan de personen die vrijgesteld zijn van de aangifteplicht, wordt een voorstel van vereenvoudigde aangifte bezorgd (art. 178 KB uitv. WIB). Het gaat om belastingplichtigen die geen andere belastbare inkomsten en elementen moeten aangeven dan: – wettelijke pensioenen verkregen vanaf de wettelijke pensioenleeftijd en de achterstallen daarvan; – overlevingspensioenen en de achterstallen daarvan; – gezamenlijk belastbare andere pensioenen, renten, de omzettingsrenten uitgezonderd, kapitalen, afkoopwaarden, en als zodanig geldende toelagen en de achterstallen daarvan; – uitkeringen, toelagen, renten en omzettingsrenten van kapitalen voortvloeiend uit de wetgeving op de arbeidsongevallen of beroepsziekten wegens blijvende ongeschiktheid en de achterstallen daarvan; – sommen die afkomstig zijn van een in het kader van het pensioensparen geopende spaarrekening of spaarverzekering; 4

Circ. nr. Ci.RH. 331/569.662 (AOIF 15/2005), 14 april 2005, nr. 37. Intersentia

Hoofdstuk 1. De aangifteplichtigen

– – – – – – – –

werkloosheidsuitkeringen en de achterstallen daarvan; wettelijke ziekte- of invaliditeitsuitkeringen en de achterstallen daarvan; uitgaven betaald voor prestaties in het kader van PWA; uitgaven betaald voor prestaties met dienstencheques; bedrijfsvoorheffing en voorafbetalingen; persoonlijke gegevens en gezinslasten; niet-ingehouden persoonlijke sociale bijdragen; inkomsten die begrepen zijn in lijfrenten of tijdelijke renten die na 1 januari 1962 onder bezwarende titel zijn aangelegd ten laste van een in België of in het buitenland gevestigde onderneming of rechtspersoon; – giften; – bezoldigingen; – in artikel 90, 3° WIB beoogde onderhoudsuitkeringen die niet hoger zijn dan de belastingvrije som wanneer de belastingplichtige een minderjarige jonger dan 16 jaar is.

Dit voorstel van vereenvoudigde aangifte vermeldt de belastbare grondslag en de daarop verschuldigde belasting, alsook alle inlichtingen die in aanmerking zijn genomen. Als de belastingplichtige akkoord gaat met het taxatievoorstel, hoeft hij niets te doen. Als hij vaststelt dat het voorstel onjuist of onvolledig is, moet hij de administratie daarvan binnen de maand na de datum van de verzending van dat voorstel in kennis stellen met vermelding van zijn motieven. Het voorstel van vereenvoudigde aangifte, desgevallend aangevuld door de belastingplichtige, heeft dezelfde waarde als een in de voorgeschreven vormen en termijnen gedane aangifte. Indien de belastingplichtige evenwel niet meldt dat het voorstel onjuist of onvolledig is, dan wordt het voorstel van vereenvoudigde aangifte gelijkgesteld met een onvolledige of onjuiste aangifte (als de administratie de onjuistheid of onvolledigheid nadien zelf vaststelt). Ook vrijgesteld van aangifteplicht zonder dat een voorstel van vereenvoudigde aangifte moet worden bezorgd, zijn de belastingplichtigen van wie de belastbare inkomsten minder bedragen dan de belastingvrije som indien het gaat om een belastingplichtige die als alleenstaande wordt belast, of de samengetelde belastingvrije sommen van beide belastingplichtigen wanneer een gemeenschappelijke aanslag wordt gevestigd (art. 178/1 KB uitv. WIB). 18. De vrijstelling van aangifteplicht geldt in ieder geval niet voor de belastingplichtigen die: 1° inkomsten van buitenlandse oorsprong moeten aangeven; 2° een of meer rekeningen of individuele levensverzekeringen in het buitenland bezitten;

Intersentia

Deel 1. De aangifte

3°

in de loop van het belastbare tijdperk overleden zijn. De vrijstelling geldt dan evenmin voor hun erfgenamen, algemene legatarissen of begiftigden die de aangifte van de overledene moeten indienen; 4° van ambtswege uit de bevolkingsregisters geschrapt zijn; 5° hun woonplaats in het buitenland hebben; 6° geen gekend adres hebben; 7° beroepsinkomsten hebben die bij overeenkomst zijn vrijgesteld en die niet in aanmerking komen voor de berekening van de belasting op hun andere inkomsten; 8° echtgenoot van een in 3° of 7° bedoelde belastingplichtige zijn; 9° een deel 2 van de aangifte hebben ingevuld of moeten invullen; 10° onder de meldingsplicht van juridische constructies vallen, omdat zijzelf of hun echtgenoot/wettelijke samenwonende partner of kinderen waarover zij het ouderlijk gezag uitoefenen, oprichter of derde begunstigde zijn van een dergelijke constructie; 11° onder de meldingsplicht inzake leningen aan kleine startende ondernemingen vallen omdat zij een lening hebben verstrekt die voldoet aan de voorwaarden om een tijdelijke belastingvrijstelling van de intresten overeenkomstig artikel 21, eerste lid, 13° WIB te genieten (art. 178, § 3 KB uitv. WIB).

Intersentia

HOOFDSTUK 2 DE AANGIFTETER MIJN VOOR AFGAANDE OPMERKING: “BELASTBAAR TIJDPERK” EN “AANSLAGJAAR” 19. De belasting wordt geheven op de werkelijke inkomsten die tijdens een bepaalde periode zijn verkregen (of geacht worden te zijn verkregen). Deze periode wordt aangeduid als het “belastbaar tijdperk”. Voor natuurlijke personen valt dit normalerwijze samen met het kalenderjaar waarin de belastbare inkomsten verkregen zijn5; voor vennootschappen valt dit in principe samen met het boekjaar van de vennootschap. De regels die bepalen welke inkomsten belastbaar zijn, worden echter veelal per “aanslagjaar” vastgesteld. Wijzigingen in die regels gelden dan ook doorgaans vanaf een bepaald aanslagjaar. Aldus worden de aanslagen gekoppeld aan een bepaald aanslagjaar, op grond van de in dat aanslagjaar toepasselijke bepalingen betreffende de belastbare inkomsten. Dit aanslagjaar wordt als volgt vastgesteld6: 1°

Voor natuurlijke personen

– Voor natuurlijke personen is het aanslagjaar normaal het jaar na het belastbaar tijdperk. bv.

Belastbaar tijdperk: het kalenderjaar 2018; Aanslagjaar: 2019.

– Doch wanneer natuurlijke personen die (fiscaal gezien) Belgisch rijksinwoner zijn, voor het einde van het kalenderjaar ophouden belastbaar te zijn in de Belgische personenbelasting (bv. wegens verhuis naar het buitenland), geldt: het aanslagjaar is het kalenderjaar waarin het belastbaar tijdperk eindigt. 5

Of met het gedeelte van dat kalenderjaar, indien de betrokken persoon gedurende dat jaar belastbaar wordt of ophoudt belastbaar te zijn (bv. een persoon wordt Belgisch rijksinwoner; of een Belgisch rijksinwoner verlaat het land of overlijdt). Opmerking: in de wetgeving (art. 199 e.v. KB uitv. WIB) wordt het belastbaar tijdperk weliswaar bepaald onder verwijzing naar het aanslagjaar. In het overzicht hierboven wordt evenwel een eenvoudiger uitlegging beoogd van beide begrippen.

Intersentia

Deel 1. De aangifte

bv.

2°

Een Belgisch rijksinwoner (voor de toepassing van de inkomstenbelasting) verhuist naar Italië op 01.11.2018. Belastbaar tijdperk: 01.01.2018 – 31.10.2018; Aanslagjaar: “aanslagjaar 2018 – speciaal” genoemd. De nog in België belastbare inkomsten van de periode 01.01.2018 – 31.10.2018 zullen dus worden belast volgens de regels die gelden voor het aanslagjaar 2018. (Ook de in 2017 behaalde inkomsten zullen worden belast volgens de regels die gelden voor het aanslagjaar 2018).

Voor vennootschappen

– Voor vennootschappen met een boekhouding per kalenderjaar is het aanslagjaar het jaar na het belastbaar tijdperk. bv.

Boekjaar 01.01.2018 – 31.12.2018. Belastbaar tijdperk: 2018. Aanslagjaar: 2019.

– Hetzelfde geldt voor een vennootschap met een boekjaar dat korter of langer is dan een kalenderjaar (bv. bij de oprichting van een vennootschap) en dat eindigt op 31 december van een kalenderjaar. bv.

Boekjaar 01.12.2018 – 31.12.2019. Belastbaar tijdperk: 01.12.2018 – 31.12.2019. Aanslagjaar: 2020.

– Als het boekjaar niet samenvalt met het kalenderjaar, is het aanslagjaar het kalenderjaar waarin het boekjaar eindigt. bv.

Boekjaar 01.07.2018 – 30.06.2019. Belastbaar tijdperk: 01.07.2018 – 30.06.2019. Aanslagjaar: 2019.

§ 1. DE AANGIFTETER MIJN VOOR NATUUR LIJKE PERSONEN A.

ALGEMEEN

20. De aangifteformulieren worden door de administratie aan de belastingplichtigen verstuurd. De datum van uitreiking wordt op het aangifteformulier gedrukt, evenals de datum waarop de belastingplichtige de door hem ingevulde en ondertekende aangifte moet terugbezorgen. 14

Intersentia

Hoofdstuk 2. De aangiftetermijn

De wet zelf legt geen termijn vast waarbinnen de ingevulde aangifte bij de administratie moet toekomen. Wettelijk is enkel bepaald dat de belastingplichtige minstens over een antwoordtermijn van één maand moet kunnen beschikken vanaf de verzending van het aangifteformulier (art. 308, § 1 WIB). Normaal wordt de uiterste datum voor het indienen van de papieren aangifte door de belastingdienst bepaald op (of rond) 30 juni van het jaar dat volgt op het belastbaar tijdperk. bv.

belastbaar tijdperk = kalenderjaar X. De aangiftetermijn verstrijkt normaal rond 30.06.X+1.

Gewoonlijk wordt een langere aangiftetermijn toegestaan voor een aangifte die elektronisch wordt ingediend.7 (wat betreft de mogelijkheid om verder uitstel te verkrijgen, zie nr. 28 e.v.). Deze verlengingen worden kenbaar gemaakt via persmededelingen. bv.

Voor aanslagjaar 2018 moest de aangifte in de personenbelasting worden ingediend ten laatste op: – 29 juni 2018 in geval van aangifte op papier; – 12 juli 2018 in geval van elektronische aangifte via Tax-on-Web; – 25 oktober 2018 in geval van indiening door mandataris.

21. Wanneer een belastingplichtige toevallig geen aangifteformulier ontvangen heeft, gaat hij niet vrijuit. In zo’n geval moet hij uiterlijk op 1 juni van het aanslagjaar bij de bevoegde dienst zelf een exemplaar aanvragen (art. 308, § 3 WIB). Dit laatste geldt echter niet voor de belastingplichtigen die zijn vrijgesteld van de aangifteplicht, belastingplichtigen die zelf in hun elektronische aangifte te kennen hebben gegeven dat zij het volgende aanslagjaar weer een elektronische aangifte willen indienen, of zij die een elektronische aangifte hebben ingediend via een mandataris en dat mandaat niet hebben beëindigd. 22. Het aangifteformulier bestaat uit twee delen. Gewoonlijk wordt enkel het eerste deel toegestuurd, vermits de meeste belastingplichtigen enkel inkomsten 7

Het verschil in aangiftetermijnen dat gecreëerd wordt voor belastingplichtigen die op papier of elektronisch hun aangifte indienen, werd door het hof van beroep te Gent discriminerend geacht voor de personen die zelf hun eigen aangifte op papier indienen en daarvoor over de kortste termijn beschikken (Gent 26.02.2013, FJF 2013/189, TFR 2013, nr. 448, 759, Fisc.Act. 2013, 10/1). De cassatievoorziening tegen dit Gentse arrest werd verworpen, doch zonder dat het Hof van Cassatie zich over de grond van de zaak uitsprak (Cass. 16.01.2014, Fisc. 2014, 1373/14). De rechtbank te Antwerpen oordeelde dat dit verschil in aangiftetermijn naargelang de wijze van indiening niet discriminerend is, aangezien de belastingplichtige zelf kan kiezen hoe hij zijn aangifte indient en daarbij dus rekening kan houden met het verschil in aangiftetermijn (Rb. Antwerpen 23.02.2015, Fisc. 2015, 1426/11, FJF 2015/253). Dit Antwerpse vonnis werd echter hervormd door het hof van beroep te Antwerpen, dat oordeelde dat er geen wettelijke grondslag is voor het verschil in aangiftetermijn voor het indienen van een papieren dan wel een elektronische aangifte (Antwerpen 14.02.2017, Fisc. 2017, 1513/4, TFR 2017, nr. 523, 496, Fisc.Koer. 2017, 733).

Intersentia

Deel 1. De aangifte

hebben die in dit eerste deel moeten worden ingevuld. Belastingplichtigen met inkomsten die op het tweede deel van het aangifteformulier moeten worden ingevuld, ontvangen dit tweede deel slechts automatisch indien zij in het voorafgaande jaar reeds dergelijke inkomsten hebben aangegeven. Wanneer zij voor het eerst dergelijke inkomsten genieten, moeten zij dus zelf tijdig het tweede deel van het aangifteformulier aanvragen. Dit tweede deel dient immers ook te worden ingediend binnen de termijn die is vermeld op het wél toegezonden eerste deel van het aangifteformulier. Als de aangifte elektronisch wordt ingediend, kan de belastingplichtige het tweede deel zelf toevoegen.

UITZONDER INGEN

23. Indien een belastingplichtige overlijdt nadat het belastbaar tijdperk verstreken is doch vooraleer de aangiftetermijn verstreken is (en hij zijn aangifte zelf nog niet heeft ingediend), moet de aangifte worden ingediend door de erfgenamen, algemene legatarissen of begift igden. Om hen de nodige tijd te laten voor het verzamelen van de vereiste gegevens, is bepaald dat zij in dat geval over een verlengde aangiftetermijn beschikken: op de datum van overlijden gaat een nieuwe termijn in van 5 maanden (art. 308 § 2 WIB). bv.

De aangifte betreffende de inkomsten van 2018 moet worden ingediend op 30.06.2019 (per veronderstelling; de datum voor aanslagjaar 2019 is nog niet bepaald bij het verschijnen van dit boek). De belastingplichtige overlijdt op 20.06.2019 en hij had zijn aangifte nog niet ingediend. De aangifte moet uiterlijk bij de administratie zijn ingediend op 20.11.2019.

24. Voor het belastbaar tijdperk waarin een belastingplichtige overlijdt, beschikken de erfgenamen, algemene legatarissen of begiftigden van de overledene over een termijn van 5 maanden vanaf de overlijdensdatum voor het indienen van een aangifte m.b.t. de inkomsten van het reeds verstreken gedeelte van dat jaar. In zo’n geval moeten zij zelf een aangifteformulier aanvragen bij de bevoegde dienst (art. 309 WIB). 25. Indien een Belgische rijksinwoner (voor de toepassing van de inkomstenbelastingen) naar het buitenland verhuist vóór het einde van het belastbaar tijdperk en niet-inwoner van België wordt, moet hij zelf een formulier aanvragen voor de aangifte van zijn belastbare inkomsten in de periode van het jaar die voorafgaat aan zijn verhuizing. Deze aangifte moet worden ingediend binnen drie maanden na de dag waarop hij verhuisde (art. 309 WIB).

Intersentia

Hoofdstuk 2. De aangiftetermijn

bv.

Een rijksinwoner verhuist naar een ander land op 31.07.2018. Hij moet zelf een aangifteformulier in de personenbelasting aanvragen met het oog op de aangifte van de inkomsten, verkregen van 01.01.2018 tot 31.07.2018. Deze aangifte moet worden ingediend uiterlijk op 31.10.2018.

§ 2. DE AANGIFTETER MIJN VOOR VENNOOTSCHAPPEN A.

NIET-ONTBONDEN VENNOOTSCHAPPEN

26. Ook de aangifte in de vennootschapsbelasting moet worden ingediend binnen de termijn die door de bevoegde belastingdienst wordt bekendgemaakt. Deze termijn mag volgens de wet niet korter zijn dan 1 maand vanaf de datum van de goedkeuring van de jaarrekening (art. 310, 1e lid WIB). Hiermee wordt die datum bedoeld waarop de jaarrekening werkelijk goedgekeurd wordt. De termijn loopt niet wanneer de algemene vergadering verdaagd werd of wanneer de jaarrekening op de statutaire datum betwist werd.8 Om te vermijden dat de goedkeuring systematisch zou worden uitgesteld – waardoor de aangiftetermijn stelselmatig zou worden verlengd – is echter ook wettelijk bepaald dat de aangiftetermijn niet langer mag zijn dan 6 maanden vanaf de datum waarop het boekjaar is afgesloten (art. 310, 1e lid WIB). De voorbije jaren heeft de FOD Financiën op haar website een overzicht gepubliceerd van de manier waarop ze bovenstaande regels in de praktijk toepast, waarbij in sommige situaties een langere indieningstermijn wordt voorzien. Ook voor vennootschappen met gebroken boekjaren wordt een bijkomend uitstel voorzien op voorwaarde dat de algemene vergadering plaatsvindt in de loop van de zesde maand na de afsluiting van het boekjaar en het boekjaar ten vroegste afgesloten wordt op 1 maart.

ONTBONDEN VENNOOTSCHAPPEN

27. Voor zonder vereffening ontbonden vennootschappen mag de aangiftetermijn niet korter zijn dan één maand vanaf de datum van de goedkeuring van de verrichting door de algemene vergaderingen, noch langer dan zes maanden vanaf de datum van de verrichting. Voor de ontbonden vennootschappen die worden vereffend, mag de termijn niet korter zijn dan één maand vanaf de datum van de goedkeuring van de resultaten van de vereffening, noch langer dan zes maanden vanaf de laatste dag van

Cass. 30.12.1946, Pas. 1946, I, 847.

Intersentia

Deel 1. De aangifte

het tijdperk waarop de resultaten betrekking hebben (ingevolge art. 310, 2e en 3e lid WIB).

§ 3. UITSTEL 28. Het tijdig indienen van de aangifte is zeer belangrijk. Indien de belastingplichtige zijn aangifte niet tijdig indient, kan hij o.a. een administratieve sanctie oplopen en kan de administratie ook een ambtshalve aanslag opleggen (zie nr. 38 e.v.). 29. De belastingplichtige die vaststelt dat hij de opgelegde termijn niet kan halen, beschikt wel nog over de mogelijkheid om uitstel te vragen. Uiteraard moet dit uitstel tijdig worden aangevraagd, d.i. zeker binnen de termijn die is opgelegd voor de indiening van de aangifte. Het is best om dergelijk uitstel schriftelijk aan te vragen met opgave van een gegronde motivering, of een telefonisch verleend uitstel schriftelijk te bevestigen.

INDIVIDUEEL UITSTEL

30. Aan een individuele belastingplichtige wordt in principe enkel uitstel verleend indien de betrokkene ernstige redenen of overmacht kan inroepen, die een uitstel rechtvaardigen. In dat geval kan een extra termijn worden toegekend die in verhouding staat tot de concrete omstandigheden. Dit bijkomende uitstel kan zowel worden verleend voor het indienen van een aangifte of papier als voor een elektronische aangifte. bv.

Als gerechtvaardigde redenen gelden bijvoorbeeld: een ernstige ziekte van de belastingplichtige; verdwijning van stukken door brand of diefstal, lange afwezigheid wegens beroepsredenen.9

COLLECTIEF UITSTEL

31. Bepaalde belastingplichtigen zijn onderworpen aan bijzondere forfaitaire grondslagen van belastingheffing. Zij ontvangen hun aangifte in principe slechts nadat de richtlijnen betreffende hun taxatie zijn vastgesteld. Zij moeten hun aangifte dan ook pas later indienen.

Zie Com.IB, nr. 311/6 en 7, en circulaire Ci.RH.81/626.947 (AAFisc nr. 15/2013), 25.04.2013, Fisc. 2013, 1339/3. Intersentia

Hoofdstuk 2. De aangiftetermijn

32. Ook niet-inwoners (die een aangifte moeten indienen in de belasting van niet-inwoners) krijgen gewoonlijk een langere aangiftetermijn toebedeeld, vermits de aangifteformulieren doorgaans ook pas later beschikbaar zijn.

§ 4. DE AANGIFTE MOET TIJDIG ZIJN 33. De aangifte moet binnen de toegestane termijn bij de bevoegde dienst “toekomen” (art. 308, 309 en 310 WIB). Dit betekent dat de administratie de aangifte moet ontvangen hebben voor het verstrijken van deze termijn. Wat een aangifte op papier betreft, geldt dat een aangifte die op de laatste dag van de aangiftetermijn op de post gedaan wordt, normalerwijze niet meer op dezelfde dag bij de administratie kan toekomen en dus als laattijdig kan worden beschouwd (tenzij zou worden gekozen voor een speciale postbehandeling die onmiddellijke aflevering garandeert). Als een belastingplichtige zijn aangifte nog niet elektronisch indient, maar ze via de post opstuurt, kan eventueel een discussie rijzen inzake het bewijs van de tijdige indiening van de aangifte. Dit bewijs van de tijdige indiening van de aangifte kan worden geleverd door alle middelen van recht, behoudens de eed. Dit houdt in dat de belastingplichtige zich kan beroepen op schriftelijke stukken, vermoedens en getuigen. De belastingplichtige is alleszins niet verplicht om zijn aangifte per aangetekende zending te versturen en ook een door de fiscus ondertekend ontvangstbewijs is niet vereist.10 bv.

Het ontvangstbewijs dat door de postdiensten wordt afgeleverd betreffende de betaling voor de frankering van de enveloppe bevat een datumvermelding en kan als bewijsstuk worden gebruikt.

Gent 22 mei 2007, TFR 2008, nr. 343, p. 584, nr. 2008/47, Fisc. 2009, 1166/12.

Intersentia

HOOFDSTUK 3 REGELMATIGHEID VAN DE AANGIFTE § 1. VOLLEDIGHEID EN JUISTHEID VAN DE AANGIFTE 34. Vanzelfsprekend wordt ervan uitgegaan dat de belastingplichtige zijn aangifte volledig en juist invult. De administratie heeft echter wel het recht om de aangegeven inkomsten en andere gegevens na te gaan en deze zo nodig te verbeteren. Doch ook de belastingplichtige zelf heeft het recht om zijn oorspronkelijke aangifte te verbeteren en om vergissingen recht te zetten.11 Indien de aangifte via Biztax werd ingediend, kan de aangifte worden verbeterd tot de indieningsdatum, op voorwaarde dat de aanslag nog niet werd ingekohierd. Het systeem laat echter maar één zo’n verbetering toe. In alle andere gevallen neemt de belastingplichtige best zo snel mogelijk contact op met zijn belastingkantoor om zijn vergissing recht te zetten. Als het gaat om een materiële vergissing (bijvoorbeeld verkeerd optellen van twee bedragen, dubbel gebruik, fout bij het overschrijven van een bedrag), een dubbele belasting of nieuwe elementen die men wegens overmacht pas laattijdig kan voorleggen, zal de administratie op eenvoudig verzoek de situatie rechtzetten. Daarvoor moet men geen officieel bezwaar indienen. De nieuwe elementen kunnen worden gemeld per telefoon, per e-mail of tijdens een bezoek aan het belastingkantoor. Indien reeds een aanslag gevestigd is, kan de belastingplichtige een bezwaarschrift indienen tegen die aanslag om alsnog een wijziging te verkrijgen (zie nr. 263). In de praktijk wordt wel aanvaard dat de belastingplichtige de rechtzetting nog vraagt aan de dienst die de aanslag gevestigd heeft. Indien deze taxatiedienst echter niet snel een verbeterde aanslag zou vestigen, doet de belastingplichtige er goed aan om toch nog een tijdig bezwaarschrift in te dienen, teneinde zijn rechten te waarborgen (zie nr. 264). Het recht om nadien, na het verstrijken van de voorgeschreven aangiftetermijn, nog verbeteringen mee te delen mag uiteraard niet worden misbruikt. Zo

Luik 25.01.2002, FJF 02/81 (waarin wordt bevestigd dat de administratie de mogelijkheid tot rechtzetting van de aangifte niet mag beperken tot materiële vergissingen en onjuistheden); Brussel 06.10.1987, FJF 88/11; Antwerpen 18.06.1985, FJF 86/83; Cass. 25.06.1963, Pas. 1963, I, 1130; Cass. 14.01.1960, Pas. 1960, I, 543; Rb. Namen 02.05.2012, Fisc. 2012, 1301/2; https://financien. belgium.be/nl/particulieren/belastingaangifte/bezwaar#q5, geraadpleegd op 07.06.2018.

Intersentia

Deel 1. De aangifte

kan de belastingplichtige zich er uiteraard niet mee vergenoegen binnen de wettelijk toegestane aangiftetermijn een summiere, totaal onvolledige aangifte in te dienen, om na het verstrijken van deze termijn nog een grondige “verbetering” te vragen en pas dan alle inkomsten en andere gegevens correct mee te delen. Indien men dergelijke praktijk zou tolereren, zou de belastingplichtige de vestiging van een correcte aanslag – en derhalve ook de verplichting tot betaling ervan – op ongeoorloofde wijze kunnen vertragen. Een belastingplichtige die aldus zou handelen, zou dan ook terecht worden geacht niet te hebben voldaan aan zijn verplichting tot indiening van een (correcte) aangifte binnen de toegestane termijn. bv.

Een boekhouder diende de aangiften in van verschillende binnenschippers. Jarenlang had hij de gewoonte om eerst een voorlopige aangifte in te dienen, en daarna een aanvullende aangifte met de gedetailleerde beroepskosten. Plots werd zo’n aanvullende aangifte voor één van zijn klanten geweigerd. Volgens de rechtbank hield deze weigering om rekening te houden met die aanvullende aangifte een schending in van het rechtmatige vertrouwen van de boekhouder, gelet op de jarenlange aanvaarding van die praktijk.12

bv.

Een verzekeringsadviseur vermeldt in zijn aangifte in de personenbelasting zijn werkelijke beroepskosten, waaronder ook autokosten. De administratie vraagt om het bewijs van die kosten voor te leggen, doch de belastingplichtige geeft geen gevolg aan die vraag. De administratie vestigt vervolgens een aanslag van ambtswege, waarin zij de beroepskosten beperkt tot het wettelijke forfait. De belastingplichtige gaat in bezwaar (wat leidt tot een aanvaarding van een deel van de aangegeven beroepskosten) en vraagt op dat ogenblik ook om een bijkomende aftrek van onderhoudskosten betreffende zijn wagen. Die laatste kosten waren niet opgenomen in zijn aangifte. Het hof van beroep te Antwerpen verwerpt de aftrek van die onderhoudskosten, en oordeelt dat de belastingplichtige gebonden is door zijn aangifte, tenzij hij aantoont dat hij zich vergist heeft in feite of in rechte. Op een louter verzuim kan de belastingplichtige in de bezwaarfase niet terugkomen, vindt het hof.13

→

Opmerking: in dit concrete geval kan begrip worden opgebracht voor de weigering van de administratie om in bezwaar nog rekening te houden met deze werkelijke beroepskosten, nadat de belastingplichtige zelf de kans heeft laten liggen om naar aanleiding van de bewijsvraag van de administratie zijn beroepskosten nog eens goed na te kijken. In het algemeen is de zienswijze van het hof van beroep hier te rigoureus, waar het stelt dat een verzuim “ook al is het te wijten aan een vergetelheid van de belastingplichtige”

12 13

Rb. Antwerpen 17.12.2004, Fisc. 2005, 973/9. Antwerpen 20.06.2017, Fisc. 2017, 1528/7. Intersentia

Hoofdstuk 3. Regelmatigheid van de aangifte

niet kan worden rechtgezet via een bezwaarschrift. Het is ten onrechte dat het hof zich hierbij beroept op artikel 339 WIB (waarin staat dat de administratie de aanslag vestigt op grond van de aangifte, tenzij zij die onjuist bevindt). Uit die bepaling kan o.i. niet worden afgeleid dat de belastingplichtige gebonden is door zijn aangifte (tenzij bij vergissingen in feite of in rechte) en achteraf geen fout of vergetelheid meer zou mogen rechtzetten. De strikte zienswijze van het hof gaat ook in tegen de opvatting van de federale ombudsman, die wijst op de noodzaak van een goede samenwerking tussen de fiscus en de belastingplichtige.14 35. Wat vennootschappen betreft, is het recht van de belastingplichtige om vergissingen in zijn fiscale aangifte te verbeteren gelinkt aan zijn recht om ook fouten of vergissingen in zijn boekhouding en jaarrekening recht te zetten.15 Elementen van de aangifte die gebaseerd zijn op een met het boekhoudrecht strijdige boeking kunnen achteraf nog worden rechtgezet. Als de aangifte reeds tot een aanslag zou hebben geleid, kan de belastingplichtige hiertegen nog bezwaar indienen.16 Een andere rechtzetting van een vroegere vergissing in de jaarrekening kan ook worden tegengeworpen aan de fiscus, en kan ook na het verstrijken van de aangiftetermijn aanleiding geven tot een bezwaar of een verzoek om ambtshalve ontheffing (zie deel 5).17 Dit veronderstelt dan wel dat de belastingplichtige vennootschap kan bewijzen dat de latere wijziging betrekking heeft op een werkelijke vroegere vergissing, en dat het niet gaat om een aanpassing van een vroegere bewuste beleidsbeslissing. Beleidsbeslissingen in een al goedgekeurde jaarrekening kunnen namelijk nadien niet meer retroactief worden aangepast door een latere algemene vergadering van de vennootschap. Latere aanpassingen van deze beleidsbeslissingen verhinderen de fiscus dus niet om bij de vestiging van de belasting voor het betrokken aanslagjaar rekening te houden met de gevolgen van die vroegere beleidsbeslissingen.18 bv.

15 16 17 18

Rekenfouten en schrijffouten zijn duidelijk te beschouwen als vergissingen.

Federale ombudsman, Jaarverslag 2014, p. 84: “Via een uitbreiding van de notie materiële vergissing zou de administratie over de mogelijkheid beschikken om vergissingen of vergetelheden recht te zetten, zelfs na het verstrijken van de gewone bezwaartermijn.” Aldus geeft de ombudsman te kennen dat vergetelheden normaal in de bezwaartermijn moeten kunnen worden rechtgezet. Zie ook Adv. 2014/4 van de Commissie voor Boekhoudkundige Normen van 23.04.2014 over correctie van de jaarrekening, Fisc. 2014, 1385/4. Cass. 10.03.2016, TFR 2017, nr. 520, 353, RW 2016-17, 1256. Cass. 10.03.2016, TFR 2017, nr. 520, 353, RW 2016-17, 1256; Gent 07.01.2014, Fisc. 2014, 1379/14; Rb. Brussel 30.05.2014, Fisc.Koer. 2014, 517. Antwerpen 11.06.2013, Fisc.Koer. 2013, 534, Fisc. 2013, 1351/7; Luik 09.06.2017, Fisc.Koer. 2017, 821 (waarin werd geoordeeld dat de fiscus geen rekening moet houden met achteraf doorgevoerde wijzigingen van jaarrekeningen die enkel bedoeld zijn om alsnog te voldoen aan de wettelijke voorwaarden voor het verkrijgen van een belastingvoordeel).

Intersentia

Deel 1. De aangifte

bv.

Schendingen van het boekhoudrecht wijzen op een vergissing die nog kan worden rechtgezet.19

§ 2. DE BIJLAGEN VAN DE AANGIFTE 36. Indien de aangifte op papier gebeurt, moeten bescheiden, opgaven en inlichtingen waarvan de voorlegging in het aangifteformulier wordt gevraagd, bij de aangifte worden gevoegd (art. 307, § 3 WIB). Wat betreft de personenbelasting, worden in het aangifteformulier echter geen bijlagen meer geëist. Het is tegenwoordig dus niet meer verplicht om bijlagen bij de aangifte te voegen. De nodige bewijsstukken moeten door de belastingplichtige worden bewaard en, indien nodig, aan de taxatiedienst worden voorgelegd ter controle. In de bij het aangifteformulier gevoegde toelichting wordt wel aanbevolen om bepaalde stukken onmiddellijk toe te voegen bij de aangifte (bv. de opsomming van de beroepskosten), doch de belastingplichtige is daartoe niet meer verplicht. In de vennootschapsbelasting wordt in het eigenlijke aangifteformulier wel gevraagd om bepaalde stukken bij te voegen. bv.

Voor het aanslagjaar 2018 gaat het om de volgende stukken: • de jaarrekening (indien de belastingplichtige niet verplicht is deze neer te leggen bij de balanscentrale van de Nationale Bank); • de verslagen aan en besluiten van de algemene vergadering; • de documenten in geval van toepassing van de vrijstelling van de winst voortvloeiend uit de homologatie van een reorganisatieplan en uit de vaststelling van een minnelijk akkoord; • andere opgaven indien aanspraak wordt gemaakt op de desbetreffende wettelijke bepalingen, zoals bijvoorbeeld: – de opgave nr. 204.3 voor de vrijgestelde waardeverminderingen (zie art. 22, § 1, 4° KB uitv. WIB); – de opgave nr. 328 K, indien de vennootschap kiest voor de toepassing van degressieve afschrijvingen (zie art. 41 KB uitv. WIB)20; – de opgave 275U indien aanspraak wordt gemaakt op de investeringsaftrek.

Ook in de rechtspersonenbelasting wordt in het eigenlijke aangifteformulier gevraagd om bepaalde stukken bij te voegen.

19 20

S. Huysman, Fiscale winst, Kalmthout, Biblo, 1994, nr. 317, 325 en 328; S. Van Crombrugge, “Ruling aanvaardt correctie jaarrekening bij schending boekhoudrecht”, Fisc. 2013, 1342/10. Rb. Brugge 26.01.2004, Fisc.Act. 2004, 26/5: zonder toevoeging van deze opgave is volgens de rechtbank geen degressieve afschrijving toegestaan. Intersentia

Hoofdstuk 3. Regelmatigheid van de aangifte

In een arrest van 17.12.2015 besliste het Hof van Cassatie met betrekking tot deze bijlagen – in dit geval ging het om de opgave 204.3 betreffende de vrijgestelde waardeverminderingen – dat de termijn voor de indiening niet is voorgeschreven “op straffe van verval”, zodat het ook mogelijk is om een dergelijke bijlage later nog voor te leggen.21

§ 3. R APPORTERINGSVERPLICHTINGEN INZAKE VERR EKENPRIJZEN 37. In het kader van de BEPS-initiatieven binnen de OESO en meer bepaald actiepunt 13 heeft België de artikelen 321/1 tot en met 321/7 ingevoegd in het WIB22 met het oog op meer transparantie inzake verrekenprijzen aan de hand van het invoeren van documentatievereisten. Er wordt een drieledige aanpak gevolgd: een groepsdossier, een lokaal dossier en een landenrapport. De verplichting tot opmaak van een groepsdossier en een lokaal dossier wordt ingevoerd voor elke Belgische vennootschap of vaste inrichting (van een multinational) die voldoet aan ten minste één van de volgende criteria (te beoordelen op basis van de individuele jaarrekening van de Belgische entiteit – vennootschap of vaste inrichting – voor het voorgaande boekjaar): – een totaal van € 50 miljoen aan bedrijfs- en financiële opbrengsten, met uitzondering van niet-recurrente opbrengsten; – een balanstotaal van € 1 miljard; – een jaarlijks gemiddeld personeelsbestand van 100 voltijds equivalenten. Het groepsdossier (opgave 275 MF) focust vooral op kwalitatieve data en omvat een overzicht van de multinationale groep, inclusief de aard van haar activiteiten, de immateriële vaste activa, de intra-groep financiële verrichtingen en de geconsolideerde financiële en fiscale positie van de multinationale groep, de algehele verrekenprijspolitiek, de wereldwijde allocatie van inkomsten en economische activiteiten. Het groepsdossier moet worden ingediend bij de Belgische belastingadministratie binnen 12 maanden na de afsluiting van de rapporteringsperiode van de groep. Het lokaal dossier (opgave 275 LF) bevat kwantitatieve data en bestaat uit twee delen: – een algemeen deel, waarin informatie opgenomen is over de aard en de activiteiten van de Belgische groepsentiteit, alsmede een overzicht van de verbonden transacties;

21 22

Cass. 17.12.2015, AR F.14.0073.N. Dit werd ook bevestigd in Antwerpen 28.03.2017, Fisc.Koer. 2017, 603. Programmawet 01.07.2016, BS. 04.07.2016.

Intersentia

Deel 1. De aangifte

– een gedetailleerd inlichtingenformulier met een verrekenprijsanalyse van de verrichtingen tussen de Belgische entiteit en de buitenlandse entiteiten van de multinationale groep (de relevante financiële informatie van deze verrichtingen, de vergelijkbaarheidsstudie en de selectie en de toepassing van de meest aangewezen verrekenprijsmethode). Dit gedetailleerde inlichtingenformulier moet enkel ingevuld worden wanneer voor ten minste één van de bedrijfseenheden binnen de Belgische groepsentiteit de drempelwaarde van een totaal van € 1 miljoen aan grensoverschrijdende transacties met groepsentiteiten werd overschreden in het laatste afgesloten boekjaar (voor elke bedrijfseenheid die de drempelwaarde overschrijdt). Het lokaal dossier wordt elektronisch ingediend, samen met de Belgische belastingaangifte. Het landenrapport (opgave 275 CBC) ten slotte is een formulier dat enerzijds alle groepsentiteiten identificeert en een beschrijving geeft van de voornaamste activiteiten en anderzijds een overzicht geeft van de verdeling van de algehele inkomsten, de winsten en verliezen, de betaalde inkomstenbelastingen, de verschuldigde inkomstenbelastingen en enkele andere economische indicatoren. Het moet worden opgesteld door Belgische ondernemingen die deel uitmaken van een multinationale groep met een geconsolideerde bruto groepsomzet van € 750 miljoen of meer. Het landenrapport moet worden overgemaakt aan de Belgische belastingadministratie binnen 12 maanden na de afsluiting van de geconsolideerde jaarrekening van de groep.

Intersentia