Diplomat April

ყოველთვიური ორენოვანი ჟურნალი საქართველოში MONTHLY BILINGUAL MAGAZINE IN GEORGIA | 04/2018 | 8 GEL

საქართველოს ელჩი: საქართველო და დიდი ბრიტანეთი სტრატეგიული პარტნიორები არიან

GEORGIAN AMBASSADOR: GEORGIA AND THE UK ARE STRATEGIC PARTNERS

ბრიტანეთის ელჩი: საქართველო არის ნიჭით, უნარით და პოტენციალით სავსე ქვეყანა

ბრიტანეთის სავაჭრო წარმომადგენელი საქართველოში: ეს არის უნიკალური ქვეყანა, სადაც ყველაზე სტუმართმოყვარე ხალხია

British Ambassador: Georgia is a Country Full of Talent, Spirit and Potential ISSN 2449-3007

British Trade Envoy to Georgia: It is a Unique Country With a Most Hospitable People 9 Photo Credit/ფოტო - Anna Steinhouse-Kandelaki/ანა სტაინჰაუზ-კანდელაკი

772449

300003

CONTENT

DIPLOMATIC DISCOURSE

4-13

საქართველო-დიდი ბრიტანეთი: განსაკუთრებული პარტნიორობა - წარსული, აწმყო, მომავალი GEORGIA-UK: SPECIAL PARTNERSHIP – PAST, PRESENT, FUTURE

DIPLOMATIC DISCOURSE

14-17

ბრიტანეთის ელჩი: საქართველო არის ნიჭით, უნარით და პოტენციალით სავსე ქვეყანა BRITISH AMBASSADOR: GEORGIA IS A COUNTRY FULL OF TALENT, SPIRIT AND POTENTIAL

HONORARY CONSUL

18-21

ინტერვიუ დერექ ფიქაფთან - საქართველოს პირველი საპატიო კონსული გაერთიანებულ სამეფოში INTERVIEW WITH DEREK PICKUP - THE FIRST HONORARY CONSUL OF GEORGIA IN THE UNITED KINGDOM

POLITICAL RELATIONS

22-25

სოფიკო ქაცარავა: 11 წელი დიდი ბრიტანეთის სამსახურში SOPHIKO KATSARAVA: 11 YEARS IN THE BRITISH SERVICE

GLOBAL DEVELOPMENT

26-29

USAID: ჩვენი პროგრამები მუშაობს, საქართველო პროგრესირებს და ჩვენ ერთად სწორ გზაზე ვართ USAID: OUR PROGRAMS ARE WORKING, GEORGIA IS PROGRESSING AND TOGETHER, WE ARE ON THE RIGHT TRACK

TRADE

36-38

ბრიტანეთის სავაჭრო წარმომადგენელი საქართველოში: ეს არის უნიკალური ქვეყანა, სადაც ყველაზე სტუმართმოყვარე ხალხია BRITISH TRADE ENVOY TO GEORGIA: IT IS A UNIQUE COUNTRY WITH A MOST HOSPITABLE PEOPLE

TRADE

41-44

საქართველო-ბრიტანეთის ბიზნეს ურთიერთობების წარსული, აწმყო და მომავალი PAST, PRESENT AND FUTURE OF BRITISH-GEORGIAN BUSINESS RELATIONS

PUBLIC DIPLOMACY

48-50

ბრიტანულ-ქართული საზოგადოება: როგორ ვითარდებოდა ორი ქვეყნის ხალხთაშორისი ურთიერთობები

BRITISH GEORGIAN SOCIETY: STRENGTHENING PEOPLE TO PEOPLE RELATIONS

CULTURAL EXCHANGE

54-55

ქეთი მელუა თავის ქართულ ფესვებს უბრუნდება KATIE MELUA RETURNS TO HER GEORGIAN ROOTS

ACADEMIC TIES

56-59

ჯილდა წურწუმია - აღმოსავლეთის სამხედრო ქალი JILDA TSURTSUMIA – BEAST FROM THE EAST

ACADEMIC TIES

62-64

ოქსფორდის სტუდენტები უორდროპების საქმიანობას განაგრძობენ OXFORD ACADEMICS CONTINUE THE WARDROPS LEGACY

HISTORICAL NARRATIVE

66-71

საქართველოს საკითხი ტიუდორების არქივში GEORGIA IN THE ARCHIVE OF TUDORS

HISTORICAL NARRATIVE

74-77

დიდი ბრიტანეთის ინტერესები ამიერკავკასიაში: ნავთობი, ბუფერული სახელმწიფოები და რუსეთი UK INTERESTS IN THE SOUTH CAUCASUS: OIL, BUFFER STATES, AND RUSSIA

COMPREHENSIVE VIEW

78-81

გაერთიანებული სამეფოსა და რუსეთის ურთიერთობები და მოსკოვის გზავნილი მსოფლიოსთვის სოლსბერის ნერვის აგენტის შეტევით UK-RUSSIA RELATIONS AND MOSCOW’S MESSAGE TO THE WORLD THROUGH SALISBURY NERVE AGENT ATTACK

Observer Media Group

შიო მღვიმელის ქ. #15 თბ. 0179 15 Shio Mghvimeli Str. Tbilisi 0179, Georgia

Observer / Diplomat / Parliament

გენერალური დირექტორი ნინო შარაშიძე Managing Director Nino Sharashidze

აღმასრულებელი დირექტორი ნათია გამყრელიძე Executive Director Natia Gamkrelidze

nino.sharashidze@observer.com.ge

natia.gamkrelidze@observer.com.ge

გამოწერა და რეკლამის განთავსება Subscription & Advertising sales@observer.com.ge

info@observer.com.ge TEL: +995 +46 729 595 325990 313 637 რედაქტორთა კოლეგია Editorial Commitette editor@observer.com.ge DIPLOMAT 3

DIPLOMATIC DISCOURSE

საქართველო-დიდი ბრიტანეთი: განსაკუთრებული პარტნიორობა წარსული, აწმყო, მომავალი

Georgia-UK: Special Partnership – Past, Present, Future ნათია ბრეგვაძე NATIA BREGVADZE

აქართველოსა და დიდი ბრიტანეთს მჭიდრო და მეგობრული ურთიერთობები აკავშირებთ, რო­ მელიც ჯერ კიდევ საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის პერიოდიდან (1918-1921 წწ.) იწყება. 1992 წლიდან კი ორმხრივი თანამშრომლობა წარმატებით ვითარდება პოლიტიკურ, თავდაცვის, ეკონომიკურ, კულტურის, განათლებისა და სხვა სფეროებში. დიპლომატისთვის მიცემულ ექსკლუზიურ ინტერვიუში დიდ ბრიტანეთისა და ჩრდილოეთ ირლანდიის გაერთიანებულ სამეფოში საქართველოს ელჩმა თამარ ბერუჩაშვილმა ისაუბრა ორ ქვეყანას შორის განსაკუთრებულ პარტნიორობაზე და მიმოიხილა ისტორია, დღევანდელობა და სამომავლო პრიორიტეტები.

ს

საქართველოსა და დიდ ბრიტანეთს შორის ისტო­ რი­ულ ურთიერთობებს რომ გადავხედოთ, ურთიერთ­ თანამშრომლობის რა გზა გაიარეს ქვეყნებმა და რა ეტაპზეა ეს ურთიერთობები დღეს?

-

ჩვენი ქვეყნების ორმხრივი ძალისხმევით ქართულ ბრიტანული ურთიერთობები წარმატებით ვითარდება

4 DIPLOMAT

eorgia and the UK enjoy close and friendly relations that began from the period of Democratic Republic of Georgia (1918-1921). Since 1992 the GeorgiaUK bilateral cooperation has been successfully developing in political, defence, economic, cultural, education and other fields. In her exclusive interview to the DIPLOMAT magazine, Ambassador of Georgia to the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland, H.E. Tamar Beruchashvili spoke about special partnership between the two countries and discussed history, present and future priorities.

G

If we look at the historical relations between the UK and Georgia, how have the two countries been cooperating and on what level are these relationships today?

Through our bilateral efforts, the Georgia-UK relations are successfully developing in all directions. Last year, we marked the 25th anniversary since the re-establishment of the diplomatic relations between Georgia and the UK. During this period, the UK has been a significant contributor towards the strengthening of our country's independence, democracy and economic development. The UK has also been one of the devoted supporters of Georgia’s sovereignty and territorial integrity as well as Georgia’s European and EuroAtlantic integration aspirations. We are united by our shared values: respect the human rights, the rule of law and believe in the success of democracy; we have common interests of international security and stability and we face common challenges.

The UK is also one of the most active and effective supporters of Georgia within the framework of both, bilateral and multilateral formats of cooperation (UN, Council of Europe, EU, NATO, OSCE, and others). This is primarily due to the historic interest of the UK towards the region and strategic partnership with Georgia.

Our countries share an interesting history of relations, which is particularly important to recall today, as we celebrate the 100th anniversary of Georgia’s independence. It started

DIPLOMATIC DISCOURSE

ყველა მიმართულებით. გასულ წელს 25 წელი შესრულდა საქართველოსა და დიდ ბრიტანეთს შორის დიპლომატიური ურთიერთობების აღდგენიდან და ამ პერიოდის განმავლობაში, გაერთიანებულმა სამეფომ მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა ჩვენი ქვეყნის სუვერენიტეტის განმტკიცების, დემოკრატიული და ეკონომიკური განვითარების, ასევე ევროპული და ევროატლანტიკური ინტეგრაციის მისწრაფებების ხელშეწყობის კუთხით. ჩვენ გვაერთიანებს საერთო ღირებულებები, პატივს ვცემთ ადამიანის უფლებებს, კანონის უზენაესობას და გვჯერა დემოკრატიის წარმატების. ასევე ჩვენ გვაქვს საერთაშორისო უსაფრთხოების და სტაბილურობის საერთო ინტერესები და ვდგავართ საერთო გამოწვევების წინაშე. დიდი ბრიტანეთი, დასავლეთ ევროპის ქვეყნებს შორის საქართველოს ერთ-ერთი ყველაზე აქტიური და ქმედითი მხარდამჭერია როგორც ორმხრივი, ისე მრავალმხრივი თანამშრომლობის ფარგლებში (გაერო, ევროპის საბჭო, ევროკავშირი, ნატო, ეუთო და სხვ.). ეს პირველ რიგში, განპირობებულია ზოგადად რეგიონისადმი ბრიტანეთის ისტორიული ინტერესით და საქართველოს ეფექტური სტრატეგიული პარტნიორობით. ჩვენს ქვეყნებს ურთიერთობის საინტერესო ისტორია აქვს, რომლის გახსენება წელს, საქართველოს დამოუკიდებლობის და პირველი რესპუბლიკის 100 წლისთავთან დაკავშირებით, განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია. საქართველოსა და დიდ ბრიტანეთს შორის დიპლომატიური ურთიერთობა სწორედ იმ დროს დაიწყო, როცა 1919 წელს მაშინდელმა საგარეო საქმეთა მდივანმა ლორდ კურზონმა ტრასკავკასიაში დიდი ბრიტანეთის პირველ უმაღლეს კომისრად, ცნობილი დიპლომატი, საქართველოს მცოდნე და მოამაგე სერ ოლივერ უორდროპი წარგზავნა. სერ ოლივერ უორდროპი საქართველოს დამოუკიდებლობის მტკიცე მხარდამჭერი იყო. მას განსაკუთრებული წვლილი მიუძღვის 1920 წლის 12 იანვარს საქართველოს დამოუკიდებლობის დე ფაქტო აღიარების საქმეში. ასევე აღსანიშნავია, რომ ურთულეს გეოპოლიტიკურ ვითარებაში 1919-1921 წლებში იგი მხარში ედგა ეკონომიკური და პოლიტიკური გამოწვევების წინაშე მდგარ ახალგაზრდა ქართულ რესპუბლიკას. ქართველ ისტორიკოსებს, საბჭოთა ცენზურის შემდგომ, მხოლოდ ახლა მიეცათ საშუალება ბრიტანელ კოლეგებთან თანამშრომლობით, საფუძვლიანად შეისწავლონ ეს ეპოქა, რომელიც კიდევ ბევრ საინტერესო სიახლეს გვპირდება. საქართველოს მიერ სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლების აღდგენის შემდეგ, 1992 წელს, დიდი ბრიტანეთმა ერთ-ერთმა პირველმა აღადგინა დიპლომატიური ურთიერთობები საქართველოსთან და 1995 წელს თბილისში დიდი ბრიტანეთის საელჩო გაიხსნა. წარმატებული პარტნიორობის სისტემური და რეგულარული ხასიათის დასამკვიდრებლად და ახალი შესაძლებლობების შესაქმნელად, 2014 წელს ჩამოყალიბდა საქართველობრიტანეთის პოლიტიკური დიალოგის ახალი ფორმატი, რომელსაც სერ ოლივერ უორდროპის საპატივსაცემოდ „უორდროპის დიალოგი“ ვუწოდეთ. მეამაყება, რომ როგორც საგარეო საქმეთა მინისტრს, პატივი მერგო ამ პროცესში საკუთარი წვლილი შემეტანა დიდი ბრიტანეთის ევროპის სახელმწიფო მინისტრ დევიდ ლიდინგტონთან ერთად. აქვე მინდა აღვნიშნო ამ მიმართულებით საქართველოში ბრიტანეთის ელჩის, ალექსანდრა ჰოლ ჰოლის ძალისხმევა. „უორდროპის დიალოგი“ ტრადიციული მაღალი დონის ყოველწლიური შეხვედრაა, რომელიც მონაცვლეობით თბილისსა და ლონდონში ტარდება და ორმხრივი ურთიერთობის ფართო სპექტრს მოიცავს. მათ შორისაა: პოლიტიკური დიალოგი, თანამშრომლობა თავდაცვისა და უსაფრთხოების, სავაჭრო-ეკონომიკური, განათლების, კულტურის და სხვა სფეროებში. 2016 წელს თბილისში გამართულ მორიგ რაუნდზე ეს ფორმატი გადავიდა განვითარების ახალ ეტაპზე, როგორც

at that time, when Lord Curzon, then UK’s Foreign Secretary, appointed a skillful diplomat and good connoisseur of Georgia Sir Oliver Wardrop as the UK’s first Chief Commissioner of the Transcaucasus from 1919 to 1920. Sir Oliver Wardrop was a strong supporter of Georgia's independence and made special contributions to the de facto recognition of Georgia's independence on 12 January 1920. It is also remarkable that from 1919-1921, he greatly supported the young Georgian Republic against the economic and political challenges in the most difficult geopolitical situation. Georgian historians, only now have the opportunity to explore with British colleagues this historic period, which promises many exciting discoveries.

Following the restoration of Georgia’s independence in 1992, the UK was one of the first countries, who rebuilt diplomatic relations with Georgia and in 1995 and the British Embassy was opened in Tbilisi.

To maintain and further promote our successful partnership in a systemic way and explore new opportunities, we decided to initiate a new format for political dialogue in 2014, which is named in honour of Sir Oliver Wardrop as the “GeorgiaUK Wardrop Dialogue”. I am very proud and privileged to personally contribute to this process as the Foreign Minister together with then UK Minister of State for Europe, David Lidington. Herewith, I want to also underline the role of the British Ambassador to Georgia, H.E. Alexandra Hall Hall. The Wardrop Dialogue is a traditional high-level annual meeting, focusing a wide range of bilateral issues: political dialogue, cooperation in defence and security, trade and economy, education, culture and other fields, which takes place in Tbilisi and London. At the 2016 round in Tbilisi, both sides agreed to upgrade our partnership to the strategic level with the new name – “Wardrop Strategic Dialogue”.

In parallel to the intergovernmental dialogue, the parliamentary and expert dimensions of the Wardrop Strategic Dialogue are gaining new momentum. Within the framework of the parliamentary cooperation on 24-31 May, All-Party Parliamentary Group on Georgia – APPG in the UK Parliament will visit Georgia for the second time. I am pleased to note that last two years we witness the increased attention from the UK Parliament on Georgia. The House of Commons and the House of Lords are having regular debates on our region, including Georgia. The APPG together with Georgian colleagues adopted the Joint Communiqué on 12 December 2017, which among the other issues for the first time reflected DIPLOMAT 5

DIPLOMATIC DISCOURSE

ყოველწლიური ორმხრივი სტრატეგიული თანამშრომლობის პლატფორმა და მას „უორდროპის სტრატეგიული დიალოგი“ ეწოდა. ამასთან, ორმხრივი სამთავრობათაშორისო ფორმატის პარალელურად ამჟამად წარმატებით ფუნქციონირებს „უორდროპის სტრატეგიული დიალოგის“ საპარლამენტო და საექსპერტო განზომილებები, რაც ჩვენი ურთიერთობების გაფართოების კიდევ ერთო დასტურია. საპარლამენტო დიალოგის ფარგლებში 24-31 მაისს ბრიტანეთის პარლამენტის საქართველოს საკითხებზე პარტიათაშორისი საპარლამენტო ჯგუფი (All Party Parliamentary Group on Georgia – APPG) უკვე მეორედ ეწვევა საქართველოს. ბოლო ორი წლის განმავლობაში ბრიტანეთის პარლამენტში მეტი ყურადღება ეთმობა საქართველოს საკითხს: თემთა და ლორდთა პალატებში რეგულარულად იმართება დებატები საქართველოს საკითხზე. პარტიათაშორისი საპარლამენტო ჯგუფმა ქართველ კოლეგებთან ერთად 2017 წლის 12 დეკემბერს ერთობლივი კომუნიკე მიიღო, რომელშიც პირველად მკაფიოდ ხაზგასმულია რუსეთის ოკუპაციის თემა. ასევე 10 იანვარს ლორდთა პალატაში გაიმართა დებატები საქართველოს საკითხზე - „როგორ უზრუნველვყოთ, რომ რუსეთმა პატივი სცეს საქართველოს ტერიტორიულ მთლიანობას და გაიყვანოს თავისი ჯარები საქართველოს ტერიტორიიდან“, რომლის ფარგლებში, როგორც მთავრობის წარმომადგენელმა სახელმწიფო მინისტრმა ლორდმა უიმბლდონმა წარმოადგინა ბრიტანეთის მიერ გადადგმულ კონკრეტული ნაბიჯები საქართველოს მხარდაჭერისათვის. „უორდროპის სტრატეგიული დიალოგის“ საექსპერტო განზომილების ფარგლებში გასულ წელს ქართველი და ბრიტანელი ექსპერტები შეიკრიბნენ თბილისში, ასევე პირველად გაფორმდა ურთიერთგაგების მემორანდუმი საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროსა და უილტონ პარკთან (Wilton Park), რომელიც საშუალებს გვაძლევს გავააქტიუროთ პარტნიორობა აკადემიური წრეებსა და კვლევით ცენტრებს შორის, განსაკუთრებით, საერთაშორისო

the issue of the Russian occupation. On 10 January, the House of Lords also held a discussion “How to ensure that Russia respects the territorial integrity of Georgia and withdraws its troops from Georgian soil”. In this context, UK Minister of State for the Commonwealth and the UN, Lord Ahmad of Wimbledon presented the concrete actions taken by the UK Government.

As to the expert dimension, last year Georgian and British experts gathered in Tbilisi for the first time within the framework of the Wardrop Strategic Dialogue. In October 2017, the Memorandum of Understanding was signed between the Ministry of Foreign Affairs of Georgia and the Wilton Park to further promote expert dialogue particularly on international and regional security issues.

Taking into consideration the global role and ties of the UK, our close cooperation within the framework of international organisations are of particular importance. The UK strongly supports Georgia's two resolutions within the United Nations: the General Assembly’s annual resolution on “Status of internally displaced persons and refugees from Abkhazia, Georgia, and the Tskhinvali region/South Ossetia, Georgia” and the Human Rights Council’s resolution “Cooperation with Georgia”. Currently, the UK is represented by 11 monitors within the EUMM. Along with the non-recognition policy, the UK is behind the international engagement for peaceful settlement of the conflict and confidence building on the 6 DIPLOMAT

DIPLOMATIC DISCOURSE

და რეგიონალური უსაფრთხოების საკითხებზე. ბრიტანეთის გლობალური როლის და კავშირების გათვალისწინებით განსაკუთრებულია ჩვენი თანამშრომლობა საერთაშორისო ორგანიზაციების ფარგლებში მრავალმხრივი დიპლომატიის ყველა ინსტრუმენტის გამოყენებით. დიდი ბრიტანეთი საქართველოს მიერ ინიცირებულ რეზოლუციების ტრადიციული მტკიცე მხარდამჭერია გაერო-ს ადამიანის უფლებათა საბჭოს ფარგლებში („თანამშრომლობა საქართველოსთან“) და გაერო-ს გენერალური ასამბლეის ფარგლებში („აფხაზეთიდან, საქართველო და ცხინვალის რეგიონიდან/სამხრეთ ოსეთი, საქართველო იძულებით გადაადგილებულ პირთა და ლტოლვილთა სტატუსის შესახებ“). ევროკავშირის ფარგლებში, ამჟამინდელ სადამკვირვებლო მისიაში (EUMM) დიდი ბრიტანეთიდან 11 მონაწილეა. არაღიარების პოლიტიკასთან ერთად, დიდი ბრიტანეთი მხარს უჭერს საქართველოს ოკუპირებულ ტერიტორიებზე (აფხაზეთის რეგიონში) კონფლიქტის მშვიდობიანი მოგვარებისა და ნდობის აღდგენის პროცესში საერთაშორისო ჩართულობას არასამთავრობო და საერთაშორისო ორგანიზაციების მეშვეობით. გასულ წელს დიდ ბრიტანეთში საქართველოს საელჩოს აქტიური ძალისხმევის შედეგად, ბრიტანეთის საგარეო და თანამეგობრობის ოფისის ადამიანის უფლებებისა და დემოკრატიის ყოველწლიურ ანგარიშში პირველად აისახა ადამიანის უფლებათა მძიმე მდგომარეობა საქართველოს ოკუპირებულ რეგიონებში და რუსეთისადმი მოწოდება ადამიანის უფლებების დაცვის საერთაშორისო მექანიზმების დაშვების შესახებ. ჩვენი განსაკუთრებული პარტნიორობა ნათლად ჩანს იმ პროგრამებშიც, რომლებიც წარმატებით ხორციელდება დემოკრატიის კონსოლიდაციის, ბიზნესისა და სამოქალაქო სექტორის ხელშეწყობის, თავდაცვის და სხვა სფეროებში.

2015 წლიდან საქართველო ჩაერთო ბრიტანეთის „კარგი მმართველობის ფონდის“ პროგრამაში, რომელიც 201819 წლებში საქართველოს მხარდასაჭერად 5 მლნ ფუნტის დაფინანსებას ითვალისწინებს. ჩვენი ქვეყნის ინტერესები ითხოვს პროაქტიულ დიპლომატიას, ფართო კონტაქტებს, ბიზნესის, კულტურული, სამეცნიერო და საგანმანათლებლო კავშირების ეფექტურ გამოყენებას. სწორედ ამ მიზანს ემსახურებოდა ჩემი პირველი ოფიციალური ვიზიტები უელსში, შოტლანდიასა და გიბრალტარში (საქართველოს ელჩის პირველი ვიზიტი გაერთიანებული სამეფოს ამ ტერიტორიაზე). ამ კონტაქტებმა ახალი სტიმული მისცა საქართველოსთან თანამშრომლობას ადგილობრივი საპარლამენტო და აღმასრულებელი ხელისუფლების, ბიზნესისა და საუნივერსიტეტო დონეზე. ჩვენს ქვეყნების დაახლოების საქმეში დიდი წვლილი მიუძღვის დაძმობილებულ ქალაქებს (ბრისტოლითბილისი, ნიუპორტი-ქუთაისი, ნიუკასლი-ახალციხე) კულტურული, საგანმანათლებლო და ბიზნესის სფეროებში ახალი კავშირების დამკვიდრება-განვითარებაში, ასევე საქართველოს ცნობადობის ამაღლების საქმეში. ნიუპორტქუთაისის თანამშრომლობა ჯერ კიდევ 1996 დაიწყო, წელს კი ბრისტოლსა და თბილისს შორის დაძმობილების 30 წელს ვზეიმობთ, რომელთაც სპეციალური ღონისძიებები მიეძღვნება ორივე ქალაქში, მათ შორის მერების ვიზიტები, ბიზნეს ფორუმები და კულტურის დღეები. ამ იუბილეს აღნიშვნა ბრისტოლში საქართველოს საპატიო საკონსულოს გახსნით დავიწყეთ, რომელიც პირველი საპატიო საკონსულოა დიდი ბრიტანეთის ტერიტორიაზე. საქართველოს საპატიო კონსული ბატონი დერეკ ფიქაფი, ბრისტოლ-თბილისის დაძმობილების ასოციაციის თავმჯდომარე, თბილისის საპატიო მოქალაქე და საქართველოს დიდი მეგობარია.

როგორია

ქვეყნებს

შორის

სავაჭრო-ეკონომიკური

occupied territories of Georgia, particularly in the Abkhazia region, through NGOs and international organisations.

With the active efforts of the Embassy, for the first time last year, annual Human Rights and Democracy Report of the FCO included the issue of the grave violations of human rights on the occupied territories of Georgia and called upon Russia to grant the access for the international human rights mechanisms on the ground.

It has to be mentioned that our special partnership is successfully translated in the concrete programmes and projects supporting democratic consolidation, investment promotion, civil society development, defence and security cooperation and others. Since 2015, Georgia is included in the UK’s Good Governance Fund programme, which provides 5 million GBP support to Georgia for 2018-2019.

We all agree that our national interests call for proactive diplomacy, new contacts and effective use of business, cultural, scientific and educational connections. My first official visits to Wales, Scotland and Gibraltar (the first visit of the Ambassador of Georgia to this territory) served exactly these objectives. These visits opened new opportunities of cooperation with Georgia at the executive, parliamentary, business and academic levels.

The twinned cities (Bristol-Tbilisi; Newport-Kutaisi; Newcastle-Akhaltsikhe) have particularly contributed to building people-to-people contacts, increasing awareness about Georgia’s cultural, educational and business potential.

The British-Georgian twinning partnerships enjoy a long and fruitful tradition: Newport-Kutaisi friendship has started back in 1996. This year, we also mark 30 years of twinning between Bristol and Tbilisi with special events in both cities, including exchange of the visits of Mayors, business forums and cultural days. We decided to start this celebration by the official opening of the Honorary Consulate of Georgia in Bristol, which is the first Honorary Consulate in the UK. The Honorary Consul of Georgia, longstanding Chairman of the Bristol-Tbilisi DIPLOMAT 7

DIPLOMATIC DISCOURSE

კავშირები? რამდენად არიან დაინტერესებული ბრიტანელები საქართველოში ინვესტიციების განხორცილებით? სავაჭრო-ეკონომიკური ურთიერთობების შემდგომი განვითარება ჩვენს ქვეყნებს შორის სტრატეგიული პარტნიორობის უმნიშვნელოვანესი პრიორიტეტია. დიდი ბრიტანეთი სტაბილურად ინარჩუნებს ადგილს საქართველოს უმსხვილესი ინვესტორი ქვეყნების ათეულში, რაც მეტყველებს საქართველოს, როგორც გაერთიანებული სამეფოსთვის სანდო პარტნიორის იმიჯზე. 2017 წელის დიდმა ბრიტანეთმა ამ სიაში მე-3 ადგილი დაიკავა, ხოლო საქართველოში განხორციელებულმა პირდაპირმა ინვესტიციებმა 250 მლნ აშშ დოლარს გადააჭარბა. საქართველოში ოც წელზე მეტია წარმატებით მოღვაწეობს ერთ-ერთი უმსხვილესი ინვესტორი კომპანია British Petrolium-ი. ეს პარ­­ტნიორობა ქმნის სტაბილურ სამუშაო ადგილებს სა­ ქა­რ­თველოში ახალი ტექნოლოგიების დანერგვითა და გამოცდილების გაზიარებით. ამ თანამშრომლობას განსა­ კუთრებული როლი და მისია აქვს კასპიის ნავთობისა და გაზის ტრანზიტის გზით ევროპის ენერგოუსაფრთხოების უზრუნველყოფის საქმეში, განსაკუთრებით „გაზის სამხრეთის დერეფნის“ პროექტის წარმატებით განხორციელების ფონზე. აღნიშნულის გათვალისწინებით, გასულ წელს პირველად ჩვენი ურთიერთობის ისტორიაში დაინიშნა გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრის საგანგებო წარმომადგენელი ვაჭრობის საკითხებზე საქართველოში, გამოცდილი პოლიტიკოსი მარკ პრიჩარდი. ასევე ოქტომბერში „უორდროპის სტრატეგიული დიალოგის“ ფარგლებში, ლონდონის სითის ლორდ მერის სასახლეში Mansion House-ში პირველად გაიმართა მრგვალი მაგიდა საქართველოს დელეგაციისა და ბრიტანული ბიზნესის წარმომადგენლების მონაწილეობით. ასევე საქართველოდან მხრიდან ექსპორტის წახალისებას და ინვესტიციებისა და ტექნოლოგიების მოზიდვას ხელს შეუწყობს ახლო მომავალში გაერთიანებულ სამეფოში კომერციული ატაშეს დანიშვნა, რაც დამატებით სტიმულს შესძენს ორმხრივ სავაჭრო- ეკონომიკურ კავშირებს. განსაკუთრებით აღსანიშნავია, რომ წარმატებული ქართული ბანკები „თიბისი“ და „საქართველოს ბანკი“ ლონდონის საფონდო ბირჟის პრემიუმ სეგმენტში უმსხვილესი კომპანიების ინდექსში (FTSE 250) არიან შესული. საელჩო აქტიურად თანამშრომლობს ლონდონში „თიბისი“ ბანკის წარმომადგენლობასთან საქართველოს საინვესტიციო პოტენციალის წარმოჩენის ხელშეწყობის მიზნით, მათ შორის ყოველწლიური კონფერენციის “Capital Markets Day”-ის ფარგლებში, რომელიც დიდ ყურადღებას იპყრობს. ლონდონი განსაკუთრებულ შესაძლებლობებს იძლევა ინოვაციური ბიზნესისა და ქართული სტარტაპების განვითარებისთვის გამოცდილების გაზიარების კუთხით. ეს მიმართულება „უორდროპის სტრატეგიული დიალოგის“ პრიორიტეტული თემაა, შესაბამისად ორმხრივი კავშირების

8 DIPLOMAT

Twinning Association, Mr. Derek Pickup is an honorary citizen of Tbilisi and a great friend of Georgia.

What about trade and economic links between Georgia and the UK? To what extent the British investors are interested in Georgia?

The further development of trade and economic relations is one of the main priorities of strategic partnership between our countries. The UK maintains its high position among the top 10 largest investor countries in Georgia, which indicates that Georgia is attracted destination for the UK businesses. In 2017, the UK was third on the list with direct investments of 250 million USD. For more than 20 years, we enjoy exemplary partnership with the British Petroleum. This cooperation has a special role and mission to bring Caspian oil and gas to Europe and contribute to the European energy security particularly through the Southern Corridor project. In addition, this partnership creates jobs and brings new technologies and know-how to Georgia. From our side, I am delighted to mention that two successful Georgian banks “TBC” and “Bank of Georgia” are included in the premium listing of the London Stock Exchange Index (FTSE 250). The Embassy is closely partnering with the TBC Bank London representatives, particularly within the framework of the annual event “Capital Markets Day”, which gains great attention.

On the background of successful political relations, both countries have strong interest to further strengthen and expand trade and economic ties. We organise special events to promote Georgia as a regional hub and an attractive business destination for British companies. Last October, within the framework of the Wardrop Strategic Dialogue Lord Mayor of London for the first time hosted the Georgian official delegation at the round table with British businesses in the Mansion House. I hope that in the near future the decision will be made on appointment of the commercial attaché to the UK which will further support promotion of the trade and investment ties. On the same line, for the first time, the UK Prime Minister appointed the Trade Envoy to Georgia experienced politician Mark Pritchard MP. Since London offers special opportunities to share experience for development of innovations and startups in Georgia, innovation became a priority topic within the Wardrop Strategic Dialogue. Therefore, the Embassy is actively engaged in initiating and developing of direct partnership with the relevant UK institutions (Innovate UK; UK Innovation Council, etc.). With the support of the Embassy and the National Innovation and Technology Agency last year for the first time the Georgian startup “Quick Cash” was successfully introduced at London annual innovation festival “unbound London 2017”. We welcome increased interest and active engagement of Georgian participants for this year.

It is already 10 years that the British-Georgian Chamber of Commerce (BGCC) is successfully building bilateral trade and economic ties between the Georgian and UK businesses. We are active partners on different projects and events. Among others, I want to mention one of our recent projects: “Driving with Zoe” first ever classic car rally in Georgia to be launched in late May by the famous British female professional rally driver Zoë Whittaker. I believe that this project has a great potential to further increase Georgia’s awareness and will become a traditional event in future. I am delighted that the organisers shared my proposal to dedicate this event to the 100 years

DIPLOMATIC DISCOURSE

ინიცირება და განვითარება შესაბამის ბრიტანულ სტრუქტურებთან (Innovate UK, UK Innovation Council და სხვ.) ჩვენი სპეციალური ამოცანაა. ლონდონის ინოვაციის ყოველწლიურ ფესტივალზე “unbound London 2017” საელჩოსა და საქართველოს ინოვაციისა და ტექნოლოგიების სააგენტოს მხარდაჭერით, პირველად ჩაერთო ქართული სტარტაპი - “QUICK Cash”. ინტერესი იზრდება და წელს ქართული სტარტაპები უფრო აქტიურ მონაწილეობას გეგმავენ. უკვე 10 წელია ბრიტანულ-ქართული სავაჭრო პალატა (BGCC) ორმხრივი სავაჭრო-ეკონომიკური ურთიერთობების წახალისებას წარმატებით ემსახურება და საქართველოს საელჩოს აქტიური პარტნიორია. მინდა გამოვყო ჩვენი ერთ-ერთი ბოლო პროექტი: მაისის ბოლოს დაგეგმილი პირველი კლასიკური ავტომობილების რალი საქართველოში - “Driving with Zoe”, ფორმულა 1-ის ცნობილი ბრიტანელი ქალი მრბოლელს ზოი ვიტაკერისა და მისი მეგობრების მო­ ნაწილეობით. დარწმუნებული ვარ ეს პროექტი საქართველოს პოპულარიზაციის კუთხით წარმატებული ინიციატივა იქნება, რომელიც მომავალში ტრადიციული გახდება. მოხარული ვარ, რომ ორგანიზატორებმა ჩემი წინადადება გაიზიარეს და ეს ღონისძიება საქართველოს დამოუკიდებლობის აღდგენის 100 წლის იუბილეს მიეძღვნება. ეკონომიკური კავშირების გაფართოების და ახალი შესაძლებლობების შექმნისათვის ჩვენი დიპლომატების აქტიური ძალისხმევით 2017 წელს, პირველად, ურთიერთგაგების მემორანდუმები გაფორმდა საქართველოსა და ედინბურგის და გიბრალტარის სავაჭრო-სამრეწველო პალატებთან. ასევე ფინალურ ეტაპზეა შეთანხმება ლონდონის და უელსის სავაჭრო-სამრეწველო პალატებთან და ამ პალატების ბიზნეს დელეგაციების საქართველოში ვიზიტების მომზადება. საქართველოს საელჩო აქტიურად მუშაობს საქართველოს სავაჭრო-სატრანსპორტო, ენერგეტიკული, ინფრასტრუქტურული და ტურისტული პოტენციალის წარმოსაჩენად. ამ კუთხით საინვესტიციო კონფერენცია “OUTLOOK ON GEORGIA 2017” ლონდონში ერთ-ერთი წარმატებული ღონისძიება იყო, რომლიც გაიმართა ევროპის განვითარებისა და რეკონსტრუქციის ბანკსა (EBRD) და ბრიტანული კომპანია “Emerging Europe”-თან თანამშრომლობით და ლონდონის ბიზნეს წრეების ფართო მონაწილეობით. აღსანიშნავია, რომ ამ ღონისძიებისათვის შეიქმნა ვებ-პორტალი საქართველოს საინვესტიციო შესაძლებლობების შესახებ (http: http://emerging-europe.com/ category/georgia-2017/) და გამოიცა სპეციალური პუბლიკაცია “Outlook on Georgia: leading Europe’s second wave”. დღეს დიდ ბრიტანეთში საქართველო მსხვილი მედია კომპანიებისა და გამოცემების მუდმივ ფოკუსშია. მათი განსაკუთრებული ინტერესის საგანია ქართული სამზარეულო, უნიკალური ღვინო, ტურიზმი, კულტურა და ისტორია. ამასთან, 2017 წელს, რეკორდულად, 40%-ით, გაიზარდა საქართველოში შემოსული ბრიტანელი ტურისტების რაოდენობა. საქართველო მოინახულა 26 852-მა ვიზიტორმა, რასაც მნიშვნელოვნად შეუწყო ხელი 2017 წელს “Georgian Airways“-ა და “Wizz Air”ის ორი პირდაპირი რეისების დანიშვნამ და საქართველოს აქტიურმა მონაწილეობამ ისეთ მნიშვნელოვან გამოფენაზე, როგორიცაა ლონდონის ტურიზმის ყოველწლიური ბაზრობა “World Travel Market”. ცალკე აღნიშვნის ღირსია ქართველი დიპლომატების ძალისხმევა უნიკალური ქართული ღვინის - საქართველოს ამ უპირველესი ელჩის, პოპულარიზაციისათვის დიდი ბრიტანეთის ბაზარზე ღვინის სააგენტოს, მეღვინეებსა და ადგილობრივ ექსპერტებთან ერთად. ქართული ღვინო საქართველოს საელჩოს ყველა ღონისძიების ერთდროულად საპატიო სტუმარი და მასპინძელია, იქნება ეს საქართველოს საელჩოში, ლონდონის სიტიში, ოქსფორდის უნივერსიტეტსა

anniversary of Georgia's independence.

In 2017, the Embassy in London successfully initiated signing of the Memoranda of Understanding between the Georgian Chamber of Commerce and Industry and its partners in Edinburgh, Gibraltar and Wales (at the final stage) with the particular aim to generate new partnerships among stakeholders.

The Embassy is also actively engaged in further promoting Georgia's trade, transport, energy, infrastructure and tourism potential. The Investment Conference “OUTLOOK ON GEORGIA 2017” was another successful event, which was held in London in partnership with the European Bank of Reconstruction and Development (EBRD) and UK-based “Emerging Europe” and with active participation of London business circles. Within this initiative a special web-portal was created on Georgia's investment opportunities (http:// emerging-europe.com/category/georgia-2017/) and “Outlook on Georgia: leading Europe's second wave” was published.

It makes me proud and happy that Georgia is on everyone’s lips these days who appreciated its rich culture and history, excellent food, the unique wine and of course Rugby. And also those who are open to new opportunities for business and travel. Georgia indeed has a lot to share and show! In 2017, Georgia welcomed 26,852 visitors from the UK, which is an increase by 40%. I hope that the newly opened direct flights of the Georgian Airways and Wizz Air, as well as Georgia's active participation at the annual “World Travel Market London”, will generate more interest in the future.

The efforts of Georgian diplomacy to promote the unique Georgian wine – First Ambassador of Georgia – deserves special attention. In this direction we closely cooperate with the National Wine Agency, wine companies and highly regarded wine experts in the UK. Georgian wine is a host and a guest of honour at the same time at the different events: our Embassy in London, the City of London, Oxford University or Lancaster House (first time at the 2017 Wardrop Strategic

DIPLOMAT 9

თუ ლანკასტერის სასახლეში (პირველად „უორდროპის სტრატეგიული დიალოგის“ 2017 წლის მიღებაზე). მიმდინარე წლის იანვარ-თებერვლის სტატისტიკური მონაცემებით, საქართველოდან დიდ ბრიტანეთში ექსპორტირებული ღვინის მაჩვენებელი 137%-ით გაიზარდა. ეს შედეგი განაპირობა ქართული ღვინის კომპანიების აქტიურმა მონაწილეობამ დიდ ბრიტანეთში საერთაშორისო გამოფენებში და ღვინის ეროვნული სააგენტოს პარტნიორი ცნობილი ექსპერტების სარა ებოტისა და რობერტ ჯოზეფის ძალისხმევამ. საქართველოს საელჩო მათთან აქტიურად თანამშრომლობს ქართული ღვინის დეგუსტაციების ორგანიზებაში, რომელიც ახლო მომავალში ბრისტოლში, კარდიფში, ედინბურგსა და მანჩესტერში მოეწყობა. მინდა აღვნიშნო, რომ ჩვენი და ლონდონის „ქარული ღვინის კლუბის“ ინიციატივით, პოპულარულმა სატელევიზიო პროგრამამ “The Wine Show”, რომელსაც 15 მილიონი მაყურებელი ჰყავს ევროპასა და ამერიკაში, იანვარში პირველად ჩართო ქართული ღვინო და მისი უნიკალური ისტორია თავის პროგრამაში. ღვინის პოპულარიზაციას მიეძღვნა ჩვენი ერთ-ერთი გამორჩეულად წარმატებული ღონისძიება, რომელიც ლონდონში, ევროპის განვითარებისა და რეკონსტრუქციის ბანკის (EBRD) სათაო ოფისში ჩავატარეთ ქართული ფილმის - „ღვინის ნულოვანი მერიდიანი“ მსოფლიო პრემიერა, ფილმის რეჟისორ ნანა ჯორჯაძის, პროდიუსერ შალვა ხეცურიანისა და ცნობილ ბრიტანელ ღვინის ექსპერტ სტივენ სპურიეს მონაწილეობით.

თავდაცვის სფეროში თანამშრომლობა ბრიტანეთსა და საქართველოს შორის მოიცავს საქართველოს თავ­ დაცვის სამინისტროს თანამშრომელთა ბრიტანულ საგანმანათლებლო პროგრამებში მონაწილეობას, რა წვლილი შეაქვს ამ ყოველივეს საქართველოს თავდაცვისუნარიანობის ამაღლების მიმართულებით? ჩვენი ქვეყნების მზარდ თანამშრომლობას თავდაცვისა და უსაფრთხოების სფეროებში „უორდროპის სტრატეგიული დიალოგის“ ფარგლებში გამორჩეული ადგილი უკავია. ამ პარტნიორობას განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს არამარტო ჩვენი, არამედ ევროპული და გლობალური უსაფრთხოებისათვის.

2014 წელს გაერთიანებული სამეფოსა და საქართველოს თავდაცვის სამინისტროებს შორის გაფორმებული თანამშრომლობის გეგმის შესაბამისად საქართველოს თავდაცვის სამინისტროში ქართველ კოლეგებთან გამოცდილების გაზიარების მიზნით მოვლინებულია სპეციალური მრჩეველი მართვის, დაგეგმვის, პროფესიული სწავლებების, საერთაშორისო ოპერაციებში და წვრთნებში მონაწილეობის კუთხით. 2015 წლიდან კი „ნატო-საქართველოს არსებითი პაკეტის“ ფარგლებში თავდაცვის სამინისტროსთან თანამშრომლობს ბრიტანელი სტრატეგიული კომუნიკაციის მრჩეველი და ექსპერტი ნატო-საქართველოს წვრთნისა და ერთობლივი შეფასების ცენტრში. დიდი ბრიტანეთი რეგულარულად მონაწილეობს საქართველოში დაგეგმილ მსხვილ სამხედრო სწავლებებში, რომელთა მთავარი ამოცანაა გააუმჯობესოს ჩვენი, როგორც პარტნიორი სახელმწიფოების, შეთანხმებული ქმედებები, რათა წარმატებით გადავჭრათ უსაფრთხოებასთან დაკავშირებული შესაძლო პრობლემები. 2016 წელს ბრიტანელმა სამხედროებმა მონაწილეობა მიიღეს ნატო-საქართველოს სწავლებაში. ასევე ქართულ-ამერიკულ წვრთნებში „ღირსეული პარტნიორობა“ (Noble Partner) და “Agile Spirit” მონაწილეობა მიიღო 150 ბრიტანელმა სამხედრომ გაერთიანებული სამეფოს შეიარაღებული ძალების 160-ე ბრიგადიდან. აღსანიშნავია რომ, უკვე არსებული ტრადიციისამებრ, ამ ბრიგადის ერთ-ერთი ბატალიონი კვლავ ჩაერთვება საქართველოში დაგეგმილ ყოველწლიურ “Noble Partner 2018” სამხედრო წვრთნებში. გასული წლის ოქტომბერში, ლონდონში ვიზიტის ფარგლებში,

10 DIPLOMAT

Dialogue reception). Data speaks to itself – 137% increase of wine export to the UK during the first two months of 2018.

This is a direct result of the active participation of the Georgian wine companies at international wine exhibitions in the UK and the professional engagement of the well-known wine experts and writers: Sarah Abbott MW and Robert Joseph – special partners of the National Wine Agency of Georgia.

The Embassy is closely working with them to organise wine tastings in Bristol, Cardiff, Edinburgh and Manchester in the near future. I am also pleased to mention that with the initiative of the Georgian Embassy and the Georgian Wine Club in London, in January for the first time, the popular TV program – “The Wine Show” (15 million viewers in Europe and North America), featured the Georgian wine and its unique history. Another wine event that we organised at the EBRD headquarters was particularly successful - world premiere of the award winner documentary “Prime Meridian of Wine“ and discussion with Prominent Georgian filmmaker Nana Jorjadze, producer Shalva Khetsuriani and prominent British wine expert & wine personality Steven Spurrier, followed by wine tasting.

Cooperation between the UK and Georgia involves engagement of the representatives of Ministry of Defense of Georgia in the UK educational programs. How does this contribute to increasing Georgia's defence capabilities?

Last years our defence cooperation has increased gradually and I am confident that we will maintain this trend in the future as a special priority within the Wardrop Strategic Dialogue.

Georgia has been the closest ally of the United Kingdom in the defence and security areas, including fight against terrorism and cybercrime. Our armies train together and we secure peace and stability in different parts of the world through NATO and other international missions. Therefore, this partnership is important for Georgia as well as for European and global security.

Implementation of the Substantial NATO-Georgia Package (SNGP) is an integral part of our reforms and NATO Allies and partners’ active engagement in the process is critical. In accordance with the Cooperation Plan signed between the Ministries of Defence of Georgia and the UK in 2014, the UK’s special advisor is working at the Ministry of Defence of Georgia to share experience in management, planning, professional training and participation in international operations and exercises. Since 2015, the UK strategic communications expert is engaged in implementation of the Substantial NATO-Georgia Package in the NATO-Georgian Joint Training and Evaluation Centre (JTEC). The UK is also one of the leading nations of the Professional Development Programme (PDP) in Georgia and has a substantial contribution to the PDP Trust Fund, which is greatly appreciated.

The UK regularly participates in major military exercises in Georgia to increase interoperability in facing potential threats and challenges. In 2016, 160th infantry brigade and its 6 Rifles battalion, which leads the military cooperation with the Georgian Armed Forces, provided 150 military personnel to participate in the Georgian-American military training “Noble Partner” and “Agile Spirit”. As part of this already wellestablished tradition, this battalion will join the annual military exercises “Noble Partner 2018” in Georgia.

Georgian Defence Minister Mr Levan Izoria and then UK Defence Secretary Sir Michael Fallon signed a Cooperation Plan for 2017-2018, which provides experience sharing and

DIPLOMATIC DISCOURSE

საქართველოს თავდაცვის მინისტრმა ლევან იზორიამ და მაშინდელმა თავდაცვის სახელმწიფო მდივანმა სერ მაიკლ ფელონმა ხელი მოაწერეს თავდაცვის სფეროში 2017-2018 წლების თანამშრომლობის გეგმას, რომელიც ითვალისწინებს ბრიტანეთის აქტიურ ჩართულობას საქართველოს ჯარის შესაძლებლობების გაძლიერებასა და თავდაცვის რეფორმაში, როგორც პირდაპირ, ასევე ნატოს ინიციატივების მეშვეობით. აღსანიშნავია ქართველი და ბრიტანელი სამხედროების პარტნიორობა დაჭრილი და დაშავებული მებრძოლების „ძლიერთა თამაშების“ (Invictus Games) ფარგლებში, რომლის ინიციატორი და მხარდამჭერია პრინცი ჰარი. საქართველოს გუნდის აქტიურმა მონაწილეობამ ამ შეჯიბრში დაარსების დღიდან და წარმატებებმა (2016 წელს ბრინჯაოს მედალი ორლანდოში, 2017 წელს ოქროს მედალი ტორონტოში) განსაკუთრებული პოპულარობა მოუტანა საქართველოს. ჩვენს ქვეყნების წინაშე არსებული საფრთხეებისა ფონზე, ასევე განსაკუთრებული ყურადღების ცენტრშია ორი ქვეყნის უსაფრთხოების სამსახურებს შორის თანამშრომლობის გააქტიურება ისეთ სფეროებში, როგორიცაა ინფორმაციების გაცვლა და გამოცდილების გაზიარება საერთაშორისო ტერორიზმთან და ორგანიზებულ დანაშაულთან ბრძოლაში და კიბერ-უსაფრთხოების უზრუნველყოფა. ამ მხრივ კრიზისების მართვის სფეროში ქართულ-ბრიტანული თანამშრომლობას განსაკუთრებული ადგილი უკავია, ხოლო „ეროვნული სიტუაციური ოთახი“ ქართულ-ბრიტანული თანამშრომლობის თვალსაჩინო პროექტია. ეს სისტემა, რომელიც დიდი ბრიტანეთის მთავრობის მრჩეველის, ჩვენი ქვეყნის დიდი მეგობრის სერ გარი ჯონსონის მონაწილეობით ჩამოყალიბდა, საქართველოს სხვადასხვა უწყებებს შორის მაქსიმალური კოორდინაციისა და კრიზისულ სიტუაციებთან ეფექტურად გამკლავების შესაძლებლობას იძლევა. ქართველი სამხედრო მოსამსახურეების პროფესიული განვითარება და განათლება მხარდაჭერის ერთ-ერთი თემა, რომლის ფარგლებში ბრიტანეთის მთავრობა ყოველწლიურად გამოყოფს სტიპენდიებს დიდი ბრიტანეთს სპეციალიზებულ სამხედრო სასწავლებლებში. ამ მიმართულებით საუკეთესო შედეგებიც გვაქვს: 2017 წელს ქართველი კადეტი, ლეიტენანტი ალექსანდრე პაპავაძე უელსის ქ. ბრეკონში, Brecon Infantry Battle Scool-ის სასწავლებლის საუკეთესო უცხოელ კურსდამთავრებულად დასახელდა, ხოლო წელს პირველი ქართველი ქალი - ჯილდა წურწუმია მიიღებს სანდჰერსტის პრესტიჟული სამხედრო აკადემიის დიპლომს.

ორ ქვეყანს შორის კულტურულ კავშირებს საკმაოდ ხანგრძლივი ისტორია აქვს, ჯერ კიდევ საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის პერიოდიდან (1918-1921), რაშიც დიდი წვლილი ოლივერ და მარჯორი უორდროპებს მიუძღვით, დღეს როგორია საქართველო-ბრიტანეთის კულტურული ურთიერთობები? ჩვენი მდიდარი და მრავალფეროვანი კულტურა საგარეო პოლიტიკის ეფექტური ინსტრუმენტია, რომელიც მნიშვნელოვან როლს ასრულებს მსოფლიოში საქართველოს პოპულარიზაციასა და პოზიტიური იმიჯის დამკვიდრებაში. ამ კუთხით ჯერ კიდევ 100 წლის წინ ოლივერ და მარჯორი უორდროპებმა განსაკუთრებული კვალი დატოვეს ქართულბრიტანული კულტურული ურთიერთობების ჩამოყალიბებასა და განვითარებაში. მარჯორი უორდროპის „ვეფხისტყაოსნისა“ და სხვა თვალსაჩინო ქართული ნაწარმოებების თარგმანებმა მსოფლიოს გააცნო ქართული ლიტერატურის საგანძური. ხოლო ოლივერ უორდროპის მიერ შეგროვილი ქართული ხელნაწერები ოქსფორდის ბოდლეის ბიბლიოთეკაში ქართული ხელნაწერების ყველაზე მდიდარი კოლექციაა საქართველოს საზღვრებს გარეთ, რომელიც წარმატებით ემსახურება ქართული კულტურის წარმოჩენის საქმეს.

2017 წელს „უორდროპის სტრატეგიული დიალოგის“

Photo by the UK Ministry of Defence active engagement in defence reforms and capacity building of the Georgian army.

As to the military education, highly respected institutions such as the Royal United Services Institute for Defence and Security Studies (RUSI) and King's College London (KCL) have proposed to play a substantial role in supporting our new Master's programme in Defence Analysis at the National Defence Academy of Georgia (NDA). We are also grateful to the support of the British Government allocating annual scholarships for Georgian military personnel in the prestigious UK military institutions. I am proud to highlight successful results of this support: in 2017, Georgian cadet - Lieutenant Alexander Papavadze was named as the best international graduate at the Infantry Battle School in Brecon, Wales.

The first Georgian female cadet, Jilda Tsurtsumia will soon receive a diploma of the prestigious Royal Military Academy in Sandhurst.

I want to particularly underline very special relations between Georgian and British soldiers - wounded warriors within the Invictus Games, initiated and supported by Prince Harry. Georgian team is active and successful participant of the games since the first day of their launching (bronze medal in Orlando 2016, gold medal in Toronto in 2017) that brought great popularity in Georgia.

Considering the common threats we face, experience sharing and information exchange in the fields of fight against international terrorism, organised crime and cybersecurity has a particular importance. In this regard, the “National Situation Room” is one of the prominent examples of the GeorgiaUK cooperation. This project, implemented with active engagement of the UK Government Advisor Sir Garry Johnson, enables coordinated activities between Georgian agencies to effectively deal with crisis situation.

Cultural ties between two countries have long history started from the early days of the Georgian Democratic Republic (19181921). Oliver and Marjory Wardrops had extensive contributions in this regard. Please tell us about how is the Georgia-UK cultural ties today?

I believe that our rich and diverse culture is an effective foreign policy tool and can play an important role in promoting Georgia and strengthening a positive image of our country globally. About 100 years ago, Oliver and Marjory Wardrops played a special role in building British- Georgian cultural ties.

That time, Marjory Wardrop’s translation of “The Knight in DIPLOMAT 11

DIPLOMATIC DISCOURSE

ფორმატის ფარგლებში ჩამოყალიბდა მეოთხე, ხალხთაშორისი ურთიერთობების პლატფორმა, რომელიც სხვა თემებთან ერთად, საქართველო-ბრიტანეთის კულტურული თანამშრომლობის საკითხებსაც განიხილავს. ჩვენი ამოცანაა გამოვიყენოთ ყველა შესაძლო საშუალება კულტურული დიალოგის გასაღრმავებლად. ამ კუთხით საქართველოს საელჩო აქტიურად თანამშრომლობს წამყვან ბრიტანულ კულტურულ ინსტიტუტებთან ერთობლივი პროექტების განხორციელების მიზნით. მათ შორისაა ქართული კულტურის ფესტივალი (Georgian Cultural Feast) 2016 წელს, შოთა რუსთაველისა და უილიამ შექსპირის საიუბილეო სამეცნიერო სიმპოზიუმი ბრიტანეთის საბჭოსთან ერთად 2016 წელს, ანსამბლი რუსთავის კონცერტი - ქართული პოლიფონიური მემკვიდრეობის უპრეცედენტო პრეზენტაცია და ქართულ - ბრიტანული მუსიკოლოგიის კონფერენცია ბრიტანეთის ბიბლიოთეკაში 2017 წელს. ასევე შარშან ლონდონში აღვნიშნეთ ნიკოლოზ ბარათაშვილისა და გალაკტიონ ტაბიძის საიუბილეო თარიღები ცნობილი ქართველი და ბრიტანელი მკვლევარ-მთარგმნელების (ინესა მერაბიშვილი, დონალდ რეინფილდი, ელგუჯა ხინთიბიძე) მონაწილეობით. ოქსფორდის უნივერსიტეტის ბოდლეის ბიბლიოთეკასთან მჭიდრო თანამშრომლობისა და „თიბისი“ ბანკის მხარდაჭერით, ოლივერ და მარჯორი უორდროპების კოლექციის მასალებზე დაყრდნობით წელს პირველად გამოიცემა მონოგრაფია საქართველოზე, რომელიც საქართველოს დამოუკიდებლობისა და პირველი ქართული რესპუბლიკის დაარსებიდან 100 წლისთავს მიეძღვნება. ადგილობრივ ორგანიზატორებთან და ბრიტანულ ქართული საზოგადოებასთან ერთად მაისში ასევე დაგეგმილია ლონდონის ქართული ფილმების ფესტივალი, რომელიც ორ წელიწადში ერთხელ იმართება და წელს მეხუთედ ტარდება. საიუბილეო ფესტივალის ფარგლებში, საელჩო პარტნიორებთან ერთად უმასპინძლებს ქართული კინოპოსტერების გამოფენას, რომელიც ქართული კინოს საუკუნოვან ისტორიას გააცოცხლებს ბრიტანული

12 DIPLOMAT

the Panther's Skin” and other remarkable works of Georgian literature introduced our treasure to the English speaking world. The Georgian manuscripts of Oxford Bodleian's Library, collected by Sir Oliver Wardrop, represent the richest collection outside our country.

In 2017, within the Wardrop Strategic Dialogue we agreed to establish 4th platform of people-to-people pillar, which among others is annual platform to discuss our cultural cooperation.

We are strongly committed to exploiting all available resources to further strengthen our cultural dialogue. In this regard, the Embassy of Georgia actively cooperates with leading British cultural institutions to promote joint projects. Among them, I want to highlight the “Georgian Cultural Feast” in 2016, anniversary scientific symposium “Shakespeare and Rustaveli meet in London” in collaboration with the British Council in 2016, concert of famous Rustavi choir - unprecedented presentation of Georgian polyphonic heritage and the Georgian-British musicology Conference in the British Library in 2017. Last year, we also celebrated the jubilees of Nikoloz Baratashvili and Galaktion Tabidze in London in collaboration with famous Georgian and British researchers and translators (Innes Merabishvili, Donald Rayfield, Elguja Khintibidze).

For the first time this year, based on the Wardrops collection, the special book on Georgia will be published with the support of the Oxford Bodleian Library and the TBC Bank. The book will be dedicated to centenary of Georgia’s independence.

Georgian films have also special role in promoting Georgian culture in the UK. In early May, London will welcome the 5th traditional Georgian Film Festival, organised with the support of the British Georgian Society (BGS) and local organisations.

On the margins of this event the Georgian Embassy will host the exhibition of the Georgian film posters, which will introduce the century-old Georgian cinema to British audience.

აუდიტორიისათვის. ამასთან ერთად, ჩვენი ამოცანაა ხელი შევუწყოთ ქართული დიასპორის წარმომადგენლებს თავიანთი კულტურული პოტენციალის გამოვლენაში, რასაც ერთგვარი ხიდის როლის შესრულება შეუძლია ორი ქვეყნის კულტურული კავშირების გაღრმავებაში. ამ კუთხით, ცნობილი ბრიტანელი-ქართველი მომღერლის ქეთი მელუას წარმატებული თანამშრომლობა გორის ქალთა გუნდთან საუკეთესო მაგალითია. საქართველოს საელჩოში ბრიტანეთში მოღვაწე ქართველი მწერლების, პოეტების, მხატვრებისა და ხელოვნების სხვა დარგში მომუშავე ქართველ შემოქმედთა ღონისძიებების გამართვის უკვე კარგი ტრადიცია დამკვიდრდა, რაც მომავალშიც გაგრძელდება. ამასთან ერთად, ჩაფიქრებული გვაქვს ახალი პროექტი, რომელიც პირველად გაიმართება ამ ფორმატით - ქართული კულტურის დღეები დიდ ბრიტანეთში და ასევე პარალელურად ბრიტანული კულტურის დღეები საქართველოში. კონსულტაციები უკვე დაწყებულია, თუმცა ამ მხრივ საელჩოს ძალისხმევასთან ერთად, აუცილებელია საქართველოს სხვა შესაბამისი სახელმწიფო სტრუქტურების აქტიური ჩართულობა და მხარდაჭერა, რისი ძალიან დიდი იმედი მაქვს.

We also do a lot to encourage the Georgian diaspora to serve as a bridge between the two countries through their achievements in cultural activities. The well-known GeorgianBritish singer Katie Melua's successful collaboration with Gori Women Choir is the best example in this regard. In addition, the Georgian Embassy provides an open space for the events of Georgian writers, poets and artists based in the UK, which is already a well-established tradition and will continue in the future.

Another new ambitious and large-scale initiative is about organising for the first time - Georgian Cultural Days in the UK as well as British Cultural Days in Georgia. We already started consultations with potential participants and expect the active engagement and support of all relevant government agencies.

What are the steps to note and the challenges between these two countries for the strengthening of future relations?

My arrival to the UK in Britain in 2016 coincided with a number of important events for Britain and Georgia - the 25th

რა სამომავლო ნაბიჯები და გამოწვევები დგას ორ ქვეყანას შორის ურთიერთობის კიდევ უფრო განმტკიცებისათვის? ჩემი ბრიტანეთში ჩამოსვლა 2016 წელს დაემთხვა რამდენიმე მნიშვნელოვან თარიღს ბრიტანეთისა და საქართველოსათვის - საქართველოს დამოუკიდებლობის აღდგენის 25, მისი უდიდებულესობის დედოფალ ელისაბედ II დაბადებიდან 90 წლისთავს და ასევე რეფერენდუმის (ჩემთვის სამწუხარო) შედეგს ევროკავშირიდან ბრიტანეთის გამოსვლის შესახებ.

2016 წლის ივნისში ბრიტანელმა ხალხმა გააკეთა ისტორიული არჩევანი ევროკავშირის დატოვების შესახებ და ამჟამად მიმდინარებს რთული და ემოციური გაყრის პროცესი, უპრეცენდენტო თავისი მასშტაბითა და შინაარსით. დიდი ბრიტანეთის პრემიერ-მინისტრმა ტერეზა მეიმ განაცხადა, რომ ევროკავშირიდან გამოსვლით, დიდი ბრიტანეთი არ ტოვებს ევროპას და ახალ ფორმატში გააგრძელებს აქტიურ თანამშრომლობას ყველა საერთო ევროპული პრიორიტეტული მიმართულებით, განსაკუთრებით უსაფრთხოებისა და სტაბილურობის კუთხით. შესაბამისად, საქართველო მზადაა, ერთის მხრივ, აქტიურად ითანამშრომლოს დიდ ბრიტანეთთან ერთიანი ევროპის მნიშვნელოვან სტრატეგიულ საკითხებზე, და ამასთან ერთად, „ბრექსიტის“ შემდგომი ახალი რეალობის გათვალისწინებით, გამოიყენოს ახალი შესაძლებლობები ორმხრივი ურთიერთობების ყველა მიმართულებით გაღრმავებისა და გაფართოებისათვის. საქართველო, რომელიც თანმიმდევრულად მისდევს პარტნიორებთან თავისუფალი ვაჭრობის პოლიტიკას, შესაძლებელია გახდეს ერთ-ერთი პირველი ქვეყანა, რომელიც ბრიტანეთთან, მისი ევროკავშირიდან გამოსვლის შემდეგ, გააფორმებს ორმხრივი თავისუფალი ვაჭრობის შეთანხმებას. ამ ეტაპზე ჩვენ უკვე ვთანამშრომლობთ ამ თემაზე საექსპერტო დიალოგის ფარგლებში, რაც უზრუნველყოფს „ბრექსიტის“ შემდეგ ჩვენ ქვეყნებს შორის ძლიერი ეკონომიკური პარტნიორობის კიდევ უფრო გაღრმავებას სტრატეგიული თანამშრომლობის ფორმატში. წინ გველის დიდ ბრიტანეთსა და საქართველოს შორის თანამშრომლობის ძალიან საინტერესო ეტაპი, რომლის ეფექტურად გამოყენება ჩვენი ქვეყნისათვის, მათ შორის „უორდროპის სტრატეგიული დიალოგის“ გათვალისწინებით, ჩვენი დიპლომატიის უპირველესი ამოცანა იქნება. მოხარული ვარ, რომ ამ განსაკუთრებულ პერიოდში მომიწია ვიყო ელჩი დიდ ბრიტანეთში და ჩვენის საელჩოს პროფესიონალურ გუნდთან ერთად, სრულად გამოვიყენო ჩემი მრავალწლიანი დიპლომატიური გამოცდილება ჩვენს ქვეყნებს შორის სტრატ­ ეგიული პარტნიორობის შემდგომი განვითარებისათვის.

anniversary of the restoration of Georgia's independence, the 90th birthday of Her Majesty Queen Elizabeth II and the referendum result about Brexit (that personally makes me sad).

In June 2016, the British people made a historic choice about leaving the EU. Currently, we observe the difficult and emotional divorcing process, unprecedented in its scale and content. We respect the democratic choice of the UK population and as Britain will forge new positive role in the world, Georgia is ready to use every opportunity to further deepen and widen our relations. As UK Prime Minister Theresa May said, by leaving the EU Britain remains in Europe even more actively engaged in its security and economic activities than before. We welcome an outward-looking, flexible and dynamic UK and are keen to actively cooperate on strategic issues of common interest.

Georgia like the UK is strong believer in power and benefits of the free trade. While Britain is going to build new trade and commerce partnerships globally, Georgia is committed to be actively engaged in this process in due time. At this stage the exploratory talks about future free trade agreement are already started and considering our open liberal trade policy and political will, I believe Georgia could be among the first countries to sign a new comprehensive FTA with the UK. It is indeed a very interesting period of the UK-Georgia cooperation. I am delighted to serve as the Georgian Ambassador to the UK at this special time together with a highly professional team of our Embassy. I am committed to use my extensive experience in diplomacy to further expand the strategic partnership between our countries.

DIPLOMAT 13

ბრიტანეთის ელჩი: საქართველო არის ნიჭით, უნარით და პოტენციალით სავსე ქვეყანა

British Ambassador: Georgia is a Country Full of Talent, Spirit and Potential.

14 DIPLOMAT

DIPLOMATIC DISCOURSE

ნათია გამყრელიძე

NATIA GAMKRELIDZE

აქართველოში დიდი ბრიტანეთის ელჩი ჯასტინ მაქენზი სმიტი საქართველოს წინაშე არსებულ გამოწვევებზე, დიდი ბრიტანეთის როლზე ამ პრობლემების გადაჭრაში და უორდროპის დიალოგის მნიშვნელობაზე საუბრობს.

ს

როგორი მოლოდინები გაქვთ საქართველოზე უახლოეს წლებში? დადებითის მოლოდინი მაქვს. ამ ქვეყანას აქვს ნიჭი, უნარი და პოტენციალი. თუმცა ჩემი მოლოდინები რა მოსატანია იმ მოლოდინებთან, რომელიც თავად ქართველ ხალხს აქვს. საქართველომ ძალიან შთამბეჭდავ პროგრესს მიაღწია უკანასკნელი ოცი წლის მანძილზე. ამ ყველაფერს გასაოცარი ძალისხმევა და თავდადება სჭირდებოდა, ხშირად საკმაოდ რთულ ვითარებაში. რა თქმა უნდა, წინ კიდევ არის გამოწვევები, მაგრამ ქართველი ხალხი წარმატებით ახერხებს იმ საძირკველის ჩაყრას, რომელიც ისეთ საზოგადოებას სჭირდება სადაც თავად და მათმა შვილებმა უნდა იცხოვრონ. საზოგადოებაში, სადაც დემოკრატია და კანონის უზენაესობა ფეხდაფეხ მიდიან მზარდ და ღია ეკონომიკურ პროგრესთან ერთად.

როგორ ფიქრობთ, რა არის ყველაზე დიდი გამოწვევები საქართველოსთვის დღეს და რა როლს ასრულებს დიდი ბრიტანეთი, რომ დაეხმაროს საქართველოს ამ პრობლემების გადაჭრაში? საქართველოს სუვერენიტეტის და ტერიტორიული მთლიანობის დარღვევა უმთავრეს გამოწვევად რჩება და ბრიტანეთი განაგრძობს საქართველოს მტკიცე მხარდაჭერას. ჩვენ ასევე ვაგრძლებთ საუბარს რუსეთთან, რათა მათ გააცნობიერონ, რომ მათი მოქმედებების შედეგად ხელოვნური გამყოფი ზოლები და ბარიერებია შექმნილი ხალხს შორის. საქართველოს მთავრობა, სამოქალაქო სექტორი და სხვები ცდილობენ ამ გამყოფი ზოლების მიუხედავად, რაღაც ფორმის ღია დიალოგი იყოს შენარჩუნებული. ჩვენ მათ ამ პროცესში გვერდში ვუდგავართ. კიდევ ერთი რამეს დავაკვირდი. ვხედავ, რომ ქართულ საზოგადოებაში სრული კონსენსუსია განათლების მნიშვნელობის მხრივ. განათლებას ყველა სფეროზე დიდი გავლენა აქვს და ბევრი მაგალითი გვაქვს იმის, რომ თანამედროვე, ინკლუზიური და მრავალფეროვანი განათლების სისტემა არის ყველაზე დიდი ინვესტიცია, რომელსაც საზოგადოება დებს თავისი ქვეყნის მომავალში.

უორდროპის დიალოგი, რომელიც 2014 წელს დაიწყო, მოიცავს საქართველოს და დიდი ბრიტანეთის ურთიერთობების სფეროს. როგორ გაიზარდა ორ ქვეყანას შორის ურთიერთობები უორდროპის დიალოგის შემდეგ და რა მნიშნელოვანი მიღწევები დაფიქსირდა?

e talked to Justin McKenzie Smith, Ambassador of Great Britain to Georgia about the challenges currently facing Georgia, the role of Great Britain in solving these problems and the importance of Wordrop's dialogue.

W

What are your expectations for Georgia in the coming years?

I have very positive expectations for Georgia in the coming years. This is a country full of talent, spirit and potential. But my expectations are much less important than the expectations of the people of Georgia themselves. I am deeply impressed by what has been achieved in Georgia over the last two decades.

This has taken extraordinary commitment and effort in often difficult circumstances. There are challenges ahead. But the people of Georgia are succeeding in building the foundations of the kind of society they want for themselves and for their children. A society based on democracy and the rule of law, with a thriving, open economy which allows all parts of the country to develop and supports those in need.

What do you think are the major challenges that Georgia is facing today and what roles do you think the UK can play to help Georgia overcome some of these difficulties?

The infringement of Georgia’s sovereignty and territorial integrity is a major challenge. Britain’s support for Georgia on this is rock solid. We will continue to work to hold Russia to account for its actions which support the artificial division of the communities and territory of Georgia. And we will support efforts by the Georgian government, civil society and others to keep open dialogue across those dividing lines with Abkhazia and South Ossetia.

I am also struck by the consensus across Georgian society about the importance of education. It affects everything. All the evidence shows that building a modern, inclusive and diverse education system is the most important investment a society can make in its future. I am pleased we are able to work together with Georgia on this, including in our support for English language teaching and vocational and technical education.

The Wardrop Dialogue which started in 2014, covers the agenda of the Georgian-British relationship. How has this increased the cooperation between the UK and Georgia after the Wardrop Dialogue and what are the main achievements recorded?

უორდროპის დიალოგი კარგი ჩარჩო ფორმატია ბრიტანულ ქართული ურთიერთობების უკეთ კოორდინირებისა და სხვადასხვა მიმართულებების ერთად თავმოყრისთვის. მითუმეტეს, რომ ჩვენ ქვეყნებს შორის კავშირები სულ უფრო და უფრო იზრდება და მრავალფეროვანი ხდება. მას სახელი კავკასიაში პირველი ბრიტანელი წარმომადგენლის ოლივერ უორდროპის საპატივცემულოდ დაერქვა. ოლივერ უორდროპი პირველი ქართული რესპუბლიკის დიდი მხარდამჭერი იყო 198121 წლებში. ფორმატს ეს სახელი ოლივერის და ასევე მისი დის, მარჯორი უორდროპის საპატივცემულოდ დაერქვა. მარჯორის მიერ ვეფხისტყაოსნის ქართულიდან ინგლისურად თარგმნამ,

DIPLOMAT 15

DIPLOMATIC DISCOURSE

ჩვენ ხალხს შორის განსაკუთრებულ მეგობრობას ჩაუყარა საფუძველი.

2014 წლიდან, ჩვენი ქვეყნების მთავრობები იყენებენ უორდროპის დიალოგს, როგორც საშუალებას შეაფასონ არსებული თანამშრომლობა პოლიტიკური, თავდაცვის, უსაფრთხოების, ბიზნესის კუთხით, თუ ხალხთა შორის ურთიერთობების მიმართულებით. მე განსაკუთრებით მიხარია, რომ ამ დიალოგმა ხელი შეუწყო მთავრობებს გარეთ ურთიერთობების გაძლიერებასაც, მაგალითად საქართველოსა და ბრიტანეთის პარლამენტებს შორის.

უორდროპის დიალოგმა 2016 წლიდან სტრატეგიული პარტნიორობის ფორმატი შეიძინა. გვიამბეთ ამაზე უფრო ვრცლად...

2016 წელს მივიღეთ გადაწყვეტილება, რომ ფორმატი „სტრატეგიულამდე“ აგვემაღლებინა და ამით ხაზი გაესვა თუ რა დიდ მნიშვნელობას ანიჭებს ორივე ქვეყნის სახელმწიფო ამ ურთიერთობებს. დიდი ბრიტანეთის და საქართველო მეგობრები და პარტნიორები არა მხოლოდ ორმხრივი თანამშრომლობის ჩარჩოებში არიან, არამედ ჩვენ ძალზე ახლოს ვმუშაობთ მთელ რიგ საერთაშორისო მნიშვნელობის საკითხებზე, რაც ჩვენი საერთო შეხედულებებიდან და ღირებულებებიდან გამომდინარეობს. დიდი ბრიტანეთი მტკიცედ უჭერს მხარს საქართველოს ევროკავშირთან და ნატოსთან უფრო ახლო ინტეგრაციის სურვილს და ჩვენ კარგად ვხედავთ თუ რა სერიოზული პროგრესია ამ გზაზე. როგორც საქართველოს სტრატეგიული პარტნიორები, ჩვენ ერთად ვმუშაობთ სამომავლო ურთიერთობების გასამყარებლადაც. ხშირად მეკითხებიან რა გავლენა ექნება ბრიტანეთის ევროკავშირიდან გასვლას საქართველოსა და ბრიტანეთს შორის უკვე არსებულ კავშირებზე. ჩემი პასუხია, რომ ჩვენ პარტნიორები დიდი ხნით ვართ, თუკი იქნება სამომავლოდ რამე სხვაობა, ეს იქნება მხოლოდ კიდევ უფრო გაზრდილი თანამშრომლობა.

ჩვენ გვაქვს წარმატებული თანამშრომლობა ორ ქვეყანას შორის თავდაცვის სფეროში, ამასთან ამ მიმართულებით გაფორმდა 2018-2019 წლების ორმხრივი თანამშრომლობის გეგმა, რას გულისხმობს ეს გეგმა? ჩვენი კავშირები თავდაცვის სფეროში და ჩვენს შეიარაღებულ ძალებს შორის ალბათ ერთ-ერთი ყველაზე მტკიცეა ჩვენს სტრატეგიულ პარტნიორობაში. ჩვენი ჯარისკაცები მხარდამხარ იბრძვიან და ძლიან ვაფასებთ საქართველოს მონაწილეობას ისეთ უმნიშვნელოვანეს საერთაშორისო უსაფრთხოების მისიაში როგორიცაა „მტკიცე მხარდაჭერის“ მისია.

16 DIPLOMAT

The Wardrop Dialogue provides a useful framework for Britain and Georgia to coordinate the growing links between our two countries. It is named after Sir Oliver Wardrop, British Chief Commissioner to the Transcaucasus, who supported the first Georgian Democratic Republic in 1918-21. By the way, I believe the name of the forum also honours his remarkable sister, Marjory Scott Wardrop, whose translation into English of Rustaveli’s “The Knight in the Panther’s Skin”, made such a profound contribution to our friendship.

Since 2014, the two governments have used the Wardrop Dialogue as an opportunity to take stock of our cooperation on political, security, defence, commercial and what we call people-to-people issues. I am particularly pleased that it has also helped to encourage other links beyond government, for example, between the British and Georgian Parliaments.

The Wardrop Dialogue has formed into a new strategic partnership – a strategic dialogue format since 2016. Tell us more about it….

The decision in 2016 to upgrade the format to “strategic” reflected the importance that both sides attach to our relationship. The UK and Georgia are friends and partners not only bilaterally, but we also work together closely on a range of international issues, drawing on our shared values and views.

Britain strongly supports Georgia’s aspirations to closer integration with the European Union and NATO and we recognise the significant progress already made. As strategic partners, we are also working together to build our relationship for the future. As Britain prepares to leave the European Union, I am often asked how this will affect links with Georgia.

I answer that we are partners for the long term. We will remain linked by our values and by our shared interest in the stability and success of Europe as a whole and this region in particular.

If there is any difference, it might be that in future we see even more British-Georgian cooperation than now.

We have a successful cooperation in the sphere of defence between the two countries and the cooperation plan for 2018 2019 has been signed between Georgia and the United Kingdom in the sphere of defence. What does this plan entail?

Our links on defence and between our armed forces are among the strongest ties in our strategic partnership. Our soldiers serve together shoulder-to-shoulder. Georgia’s contribution to vital international security missions, such as Resolute Support, is deeply appreciated. There is a particularly strong bond between the 6th Battalion, The Rifles Regiment of the British Army and the Georgian Army, who train and exercise together. We support Georgia’s defence reforms and are proud to host Georgian staff in the UK Defence Academy, the Royal College of Defence Studies and other military education establishments in the UK. Through our membership of NATO, the UK is also actively involved in helping to build Georgia’s defence capacity.

You were responsible for the UK’s relations with Russia and the South Caucasus. Do you see any diplomatic solutions to the problems arising because of the relationship with Russia?

My first experience of diplomatic work overseas was in the

DIPLOMATIC DISCOURSE

განსაკუთრებული კავშირებია ბრიტანეთის არმიის მე-6 მსროლელთა ბატალიონსა და ქართულ არმიას შორისაც. მათ არაერთხელ მიუღიათ მონაწილეობა სხვადასხვა წვრთნებსა და ვარჯიშებში. ჩვენ მხარს ვუჭერთ საქართველოს მიერ გან­ ხორციელებულ რეფორმებს სამხედრო სფეროში და სიამაყით ვმასპინძლობთ ქართველ სამხედროებს ბრიტანეთის სამხედრო აკადემიაში, თავდაცვის სამეფო კოლეჯში და სხვა სამხედრო სასწავლებლებში დიდ ბრიტანეთში. ასევე ბრიტანეთი, როგორც ნატოს წევრი ქვეყანა, აქტიურად არის ჩართული საქართველოს გაიუმჯობესოს თავდაცვისუნარიანობის გაძლიერებაში.

თქვენ იყავით პასუხისმგებელი დიდი ბრიტანეთის ურთიერთობებზე რუსეთთან და სამხრეთ კავკასიასთან. ხედავთ თუ არა რუსეთთან ურთიერთობის გამო წარმოქმნილი პრობლემების დიპლომატიური მოგვარების გზებს? ჩემი პირველი დიპლომატიური გამოცდილება ბრიტანეთს გარეთ იყო ბრიტანეთის საელჩოში მოსკოვში. ეს იყო 90-იანი წლები და აბსოლუტურად გასაოცარი დრო. ახლა ვართ ვითარებაში, როდესაც კრემლი უარს ამბობს საერთაშორისო თანამეგობრობის ღირებულებების გაზიარებაზე. ახლახანს, ინგლისის ქალაქ სოლსბერიში, რუსეთის მიერ წარმოებული სამხედრო დონის პარალეპტიკური ნივთიერებით ადამიანის მკვლელობის მცდელობა მოხდა. ეს იყო ბრიტანეთის წინააღმდეგ მიმართული უგუნური ქმედება, რომელმაც უდანაშაულო ხალხის სიცოცხლე ჩააგდო საფრთხეში. ევროკავშირის და ნატოს დაფუძნების შემდეგ, ეს არის ევროპის მიწაზე პირველი ქიმიური იარაღის გამოყენების შემთხვევა. ჩვენი პარტნიორები გვეთანხმებიან, რომ ალბათობა იმის რომ ამის უკან რუსეთი დგას დიდია და რომ ამ ყველაფერს სხვა ახსნა არ აქვს. ეს არ იყო თავდასხმა მხოლოდ დიდ ბრიტანეთზე. ეს იყო თავდასხმა იმ საერთაშორისო ნორმებსა და წესებზე, რომლებიც ჩვენი დემოკრატიის, ღია საზოგადეობის და თავისუფალი ეკონომიკის საფუძვლებს წარმოადგენს. როგორც ჩვენმა ქართველმა მეგობრებმა კარგად იციან, ეს ყველაფერი რუსეთისთვის დამახასიათებელი მოქმედებების ნაწილია, რომლებიც მიმართულია საფუძველი გამოაცალოს ნორმებზე დაფუძნებულ საერთაშორისო წესრიგს. ძალიან სწორია რომ საერთაშორისო რეაგირება იყო ხისტი. თუმცა აქვე უნდა გავიმეოროთ, რომ ჩვენი ეს მოქმედებები არ არის მიმართული რუსი ხალხის წინააღმდეგ, ჩვენ მათ უპასუხისმგებლო მთავრობასთან გვაქვს წინააღმდეგობა. მე უკეთესი მომავლის დიდი იმედი მაქვს. თუმცა, ჩვენ მტკიცედ ვიდგებით ჩვენი საერთო ღირებულებების სადარაჯოზე და ჩვენთან ერთად საერთაშორისო თანამეგობრობაა. ახლა რუსეთის ჯერია, მოქმედებუთ დაგვანახოს რომ მათი მიდგომები შეიცვლება.

British Embassy in Moscow in the 1990s. It was fascinating.

But we find ourselves in a situation where the Kremlin rejects the values and norms of the international community.

The attempted assassination in Salisbury with a militarygrade nerve agent of a type developed by Russia was an indiscriminate and reckless act against the UK, which has put the lives of innocent people at risk. It is the first use of chemical weapons on European soil since the EU and NATO’s foundation. Our allies and partners agree that it is highly likely that Russia is responsible and that there is no plausible alternative explanation.

This was not only an attack on the UK, but on the international rules and norms which are the basis of our democracies, open societies and free economies. As our friends in Georgia are all too aware, it is part of a long-standing pattern of aggression by the Russian state that seeks to undermine the rules-based international order. It is right that the international response has been robust. And in taking these measures, we have been clear that we have no disagreement with the people of Russia.

It is the reckless acts of their government which we oppose.

I sincerely hope for a better future. But we will stand firm, confident in the values shared by the overwhelming majority of the international community. It is for Russia to demonstrate that its behaviour will change.

DIPLOMAT 17

ინტერვიუ დერექ ფიქაფთან საქართველოს პირველი საპატიო კონსული გაერთიანებულ სამეფოში

Interview with Derek Pickup - The First Honorary Consul of Georgia in the United Kingdom ნათია გამყრელიძე

NATIA GAMKRELIDZE

ოტა ხნის წინ ბრიტანეთში გაიხსნა საქართველოს პირველი საპატიო საკონსულო და თქვენ პირველი საპატიო კონსული ხართ. რამდენად შეუწყობს ეს ფაქტი ხელს საქართველოსა და ბრიტანეთს შორის ურთიერთობის გამყარებას?

ც

2018 წლის 18 თებერვალს თამარ ბერუჩაშვილისა და ბრისტოლის ლორდ-მერის, ლესლი ალექსანდერის თანამშრომლობის შედეგად, გაიხსნა პირველი ქართული საპატიო საკონსულო ინგლისის სამხრეთ-დასავლეთით. ეს ფაქტი შესაძლებლობას იძლევა, განვითარდეს ურთიერთობა საქართველოსა და ბრიტანეთს შორის მიუხედავად იმისა, რომ ინგლისისამ ნაწილში ქართველი მოქალაქეების მხოლოდ მცირე ნაწილი ცხოვრობს. საკონსულოს ძირითადი მიმართულება არის საქართველოსა და ბრიტანეთს შორის კავშირების გამყარება, თუმცა, ამჟამად, ის ორიენტირებულია სამი ძირითადი მიმართულების: ბიზნესისა და აკადემიური და პრაქტიკული ცოდნის განვითარებაზე. საკონსულომ უკვე დაიწყო ბიზნეს წარმომადგენლების დელეგაციის შედგენა, რომელიც ესტუმრება თბილისს 2018 წლის ოქტომბერში. დელეგაციის მიზანია, გამოიკვლიოს, ერთად მუშაობის რა შესაძლებლობები აქვთ ქართულ და ბრიტანულ კომპანიებს და რა გზით შეიძლება განხორციელდეს ინვესტიციები საქართველოში. ვიზიტი ფინანსდება ორგნიზაცია „Bristol Guild of Guardians” მიერ, რომელიც დაესწრება თი ბი სი ბანკის მიერ ორგანიზებულ ერთდღიან ბიზნეს კონფერენციას. კონფერენციას ასევე დაესწრებიან თბილისის მერი, კახა კალაძე, მამუკა ხაზარაძე და მამუკა ბახტაძე. მომდევნო

18 DIPLOMAT

ecently, the first Georgian Honorary Consulate opened in the UK and you became the first Georgian Honorary Consul to the UK, how will this consulate contribute to deepening Georgian-British relations?

The first Georgian Honorary Consulate for the South West of England was opened by Her Excellency Tamar Beruchashvili and the Lord Mayor of Bristol Cllr Lesley Alexander on the 18th February 2018. Whilst there are only a small number of Georgian citizens living in the South West there are many opportunities for developing relationships between each country. The Consulate has a 360 degree brief to develop links between the U.K. and Georgia but it’s current priority is to develop three key strands, Business, Academic and Know How. The Consulate is already organising a delegation of British Businessmen and Women to Tbilisi in October 2018 whose brief is to investigate both opportunities for Georgian and British Companies to work together and for investment in Georgia. The trip is sponsored by the Bristol Guild of Guardians who during there stay in Tbilisi will also attend a one day Business conference hosted by TBC bank with keynote speakers including Mayor Kaladze, Mamuka Khazaradze and Dr Mamuka Bakhtadze. This will be followed by a Reception for Georgian and British Business Leaders at the British Embassy hosted by his Excellency The British Ambassador Justin McKenzie Smith. The Business Conference

R

HONORARY CONSUL

შეხვედრა გაიმართება ბრიტანეთის საელჩოში ქართველ და ბრიტანელ წამყვან ბიზნესმენებს შორის, რომლებსაც უმასპინძლებს ბრიტანეთის ელჩი, ჯასტინ მაკენზი სმიტი. შეხვედრაზე განიხილავენ იმ შესაძლებლობებს, რომელიც აქვთ ბრიტანელ მეწარმეებს საქართველოში ინვესტიციის განსახორციელებლად. რაც შეეხება საგანმანათლებლო საკითხებს. საქართველოს ელჩი უკვე ეწვია დასავლეთ ინგლისის უნივერსიტეტსა და ვიცეკანცლერ სტივენ უესტს. საქართველოს ელჩი იმყოფებოდა უნივერსიტეტის მაღალგანვითარებულ რობოტექნიკის ცენტრში, ბრისტოლის სამეწარმეო კვლევისა და ინოვაციების ცენტრსა (BERIC) და მათ ახალ ბიზნესისა და სამართლის სკოლებში, რომლებიც 55 მილიონ ევროდაა შეფასებული. საქართველოს ელჩსა და ვიცე-კანცლერს შორის გამართული მოლაპარაკებების შედეგად, სტივენ უესტი 2018 წელს ეწვევა თბილისს. ისინი განიხილავენ საქართველოსა და ბრიტანეთის მომავალი თანამშრომლობის საკითხებსა და საგანმანათლებლო კავშირებს. თბილისს ასევე ესტუმრება ბრისტოლის არჩეული მერი, მარვინ რიზი, რომელიც თბილისის მერ, კახა

will focus on the opportunities for British Entrepreneurs to invest in Georgia. In terms of academic links, Her Excellency the Georgian Ambassador spent a day visiting the University of the West of England as the guest of the Vice Chancellor Dr Stephen West. The day included visiting the Universities highly acclaimed Robotics Centre, Bristol Enterprise Research and Innovation Centre (BERIC) and their new £55m Business and Law School. As the result of discussions between the Vice Chancellor and the Ambassador, Dr Stephen West will be visiting Tbilisi during 2018 to discuss future collaboration and academic links. The Elected Mayor of Bristol Mr Marvin Rees will also be visiting Tbilisi to discuss with Mayor Kaladze how the two cities can work more closely together on joint issues such as Tourism, City Planning, Transport and Pollution. Bristol was recently voted to be the most attractive city to live in in the U.K. and has the highest per capita income outside of London.

DIPLOMAT 19

HONORARY CONSUL

კალაძესთან ერთად განიხილავს ბრისტოლისა და თბილისის მომავალ ურთიერთობებს ტურიზმის, ქალაქის დაგეგმარების, ტრანსპორტისა და დაბინძურების მხრივ. ბრისტოლი ცოტა ხნის წინ დასახელდა საცხოვრებლად ყველაზე მიმზიდველ ქალაქად ბრიტანეთში და მისი საშუალო შემოსავალი ერთ სულ მოსახლეზე, ლონდონის შემედეგ, ყველაზე მაღალია.

რას ნიშნავს, იყო პირველი ქართველი საპატიო კონსული ბრიტანეთში? საპატიო კონსულად დანიშვნა დიდი პატივია. ეს მაძლევს საშუალებას, განვამტკიცო ქართულ-ბრიტანული კავშირები. ეს კავშირები ისტორიულადაც არსებობდა; მაგალითად, უორდროპები. დღესაც ძალიან ბევრი ადამიანი ცდილობს აღნიშნული ურთიერთობების განმტკიცებას. კონსულის მოვალეობაა საქართველოს ყველა მხრივ წარმოჩენა. ამის მიღწევას ლონდონში საქართველოს ელჩის, და საგარეო საქმეთა მინისტრისა და მისი გუნდის დახმარებით შევძლებთ. შედეგად, გვეძლევა შესაძლებლობა, შემდეგი ოთხი წლის განმავლობაში, განვავითაროთ ქართულ-ბრიტანული ურთიერთობები, განსაკუთრებით ბიზნესისა და ტურიზმის მიმართულებით.

თქვენ თბილისი-ბრისტოლის ასოციაციის თავმჯდომარეც ხართ. რა არის ამ ასოციაციის მიზანი და რა ღონისძიებებს ახორციელებთ? ამ ასოციაციის მიზანია ხელი შეუწყოს ბრისტოლისა და თბილისის დაკავშირებას და იპოვოს გზები, რომლითაც ეს ქალაქები ერთმანეთს დაეხმარებიან. ქალაქების დაძმობილების იდეა პირველად წამოიჭრა 1947 წელს, ბრისტოლში. ის ქალაქ ჰანოვერს დაუძმობილდა. ეს იყო პირველი ნაბიჯი მსოფლიოში ახალი საომარი მოქმედებების თავიდან ასაცილებლად. დაძმობილების იდეა მალე გავრცელდა და ბრისტოლი დღეს მსოფლიოს შვიდ ქალაქთან არის დაძმობილებული. თბილისი დაძმობილებული ქალაქი გახდა ცივი ომის პერიოდში და თუ მხედველობაში მივიღებთ ამჟამად მიმდინარე მოვლენებს, დაძმობილების იდეა არცთუ ისე უსაფუძვლოა.

წელს თბილისი-ბრისტოლის ასოციაციის დაარსებიდან 30 წელი გადის. როგორ შეაჯამებდით ამ პერიოდს? გასული 30 წლის განმავლობაში ამ ორმა ქალაქმა საკმაოდ

20 DIPLOMAT

What does it mean for you to be the first Georgian Honorary consul to the UK? It is a tremendous honour to have been appointed as the first Georgian Honorary Consul to the U.K. and gives me the opportunity to further develop the links between the U.K. and Georgia. Historically there have been links with the U.K. through people like the Wardrops and today passionate individuals still continue to build bridges between our two countries. It is the role of the Consul to promote Georgia at every opportunity and with the support of the Georgian Ambassador in London and her team and the Foreign Minister and his team we are able to support each other towards this goal. As the Georgian Honorary Consul it gives me more credibility when promoting Georgia as a place to invest and do business in or for example as a tourist destination. Already more doors are being opened to give me the opportunity to promote Georgia and the next four years will see links between Georgia and the U.K. becoming closer, particularly in terms of business relationships and as a tourist destination.

You are also the chair of the Tbilisi-Bristol Association, what is the main Idea of this association and what are the activities?

It is the role of the Twinning Association to promote the links between Bristol and Tbilisi and to find ways in which we can support each other. The idea of twinned Cities was established f0r the first time in Bristol in 1947 when Hannover was twinned with Bristol. It was very soon after the Second World War and Bristol wanted to find a way of making friends because you don’t go to war with friends. This concept of twinning has been adopted across the world and Bristol is now twinned with seven cities around the world. Tbilisi became a twinned city during the ‘cold war’ and with the things that are happens around the world today, the concept and ideals of twinning are

HONORARY CONSUL

გაამყარა ურთიერთობები. ვხედავთ, რომ ორივე ქალაქი იზრდება და ვითარდება. ბრიტანეთი წლების განმავლობაში ერთ-ერთი წამყვანი ინვესტორია საქართველოში. ამის მაგალითად შეგვიძლია დავასახელოთ BP. ვფიქრობთ, რომ ბრიტანეთის ევროკავშირიდან გასვლა ხელს შეუწყობს ბრიტანელ მეწარმეებს განახორციელონ მეტი ინვესტიცია საქართველოში.

საქართველოს დედაქალაქი ერთ-ერთი მნიშვ­ნელ­ ოვანი და უპირატესი ქალაქია თავისი ისტორიული წარ­სულით. აგრეთვე, ის მოიაზრება ერთ-ერთ საუკეთესო ადგილად რეგიონში საინვესტიციო საქმიანობისთვის. ბრისტოლი კი 2018 წელს ბრიტანეთის საუკეთესო საცხოვრებელ ადგილად დასახელდა, მას აქვს ყველაზე მაღალი შემოსავლის დონე ერთ სულ მოსახლეზე, ლონდონის შემდეგ იგი თვლება ბრიტანეთის მნიშვნელოვან ტექნოლოგიურ ქალაქად. ორივე ქალაქი მუდმივად ვითარდება და, რაც მთავარია, მათი მოქალაქეები ერთმანეთთან მყარ და მნიშვნელოვან კავშირს ამყარებენ, რაც ამ ქალაქების ურთიერთობაზეც აისახება.

just as relevant today.

This year is the 30th anniversary of the Tbilisi-Bristol Association, what can we sum up about these years?

The last thirty years have enabled the development of gradually closer links between Bristol and Tbilisi. We have seen each of our cities grow and develop and both look very different today. The U.K. was for many years the largest investor in Georgia through BP and we are expecting particularly because of Brexit for British Entrepreneurs to invest more in Georgia. Georgia has become a modern capital city with the advantage of its historical and is seen as the springboard for investment in the region. Bristol has been voted in 2018 as the best city to live in, in the U.K., has the highest per capita income outside of London and was voted as the smartest technology city on the U.K. Both cities are ‘On the Up’ together. More importantly many of us have developed lifelong friendships and passions for each other’s cities.

DIPLOMAT 21

სოფიკო ქაცარავა: 11 წელი დიდი ბრიტანეთის სამსახურში

Sophiko Katsarava: 11 Years in the British Service ნათია გამყრელიძე

NATIA GAMKRELIDZE

ოფიკო ქაცარავა 11 წელი მუშაობდა თბილისში, დიდი ბრიტანეთის საელჩოში და ამჟამად უძღვება საგარეო ურთიერთობათა კომიტეტს საქართველოს პარლამენტში. ჟურნალ დიპლომატთან ინტერვიუში იგი საუბრობს ბრიტანეთი-საქართველოს ურთიერთობების მიმდინარე მოვლენებზე და პარლამენტის როლზე ამ ურთიერთობების გაძლიერებაში.

ს

2016 წელს, დედოფალ ელისაბედის განკარგულებით თქვენ გადმოგეცათ დიდი ბრიტანეთის იმპერიის საპატიო ორდენი. რა მნიშვნელობის მატარებელია თქვენთვის და ზოგადად ქვეყნისთვის ეს ჯილდო? დიდი ბრიტანეთის დედოფლის ჯილდო ჩემთვის დიდი პატივია და ამაყი ვარ, რომ სწორედ მე მერგო ეს ჯილდო. ქვეყანამ, რომლის სამსახურშიც 11 წელი გავატარე, დიდი გამოცდილება შემძინა და მადლობელი ვარ, რომ ბრიტანეთის მთავრობამ ამ ფორმით გამოხატა თავისი დამოკიდებულება ჩემს მიმართ, თუმცა თქვენ სწორად დასვით კითხვა, ეს არ არის მხოლოდ ჩემი დაფასება.

22 DIPLOMAT

P Sophiko Katsarava worked at the British Embassy in Tbilisi for 11 years, and currently chairs the foreign affairs committee at the Parliament of Georgia.

She spoke with Diplomat about the current developments of British-Georgia relations and the role of the Parliament in strengthening it.

M

In 2016, you were awarded an Honorary Member of the Order of British Empire (MBE) from Her Majesty Queen Elizabeth II, for your services and commitment to UK-Georgian relations. What is the importance of this award to you and for the country?

It is a great honor for me and I'm proud that I received this award. I have spent 11 years in the service of this country and have gained a lot of experience. I am profoundly grateful to the British government for this acknowledgment.. Your question holds significance because it is not just about my appreciation.

I reiterate that this once again emphasizes the friendly and strategic relations between the two countries. I would like to thank the British Embassy and Mrs. Alexandra Hall – the

POLITICAL RELATIONS

ვფიქრობ, ეს კიდევ ერთხელ ხაზს უსვამს ორ ქვეყანას შორის არსებულ მეგობრულ და სტრატეგიულ ურთიერთობებს და მადლობას ვუხდი კიდევ ერთხელ ბრიტანეთის საელჩოს, მთა­ ვარობას და ქალბატონ ალექსანდრა ჰოლ ჰოლს, ბრიტანეთის ყოფილ ელჩს საქართველოში, რომლის ინიციატივაც გახლდათ ჩემი ჯილდოზე წარდგენა, ასევე მადლობას ვუხდი ბრიტანეთის ამჟამინდელ ელჩს საქართველოში, ჯასტინ მაკენზი სმიტს არაჩვეულებრივი ღონისძიებისა და მასპინძლობისთვის, რომელიც ჩემთვის ჯილდოს გადმოცემას ეძღვნებოდა.

11 წლის განმავლობაში ბრიტანეთის საელჩოში სხვადასხვა წამყვან პოზიციებს იკავებდით. როგორ ფიქრობთ, განვითარების რა ეტაპები გაიარა ორ ქვეყანას შორის ურთიერთობებმა და რა მოცემულობა გვაქვს დღეს? ძალიან საინტერესო წლები გავატარე საელჩოში. მისი დაარსებიდან, 1995 წლიდან ვარ მოწმე, თუ როგორ ვითარდება ორ ქვეყანას შორის ურთიერთობა, უშუალოდ ვარ იმ პროცესების მონაწილე როგორ გადაიზარდა ბრიტანეთი-საქართველოს ორმხრივი ურთიერთობა სტრატეგიულ თანამშრომლობაში, რაც მოიცავს ქვეყნებს შორის პოლიტიკურ მაღალი დონის დიალოგს, საპარლამენტთაშორისო თანამშრომლობას, თავდაცვის, ეკონომიკის, უსაფრთხოების, საგანმანათლებლო სფეროში არსებულ კავშირებსა და კულტურულ და ხალხთა შორის ურთიერთობებს. ყოველწლიურად ინტენსიური ხდება ეს თანამშრომლობა და როგორც პარლამენტის წევრი, ახლა უკვე ახალი და განსხავებული პერსპექტივით ვუყურებ ამ კავშირებს; აქტიურად ვთანამშრომლობ ბრიტანეთის პარლამენტთან და ცხადია ვინარჩუნებ იმ ინსტიტუტებთან და პირებთან ურთიერთობას, რაც წლების განმავლობაში ჩამომიყალიბდა. სიმბოლურია, ისიც, რომ საელჩო დაარსების პერიოდში სასტუმრო შერატონ მეტეხის ორი ოთახით შემოიფარგლებოდა, ახლა კი კრწანისში საკუთარი შენობა აქვს.

former British Ambassador to Georgia, whose initiative was to present me with this award and I would like to thank the current British ambassador to Georgia, Justin McKenzie Smith for organizing the award ceremony in my honor.

During the 11 years, you took a number of leading positions at the British Embassy. What are the stages of development in the relations between the two countries and what kind of situation do we have today?

I spent very interesting years in the Embassy. Since 1995, I have witnessed how relations between the two countries are developing. Throughout this time, I have been directly involved in the processes of UK-Georgia bilateral relations in strategic cooperation, which includes political high level dialogue, inter-parliamentary cooperation, defense, economy, security, education, as well as cultural and people to people relations.

This cooperation is getting more intense annually and as a Member of the Parliament, I am looking at new and interesting prospects with these ties.

I actively cooperate with the British Parliament, while maintaining and advancing strong relationships with the institutions and individuals that I have built over the years.

The fact that the British Embassy, which was initially limited to two rooms at the Sherato Metekhi Hotel, now has its own building in Krtsanisi, mirrors the journey of strengthening of the bilateral relations over the years.

What challenges do you face in the position of the Chairperson of the Foreign Relations Committee of the Parliament of Georgia, and what are the ways to deal with them at the foreign level?

Holding this responsible position is an extremely interesting exercise and a challenge. The main priority of my agenda is to pursue the consistent policy and preparation for Georgia’s

DIPLOMAT 23

POLITICAL RELATIONS

რა გამოწვევებს აწყდებით საქართველოს პარლამენტის საგარეო ურთიერთობათა კომიტეტის თავმჯდომარის ამპლუაში და როგორია მათთან გამკლავების გზები პარლამენტის მხრიდან საგარეო დონეზე? ჩემთვის ეს ძალიან საინტერესო და განსხვავებული საქმიანობა და გამოწვევაა. ჩემი დღის წესრიგის მთავარი პრიორიტეტი თანმიმდევრული პოლიტიკა და ევროპულ და ევროატლანტიკური სტრუქტურების წევრობისადმი მომზადებაა, ისევე როგორც კომიტეტის საზედამხედველო ფუნქციის გაძლიერება. ეს ყველაფერი ძალიან დიდ დროს, ენერგიას და ძალისხმევას მოითხოვს და ყოველდღიურ რუტინაში შესაძლოა არ ჩანდეს შედეგი, თუმცა საერთო სურათზე, ვფიქრობ, გავლენას ახდენს და პოზიტიური დინამიკა ხელშესახებია. საქართველოს წინაშე მდგარი გამოწვევა კი არის ყურადსაღები და საფრთხილო, ეს არის ოკუპირებული ტერიტორიები და თანმხლები უსიამოვნებები. თუმცა ჩვენი იარაღია უალტერნატივო სამშვიდობო პოლიტიკა, საერთაშორისო თანამეგობრობის მხარდაჭერა და ძალისხმევა კონფლიქტის მშვიდობიანი გზით მოგვარებისთვის. გვიწევს აქტიურად მუშაობა ამ თემების ირგვლივ საპარლამენტო ასამბლეებშიც, რაც ძალიან კარგი შესაძლებლობაა პარტნიორების ინფორმირებისა და მობილიზებისთვის. ვცდილობთ ეს პლატფორმა გამოვიყენოთ ოკუპირებულ ტერიტორიებზე საერთაშორისო ორგანიზაციების დაშვების უზრუნველსაყოფად, ადამიანის უფლებების დაცვის კუთხით არსებული უმძიმესი ვითარების შესახებ ინფორმირებისა და ვითარების შემდგომი გამოსწორების მიმართულებით. მიუხედევად გამოწვევებისა, გვაქვს გაცხადებული საგარეო კურსი, რაც ნატოსა და ევროკავშირის წევრობას მოიცავს. ამ პროცესში გვაქვს მნიშვნელოვანი წინსვლა და ჩვენი პარტნიორების მხარდაჭერაც სწორედ ამ პროგრესის გააქტიურებისკენაა მიმართული.

როგორია თქვენი სამომავლო გეგმები აღნიშნულ პოსტზე და რა აქტივობებს ახორციელებთ დიდ ბრიტანეთთან ურთიერთობის გაღრმავების მიზნით? ჩვენი კომიტეტი ძალიან ბევრ თემას ფარავს. ბევრი სამუშაოა, იმისთვის, რომ საგარეო პოლიტიკის ყველა პრიორიტეტული მიმართულებით, რაც ასევე 2016 წლის საგარეო პოლიტიკის შესახებ საპარლამენტო რეზოლუციაში ავსახეთ, აქტიურად ვიმუშაოთ და პროცესების სწორ განვითარებას ეფექტურად შევუწყოთ ხელი. ამისთვის ჩვენ ახლა ვმუშაობთ კომიტეტის

24 DIPLOMAT

integration itto the European and Euro-Atlantic family, as well as strengthening the supervisory function of the Committee.

All these requires a lot of time, energy and effort, and in everyday routine the result may not be visible, but I think it's affecting the overall picture and positive dynamics are tangible.

The challenges faced by Georgia is the most sensitive and dangerous. These are occupied territories with accompanying unpleasant circumstances. Our tool is to maintain a peacekeeping policy support from the international community that will maintain our efforts for peaceful resolution of the conflict.

We are actively working on these topics in the Parliamentary Assemblies, which is a very good opportunity for informing and mobilizing partners. We try to use this platform to ensure access is granted to international organizations in the occupied territories, so that they can duly inform the rest of the world about the harsh situations in terms of human rights and to suggest ways to improve the situation.

Despite these challenges, we have declared a foreign policy that includes NATO and EU membership. We have significant progress in this process and our partners' support are aimed at activating this progress.

What are your plans for this post and what activities do you intend to commence to deepen relations with the UK? Our committee covers many topics. There is a lot of work in our line of foreign policy, as well as the Parliamentary Resolution on Foreign Policy in 2016. All of these is tailored to work effectively and to promote proper development of the processes. For this, we are currently working on the

სტრატეგიასა და სამოქმედო გეგმაზე, რაც ჩვენ სფეროში აქტივობებს უფრო სისტემურს და თანმიმდევრულს გახდის, რაც მიმაჩნია, რომ არის ძალიან მნიშვნელოვანი. ასევე ყველანაირად ხელს ვუწყობ, რომ ჩვენი კომიტეტის მუშაობა მაქსიმალურად იყოს კოორდინირებული როგორც საპარლამენტო შესაბამის კომიტეტებთან, ასევე აღმასრულებელ დონეზე. ჩვენი მიზანია, კომიტეტმა საკუთარი წვლილი შეიტანოს პარლამენტის საზედამხედველო ფუნქციის გაზრდაში. ჩემი უფლებამოსილების ფარგლებში აქტიურად ხორციელდება მაღალი დონის საპარლამენტო ვიზიტები ქვეყნებს შორის სხვადასხვა ფორმატებში. ნებისმიერი ჩემი ვიზიტი, რაც ყოველთვის ძალიან დატვირთულია, ემსახურება იმას, რომ საერთაშორისო დონეზე კიდევ უფრო გავამყაროთ საქართველოს იმიჯი, როგორც სანდო, სტაბილური და დემოკრატიული პარტნიორისა. ასევე, მაქსიმალურად მოვახდინოთ ჩვენი საერთაშორისო პარტნიორების მობილიზება ჩვენი ქვეყნის უმნიშვნელოვანეს ამოცანებზე, რაც არის ქვეყნის ტერიტორიული მთლიანობა და კონფლიქტის შვიდობიანი დარეგულირება, ჩვენი ქვეყნის ძირითადი საგარეო კურსის ღერძი, რაც არის ევროპულ და ევროატლანტიკურ სტრუქტურებში გაწევრიანება და ყველა ჩვენს პარტნიორ ქვეყანასთან, როგორც სამეზობლოში, ისე სხვა რეგიონებში ურთიერთობების და თანამშრომლობის ახალი შესაძლებლობის განვითარება და გაღრმავება. რაც შეეხება ბრიტანეთთან სამომავლო თანამშრომლობას.

2017 წლის სექტემბერში, ბრიტანეთის პარლამენტში, თემთა პალატაში, საპარლამენტო ჯგუფებს შორის გავაფორმეთ თანამშრომლობის მემორანდუმი, რაც უფრო სისტემურსა და კოორდინირებულს ხდის ჩვენს თანამშრომლობას. ჩემი, როგორც საგარეო ურთიერთობათა კომიტეტის თავმჯდომარის მიზანია ბრიტანეთის პარლამენტის დღის წესრიგის მნიშვნელოვანი ადგილი ეკავოს ყოველთვის საქართველოს თავისი შესაძლებლობებითა და გამოწვევებით, მათ შორის ოკუპირებულ ტერიტორიებთან დაკავშირებულ თემატიკას, დემოკრატიულ რეფორმებს, მიღწევებს და ევროატლანტიკურ სტრუქტურებში გაწევრიანების პროცესში პროგრესს. ყველანაირად ვცდილობ ჩემი წვლილი შევიტანო ახლა უკვე როგორც პარლამენტის წევრმა ორ ქვეყანას შორის არსებულ ძალიან მყარ და წარმატებულ ურთიერთობებში. ჩვენი, როგორც პარლამენტარების როლია ხელი შევუწყოთ და უფრო მეტად გავაღრმავოთ არსებული მჭიდრო ურთიერთობები და ვიქონიოთ ხედვა ახალი კავშირების პერსპექტივაზე.

26 მაისს ოფოციალური ვიზიტით ეწვევა საქართველოს ბრიტანეთის პარლამენტში საქართველოსთან მეგობრობის ჯგუფი, რომლის ხელმძღვანელიც საქართველოს პარლამენტში სიტყვით წარდგება და ქართველ პარლამენტარებსა და ხალხს მიმართავს. მინდა გამოვიყენო ეს შესაძლებლობაც და მადლობა გადავუხადო ჩვენს დიპლომატიურ მისიას დიდ ბრიტანეთში, ელჩს ქალბატონ თამარ ბერუჩაშვილს და მთელ მის გუნდს, ისევე როგორც დიდი ბრიტანეთის საელჩოს საქართველოში და ელჩს ჯასტინ მაქენზი სმიტს იმ წვლილისთვის, რაც მნიშვნელოვნად აძლიერებს ორ ქვეყანას შორის ურთიერთობებს მრავალი მიმართულებით.

Committee Strategy and Action Plan that will make our activities more systematic and consistent, which I consider very important. I also encourage our close cooperation with other parliamentary committees and with the executive branch. Our goal is to contribute to the strengthening of the Parliament's supervisory function.

Within my authority, high-level parliamentary visits are being implemented in different formats between the countries.

Any visit, which is always loaded, serves to further strengthen Georgia's image on the international level and position the country as a reliable, stable and democratic partner. Also, as much as possible we work with our international partners in addressing our country's most important objectives, such as the restoration of Georgia’s territorial integrity and the peaceful settlement of conflict and our country's main foreign policy axis aimed at membership to EU and NATO. We also work towards developing and deepening the relations with of our partner countries within immediate neighbourhood and wider region.

As for Britain, in September 2017, we signed a Memorandum of Cooperation with Parliamentary Committees in the House of Commons in the British Parliament, and this makes our system more coherent and coordinated.

The aim of the chairman of the Foreign Relations Committee is for Georgia to hold a significant place on the agenda of the UK Parliament, with its capabilities and challenges, including the issues related to the occupied territories, democratic reforms, achievements and progress in the process of EuroAtlantic integration. I am trying to make my contribution now as a Member of Parliament to cement a very solid and successful relationship between the two countries.

Our role as parliamentarians is to support and deepen existing relationships and to see the perspective of new connections.

On May 26, the Parliamentary Friendship Group from the UK will be invited to the Parliament of Georgia to address the Parliament and the people of Georgia.

I would like to once again take this opportunity and thank our mission in the UK and the British Embassy in Georgia and respective Ambassadors for their excellent work to bring the countries closer and further build on very successful relations that we enjoy!

DIPLOMAT 25

USAID: ჩვენი პროგრამები მუშაობს, საქართველო პროგრესირებს და ჩვენ ერთად სწორ გზაზე ვართ

USAID: Our Programs are Working, Georgia is Progressing and Together, We are on the Right Track ნათია ბრეგვაძე NATIA BREGVADZE SAID-ის ახლადდანიშნული ადმინისტრატორის მოადგილე ევროპასა და ევრაზიაში ბროკ ბირმანი გასულ თვეში საქართველოს ეწვია. მისი ურთიერთობა საქართველოსთან დაახლოებით 20 წელს ითვლის და ბოლოს საქართველოს იგი 12 წლის წინ ეწვია. განახლებულ მეგობრობასა და ახალ პოსტთან დაკავშირებულ პრიორიტეტებზე ბირმანს პირადად ვესაუბრეთ.

U

26 DIPLOMAT

ast month Brock Bierman visited Georgia as a new Assistant Administrator for USAID’s Bureau for Europe and Eurasia. His relations with Georgia is about 20 years old, and it’s been about 12 years since he last visited Georgia. As touching his renewed friendship and priorities on this new post, Mr Bierman spoke to Diplomat.

L

GLOBAL DEVELOPMENT

ახლახანს დაინიშნეთ აშშ-ს საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს (USAID) ადმინისტრატორის მოადგილედ ევროპასა და ევრაზიაში, რა იქნება თქვენი პრიორიტეტები ამ პოსტზე? ჩემი პრიორიტეტები ამ პოსტზე იქნება ადმინისტრატორის მარკ გრინის პრიორიტეტების წინ წამოწევა. ეს არის გზა თვითმმართველობისკენ, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია და ასევე ყველანაირი დახმარების ბოლომდე მიყვანა. მე ვფიქრობ, რომ ერთ-ერთი ძალიან მნიშვნელოვანი საკითხია, რომელზეც მარკმა მიგვითითა. რაღა თქმა უნდა, პატივი უნდა ვცეთ საგადასახადო შემოსავალს და ვიზრუნოთ იმაზე, რომ ჩვენი თანხები აშშში გადასახადის გადამხდელის მიმართ გონივრულად იყოს მიმართული. ამ თანხების გამოყენების პროცესი უნდა იყოს ძალიან გამჭვირვალე. ჩვენ ვსაუბრობთ იმაზე, თუ რას ვაკეთებთ USAID-ში და თუ რამდენად მნიშვნელოვანია საგარეო დახმარება. ახალხანს ხელი მოვაწერეთ ურთიერთგაგების მემორანდუმს (MOU) აზიურ ფაროსანასთან ბრძოლის ღონისძიებებისთვის. ამ მწერს შეუძლია დამანგრეველი შედეგები გამოიწვიოს. მე აქ ყოფნისას მებაღეობა მოვინახულე. უნდა აღვნიშნო, რომ აქ ათასობით კილომეტრი გავიარე. მოვინახულე ღრმაწყლოვანი პორტი დასავლეთში. ასევე ვნახეთ პომიდვრის სათბურები და სხვა მცირე ბიზნესები. ერთი წამის გაფლანგვაც კი არ მინდა. სურვილი მაქვს გავიდე გარეთ და ვესაუბრო ხალხს, რომლებიც უშუალოდ იღებენ ჩვენგან დახმარებას. მინდა გავიგო რას ფიქრობენ და უზრუნველვყო რომ მათ საჭირეობებს ვაკმაყოფილებთ. ვფიქრობ, ძალიან მნიშვნელოვანია გავითვალისწინოთ არა მხოლოდ ჩვენი შიდა სტრატეგია და ექსპერტები, არამედ ჩვენი ქართველი პარტნიორების მოსაზრებებიც. საქართველოსა და აშშ-ს განსაკუთრებული ურთიერთობები აქვთ. მინდოდა რომ ჩემი, როგორც ადმინისტრატორის მოადგილის, პირველი ფიციალური ვიზიტების სიაში მნიშვნელოვანი პარტნიორები შესულიყვნენ. კოსოვოში დავიწყე და საქართველოში დავამთავრე. ვფიქრობ, ეს საკმაოდ მტკიცე განცხადებაა იმ ურთიერთობისთვის, რომელიც ჩვენ საქართველოსთან გვაკავშირებს.

You were recently appointed as an assistant administrator for USAID’s Bureau for Europe and Eurasia, what will be your priorities on this post?

My priorities on this post will be to put forth Administrator [Mark] Green’s priorities, which are the road to self-reliance, which is a very important priority, and the need to end all assistance. I think that is one of the very important issues Mark has identified for us at USAID. And, of course, also respecting the tax dollar. Making sure that the use of our funds is highly respectful of the tax payer in the United States and that it is very transparent, in terms of how we are utilizing those funds, and that we are telling the story of what we are doing at USAID and the importance of foreign assistance.

We just signed an MOU here [to provide stink bug traps] and the effect of this stink bug can be devastating. I had a chance to visit a small orchard while I was here. I should mention

USAID-ი საქართველოს 20 წელზე მეტია ეხმარება, ამ პერიოდის განმავლობაში რომელი პროექტი მიგაჩნიათ ყველაზე წარმატებულად? ვფიქრობ, ბევრ სფეროში მივაღწიეთ წარმატებას. საქართველოს ეკონომიკური განვითარების ხელშეწყობას ვგულისხმობ. თუ გავითვალისწინებთ, რომ საქართველო ბიზნესის წარმოების მხრივ მსოფლიო ბანკის რეიტინგით მეცხრე პოზიციაზე მოხვდა, ეს წარმატებაა. გასაკეთებელი ჯერ კიდევ ბევრია. მიმაჩნია, რომ მოსაგვარებელია გამჭვირვალობის საკითხები, კანონის უზენაესობა და სასამართლო სისტემა. ცხადია, ჩვენ უნდა გვქონდეს სამართლიანი ბიზნეს გარემო, რათა მივიღოთ ინვესტიციები. საქართველოში ბიზნესის წარმოებისთვის კომფორტული და სამართლიანი გარემო უნდა უნდა უზრუნველვყოთ.

თქვენი აზრით, რომელ დარგს აქვს უფრო მეტი პოტენციალი ეკონომიკური ზრდის თვალსაზრისით? საქართველოში სოფლის მეურნეობას ყველაზე დიდი

DIPLOMAT 27

GLOBAL DEVELOPMENT

შანსები აქვს. მაგალითად ჯერ მარტო თხილის ინდუსტრია რომ განვიხილოთ, საქართველო ამ ინდუსტრიის განვითარების თვალსაზრისით მსოფლიო ოთხეულშია. ეს აძლევს მას შესაძლებლობას, რომ გასცდეს რეგიონს, ევროპაში ვაჭრობის გზით. მოგეხსენებათ, თხილის მოსავალი ცოტა უფრო მდგრადია. ხილისა და ბოსტნეულისგან განსხვავებით ის სწრაფად არ ფუჭდება. ასე რომ, თუ ჩვენ შევძლებთ გადავჭრათ ფაროსანას პრობლემა, გავხსნით ბაზრებს, ხოლო ეს ადგილობრივ ფერმერებს საქართველოსა და მთელ ევრობაში შესაძლებლობებს შეუქმნის.

თქვენ საკმაოდ კარგად იცნობთ რეგიონის პრობლემებს, რა ძირითადი გამოწვევები და საფრთხეები არსებობს? ვფიქრობ, სასამართლო რეფორმა ნამდვილად გამოწვევაა. მიმაჩნია, რომ პარლამენტმა უნდა იზრუნოს ამ საკითხზე. დღეს შესაძლებლობა მომეცა, გავსაუბრებოდი პარლამენტის

თავმჯდომარეს, ვიცე სპიკერსა და იურიდიულ მრჩეველს იმაზე, რომ მნიშვნელოვანია არა მხოლოდ საუბარი სასამართლოს რეფორმირებაზე, არამედ საჭიროა რეალური და სერიოზული ნაბიჯების გადადგმა, კონკრეტული და დაუყოვნებელი შედეგების მისაღებად. იმედი მაქვს, რომ მომავალ რამდენიმე კვირაში წარადგენენ კანონმდებლობას, რომელზეც პარლამენტი იმუშავებს. ვფიქრობ, რომ ამ საკითხებთან ერთად მნიშვნელოვანია გადაწყდეს გამჭვირვალობისა და კანონის უზენაესობის საკითხები. შეერთებულ შტატებსა და საქართველოს ძალიან განსაკუ­ თრებული ურთიერთობა აქვთ. ქართველები წარმოუდგენლად გულწრფელი, წარმოუდგენლად სტუმართმოყვარე და წარმოუდგენლად პოზიტიური ხალხია. ისინი სირთულეებს აწყდებიან. ეჭვგარეშეა, რომ უკანასკნელი 20 წლის განმავლობაში გარკვეული უკუსვლებიბი არსებობდა, რომლებიც მოულოდნელად მოხდა. მიმაჩნია, რომ საქართველოს აქვს

28 DIPLOMAT

that while here, I've covered about a thousand kilometers.

I visited the deep sea port in the West, we visited tomato greenhouses as well, and other small businesses. I don’t want to waste any time; I want to get out into the field and I want to talk to the people who are receiving the assistance. I want to find out what is on their minds and I want to make sure that we're addressing some of the needs that they have.

I think it's important that we listen and not just to our own internal strategy and experts, but also listen to our partners and stakeholders here on the ground in Georgia.

Georgia and the United States have a very special relationship. I wanted to make sure that my very first official trip as Assistant Administrator had visits to very important partners. I started in Kosovo and I ended in Georgia. I think that’s a strong statement to the relationship that we have with Georgia.

USAID has been helping Georgia for more than 20 years, which projects do you consider most successful throughout this period?

I think we've had success in a lot of our areas. In terms of economic development, if you think about Georgia being ninth according to the World Bank in terms of doing business, that's a success in terms of helping Georgia with its economy.

I think that there's a lot of work left to do. I think there are some issues of transparency, rule of law, and the judiciary at play here. Clearly, we need to have a fair playing field for businesses to come here and invest. We have to make sure that businesses feel comfortable and are treated fairly when they come here to Georgia.

Which field do you think has more potential to develop in terms of economic growth?

Agriculture has tremendous opportunity here in Georgia.

When I think about the hazelnut industry by itself, I think Georgia is number four in the world in terms of developing this [industry]. The hazelnut industry also will give Georgia the opportunity to get out of this region in terms of its marketing to Europe. We know that the crop is a little bit more sustainable in terms of how long it lasts, it doesn't perish as quickly as other fruits and vegetables. So, if we can solve the problem of the stink bug, it opens up markets and it opens up the opportunities for farmers here in Georgia beyond this region and throughout all of Europe.

You have quite a profound understanding of the region, what are the main challenges and threats?

I think judicial reform is definitely a challenge. I think it’s something the Parliament needs to take on. I had the chance to talk to the speaker today, the deputy speaker and legal counsel, driving home the importance of not just talking about the fact that they're going to reform the judiciary, but actually taking those steps very seriously and they have concrete and immediate results. I'm hopeful that this year, hopefully in the next few weeks, we'll have legislation possibly introduced in Parliament they can work on. I think those are issues that are important. I also think that it's important that we have transparency and rule of law issues [finalized].

GLOBAL DEVELOPMENT

შესაძლებლობა, გადალახოს ეს დაბრკოლებები. ზოგიერთი მცირე ბიზნესის მონახულებისას, ძალიან დამაფიქრებელი და საინტერესო იყო ადამიანების პირადი ისტორიების მოსმენა. ეს მავსებს იმედით და მაძლევს საშუალებას, რომ დავბრუნდე ვაშინგტონში და კონგრესში გავაჟღერო, რომ ჩვენი პროგრამები მუშაობს, საქართველო პროგრესს განიცდის და ჩვენ ერთად სწორ გზაზე ვართ. იმედი გვაქვს რომ ჩვენი განსაკუთრებული ურთიერთობა დიდი ხანი გაგრძელდება.

რა უნდა გააკეთოს საქართველოს მთავრობამ, ინსტიტუტებმა და ორგანიზაციებმა ქვეყანაში ცხოვრების დონის გასაუმჯობესებლად და სოციალური და ეკონომიკური პრობლემების შესამცირებლად? ქართველები უფრო აქტიურები უნდა იყვნენ, არა მხოლოდ ხელისუფლების, არამედ ზოგადად, სამოქალაქო საზოგადოების დონეზე. მონაწილეობა უნდა მიიღონ სხვადასხვა ტიპის რეფორმებში, განათლებასა და საზოგადოებრივ აქტივობებში. ვფიქრობ, რომ ქართველები ადგილობრივ დონეზე უფრო უნდა გააქტირუდნენ. საქართველო ცდილობს გადალახოს პრობლემები სავაჭრო ჰორიზონტის გაფართოების გზით. მე ვფიქრობ თხილის ფერმერებზე, იმაზე, თუ როგორ შეუძლიათ ამ რეგიონის გარეთ კავკასიასა და აღმოსავლეთ ევროპაში თავიანთი შესაძლებლობების გაფართოება. მათ უნდა მონახონ შესაძლებლობები და გახსნან ბაზარი, აშშ-ში ან ჩინეთში ან მსოფლიოს ნებისმიერ წერტილში, სადაც კი ამას შეძლებენ. მათ ასევე უნდა მონახონ, საქართველოში სხვა ბიზნესის შემოყვანის გზები. ამ საკითხს კვლავ სასამართლო რეფორმამდე მივყავართ, რომელიც უკვე რამდენჯერმე აღვნიშნე, მაგრამ მე ვფიქრობ, რომ ეს მნიშვნელოვანია. მიმაჩნია, რომ ხალხმა უნდა მოუწოდოს საჯარო მოხელეებსა და არჩეული თანამდებობის პირებს იყონ გამჭვირვალეები. ისინი უნდა მოუწოდებდნენ მათ, რომ იყვნენ საზოგადოების აქტიური წევრები. მათ ოლქის წინაშე აკისრიათ პასუხისმგებლობა, მოახსენონ თუ რას და როგორ აკეთებენ, რათა უფრო აქტიურები იყვნენ ადგილობრივ დონეზე. ეს სამოქალაქო საზოგადოების მნიშვნელოვანი ასპექტია. კიდევ ერთხელ აღვნიშნავ, თუ რამდენად მნიშვნელოვანია, რომ სასამართლო რეფორმა ნომერი პირველი საკითხი გახდეს. აუცილებელია, რომ აქ ჩამოსვლისას ამერიკელ ბიზნესმენებს დახვდეთ სამართლიანი ბიზნეს გარემო და კანონის უზენაესობა. არ მგონია, რომ ბიზნესმენები მოისურვებენ იქ წასვლას, სადაც კორუმპირებულ პირებს ან კორუფციულ ინსტიტუტებს, ან რაიმე მსგავსს წააწყდებიან. ისინი დარწმუნებული უნდა იყვნენ, რომ არსებობს უსაფრთხო გარემო, ისევე, როგორც მათი პროდუქციისა და მომსახურებისათვის, მათი თანამშრომლებისა და იმ ხალხისთვისაც, რომელსაც ისინი ქირაობენ საკუთარი ბიზნესის განსავითარებლად. ამერიკული ბიზნესი არ არის მოკლე ვადაზე გათვლილი. მათ უნდათ, რომ ჩამოვიდნენ და განავითარონ გრძელვადიანი სტრატეგია, რომელიც ითვალისწინებს არა მხოლოდ პროდუქტის გაყიდვასა და მომსახურებას, არამედ ისეთი ურთიერთობის ჩამოყალიბებას, რომელიც თაობებს გადაეცემა. ყველაზე მთავარი ურთიერთობებია. ამერიკელებს ორმხირვი ურთიერთობების სწამთ.

I think the United States and Georgia have a very special relationship. Georgians are incredibly genuine, incredibly hospitable, and incredibly positive. They have challenges.

There’s no doubt that there's been some setbacks over the last 20 years. Those setbacks came at unpredicted times. I think Georgia also has an ability to overcome those impediments.

While visiting some of the small businesses, talking to them and having them tell me their personal stories has been a very thoughtful and an exciting experience. It gives me hope and it also allows me to go back home to Washington to deliver the message to Congress that our programs are working, that Georgia is progressing, and that, together, we are on the right track. We have a special relationship with Georgia and we are looking forward to a long relationship.

What should the Georgian government, institutions and organizations do to improve the quality of life in the country, and to diminish social and economical problems?

The more that Georgians can be more active, not just with government, but with civil society in general, and participate in reforms, education, and community activities. Georgians need to be more actively involved at a local level.

Georgia is overcoming its challenges by expanding its markets and expending its horizons. When I think about hazelnut farmers, I think about how they are expanding their opportunities beyond this region, the Caucasus, and Eastern Europe. They have to reach for opportunities in the United States or China or wherever around the world they could open a market and they also have to look to see how they can bring other businesses into Georgia. Again, that goes back to the judiciary reform, which I've mentioned several times, but I think it's important. I think that people should call upon their public servants and elected officials to be transparent.

They should call upon them to be active members of the community. And, they have a responsibility to report back to the constituency what they are doing and how they are doing it, so that they can take input and be more active on the local level. That’s an important aspect of civil society.

Again, I think it's important that judiciary reform becomes the number one issue. It’s important that American businesses that come here to Georgia understand that there's an even playing field, a fair playing field, and it’s clear that there’s rule of law. I don't think businesses want to go anywhere where they're going to have issues of corrupt individuals or corrupt institutions or even the appearance of such. They want to know that there's a safe environment, not just for their products and services, but their employees as well or for the people that they hire in the businesses that they grow.

American businesses aren't in this for the short run. They want to come here and develop a long-term strategy that lasts beyond just selling a product or a service here –that they have longevity, which is something they can build for more than just one generation, a relationship they can build. What’s really important are relationships. Americans want to have faith in the relationship from both sides.

DIPLOMAT 29

ზაზა ოქუაშვილიწარმატებული ინვესტორი და საქართველობრიტანეთის ბიზნეს-დესპანი

Zaza Okuashvili -

successful businessman and Georgian-British business envoy ნათია გამყრელიძე

NATIA GAMKRELIDZE

იზნესი დიპლომატიის ერთგვარი სახეა. ყოველ შემთხვევაში, წარმატებული ბიზნესმენი და პოლიტიკოსი საკუთარ და უცხო ქვეყნებს შორის დესპანის მისიას ასრულებს და ამას ზაზა ოქუაშვილის მოღვაწეობაც მოწმობს - ბატონი ზაზა, რომელიც დიდი

ბ

30 DIPLOMAT

usiness is a form of diplomacy. In any case, a successful businessman and politician often also acts as an envoy, of which Zaza Okuashvili’s deeds serve as proof: Mr. Okuashvili, who is also a British citizen,

B

ბრიტანეთის მოქალაქეცაა, დღეს ბრიტანულ-ქართული სავაჭრო პალატის საპატიო თავმჯდომარეა და საქართველოში ბრიტანული ინვესტიციების დაბანდებას აქტიურად უწყობს ხელს. ამის ნათელი მაგალითია თბილისში „ბენტლის“ შოურუმის გახსნა. ასევე, აღსანიშნავია, რომ საქართველოში „მინიც“ სწორედ ზაზა ოქუაშვილის მეცადინეობით შევიდა. „ინვესტიცია ქვეყნის ეკონომიკისთვის ხელშესახები მხოლოდ მაშინაა, როცა ის გრძელ ვადაზეა გათვლილი და როდესაც მასში მხოლოდ საგადასახადო ეფექტი, ან პირდაპირი ინვესტიციები კი არა, არამედ, წარმოებისა და სამუშაო ადგილების შექმნის კომპონენტებიცაა გათვალისწინებული,“ - ამბობს ბატონი ზაზა. ზაზა ოქუაშვილისა და მის მიერ დაფუძნებული „ომეგა ჯგუფის“ წარმატების საიდუმლო გლობალურ ხედვასა და ადგილობრივი ეკონიმიკის სიძლიერეშია. რას ნიშნავს გლობალური ხედვა?

- ამ კითხვაზე პასუხი მარტივია: გლობალური ხედვა იმ უცხოურ ბრენდებთან თანამშრომლობაა, რომლებიც „ომეგა ჯგუფმა“ საქართველოში შემოიყვანა, მათ შორის, - BMW, MINI, GENERAL MOTORS, BENTLEY, MAZERATI. ამასთან, აღსანიშნავია, რომ „ომეგა ჯგუფი“ მალე საქართველოში „როლს როისს“ შემოიყვანს. ამასთან, „ომეგა ჯგუფმა“ თანამშრომლობა დაიწყო სათადარიგო ნაწილების ინგლისურ კომპანია „იუნიფართთან“. საერთოდ, „ომეგა ჯგუფი“ აქცენტს ბრიტანულ ბრენდებზე აკეთებს. ასე, მაგალითად, თამბაქოს ფაბრიკის მანქანა-დანადგარების გარკვეული ნაწილი ბრიტანული წარმოებისაა. „ომეგა ჯგუფის“ სტამბა - „ომეგა თეგი“ „ჰაიდელბერგ“ის ბეჭვდითი წარმოების მსოფლიო ლიდერის პარტნიორია. ყველაფერი ეს კი ჩვენი ქვეყნის ცივილურ მსოფლიოსთან ინტეგრაციას უწყობს ხელს.

today holds the position of Honorary Chairman of the BritishGeorgian Chamber of Commerce, and actively promotes British investments in Georgia. Opening Bentley’s showroom in Tbilisi is one clear example; the presence of MINI in Georgia is another, also being the result of Zaza Okuashvili’s efforts.

“Investments are tangible for the country's economy only when seen in the long-term perspective. This includes not only the effects of tax or direct investment, but also the component of production and creation of jobs,’’ says Mr. Okuashvili.

The secret of the success behind Zaza Okuashvili and the Omega Group (which he founded) is vested in its global vision and the strength of the domestic economy. But what does its "global vision" truly mean? The answer is simple: global vision means cooperation with those overseas brands that the Omega Group has brought to Georgia, including BMW, MINI, General Motors, Bentley, and Maserati. In addition, the Omega Group will soon bring Rolls Royce into Georgia, and has also started cooperation with Unipart, an English company for spare parts. In general, as can be clearly seen, the Omega Group focuses on British brands: even certain parts of its tobacco factory’s equipment are of British origin.

The Omega Group’s printing house, Omega Tegi, cooperates with Heidelberg, the world’s leader in printing production.

All these help our country further integrate with the civilized world.

DIPLOMAT 31

ზაზა ოქუაშვილი 2004 წლის თებერვალში, ანუ მაშინაც, როცა „ომეგა ჯგუფის“ ოფისებსა და ტელეკომპანია „იბერიაში“ სპეცრაზმი შევიდა, საქართველოსა და დასავლეთ შორის დესპანის მისიას არულებდა. თანამოსაუბრესთან საუბარს სწორედ ამ თემით ვაგრძელებთ და ვეკითხებით: დასავლურ ბიზნეს და პოლიტიკურ წრეებთან კარგი ურთიერთობა გქონდათ და გაქვთ. მაშინ, როცა თქვენს მიერ დაფუძნებულ ბიზნესზე „ნაციონალებმა“ შეიარაღებული შეტევა მიიტანეს, თქვენი დასავლელი მეგობრები რას ამბობდნენ? დასავლეთს სურდა, რომ ის უძრაობა, რომელიც საქართველოში მანამდე არსებობდა, შეცვლილიყო. ამიტომ, რევოლუციის მერე ყველა ამბობდა, ცვლილებები დაიწყო და უნდა მოვიცადოთო, თან ხალხის არჩეული მთავრობა იყო და მის ქმედებებეში დასავლეთი ვერ ჩაერეოდა, თუმცა ჩემი დასავლელი პარტნიორები კარგად მიხვდნენ, საქმე რაშიც იყო და პრეზიდენტსა თუ პრემიერთან დაკავშირებას ცდილობდნენ.

ზაზა ოქუაშვილი, როგორც ყველა ჭეშმარიტი ბიზნესმენი, ათასჯერ ზომავს და ერთხელ ჭრის, ანუ სხვანაირად რომ ვთქვათ, საუბრისას სიტყვებს ზომავს. ეს, რასაკვირველია, ცუდი თვისება ნამდვილად არ არის, რადგან სიტყვას ყველაზე დიდი ძალა აქვს - სიტყვა ადამიანს შეიძლება, სალბუნად დაედოს და ეს ზაზა ოქუაშვილმა კარგად იცის - ბატონი ზაზა პროფესიით ხომ ექიმია. ბატონო ზაზა, იღბლიანი ხართ? ყველა წარმატებისთვის იღბალიც აუცილებელია!

იმ დროს, როცა უკვე წარმატებული ბიზნესმენი იყავით, კიდევ ერთ ახალ პროფესიას დაეუფლეთ - პოლიტიკოსი გახდით. პოლიტიკაში წასვლისკენ რამ გიბიძგათ?

32 DIPLOMAT

In February 2004, when special forces soldiers raided the Omega Group’s offices and Iberia TV, Zaza Okuashvili had already been completing the mission of bringing the West and Georgia together. We continue our conversation with our interviewee on this topic: You had and still maintain good relations with Western business and political societies. At that time, when the United National Movement laid an armed siege to the business founded by you, what were your Western friends saying about it?

The West wanted that stagnation, which was endemic in Georgia at that time, to change. That’s why after the Rose Revolution everybody was saying that the changes had begun and that we had to wait. Also, this was a government elected by the people, and the West would not interfere with the government’s actions. However, my business partners were well aware of what was happening and tried to contact the President and the Prime Minister.

Zaza Okuashvili, as all true businessmen, measures a thousand times and cuts once. In other words, he carefully selects his words in a conversation. This is, indeed, not a bad trait to have, because words have power– a word can soothe one’s suffering and Zaza Okuashvili, being a doctor by profession, knows this all too well.

ADVERTORIAL

რამ და, - ქვეყნის წარმატების ინტერესმა, ანუ მინდოდა, ისეთი ნაბიჯები გადამედგა, რაც ჩვენი ქვეყანისა და ხალხის უკეთესობას, წარმატებას შეუწყობდა ხელს. ისე, ვერ ვიტყვი, მანამდე, ვიდრე დეპუტატი გავხდებოდი, ჩემი ბიზნესით პოლიტიკაში არ ვიყავი და იგივე ქვეყნის უკეთესობას არ ვემსახურებოდი.

ეს როგორ? ბიზნესის მასშტაბურობის გამო, ბიუჯეტში საკმაოდ დიდი თანხა შეგვქონდა - საერთო ჯამში, სახელმწიფო ბიუჯეტში მილიარდნახევარი გვაქვს შეტანილი.

მართალია, 2012 წლის შემდეგ, საქართველოს ხელისუფლებაში სხვა პოლიტიკური ჯგუფია, მაგრამ თანდათან უფრო ხშირად ვრცელდება ინფორმაცია, რომ ბიზნესს, როგორც ადრე, ახლაც გარკვეული პრობლემები აქვს. ყოველ შემთხვევაში, „ომეგა ჯგუფი“ ამბობს, რომ ზოგიერთი მულტინაციონალური კომპანია დემპინგური ფასებით არაჯანსაღ ბიზნესგარემოს ქმნის და იმედოვნებს, რომ ეს პრობლემა მალე აღმოიფხვრება. სახელდობრ, საუბარი იმაზეა, რომ თამბაქოს ბაზარზე ზოგიერთი მულტინაციონალური უცხოური კომპანიის დემპინგური ფასებით ოპერირების გამო, „ომეგა ჯგუფის“ იმ შემოსავალს ამცირებს, რაც ტელეკომპანია „იბერიას“

Mr. Okuashvili, do you consider yourself lucky?

Luck is necessary for every success!

When you had already been a successful businessman, you then found yourself in a new profession – you became a politician. What compelled you to move into politics?

I wanted this country to succeed – that was my main interest and motivation, making steps that would change the country and the well-being of my people for the better. Although I would have to say that even before becoming a politician, my business meant I was well into politics and doing what I could to better the future of my country.

In what ways?

Because our business is large scale, we contributed a lot to the budget – in total, we have contributed 1.5 billion GEL to the state budget.

Although a new political group came into power in 2012, more and more often we still hear that businesses are facing the same old problems. In any case, the Omega Group claims that

DIPLOMAT 33

ხმარდება. აღსანიშნავია, რომ „ომეგა ჯგუფის“ პოზიციას საერთაშორისო აუდიტის - „გრანტ ტორნტონის“ დასკვნაც ამყარებს, სადაც ნათქვამია, რომ საქართველოში დემპიგი და მტაცებლური ფასებია. საუბრის თემას ვცვლით და ბატონ ზაზას სიტყვას პოლიტიკაზე ვუგდებთ. კერძოდ, ვეკითხებით, ლიბერალია თუ კონსერვატორი საერთოდ, გლობალიზმი კარგია და მივესალმები, მაგრამ ყველას თავისი პასუხისმგებლობა აქვს, - გვპასუხობს თანამოსაუბრე და აგრძელებს, - ჩვენს ქვეყანაზე პასუხისმგებლობა გვაქვს, ყველაფრის ბრმად გადმოტანა არ შეიძლება, ჩვენი ეკონომიკური თუ გეოგრაფიული ტრადიციები უნდა გავითვალისწინოთ და ჩვენი მომავალი დავიცვათ! ჩვენი ინტერესების დაცვა, დემოკრატიისა და თავისუფლების გათვალსიწინებით უნდა შეგვეძლოს, ანუ არ შეიძლება, რომ მომავალი და პოლიტიკური თუ ეკონომიკური წარმატება იმაზე გავცვალოთ, რასაც არ ვიცნობთ. სხვათა შორის, ინგლისში ყველაზე მარტივ კონტრაქტსაც კი დეტალურად განიხილავენ...

„ომეგა ჯგუფი“ ზედიზერ ორჯერ - 2016 და 2017 წლებში წლის ინვესტორად დასახელდა. ამასთან, ჟურნალისტთა საერთაშოირო ფონდმა „ოქროს ფრთამ,“ მედიის თავასუფლებისთვის ბრძოლაში შეტანილი განსაკუთრებული წვლილისთის, „ოქროს ფრთით“ დაგაჯილდოვათ. ასეთი აღიარება, რასკავირველია, სასიამოვნოა. „ოქროს ფრთით“ დაჯილოდებაც ჩემთვის განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, რადგან თავისუფალ სიტყვასთან უხერხულად

34 DIPLOMAT

certain multinational companies create an unhealthy business environment by dumping prices and hope that this problem will be eliminated shortly. In particular, dumping policies used by some multinational companies are apparent on the tobacco market, which consequently means that a part of the Omega Group’s income, which is dedicated to Iberia TV, is diminished.

This claim is supported by the evidence contained in a report by an international audit, Grant Thornton, confirming that Georgia does indeed suffer from dumping and predatory pricing.

We will change the topic of conversation – now we are on politics again. In particular, we ask whether Mr. Okuashvili is liberal or conservative.

“In general, globalism is good and I welcome it, but we all have our own responsibility,” answers the interviewee and continues, “we are responsible for our country. It is not correct to blindly copy everything. We have to take our economic and geographic traditions into consideration and protect our future. We should learn how to protect our interests, all the while adhering to democracy and freedom. In other words, we must not exchange our future and political or economic success for something unknown and alien to us. By the way, in Britain even a very basic contract is scrutinized to the smallest detail...

The Omega Group was nominated as the Investor of the Year twice in a row in 2016 and 2017. Also, you were awarded with the Golden Feather by the International Fund of Journalists for a special contribution in the fight for media freedom.

Such recognition is of course very pleasant. The award of the Golden Feather is especially important, because freedom of speech is something I hold very dear and I am happy that the journalists appreciated the hard path we had to walk for it.

The cooperation between Britain and the Omega Group

ნამდვილად არ ვარ და სასიხარულოა, რომ იმ მძიმე გზის გავლა ჟურნალისტებმა დააფასეს! „ომეგა ჯგუფისა“ და ბრიტანეთის თანამშრომლობა მომავალშიც აქტიურად გაგრძელდება და ამის თუნდაც ის მოწმობს, რომ ჯგუფს სამშენებლო ბიზნესში შესვლა აქვს გადაწყვეტილი და ამ საქმეში ბრიტანული ინვესტიცია დაბანდდება. „ომეგა ჰოუმი“, რომლის პროექტიც, თანამედროვე ევროპული სტანდარტების შესაბამისად, ინგლისში მომზადდა 5 ათას ოჯახზეა გათვლილი. ამავე პროექტის ფარგლებში, სოციალური სახლებიც აშენდება. პროექტი დღის სინათლეს მალე იხილავს და, ბრიტანული ინვესტიციების ხელშეწყობით, „ომეგა ჯგუფი“ ათი ათასობით სამუშაო ადგილს შექმნის. ამასთან, „ომეგა ჯგუფი“, ბრიტანული პროექტით, ბაკურიანში 95-ადგილიანი სასტუმროს მშენებლობას გეგმავს - პროექტი მერიაშია შეტანილი და დამტკიცებისთანავე მშენებლობა დაიწყება.

საუბრის თემას ვცვლით და ზაზა ოქუაშვილს სიტყვას კონკურენციაზე ვუგდებთ. ბატონი ზაზა ჩვეული სიდინჯით გვპასუხობს: „ომეგა ჯგუფი“ ბიზნესის ბევრ სხვადასხვა დარგში მოღვაწეობს და ჯანმრთელ კონკურენციას ქმნის, რაც ხარისხისა და ცივილიზებული მომავლისთვის აუცილებელია. „ომეგა ჯგუფი“, რომელიც ათასობით სამუშაო ადგილს ქმნის, ავლენს და ფხიზლად არის არაჯანსაღი კონკურენციის გამოვლენისადმი, როგორიცაა დემპინგი და სხვა არაკანონიერი კონკურენციის ნიშნები და მიდგომები.

will be ongoing and active – the Group’s plans to enter the construction market through investments from Britain is yet another example. “Omega Home”, with a project prepared according to the modern international standards in Britain, is designed to offer housing to 5000 families. In the scope of the same project, housing for socially vulnerable will be also provided. The project is to be unveiled shortly and thanks to British investments, Omega Group will create ten thousands of employment opportunities.

Additionally, Omega Group is set to carry out yet another British project – construction of 95 room hotel in Bakuriani.

The project has been submitted to the regional municipality and as soon as its confirmed, the construction works will commence.

Once again we change the subject and ask Zaza Okuashvili about competition. He handles it with customary steadiness.

“Omega Group” operates in various businesses, always creating healthy competition that is essential for quality product and our civilized future. And we, a group, that’s behind thousands of jobs, are very against the policies of unhealthy competition, such as dumping and signs and practices of other unlawful competition.

DIPLOMAT 35

TRADE

ბრიტანეთის სავაჭრო წარმომადგენელი საქართველოში: ეს არის უნიკალური ქვეყანა, სადაც ყველაზე სტუმართმოყვარე ხალხია

British Trade Envoy to Georgia: It is a Unique Country With a Most Hospitable People ნინო შარაშიძე NINO SHARASHIDZE ასული წლის 12 სექტემბერს ბრიტანეთის პრემიერმინისტრმა ტერეზა მეიმ სომხეთსა და საქართველოში ბრიტანეთის სავაჭრო წარმომადგენლად ბ-ნი მარკ პრიჩარდი დანიშნა. საქართველოში დიდი ბრიტანეთის სავაჭრო წარმომადგენლის დანიშვნა განხორციელდა ორმხრივი სავაჭრო კავშირებისა და საინვესტიციო თანამშრომლობის გაძლიერების მიზნით. დიდი ბრიტანეთის სავაჭრო წარ­ მომადგენელს საქართველოში თბილისი-ლონდონის ეკო­ ნ­ომიკურ ურთიერთობებში ბოლო დროს განვითარებულ მოვლენებზე ესაუბრა. პრიჩარდი 13 წელია მიმდევრობით მსახურობს ტონი ბლერის, გორდონ ბრაუნის, დევიდ კამერონის და ტერეზა მეის მმართველობის ქვეშ სატრანსპორტო, სამუშაოები და პენსიები, უელსი და გარემოსდაცვითი აუდიტის დეპარტამენტებში. იგი არის თავმჯდომარე ან ვიცე-თავმჯდომარე საპარლამენტო ჯგუფებისა, მათ შორის ASEAN-ის და აფრიკის რეგიონებში.

გ

36 DIPLOMAT

n September 12 last year, the UK Prime Minister Theresa May has appointed Mr Mark Pritchard, MP, as a British Trade Envoy to Armenia and Georgia. The appointment of the UK Trade Envoy to Georgia is expected to bolster bilateral trade ties and investment cooperation.

Diplomat spoke with the UK’s trade envoy to Georgia to catch up on the latest developments in Tbilisi-London economic relations.

Prichard has served in successive governments under Tony Blair, Gordon Brown, David Cameron and Theresa May for 13 years in the departments of transport, works & pensions, Wales, and environmental audit. He is chairman or vicechairman of several all-party parliamentary groups, including the ASEAN region, and Africa. Pritchard is also an executive

O

TRADE

პრიჩარდი ასევე ბრიტანეთის საპარლამენტო ჯგუფის აღმასრულებელი წევრია. პრიჩარდი London Evening Standardმა ლონდონის 1000 გავლენიან ადამიანს შორის დაასახელა.

როდის ესტუმრეთ საქართველოს პირველად და როგორი შთაბეჭდილება დაგრჩათ?

2016 წლის სექტემბერში. დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა სიცოცხლით სავსე თბილისმა, ქართული ქალაქებისა და მთების ბუნებრივმა სილამაზემ და მომინდა გავცნობოდი საქართველოს მომხიბვლელ ისტორიას. საქართველო მართლაც შთამბეჭდავია მსოფლიოსთვის. ეს არის უნიკალური ქვეყანა, სადაც ყველაზე სტუმართმოყვარე ხალხია.

როგორია თქვენი როლი, როგორც ბრიტანეთის პრემიერმინისტრის მიერ დანიშნული წარმომადგენელი ვაჭრობის დარგში? პრემიერ-მინისტრმა მთხოვა, რომ გავმხდარიყავი ბრიტანეთის პირველი სავაჭრო და საინვესტიციო წარმომადგენელი საქართველოში 2017 წლის ოქტომბერში. მისი გადაწყვეტილება ხაზს უსვამს ბრიტანეთსა და საქართველოს შორის ორმხრივი ვაჭრობის გაღრმავებისა და უორდროპის მიღმა არსებული ორმხრივი ურთიერთობების გაძლიერების აუცილებლობას.

საქართველოს ეკონომიკის რომელ დარგში ხედავთ სავაჭრო და საინვესტიციო შესაძლებლობებს ბრიტანეთის კომპანიებისთვის? არსებობს მრავალი შესაძლებლობა, როგორც საქონლით ვაჭრობის ისე მომსახურებაში. მთლიანი ვაჭრობა საქონელსა და მომსახურებაში დიდ ბრიტანეთსა და საქართველოს შორის 2016 წელს 163 მილიონი იყო, 5.2% -იანი ზრდა წინა წელთან შედარებით, მაგრამ ჯერ კიდევ ბევრია გასაკეთებელი. ჩემი ძირითადი აქცენტი 2018 წელს იქნება საბანკო და ფინანსური მომსახურება, პროფესიული განათლება და ტრენინგი და საგრძნობლად მნიშვნელოვანი საცალო სექტორი. დიდი ბრიტანეთის საუკეთესო საცალო ბრენდების ზოგიერთი ნაწილი უკვე თბილისშია, მაგრამ კიდევ ბევრისთვის არის ადგილი.

როგორი იქნება დიდი ბრიტანეთის მთავრობის ჩართულობა საქართველოს ეკონომიკურ განვითარებაში? ორმხრივი ურთიერთობები საკმაოდ მყარია, რასაც დიდი ბრიტანეთისა და საქართველოს შორის მაღალი დონის მინისტრთაშორისი ვიზიტებიც მოწმობს. ასევე რეგულარული საპარლამენტო ვიზიტები. ყველა ეს ვიზიტი ხელს უწყობს ორ ქვეყანას შორის მიმდინარე დიალოგს. დიდი ბრიტანეთი მხარს უჭერს საქართველოს შემდგომი ეკონომიკური რეფორმების გატარების გზაზე, რაც დასაქმების, უკეთესი ხელფასებისა და რეფორმირებული სახელმწიფო საპენსიო სისტემის გაუმჯობესების საშუალებას იძლევა. დიდი ბრიტანეთი ხელს შეუწყობს საქართველოს ევროკავშირის მისწრაფებებს, მაგრამ საბოლოო ჯამში ეს მიღწევები საქართველოს მთავრობის დამსახურებაა. საქართველო ბევრი პროდუქციის და მომსახურების კერად იქცა - დიდ ბრიტანეთს სურს მონაწილეობა მიიღოს მის შემადგენლობაში, რაც უზრუნველყოფს ამ მისწრაფებების რეალურობას.

თქვენ ევროსკეპტიკი ხართ, მაგრამ ამავე დროს ეწინააღმდეგებოდით ბრექსიტს, როგორ შეაფასებთ არსებულ ვითარებას, რა არის ევროკავშირის დატოვების დადებითი და უარყოფითი მხარეები განსაკუთრებით სავაჭრო და ეკონომიკის თვალსაზრისით? მე პრაგმატული ვარ, როდესაც საქმე ეხება ევროკავშირს. ვიმედოვნებ და მჯერა, რომ ბრექსტი უფრო მეტ შესაძლებლობას მისცემს დიდ ბრიტანეთს ვაჭრობისა და ინვესტიციების კუთხით

member of the British Parliamentary Group.Pritchard was named as one of London's 1,000 most influential people by the London Evening Standard in 2011.

When did you first arrive to Georgia and what was your impression?

September 2016. I was impressed with the life and vibrancy of Tbilisi, the natural beauty of the Georgian countryside and mountains, and interested to learn more of Georgia’s fascinating history. Georgia really does have an amazing story to tell the world. It is a unique country with a most hospitable people.

What are your roles as a trade envoy appointed by the Prime Minister of the UK? The Prime Minister asked me to become the UK’s first Trade & Investment Envoy to Georgia in October 2017. Her decision highlights the importance of the need to increase bilateral trade between the UK and Georgia and the deepening of our bi lateral relationship beyond Wardrop.

In which areas do you see the substantial trade and investment opportunities in Georgia for British companies?

There are many areas of opportunity, both in goods and services. Total trade in goods and services between the UK and Georgia was at £163m in 2016, up 5.2% from 2015 – but there is still much more to do. My main focus in 2018 will be on banking and financial services, vocational education and training, and the increasingly important retail sector. Some of the UK’s top retail brands are already in Tbilisi, but there is room for many more.

How the UK government is going to support the drive for economic growth in Georgian market?

Bilateral relations are excellent as evidenced by high level ministerial visits between the UK and Georgia. There are also regular parliamentary visits. All these visits helps ongoing dialogue between our two nations. The UK stands by Georgia to bring about further economic reforms that allows for increases in employment, better wages, and hopefully a reformed state pension system. The UK will also support Georgia’s EU aspirations - but ultimately the speed of this is a matter for the Georgian government. Georgia is well placed to be a hub for many goods and services - the UK will want to play its part in ensuring many of these aspirations become a reality.

You are a Eurosceptic, but also were opposed to Brexit, how do you assess the current situation what are the pros and cons of leaving the EU especially in terms of trade and the economy?

I am a pragmatist when it comes to the EU. I hope and trust that Brexit will mean more not less opportunities for UK trade and investment around the world. That said, the UK is leaving the European Union, but the UK is not leaving Europe.

I would say I am a moderate on Brexit issues, but the will of the British people, as exercised through the EU referendum, will invariably be exercised.

What would be your advice to Georgia who is trying to become a member of the EU? Georgia needs to continue on its path of democratic and DIPLOMAT 37

TRADE

მთელ მსოფლიოში. ამ განცხადებით, დიდი ბრიტანეთი ტოვებს ევროკავშირს, მაგრამ დიდი ბრიტანეთი არ ტოვებს ევროპას. მე ვიტყოდი, რომ მე ზომიერი ვარ ბრექსტის საკითხებზე, მაგრამ ბრიტანეთის ხალხის ნება, რომელიც გაცხადდა ევროკავშირის რეფერენდუმის მეშვეობით, რეგულარულად განხორციელდება.

რას ურჩევდით საქართველოს, რომელიც ცდილობს გახდეს ევროკავშირის წევრი? საქართველომ უნდა გააგრძელოს დემოკრატიული მმართველობის და რეფორმების გზა. მან ასევე უნდა უზრუნველყოს, რომ ის მოქმედებს ევროკავშირის DCFTA-ით ნაკისრი ვალდებულებებით. ევროპის ნაწილად ყოფნა არ არის მხოლოდ გეოგრაფიაში ან ხელშეკრულებებში, არამედ საერთო მსოფლიო თვალსაზრისით და საერთო ღირებულებებისა და კანონის უზენაესობის აღნიშვნაში. საქართველოში პოლიტიკოსებს ეს ესმით. საბოლოო ჯამში, საქართველოს ხალხი არის ის, ვინც გადაწყვეტს არის თუ არა გზა ევროპისკენ წარმატებისკენ მიმავალი. საქართველო, ისევე როგორც ყველა ერი, წარმატებული იქნება მხოლოდ მაშინ, თუ ის იყურება გარშემო და მისდევს დროს.

როგორც ყოფილი მარკეტინგული კომუნიკაციების დირექტორი, წარმოიდგინეთ, რომ თქვენ მარკეტინგული სტრატეგიის შემუშავებას ახორციელებთ საქართველოსთვის, რა უნდა იყოს ახალი ან არსებული პროდუქცია/მომსახურება რომელიც საქართველომ უნდა შესთავაზოს? საქართველო ამაყია თავისი ისტორიით, მაგრამ მას ასევე აქვს ნათელი მომავალი. მე ვურჩევდი რომ გააგრძელოს რეფორმები, რომ საქართველოში ბიზნესის კეთება განმტკიცდეს, რომ სასამართლო იყოს გამჭვირვალე, სადაც ინვესტორები იგრძნობენ იურიდიულ დახმარებას, თუ კონტრაქტები ან გადასახადები სადავო გახდა, პირდაპირი რეისები ლონდონში გაგრძელდეს და გახშირდეს, რომ ინგლისური კვლავაც უფრო მეტად ისწავლებოდეს, როგორც მეორე ენა, საქართველოს ბავშვებისა და სტუდენტების განათლება მთავარ პრიორიტეტად რჩება. ვისურვებდი ქართული ეკონომიკა უფრო მრავალფეროვანი გახდეს და სასოფლო-სამეურნეო რეფორმები პროდუქტიულობის გაუმჯობესებას და სურსათის წარმოების გაფართოებას უზრუნველოყოფნდენ. განათლება ნებისმიერი ერის კეთილდღეობისკენ არის მიმართული. ვიმედოვნებ, რომ დიდ ბრიტანეთს შეუძლია მონაწილეობა მიიღოს საქართველოში განათლების მიღების გაუმჯობესების პროცესში.

38 DIPLOMAT

governance reforms. It also needs to ensure it acts upon its existing commitments given as part of the DCFTA with the EU. Being part of Europe is not just found in geography or treaties but in a shared world view and a testament to shared values and the rule of law. Politicians in Georgia understand that.

Ultimately the people of Georgia are the ones who will decide whether the road to Europe is making sufficient progress or not. Georgia can only prosper, like all nations, if it is outward looking and moves with the times.

As a former marketing communications director, imagine that you are developing a marketing strategy for Georgia, what should be new and existing products or services Georgia has to offer?

Georgia has a proud history, but also has a bright future. I would suggest the need for government reforms to continue, that ease of doing business in Georgia is sustained, that commercial courts and business redress mature to a place where investors feel there is legal redress if contracts or payments are disputed at a later date, that direct flights to London continue and become more frequent, that English continues to be taught more widely as a second language and that education of Georgia’s children and students remains a top priority of the government. That the Georgian economy becomes more diverse and that agricultural reforms improve productivity and expand food production and manufacturing.

Most of all, Education is key to the prosperity of any nation.

I hope the UK can play its part in investing in education in Georgia and the education offer in Georgia is increased.

TAXLAW LAW TAX PRACTICE PRACTICE

Nodia, Urumashvili Partners a highlyregarded regardedfull-service full-service law firm its its practice, it has developed a a Nodia, Urumashvili andand Partners is ais highly firmbased basedininGeorgia.

Georgia.Within Within practice, it has developed specialised team dedicated exclusively to tax law practice.

The firm is actively involved in the major projects of different industry specialised team dedicated exclusively to tax law practice. The firm is actively involved in the major projects of different industry sectors, including Agriculture, Banking, Insurance,Hospitality, Hospitality, Pharmaceuticals, Pharmaceuticals, Utilities and, as as a result, have consolidated its its sectors, including Agriculture, Banking, Insurance, Utilitiesetc., etc., and, a result, have consolidated position as a leading firm in the tax field. position as a leading firm in the tax field. ○ We offer our clients the benefits of a tax law expertise supported by the resources of a full-service law firm

○ We offer our clients the benefits of a tax law expertise supported by the resources of a full-service law firm ○ We have special knowledge for creating strategies and techniques to optimize taxes

○ We have special knowledge for creating strategies and techniques to optimize taxes ○ We are experienced virtually in all aspects of tax practice, the firm advises on a wide range of areas, including,

○ We are aspects oftax taxdue practice, thecross-border firm advisestax, on tax a wide range of areas, personal including, but experienced not limited tovirtually business in taxallstructuring, diligence, compliance process, but not limited to business tax planning and other tax structuring, tax due diligence, cross-border tax, tax compliance process, personal tax planning and other ○ We assist with obtaining tax residency, advance tax rulings and preparation of legal opinions

○ We assist with obtaining tax residency, advance tax rulings and preparation of legal opinions ○ We are advising on settlement strategies and negotiations

○ We are advising on settlement strategies and negotiations

○ We are well-known for our unique expertise on tax disputes, we provide effective representation before state tax authorities, and advocating throughout the tax litigation process

○ We are well-known for our unique expertise on tax disputes, we provide effective representation before state tax○authorities, advocating throughout the taxa litigation process We provide and advice and assistance in structuring tax-effective approach to domestic and international transactions

○ We provide advice and assistance in structuring a tax-effective approach to domestic and international transactions ○ We serve as trusted tax counsel to major corporate entities, funds, banks and other financial institutions for many years

○ We serve as trusted tax counsel to major corporate entities, funds, banks and other financial institutions for many years

Contact us:

Contact Epremus: Urumashvili, Partner eprem@nplaw.ge Office 28, Floor 4,Partner Block 4, Eprem Urumashvili, 71 Vazha-Pshavela Ave. Tbilisi, 0186, Georgia eprem@nplaw.ge Phone: +995 32 2 207 407

Office 28, Floor 4, Block 4, 71 Vazha-Pshavela Ave.Associate Tbilisi, 0186, Georgia Jaba Balakhashvili, Phone: +995 32 2 207 407 jaba@nplaw.ge Office 28, Floor 4, Block 4,

Jaba 71 Balakhashvili, Associate Vazha-Pshavela Ave. Tbilisi, 0186, Georgia jaba@nplaw.ge Phone: +995 32 2 207 407 Office 28, Floor 4, Block 4, 71 Vazha-Pshavela Ave. Tbilisi, 0186, Georgia Phone: +995 32 2 207 407

Alexander Sukhishvili, Partner sandro.sukhishvili@nplaw.ge Office 28, Floor 4, Block 4, Alexander Sukhishvili, Partner 71 Vazha-Pshavela Ave. Tbilisi, 0186, Georgia sandro.sukhishvili@nplaw.ge Phone: +995 32 2 207 407

Office 28, Floor 4, Block 4, 71 Vazha-Pshavela Tbilisi, 0186, Georgia Teona Gaprindashvili,Ave. Associate t.gaprindashvili@nplaw.ge Phone: +995 32 2 207 407 Office 28, Floor 4, Block 4, Teona Gaprindashvili, 71 Vazha-Pshavela Ave. Associate Tbilisi, 0186, Georgia

t.gaprindashvili@nplaw.ge Phone: +995 32 2 207 407

Office 28, Floor 4, Block 4, 71 Vazha-Pshavela Ave. Tbilisi, 0186, Georgia Phone: +995 32 2 207 407

The Georgian The home of Georgian cuisine

Tantalizing tasty cuisine served with Georgian warmth and friendliness in a rustic environment. Delicious dishes served with organic vegatables followed by mouthwatering home baked sweets. And freshly squeezed organic juices are what you will find at restaurant "The Georgian"

27 Balham Hill. London, SW12 9DX Tel: 020 8675 4975 40 DIPLOMAT

Email: cafe.georgian@gmail.com www.georgianrestaurant.co.uk/

TRADE

საქართველო-ბრიტანეთის ბიზნეს ურთიერთობების წარსული, აწმყო და მომავალი

Past, Present and Future of British-Georgian Business Relations non-political, trade body with an objective to facilitate establishment, growth and development of businesses, trade, and cultural links between Great Britain and Georgia, BGCC was founded in London, UK in March 2007, with the support of the Georgian Embassy in UK (Gela Charkviani, Ambassador). The founders were – Mako Abashidze and Lord Cromwell. It was a period when Georgia faced many challenges because of defining its political wish towards becoming a European community member.

She also missed opportunities in form of economy reforms implementation and fulfilment processes and there was a need for a mediatory body (accelerator) capable of creating a solid platform necessary for establishment of effective business relations between Georgia and the rest of Europe.

In order to expand bilateral business opportunities, the BGCC opened its presentation in Georgia in April 2014. The Ambassador of Georgia to the UK and the Ambassador of the United Kingdom to Georgia were made Honorary Members to the Advisory Council of the BGCC. Recently, the BGCC officially collaborated with UBL (Union of Business Ladies) to organize the Global Business Forum that held on 15 September 2017 at Biltmore Hotel, Tbilisi.

The Forum featured a range of guest speakers from all over the world including government officials, business executives, potential investors, CEOs and Entrepreneurs. One of the core objectives of the forum was to serve as a platform to connect the world's top businesses and most successful start-ups.

The event hosted delegates and speakers from 17 countries, including the UK. Within the past ten years, the BGCC developed its activities in the following directions Tourism Media Business, Trade & Investment Wine Trade Education Charity Medical

A

იდი ბრიტანეთისა და საქართველოს შორის ბიზნესის, ვაჭრობისა და კულტურული კავშირების შექმნის, ზრდისა და განვითარების ხელშეწყობის მიზნით, 2007 წლის მარტში დიდ ბრიტანეთში საქართველოს საელჩოს მხარდაჭერით (ელჩი გელა ჩარკვიანი) ბრიტანულქართული სავაჭრო პალატა, BGCC დაფუძნდა. დამფუძნებლები: მაკო აბაშიძე და ლორდი კრომველი. ეს იყო პერიოდი, როდესაც საქართველო ბევრი გამოწვევის წინაშე იდგა იმის გამო, რომ მან გამოხატა პოლიტიკური ნება გამხდარიყო ევროპული თანამეგობრობის წევრი. მან ასევე ხელიდან გაუშვა შესაძლებლობები ეკონომიკის რეფორმების განხორციელებისა და შესრულების პროცესში და საჭირო იყო შუამავალი ორგანოს (ამაჩქარებლის) შექმნა, რომელიც იქნებოდა მყარი პლატფორმა საქართველოსა და დანარჩენ ევროპას შორის ეფექტიანი საქმიანი ურთიერთობების დამყარებისთვის. ორმხრივი ბიზნეს შესაძლებლობების გაფართოების მიზნით, BGCC-მა საქართველოში 2014 წლის აპრილში წარმომადგენლობა გახსნა. ამავე დროს პალატის მრჩეველთა საბჭოში გაწევრიანდნენ დიდი ბრიტანეთის ელჩი საქართველოში და საქართველოს ელჩი დიდ ბრიტანეთში. ცოტა ხნის წინ, BGCC-მა ოფიციალურად ითანამშრომლა UBL-თან (ბიზნეს ქალთა კავშირი) გლობალური ბიზნეს ფორუმის ორგანიზებაში, რომელიც ჩატარდა 2017 წლის 15 სექტემბერს თბილისში, სასტუმრო ბილტმორში. ფორუმში წარმოდგენილი იყვნენ მთელი რიგი სტუმარ-მომხსენებლები მთელი მსოფლიოს მასშტაბით, მათ შორის ხელისუფლების წარმომადგენლები, ბიზნესის აღმასრულებლები, პოტენციური ინვესტორები და მეწარმეები. ფორუმის ერთ-ერთი ძირითადი მიზანი იყო, შეექმნა პლატფორმა მსოფლიოს ყველაზე მსხვილი ბიზნესების ყველაზე წარმატებულ დამწყებ ბიზნესმენებთან დასაკავშირებლად. ღონისძიებას 17 ქვეყნის დელეგატებსა და

დ

DIPLOMAT 41

TOURISM

მომხსენებლებს უმასპინძლა, მათ შორის დიდი ბრიტანეთიდან. ბოლო ათი წლის განმავლობაში, BGCC-მა თავისი საქმიანობა განახორციელა შემდეგი მიმართულებებით ტურიზმი მედია ბიზნესი, ვაჭრობა და ინვესტიციები ღვინით ვაჭრობა განათლება საქველმოქმედო სამედიცინო

ტურიზმი BGCC მუდმივად მხარს უჭერს ავიაკომპანიებს მათი მარშრუტების პოპულარიზაციასა და გაყიდვებში. ამ ზაფხულს ლონდონსა და თბილისს შორის საქართველოს ავიახაზებმა (BGCCის წევრებისთვის) პირდაპირი ავიარეისები განახორციელა, ამ მიმართულებაზე დაინიშნა რეგულარული რეისები BGCC- ის მხარდაჭერითა და ჩართულობით. თბილისის ოფისი სისტემატიურად მასპინძლობს ჟურნალისტებს წამყვანი გამოცემებიდან, როგორიცაა The Observer, Telegraph, Evening Standard, Financial Times Weekender, and Harper’s Bazaar, რაც მოიცავს საქართველოს შესახებ პუბლიკაციებს.

BGGC ასევე ეხმარება ტურისტულ კომპანიებს შექმნას ხელმისაწვდომი ტურისტული პაკეტები, რომლებიც მორგებულია მათი მომხმარებლების ინტერესებსა და საჭიროებებზე. ასეთი პაკეტების მეშვეობით მოხდა მეტი მომხმარებლის მოზიდვა გასული წლისგან განსხვავებით, როდესაც კომპანიებმა მხოლოდ არსებული ტურები გაყიდეს. ჩვენ ვაპირებთ გავაგრძელოთ მუშაობა ამ მიმართულებით და სხვა ადგილობრივ და საერთაშორისო ტურისტულ კომპანიებს გავუზიაროთ ჩვენი წარმატებული გამოცდილება.

ბიზნესი, ვაჭრობა და ინვესტიციები საქართველოს სამშენებლო კომპანიებსა და ბრიტანულ ინვესტორებს შორის ბიზნეს კავშირების ხელშეწყობა. ნათელი მაგალითია თელავის ჰოლიდეი ინში "ინტერკონტინენტალის" ფინანსური მხარდაჭერით მიმდინარე სამშენებლო სამუშაოები.

ღვინით ვაჭრობა ბოლო ექვსი წლის განმავლობაში, BGCC-მა დიდი როლი შეასრულა ბრიტანეთის ბაზარზე ქართული ღვინის პოპულარიზაციის საქმეში. საქართველოს ღვინის ეროვნულ სააგენტოსთან მჭიდრო თანამშრომლობით წამყვან მეწარმეებთან და ღვინის სპეციალისტებთან მჭიდრო კონტაქტი დაამყარა, საქართველოში მოიზიდა გავლენიანი პირები სავაჭრო სფეროდან. ჩვენი

42 DIPLOMAT

The BGCC continually supports airlines by actively promoting their routes and providing ongoing marketing and sales assistance through their network of contacts. Direct flights by the Georgian Airways (for Members of the BGCC) between London and Tbilisi was launched this summer, scheduling regular London – Tbilisi flights with strong support and involvement of the BGCC. The Tbilisi Office systematically hosts journalists from leading publications such as The Observer, Telegraph, Evening Standard, Financial Times Weekender, and Harper’s Bazaar, all of which features publications on Georgia.

The BGGC also assists travel companies to create affordable travel packages tailored to their customers’ interests and needs. Such packages contributed over time to attracting more customers, unlike last year when companies sold their pre-packaged tours only. We plan to continue working in this direction to share our successful experience with other local and international travel companies.

BUSINESS, TRADE & INVESTMENT Facilitation of business links between Georgian Construction Companies and British Investors. A clear example is the construction works currently underway at the Holiday Inn in Telavi with financial support from the Intercontinental Group.

WINE TRADE Over the past six years, BGCC played a key role in promoting Georgian wine in the UK market.

Working in close collaboration with the Georgian National Wine Agency helped established strong contacts with the leading sommeliers and wine specialists, by bringing influential individuals from the trade to Georgia. Our efforts paid off as we marked a 72% increase in sales of Georgian wine in the UK. Georgian wine can now be found in most remarkable locations in London such as The Ritz Hotel, Connaught Hotel, Chiltern Firehouse and The Fat Duck. Negotiations are underway with several large supermarket chains.

After visiting Georgia on the invitation of the BGCC, British, baker Lily Jones AKA Lily Vanilli, planned to open a branch of her bakery in Tbilisi with local partners. The opening is scheduled for Spring, 2018.

EDUCATION We are currently working together with Plumpton College, to offer short courses tailored for Students from Georgia who wish to study in the UK. We are also in support of the establishment of a Qvevri Technology Winemaking Research Centre at Plumpton College.

The Centre will be opened in September 2018.

Since 2014, the British Georgian Chamber of Commerce (BGCC) has cooperated on Educational Project “Share British

TRADE

ძალისხმევა წარმატებული იყო, რადგან ქართული ღვინის გაყიდვები დიდ ბრიტანეთში 72%-ით გაიზარდა. ქართული ღვინო ლონდონში შეგხვდებათ ისეთ გამორჩეულ ადგილას, როგორიცაა Ritz Hotel, Connaught Hotel, Chiltern Firehouse და Fat Duck. მიმდინარეობს მოლაპარაკებები რამდენიმე მსხვილ სუპერმარკეტების ქსელთან. ბრიტანელი მცხობელი Lily Jones AKA Lily Vanilli რომელიც საქართველოს ჩვენი მოწვევით სტუმრობდა, მისი საცხობის ფილიალის გახსნას გაზაფხულზე ადგილობრივ პარტნიორებთან ერთად გეგმავს.

განათლება ამჟამად პლუმპტონის კოლეჯთან ერთად ვმუშაობთ ბრიტანეთში სწავლის მსურველთათვის მოკლე ვადიან მათზე მორგებული კურსების შექმნაზე. ჩვენ ასევე მხარს ვუჭერთ ქვევრის ტექნოლოგიის მეღვინეობის კვლევის ცენტრის გახსნას ამავე კოლეჯში რომელიც 2018 წლის სექტემბერში იგეგმება.

2014 წლიდან, ბრიტანულ-ქართული სავაჭრო პალატა (BGCC) თანამშრომლობს საგანმანათლებლო პროექტ "Share British Experience" - ის ლონდონის ბიზნესისა და ფინანსების უნივერსიტეტთან პარტნიორობით. ამ პროექტის ფარგლებში, LSBF გთავაზობთ მოკლევადიან კურსებს, BGCC- ის მიერ თბილისში ქართველი და საერთაშორისო სტუდენტებისთვის. LSBF- ის კურსები იდეალურია მათთვის, ვინც ახალი კარიერული გამოწვევების წინაშე დგას, ეძებს ახალ ადგილს ან სურს გააუმჯობესოს არსებული პროფესიული შესაძლებლობები. ამ კურსებში მონაწილეობა მნიშვნელოვნად გაზრდის ინდივიდების ორგანიზაციულ შესაძლებლობებს, ასევე დაეხმარება ბიზნესკომპანიებს, სამთავრობო უწყებებსა და არასამთავრობო ორგანიზაციებს ორგანიზაციული შესაძლებლობების გაღრმავებასა და საერთაშორისო დონეზე აღიარებული სტანდარტების დამკვიდრებაში. ჩვენს პარტნიორთან - IRC ტრენინგთან ერთად, ჩვენ რეგულარულად ვიწვევთ მასწავლებლებსა და მომხსენებლებს ბრიტანეთის წამყვანი საგანმანათლებლო დაწესებულებებიდან და ვთავაზობთ სტუდენტებს მოკლევადიან ხელმისაწვდომ კურსებს თბილისში.

საქველმოქმედო BGCC-მა ცოტა ხნის წინ ხელი მოაწერა ურთიერთგაგების მემორანდუმს სოლიდარობის ფონდთან და ფონდთან სიცოცხლის ხე, რათა ხელი შეუწყოს მათ ინიციატივებს მთელი რიგი საქველმოქმედო ღონისძიებებით. ჩვენ ასევე დავეხმარეთ მათ ბრიტანეთის საქველმოქმედო ორგანიზაციებთან კონტაქტების დამყარებაში.

Experience” in partnership with leading UK educational institution – London School of Business and Finance. In the frame of this project, the LSBF offers advanced certificate short courses to be facilitated and arranged by the BGCC in Tbilisi, for Georgian and International students. The LSBF courses are ideal for those facing new challenges in their careers, seeking a new role or wanting to improve existing professional capabilities.

Participation in these studying opportunities will significantly strengthen organisational capacities of individuals, employees of business companies, governmental agencies and nongovernmental organisations willing to enhance organisational capacities via adoption and establishment of internationally recognised operating standards. We believe that this goal can be best achieved through core staff empowered with the appropriate skills and professional knowledge.

Together with our partners - IRC Training, we regularly invite tutors and speakers from leading UK education providers and offer affordable short courses to students in Tbilisi.

CHARITY BGCC recently signed a memorandum of understanding with Solidarity Fund and Tree of Life foundation to supports their initiatives through a number of fund raising events. We also assisted them in establishing contacts with UK charities and organisations.

MEDICAL We signed a Memorandum of Understanding and Cooperation with Anglo-Medical, the leading British Medical consultancy company. BGCC and Anglo-Medical created a special training program called Anglo-Medical Overseas Doctors Collaboration Program (AMCP) for the Georgian medical professionals. AMCP is committed to providing Georgian healthcare specialists with exceptional training within London’s prominent medical community and assures them of professional experience and

სამედიცინო ჩვენ ხელი მოვაწერეთ ურთიერთგაგების მემორანდუმს ბრიტანულ სამედიცინო საკონსულტაციო კომპანია AngloMedical-თან. BGCC- ს და Anglo-Medical-ის მიერ მომზადდა სპეციალური სატრენინგო პროგრამა, სახელწოდებით AngloMedical Overseas Doctors Collaboration Program (AMCP). AMCP უზრუნველყოფს ქართველი ჯანდაცვის სპეციალისტებისთვის ლონდონის გამოჩენილი სამედიცინო საზოგადოების ფარგლებში განსაკუთრებული ტრენინგის ჩატარებას რაც ბრიტანული პროფესიული გამოცდილებისა და კავშირების გარანტიაა.

2007 წლიდან BGCC- ს 100-ზე მეტი ქართული და ბრიტანული კომპანია შეუერთდა.

DIPLOMAT 43

TRADE

საქართველოში ბიზნესგარემოს შესახებ ამჟამად არსებული ძირითადი გამოწვევა ევროკავშირის ბაზარზე საქართველოს მცირე და საშუალო საწარმოების ხელშეწყობაა. საერთაშორისო ვაჭრობაში მცირე და საშუალო ბიზნესის მონაწილეობის ხელშეწყობა წარმოადგენს საქართველოს მთავრობის ერთ-ერთ მთავარ ინტერესს, რაც მნიშვნელოვნად გაზრდის პროდუქტიულობას, ხელს შეუწყობს დასაქმებისა და ზრდის სტიმულირებას და სიღარიბის შემცირებას. საერთაშორისო ბაზრებზე შესვლა ხელს შეუწყობს მცირე და საშუალო ბიზნესის სწავლის პროცესებს, გააძლიერებს მათ და გაზრდის მცირე და საშუალო ბიზნესის გადარჩენის ალბათობას მათი ბაზრების დივერსიფიკაციით. თუმცა, ამგვარი ვაჭრობისას მცირე და საშუალო ბიზნესის მონაწილეობით არსებობს მთელი რიგი დაბრკოლებები. ევროკავშირის, სურსათის იმპორტიორებისა და მწარმოებლების შესახებ ინფორმაციისა და ცოდნის ნაკლებობა, სასაზღვრო რეგლამენტებისა და სტანდარტების შესახებ ინფორმაციის ნაკლებობა, პროდუქტების ტრანსპორტირების, შენახვისა და ლოჯისტიკის სფეროებში არსებული გამოწვევები, მათ შორის პროდუქტების კონსოლიდაცია ექსპორტის საქმიანობაში ჩართვა. პროექტი ხელს შეუწყობს ვაჭრობისა და სხვა ეკონომიკური კავშირების გაზრდას საქართველოსა და ევროკავშირის ბიზნესებს შორის და ხელს შეუწყობს საქართველოში ევროკავშირის საინვესტიციო ფონდის შემოდინებას. თუ ამ პროექტს ექნება GGF-ის ხელშეწყობა, ეს დაეხმარება ქართულ მცირე და საშუალო ბიზნესის წარმოებას მათი პროდუქციის მიმზიდველობის, საიმედოობისა და კონკურენტუნარიანობის გაზრდის მიზნით, მათი პოტენციური საერთაშორისო პარტნიორების განსაკუთრებით ევროკავშირის თვალში, იმისათვის რომ ხელი შეუწყონ საქართველოევროკავშირის სავაჭრო ურთიერთობების და საქმიანი კავშირების დამყარებას.

BGCC მიმდინარე დღის წესრიგი მაისი (ზუსტი თარიღი მოგვიანებით გახდება ცნობილი) ლონდონი - დიდი ბრიტანეთი - ლონდონის სავაჭრო პალატა, საქართველოს სავაჭრო-სამრეწველო პალატა, ბრიტანულქართული სავაჭრო პალატა ერთობლივი ღონისძიება საქართველოს საელჩოს მონაწილეობით, სხვადასხვა ბიზნეს სექტორის წარმომადგენლები, ბრიტანელი ბიზნესმენები, სავაჭრო წარმომადგენელი და ა.შ. ღონისძიება მიზნად ისახავს ქართველი და ბრიტანელი ბიზნესმენების ბიზნეს-კავშირების ჩამოყალიბებასა და განმტკიცებას. ღონისძიებაზე ხელმოწერილი იქნება GCCI- სა და LCC- ს შორის ურთიერთგაგების მემორანდუმი. პროექტი: "მიიღე ბრიტანული განათლება" პრესკონფერენცია 2018 წლის აპრილში, საქართველოში LSBFის სასწავლო პროგრამების წარდგენა. სასწავლო პროგრამების ფარგლებში წარმოდგენილი იქნება სპეციალური ფასები და პირობები პროექტის ფარგლებში.

28 მაისი-2 ივნისი - “DRIVING WITH ZOE” - ისტორიული პირველი კლასიკური რალი საქართველოში. რომელიც ეძღვნება საქართველოს დამოუკიდებლობის 100 წლისთავს, ღონისძიება ჩატარდება ბრიტანეთის მედია ჯგუფების თანდასწრებით.

მაკო აბაშიძე - დირექტორი, ბრიტანეთი ეკატერინე გეგია - დირექტორი, თბილისი 44 DIPLOMAT

connections in the UK. More than 100 Georgian and British Companies have joined BGCC since 2007.

ON BUSINESS ENVIRONMENT IN GEORGIA The main challenge we are currently facing is promoting Georgian SME community to available EU markets.

Facilitating the participation of SMEs in international trade is one of the main interests of the Georgian Government as this may significantly raise productivity, help stimulate employment and growth, and reduce poverty. Entering international markets will foster SMEs’ learning processes, reinforce growth and employment and increase the probability of SMEs’ survival by diversifying their markets.

However, there is a number of obstacles to SME participation in such trade. Lack of information and knowledge about potential partners in the EU, food importers and producers, lack of information on border regulations and standards, challenges related to products’ transportation, storage, and logistics spheres, including products consolidation are among the main barriers hindering SMEs from engaging in exporting activities. The project will help increase trade and other economic ties between Georgian and EU businesses and will contribute to inflow of EUFDI in Georgia.

In case this project is supported by GGF, the focus will greatly help Georgian SME boost their production to gain attractiveness, reliability and competitiveness in the eyes of their potential international partners with the special focus on EU, to foster Georgian – EU trade relations and establishing business ties with their EU partners.

BGCC CURRENT AGENDA May (date to be confirmed) - London, UK - London Chamber of Commerce, Georgian Chamber of Commerce and Industry, British-Georgian Chamber of Commerce joint event with participation of the Georgian Embassy, various Georgian business sector delegates, British businessmen, Trade Envoy, etc.

Event aims at establishing and strengthening business links between Georgian and British businessmen. The MOU between GCCI and LCC will be signed during the event.

Project: “Gain British Education” – Press Conference in April 2018, to announce and promote LSBF Study Programmes in Georgia. Study programmes will be presented with special rates and conditions on the frame of the project.

28 May-2 June -“DRIVING WITH ZOE”- historic first classic car rally in Georgia. Dedicated to 100 years of Georgia’s independence in Georgia, with the presence of UK Media groups.

Mako Abashidze - Director UK Ekaterine Gegia - Director Tbilisi

DIPLOMAT 45

You don’t need to stand to be outstanding.

Irma Khetsuriani Wheelchair fencer Georgia 46 DIPLOMAT

DIPLOMAT 47

PUBLIC DIPLOMACY

ბრიტანულქართული საზოგადოება: როგორ ვითარდებოდა ორი ქვეყნის ხალხთაშორისი ურთიერთობები

British Georgian Society: Strengthening People to People Relations ნათია გამყრელიძე

NATIA GAMKRELIDZE

რიტანულ-ქართული საზოგადოების მთავარი მიზანი ამ ორი ქვეყნის ხალხებს შორის ურთიერთობის განვითარების ხელშეწყობა და განმტკიცებაა. საზოგადოებაში და მის საბჭოში გაერთიანებულნი არიან საქართველოში ბრიტანეთის ყოფილი ელჩები, ბრიტანეთის საგარეო, საგანმანათლებლო, პოლიტიკურ და კულტურული ცენტრების, ბიზნესის, მას-მედიის და მრავალი სხვა ოფიციალური უწყების წარმომადგენლები, და აგრეთვე, ბრიტანეთში მოღვაწე ქართველები. საზოგადოების წინამორბედი "საქართველოს საზოგადოება" დაფუძნებული იქნა წინა საუკუნის ოციან წლებში საქართველოს დიდი ქომაგის, ბ-ნ ოლივერ უორდროპის მიერ. საზოგადოებამ აღადგინა მისი საქმიანობა 2004 წელს.

ბ

48 DIPLOMAT

he British Georgian Society (BGS) brings people in Great Britain and Georgia together, to develop greater understanding between the two nations, and to provide a platform for activities on a wide range of subjects such as art, film, music, culture, archaeology, history, and business, related to Georgia. The Board and membership consists of Georgian and British members, who come from diverse backgrounds and disciplines: government, diplomacy, business, civil society, culture, academia, and mass media. We spoke to the BGS director, Mrs. Tamar Lortkipanidze about the society’s current activities.

T

PUBLIC DIPLOMACY

საქმიანობის განახლებიდან დღემდე საზოგადოების მიერ ორგანიზებული იქნა არაერთი შეხვედრა ქართველ და ბრიტანელ პოლიტიკურ და საზოგადო მოღვაწეებთან, კულტურის საღამოები, ქართული ფილმის ფესტივალები, და მსგავსი ღონისძიებები დაკავშირებული საქართველოში მიმდინარე კულტურული, პოლიტიკური და საზოგადოებრივი ცხოვრების ბრიტანული საზოგადოებისათვის გაცნობასა და პოპულარიზაციასთან. საზოგადოების მიმდინარე აქტივობებზე ბრიტანულ-ქართული საზოგადოების (BGS) დირექტორს თამარ ლორთქიფანიძეს ვესაუბრეთ.

რა სირთულეებს აწყდება ბრიტანულ-ქართული საზ­ ოგადოება და როგორ წარმოგიდგენიათ მისი გადაჭრის გზები? საზოგადოების დაფინანსების ერთადერთ წყაროს წარმოადგენს საწევრო შესატანი და ამიტომ ხშირად გვიწევს დამატებითი სახსრების მოზიდვა მასშტაბური ღონისძიებების ჩასატარებლად როგორიცაა ქართული ფილმების ფესტივალი, მოწინავე ქართველების ჩამოყვანა ბრიტანეთში. ასევე, ცხოვრების რიტმიდან და დატვირთულობიდან გამომდინარე პრობლემატურია ბრიტანეთში მოღვაწე ქართველების გაერთიანება და მათი აქტიურობა საზოგადოების საქმიანობაში. მიუხედავად ამისა, ჩვენ ყველა ღონეს ვხმარობთ რომ რაც შეიძლება მეტი ღონისძიება მოვაწყოთ, ვინაიდან ეს აუცილებელია საქართველოსა და ბრიტანეთის ხალხების კავშირების გაღრმავებისათვის.

How was the society founded?

Prior to the establishment of the British Georgian Society (BGS), the ‘Georgian Society’, was founded in the early 20th century by a great benefactor of Georgia, Sir Oliver Wardrop.

The Society was re-established in 2004. Since then, BGS has successfully organized several outstanding events with Georgian, British, political and public figures in attendance.

Cultural evenings, Georgian film festivals, and similar events related to the popularization and promotion of Georgia have been organized in Great Britain.

What are the difficulties you faced and how did you solve them?

The only source of income for BGS is its membership fees therefore, we often have to attract additional funds for organising large-scale events such as the Georgian Film Festival or bringing prominent Georgians to the UK. Due to the fast pace of life and associated time constraints, it is problematic to involve local Georgians in our activities as they only support us on a pro-bono basis, when their main activities allow.

Nevertheless, we do not allow this reduce our commitment to organizing as many events as we can to deepen the relations between Georgian and British people.

როგორ ეხმარება BGS-ი ქართველებს ბრიტანეთში? საზოგადოება ქმნის პლატფორმას, რომლის საფუძველზეც ხდება სწორედ ზემოთ აღნიშნული პრობლემის გადაჭრა ქართველების გაერთიანება სხვადასხვა ღონისძიებებში ჩართვით და მათი მეშვეობით საქართველოს პოპულარიზაცია დიდ ბრიტანეთში რათა შეასრულოს საკუთრი მისია - ქართულბრიტანული იურთიერთობების განვითარების ხელშეწყობა და განმტკიცება.

ცნობილია, რომ თქვენი ასოციაცია საქველმოქმედო აქციებს აწყობს, სადაც ხდება თანხების დაგროვება და მათი შემდგომი გამოყენება საქართველოში სხვადასხვა ჰუმანიტარული მისიის განსახორციელებლად. მოგვიყევით ვრცლად ამის შესახებ. საზოგადოება მესამე წელია აწყობს საქველმოქმედო ღონისძიებას რესტორან თამადის ხელშეწყობით, რომელიც ყოველ წელს ივნისის ბოლო კვირას იმართება. ღონისძიებიდან შემოსული თანხები ძირითადად მოხმარდება საქართველოში ბავშვების დახმარებას. ბოლო სამი წლის განმავლობაში ჩვენ მოვიზიდეთ ცამეტ ათასამდე ფუნტი სტერლინგი. ჩვენს ბენეფიციართა რიცხვში შედიან: • • • • • •

პალეატიური მზრუნველობის პირველი ბავშვთა საავადმყოფო, საქართველოს ფსიქიკური ჯანმრთელობის ასოციაციის რეაბილიტაციის ცენტრი, აუტიზმიან ბავშვთა საერთაშორისო ორგანიზაცია, ძეგვის თავშესაფარი, სადაც გონებრივად და ფიზიკურად შეზღუდული ოჯახები და მათი შვილები ცხოვრობენ, "ბრიტანული კუთხე", რომლემაც უზრუნველყო ქართველი გმირების ბავშვებისთვის უფასო ენის კურსები, ასოციაცია "ცხოვრების შანსი" არასამთავრობო ორგანიზაცია რომელიც მუშაობს ბავშვთა სახლებში

DIPLOMAT 49

PUBLIC DIPLOMACY

•

•

და იძულებით გადაადგილებულ ოჯახებში და ხელს უწყობს მათ გრძელვადიანი დასაქმების პროგრამებში გაერთიანებას. საქველმოქმედო ფონდი "ქვიშის საათი", რომელიც მხარს უჭერს სოციალურად დაუცველ ოჯახს და მუშაობს შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე ბავშვებთან, როგორიცაა ცერებრალური დამბლა, აუტიზმი, ზურგის ამიატროპული დაავადება და სხვა. საქველმოქმედო ფონდი "მკურნალი" რომელიც ასევე, მუშაობს უსახლკარო ახალგაზრდებთან და ეხმარება მათ ხელობის შერჩევა-შესწავლაში.

როგორია BGS-ის სამომავლო გეგმები? საზოგადოება აწყობს წლიურ ღონისძიებებს რომელთა შორის აღვნიშნავდი კემბრიჯის უნივერიტეტის ბაზაზე ლექციასემინარს საქართველოსთან დაკავშირებული ეკონომიკურ და თავდაცვის საკითხებზე. წლევანდელი ღონისძიების თემა გააშუქებს ბრექსიტის როლს საქართველოსთვის და მის პოლიტიკურ-ეკონომიკურ გავლენას. ასევე, ყოველწლიურად ვაწყობთ რუსთაველის საღამოს რომელის ფოკუსიცაა საქართველოში ლიტერატურულ საგანმანათლებლო თემა. ქართული ფილმების ფესტივალი ასევე, შედის საზოგადოების წლიურ ღონისძიებათა სიაში. ახალი სამომავლო ინციატივა რომელიც იმედი გვაქვს მალე ამუშავდება არის სტუდენტ-ახალგაზრდობისთვის 500 ფუნტიანი "თავმჯდომარის სტიპენდია" რომელიც მოხმარდება საქართველოს თემაზე კვლევებთან დაკავშირებულ ხარჯების დაფარვას. საზოგადოების ერთ-ერთი მთავარი მიზანია მისი გაფართოება და ახალი წევრების მოზიდვა. შესაბამისად მისი სამომავლო გეგმები მოიცავს შოტლანდიისა და უელსში მსგავსი ურთიერთობების გამყარებას. ერთ-ერთი ფრიად საინტერესო ღონისძიება იგეგმება ზაფხულის ბოლოს. ეს არის საქველმოქმედო სვლა, რომელშიც ჩვენი საზოგადოების წევრები გადალახავენ შოტლანდიის ყველაზე ვიწრო ყელს, რომელიც შეადგენს 126 კილომეტრს (Great Glen Way - სანაპიროს ათვისება Fort Williams იდან Inverness მდე). ამ ღონისძიების ერთ-ერთი მიზანია ქართველ და შოტლანდიელ ხალხთა შორის ურთიერთობის გაღრმავება. მსველობისას მონაწილეები მოიზიდავენ თანხებს საქართველოში ზრუნვამოკლებულ ბავშვების დასახმარებლად.

50 DIPLOMAT

How do you help Georgians in the UK? BGS has a platform to integrate Georgians and British people into various activities that we organize. Through this medium, we popularize Georgia in the UK and the Society’s goal to promote and strengthen the development of Georgian-British relations is met.

Your organization is active in organizing charity events, where you collect donations to finance humanitarian needs in Georgia, what are the projects you have successfully implemented?

BGS Annual Charity Festival, hosted by Tamada Restaurant takes place every last Sunday of June. In the last three years, this event raised over 13,000 Pounds to help children in need in Georgia. Our beneficiaries include: • • • • •

•

•

•

The First Children’s Hospice in Georgia; Music as Therapy International – working with children with autism; Georgian Association for Mental Health Rehabilitation Centre; Dzegvi Community Center; "British Corner " – providing free English classes to children of Georgian Heroes who lost their lives in active duty; ‘Life Chance’ – supports disadvantaged youth, helping them to find long-term, attractive employment and integrating them with society; ‘Kvishis Saati’ – supports socially vulnerable families especially families having children with disabilities such as cerebral palsy, down syndrome, autism, spinal amyotrophic, etc.

‘Mkurnali’ – works with homeless young people in Tbilisi, provides legal representation and attracts local initiatives thus, creating opportunities for vulnerable people to fulfill their potential.

What are the plans of BGS? Our Annual events include the Cambridge Seminar at the Clare College, Cambridge University. This year’s seminar is tagged ‘BREXIT – what is in it for Georgia?’ One of the goals of the seminar is to discuss the possibilities of a deeper trade relationship between Georgia and the UK, and to look at some of the limitations potentially arising out of BREXIT. Every year we also co-organize two events – the "Rustaveli Lecture", hosted by the Royal Asiatic Society, and "Life through Cinema", hosted by the London Georgian Film Festival.

This year we are also planning to establish a ‘Chairman’s Bursary’ worth 500 pounds for the members to fund research related to Georgia.

One of the most interesting and challenging events BGS is planning this year, is a Great Glen Way – Coast-to-Coast Charity walk from Fort William to Inverness in Scotland. The walk is going to bring Scottish and Georgian people closer, as well as raise funds for disadvantaged children.

DIPLOMAT 51

52 DIPLOMAT 36 DIPLOMAT

FOREIGN POLICY

DIPLOMAT 53

ქეთი მელუა თავის ქართულ ფესვებს უბრუნდება

Katie Melua Returns to Her Georgian Roots

ნინო შარაშიძე NINO SHARASHIDZE ეთი მელუამ ადრეული ასაკიდან გაიბრწყინა სცენაზე და მას შემდეგ აქტუალურობა არ დაუკარგავს. ქეთის მუსიკალური შემოქმედება მსოფლიოში ცნობილია, მაგრამ ბევრმა არ იცის მისი ქართული ფესვების შესახებ. საქართველოსთან კავშირსა და კარიერულ სიახლეებზე მუსიკოსს პირადად ვესაუბრეთ.

atie Melua’s presence on the scene from an early age is incredible. The star who is known worldwide for her musical creations has very little knowledge about her Georgian roots in the public light. We talked to the performer about her Georgian origin and her career.

როდის ჩახვედით ბრიტანეთში პირველად და როგორი იყო თქვენი შთაბეჭდილება?

When did you arrive in the UK for the first time and what was your impression about the place?

I was 8 years old when we moved to Belfast from Georgia.

My first impressions were of brightness in the street and bright colours in the classroom. I think I was in awe of pretty much everything so I'd find things fascinating rather than find it difficult to adjust to the culture.

ქ

8 წლის ვიყავი, როდესაც საქართველოდან ბელფასტში გადავედით საცხოვრებლად. ჩემი პირველი შთაბეჭდილებები იყო სიკაშკაშე ქუჩაში და ნათელი ფერები საკლასო ოთახში. მე ვფიქრობ, იმდენად მოვიხიბლე ამ ყველაფრით, რომ უფრო მეტად პოზიტივს ვხედავდი, ვიდრე სირთულეებს, ახალ კულტურასთან ადაპტაციაში.

54 DIPLOMAT

K

რა გამოწვევები იდგა თქვენ წინაშე როცა ბრიტანეთის მუსიკალურ ინდუსტრიაში თავის დამკვიდრებას ცდილობდით? მუსიკალურ ინდუსტრიაში თავის დამკვიდრება ბევრ სირთულესთან არის დაკავშირებული, ეს ის ადგილია, სადაც თუ მართლაც კარგი არ ხარ სხვაგვარად ძალიან რთულია თავი გადაირჩინო.

როგორ ინარჩუნებთ თქვენს ქართულ იდენტობას? ოჯახში დედ-მამა ქართულად ვსაუბრობთ. მათ აქვთ ქართული სატელევიზიო არხები და დედაჩემი არის ბრწყინვალე დიასახლისი, ის ხშირად უგემრიელეს ქართულ კერძებს ამზადებს.

ბოლო დროს, თქვენ აქტიურად ჩაერთეთ ქართულ პროექტებში, რატომ გადაწყვიტეთ ფესვებთან დაბრუნება? ჩვენ ზაფხულობით ყოველთვის ჩავდიოდით საქართველოში და ამდენი წლის განმავლობაში მუდმივად ვუსმენდი ქართულ მუსიკას. მაგრამ ცოტა ხნის წინ, აღმოვაჩინე, რომ საქართველოში ხელოვნების მიმართ ნდობა გაზრდილია. ხალხი უკვე საუბრობს საქართველოზე, როგორც უნიკალურ ქვეყანაზე საერთაშორისო არენაზე, ადრე მეგონა რომ ეს უბრალოდ პატრიოტული განცდა იყო, ახლა ვფიქრობ, რაღაც განსაკუთრებულია ჩვენს ქვეყანაში, კულტურაში და მინდა ის როგორც მუსიკოსმა შევიცნო.

What were the challenges you faced in building your career in the UK’s music industry?

There are a lot of challenges to doing well in the music industry, it's the type of job that you have to be really good otherwise it’s very difficult to make a living.

How do you keep up with your Georgian identity?

My mum and dad are incredible at making sure we speak Georgian at home. They have Georgian channels on the TV and my mum is a brilliant cook and often makes delicious Georgian meals.

Recently, you have become more involved in Georgian projects, why did you decide to return to your roots?

We've always traveled to Georgia for our summer Holidays and I have listened to Georgian music for so many years. But recently, there is a different level of confidence in its arts that I've perceived. People are really beginning to talk about Georgia as a unique country on an international stage and I always thought that was just us being over patriotic. Now, I think there is something very special about the culture in our country and I want to explore it as a musician.

What are you working on currently?

I'm working on my next recording. All my time is spent experimenting with songwriting and different methods of recording.

To whom do you play your songs first?

My family is always incredibly honest, sometimes brutal but I think that's necessary when you're growing yourself. In a professional sense, my manager – Sumit Bothra.

რაზე მუშაობთ ამჟამად? მე ვმუშაობ ჩემს მომდევნო ჩანაწერზე. ვატარებ ექსპერიმენტებს სიმღერისა და ჩანაწერების სხვადასხვა მეთოდებით.

ვის ასმენინებთ თქვენს ნამუშევარს პირველად? ჩემი ოჯახი ყოველთვის წარმოუდგენლად კრიტიკულია, ზოგჯერ ზედმეტადაც, მაგრამ მე ვფიქრობ, რომ ეს აუცილებელია შემოქმედებითი ზრდისთვის. პროფესიული თვალსაზრისით, ჩემი მენეჯერი - Sumit Bothra.

DIPLOMAT 55

ჯილდა წურწუმია აღმოსავლეთის სამხედრო ქალი

56 DIPLOMAT

Jilda Tsurtsumia – Beast from the East

ACADEMIC TIES

ილდა წურწუმია პირველი ქართველი გოგოა, რომელმაც გაერთიანებულ სამეფოში სამხედრო აკადემია წარმატებით დაასრულა მიმდინარე წელს. დიდი პასუხისმგებლობაა იყო იმ ქვეყნის წარმომადგენელი, მითუმეტეს სამხედრო კუთხით, რომლის 20 % ოკუპირებულია. თუმცა ჯილდა, სამეფო სამხედრო აკადემიაში სწავლის პერიოდში არათუ საქართველოს, არამედ რეგიონის სახე გახდა და ახლა უკვე მას ზედმეტსახელად: Beast from the East-ს ეძახიან. გთავაზობთ მის ინტერვიუს ბრიტანეთის სამეფო სამხედრო აკადემიაში გატარებული ერთი წლის შესახებ.

ჯ

სამეფო აკადემიაში წამოსვლის შესახებ შეტყობიდან, წამოსვლის დღემდე ერთი თვეც კი არ იყო დარჩენილი, შესაბამისად მოლოდინებზე საფიქრელად დიდი დრო არც მქონია, დროის უმეტესი ნაწილი ადმინისტრაციული თუ სხვა საკითხების მოგვარებას ხმარდებოდა. შევეცადე მომეძიებინა ინფორმაცია თუ რა სახის სწავლება იქნებოდა. როგორც აღმოჩნდა გაცილებით დატვირთული და გამოწვევებით სავსე ერთი წელი მელოდა ინგლისში, ვიდრე წარმომედგინა. უშუალოდ კურსის დაწყებამდე გავიარე ენის კურსი შრივინჰემში, დიდი ბრიტანეთის თავდაცვის აკადემიაში 3 თვის მანძილზე ვსწავლობდით ინგლისის არმიის საბაზისო საკითხებს, ვეცნობოდით დიდი ბრიტანეთის კულტურას, პროგრამა დატვირთული იყო სხვადასხვა ექსკურსიებით, რამაც ხელი შეუწყო უცხოელი კადეტების შეჩვევას ახალ გარემოსთან. მინდა აღვნიშნო ინგლისურის არაჩვეუელებრივი პედაგოგი ჯულია გარდნერი, რომელიც არის უცხოელი კადეტების ნომერი პირველი გულშემატკივარი, პროფესიონალი და რაც მთავარია სამეფო საჰაერო ძალების პირველი ქალი პილოტი. რომელიც მუდამ გვამხნევებდა, გვერდში გვედგა და სენდჰარსტში წასვლის შემდგომაც ინარჩუნებდა კავშირს და მუდამ გამოხატავდა ყურადღებას. სამეფო სამხედრო აკადემიაში უმცროსი ოფიცრის კურსი დავიწყე 5 მაისს. კურსი იყოფა სამ სემესტრად, ჯუნიორი, ინტერმედიეთ და სენიორი. პირველი სემესტრი ძირითადად მოიცავს ჯარისკაცის საბაზისო მომზადებას, მეორე სემესტრში უკვე ვინაცვლებთ ოცეულის დონეზე, და ბოლო სემესტრში

ilda Tsurtsumia is the first Georgian female who successfully graduated from the Royal Military Academy in the United Kingdom. It is a great respo­ n­sibility to be the country's representative, especially in the military terms, considering the fact that 20% of Georgia is occupied. However, Jilda did not only represent Georgia but all of the East, during her time at the Royal Military Academy, where she earned the appellation of "Beast from the East."

We offer you an exclusive interview about her year in the British Royal Military Academy.

J

The period between when I found out about that I was going to the Royal Military Academy Sandhurst and the day when I finally left was too short, less than one month. Therefore, I did not have much time to think about expectations. Most of the time was spent on solving administrative issues. I tried to search about the training in RMAS. As it turned out, one year in England would be a lot busier and full of challenges than I could imagine.

Before beginning the commissioning course, I went to preRMAS course at the Defence Academy of the United Kingdom in Shrivenham. We studied the basics of English army and tried to became familiar with British culture in 3 months. The programme was full of different excursions, which helped international cadets to adapt to the new environment and here I would like to point out our tutor, a professional and most important, the first female pilot of the Royal Air force Ms. Julie Gardener, who was the number one supporter of international cadets. Remained in touch even after going to Sandhurst and always was cheering us up.

I started the commissioning course on May 5. The course is divided into three terms: Junior, Intermediate and Senior.

The first term mainly focused on basic military training. On

DIPLOMAT 57

უშუალოდ ლიდერული თვისებების განვითრებას და მეთაურის როლის მორგებას ემსახურება. თავად კურსის უმთავრესი აზრი არის ლიდერების მომზადება, რომლებიც ქვედანაყოფს წარუძღვებიან რთულ პირობებში. კურსი დაიწყო იმით, რომ პირველივე დღეს ჩამეკეტა ოთახი და გასაღები შიგნით დამრჩა. თითქოს არაფერი სრული სიმშვიდით განვუცხადე შოტლანდიურ კილტში გამოწყობილ სერჟანტს აღნიშნული ფაქტი, მხოლოდ შემდგომში კურსის განმავლობაში დავინახე რა მოჰყვება ხოლმე ამგვარ შემთხვევებს, თუმცა რადგან პირველი დღე იყო იოლად გამოვძვერი. “ჯუნიორი” ჩემთვის უჩვეულო იყო, ჩვენი სისტემისგან განსხვავებით კადეტს მეტი ინდივიდუალიზმი ახასიათებს და შესაბამისად მეტი პასუხისმგებლობაც ეკისრებათ. პირველივე დღე არის ე.წ.

“Iron board Sunday” რაც ნიშნავს, რომ მომავალ დღეებს არა ავტომატით ხელში არამედ უთოთი ხელში ატარებ და გიწევს აუარებელი რაოდენობის ფორმის მოწესრიგება, გაუთოება სტანდარტების მიხედვით, ეს ისეთივე მნიშვნელოვანია როგორც საკუთარი იარაღის გაწმენდა რადგან როგორც ჩემი სერჟანტი იტყოდა: “make small things right”, ყველაფერი იწყება დეტალებით, და თუ აქ დავუშვებთ შეცდომას დიდ საქმეს არც უნდა შევეჭიდოთ. პირველი 5 კვირა იყო სწავლების პერიოდი, როცა იაზრებ რისი უფლება გაქვს და რისი არა, 5 კვირის შემდგომ თითოეულ შენს დანაშაულზე შესაბამისი სასჯელია. ეს იყო სემესტრი, როცა დღე-ღამეში კადეტს 3 საათი ეძინა, როცა სანავიგაციო მარშუტი შეადგენს 70 კმ და უნდა დაფარო32 საათში ბრეკონის მთები უელსში. როდესაც ყოველი პარასკევი იყო სრული აღჭურვილობით მარში, ეს იყო მომენტი, როცა მივხვდი რომ ჩემი სამხედრო კარიერა გადადიოდა ახალ საფეხურზე, საფეხურზე სადაც უამრავი გამოწვევა იყო, რომელიც მოითხოვდა იმაზე გაცილებით მეტ ფიზიკურ გამძლეობას ვიდრე აქამდე მქონდა გამოცდილი. ზაფხულის მიწურულს დასრულდა პირველი სემესტრი და გადავინაცვლე ძველი კოლეჯიდან ახალ კოლეჯში, ჯუნიორიდან

58 DIPLOMAT

the second term, Officer cadets start platoon level and finally the Senior term is for developing leadership skills and learning how to perform as a commander at high standards. The main goal of the course is to prepare future leaders who will be able to lead the troops in hard times.

On the first day of my course I had already locked my room with keys left inside. I reported about it to my colour sergeant calmly as I had no idea that was an issue. Only later, during the course I found out for what show parades stand for. Anyway that was the first day so However, I got out easily.

Junior term was unusual for me, unlike our system, here, a cadet is more individual and is given more responsibilities.

The First day is called the “Iron Board Sunday”, and instead of shooting from your rifle, you’ll be spending days, with an iron in your hands, trying to prepare several uniforms and iron them according to the standards. This part is as important as cleaning your rifle, as my colour sergeant used to say: “Make small things right”, it all starts with the details and if we will make a mistake here, there’s no use in trying to do a bigger thing.

The first 5 weeks were the period of learning, when you realize what you can or cannot do. After 5 weeks, you get an adequate punishment for each of your wrong doings. This is the term, when most of cadets used to sleep for 3 hours out of 24, when the navigation route is 70km long and you have to cover the Brecon mountains in Wales in 32 hours. Every Friday is a full kit loaded march, and that was the moment I realized that my military career was moving to a new level, a level which was full of challenges and which required a lot more physical resistance than I had experienced before.

By the end of summer, the first term was over and I moved from an Old College to a New College, from junior to intermediate. This term turned out to be the most challenging for me.

Field trainings were so intense, tough and challenging, I was amazed by my own self at the end of the term, how the possibilities of a human being is endless.

There were the moments when it was raining non-stop, 7 days in a week, 24 hours in a day and you still have to sit in a shell scrape eating a cold ration pack which is already full of rainwater. Without sleep for 48 hours, lying in an ambush, where you would not let yourself to close your eyes, because all exercises are maximally close to reality. How unbelievable as this may sound, it’s a great pleasure to be right there, right in that moment, because you are one of the few people who

ინთერმედიეთზე. ეს იყო სემესტრი, რომელიც ჩემთვის აღმოჩნდა ყველაზე მეტად გამომცდელი. საველე გასვლები იმდენად დატვირთული, შრომატევადი, და გამომცდელი იყო, რომ სემესტრის ბოლოს თავადვე დავრჩი საკუთარი თავით გაოცებული თუ რამდენად უსაზღვროა ადამიანის შესაძლებლობები. ეს იყო სავსე მომენტებით, როდესაც შეუჩერებლად გაწვიმს, კვირაში 7 დღე, დღეში 24 საათი, ზიხარ სანგარში და მშრალი ულუფის ცივ პორციას მიირთმევ რომელიც უკვე ისედაც სავსეა წვიმის წყლით. როდესაც 48 საათის უძილო წევხარ შუაღამით ჩასაფრებაში, და საკუთარ თავს ვერ აძლევ უფლებას თვალი მოხუჭო, რადგან სწავლებები ყოველთვის მაქსიმალურად იყო მიახლოებული რეალობასთან. მაგრამ რამდენადაც დაუჯერებლად არ უნდა ჟღერდეს, სიამოვნებას განიჭებს იყო სწორედ ამ დროს სწორედ აქ, რადგან ხარ იმ ერთეულ ადამიანებს შორის რომელთაც აქვთ ის რაც საქმეს სჭირდება მხარდამხარ ძლიერ მებრძოლებთან ერთად. ინტენსიური მეორე სემესტრის შემდეგ დაიწყო სენიორი. სემესტრი რომელიც ჩემთვის ყველაზე სასიამოვნო იყო. მივიღე განსხვავებული საველე გამოცდილება. სწავლებები საბრძოლო ტყვიებით, ორ კვირიანი სწავლება გერმანიაში რთულ კლიმატურ პირობებში და სწავლება სამოქალაქო წესრიგის (public order), დამყარების შესახებ სადაც მოვირგეთ სამხედრო და სამოქალაქო,როლები რათა გაგვეცნობიერებინა, თუ როგორ უნდა ვაწარმოოთ ასეთი სახის ოპერაციები. ეს იყო სწავლება სადაც კადეტებს უნდა გამოევლინათ აგრესია და ჩემმა ქართულმა ტეპერამენტმა ბრიტანულ სიმშვიდესთან კონტრასტის შედეგად მომცა ზედმეტსახელი “Beast from the East”. დღევანდელი გადმოსახედიდან ვუყურებ წარსულ ერთ წელს, ვიაზრებ რამდენად ფასდაუდებელი გამოცდილება მომცა ინგლისის სამეფო აკადემიამ, და მადლობა ამისთვის დიდი ბრიტანეთის სამხედრო ატაშეს საქართველოში ვიცეპოლკოვნიკ დეივ ეთჰელს, რათა არჩევანი შეაჩერა ჩემზე. სენდჰარსტმა შემმატა თავდაჯერებულობა, დამანახა რომ არ არსებობს არანაირი ლიმიტი, და ერთადერთი ბარიერი ადამიანისთვის მხოლოდ საკუთარი თავია. მასწავლა რომ უნდა ვემსახურო რათა წარვუძღვე, ამასთან ერთად შევიძინე უამრავი მეგობარი, წარმატებული ოფიცრები სხვადასხვა ქვეყნიდან და ძლიერი, დისციპლინირებული ,მიზანმიმართული ბრიტანელი კადეტები, რომლებიც მუდამ მზად იყვნენ საკუთარი დროის ხარჯზე გამოეწოდებინათ დახმარების ხელი. სამომავლო გეგმებზე საუბარი რთულია სამხედრო სფეროში. არაპროგნოზირებადია, მაგრამ მთავარი ამ მდგომარეობაში არის ის, რომ ამაყი ვარ მეცვას ქართული ფორმა, ვატარო ჩვენი ქვეყნის დროშა საზღვრებს გარეთ და ამავდროულად მინდა აღვნიშნო, რომ ორმაგად საამაყო და საპასუხიმგებლოა, წილად გხვდეს პატივი, ატარო სხვა ქვეყნის ფორმა.

has what does it takes, shoulder to shoulder along with your strong comrades.

After the intensive second term began Senior, which was the most pleasant term for me. I gained some different field training experience. Operations with live rounds, two weeks exercise in Germany under harsh climate conditions and trainings for establishing public order, where we were put in the positions of military and civilians, in order to understand the ways of conducting such operations. During this training, at riot serial, cadets had to express aggression, and here my time came. My Georgian temper came such in contrast with British restraint, that I was given a nickname “Beast from the East”.

Looking at the past one year now, I realize how indispensable experience I got from the British Royal Military Academy and I want to thank the Defence Attaché of the United Kingdom in Georgia, Lieutenant Colonel Royal Marines Dave Ethell for choosing me.

Sandhurst gave me more confidence, showed me that there are no limits and the only barrier is your own self. It taught me how to “Serve to Lead”. Along with that, I gained a lot of good friends, from different countries and strong, disciplined, aspiring British cadets, who were always ready to lend a helping hand for the price of their time. It is hard to talk about future plans when you are in military, it is all unpredictable. I am proud to wear a Georgian uniform, to carry a flag of my country outside its borders, but I feel extremely proud and responsible to have the honor to Serve the Queen.

DIPLOMAT 59

60 DIPLOMAT

CHÂTEAU MUKHRANI HISTORY The history of winemaking at Château Mukhrani started with its first vintage in 1878. It was Prince Ivane Mukhranbatoni, a descendant of the Bagrationi Royal Family, who after returning home from France where he learnt the fine art of winemaking in the Bordeaux and Champagne regions, introduced the concept of a Château in Georgia.

He implemented contemporary winemaking methods and started producing fine Georgian wines on the ancestral Mukhrani Estate. The combination of local traditions and new techniques revolutionized the quality of Georgian wine. Since 1878, this outstanding quality has been highly acclaimed and won many international awards.

After the years of neglect during the Soviet era, since 2003 Château Mukhrani has been undergoing a true renaissance in the care of a team of passionate wine and hospitality professionals. According to Patrick Honnef, the Winemaker, Viticulturist and CEO of Château Mukhrani “the huge potential and history of the ‘Cradle of Wine’ is a dream for each person passionate in wine. Today the country is embracing its ‘Renaissance of Wine Culture’, combining ancient Qvevri winemaking and modern international techniques. Expressing the Kartli terroir and extracting the best out of endemic grape varieties, at Château Mukhrani we strive for the best results creating the Finest Wine of Georgia.”

WINES Château Mukhrani’s range of wines is sophisticated and intriguing. We offer a Classical Range comprising of wellbalanced reds, elegant and fresh whites and rosé wines made from the traditional Georgian grape varieties; the Collection Secrète range featuring the gentle blends crafted from

carefully selected Georgian and French grape varieties; the famed Réserve Royale range of the Super Premium wines made from grapes harvested at peak maturity from the dedicated parcels of our Kartli terroir; as well as our awardwinning Muscat and Chacha. A wonderful new addition to the range is our Katlian-style qvevri wine, made reflecting the ancient Georgian traditional winemaking philosophy.

VINEYARDS All Château Mukhrani grapes come from our own vineyards.

Special efforts are put into getting premium quality grapes by an intense manual canopy management. The yields are strictly controlled by pruning and if necessary by green harvest. Our vineyards are adjacent to the winery which allows for a fast transportation of the hand-picked grapes to the reception.

WINE TOURISM & ENTERTAINMENT The Château Mukhrani estate has become renowned for its splendid Château, underground cellars, the rustic park and pristine vineyards. On a daily basis we welcome wine enthusiasts, couples looking for romantic getaways and tourists exploring Georgia from around the World. We offer our guests engaging tours and wine degustations, an exciting range of outdoor activities as well as a unique possibility to experience the Georgian fine dining culture and to dishes made fresh local products according to genuine traditional recipes at our ‘Samepo Marani 1878’ (‘Royal Cellars’) restaurant.

For enquiries please contact us: Tel.: +995 595 99 13 14/15/16 E-mail: 1878@mukhrani.com

Oxford Academics Continue the Wardrops Legacy

ოქსფორდის სტუდენტები უორდროპების საქმიანობას განაგრძობენ

თორნიკე კაკალაშვილი THORNIKE KAKALASHVILI

არჯორი უორდროპის ფონდის დაფინანსებით ქართველი მწერლების ნაწარმოებებისა და მათი ინგლისურენოვანი თარგმანების კრებული სახელწოდებით „კარს მიღმა“ გამოიცა. წიგნზე ოქსფორდის უნივერსიტეტის ქართული ენის სტუდენტები ლია ჩოკოშვილის ხელმძღვანელობით ორი წელი მუშაობდნენ. „ამ კრებულის გამოცემა ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანია, არა იმიტომ რომ ოქსფორდის უნივერსიტეტის სტუდენტებმა თარგმნეს ეს ნაწარმოებები, არამედ იმიტომ, რომ ეს არის

მ

62 DIPLOMAT

ia Chokoshvili and her students at the Oxford University have put the brilliant works of several Georgian writers together, and translated them into English language in “Unlocking the door”. The book, which was published and funded by the Marjory Wardrop Fund, came to life 2 years after Chokoshvili started to engage these students in learning the Georgian language.

“Publishing this collection is very important for me and this is not only because it was translated by my students at the

L

ACADEMIC TIES

გაგრძელება უორდროპების საქმიანობისა საქართველოში“, უთხრა ლია ჩოკოშვილმა „დიპლომატს“. წიგნში შესულია ერლომ ახვლედიანის, გურამ რჩეულიშვილის, ლაშა თაბუკაშვილის, გოდერძი ჩოხელისა და აკა მორჩილაძის მოთხრობები და პიესები და მათი ინგლისურენოვანი თარგმანები, რომლებზეც მუშაობდნენ: ალექს მაკფერლეინი, კლიფორდ მარკუსი, ემილი ტამკინი, ჯეფრი გოსბი, ოლივერ მათეუსი და უოლკერ თომსონი. ლია ჩოკოშვილი ფიქრობს, რომ წიგნი უფრო ინგლისურენოვანი მკითხველისთვისაა განკუთვნილი. მას მიაჩნია, რომ კრებული კარს გაუღებს მკითხველს, რომელსაც სურს გაეცნოს ქართულ ლიტერატურას ან უბრალოდ უყვარს ლიტერატურა. „გადავწყვიტე წიგნი გამოცემულიყო საქართველოში, რათა იგი ორ ქვეყანას შორის ერთგვარ დამაკავშირებელ ხიდად ქცეულიყო. ყველაზე მთავარი არის ის, რომ ეს არ ითარგმნებოდა მხოლოდ სტუდენტების მიერ და ჩემი ხელმძღვანელობით. პროექტში ჩვენთან ერთად ყველა მწერალი ან მწერლის რომელიმე ოჯახის წევრი იყო ჩართული“,- განაცხადა ლია ჩოკოშვილმა. გამოცემას თან ერთვის ლონდონის ქუინ მერის უნივერსიტეტის პროფესორ დონლად რეიფლიდის შესავალი, სადაც ის მრავალსაუკუნოვან ქართულ მწერლობაზე, ქართველ მწერლებსა და ქართული ენის თავისუებურებებზე საუბრობს. ხაზგასმით აღნიშნავს ენერგიული მასწავლებლის, ლია ჩოკოშვილის დამსახურებას ქართული ენის შესწავლის საქმეში და მოხარულია, რომ ოქსფორდის უნივერსიტეტში არსებობენ ამ ენის შესწავლის მსურველი ახალგაზრდები. კრებული, პროფესორ რეიფილდის აზრით, ქართველისთვის, რომელსაც ინგლისურად სურს კითხვა და ინგლისელისთვის, რომელიც ქართულს სწავლობს, ერთნაირად მნიშვნელოვანი და საინტერესოა.

University of Oxford, but because it is a continuation of the work of the Wardrops in Georgia”- Lia Chokoshvili tells the Diplomat Magazine.

The book is a collection of stories and plays originally written in Georgian language by Erlom Akhvlediani, Guram Rcheulishvili, Lasha Tabukashvili, Goderdzi Chokheli and Aka Morchiladze. Alex MacFarlane, Clifford Marcus, Emily Tamkin, Geoffrey Gosby, Oliver Matthews and Walker Thompson translated the plays and stories, while Lia Chokoshvili, who has been teaching Georgian language for over two decades, edited the entire collection.

Lia thinks that the collection is mainly for English-speaking readers and she believes that the book will open the door to both readers who wish to be introduced to Georgian literature and to those who are simply fond of the language.

“I decided to have the book published in Georgia because it would serve as some kind of bridge between these two countries (Georgia and the UK). Although the students under

my supervision translated the book, what was more important for me is the involvement of the writers or their family members in this project”- Lia Chokoshvili explains.

The foreword by Professor Donald Rayfield of Queen Mary University of London shines the light on the centuries old history of Georgian literature. Professor Rayfield highlighted the competencies of Georgian writers and the uniqueness of the Georgian language. He appreciated the commitment and efforts of Lia Chokoshvili towards teaching the Georgian language. Prof. Rayfield is glad that there are youngsters at Oxford University who picked up interest and remained committed to learning the Georgian language. Professor Donald Rayfield believes that the collection is important for a Georgian who wants to read some English prose and for an Englishman who is interested in the Georgian language.

The entire collection is dedicated to the memory of David Barrett – a consultant in Caucasian and central Asian studies with the Bodleian library of Oxford University. Barrett assisted Olavi Linnus in the translation of “The Knight in the Panther’s Skin” to Finnish, and was instrumental in the collection of the Wardrops catalogue as well as several Georgian books and

DIPLOMAT 63

ACADEMIC TIES

კრებული კავკასიისა და ცენტრალური აზიის საკითხებში, ბოდლეიანის ბიბლიოთეკის კონსულტანტის დევიდ ბარეტის ხსოვნას ეძღვნება, რომელმაც უორდროპების კოლექციისა და სხვა ქართული წიგნებისა და ხელნაწერების კატალოგი შეადგინა. დევიდ ბარეტი დაეხმარა ოლავი ლინუსს „ვეფხისტყაოსნის" ფინურად თარგმნაში, მან თარგმნა აკაკი შანიძის ძველი ქართული ენის გრამატიკაც, რომელიც ჯერ არ გამოცემულა. კრებული „კარს მიღმა“ ლია ჩოკოშვილმა საზოგადოებას თბილისში, საქართველოს პარლამენტის ეროვნულ ბიბლიოთეკის საკონფერენციო დარბაზში, 26 მარტს წარუდგინა. ღონისძიება პროფესორ თამილა მგალობლიშვილის ხსოვნას მიეძღვნა, რომელიც აქტიურად იყო ჩართული პროექტის განხორციელებაში. წიგნის წარდგენას ესწრებოდა საქართველოში დიდი ბრიტანეთისა და ჩრდილოეთ ირლანდიის გაერთიანებული სამეფოს საგანგებო და სრულუფლებიანი ელჩი ჯასტინ მაკენზი სმიტი, რომელმაც დამსწრე საზოგადოებას ქართულად მიმართა: „ფრიად მოხარული ვარ ამ ღონისძიებაზე ყოფნით. ამჟამად დიდ ბრიტანეთსა და საქართველოს შორის ძალიან აქტიური, თბილი, ორმხრივი ურთიერთობები არსებობს. ჩვენი მოქალაქეები სულ უფრო და უფრო მეტი რაოდენობით სწავლობენ, სტუმრობენ და მუშაობენ ორივე ქვეყანაში. ჩემი აზრით, ეს კულტურული კავშირები ძალიან მნიშვნელოვანია ორივე ქვეყნისთვის და როგორც დიდი ბრიტანეთის ელჩს, მსურს კიდევ უფრო გავაფართოვო ეს კავშირები“. ღონისძიებაზე ერთ-ერთ მთარგმნელს, ოქსფორდის უნივერსიტეტის ყოფილ სტუდენტს, ჯეფრი გოსბისაც გავესაუბრეთ: „ძალიან მადლობელი ვარ, რომ მეც მომეცა შესაძლებლობა წვლილი შემეტანა ამ პროექტში. ქართულის ენის სწავლა დაახლოებით 15 წლის წინ ოქსფორდის უნივერსიტეტის პირველ კურსზე დავიწყე. ამ დროს არაფერი ვიცოდი საქართველოს ან ქართული ენის შესახებ, ერთადერთი რაც ნანახი მქონდა იყო ერთი წიგნი მსოფლიო ანბანების შესახებ, რომელშიც, ჩემი აზრით, ყველაზე ლამაზი- ქართული ანბანიც იყო დაბეჭდილი და უცნაურად გამოიყურებოდა. პირველი რაც ქართულის შესახებ შევისწავლე იყო ის, რომ არცერთ ჩემთვის ნაცნობ ენას არ ჰგავდა, რომ არცერთი მათგანი არ იყო მისი მონათესავე ენა.“ ჯეფრიმ აკა მორჩილაძის გამოუქვეყნებელი პიესა „დამდნარი შოკოლადის სადგური“ თარგმნა. გოსბის თქმით, თარგმნა დიდ სიამოვნებასთან ერთად დიდი ამოცანაცაა. „ეს ერთი თანმიმდევრული პროცესი არ იყო, რამდენიმე თვე ვთარგმნიდი, ცოტა შუალედებიც მქონდა, მგონი, ეს კარგია, საჭიროა ხანდახან პაუზა, რათა ვნახოთ რა არის შესასწორებელი. სამომავლოდ, ძალიან მინდა განვაგრძო ტექსტების თარგმნა ქართულიდან ინგლისურ ენაზე“- აღნიშნა ჯეფრი გოსბიმ. აღსანიშნავია, რომ წიგნი შეზღუდული რაოდენობით გამოიცა. დაიბეჭდა მხოლოდ 500 ეგზემპლარი, საიდანაც ნახევარი გასაყიდად დიდ ბრიტანეთში გაიგზავნა, მეორე ნახევარი კი საქართველოში გაიყიდება. შემოსული თანხა მთლიანად ახალ გამოცემას მოხმარდება, რომელზეც მუშაობა უკვე დაწყებულია.

64 DIPLOMAT

manuscripts. He also translated Akaki Shanidze’s old Georgian grammar book, which is yet to be published.

On 26 March, Lia Chokoshvili presented “Unlocking the door” before the audience at the National Parliamentary Library of Georgia in Tbilisi. It was at an event held in memorial of the Professor Tamila Mgaloblishvili, who was actively involved in the implementation of this project.

The British Ambassador to Georgia, Mr. Justin McKenzie Smith, attended the event and he warmly greeted the audience in Georgian language.

“I am so glad to be present at this event. Currently, there are very active, warm, bilateral relationships between the UK and Georgia. Our citizens are increasingly studying, visiting and working in both countries. From my point of view, these cultural ties are very important for our nations and as the British Ambassador to Georgia, I would like to expand them“.

Diplomat magazine talked to the one of the student translators of the book, Geoffrey Gosby. Here is what he said: “I am thankful that I had the opportunity to contribute to this project. I started to learn Georgian 15 years ago, as a freshman at Oxford University. At that time, I knew nothing about the Georgian language and Georgia as a whole. I found the book about the world alphabets, which was very beautiful for me. As I perused the book, I encountered the Georgian alphabet first in print and although it looked very strange to me, it caught my attention. The first thing that I noticed about the Georgian language was that it did not look like any of my familiar languages. None of them was in the same language group with Georgian”.

Gosby translated Aka Morchiladze’s unpublished play “Melted Chocolate Station”. He admits that the translation process was a perfect mix of pleasure and work.

“It was not a sequential process. I translated for several months, and then I had a few intervals, which, I suppose is good. Sometimes it is necessary to reflect on what you have done. For the future I’d very much like to go on translating texts from Georgian into English”- Gosby notes.

“Unlocking the Door”, has only 500 copies published, with half of those meant for sale in the United Kingdom. The total amount of money raised will be committed to publishing a further edition, which is in the works already.

DIPLOMAT 65

Georgia in the Archive of Tudors

საქართველოს საკითხი ტიუდორების არქივში გიორგი კალანდია პროფესორი. ხელოვნების სასახლის დირექტორი უა საუკუნეებში, შორეულ ინგლისში საქართველოს მდგომარეობით უმაღლესი იერარქიის სახელმწიფო პირები დაინტერესდენენ, ამაზე მიუთითებს დიდი ბრიტანეთის მონარქთა სახელმწიფო კანცელარიის

შ

66 DIPLOMAT

GEORGE KALANDIA Professor. Director of the Art Palace of Georgia.

I

n the medieval-era, the statesmen from the most powerful hierarchical class in England had interests in Georgia, judging from what we gathered in

HISTORICAL NARRATIVE

დოკუმენტები, რომელიც მოიცავს ელისაბედ I-ის, ჰენრი VIII-ის, მერი ტიუდორის და სხვათა მიმოწერას, საქმიან ქაღალდებს, დაზვერვის მიერ გაგზავნილ ცნობებს, საერთაშორისო შეთანხმებებს და ასე შემდეგ. ინგლისის სამეფო კანცელარიის დოკუმენტები რომლებშიც საქართველო მოიხსენება სულ 20 ერთეულს მოიცავს და ძირითადად მე-XVI საუკუნით თარიღდება. მათი უმეტესობა ელისაბედ I-ის მეფობის პერიოდს განეკუთვნება. თხრობას იმ დოკუმენტით დავიწყებთ, რომელიც ზემოხსენებულ არქივში, ჩვენი აზრით, საქართველოს ისტორიისათვის ერთერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი და საინტერესოა. წარმოდგენილი ტექსტი ჰენრი VIII-ის სამეფო კანცელარიაში ირიცხება ანუ ამ პერიოდის ინგლისის სახელმწიფოს საგარეო და საშინაო საქმეების შემადგენელი დოკუმენტია. ტექსტი დაწერილია 1517 წელს, ლათინურ ენაზე და სავარაუდოდ წარმოადგენს 1532 წელს ინგლისის მონარქ ჰენრი VIII-სა და საფრანგეთის მეფე ფრანსუა I-ს შორის ქალაქ კალესში (Calais) გაფორმებული ანტითურქული შეთანხმების პროექტს. დოკუმენტს როგორც ჩანს ინგლისის მონარქი პირადად გაეცნო და სწორედ ამიტომაც არის იგი სამეფო კანცელარიის საქმეში დაცული. დოკუმენტი უაღრესად საინტერესოა როგორც ევროპის ისე მსოფლიო დიპლომატიის ისტორიის შესასწავლად, თუმცა ჩვენთვის ღირებულია ის ფაქტი რომ ევროპის უდიდეს მონარქთა შეთანხმებაში საქართველოს სახელი ფიქსირდება. ეს მოვლენა კარგად მიუთითებს დასავლური სამყაროსათვის ჩვენი ქვეყნის განსაკუთრებულ სტრატეგიულ მნიშვნელობაზე. რატომ, რა გარემოებაში და რა მიზნების მისაღწევად შეიქმნა დოკუმენტი?!- ამაზე მოგვიანებით ვისაუბრებთ, მანამდე კი მკითხველს ვთავაზობთ ჰენრი VIII-ის სამეფო კანცელარიაში დაცული შეთანხმების პროექტის ტექსტს:

„ექსპედიცია თურქთა წინააღმდეგ ყველა ქრისტიან ხელისუფალს შორის უნდა დამყარდეს დროებითი ზავი 5 წლის ხანგრძლივობით. ორი არმია 60 ათასი კაცის შემადგენლობით და სრული აღჭურვილობით მუდმივ საბრძოლო მზადყოფნაში იქნება. ერთისთვის სურსათ სანოვაგით მომარაგებაში გამოყენებული იქნება ხმელთაშუა ზღვა, მეორესთვის კი მდინარე დუნაი. ხარჯები ანაზღაურდება ქრისტიანთა მიწებიდან, ამ საქმეს მხარს დაუჭერს ევროპის ყველა ქრისტიანი პრინცი, რომელთა საერთო რაოდენობა ოცია და ექვსი სამხედრო ორდენი. მათ თანხლებაში უნდა იყოს ორი ბერძენი დევნილი (აქ სავარაუდოდ სიტყვა exile (n) გამოყენებულია როგორც (expulsion from country) (αποπομπή) εξορία ουσ θηλ) რაც გაადვილებს ხალხის ჩვენს მხარეს მოქცევას. ერთი წინასწარ დანიშნული უმაღლესი კაპიტანი, რომელიც იქნება პაპის ლეგატთან ერთად. ჩრდილოეთიდან ნავარაუდევი არმიის კონტიგენტს უხელმძღვანელებს კაპიტანი ლეგატთან ერთად, რომელიც მას დაეხმარება კიდეც. გაწეული ხარჯები ნაწილობრივ საბერძნეთში მიღებული ნაალაფარით ანაზღაურდება. შეიქმნება პუნქტები კომუნიკაციის მოსაწყობად. არმიები იმოძრავებენ განსაზღვრულ დროს მითითებული მარშუტით. ყველა შეძენა და გარიგება უნდა განხორციელდეს კონფედერაციის სახელით, 5 წლის განმავლობაში დაუშვებელია კონფედერაციაში ახალი წევრის მიღება. ანატოლია უნდა დარჩეთ სეფიანებს თუ ისინი

documents obtained from the Great Britain’s state chancellery.

These documents bear correspondences from highly revered names like Elizabeth I, Henry VIII, Mary Tudor and others. It also contained information from spies, international agreements, etc. There are almost 20 documents from the Great Britain’s state chancellery, with Georgia mentioned and they are dated XVI century. The most of them is from the epoch of Elizabeth I. In this article, discussions will center on a document obtained from Henry VIII’s state chancellery. This document is a constituent document of the state’s internal and foreign affairs.

It is the most interesting and important document in the light of discussing interests in Georgia. The text written in Latin is from 1517, and in our opinion, it is the anti-Turkey project’s agreement bargained in Calais between King of England Henry VIII and King of France Francis I in 1532. We have cause to believe that the monarch learnt about this document and this is the reason it was saved in the state’s chancellery.

The document offers an interesting perspective into learning DIPLOMAT 67

HISTORICAL NARRATIVE

about European and world history, but what is most valuable for us is the fact that Georgia was mentioned in the agreements of the most powerful monarchs of Europe. This fact clearly shows us that Georgia holds strategic importance to the west from time immemorial.

Important questions that will be considered by this document includes – why was the document formed? What kind of circumstances and what was the main purpose behind it? – After considering the content of the document from Henry VIII’s state chancellery, this article will also discuss these questions.

მეკავშირეები გახდებიან, საბერძნეთი კი ქრისტიანებს უნდა ერგოთ და თუ შესაძლებელია ისინი აქ უპირატესნი უნდა გახდნენ. ქრისტიანთა მეშვეობით დაიწყოს ურთიერთობა საქართველოს მეფესთან, თურქთა დამხმარე ეგვიპტის სულთანს კი ხელის შეშლის მიზნით გაეგზავნოს შეტყობინება ინდოეთის გზით, ეს გზა ხელთ უპყრია პორტუგალიის მეფეს, ამასთანავე ეცნობოს ექსპედიციის შესახებ პრესვიტერ იოანეს (Prester John) რომელსაც ეწოდება დე ლას ინდიას, და რომელიც არის ნუბიისა და ეთიოპიის მეფე. ის ქრისტიანობისადმი კეთილგანწყობილია და საქართველოს მეფესთან ერთად მონაწილეობა მიიღო უკანასკნელ ფლორენციის კრებაზე“ როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, ტექსტი წარმოადგენს ინგლისის მეფე ჰენრიVIII-სა და საფრანგეთის ხელმწიფე ფრანსუა I-ს შორის გაფორმებული შეთანხმების პროექტს, ამიტომ აქ თანმიმდევრობით, პუნქტებადაა ჩამოთვლილი განსახორციელებელი მიზნები. ცალსახაა, რომ ევროპის დიდი სახელმწიფოების ლიდერები თუ ტექსტის შემქმნელი დიპლომატები საქართველოს მეფეს ჩაფიქრებული ქრისტიანული კონფედერაციის საჭირო და მნიშვნელოვან პარტნიორად მიიჩნევდნენ, სწორედ ამიტომაც შეთანხმების ტექსტში ერთ-ერთ ვალდებულებად ქრისტიანთა მეშვეობით საქართველოს მეფესთან ურთიერთობის დამყარება დაუსახიათ, რა თქმა უნდა ეს ურთიერთობა საბოლოოდ ალიანსის ჩამოყალიბებას ან სამხედრო კავშირ-ურთიერთობების გაღრმავებას ისახავდა მიზნად. ჩნდება კითხვა რით იყო განპირობებული დასავლეთ ევროპის ქვეყნების ესოდენი ინტერესი საქართველოს მეფის მიმართ XVI საუკუნეში? ეს ის პერიოდია როცა ოსმალეთის იმპერია სულეიმან I-ის მეთაურობით განუზომელ ძლევამოსილებას აღწევს და ევროპის ქრისტიანული სახელმწიფოების ლიდერებს უკვე შიშის ზარს სცემს. ამ პერიოდში ქართველები თავგამოდებით იბრძოდნენ დამპყრობლების წინააღმდეგ. 1514 წელს სეფიანების სპარსულ

68 DIPLOMAT

“A general truce will be held for five years among all Christian princes. A double army of 60,000 men will be kept on foot with all necessary equipment; the Mediterranean to serve for conveying provisions to one, and the Danube to the other. A disme to be paid from all Christian lands. All Christian princes in Europe, who are about twenty in number will come together with the six Military Orders. Two Greek exiles to accompany them, to facilitate the conversion of the people. One supreme captain appointed, who shall have with him a papal legate. Proposed contingent of the army from the North; to be commanded by a captain with a legate to assist him.

The expenses to be partly reimbursed by the acquisitions in Greece. Posts to be arranged for communication. The armies to march at the appointed time by a fixed route.

All acquisitions to be held in the name of the confederacy, and no partition to be made until after five years. Natolia to be left in care of the Sophi if he will join, and he has to leave Greece to the Christians; to prevail upon him to be a Christian, if possible. To open a communication with the King of the Georgians through the Christians; and, to prevent the Soldan of Egypt helping the Turk, to send by way of the Indies held by the King of Portugal, and give notice of the expedition to Preste John, called De las Indias, who is King of Nubia and Ethiopia. He is well inclined to Christianity, and, with the King of the Georgians, he took part in the last Florentine Council; but, having not been visited by prelates, thorns have sprung up in the garden of faith.”

As earlier, mentioned the document is an agreement bargained in Calais, between the King of England Henry VIII and King of France Francis I. In this section of the text in bold above, the purposes for the agreement was listed systematically. It is no doubt that state leaders or statesmen who made this agreement, thought of the king of Georgia as an interesting and necessary partner of the planned Christian confederation.

Consequently, one of the points was to establish a relationship with the king of Georgia through the Christians. Of course, the outcome of that relationship will lead to formulating an alliance. Question is – what was the main motive behind the interest of the west leaders’ towards the Georgian king in the

HISTORICAL NARRATIVE

სახელმწიფოსა და ოსმალეთის იმპერიას შორის ომი დაიწყო. ომის ერთ-ერთ მთავარ მიზანს ამიერკავკასიისა და კერძოდ საქართველოს დამორჩილება წარმოადგენდა. ამიტომ დიდი დაპირისპირების დროს ქართველი ხელისუფალნი საკუთარი პოზიციების დაცვას ცდილობდნენ და დამპყრობელთაგან იმის მხარეს გამოდიოდნენ ვინც მოცემულ მომენტში უფრო ხელსაყრელი იყო. საქართველოს მეფე მთავრების ბრძოლა ხან სპარსელ, ხან კი ოსმალ დამპყრობლებთან ცხადია შეუმჩნეველი არ დარჩებოდათ იმ პერიოდის დასავლეთ ევროპის სახელმწიფოების ელჩებს და მზვერავებს. სწორედ ამიტომაც ანტითურქული კოალიციის შექმნისა თუ ექსპედიციის მოწყობის შემთხვევაში ჰენრი VIII- და ფრანსუა I-ს მიზანშეწონილად მიუჩნევიათ დასავლეთ ევროპის ქრისიტიან სახელმწიფოთა პარტნიორად საქართველოს მეფის აღიარება და მასთან კავშირ-ურთიერთობის დამყარება ერთ-ერთ მთავარ მიზნადაც დაუსახავთ. მკითხველი ყურადღებას მიაქცევდა იმ გარემოებას, რომ შეთანხმების ტექსტში საქართველო ორჯერაა ნახსენები, პირველ შემთხვევაში თუ დასახულია მიზანი დამყარდეს კავშირი საქართველოსთან, მეორეგან ნათქვამია, რომ ნუბიისა და ეთიოპიის მეფე საქართველოს მონარქთან ერთად მონაწილეობდა ფლორენციის უკანასკნელ კრებაში. ლოგიკურია, ჩნდება კითხვა: რომელ კრებაზეა საუბარი და სად მიიღო მონაწილეობა ქართველთა ხელმწიფემ?! ჩვენი აზრით შეთანხმების ტექსტში ნახსენები ფლორენციის უკანასკნელი კრება 1438 წლის 5 თებერვალს ფერარაში გახსნილი და ფლორენციაში გაგრძელებული „მსოფლიო“ საეკლესიო კრება უნდა იყოს. მაშინ აქ ერთმანეთს შეხვდნენ აღმოსავლეთისა და დასავლეთის - ლათინელებისა და ბერძნების წარმომადგენლები. ამ საეკლესიო კრებას „თანაბარი უფლებით ესწრებოდა იბერიის მიტროპოლიტი“. საყურადღებოა ისიც რომ კრების ოქმში ქართველი სასულიერო მოღვაწე „იბერიის მეფის წარმომადგენელად“ მოიხსენიება. ვახუშტი ბატონიშვილის ცნობით ის მეფე ალექსანდრე დიდის წარგზავნილი ქართველი ეპისკოპოსი სოფრონია მეორე ჩვენთვის საინტერესო დოკუმენტი 1584-1585 წლებში ინგლისურ ენაზეა შედგენილი. წერილის ადრესატი ფრენსის უოლსინგემი(1532-1590), ავტორი კი უილიამ ჰარბორია (15421617). დოკუმენტის განსაკუთრებული მნიშვნელობა კარგად რომ წარმოვაჩინოთ, რამდენიმე სიტყვით შევჩერდებით მოხსენიებულ ისტორიულ პირებზე. უოლსინგემი (Francis Walsingham ) ელისაბედ I-ის მინისტრი, საიდუმლო საბჭოს წევრი, ინგლისის დაზვერვისა და კონტრდაზვერვის ხელმძღვანელი იყო. სწორედ მის სახელს უკავშირდება მარიამ სტიუარტის შეთქმულების გახნსა, მინისტრმა ინგლისსა და ევროპაში მზვერავთა უძლიერესი ქსელი შექმნა და მუდმივად ხელი მიუწვდებოდა მსოფლიოში მიმდინარე ყველა მნიშვნელოვან ინფორმაციაზე. წერილის ავტორი ჰარბორნი (William Harborne) კი ცნობილი ვაჭარი და დიპლომატი იყო, იგი ელისაბედმა კონსტანტინოპოლში ინგლისის ელჩად 1582 წელს დანიშნა, ჰარბორნის დამსახურებით ინგლისის დედოფალსა და ოსმალეთის სულთან მურად III შორის აქტიური კორესპოდენცია მიმდინარეობდა. ახლა კი ინგლისურ ენაზე შედგენილი წერილის შინაარსს დავუბრუნდეთ. გზავნილში ნათქვამია:

XVI century?

This was the period when the empire of the Osman, had Suleiman I as its leader and had a huge triumph that had the leaders of other European countries frightened.

The Georgians fought to the death against the enemy at that time. The war between the state of Sephian Persia, and the empire of Ottoman Turkey started in 1514. The main reason for the war was conquering Georgia as well as Transcaucasia.

The Georgian kings due to that reason tried to defend their positions and aligned with a side that appeared to be of more benefits as at that time. The Georgian kings’ fight sometimes on the Persian side, and sometimes on the Ottoman’s side, was not invisible for west countries spies and statesmen. Henry VIII and Francis I noticed this and saw the Georgian king as a necessary partner in the anti-Turkey coalition. It was important for them to establish a relationship with him and the Georgian kingdom.

Georgia was mentioned twice in the agreement. In the first place, their aim was clearly to establish a relationship, while in the second instance, it was mentioned that the King of the Georgians took part in the last Florentine Council with the Kings of Nubia and Ethiopia.

„ამბობენ რომ დიდი სულთანი საბერძნეთში უზარმაზარ ძალასთან ერთად არამარტო ბეგთაბეგს

DIPLOMAT 69

HISTORICAL NARRATIVE

გაგზავნის, არამედ ვეზირ ოსმანსაც იმ არმიის თანხლებით რომელიც განმწესებულია სეფიანთა და ქართველთა წინააღმდეგ. ამ ქვეყანაში მთავარი პრინცი არის საიდის ძმა სიმონი, რომელმაც სპარსეთთან ომის მეორე წელს თბილისი მუსტაფას დაუთმო და მას შემდეგ იგი ხსნებულ ძმასთან ერთად ვაჟკაცურად იბრძოდა სპარსელთა ძალაუფლების ქვეშ, თუმცა ახლა თავის 20 წლის შვილთან ერთად „აჯანყდა და შური იძია“, ამიტომაც ორი კვირის წინ პატივით მიიღეს და ოსმანის მფარველობაც მოიპოვა. ვეზირი ხელახლა გახდა თბილისის მმართველი და თავის შვილი დიდ სულთანს მძევლად დაუტოვა. სულთნის ძალების დახმარებით იმედი აქვს რომ ადვილად შეძლებს ხსენებული ქართველების დამორჩილებას“ წერილის ძირითად შინაარსი მე-16 საუკუნის მეორე ნახევარში თბილისისათვის ბრძოლას ასახავს, როგორც ცნობილია ეს პროცესი ცვალებადი წარმატებით მიმდინარეობდა, ქალაქი მაშინ ხელიდან ხელში გადადიოდა, ხან ოსმალების, ხან სპარსელების ხან კი ქართველთა კუთვნილება ხდებოდა.... წერილში მოხსენიებული ქართველთა პრინცი, „საიდის ძმა სიმონი“ ქართლის გმირი მეფე უნდა იყოს. იგი ლუარსაბის შემდეგ ტახტზე 19 წლის ასაკში სიმონ I-ის სახელით ავიდა. ახალგაზრდა უფლისწული მამასავით ენერგიული და დამოუკიდებლობისათვის თავდადებული მებრძოლი იყო. ჰარბორნის მიერ სიმონის მისამართით გამოყენებული ფრაზა „სპარსეთთან ომის მეორე წელს თბილისი მუსტაფას დაუთმო და მას შემდეგ იგი ხსნებულ ძმასთან ერთად ვაჟკაცურად იბრძოდა სპარსელთა ძალაუფლების ქვეშ“, შემდეგ ამბავს უნდა გულისხმობდეს: - 1569 წელს ფარცხისის ბრძოლაში

Logically, another question is – which Council initiated the talks, where and how did the Georgian king take part?

The last Florentine Council mentioned in the text in our opinion should be the Ecumenical Council, which was opened on 5 February 1438 in Ferrara. The Council was continued in Florence, where west and east met – Latin and Greek representatives. The metropolitan of Iberia, with equal entitlement took part in the ecclesiastical council. It’s also interesting that the metropolitan is mentioned as the representative of the Iberian king in the transcript of the meeting. According to prince Vakhushti, he was a Georgian bishop sent by the king Alexander the Great.

The Second document is in English, dated 1584-1585. The letter’s addressee was Francis Walsingham (1532-1590) and the author was William Harborne (1542-1617). To argue that the importance of the document, we will settle on a few words about historic persons mentioned in the text. Francis Walsingham was a minister at Elizabeth’s I royal court, a member of the Secret Board, chairperson of the intelligence and counterintelligence of England. His name is associated with resolving the Mary Stuart’s case. The minister formed a strong network of spies in England and Europe, so he had all the important information in the world. The letter’s author, William Harborne, was a famous merchant and diplomat, he was appointed by Queen Elisabeth, as ambassador to England in Constantinople in 1582. Harborne’s merit was an active correspondence between the Queen of England and the Ottoman Sultan Murad III. The following text is an excerpt from the document “It is said that the Grand Signor will not only send the Beglerbey of Greece to their succor with a great power, but also Osman, the Vizier, with the army levied against the Sophy and Georgians; of which nation Saide, brother of Simon their chief prince, who in the second year of these Persian wars, yielded Teflis to Mustapha, and ever since warfared valiantly with his said brother under the Persian, has now with his son of twenty years “revolted and revenged” and was, a fortnight ago honourably received here, and by the intercession of Osman. Vizier, again made president of Teflis, leaving his son as a pledge with the Grand Signor, by whose means they hope easily to subdue the said Georgians.”

The main content of the letter reflects the struggle for Tbilisi in the second half of the 16th century. As we know, this process was going on alongside variable success. The town was then handed over to the hands of the Ottomans, Persians, and sometimes Georgians. Prince of Georgians mentioned in the letter "Said’s Brother Simon" must be the hero, king of Kartli. He ascended the throne as Simon I after Luarsabi at the age of 19.

Like his father, the young ruler was an energetic and devoted warrior for independence. “In the second year of these Persian

70 DIPLOMAT

HISTORICAL NARRATIVE

ტყვედ ჩავარდნილი და ალამუთის ციხეში გამოკეტილი სიმონი 1578 წელს ირან ოსმალეთის ომის დაწყებისთანავე შაჰმა ტყვეობიდან გაათავისუფლა, ქართლის მეფობა უბოძა და ყიზილბაშ სარდალ ალი ყული ხანთან ერთად, 5000 მხედრით და რამდენიმე ქვემეხით, საქართველოში გამოგზავნა. 1579 წელს ქართლის მეფემ სპარსელ ხანთან ერთად ოსმალთა გამოგზავნილ დამასკოს ფაშასა და მის 20 ათას კაციან ლაშქარს მართლაც დიდი ზარალი ანახა, ასე რომ ოსმალთა კამპანია ჩავარდა. სულთანმა მურად III იმის გამო რომ საქართველო ვერ დაიმორჩილა მთავარსარდლობიდან ლალა მუსტაფა ფაშა გადააყენა და სინან ფაშა დანიშნა, თუმცა ვერც ამან უშველა ოსმალებს. 1582 წელს სიმონმა მუხრანის ბრძოლაში კიდევ ერთხელ დაამარცხა სულთნის ჯარები. ამდენად ჰარბორისეული ფრაზა „სპარსელთა ძალაუფლების ქვეშ“ სიმონ მეფის ოსმალთა წინააღმდეგ ვაჟკაცური ბრძოლის შესახებ ძირითადად რეალობას ასახავს. ინგლისელი დიპლომატის ეპისტოლედან ისიც ირკვევა, რომ წერილის შედგენის პერიოდში სიმონს ოსმალთა მფარველობა მოუპოვებია, შვილი სტამბულს მძევლად დაუტოვებია, სულთნის ვეზირი კი თბილისის მმართველი გამხდარა. ჩვენ დანამდვილებით არ ვიცით რამდენად შეესაბამება ისტორიულ სინამდვილეს ცნობა სიმონის მიერ შვილის (სავარაუდოდ გიორგი X-ის) მძევლად დატოვების შესახებ, მაგრამ ზუსტად ცნობილია ერთი რამ, ქართლის გმირი მეფე ოსმალებს 1588 წელს დაეზავა, მას შემდეგ რაც შაჰსა და სულთან შორის წინასწარი შეთანხმება მოხდა. შეთანხმების მიხედვით სიმონი ვალდებული იყო ოსმალეთის სასარგებლოდ ყოველწლიური ხარკი ეხადა. სამაგიეროს ოსმალეთი სიმონს ქართლის ქრისტიან მეფედ სცნობდა, აღიარებდა მემკვიდრეობით უფლებას და არ ერეოდა მის შინაურ საქმეებში . თუ ყოველივე ზემოთქმულს გავაანალიზებთ დავი­ნახავთ, რომ უილიამ ჰარბორნი ინგლისის უმაღლესი ხელის­უფლებ­ ისათვის უმეტესწილად სწორი და რეალური ვითარების ამსახველი ინფორმაციის მიწოდებას ახერხებს. ვფიქრობთ წერილის დათარიღება მცდარია, ეპისტოლე არა 1584-1585 წლებში, არამედ უფრო მოგვიანო დროს, კერძოდ სიმონ I-ის ოსმალებთან დაზავების შემდეგ, ანუ 1588 წლისთვისაა შედგენილი. თუმცა ამ შემთხვევაში საყურადღებო უფრო სხვა გარემოებაა. ელისაბედ I-ის უპირველესი მინისტრისადმი განკუთვნილ წერილში სოლომონ მეფის მოხსენიება კარგად ცხადყოფს იმას რომ იმდროინდელი ქართლის ხელისუფლების ბრძოლა ჯერ ირანელ და შემდეგ ოსმალ დამპყრობთა წინააღმდეგ მხოლოდ ეროვნული მასშტაბებისა არ იყო და ხშირ შემთხვევაში რეგიონალურ დატვირთვას იძენდა. ეს ბრძოლა იმდენად მნიშვნელოვანი იყო, რომ ის შორეული ინგლისის უმაღლესი ხელისუფლების და მათ შორის, ალბათ, თავად დედოფლის ყურადღებასაც იქცევდა. ამიტომაც ქართველთა თავდადებული წინააღმდეგობა აზიის უძლიერესი იმპერიების წინააღმდეგ დასავლური ანუ ქრისტიანული სამყაროს წარმომადგენლებისათვის იმედის მომცემი, არაერთხელ სამაგალითო, ზოგჯერ კი პოლიტიკური თუ დიპლომატიური ქმედებების საფუძველი ხდებოდა. ამ უკანასკნელის საუკეთესო ილუსტრაციაა 1532 წელს ინგლისის მონარქ ჰენრი VIII-სა და საფრანგეთის მეფე ფრანსუა I-ს შორის ქალაქ კალესში (Calais) გაფორმებული ანტითურქული შეთანხმების პროექტი, სადაც ევროპელი მონარქები საქართველოს ხელმწიფეს ერთ-ერთ უმთავრეს მოკავშირედ მიიჩნევენ.

wars yielded Teflis to Mustapha, and ever since warfared valiantly with his said brother under the Persian”- this phrase used by Harborne to describe Simon should be based on the following story: In 1569, Simeon was captured in the Battle of Fartskhisi and locked in Alamut prison. After the start of the Persia-Ottoman war in 1578, Luarsab was freed from captivity

by Shah. He was granted the Kartli’s reign and was sent to Georgia with Kizilbaz commander, Ali khuli khan equipped with 5000 riders and a few cannons. In 1579, the king of Kartli, along with the Persian Prince, recorded a great achievement against the Damascus Pasha, sent by Ottomans and his army of 20,000. Sultan Murad III dismissed Lala Mustafa Pasha from the Commander-in-Chief post, because Georgia could not be subdued and appointed Sinan Pasha, but this change was not enough. In 1582, Simon defeated the Sultan’s army again in the battle of Mukhran. Harborne’s phrase “under the Persian power” depicts the reality about the bravery of King Simon against the Ottoman.

The English diplomat’s epistle informs us that during the writing of the letter, Simon had obtained protection from the Ottoman Empire, and then left his son in Istanbul as hostage.

Sultan’s vizier became the governor of Tbilisi. We don’t know convincingly how true the story of Simon is about the son’s (supposedly George X) capture, but unmistakably we know only one hero, the King of Kartli’s armistice with the Ottoman’s in 1588, after a preliminary agreement was signed between Shah and Sultan. According to the agreement, Simon was obliged to pay an annual tribute in favor of Ottoman. However, the Ottoman Emperor recognized Simon as the Christian king of Kartli on the other hand, recognized his supposed inherited rights and would not take part in his internal affairs.

If we analyze all of these texts, we will understand that William Harborne was able to deliver information about the mostly accurate and real situation for the higher authorities of England. We think that the date is wrong because the epistle was written after Simon I made peace with Ottoman in 1588. In this case, what is more noticeable is another fact that the mentioning of Solomon in Elizabeth I’s letter for her first minister and Georgian kings fight against the Ottoman and sometimes Persians, underlines that it was not only a national issue, but also an issue on the regional level. This fight was so important that English statesmen and probably Queen Elisabeth I paid attention to it. That is why the Georgians resistance to the strongest empire of Asia was the base of hope, example of political and diplomatic relations for the west and Christian world. The best illustration of this opinion is the project chanelled towards the anti-Turkey agreement signed in Calais, in 1532 between England's monarch Henry VIII and French King Françis I, where Europe monarchs recognized the King of Georgia as a main partner.

DIPLOMAT 71

ს

აგანმანათლებლო სააგენტო „ი ელ ელ“ -ი 2002 წლიდან თანამშრომლობს პრესტიჟულ უნივერსიტეტებთან, კოლე­ ჯებთან და საზაფხულო სკოლებთან (დიდი ბრიტანეთი, შეერთებული შტატები, საფრანგეთი, გერმანია, შვედეთი, შვეიცარია, ჰოლანდია, ესპანეთ, იტალია, ჩეხეთი, უნგრეთი, პოლონეთი, ბალტიისპირეთის ქვეყნები, სინგაპური და ა.შ) და აგზავნის სტუდენტებს შემდეგ პროგრამებზე: IB,A-Level, Foundation, წინა-სამაგისტრო პროგრამები, ბაკალავრიატი და მაგისტრატურა, პროფესიული კურსები, ენის კურსები, საზაფხულო სკოლები. „ი ელ ელ“ -ი ასევე ეხმარება სტუდენტებს ნაწილობრივი სტიპენდიების მოძიებაში. „ი ელ ელ“ -ი არის English UK (დიდი ბრიტანეთი) და ICEF (გერმანია) პარტნიორი სააგენტო. „ი ელ ელ“ -ის განათლების მენეჯერებს აქვთ საერთაშორისო კვალიფიკაცია და არიან ბრიტანეთის საბჭოს მიერ სერთიფიცირებული აგენტები განათლების სფეროში. „ი ელ ელ“-ი ყოველწლიურად ატარებს შემდეგ ღონისძიებებს: • პრეზენტაციებს და სემინარებს საშუალო სკოლებსა და უნივერსიტეტებში.

• ღია კარის დღეებს და საინფორმაციო სესიებს • ყოველწლიური საერთაშორისო საგანმანათლებლო გამოფენებს. „ი ელ ელ“–ის ინგლისური ენის ცენტრში თბილისში, მსურველები სწვლობენ ინგლისურ ენას და ემზადებიან საერთაშორისო სასერთიფიკატო გამოცდებისთვის: LKET, PET, FCE, CAE, IELTS, TOEFL. „ი ელ ელ“ -ის ინგლისური ენის ცენტრი არის ბრიტანეთის საბჭოს ბონუს პროგრამის „Addvantage“-ის ოქროს დონის მფლობელი, სტუდენტების წარმატებით მომზადებისთვის კემბრიჯის გამოცდებში და ასევე არის „Cambridge English Exam Preparation Centre“, რომელიც მინიჭებულია Cambridge English-ის გამოცდების შეფასების ცენტრის მიერ. საგანმანათლებლო სააგენტო „ი ელ ელ“-ი 9 დან 18 წლამდე მოსწავლეებს და სტუდენტებს სთავაზობს საზაფხულო სკოლებს დიდი ბრიტანეთში, ამერიკაში და ევროპაში. საზაფხულო სკოლის სრული პაკეტი მოიცავს: ენის გაკვეთილებს დღის პირველ ნახევარში; - ცხოვრებას, სამჯერად კვებას და სამედიცინო დაზღვევას; - შემეცნებით , აკადემიურ, კულტურულ, სპორტულ გამაჯანსაღებელ და გასართობ პროგრამებს; - სრულ და ნახევარ დღიანი ექსკურსიებს კვირის განმავლობაში; აეროპორტში დახვედრა-გაცილებას. ვინც გადაწყვეტს სწავლის გაგრძელებას დიდ ბრიტანეთში, ამერიკაში ან ევროპაში პირველ რიგში უნდა მოგვმართოს ჩვენ „ი ელ ელ“ –ის ოფისში: საქართველო, თბილისი, ვაჟა ფშაველას 30ა, (ტელ: +995322 399 92 46; მობ: +995 599 50 40 12) სადაც ჩვენი პროფესიონალი გუნდის დახმარებით გაივლით უფასო კონსულტაცია და მიიღებთ სრულყოფილ მომსახურებას საზღვარგარეთ სწავლასთან დაკავშირებით. ნარგიზა მაქაცარია დამფუძნებელი და დირექტორი საგანმანათლებლო სააგენტო ი ელ ელ -ი

72 DIPLOMAT

ი ელ ელ - თქვენი გზა საუკეთესო განათლებისკენ!

S

ince 2002 Education Agency ELL has been in partnership with Universities Colleges and Summer Schools in the (UK, USA , France, Germany, Sweden,

Switzerland, Netherlands, Spain, Italy, Czech Republic, Hungary, Poland, Baltic Sea Countries, Singapore etc.)

ELL –Your Way to the Best Education

and sends on the following programmes: GCSE, IB, A-Level, Foundation, Bachelor, Pathway, Pre Master, Masters, Professional Courses, Language Courses, Summer Schools.

ELL also supports students in gaining partial scholarships ELL is an English UK and ICEF (Germany) Partner Agency.

ELL education managers have international qualifications in the education field and are British Council Certified Agents.

ANNUALLY EDUCATION AGENCY ELL ORGANIZES THE FOLLOWING EVENTS: •

Presentation and Seminars at Georgian Private

School and Universities •

Open Days and Info Sessions

•

International Education Fairs

In ELL English Language Centre, Tbilisi, Georgia, students study General English and are prepared for International Exams such as: KET, PET, CAE, IELTS, TOEFL. ELL English Language centre is the member of the British Council exam partnership programme: Addvantage, and owns Gold Level for its number of successful students.

ELL English Language Centre is also ‘Cambridge English Exam Preparation centre” awarded by Cambridge English Language Assessment.

To students between the age 9-18, Educational Agency ELL offers summer schools in the UK, USA and Europe. Summer School package includes: Language lessons in the morning, full board accommodation, sports, cultural, academic and entertaining activities, full and half day excursions during the week, return airport transfers, health Insurance.

Those who decide to study in the UK, USA or in Europe, should contact ELL office on the following address: 30A VAZHA PSHAVELA AVENUE 3RD FLOOR, OFFICE 12, TBILISI, GEORGIA ( TEL +995 322 399246; MOB: +995 599504012) where our professional team will give the free counseling and full service which is related to your studies abroad.

NARGIZA MAKATSARIA Founder and Director Education Agency ELL DIPLOMAT 73

HISTORICAL NARRATIVE

დიდი ბრიტანეთის ინტერესები ამიერკავკასიაში: ნავთობი, ბუფერული სახელმწიფოები და რუსეთი

UK Interests in the South Caucasus: Oil, Buffer States, and Russia მარიამ ფაცაცია MARIAM PATSATSIA ირველი მსოფლიო ომის დასრულების შემდგომ საერთაშორისო პოლიტიკურ სისტემაში ანტანტის სახელმწიფოები, მათ შორის კი დიდი ბრიტანეთი დაწინაურდა. ამ უკანასკნელმა ყველაზე დიდი გავლენა მოიპოვა ევროპისა და ახლო აღმოსავლეთის პოლიტიკურ და ეკონომიკურ ცხოვრებაზე. ბრიტანეთის გავლენის მიმართ მოწყვლადი აღმოჩნდა სამხრეთ კავკასია და საქართველოც.

1918 წლის 30 ოქტომბერს, პირველ მსოფლიო ომში ცეცხლის შეწყვეტამდე რამდენიმე დღით ადრე, ანტანტასა და თურქეთს შორის მუდროსის ზავი გაფორმდა. ზავის თანახმად ტრანსკავკასიის სარკინიგზო მაგისტრალის იმ უბნებზე, რომლებიც თურქეთის კონტროლს ექვემდებარებოდა ანტანტის შეიარაღებული ძალები განლაგდებოდა. ამასთანავე, ზავის პირობების მიხედვით, თურქეთი უარს აცხადებდა ბათუმისა და ბაქოს მიმართ არსებულ პრეტენზიებზე და ანტანტას ამ ტერიტორიების ოკუპირების უფლებას აძლევდა. ანტანტის სახელის მიღმა არა სახელმწიფოთა ჯგუფის, არამედ კონკრეტულად დიდი ბრიტანეთის ინტერესები იკვეთებოდა. 1918 წლის დეკემბერს, ბრიტანული ბატალიონი ბათუმში განლაგდა, ხოლო მთელი სამხრეთ კავკასია ბრიტანეთის გავლენის სფეროდ იქცა. ბრიტანეთის მიერ საკუთარი შეიარაღებული ძალების სამხრეთ კავკასიაში შემოყვანის მიუხედავად, ქვეყნის მთავრობას რეგიონის მიმართ ერთიანი პოლიტიკა არ გააჩნდა. გამოიკვეთა დაპირისპირებულთა ორი ბანაკი, რომლებიც რეგიონში მიმდინარე პოლიტიკურ პროცესებს სხვადასხვაგვარად აფასებდნენ და შესაბამისად ერთმანეთისგან დიამეტრიულად განხვავებული პოლიტიკის გატარებას ისახავდნენ მიზნად. დიდი ბრიტანეთის საგარეო საქმეთა მინისტრი ლორდი ჯორჯ ნეთენიელ კერზონი სამხრეთ კავკასიის სახელმწიფოების დამოუკიდებლობას მხარს უჭერდა და თვლიდა, რომ ბრიტანეთს ამიერკავკასიაში ძლიერი სამხედრო წარმომადგენლობა უნდა ჰყოლოდა. მისი ინიციატივით, 1919 წელს ბრიტანეთის სამეფოს მთავარ კომისრად ამიერკავკასიაში დაინიშნა ოლივერ

პ

74 DIPLOMAT

fter the end of the First World War, the Allied Powers, in particular, the United Kingdom gained the upper hand in international politics. The UK influenced the political and economic lives of Europe and the Middle East.

The South Caucasus and Georgia were no exception.

On October 30, 1918 just days before the ceasefire in the WWI, the Allied Powers signed the Armistice of Mudros with Turkey. According to the armistice, portions of the Transcaucasian Railways under Turkish control must have been placed at the free and complete disposal of the Allied authorities. In addition, Turkey should have renounced its interests in the region and should have raised no objection to the occupation of Batumi and Baku by the Allies.

Behind the reference to the Allied Powers, lay interests not that of a group of states, but the UK. In December 1918, British officers entered Batumi, while the whole South Caucasus fell under British influence.

Even as the British entered Transcaucasia, the government of the Kingdom had no coherent policy for the region. Two competing political groups viewed the situation on the ground in the South Caucasus differently and hence advocated conflicting policies towards the region.

Secretary of State for Foreign Affairs George Nathaniel Curzon supported the independence of the newly-emerged countries in the South Caucasus and believed that the British should have maintained a strong military presence in the region. In 1919, he appointed Oliver Wardrop as the United Kingdom's first Chief Commissioner of Transcaucasia. Wardrop was a fervent supporter of Georgia, Azerbaijan and Armenia’s aspiration to gain independence from the Russian Empire.

Lord Curzon stood behind the policy for two reasons. First of all, he and his allies believed that the independent states of the South Caucasus could play a role of buffer states, in that halting Russian advances towards India and the Middle East,

A

HISTORICAL NARRATIVE

უორდროპი, რომელიც ღიად უჭერდა მხარს საქართველოს, აზერბაიჯანისა და სომხეთის სწრაფვას დამოუკიდებლობისკენ. კერზონი ამ პოზიციას ორი ძირითადი მიზეზის გამო იცავდა. პირველი, ის და მისი მოკავშირეები თვლიდნენ, რომ სამხრეთ კავკასიის დამოუკიდებელ სახელმწიფოებს შეეძლოთ ერთგვარი ბუფერის როლი შეესრულებინათ და შეეკავებინათ გაძლიერებული რუსეთის სვლა ახლო აღმოსავლეთისა თუ ინდოეთისკენ, სადაც ბრიტანეთს სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი ინტერესები გააჩნდა. მეორე მიზეზი დაკავშირებული იყო ბაქოში არსებულ ნავთობის რეზერვებთან. საუკუნის დასაწყისში, აზერბაიჯანი მსოფლიოში წარმოებული ნავთობის 50% თავად ქმნიდა და ამ ნედლეულის უდიდეს მომპოვებლად იქცა. ნოტინგჰემის უნივერსიტეტის მკვლევარები, სარა ო’ჰარა და მაიკლ ჰეფერნანი, სტატიაში „გეო-სტრატეგიიდან გეოეკონომიკამდე: ჰართლენდი და ბრიტანული იმპერიალიზმი მაკინდერამდე და შემდგომ“ აღნიშნავენ, რომ იმ დროს ბრიტანეთის სტრატეგიიული განვითარების გეგმის თანახმად ქვეყანას საკუთარ კოლონიებთან ერთად გავლენა უნდა გაეზარდა ნავთობით მდიდარ რეგიონებში და გზა გადაეჭრა საკუთარი მეტოქეებისთვის. მათი აზრით, კიდევ ერთ მნიშვნელოვან ფაქტორს წარმოადგენდა ბრიტანელთა მიერ აზერბაიჯანის ნავთობის მრეწველობაში განხორციელებული დიდი ინვესტიციები, რომელთა დაცვასაც ისინი საკუთარი ხელისუფლებისგან მოელოდნენ. კერზონის პოზიციას მხარს უჭერდა ჰალფორდ მაკინდერი,

where the UK had vested interests.

The second reason revolved around Baku’s oil reserves. At the beginning of the 20th century, Azerbaijan was responsible for nearly 50% of global oil production and was the most important oil producing country in the world. Sarah O'Hara and Michael Heffernan, researchers at Nottingham University, describe reasons behind the British oil interests in their article “From Geo-Strategy to Geo-Economics: The ‘Heartland’ and British Imperialism Before and After Mackinder”. They state that the British wanted to hinder their rivals from accessing oil and advocated for increasing the UK and her colonies’ control over oil producing regions. One more factor, O'Hara and Heffernan claim was large British investments in the Azerbaijani oil production sector, since investors expected their government to guarantee protection of these interests.

One of Curzon’s supporters was Halford Mackinder, English geographer, and politician who developed the Heartland Theory. At that time, he served as a British High Commissioner in Southern Russia. According to Mackinder, the establishment of new buffer states around Russia, namely Belarus, Ukraine, South Russia (part of Russia controlled by the White Army), Georgia, Armenia, Azerbaijan, Dagestan (including modern Chechnya and Ingushetia) was vital. Mackinder believed that only by dissolving Russia would it be possible to defeat the Bolsheviks, meantime the most important British interest should have been securing East-West corridor, i.e. the railway

DIPLOMAT 75

HISTORICAL NARRATIVE

ინგლისელი გეოგრაფი და პოლიტიკოსი, რომელმაც „ჰართლენდის (შუაგული მიწის) თეორია“ შეიმუშავა. იგი ამ პერიოდში სამხრეთ რუსეთის ტერიტორიაზე ბრიტანეთის კომისრის თანამდებობას იკავებდა. მაკინდერის აზრით, აუცილებელი იყო ახალი ბუფერული სახელმწიფოების შექმნა რუსეთის ირგვლივ. ეს სახელმწიფოები უნდა ყოფილიყო: ბელორუსია, უკრაინა, სამხრეთ რუსეთი (რუსეთის ნაწილი, რომელსაც თერთგვარდიელები აკონტროლებდნენ), საქართველო, სომხეთი, აზერაიჯანი, დაღესტანი (მოიცავდა, როგორც საკუთრივ დაღესტანის, ასევე დღევანდელი ჩეჩნეთისა და ინგუშეთის ტერიტორიასაც). მაკინდერს მიაჩნდა, რომ ბოლშევიკების დამარცხება მხოლოდ რუსეთის დანაწევრებით იქნებოდა შესაძლებელი, ხოლო ბრიტანეთის ყველაზე მნიშვნელოვანი სტრატეგიული მიზანი აღმოსავლეთდასავლეთის კორიდორის, ანუ ბაქოსა და ბათუმის დამაკავშირებელი რკინიგზის კონტროლი უნდა გამხდარიყო, რადგან სწორედ ეს ვიწრო მონაკვეთი აკავშირებდა აღმოსავლეთ ევროპას ცენტრალურ აზიასთან. ეს უკანასკნელი კი ჰარლენდის თეორიის მიხედვით მსოფლიო ბატონობისთვის აუცილებელ გეოსტრატეგიულ ღერძს წარმოადგენდა. კერზონისა და მაკინდერისგან განსხვავებით, დიდი ბრიტანეთის სამხედრო მინისტრი უინსტონ ჩერჩილი თვლიდა, რომ ბრიტანეთს მხარი არ უნდა დაეჭირა სამხრეთ კავკასიის სახელმწიფოების დამოუკიდებლობისთვის და გაეყვანა სამხედრო ბატალიონი ამიერკავკასიის ტერიტორიიდან. ამის ნაცვლად ბრიტანეთს სამხედრო დახმარება უნდა გაეწია თეთრგვარდიელებისთვის და გენერალი დენიკინისთვის, რომელიც ბოლშევიკების წინააღმდეგ იბრძოდა და რომელსაც ამავდროულად ცარისტული რუსეთის საზღვრების აღდგენა სურდა. ჩერჩილისთვის პრიორიტეტი რუსეთში ბოლშევიზმის დამარცხება იყო, რომელსაც იგი „სულიერ და მორალურ ავადმყოფობად“ მიიჩნევდა. ჩერჩილი ფიქრობდა, რომ სამოქალაქო ომში გამარჯვების შემთხვევაში, ბოლშევიკებს შეეძლოთ გერმანიასთან და იაპონიასთან სამხედრო ალიანსში შესვლა აშშ-სა და ევროპის სხვა სახელმწიფოების წინააღმდეგ. რევაზ გაჩეჩილაძე წიგნში „ჩემი მეოცე საუკუნე“ განმარტავს იმას, თუ რატომ არ იყო ჩერჩილი დაინტერესებული ბაქოს ნავთობით: „ნავთობის წყარო სამხრეთ სპარსეთში, ბრიტანულსპარსული ნავთობის კომპანიამ ჯერ კიდევ მსოფლიო ომამდე მონახა. ქალაქ აბადანში აგებულ მსოფლიოში უდიდეს ქარხანაში ნედლი ნავთობის გადამუშავება და სუეცის არხის გავლით მისი ტანკერებით ტრასპორტირება ეკონომიკურად უფრო ხელსაყრელი იყო, ვიდრე ბათუმიდან ნავთის გამოზიდვა. ნავთობის დიდი საბადოები აღმოჩნდა მოსულის ვილაიეთშიც, რომელიც დიდმა ბრიტანეთმა თავის სამანდანტო ტერიტორიას - ერაყს შეუერთა.“ ბრიტანეთის პრემიერ-მინისტრს დევიდ ლოიდ ჯორჯს გარკვეულწილად შუალედური პოზიცია ეკავა. იგი არ გამოდიოდა ამიერკავკასიის სახელმწიფოების დამოუკიდებლობის წინააღმდეგ, თუმცა რეგიონში ბრიტანული ბატალიონის შენარჩუნებასაც ეჭვის თვალით უყურებდა, რადგან ეს ბატალიონი სხვა რეგიონებში განლაგებულ სამხედრო შენაერთებთან ერთად ფინანსურ ტვირთად აწვა ბრიტანეთის მოსახლეობას, რომელიც ომის შემდგომ პერიოდში მძიმე

76 DIPLOMAT

connecting Baku to Batumi. This narrow corridor was the only one connecting Eastern Europe to Central Asia. The latter according to the Heartland Theory is pivotal in one’s quest for commanding the world.

Unlike Curzon and Mackinder, Secretary of State for War Winston Churchill was against acknowledging the independence of the countries in the South Caucasus and called for a withdrawal of the British troops from the region.

Instead, they should have assisted the White Army and their General Denikin, who were fighting against the Bolsheviks and longed for reestablishing Russian rule over Transcaucasia.

For Churchill, the greatest of priorities was defeating the Bolshevism in Russia, something he described as a “horrible form of mental and moral disease”. He believed that if the Bolsheviks gained control in Russia, they could create a military alliance with Germany and Japan against the USA and other European states.

Revaz Gachechiladze in his book “My Twentieth Century” explains why Churchill was not interested in Azerbaijani oil: Anglo-Persian Oil Company came across large oil reserves in Persia even before the War. Refining crude oil in the world's largest factory in Abadan, and transporting it on tankers through the Suez Channel was economically more favorable than the import of oil from Batumi. Large oil reserves were also found in Mosul, that the British incorporated into their mandated territory – Iraq.

British Prime-Minister David Lloyd George stood somewhere between these competing ideas. He was not against the independence of these countries but questioned the presence of the British troops in the region. These troops, along with their counterparts stationed in different parts of the world, created a heavy financial burden for the British population that had been struggling with financial and economic crisis since the War. And solving these problems was the main political objective for Lloyd George.

For Georgia and Azerbaijan, the British diplomatic and military presence was significant. Had the British clearly stated their interests in the region, they could have delayed the Bolshevik invasion of the South Caucasus. In addition,

HISTORICAL NARRATIVE

ეკონომიკურ და ფინანსურ კრიზის განიცდიდა. ლოიდ ჯორჯის მთავარ პოლიტიკურ ამოცანას კი ამ კრიზისის გადაჭრა წარმოადგენდა. თავის მხრივ საქართველოსა და აზერბაიჯანისთვის ბრიტანეთის დიპლომატიური და სამხედრო წარმომადგენლობის ყოფნა ამიერკავკასიაში მნიშვნელოვანი ფაქტორი იყო. აღნიშნულს შეეძლო ბოლშევიკების ქმედებების დაყოვნება იმ შემთხვევაში თუ კი ბრიტანეთი მკაფიოდ გამოკვეთდა საკუთარ პრეტენზიებს რეგიონში. გარდა ამისა ბრიტანეთის წარმომადგენლობასთან პირდაპირი კონტაქტის დამყარება საქართველოსა და აზერბაიჯანს საშუალებას აძლევდა აქტიური კომუნიკაცია გაემართათ წამყვან ევროპულ ძალასთან დეფაქტო და დე-იურე აღიარებასთან დაკავშირებით.

1920 წლის იანვარში დიდი ბრიტანეთის მთავრობამ ბოლოსდაბოლოს მიიღო გადაწყვეტილება და საქართველოსა და აზერბაიჯანის დე-ფაქტო დამოუკიდებლობა აღიარა. თუმცა სულ რამდენიმე თვეში 1920 წლის აპრილს, რუსეთის სამოქალაქო ომში გამარჯვებული ბოლშევიკები და მათი მეთერთმეტე წითელი არმია აზერბაიჯანში შეიჭრა და ქვეყნის ოკუპაცია მოახდინა. ამავე წლის ივლისში ბრიტანელებმა უარი თქვეს კავკასიაში არსებულ ინტერესებზე და მთელი რეგიონიდან გაიყვანეს სამხედრო შენაერთები. 1921 წლის თებერვალში კი წითელი არმია საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ტერიტორიაზე შემოიჭრა, რის შემდგომაც უკვე მთელი ამიერკავკასია იძულებით იქცა საბჭოთა კავშირის ნაწილად. ისტორია არ მეორდება, ის ირითმება. ბრიტანეთს, ისევე როგორც საუკუნის წინ, რეგიონის მიმართ მკაფიოდ განსაზღვრული პოლიტიკა არ გააჩნია, მისი ინტერესები რეგიონში კი გაცილებით შესუსტდა. მიუხედავად ამისა, იგი დასავლეთის იმ სახელმწიფოების ნაწილს წარმოადგენს (ბრექსიტის შემდგომაც), რომლებიც ამიერკავკასიის სტრატეგიულ მნიშვნელობას კარგად აცნობიერებენ. ბაქოთბილისი-ჯეიჰანის მილსადენი (რომელსაც ბრიტანული კომპანია BP ფლობს) და ბაქო-თბილისი ყარსის რკინიგზა აღმოსავლეთ-დასავლეთის კორიდორის მთავარ ელემენტებს ქმნიან. რუსეთის გვერდის ავლით მხოლოდ ამ სატრანსპორტო გზებით არის შესაძლებელი ცენტრალური აზიის, იქიდან კი ჩინეთის დაკავშირება ევროპასთან. მაკინდერის მიერ თითქმის საუკუნის წინ განსაზღული ბუფერული სახელმწიფოები, რომლებიც რუსეთის ირგვლივ უნდა შექმნილიყო, 1991 წელს საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდგომ თითქმის გეომეტრიული სიზუსტით გამოჩნდა მსოფლიო რუკაზე. თუმცა მათთვის გათვალისწინებული ბუფერის როლის მორგება ამ სახელმწიფოების უმრავლესობამ ვერ შეძლო. თუ კი აზერბაიჯანი მეტნაკლები წარმატებით ახერხებს დასავლეთსა და რუსეთს შორის ურთიერთობების შენარჩუნებას, საქართველოსა და უკრაინის ტერიტორიების ნაწილი რუსეთის მიერ არის ოკუპირებული. საქართველო კვლავ ცდილობს საერთაშორისო საზოგადოების ყურადღება მიიქციოს, დღის წესრიგში მოაქციოს მცოცავი ოკუპაციის საკითხი და მისი დე-ფაქტო ტერიტორიული ერთეულების, ამჯერად, არაღიარების პოლიტიკის მხარდაჭერა გააძლიეროს.

having direct contact with the representatives of the leading European power helped Georgia and Azerbaijan actively engage in talks for their de jure and de facto recognition.

In January 1920, the British government made their decision and recognized the de facto independence of Georgia and Azerbaijan. However, just in a few months, in April 1920, Bolsheviks and their 11th Red Army entered Azerbaijan and occupied the country. In July, the British abandoned all their interest in the region and withdrew their troops. In February 1921, the British Army invaded the Democratic Republic of Georgia, after which the whole South Caucasus forcibly became part of the Soviet Union.

History does not repeat itself, but it certainly rhymes. The UK, just as a century ago, has no coherent policy towards the region, her interests here are significantly weaker as well.

Nevertheless, the UK is among those European states that understand the strategic importance of Georgia. The Baku– Tbilisi–Ceyhan (BTC) pipeline (operated by British company BP) and the Baku-Tbilisi-Kars Railway represent the key parts of the East-West Corridor. Only these routes bypass Russia and connect Europe to Central Asia, and from there to China.

Almost all the buffer states, identified by Mackinder hundred years ago, emerged on the World Map in 1991, after the dissolution of the Soviet Union. However, many of them could not adjust to their buffer role. If Azerbaijan managed to navigate between Russia and Europe, part of Georgia and Ukraine are currently occupied by Russia. Georgia is still struggling to attract the attention of the international community to include the creeping occupation in the international agenda and to strengthen support for, this time, her non-recognition policy of the breakaway regions.

DIPLOMAT 77

COMPREHENSIVE VIEW

გაერთიანებული სამეფოსა და რუსეთის ურთიერთობები და მოსკოვის გზავნილი მსოფლიოსთვის სოლსბერის ნერვის აგენტის შეტევით

UK-Russia Relations and Moscow’s Message to the World Through Salisbury Nerve Agent Attack მარი ელიაძე რუსეთისა და აღმოსავლეთ ევროპათმცოდნეობის მაგისტრი, 2012, ოქსფორდის უნივერსიტეტი

MARIE ELIADZE MSc in Russian and East European Studies, 2012, University of Oxford

უსეთის ყოფილი ჯაშუშის სერგეი სკრიპალის და მისი ქალიშვილის მოწამვლამ ბევრი შეკითხვა წარმოშვა მკვლელობის მცდელობისა და რუსეთის განზრახვის შესახებ, გამოეყენებინა ქიმიური იარაღი გაერთიანებული სამეფოს ტერიტორიაზე. სამხედრო კალიბრის ნერვის აგენტის გამოყენება რუსეთის მთავრობასთან იქნა დაკავშირებული. აღნიშნულმა შემთხვევამ გარკვეულწილად ყველას გაახსენა ალექსანდრე ლიტვინენკოს მკვლელობა 2006 წელს, რომლის წინააღმდეგაც ასევე იშვიათი სახეობის მომწამვლელი ნივთიერება პოლინიუმ-210 გამოიყენეს. მისი წარმოება, ნოვიჩოკის მსგავსად, მხოლოდ სახელმწიფოებს შეუძლიათ და არა ფიზიკურ პირებს.

oisoning of a former Russian spy Sergei Skripal and his daughter with Novichok, a toxic Russian nerve agent in Salisbury has produced many questions over the assassination attempt and Moscow’s intention to use chemical weapon on the territory of the United Kingdom. The use of military-grade nerve agent suggests that the Russian government was linked to the attack. The incident somehow reminded of 2006 assassination of Alexander Litvinenko with another rare toxic poison, polonium-210, which, like Novichok, can be produced only by a state, rather than by individuals.

British Prime Minister Ms. Theresa May declared that the Kremlin is “highly likely” to have been behind the poisoning. As

რ

78 DIPLOMAT

P

COMPREHENSIVE VIEW

ბრიტანეთის პრემიერ-მინისტრმა ქალბატონმა ტერეზა მეიმ განაცხადა, რომ მოწამვლის უკან „დიდი ალბათობით“ კრემლი იდგა. შედეგად, გაერთიანებულმა სამეფომ 23 რუსი დიპლომატი გააძევა და გაყინა რუსეთის ის სახელმწიფო აქტივები, რომლებიც ზიანის შემცველი იყო ბრიტანეთის ინტერსებისათვის. საერთაშორისო გამოხმაურება ასევე მკაცრი იყო. რუსეთის მიმართ საერთაშორისო ზეწოლის ფონზე, მნიშვნელოვანია იმ მოტივების გაანალიზება, რამაც რუსეთს უბიძგა გამოეყენებინა ქიმიური იარაღი ბრიტანეთის ტერიტორიაზე.

რუსეთმა სერიოზული განაცხადი გააკეთა „თამაში წესების გარეშე“ მთავარი ინტრიგა, რაც ამ შოკისმომგვრელ შემთხვევას უკავშირდება არის ის, რომ იგი პუტინის ფედერალური ასამბლეის მიმართვიდან სულ რამდენიმე დღეში განხორციელდა, სადაც მან ახალი თაობის ბირთვული იარაღის დემონსტრირება მოახდინა. ის ფაქტი, რომ რუსული პოლიტიკური წრეებისთვის საერთაშორისო ნორმები და სტანდარტები ნაკლებად არის ხელშესახები, საიდუმლოს არ წარმოადგენს. ერთ-ერთი არგუმენტის თანახმად, ამით რუსეთმა მთელს დასავლურ საზოგადოებას გაუგზავნა სიგნალი - მას შეუძლია ზეწოლა განახორციელოს საერთაშორისო დონის საკვანძო აქტორზე აკრძალული იარაღის გამოყენებით და ამგვარად, მოსინჯოს ნიადაგი თუ რა სახის რეაგირება მოჰყვება ამას. საინტერესოა, რომ ევროკავშირის და შეერთებული შტატების საგარეო პოლიტიკა დიდად ეყრდნობოდა პუტინის რუსეთთან თანამშრომლობას. ბრიტანეთის საგარეო პოლიტიკაც ერთგვარ საფუძველს პოულობდა მოსაზრებაში, რომელიც რუსეთთან ჩართულობას ამჯობინებდა. გავრცელებული აზრი, რომ რუსეთი ჩაერია ბრექსითის პროცესსა და ბრიტანეთის არჩევნებში, პრემიერ-მინისტრმა მეიმ არაფრად ჩააგდო და განაცხადა, რომ საჭირო იყო „ჩართულობა მაგრამ რუსეთის ფაქტორის გათვალისწინება.“ შესაძლოა უცნაურად ჟღერდეს, მაგრამ აღნიშნული პოლიტიკა მოისაკლისებდა თანწყობას და უარყოფით შედეგებს მალევე დაედო სათავე. მაგრამ წარსული გამოცდილებისგან განსხვავებით, როდესაც ამერიკელი ლიდერები ითვალისწინებდნენ რუსეთის ინტერესებს, სოლსბერის ნერვის აგენტის შეტევამ ძალზე კონსოლიდირებული მიდგომა დაიმსახურა. ამ კონტექსტში, რუსეთის მოლოდინის საწინააღმდეგოდ, რომ გაერთიანებული სამეფო სირთულეს წააწყდებოდა ერთიანი პოზიციის ჩამოყალიბების მიმართულებით, ევროკავშირის რეაგირება საკმაოდ დამაჯერებელი იყო. იგივე შეიძლება ითქვას შეერთებულ შტატებზე, როგორ გაერთიანებული სამეფოს საკვანძო მოკავშირეზე, რომელსაც მიუხედავად თავისი მიმდინარე იზოლაციური მიდგომისა, უკან არ დაუხევია მის დასაცავად. შედეგად, შეერთებულმა შტატებმა, საფრანგეთმა და გერმანიამ ერთობლივად დაგმეს გაერთიანებული სამეფოს სუვერენიტეტზე თავდასხმა, საერთო ჯამში კი 20-ზე მეტმა ქვეყანამ დაახლოებით 140 რუსი დიპლომატი გააძევა. ევროკავშირმა ასევე გამოიწვია თავისი ელჩი მოსკოვიდან. ამგვარად, „ნიადაგის მოსინჯვით“ რუსეთმა პასუხი აშშ-ის და ბრიტანეთის ერთობლივი პოზიციის სახით მიიღო, განსხვავებით უწინდელი გაყოფისა. თუმცა საკითხავია რისთვის დასჭირდა რუსეთს ეს? შესაძლებელია პუტინის სტრატეგია დასავლეთის

a result, UK expels 23 Russian diplomats and freezes Russian state assets that harm British interests. International response has been strong too. Whilst the international pressure on Russia is mounting, it is important to consider the motives to use a chemical weapon on the British soil.

RUSSIA MADE A BOLD STATEMENT – "NO RULES GAME" The main intrigue of the shocking case is, that it came few days after Putin’s Federal Assembly address, in which he showed off with a new generation of nuclear weapons.

The fact that international norms and standards are rarely compatible with Russian political establishment, is not a secret. One of the arguments has hinted that Russia sends a signal to wider western community – she can exert pressure on key international actor through the use of prohibitive weapons and might test the ground for response.

Interestingly the foreign policy of the EU and the US has much been focused on cooperation with Putin’s Russia. In the light of this presumption, that has favored engagement with Russia, British foreign policy found its basis on it too.

In its effort to downplay the alleged Russian interference in Brexit vote and British elections, the Prime Minister Ms. Teresa May declared about the need “to engage, but beware” of Russia. Strange as it is, the policy was short of coherence and spearheaded negative outcomes in less than year. Yet, unlike the past experience, when American leaders showed willingness to consider Russian interests, Salisbury nerve agent attack has produced a way too consolidated approach.

In this context, contrary to possible Russian expectations, that UK would face difficulties when it came to unified approach, the EU was solid in its reaction. So was the United States, a key ally of the United Kingdom, who, regardless of the current isolationist approach, has not backed to come for her defense.

As a result, US, France and Germany jointly condemned an assault on UK sovereignty and more than 20 countries

DIPLOMAT 79

COMPREHENSIVE VIEW

მიმართ ცვლილებას განიცდის: მას უკვე აღარ აკმაყოფილებს დასავლეთის მიერ რუსეთის პოლიტიკური ინტერესებისა და გავლენის სფეროების აღიარება. ამ მხრივ, უნდა აღინიშნოს, რომ რუსეთმა თავისი პოზიცია ნათლად დააფიქსირა და გარკვეულწილად ნატო-ს მოკავშირეები უდიდესი გამოწვევის წინაშე დააყენა - იმის ფონზე, რომ ნატო-ს მოკავშირე ქიმიური შეტევის სუბიექტია, რა მოხდება მაშინ, თუ ამგვარი თავდასხმები სამხედრო თუ არა-სამხედრო ტიპის, „დომინოს ეფექტით“ განვითარდება ტრანს-ატლანტიკურ საზოგადოებაზე? დაიწყებს ნატო ომს რუსეთთან? შეიძლება ეს ძალზე რადიკალურად ჟღერდეს, მაგრამ პუტინის სათავგადასავლო რადიკალიზმი შეუზღუდავია. ის რეალობასთან კავშირს კარგავს და უფროდაუფრო რთულად პროგნოზირებადი ხდება. მეორეც, „უნიპოლარული მსოფლიო,“ შეერთებული შტატების მოთავეობით რუსეთის პრეზიდენტისთის ჯერ კიდევ მოუნელებელია და ის ალტერნატივის ჩამოყალიბებას ესწრაფვის. ამგვარი ალტერნატივა შესაძლებელია „ევრაზიანიზმში“ ვეძიოთ, რომელიც დიდ მოწონებას იმსახურებს რუსეთის გეოპოლიტიკურ ჰორიზონტზე. და ბოლოს, ნოვიჩოკის გამოყენება ბრიტანეთის მოქალაქის წინააღმდეგ სერიოზული განაცხადია, თუ გავითვალისწინებთ იმას, რომ გასული წლების განმავლობაში ასადის რეჟიმმა ქიმიური შეტევა განახორციელა სირიის მშვიდობიან მოსახლეობაზე, ხოლო ისლამურმა სახელმწიფომ ქიმიური გაზი გამოიყენა სირიასა და ერაყში. შესაბამისად, თავდასხმა შესაძლებელია ითვალისწინებდეს შიშის დანერგვას ბრიტანეთის მოქალაქეებში, როგორც ამას ტერორისტები აკეთებენ, დესტრუქციული ქმედების სახით. ეს აშკარაა, თანმხლები ზიანის ფონზე, რომელიც მომწამვლელმა ნივთიერებამ გამოიწვია - ცნობილი გახდა, რომ 21 ადამიანს სკრიპალის მოწამვლის შემდეგ სამედიცინო დახმარება გაუწიეს. ამგვარად, რუსეთს შესაძლოა სურდეს ისეთი ძლიერი ქვეყნის დაშინება, როგორც გაერთიანებული სამეფოა, მისი მოქალაქეების ტერორიზებით. გაზეთმა WASHINGTON POST გაავრცელა მოსაზრება, რომ კრემლი შესაძლებელია ამით აფხიზლებდეს სხვა შესაძლო რენეგატებს რუსეთის ყოფილ ოპერატიულ მუშაკებსა და ელიტებს შორის. რადგან ლონდონი მიმზიდველი ადგილია რუსი ბიზნესმენებისა და ოფიციალური პირებისთის, რომლებიც რეპრესიულ რუსულ სახელმწიფოს გაექცნენ, პუტინი მათ ახსენებს, რომ განდგომა სერიოზული შედეგით შესაძლოა დასრულდეს.

ბრიტანელები მშვიდად არ არიან - ისინი ქმედებებს მიმართავენ, მაგრამ საკმარისია კი ისინი? რუსეთმა უარყო სკრიპალის შემთხვევაში მონაწილეობა. მან გაერთიანებული სამეფო „კუნძულის მენტალიტეტში“ დაადანაშაულა, რომელიც ევროკავშირიდან გასვლით არის შეწუხებული და ისიც განაცხადა, რომ ლონდონმა განზრახ განახორციელა შეტევა, რათა ანტი-რუსული ისტერია გამოიწვია. შემდგომ ეტაპზე, რუსეთმა ასევე უგულებელყო ბრიტანეთის მოთხოვნა აეხსნა თუ როგორ მოხდა ნოვიჩოკის გამოყენება სკრიპალების წინააღმდეგ და საპასუხოდ დაიმუქრა ბრიტანეთის მოქალაქეების მოსკოვიდან გაძევების შესახებ. თუმცა ბრიტანელები მალევე მოჰყვნენ ოფიციალური

80 DIPLOMAT

expelling approximately 140 Russian diplomats. The EU also recalled its Ambassador from Moscow.

So in the context of ‘testing the ground’ Russia received the answer through integrated US-British position, unlike the earlier divisions. The question is why should Russia become in need of it? The possible explanation might be that Putin’s strategy towards the west marks changes: it is no longer comfortable with the notion that the west has to acknowledge Russia’s political interests or the areas of influence. First, Russia made its position firm through making the NATO allies aware of greatest challenge – if NATO ally is a subject to chemical attack, what if the attacks, either military or non-military type, evolve like a ‘domino effect’ across the Trans-Atlantic community? Would NATO start a war with Russia? It might sound too radical, but the radicalism of Putin’s adventurism knows no limits. It is indeed losing its touch with the reality and turns difficult to foretell. Second, the ‘unipolar world’ guided by the United States as one of the disturbances of the Russian President, needs an alternative. The alternative might be found into "Eurasianism" – something that is constantly favored amidst the Russian geopolitical quest.

And last but not least, the use of Novichok against British citizen is a serious statement, if we consider that the in the last few years, the Assad regime unleashed chemical weapons on civilians in Syria and ISIS used mustard gas in Syria and Iraq. The attack might have sought to bread fear among the British citizens, like many terrorists do, through the way of destructive action. This is especially obvious, if we consider the collateral casualties the toxin has produced - 21 people have been reported to receive medical treatment following the Skripal poisoning. So Russia might be wanting to signal that it can intimidate a country as powerful as the United Kingdom through terrorizing its citizens.

The Washington Post reported that Kremlin might be alerting other possible defectors among Russia’s former operatives and elites. As London has been attracting an increasing number of Russian businessmen and officials fleeing for a better life away from repressive Russian state, Putin wanted to remind them that defection shall lead to serious consequences.

BRITONS DON’T KEEP CALM – THEY TAKE ACTIONS, BUT ARE THESE ENOUGH? Russia has denied involvement in the Skripal case. It has accused the UK of ‘island mentality’ unsettled by its exit from the European Union, and even suggested that London fabricated the attack in an attempt to trigger the anti-Russian hysteria. Further, Russia has also refuted to Britain's demands to explain how Novichok was used against Skripals, later announcing to retaliate through expelling British citizens from Moscow.

Britons have rushed to criticize official London though.

Remarkably, the critics emphasize that last week, in the middle of UK-Russia diplomatic row, Russia issued $4 billion in Eurobonds, half of which were purchased in the United

COMPREHENSIVE VIEW

ლონდონის კრიტიკას. უფრო კონკრეტულად, კრიტიკოსები ხაზს უსვამენ იმას, რომ გასულ კვირას გაერთიანებული სამეფოსა და რუსეთის დიპლომატიური დაპირისპირების ფონზე, რუსეთმა 4 მილიარდი დოლარის ღირებულების ევრობონდები გამოუშვა, რომელთა ნახევარიც გაერთიანებულ სამეფოში იქნა შესყიდული. ამიტომ, პუტინის გარემოცვის დასჯის ნაცვლად, გაერთიანებულმა სამეფომ სხვა მეთოდებს უნდა მიმართოს, და არა სტანდარტულ ზომებს „რუსეთის სახელმწიფო ვალსა და დასავლეთის საბანკო ჰაბებს შორის კავშირის გაწყვეტით, მაგალითად EUROCLEAR-სა და CLEARSTREAM-ში.“ ამით სერიოზული ზიანი მიადგება რუსეთის ეკონომიკას და ელიტებს, ხოლო პუტინს აგრძნობინებს ბრიტანეთის პოლიტიკურ ძალას. მაშინაც კი თუ რუსეთს სურს საერთაშორისო სამართალს მიუსამძიმროს, გაერთიანებული სამეფო თავის პოზიციას ერთმნიშვნელოვნად აფიქსირებს გაერო-ს უშიშროების საბჭოში, სადაც თავისი მოკავშირეებისგან ერთსულოვან მხარდაჭერას იღებს. რუსეთის წარმომადგენლის ვისალი ნებეჟნაიას მცდელობის მიუხედავად, თავიდან აეცილებინა პასუხისმგებლობა და დაედანაშაულებინა ბრიტანეთის მთავრობა „ჩირქი მოეცხო“ რუსეთისთვის მსოფლიო ჩემპიონატის წინ (რომელსაც, როგორც ცნობილია ბრიტანული დელეგაცია ბოიკოტს უცხადებს), ვაშინგტონის წარმომადგენელმა ქალბატონმა ნიკი ჰეილიმ ტრამპის ადმინისტრაციის მყარი მხარდაჭერის გზავნილი გააჟღერა. თუმცა აღსანიშნავია, რომ რუსეთმა არაერთხელ გამოიყენა ვეტო გაერო-ს უშიშროების საბჭოში სირიის წინააღმდეგ სანქციების დაწესების მიმართულებით, რომელმაც ქიმიური იარაღი გამოიყენა. ხოლო ახლა, რუსეთმა სკრიპალის შემთხვევა ამერიკის ქმედებას შეადარა, რომელიც სადამ ჰუსეინის მიერ ქიმიური იარაღის ფლობას ეხებოდა. ჰუსეინის შემთხვევაზე მინიშნება, სადაც ვაშინგტონმა უგულებელყო გაერო-ს დასკვნა, რომლის მიხედვითაც იგი მასობრივი განადგურების იარაღს არ ფლობდა და სანაცვლოდ ტერორიზმის წინააღმდეგ ომი წამოიწო, გაერთიანებულ სამეფოსთან ერთად, შესაძლებელია ამჟღავნებდეს რუსეთის სურვილს შური იძიოს დასავლურ სამყაროზე ნაბიჯ-ნაბიჯ. გაერთიანებული სამეფოსა და რუსეთის ურთიერთობები ცალმხრივი არ არის, და თუ რუსეთი წესებს არ იცავს, ბრიტანეთისთვის ის მნიშნველოვანია. უკანასკნელ პერიოდში ოფიციალურმა ლონდონმა განაცხადა, რომ ბრექსითის მიუხედავად, ევროპის უსაფრთხოება იყო ბრიტანეთის უსაფრთხოება და გაერთიანებული სამეფო „უპირობოდ უჭერდა მხარს მის შენარჩუნებას.“ სოლსბერის ნერვის აგენტის შეტევა გასცდა გაერთიანებული სამეფოსა და რუსეთის ურთიერთობას - ის მჭიდრო კავშირშია ტრანსატლანტიკურ უსაფრთხოებასთან. რუსეთის ხელმძღვანელობა არ ცნობს ძალაუფლებისა და დესტრუქციული ქმედების საზღვრებს. პუტინისეული გეოპოლიტიკის აღქმა ასევე არ ცნობს სიმხდალეს. მას მხოლოდ უკომპრომისო მიდგომით და გონივრული დიპლომატიით შეიძლება დაუპირისპირდე. აქედან გამომდინარე, იმ შემთხვევაში თუ კრემლმა გადაწყვიტა ბრიტანული სიმტკიცე შეემოწმებინა, გაერთიანებული სამეფოს პასუხი საკმაოდ დამაჯერებელი იყო. ის, თუ რამდენად საკმ­ არისია დამაჯერებლობა, ამას მხოლოდ დრო გვიჩვენებს.

Kingdom. Therefore instead of punishing Putin’s entourage, the UK should search for different ways rather than standard measures, through breaking “the link between Russian sovereign debt and key Western clearing houses, such as Euroclear and Clearstream" that could seriously harm the Russian economy and elites, thus making Putin aware of British political strength.

Yet, even if Russia wants to deliver its condolences to international law, the UK has made its firm position at the UN Security Council, receiving overwhelming support from its allies. Despite the efforts of Russian envoy, Vissaly Nebenzia, to reject accusations of responsibility, suggesting, that the British government might have carried out the attack itself in an effort to “tarnish” Russia ahead of the football World Cup (as UK delegation is reported boycott the championship), Washington’s envoy, Ms. Nikki Haley, was clear in her statement of support from the Trump administration.

However Russia has used a veto power in the United Nations Security Council repeatedly to block action against Syria, that used a chemical weapon. And now, Moscow has compared the Skripal case to the American one, when Saddam Hussein was stockpiling chemical weapons. A reference to the case of Hussein, when Washington neglected the UN finding that the latter did not posses WMD (Weapons of Mass Destruction), and declared a war terror on Iraq, also joined by UK, might hint that Russia retaliates against the west step-by-step.

UK-Russian relations are not based on unilateralism, so if Russia fails to abide by rules, the UK does care about the law.

Recently, the official London has indicated that even after the Brexit, Europe’s security was Britain’s security and the United Kingdom was ‘unconditionally committed to maintaining it.’

Salisbury nerve agent attack went beyond the outreach of UKRussian relations – it was closely connected with Tran-Atlantic security as a whole. Russian leadership does not recognize the limits of power and destructive action. In fact, Putin’s understanding of geopolitics knows no cravenness. It can be only challenged by uncompromised approach and smart diplomatic aptitude. Therefore, if Kremlin decided to test the British resolve, the response of the UK was a way too solid.

Time will show if being solid is enough.

DIPLOMAT 81

82 DIPLOMAT

DIPLOMAT 83