Parliament Summer 2018 by Observer Media Group

ზაფხული Summer 2018 15 GEL

National Politics & International Partners of Georgia

FOCUS on

Open Government Partnership #OGPGeorgia

CONTENT

3-7

8-12

13-16

17-20

21-25

26-28

29-33

34-37

38-42

სანჯაი პრადჰანი: ღია მმართველობის პარტნიორობა (OGP) შეიძლება, გამოყენებულ იქნას, როგორც ძალა ნაკლოვანი ხელისუფლებების წინააღმდეგ SANJAY PRADHAN: THE OGP CAN BE A COUNTERVAILING FORCE AGAINST THE RISE OF FLAWED GOVERNMENTS

მარკ რობინსონი: ხელისუფლება და სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენლები ერთობლივად იღებენ გადაწყვეტილებებს პრიორიტეტული მიმართულებების შესახებ, რაც უნიკალურია MARK ROBINSON: GOVERNMENTS AND CIVIL SOCIETY SHOULD COLLECTIVELY DECIDE IN A UNIQUE MANNER, WHAT THEIR PRIORITIES WOULD BE

ირაკლი კობახიძე: საქართველომ ბევრი რამ გააკეთა საერთაშორისო დონეზე OGP-ის სტრატეგიული მიზნების მისაღწევად IRAKLI KOBAKHIDZE: GEORGIA HAS DONE A LOT TO ADVANCE THE REALIZATION OF THE OGP'S STRATEGIC GOALS

ირინა ფრუიძე: საქართველო ის გამონაკლისი სახელმწიფოა, რომელშიც ხელისუფლების ყველა შტო მონაწილეობს ღია მმართველობაში IRINA PRUIDZE: GEORGIA IS ONE OF THE UNIQUE COUNTRIES WHERE ALL BRANCHES OF GOVERNMENT ARE INVOLVED IN OPEN GOVERNANCE

საქართველოს პარლამენტის აპარატის ინიციატივა: უპრეცედენტო თანამშრომლობა საერთო მიზნის მისაღწევად INITIATIVE OF THE GEORGIAN PARLIAMENT ADMINISTRATION: UNPRECEDENTED COOPERATION TO ACHIEVE COMMON GOAL

საკანონმდებლო ღიაობა საქართველოში LEGISLATIVE OPENNESS IN GEORGIA

საქართველო ლიდერობს — ამერიკის საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს ადმინისტრატორის მოადგილე ბროკ ბირმანი GEORGIA LEADS THE WAY — BY USAID ASSISTANT ADMINISTRATOR BROCK BIERMAN

სინერგია და ურთიერთგაძლიერება ღია და ციფრულ მთავრობას შორის SYNERGY AND MUTUAL REINFORCEMENT BETWEEN OPEN AND DIGITAL GOVERNMENT

სამოქალაქო ჩართულობის მნიშვნელობა საქართველოს დემოკრატიული გარდაქმნის პროცესში THE ROLE OF CIVIC ENGAGEMENT IN GEORGIA’S DEMOCRATIC TRANSITION

Observer Media Group

შიო მღვიმელის ქ. #15 თბ. 0179 15 Shio Mghvimeli Str. Tbilisi 0179, Georgia

Observer / Diplomat / Parliament

გენერალური დირექტორი ნინო შარაშიძე Managing Director Nino Sharashidze

აღმასრულებელი დირექტორი ნათია გამყრელიძე Executive Director Natia Gamkrelidze

nino.sharashidze@observer.com.ge

natia.gamkrelidze@observer.com.ge

გამოწერა და რეკლამის განთავსება Subscription & Advertising sales@observer.com.ge

info@observer.com.ge TEL: +995 +995595 558313 519637 519 რედაქტორთა კოლეგია Editorial Commitette editor@observer.com.ge

სანჯაი პრადჰანი: ღია მმართველობის პარტნიორობა (OGP) შეიძლება, გამოყენებულ იქნას, როგორც ძალა ნაკლოვანი ხელისუფლებების წინააღმდეგ

Sanjay Pradhan: The OGP can be a countervailing force against the rise of flawed governments

ს

ანჯაი პრადჰანი ღია მმართველობის პარტნიორობის მთავარი აღმასრულებელი ოფიცერია. ჩვენთან ინტერვიუში, მან განიხილა მთავრობების მიმართ მზარდი უნდობლობის გამომწვევი მიზეზები და სამოქალაქო ჩართულობისა და გენდერული თანასწორობის მნიშვნელობა. მან ასევე ისაუბრა საქართველოს მიერ უკანასკნელი წლების განმავლობაში მიღწეულ პროგრესზე და გაგვიზიარა საკუთარი მოსაზრებები ღია მმართველობის პარტნიორობის (OGP) მომავლის შესახებ.

დღესდღეობით, მსოფლიოში სულ უფრო მცირდება ნდობა ხელისუფლებების მიმართ? თქვენი აზრით, რა არის ამის გამომწვევი მიზეზი და რა შეიძლება, იყოს ამ პრობლემის გადაჭრის შესაძლო გზები?

This is indeed a big global challenge. The underlying drivers of it are citizens who think that their government is not responsive to their needs. These citizens feel that they do not have any voice or control over their governments, which, they

anjay Pradhan is the Chief Executive Officer at Open Government Partnership. In this interview, he identified and discussed the causal factors for the rise in government distrust, the importance of civic engagement, and gender equality. He spoke about the progress Georgia made over the years and shared his views on the future of the OGP.

There is an increasing rise in government distrust around the world. What do you think are the likely causes and the possible solutions?

ეს გლობალური პრობლემაა. მისი მთავარი გამომწვევი მიზეზია ის, რომ მოქალაქეებს მიაჩნიათ, ხელისუფლება არ პასუხობს მათ საჭიროებებს. ისინი გრძნობენ, რომ მათ არ აქვთ ხმა ან - კონტროლი მათ მთავრობებზე, რომლებსაც, მათი აზრით, გლობალური, კორუმპირებული ელიტის წარმომადგენლები მართავენ, რომლებიც ვერც კი აღიქვამენ მათ გასაჭირს და მხოლოდ საკუთარი ინტერესისთვის იბრძვიან. ღია მმართველობის პარტნიორობის შემთხვევაში, ჩვენ ვხედავთ სახელმწიფოთა ერთ ჯგუფს, რომელიც ცდილობს, საწინააღმდეგო დაამტკიცოს. ისინი ცდილობენ, მმართველობის ცენტრში მოქალაქეები მოაქციონ, რათა მათ შეძლონ ხელისუფლების ფორმირება და კონტროლი. აღნიშნული კი ხელს უწყობს ნდობის გაზრდას მთავრობის მიმართ. მაგალითად, მადრიდმა და პარიზმა გამოიყენეს OGPის ფარგლებში აღებული ვალდებულებები და რამდენიმე ასეული მილიონი ევრო გამოყვეს იმ შემთხვევებისთვის, როცა თავად მოქალაქეები განსაზღვრავენ საბიუჯეტო პრიორიტეტებს, ანუ წყვეტენ, რომელი პროექტი და სერვისი დააფინანსონ. კადუნაში, ნიგერიაში, სახელმწიფო აუდიტმა გამოავლინა, რომ საავადმყოფო, რომლის მშენებლობაც ბიუჯეტიდან დაფინანსდა და რომელიც მოქალაქეებისთვის იყო დაპირებული, მხოლოდ ქაღალდზე არსებობდა. აღნიშნულმა დიდი შეშფოთება გამოიწვია მოქალაქეებს შორის და ხელისუფლებაშიც. ამ საკითხის მოსაგვარებლად, მთავრობამ საზოგადოებასთან თანამშრომლობა გადაწყვიტა. მათ შექმნეს მობილური ტელეფონის აპლიკაცია, რომელიც მოქალაქეებს საშუალებას აძლევდა მათი საცხოვრებლიდან ორი კილომეტრის რადიუსში მიმდინარე პროექტების განხორციელების მონიტორინგი მოეხდინათ, მათ შეეძლოთ ფოტოებისა და წერილობითი ინფორმაციის მიწოდება პროექტის სტატუსის შესახებ. მიღებული ინფორმაცია მაშინვე გადაეცემოდა გუბერნატორს ან პარლამენტარს, შესაბამისი რეაგირებისთვის. აღნიშნულმა ჩართულობამ განაპირობა პროგრესი, რომლის შედეგადაც, რეკორდული რაოდენობის პროექტი დასრულდა. დაახლოებით 500 სკოლა და 200 საავადმყოფო აშენდა 2 წლის განმავლობაში და 20%-ით გაიზარდა იმ ქალების რიცხვი, რომლებიც საავადმყოფოში მშობიარობდნენ და არა - საკუთარ სახლებში. ეს ის სხვადასხვა, ინოვაციური მიდგომაა, რომელთა მასშტაბის გაზრდაც გვსურს იმისთვის, რომ მოქალაქეების ნდობა ხელისუფლების მიმართ გაიზარდოს. როგორც მოქალაქეს, მე მესმის თქვენი არგუმენტების, მაგრამ, როგორ შეგიძლიათ, მთავრობის დარწმუნება, რომ სამოქალაქო ჩართულობით დაინტერესდეს? მთავრობას სურს, მოქალაქეების მხარდაჭერა ჰქონდეს, ამ მხარდაჭერის მოპოვება კი მას მაშინ შეუძლია, რო4

believe, are ruled by corrupted elites, who are disconnected from their concerns and are pursuing their own interests. In the Open Government Partnership (OGP), we are committed to working with countries that are trying to prove the opposite. These countries are working to put their citizens in the center of government, so that their citizens can shape and oversee the government, as it should be in a proper democracy. This move then helps build and retain trust in the government. For example, the city of Madrid and the city of Paris used their OGP commitments to set aside hundreds of millions of Euros, with the citizens themselves setting the priorities for the budget, i.e. they decide what projects and services they want to fund.

We can provide a different platform for citizens, granting them the chance to organize and speak, which in turn leads governments to get political dividends from this process.

In Kaduna, Nigeria, a government audit revealed, that a hospital which had been promised to the citizenry and funded by the budget, only existed on paper. This became a source of great concern for citizens and government alike. To resolve the issue, the government collaborated with citizens. They created an app where they could locate projects that was supposed to be implemented within a two-kilometer radius; they could upload photos and give feedback on the status of the project. The information provided by the citizens would immediately go to the governor's office or to the state legislator for a collective action. This involvement ensured progress and led to record completion of project at incredible rates. About 500 schools and 200 hospitals have been completed in a two-year period, and women using the hospitals for child births as opposed to their own home increased by about 20%. This is the kind of innovation we want to scale up to combat low rates of citizen trust in governments. I see your points from the citizens’ view, but how do you reassure governments to pick interest in raising civic engagement? The governments want to get the support of citizens and it gets this support when citizens feel that the government is giving them the necessary public services. When citizens have the ability to organize, to express themselves, and

ცა მოქალაქეები გრძნობენ, რომ ის მათ საჭიროებებს პასუხობს. როცა მოქალაქეები სარგებლობენ შეკრებისა და სიტყვის თავისუფლებით, როცა მათ აქვთ ხელისუფლებასთან უკუკავშირის შესაძლებლობა, ეს მთავრობას ეხმარება, განსაზღვროს საზოგადოების რა საჭიროებები დააკმაყოფილოს. ზოგიერთი სახელმწიფო OGPის ფარგლებში აღებულ ვალდებულებებს იყენებს იმისთვის, რომ სამოქალაქო ჩართულობა გაზარდოს. მაგალითად, ელ-სალვადორმა, ლატვიამ და სერბეთმა OGP გამოიყენეს სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციების შესაძლებლობათა გასაზრდელად, რათა უზრუნველეყოთ საზოგადოებისგან უკუკავშირის მიღება. ეს კი მით უფრო მნიშვნელოვანია, თუკი გავითვალისწინებთ, რომ ასამდე სახელმწიფო (OGP-ს წევრი თუ არაწევრი) ადამიანის ძირითად თავისუფლებებს თავს დაესხა.

provide feedback, it helps governments understand what to deliver. Some countries use OGP to make commitments to enhance their civic space and civic engagement. For example, El Salvador, Latvia and Serbia have used OGP to enhance the capacity of civic organizations in order to receive feedback from their citizens. This becomes even more important because on the other side we see about a hundred countries, globally in these present times, which are not necessarily OGP or non OGP that have attacked some basic civic freedoms. OGP can provide a different platform for citizens, granting them the chance to organize and speak, which in turn leads governments to get political dividends from this process. For example, in the Democratic Republic of Congo, which was emerging out of conflict at that time, there were a lot of distrust between governments and citizens. Therefore, in order to build

OGP-ის შემთხვევაში, ჩვენ შეგვიძლია, მოქალაქეებს განსხვავებული გზა შევთავაზოთ - გზა, რომელიც მათ შეკრებისა და სიტყვის თავისუფლებას უზრუნველყოფს, რაც, თავის მხრივ, მთავრობებს საშუალებას მისცემს, ამ პროცესის შედეგად, პოლიტიკური დივიდენდები მოიპოვონ. მაგალითად, კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში, რომელიც მაშინ, კონფლიქტის მდგომარეობიდან გამოდიოდა, ძალიან მაღალი იყო უნდობლობა მთავრობასა და მოქალაქეებს შორის. ამიტომაც, მთავრობამ გადაწყვიტა, მოქალაქეებისთვის სასურველი პროექტებისთვის ხმის მიცემის უფლება მიეცა მობილური ტელეფონით ან ქალაქის გამგეობებში შეხვედრების დროს. როცა მოსახლეობამ დაინახა, რომ მათ მიერ შერჩეული გზები და სკოლები შენდებოდა, მათი ნდობა ხელისუფლების მიმართ გაიზარდა და სამხრეთ კივუს პროვინციაში გადასახადების შეგროვება 16ჯერ გაიზარდა. ღია მმართველობის ფარგლებში რა შესაძლებლობები არსებობს გენდერული თანასწორობისთვის? გენდერული თანასწორობა საზოგადოებისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია, ხოლო ღია მმართველობა ამ თანასწორობამდე მისვლის მექანიზმია, რადგან, ღია მმართველობის ფარგლებში შემუშავებულ მიდგომას შეუძლია, გენდერულ თანასწორობას შეუწყოს ხელი. მოგიყვანთ რამდენიმე მაგალითს იმისა, თუ რას აკეთებენ OGP-ის წევრი სახელმწიფოები ამ მიმართულებით. ეს არ არის საკმარისი, მაგრამ ეს ის მაგალითებია, რომელთა მასშტაბების გაზრდა გვსურს. მაგალითად, სიერა-ლიონემ OGP-ის პროცესი გამოიყენა და ვალდებულება აიღო, გენდერული ნიშნით ჩადენილი დანაშაულის შესახებ არსებული მონაცემები გაასაჯაროოს. კოლუმბიამ, OGP-ის პროცესის საშუალებით, ქალთა ჯგუფებთან მუშაობაზე აიღო პასუხისმგებლობა, რათა ქალების წინააღმდეგ არსებული ძალადობრივი სისტემა შეაფასოს. კოტ-დ'ივუარში, ქალთა ჯგუფები მონაწილეობას მიიღებენ ისეთ მონაწილეობით საბიუჯეტო პროცესში, როგორებიც ნიგერიისა და კონგოს დემოკრატიული რესპუბლიკის შემთხვევებში ვახსენე. არგენტინაში, ახალგაზრდა ქალებს რეპროდუქციული ჯანდაცვის სერვისების შესახებ მიაწვდიან ინფორმაციას და მათგან მიღებულ უკუკავშირს გამოიყენებენ ამ სერვისების შესაფასებლად. ეს მხოლოდ დასაწყისია, მომავალ წელს, მას შემდეგ, რაც კანადა საქართველოსგან გადაიბარებს თავმჯდომარეობას, ღია მმართველობის გზით გენდერული თანასწორობის ხელშეწყობა მთავარი პრიორიტეტი გახდება. ჩვენ უკვე ვიცით, რომ ქალთა განათლებაში, ჯანდაცვასა და უსაფრთხოებაში ინვესტიცია ყველაზე მაღალ სოციალურ სარგებელს იძლევა, რადგან თუკი ქალი იღებს სარგებელს, ოჯახიც იღებს მას. თქვენ საქართველო ახსენეთ. როგორ შეაფასებთ ამ ქვეყნის პროგრესს და რა იქნება თქვენი რეკომენდაცია შემ6

trust, the government set aside funds and allowed citizens to vote on the project using mobile phones or during the town hall meetings. When the citizens started seeing the roads and schools, that they voted for being repaired, their trust in government grew and tax collection grew exponentially to about 16 times in South Kivu Province, DRC. What are the prospects for gender equality in open government? Gender equality is really important for society and open government is a mechanism to help society get there, as open government approaches can help advance gender equality. Let me give you a couple of examples of what some OGP countries are doing. It is not enough, but it gives an example of what we want to scale up and do more of. For instance, Sierra Leone committed through the OGP process to disclose data on gender based violence. Colombia used the OGP process to commit to work with women's groups to assess the system of violence against women. In Côte d’Ivoire, they committed to the inclusive participation of women’s groups in the budgeting process similar to the one I described for Nigeria and DRC. In Buenos Aires, the government committed to empowering

დგომი განვითარებისთვის? უკანასკნელი ათწლეულის განმავლობაში, საქართველომ მნიშვნელოვან წარმატებებს მიაღწია. მაგალითად, 2017 წლის ღია ბიუჯეტის ინდექსის მიხედვით, საქართველო, ფისკალური გამჭვირვალობის მიხედვით, მსოფლიოში მეხუთე ადგილს იკავებს, ასევე გაუმჯობესდა საჯარო მოხელეების ქონების დეკლარირების სისტემა. ძალიან მნიშვნელოვანია ასევე ის, რომ საქართველოში საზოგადოებისა და ხელისუფლების რამდენიმე შტოა ჩართული ღია მმართველობის პროცესში: პარლამენტი, სასამართლო, ზედამხედველობის ინსტიტუტები, თბილისის მერია და ადგილობრივი მუნიციპალიტეტები. ეს არ არის მხოლოდ ღია ხელისუფლება, არამედ - ღია საზოგადოებაა. უნდა აღვნიშნო, რომ არც ერთი ქვეყანა არ არის დაცული მოქალაქეების უნდობლობისა და უკმაყოფილებისგან. ეს ნაწილობრივ იმ პროგრესის შედეგია, რომელსაც საქართველომ მიაღწია ამ წლების განმავლობაში, თუმცა, არანაკლებ ყურადსაღებია, ბოლო პერიოდში, საქართველოში მიმდინარე სამოქალაქო პროტესტი. ქვეყნის შიგნით მიმდინარე ეს პროცესი კარნახობს საქართველოს, რა უნდა იყოს პროგრესი. ვიცით, რომ სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციები საქართველოში მოითხოვენ ანტიკორუფციული ეკოსისტემის გაძლიერებას, ისინი ითხოვენ საჯარო შესყიდვების პროცესის გაუმჯობესებას, ინფორმაციის თავისუფლების ახალი აქტის მიღებას. საქართველოსთვის ეს არის შესაძლებლობა, არ დაკმაყოფილდეს წარსული მიღწევებით და გააძლიეროს თავისი მოწინავე პოზიცია გაბედული მომავლის ხედვის ჩამოყალიბებითა და სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციების მოთხოვნათა შესრულებით. როგორ ხედავთ OGP-ის მომავალს? ჩვენი მსოფლიო უკანასკნელი რამდენიმე წლის განმავლობაში მნიშვნელოვნად შეიცვალა. ვხედავთ, რომ თავს ესხმიან ადამიანის ძირითად თავისუფლებებს, ირღვევა ადამიანის უფლებები, ძლიერდება ტოტალიტარიზმი, იზრდება პოპულისტი ლიდერების გავლენა, ხოლო მოქალაქეების ნდობა ხელისუფლების მიმართ ძალიან დაბალია. ამ კონტექსტში, OGP-ის მომავალი შეგვიძლია, განვიხილოთ, როგორც ნაკლოვანი ხელისუფლებების წინააღმდეგობრივი ძალა. თუმცა, ამ ფუნქციის შესასრულებლად, აუცილებლად უნდა გავზარდოთ არსებული „ნათელი წერტილების“ მასშტაბი და ვაქციოთ ისინი ახალ მოძრაობად - ახალ ნორმებად, სადაც მოქალაქეები ქმნიან ბიუჯეტს, ხელისუფლება პასუხობს მათ საჭიროებებს, ხოლო მოქალაქეების შეკრებისა და სიტყვის თავისუფლება დაცულია. მოძრაობა ღია მმართველობისკენ უნდა იქცეს უფრო იმედის მომცემ და პოზიტიურ გზად სამყაროში, რომელშიც შემაშფოთებელ ტენდენციებს ვხედავთ.

young women with information about reproductive health services, and granted them access to related services. It is just a start, next year after Georgia hands over the co-chairmanship to Canada, inclusion commitments that advance gender equality through open government will be set as a top priority. We already know that, an investment in women's education, health and security have the highest societal benefits. You mentioned Georgia. So how do you assess the progress the country has made and what would your recommendations be for further development? Over the last decade, Georgia has made important successes. To give a couple of examples: the open budgets index for 2017 ranks Georgia as fifth worldwide in fiscal transparency, and there has been some improvements in the public official asset declaration system. The other thing, which has been good to see in Georgia, is the involvement of multiple branches of society and government in open governance: you have engagement of the parliament, judiciary, oversight institutions, Tbilisi City Hall and local municipalities. It's not just an open government, it is an open society. What I would also say is that no country is immune to distrust and dissatisfaction from her citizens with the government. It is because of all these past achievements that Georgia has made, but more importantly because of what we see from the recent citizen’s protest. It is crucial for open government in this year in which Georgia occupies the chair of the OGP for us to allow the domestic process uncover the progress made in Georgia. We know that the civil society organizations in Georgia are pushing for strengthening the anti-corruption ecosystem, improving the public procurement process, passing new freedom of information (FOI) act. For Georgia, it is an opportunity not to simply rest on the past accolades but to further show its leadership by setting out a bold vision for the future and responding to these demands from the civil society organizations. How do you see the future of the OGP? The world has changed a lot in the last couple of years. We are witnessing attacks on civic freedoms, human rights abuses, raise of totalitarianism and populist leaders, meanwhile citizen trust in government is drastically low. In this context, the future of the OGP is in the direction of being a countervailing force against the rise of flawed governments. However, to live up to that promise, we will need to scale up this “bright spots” we have, so that they can become a movement, a set of new norms, with citizens truly shaping budgets, governments responding to citizens’ needs, with citizens’ ability to organize and speak freely being protected. The open government movement should become the more hopeful, positive path in a world where we are seeing some very disturbing trends.

მარკ რობინსონი: ხელისუფლება და სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენლები ერთობლივად უნდა იღებდნენ გადაწყვეტილებებს საკვანძო საკითხებზე Mark Robinson: Governments and civil society should collectively decide in a unique manner, what their priorities would be

მ

არკ რობინსონი ღია მმართველობის პარტნიორობის (OGP) დირექტორთა სამდივნო საბჭოს თავმჯდომარე და მსოფლიო რესურსების ინსტიტუტის მმართველობის პროგრამის დირექტორია. მან ისაუბრა OGP-ის მნიშვნელობაზე, საქართველოს ჩართულობაზე ორგანიზაციის საქმიანობაში და გაგვიზიარა თავისი მოლოდინი გლობალურ სამიტთან დაკავშირებით, რომელიც ივლისში,

ark Robinson is a chair of the OGP Secretariat Board of Directors and a Global Director of Governance Program at the World Resources Institute. He spoke to us about the importance of the Open Government Partnership (OGP), Georgia’s involvement in the organization, and he shared his expectations regarding the upcoming Global Summit that will hold in Tbilisi this July.

თბილისში გაიმართება. მოგვიყევით თქვენი როლისა და მოვალეობების შესახებ ღია მმართველობის პარტნიორობის ფარგლებში. ბოლო ორი წელია, რაც OGP-ის დირექტორთა სამდივნო საბჭოს თავმჯდომარე ვარ. ვაშინგტონში მდებარე ეს სამდივნო მოიცავს დამხმარე ერთეულსა და დამოუკიდებელ ანგარიშგებაზე პასუხისმგებელ მექანიზმს. ჩვენი მთავარი მოვალეობა OGP-ის ეფექტური ზედამხედველობა და მართვაა. კონკრეტულად, ჩვენ ვუზრუნველყოფთ, რომ OGP-ის საქმიანობა შეესაბამებოდეს არაკომერციული იურიდიული პირის შესახებ ა. შ. შ.-ის კანონის მოთხოვნებს, ასევე ვუზრუნველყოფთ, რომ ორგანიზაციას ჰქონდეს საკმარისი შემოსავლის წყარო, რათა თავის მზარდ ფინანსურ მოთხოვნილებებს უპასუხოს. ამავდროულად, ჩვენ კონსულტაციასა და ზედამხედველობას ვუწევთ OGP-ის, ადამიანური რესურსების პოლიტიკასთან დაკავშირებით. როგორ შეაფასებდით OGP-ის 7-წლიან ისტორიას და ამ ინსტიტუტის მნიშვნელობას წევრი სახელმწიფოებისთვის და გლობალურად? მჯერა ღია მმართველობის პოტენციალის და ვთვლი, რომ, ამ მოკლე დროის განმავლობაში, დიდი გზა გავიარეთ. ძალიან სწრაფად გავფართოვდით. 7 წლის წინ, სულ რაღაც 11 აქტიური სახელმწიფო გვყავდა, დღეს მათი რიცხვი 75მდეა გაზრდილი. ეს საოცარი ზრდაა. კიდევ ერთი რამ, რითაც განსაკუთრებით ვამაყობ, არის OGP-ის ადგილობრივი პროგრამა, რომლის იდეაც მე და ჩემმა კოლეგამ, OGPის მუდმივმოქმედი კომიტეტიდან, ერთად შევიმუშავეთ. პროგრამამ, დამატებით, ოც ადგილობრივ მთავრობას მისცა OGP-ში მონაწილეობის შესაძლებლობა და დიდი ინტერესი გამოიწვია სხვა ადგილობრივ წარმომადგენლებს შორის. გარდა ამისა, ჩვენ ათასობით სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციას ვაერთიანებთ მსოფლიო მასშტაბით. ყველაზე მეტად იმით ვამაყობ, რომ ძალიან იშვიათ და განსხვავებულ ერთეულს წარმოვადგენთ, რადგან, ღია მმართველობის ფარგლებში გამჭვირვალობის შესახებ ეროვნული ვალდებულებების ერთობლივად შემუშავების მექანიზმი არ არის ფართოდ გავრცელებული მმართველობის სტრუქტურა. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ხელისუფლება და სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენლები ერთობლივად უნდა იღებდნენ გადაწყვეტილებებს საკვანძო საკითხებზე. როგორც აღნიშნეთ, ორგანიზაცია საკმაოდ სწრაფად ფართოვდება. დღეს თუ იმართება მოლაპარაკებები სხვა ქვეყნებთან, რათა ისინიც შემოუერთდნენ OGP-ის, და რა მნიშვნელობა აქვს ორგანიზაციის გაფართოებას? ეს ძალიან კარგი კითხვაა, რადგან ჩვენ მხოლოდ ზრდაზე არ ვამახვილებთ ყურადღებას, არამედ - იმ საქმიანობის

What roles and duties do you perform for the Open Government Partnership (OGP)? For the last two years, I have been a chair of the OGP Secretariat Board of Directors. The Washington-based secretariat includes both the support unit and the independent reporting mechanism. Our main responsibilities are to ensure effective oversight and governance of the OGP. Specifically, we ensure that the OGP complies with the legal requirements of the US nonprofit law, has income sources that are sufficient to meet its increasing financial requirements and that we provide advice and oversight on human resource policies to the OGP. How do you assess the last seven years of the OGP and what is the importance of this institution both for the member countries and globally? I am a big believer in the power potential of an open government and I think we have come a long way in a short time. We grew very fast. Seven years ago, we had just 11 active governments, now we have 75. The growth is phenomenal. The other thing I am very proud of is the OGP’s local program the concept that I developed with another colleague on the OGP Steering Committee. The program brought in additional 20 local governments and the huge interests in many other local governments. Furthermore, we have thousands of civil society organizations involved across the world. The thing I am most proud of is that we are a very rare and unusual entity, because having a co-creation mechanism to develop national commitments on transparency in open governance is not a very common governance structure. In other words, governments and civil society should seek to collectively decide their unique priorities. You mentioned that the organization is expanding quite rapidly. Are there any ongoing talks with other countries to have them become members? Moreover, what is the importance of expanding the organization? It is a very good question, because it is not just about growth. It is about the quality of work that those governments do. At the moment, we would like to see some more consolidation, and pure growth. We have some eligibility criteria, which determines whether a government can become part of the OGP, or not. These criteria involve finding answers to questions, which determine whether they meet adequate conditions on the budget. For example, on public declaration of assets for officials and politicians. There are currently about five or six governments that are having active conversations about joining OGP. Sometimes government fails to meet one aspect of the eligibility criteria, but later it can pass a law or develop procedural mechanism to fulfil the requirements. However, the real emphasis is on the quality of engagement, not just on having lots of members. It only matters when governments

ხარისხზე, რომელსაც ეს სახელმწიფოები ახორციელებენ. დღესდღეობით, გვსურს მეტი კონსოლიდაცია, ხარისხის მიხედვით ზრდა. შევიმუშავეთ კრიტერიუმი, რომლის მიხედვითაც დგინდება, შეუძლია თუ არა ქვეყანას, OGP-ს შემოუერთდეს. ეს კრიტერიუმი მოიცავს კითხვებს იმის შესახებ, აკმაყოფილებენ თუ არა ისინი ადეკვატურ პირობებს ბიუჯეტთან დაკავშირებით, მაგალითად, ასაჯაროებენ თუ არა საჯარო პირებისა და პოლიტიკოსების საშემოსავლო დეკლარაციებს. დღეს, ხუთი თუ ექვსი ქვეყანა აქტიურად აწარმოებს მოლაპარაკებებს OGP-ში გაწევრიანების მიზნით. ზოგჯერ, ქვეყანა ვერ პასუხობს ერთ-ერთ შემუშავებულ კრიტერიუმს; ასეთ შემთხვევაში, მათ შესაძლებლობა აქვთ, ახალი კანონი ან პროცედურული მექანიზმი მიიღონ და ამ გზით დააკმაყოფილონ მოთხოვნები. თუმცა, ხაზს ყოველთვის ვუსვამთ მათი ჩართულობის ხარისხს და არა მხოლოდ მათ რაოდენობას. სახელმწიფოებისთვის მნიშვნელოვანია სერიოზული, ტრანსფორმაციული ცვლილებების განხორციელება საჯარო პოლიტიკაში ღია მმართველობის გასაუმჯობესებლად.

makes serious and transformative commitments in public policy to improve open government. You said in your letter that this is a peak year for the OGP. So now that half of the year is gone, what could you say about the achievements of this particular year? I would say, this year, the main achievement is the further expansion of the OGP local program. We have about 50 national governments making fresh commitments to the action plan. It is hard to say, at the moment, how good those commitments are because the deadline for completing them is at the end of this summer. However, I do know that there are many conversations taking place between governments, civil society, and partners around those 50 governments. Moreover, I do know that there are a lot of technical advices being given by the OGP Secretariat. A test of what progress we have made will be how many transformative commitments are made and how many of those will actually have an impact on the wellbeing of ordinary people. Not all of the government commitments have a direct impact, for example, open data

თქვენ ახსენეთ, რომ ეს წელი OGP-ისთვის მწვერვალების მიღწევის წელია. ნახევარი წელი უკვე გავიდა, რა შეგიძლიათ, თქვათ ამ წლის მიღწევებზე?

commitments may or may not have such an impact. We want to show that the open government matters for people's everyday lives and not just facts or information.

ამ წლის მთავარი მიღწევა OGP-ის ადგილობრივი პროგრამის კიდევ უფრო გაფართოებაა. ჯერჯერობით, რთულია იმის შეფასება, თუ რამდენად კარგი იქნება აღებული ვალდებულებების მასშტაბი, რადგან, ეს პროცესი ზაფხულის ბოლოს დასრულდება. თუმცა, ვიცი, რომ აქტიური მოლაპარაკება მიმდინარეობს ხელისუფლებას, სამოქალაქო საზოგადოებასა და პარტნიორებს შორის ამ 50 სახელმწიფოში. ასევე ვიცი, რომ OGP-ის სამდივნო ძალიან ბევრ ტექნიკურ საკითხთან დაკავშირებით გასცემს რჩევას. ტესტი, რომელიც ჩვენი პროგრესის შეფასებაში დაგვეხმარება, დაკავშირებულია ტრანსფორმაციული ვალდებულებების რაოდენობასთან და - იმასთან, თუ მათგან რამდენი მოახდენს რეალურ გავლენას ჩვეულებრივი ადამიანების კეთილდღეობაზე. სახელმწიფოს მიერ აღებული ყველა ვალდებულება უშუალო გავლენას არ ახდენს მოსახლეობაზე, მაგალითად, ღია მონაცემების ფარგლებში აღებულ ვალდებულებებს შესაძლოა, მსგავსი ეფექტი სულაც არ ჰქონდეს. გვსურს არა მხოლოდ ფაქტებისა და ინფორმაციის ჩვენება, არამედ - იმის, რომ ღია მმართველობა მნიშვნელოვანია ადამიანების ყოველდღიური საქმიანობისთვის.

Georgia will host the Global Summit this July. Why was Georgia elected as the host country and what are your expectations?

საქართველო ივლისში გლობალურ სამიტს უმასპინძლებს. რატომ გადაწყდა საქართველოს არჩევა მასპინძელ სახელმწიფოდ? საქართველომ, როგორც OGP-ის მონაწილე სახელმწიფომ, აქტიური და ენერგიული როლი შეასრულა მუდმივმოქმედ კომიტეტში გაწევრიანების მიმართულებით, რაც მის სანდო, ეროვნულ სამოქმედო გეგმებს უკავშირდებოდა. გარდა ამისა, თქვენ გყავთ პოლიტიკური ხელმძღვანელობა, რომელმაც დაამტკიცა, რომ ის სერიოზულად განიხილავს ამ საკითხებს. მოკლედ რომ აღვნიშნოთ, რამდენიმე ფაქტორის ერთობლიობამ, კონკრეტულად კი, სანდო ეროვნულმა და პოლიტიკურმა ვალდებულებებმა, თქვენი მინისტრის მიერ საქართველოს ეფექტურად წარდგენამ და საქართველოს სამოქალაქო საზოგადოების აქტიურმა ჩართვამ შესაძლებელი გახადა სამიტის ჩატარება თბილისში ამ ზაფხულს. რა კონკრეტული მოლოდინი გაქვთ სამიტთან დაკავშირებით? იმედი მაქვს, სამიტზე, ძალიან ძლიერ და სხვადასხვა, მკაფიო გზავნილს ვიხილავთ, რომლებიც ხაზს გაუსვამენ და მთავარ ყურადღებას დაუთმობენ ხელისუფლების მიერ მიწოდებული მომსახურების ხარისხის გაუმჯობესების გზაზე ღია მმართველობის გამოყენების საკითხს. რაც არ მინდა,

Georgia as an OGP country has played a very active and vigorous role in joining the Steering Committee based upon national action plans that looked very credible. You have had political leadership that has demonstrated that it takes this seriously. This combination of credible national commitments, political commitments, the Minister who is representing Georgia effectively and Georgia's actively engaged civil society rendered it all possible to have the Global Summit in Tbilisi this summer. Do you have any particular expectations for the Global Summit this July? I would hope to see a very strong and clear message presented at this summit. The underlines, the centrality of using the open government to advance the quality of services provided by governments. What I would not want to have is a usual business meeting, after which we just keep doing the same thing. We treat this as an opportunity to showcase innovations, which Georgia as well as other governments have been leading to inspire other members, particularly in Europe but also in a wider region. I think it is going to be a Summit with relatively more European and East European presence because of the geography. I think we have a couple of thousand people currently registered. I believe the Georgian government waived the visa requirements, which makes it a lot easier for those in Africa, Asia and America to come to Georgia for this event. That is very, very important. Do you want to add anything? I would like to mention that we are hosting an event in Tbilisi on July 16 on using open government and transparency to advance progress on climate action. Georgia has been a real leader on this in the past; it has been using the OGP platform to make climate and environmental commitments. We are co-hosting the events between my organization – World Resources Institute and the Georgian Ministry of Environment Protection. This joint event brings together those in government and civil society, in order to learn best practices in using National Action Plan commitments, OGP commitments to advance progress on climate action. Could you tell us more about the World Resources Institute, its mandate and the role it places on the OGP as regards climate action.

რომ გვქონდეს, არის მორიგი საქმიანი შეხვედრა, რომლის შემდეგაც ყველა იმის კეთებას განვაგრძობთ, რასაც აქამდე ვაკეთებდით. ამ სამიტს ვუყურებთ, როგორც საშუალებას, წარმოვადგინოთ ინოვაცია, რომლის განხორციელებასაც საქართველო სხვა სახელმწიფოებთან ერთად სათავეში ედგა და რომელიც იმედია, ინსპირაციის წყარო გახდება სხვა წევრებისთვის ევროპასა და მის სამეზობლოში. მგონია, რომ გეოგრაფიის გამო, სამიტზე უფრო მეტი ევროპელი და აღმოსავლეთევროპელი წარმომადგენელი იქნება. დღესდღეობით, თუ არ ვცდები, ორი ათასამდე მონაწილეა დარეგისტრირებული. რამდენადაც ვიცი, საქართველოს მთავრობამ ამ სამიტისთვის უფრო მარტივი გახადა ვიზის მიღება. ეს გაცილებით გაუადვილებს აფრიკელ, აზიელ და ამერიკელ წარმომადგენლებს ქვეყანაში ჩამოსვლას. ამიტომ, ეს ძალიან მნიშვნელოვანი საკითხია.

The World Resources Institute (WRI) is a global research organization with offices in eight countries. Our primary remit is to ensure effective global action on climate; to counter the worst effects of climate change and to improve the management of scarce environmental resources like food, water and energy. We are strongly promoting the low carbon energy transition. We invest a lot of time and effort in the OGP, because we think that by providing more open data and by engaging ordinary citizens in public debates and public policy on climate, we will build stronger momentum to help countries meet the potential of the Paris Agreement on climate change. We see a very powerful link between more open and participatory government, data that are more open and the possibility of helping these governments achieve greater progress on climate action.

კიდევ რამის დამატება ხომ არ გსურთ? მინდა, აღვნიშნო, რომ 16 ივლისს, თბილისში იგეგმება ღონისძიება, რომელიც კლიმატის ცვლილების წინააღმდეგ ღია მმართველობისა და გამჭვირვალობის გამოყენების საკითხს დაეთმობა. წარსულში, საქართველო ამ საკითხში ლიდერი იყო და მუდმივად იყენებდა OGP-ის, კლიმატსა და გარემოსთან დაკავშირებული ვალდებულებების განსახორციელებლად. აღნიშნული ღონისძიება ჩემი ორგანიზაციის - მსოფლიო რესურსების ინსტიტუტისა (WRI) და საქართველოს გარემოს დაცვის სამინისტროს მიერ იმართება. ეს ერთობლივი ღონისძიება მიზნად ისახავს ხელისუფლებისა და სამოქალაქო საზოგადოების ერთ სივრცეში თავმოყრას, რათა, კლიმატის ცვლილების წინააღმდეგ პროგრესის მიღწევის მიმართულებით ეროვნულ სამოქმედო გეგმებთან დაკავშირებული ვალდებულებების საუკეთესო პრაქტიკის შესწავლა მოხდეს. მოგვიყევით მსოფლიო რესურსების ინსტიტუტის მანდატის შესახებ, რა როლს აკისრებს ის ღია მმართველობას კლიმატის ცვლილებასთან დაკავშირებულ საკითხებში? მსოფლიო რესურსების ინსტიტუტი გლობალური კვლევითი ორგანიზაციაა, რომელსაც 8 სხვადასხვა ქვეყანაში ჰყავს საკუთარი წარმომადგენლობა. ჩვენი მთავარი მიზანია კლიმატის ცვლილების წინააღმდეგ ეფექტური, გლობალური საქმიანობის უზრუნველყოფა, ასევე, მისგან გამოწვეული ყველაზე მძიმე შედეგების წინააღმდეგ ბრძოლა, მწირი ბუნებრივი რესურსების (საკვები, წყალი და ენერგია) მართვის გაუმჯობესება და ნახშირბადის დაბალი შემცველობის ენერგორესურსზე გადასვლის ხელშეწყობა. თუმცა, ჩვენ დიდ დროსა და ენერგიას ვუთმობთ OGP-ის, რადგან მიგვაჩნია, რომ უფრო მეტი ღია მონაცემის გაცემა და მოქალაქეების ჩართულობის გაზრდა კლიმატთან და-

კავშირებულ საჯარო დებატებსა და პოლიტიკის შემუშავებაში, დაეხმარება სახელმწიფოებს, პარიზის შეთანხმების სრული პოტენციალით განხორციელებაში. დიდ კავშირს ვხედავთ უფრო ღია, დემოკრატიულ მმართველობას, უფრო მეტ ღია მონაცემსა და კლიმატის ცვლილების წინააღმდეგ მიღწევად პროგრესს შორის.

ირაკლი კობახიძე: საქართველომ ბევრი რამ გააკეთა საერთაშორისო დონეზე OGP-ის სტრატეგიული მიზნების მისაღწევად

Irakli Kobakhidze: Georgia has done a lot to advance the realization of the OGP's strategic goals

017 წლის ოქტომბრიდან, საქართველო, ერთი წლის ვადით, „ღია მმართველობის პარტნიორობის“ (OGP) თავმჯდომარე ქვეყანა გახდა. თავმჯდომარეობა მან საფრანგეთისგან გადმოიბარა და მალე, კანადას გადასცემს, იქამდე კი, თბილისი OGP-ის მე-5 გლობალურ სამიტს მასპინძლობს. საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარეს იმ მიღწევებზე ვესაუბრეთ, რაც პარლამენტს ღიაობის მიმართულებით აქვს. რა მნიშვნელობა აქვს ღიაობას? საზოგადოებას აქვს მოთხოვნა და უფლება, ჰქონდეს სრული ინფორმაცია ხელისუფლების საქმიანობის შესახებ. მოხარული ვარ, რომ საქართველოს პარლამენტი, ამ თვალსაზრისით, არის მაგალითის მიმცემი ხელისუფლების სხვა ორგანოებისათვის ჩვენს ქვეყანაში. საპარლამენტო მუშაობა წარიმართება საჯაროდ. მოქალაქეებს აქვთ ფართო შესაძლებლობა, უშუალო მონაწილეობა მიიღონ საპარლამენტო გადაწყვეტილებების მიღების პროცესში. ინფორმაცია პარლამენტის საქმიანობის შესახებ, მათ შორის, ფინანსური სახის ინფორმაცია, არის სრულად ხელმისაწვდომი საზოგადოებისთვის. აღნიშნული ინფორმაციის დიდი

eorgia became the chair of the Open Government Partnership (OGP) in 2017 and was mandated to serve in that role for one year. Georgia took over from France and the position of chair of the Open Government Partnership (OGP) will soon go to Canada. Meanwhile, Tbilisi is hosting the 5th OGP Global Summit. We spoke with Mr. Irakli Kobakhidze, the Speaker of the Parliament of Georgia about the achievements that the Parliament has made in the field of open governance. What is the significance of the Open Government? The public has a need and right to have complete information about the activities of the authorities. I am glad that the Parliament of Georgia, in this regard, is an example for other branches of the government in our country. Parliamentary work is public by default because this gives citizens a broad opportunity to take part in the parliamentary decisionmaking process. The information about the Parliament’s activities, including financial information, is fully accessible to the public in Georgia’s case with most of the information proactively published on the Parliament’s website. The high level of openness of the Parliament is our most important achievement, which makes us very proud. It is necessary to

ნაწილი პროაქტიულად ქვეყნდება პარლამენტის ვებგვერდზე. პარლამენტის ღიაობის მაღალი ხარისხი არის ჩვენი უმნიშვნელოვანესი მიღწევა, რითაც ძალიან ვამაყობთ. საჭიროა, ამ მიღწევის შენარჩუნება და კიდევ უფრო განმტკიცება, რისთვისაც, პარლამენტი კონკრეტულ ნაბიჯებს დგამს. გარდა ამისა, საქართველოს პარლამენტი, მის კონსტიტუციურ საზედამხედველო ფუნქციაზე დაყრდნობით, ყველაფერს გააკეთებს იმისათვის, რომ უზრუნველყოს ყველა კონსტიტუციური ორგანოს ღიაობის მაღალი ხარისხი საქართველოში. სწორედ ამ სულისკვეთებით შეუერთდა საქართველოს პარლამენტი ღია მმართველობის გლობალურ ინიციატივას. ჩვენ კარგად გვაქვს გააზრებული, რომ ღია მმართველობის გარეშე, ქმედითი დემოკრატიული სისტემის ფუნქციონირება შეუძლებელია. უნდა აღინიშნოს, რომ ჩვენი მოწვევის პარლამენტის მიერ განხორციელებული საკონსტიტუციო რეფორმის ფარგლებში, ხელისუფლების ღიაობას, საჯარო ინფორმაციის ხელმისაწვდომობასა და ადმინისტრაციული წარმოების სამართლიანობას განსაკუთრებული ყურადღება დაეთმო. კონსტიტუციაში გაჩნდა სამართლიანი ადმინისტრაციული წარმოების ძირითადი უფლება, თვისებრივად დაიხვეწა ნორმა საჯარო ინფორმაციის ხელმისაწვდომობის შესახებ. აღნიშნული ცვლილებები შექმნის ხელისუფლების ღიაობის გაუმჯობესების მყარ კონსტიტუციურ საფუძველს საქართველოში. რა მთავარი მიღწევები აქვს პარლამენტს ღიაობის მიმართულებით? გასული წლების განმავლობაში, ბევრი რამ გაკეთდა იმისათვის, რომ საქართველოს პარლამენტი გამხდარიყო უფრო ღია, გამჭვირვალე და მოქალაქეებისათვის ხელმისაწვდომი ორგანო. ამისათვის, ჩვენ პარლამენტის ვებგვერდზე შევქმენით საჯარო ინფორმაციის მოდული, სადაც პროაქტიულად ვაქვეყნებთ პარლამენტის საქმიანობასთან დაკავშირებულ საჯარო ინფორმაციას (მათ შორის, ბიუჯეტის შესრულების ანგარიშს, ინფორმაციას პარლამენტის წევრთა შრომის ანაზღაურებისა და სამივლინებო ხარჯების შესახებ, საკანონმდებლო ინიციატივებისა და მიღებული კანონების სტატისტიკას, კანონპროექტებთან დაკავშირებით მომზადებულ დასკვნებს, წინადადებებსა და მოსაზრებებს და ა. შ.); მოქალაქეებს მივეცით შესაძლებლობა, საკანონმდებლო ინიციატივებზე შეაგროვონ ელექტრონული ხელმოწერები; პარლამენტის ვებ-გვერდზე, კანონპროექტის განხილვისას, პირველად ტექსტში შეტანილ ცვლილებებს ვაქვეყნებთ ხილვად ფორმატში, რათა ადვილად აღქმადი იყოს, თუ რა ეტაპი გაიარა ტექსტმა პირველიდან მესამე მოსმენამდე; ვაქვეყნებთ პლენარული სხდომების აუდიოოქმებს; შევიმუშავეთ საქართველოს პარლამენტის ვებგვერდის ახალი კონცეფცია, რომელიც მოიცავს ელექ-

maintain and further solidify this achievement, for which the Parliament is making specific steps. In addition, the Parliament of Georgia, based on its constitutional supervisory function, will do its utmost to guarantee a high degree of openness of all constitutional bodies in Georgia. To this end, the Parliament of Georgia joined the Global Initiative of Open Governance. We are well aware that it is impossible to have an effective and functional democratic system without an open governance. It should be noted that the government's openness, access to public information and the fairness of administrative proceedings was the biggest issue addressed within the framework of the constitutional reform carried out by the current Parliament. The basic right of fair administrative proceedings has been added to the constitution, along with the qualitatively improved standard of access to public

ტრონული პეტიციების წარდგენის პლატფორმას; საკანონმდებლო საქმიანობის შესახებ მოქალაქეთა ინფორმირებულობის მიზნით, მომზადდა პარლამენტის მობილური აპლიკაცია – „GeoParliament“, რომლის მეშვეობითაც, ნებისმიერ დაინტერესებულ პირს შეუძლია კანონპროექტზე კომენტარის დატოვება, კანონპროექტის განხილვის ყველა ეტაპისთვის თვალყურის მიდევნება, საპარლამენტო კალენდრის შემოწმება, პარლამენტის ბიუროს დღის წესრიგის გაცნობა და სხვ.; შევიმუშავეთ პარლამენტის თბილისის შენობის ადაპტირების გეგმა, რომლის შესრულება მობილობისა და მხედველობის შეზღუდვის მქონე პირებს პარლამენტის სასახლეში გადაადგილებას გაუადვილებს; დავაწესეთ სამოქალაქო საზოგადოების დღე პარლამენტში - პირველი ასეთი შეხვედრა შედგა 2018 წლის 13 მარტს, რომლის ფარგლებშიც, პარლამენტის საქმიანობის ანგარიში და საქმიანობის სამომავლო გეგმები გავაცანით სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენლებს. ეს არის იმ ინიციატივების არასრული ჩამონათვალი, რომლებიც პარლამენტის ღიაობის გაუმჯობესებას ემსახურება. რა ძლიერი მხარეები აქვს პარლამენტის ახალ რეგლამენტს (გამჭვირვალობის და ღიაობის კონტექსტში)? პარლამენტის ახალი რეგლამენტის პროექტი ითვალისწინებს დამატებით გარანტიებს მეტი ანგარიშვალდებულებისა და გამჭვირვალობის უზრუნველსაყოფად. კერძოდ, ძლიერდება შესაბამისი ინსტიტუციური მექანიზმები - განსხვავებით მოქმედი რეგლამენტისგან, უფრო მკაფიოდ ყალიბდება ღია მმართველობის მუდმივმოქმედი საპარლამენტო საბჭოს ფუნქცია. გარდა ამისა, საბჭო აღიჭურვება ყველა საჭირო რესურსით. ახალი რეგლამენტის პროექტი ადგენს ჩარჩო-მოთხოვნებს საბჭოს დებულებისთვის. აღსანიშნავია ისიც, რომ საბჭოს პირველად ენიჭება კონკრეტული საზედამხედველო მექანიზმით სარგებლობის შესაძლებლობა - მას ექნება უფლება, შექმნას თემატური მოკვლევის ჯგუფი და ჩაატაროს თემატური მოკვლევა რეგლამენტის შესაბამისად. გარდა ამისა, პარლამენტის მიერ მისდამი ანგარიშვალდებული ორგანოებისგან საჭირო ინფორმაციის სათანადო სახითა და მოცულობით მისაღებად, რეგლამენტის პროექტი ითვალისწინებს ანგარიშების ნიმუშების შემოღებას, რომლებსაც პარლამენტი დაამტკიცებს. გარდა ამისა, ახალ რეგლამენტში სრულად იქნება ასახული 2018 წლის აპრილში განხორციელებული ცვლილებების სულისკვეთება, რომელიც უკავშირდება საკანონმდებლო ორგანოსა და საზოგადოებრივ ორგანიზაციებს შორის ყოველწლიური დიალოგის პლატფორმის გაძლიერებას, პეტიციის წარდგენის ელექტრონული სისტემის დანერგვას, მოქალაქეთა მიერ პარლამენტის ვებ-გვერდზე განთავსებულ კანონპროექტებთან დაკავშირებით გაკეთებულ კომენტარებზე უკუ-

information. These changes will create a strong constitutional basis for improving the openness of the government in Georgia. What key achievements does the Parliament have in terms of openness? Over the past years, many things have been done to make the Parliament of Georgia more open, transparent, and accessible to the citizens. In this regard, we created the public information tab on our webpage, proactively publishing information related to the Parliamentary activities (including the implementation of the budget report, the information of MPs salaries and travel expenses, legislative initiatives, and the data on the adopted laws, policies and suggestions and opinions prepared related to the draft law, etc.). We presented citizens with the opportunity to collect electronic signatures on legislative initiatives. In discussing the draft law on the Parliament’s website, we first published the changes to the text in a visible format for easy understanding of the stages of the text, from the first to the third hearing; we also published audio recordings of the plenary sessions. We developed a new concept for the Georgian Parliament’s website, which includes the platform for electronic petitions. For informing citizens about legislative activities, we created a mobile version of the Parliament - GeoParliament, through which any interested person can comment on the draft law, follow up on all stages of the discussion of the draft law, examination of the parliamentary calendar, sharing the agenda of the parliamentary bureau, etc. We developed a plan for adaptation of the Tbilisi building, which will facilitate the movement of people with disabilities within the Parliament's building. The civil society day was also introduced in Parliament with the first of such meeting held on March 13, 2018, and it was a proper opportunity for us to report the activities of the Parliament and the future plans to the representatives of the civil society. There are many more initiatives, which I have not mentioned that serve to improve parliamentary openness. What are the strengths of the new Rules of Procedure of Parliament (in the context of transparency and openness)? The new Rules of Procedure of Parliament envisage additional guarantees to ensure greater accountability and transparency. In particular, the rules are intended to accommodate and strengthen appropriate institutional mechanisms. Unlike the existing regulations, the functions of the Permanent Parliamentary Council on Open Governance is now more clearly defined. In addition, the Council now will become equipped with all necessary resources. The new Rules of Procedure sets out the framework for the board’s regulations. It should be noted that the Council now has the opportunity to use the concrete supervisory mechanism for the first time, i.e. it will have the right to set up a group for conducting thematic

კავშირის მექანიზმის დამკვიდრებას, კომიტეტის სამოქმედო გეგმის ვებ-გვერდზე რეგულარული განთავსების საკითხის მოწესრიგებას და სხვ. ბოლოს, ახალი რეგლამენტის პროექტი მნიშვნელოვნად აძლიერებს პარლამენტის საზედამხედველო ინსტრუმენტებს, რაც საქართველოს პარლამენტს მისცემს უკეთეს შესაძლებლობას, იზრუნოს ხელისუფლების სხვა ორგანოებში ღიაობის მაღალი სტანდარტის დამკვიდრებაზე. როგორ შეაფასებთ საქართველოს OGP-ის თავმჯდომარეობას? საქართველოს OGP-ის თავმჯდომარეობა ცალსახად წარმატებულად შეგვიძლია, შევაფასოთ. OGP-ის სამდივნოსთან ერთად, ბოლო ერთი წლის განმავლობაში, საქართველომ ბევრი რამ გააკეთა საერთაშორისო დონეზე OGP-ის სტრატეგიული მიზნების მისაღწევად, როგორიცაა მოქალაქეთა ჩართულობის გაძლიერება, გამჭვირვალობის ზრდა და კორუფციის წინააღმდეგ ბრძოლა, სახელმწიფო სერვისების მიწოდებაში ინოვაციების დანერგვა, უკეთესი პარტნიორობის ჩამოყალიბება. ჩვენი საერთო ძალისხმევის შედეგად, მსოფლიო მასშტაბით, ბევრმა სახელმწიფომ შეძლო აღებული ვალდებულებების წარმატებით შესრულება, სხვადასხვა ქვეყანაში უფრო მეტი ინფორმაციაა ხელმისაწვდომი საზოგადოებისათვის, სახელმწიფო ინსტიტუტები უფრო გამჭვირვალე და ანგარიშვალდებულნი არიან მოქალაქეების წინაშე და ინიციატივის მონაწილე ქვეყნები OGP-ის საერთო მიზნების მისაღწევად უფრო მჭიდროდ თანამშრომლობენ. მოხარული ვარ, რომ ამ ცვლილებების მიღწევაში ჩვენმა ქვეყანამ მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა.

inquiries according to the Rules of Procedure. The Draft Regulation Project also envisages the introduction of report templates that the Parliament will approve in order to obtain sufficient amount information required from the accountable organs of the Parliament. The new regulation will be fully inline with the changes made in April 2018, which are linked to the enhanced annual platform for dialogue between legislature and public organizations, introduction of the e-petition system, establishing the feedback system from the citizen’s comments on our website, improving regularity of posting of the action plan of the committees on the website among others. Finally, the new Rules of Procedure will significantly strengthen our Parliamentary supervisory instruments and will altogether give the Parliament a better opportunity to establish a high standard of openness within other government bodies. How would you evaluate Georgia's OGP chairmanship? The Chairmanship of the OGP of Georgia can be clearly evaluated as successful. Together with the OGP Secretariat, Georgia has done a lot to advance the realization of the OGP's strategic goals at the international level, such as enhancing citizen engagement, increasing transparency and fighting against corruption, implementing innovations in the delivery of public services, and establishing better partnerships. As a result of our joint efforts, many countries of the world managed to successfully fulfill their obligations in terms of making more information available to the public. State institutions are more transparent and accountable to the citizens and the member states running these initiatives are more actively collaborating to achieve the OGP’s overall goals. I am glad that our country played an important role in achieving these changes.

ირინა ფრუიძე: საქართველო ის გამონაკლისი სახელმწიფოა, რომელშიც ხელისუფლების ყველა შტო მონაწილეობს ღია მმართველობაში

Irina Pruidze: Georgia is one of the unique countries where all branches of government are involved in open governance

ღ

ია მმართველობის მუდმივმოქმედი საპარლამენტო საბჭოს თავმჯდომარე, ირინა ფრუიძე საქართველოს პარლამენტში ღია მმართველობის პრინციპების დანერგვის პროცესზე, სამოქმედო გეგმასა და საქართველოს, როგორც ღია მმართველობის პარტნიორობის (OGP) თავმჯდომარე ქვეყნის, სტატუსის მნიშვნელობაზე საუბრობს.

მოგვიყევით, უშუალოდ თქვენ, რას აკეთებთ ღია მმართველობის პარტნიორობის (OGP) მიმართულებით, პარლამენტის ღიაობასთან დაკავშირებით. 2016 წელს გავხდი პარლამენტის წევრი და, პრაქტიკულად, თავიდანვე დავინტერესდი ღია პარლამენტის იდეითა და საქმიანობით. ვთვლი, რომ ჩვენი ქვეყნისთვის, ამ ეტაპზე, პარლამენტის გაძლიერება ძალიან მნიშვნელოვანია. იქიდან გამომდინარე, რომ საქართველო საპარლამენტო მმართველობის ფორმაზე გადავიდა, ძალიან მნიშვნე-

rina Pruidze who is the Chairperson of the Parliamentary Standing Council on Open Government has discussed the process of implementing the principles of open governance in the Georgian parliament. Irina talked about the related action plans and the importance of Georgia’s status, as a co-chair of the Open Government Partnership (OGP). Could you please, describe what moves you are making as regards the open parliament according to the framework of the OGP. Since I became a Member of the Parliament in 2016, I picked interest in the ideas and activities related to operating an Open Parliament. I believe, for our country it is vital to strengthen the legislative branch because Georgia is a parliamentary republic. It is very important to have a more active, effective and strong parliament. The parliament’s strength will be visible and valuable if it is open, transparent, accountable and if society is actively involved in the legislative process.

ლოვანია, პარლამენტი იყოს უფრო აქტიური, ეფექტიანი და ძლიერი. პარლამენტის ფუნქციის გაძლიერება კი შესაძლებელი და ღირებულია, თუ ის იქნება ღია, გამჭვირვალე და ანგარიშვალდებული და თუ საზოგადოება აქტიურად იქნება ჩართული კანონშემოქმედებით პროცესში. რა ახალი პროცესები დაიწყო პარლამენტში მას შემდეგ, რაც საქართველო OGP-ის მონაწილე გახდა? მოგეხსენებათ, 2015 წელს, საქართველო გახდა ერთ-ერთი პირველი ქვეყანა, რომელმაც ხელი მოაწერა „დეკლარაციას ღია პარლამენტის შესახებ“ და ასევე შეადგინა და მიიღო ღია პარლამენტის სამოქმედო გეგმა. მაშინვე შეიქმნა ღია მმართველობის მუდმივმოქმედი საპარლამენტო საბჭო, რომელიც სამოქალაქო საზოგადოებასთან ერთად შეიმუშავებს და განახორციელებს ღია პარლამენტის სამოქმედო გეგმებს. საქართველო არის მსოფლიოში ერთ-ერთი, თუ არა ერთადერთი, ქვეყანა, რომელსაც აქვს ასეთი ინსტიტუციონალიზებული საპარლამენტო ღიაობის მექანიზმი. სამოქალაქო საზოგადოებასთან აქტიური თანამშრომლობისა და ჩართულობის ეს მოდელი 2015 წელს „ღია მმართველობის პარტნიორობის ჩემპიონთა ჯილდოს“ მფლობელი გახდა. ზოგადად, როგორ ფიქრობთ, რა მნიშვნელობის მატარებელია ის, რომ საქართველო გახდა OGP-ის თავმჯდომარე? საქართველომ თავმჯდომარეობა საფრანგეთისგან გადმოიბარა და მომავალ წელს გადააბარებს კანადას, ანუ იმ სამეულში მოვხვდით, რომელიც ჩვენთვის სამაგალითოა. ჩვენი ქვეყნისთვის ეს არის ძალიან სერიოზული მიღწევა და ეს მიღწევა არ არის შემთხვევითი. საქართველომ ძალიან სერიოზული ნაბიჯი გადადგა კორუფციის დაძლევის, სერვისების მიწოდების გაუმჯობესების, ტექნოლოგიებისა და ინოვაციების გამოყენების, ასევე, სამოქალაქო საზოგადოებასთან დიალოგის მიმართულებით. ძალიან დასაფასებელია ის, რომ ჩვენ ვქმნით ისეთ ფორმატს, რომელიც გადაწყვეტილების მიღების პროცესში, სამოქალაქო საზოგადოების ჩართულობას უწყობს ხელს. ასე რომ, ეს არის, ერთი მხრივ, აღიარება იმ პროგრესისა, რომელსაც საქართველომ მიაღწია ღიაობისა და კარგი მმართველობის მიმართულებით, მაგრამ, თავისთავად, გარკვეული პასუხისმგებლობაცაა, რადგან, საქართველომ, ამ მიმართულებით, ბევრად უფრო ამბიციური გეგმები უნდა დაისახოს და სამაგალითო უნდა იყოს სხვა ქვეყნებისთვის. უახლოეს მომავალში, როგორც აღვნიშნე, პარლამენტი დაამტკიცებს მესამე სამოქმედო გეგმას და აღმასრულებელი ხელისუფლება - მეოთხე სამოქმედო გეგმას. ეს ორი გეგმა გაერთიანდება. საქართველო არის ერთ-ერთი გამონაკლისი, სადაც ხელისუფლების ყველა შტო არის ჩართული

What were the new processes that began in the Georgian Parliament after Georgia became an OGP participant? As you know, in 2015 Georgia became the first country that developed and adopted the Open Parliament Action Plan. We signed the Declaration on Parliamentary Openness in that same period and this resulted in the formation of the Parliamentary Standing Council of Open Government. The council alongside civic society develops and implements Georgia’s Open Parliament Action Plans. Georgia is one of the few, if not the only country that has such an institutionalized mechanism for Parliamentary Openness. In 2015, Georgia received the OGP Government Champions Award for the civil society’s active partnership and involvement in our open model. How would you evaluate Georgia’s role as co-chair of the OGP? Georgia took over the chairmanship from France and we will hand over the position to Canada next year. In other words, this shows that we are part of a triad of exemplary states. For our country, this is a huge achievement. However, this achievement, is not accidental. Georgia has taken major steps towards eliminating corruption, providing better services, capitalizing on innovations and technologies, and enhancing dialogue with the civil society. We are creating formats that will continue to foster the involvement of civil society in the decision-making processes. Therefore, the role is in recognition of the progress Georgia has made with regard to openness and good governance, which is in itself a responsibility. Georgia should therefore not rest on her oars, but should continue to develop plans that are more ambitious and exemplary for other countries. In the near future, as I have already mentioned, we will adopt the third action plan and the executive government will adopt the fourth one. These two plans will be combined to show that indeed, Georgia is one of those unique countries, where all branches of government are involved in the open governance. Georgia is exemplary for other states in this regard as well, our demonstration of openness is not the sheer responsibility of the executive branch. What does the openness imply to the Parliament? First of all, it implies transparent parliamentary processes, an accountable parliament and increased involvement of civil society. Nowadays, we can boast that the Georgian Parliament is quite open, which was not so a few years back. In fact, almost all information is published on our webpage. Within the framework of our second action plan, a list of information that is proactively published on the Parliament's website was expanded substantially. Parliamentary committees are open and everyone can attend the sessions, moreover they can express their opinion. We actively communicate with the civil society, but we have to work hard to facilitate broader

ღია მმართველობაში. ასე რომ, სხვა ქვეყნებისთვის ისიც სამაგალითოა, რომ ღიაობაზე პასუხისმგებლობა მხოლოდ აღმასრულებელ ხელისუფლებას არ ეკისრება. რას გულისხმობს „ღიაობის პრინციპი“ პარლამენტთან მიმართებით? პირველ რიგში, ეს არის გამჭვირვალე საპარლამენტო პროცესები, ეს არის ანგარიშვალდებული პარლამენტი და საზოგადოების მეტი ჩართულობა პარლამენტის საქმიანობაში. დღესდღეობით, ჩვენ შეგვიძლია, ვთქვათ, რომ საქართველოს პარლამენტი საკმაოდ ღიაა. ფაქტობრივად, ყველა ინფორმაცია ქვეყნდება საქართველოს პარლამენტის ვებ-გვერდზე. ჩვენი მეორე სამოქმედო გეგმის ფარგლებში, ძალიან გაფართოვდა პროაქტიულად გამოსაქვეყნებელი ინფორმაციის ნუსხა. პარლამენტის კომიტეტები არის ღია და ყველას შეუძლია, დაესწროს კომიტეტის სხდომას და არა მხოლოდ ფიზიკურად იყოს იქ, არამედ გამოთქვას თავისი აზრი. ასევე, ძალიან აქტიურია კომუნიკაცია სამოქალაქო საზოგადოებასთან, მაგრამ ჩვენ უფრო მეტი უნდა ვიმუშაოთ იმაზე, რომ საპარლამენტო საქმიანობაში ფართო საზოგადოების ჩართვას შევუწყოთ ხელი. სამწუხაროდ, ეს მიმართულება ჯერ კიდევ არ არის საკმარისად განვითარებული. ამას ალბათ, ორი მიზეზი აქვს. პირველი არის ის, რომ საზოგადოების ცნობიერება უნდა ამაღლდეს იმ სხვადასხვა ინსტრუმენტის შესახებ, რომლებიც პარლამენტში არსებობს. ბევრმა ისიც კი არ იცის, რომ მათ კომიტეტის სხდომაში მონაწილეობის მიღება შეუძლიათ. ასევე, მოქალაქეებმა არ იციან თუნდაც ის, რომ მათ შეუძლიათ, პარლამენტის ნებისმიერ წევრს მარტივად, ელექტრონული ფოსტის საშუალებით დაუკავშირდნენ ან შესახვედრად მივიდნენ. გარდა ამისა, საჭიროა, უფრო მეტად გაიზარდოს საზოგადოების ნდობა პარლამენტის მიმართ. საზოგადოების წევრებს უნდა გაუჩნდეთ იმის შეგრძნება, რომ მათი ჩართულობა არის შედეგიანი და გარკვეულ ღირებულებას წარმოადგენს. თუ გაქვთ უკვე შემუშავებული რამე ხედვა, როგორ უნდა გაიზარდოს პარლამენტის მიმართ ნდობა, რომ ხალხი უფრო მეტად ჩაერთოს პოლიტიკურ პროცესებში? ტექნოლოგიების გამოყენება არის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი იმისთვის, რომ თანამედროვე მოთხოვნებს ვუპასუხოთ. ღია მმართველობის პარტნიორობის ერთერთი პრინციპი სწორედ საჯარო მმართველობაში ტექნოლოგიებისა და ინოვაციების გამოყენებაა. ჩვენი ახალი სამოქმედო გეგმა ამ ფაქტორსაც ითვალისწინებს. შევქმენით პეტიციებისა და საკანონმდებლო ინიციატივების ელექტრონულად წარდგენის მექანიზმი. ასევე, გადაწყდა პარლამენტის უფრო თანამედროვე და ინტერაქციული ვებ-გვერდის შექმნა, რომელსაც დაემატება ძალიან ბევრი ახალი ფუნქცია, რაც ხელს შეუწყობს მოქალაქეთა ჩართვას. 20

engagements. Unfortunately, this direction is not yet developed fully. There are two probable reasons for that: first, there is a need to increase awareness about these instruments, that exist in the parliament. Many do not know, that they can participate in committee sessions. Citizens do not know, that they can contact a member of parliament via email or schedule meetings with them. Essentially, it is important to increase trust towards the parliament in the society. Our society should start to feel that their involvement is valuable and fruitful. What is your perspective on increasing the trust towards the parliament in order to involve more people in the political

ასევე, ვგეგმავთ ფართომასშტაბიან კამპანიას იმისათვის, რომ უფრო მეტმა ადამიანმა შეიტყოს, თუ რა ინსტრუმენტი იქმნება პარლამენტში და რა შესაძლებლობები აქვთ მათ, რომ აქტიურად ჩაერთონ პარლამენტის საქმიანობაში. მნიშვნელოვანია, ასევე, შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირებისთვის შესაძლებლობების გაჩენა. ვმუშაობთ თბილისის პარლამენტის შენობის ადაპტირებისთვის და ასევე ვმუშაობთ იმაზე, რომ პარლამენტის სერვისები იყოს ადაპტირებული და პროცესები იყოს ინკლუზიური. რაც შეეხება ანგარიშვალდებულებას, ამ მიმართულების გასაუმჯობესებლად რა პროცესები მიმდინარეობს? ამ მიმართულებით ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ინიციატივა, რომელიც ჩვენ გვაქვს OGP-ის ფარგლებში, არის ეთიკის ახალი კოდექსის დამტკიცება. პარლამენტს ადრეც ჰქონდა ეთიკის კოდექსი, თუმცა, ეს მხოლოდ დეკლარაციული იყო და, პრაქტიკულად, არ მუშაობდა. ეთიკის ახალი კოდექსი უკვე ითვალისწინებს აღსრულების მექანიზმებს და იმედი მაქვს, უახლოეს მომავალში, ჩვენ მივიღებთ ამ კოდექსს, რაც კიდევ უფრო ხელს შეუწყობს პარლამენტის ანგარიშვალდებულებას. გარდა ამისა, რეგლამენტში ახლახანს შეტანილი ცვლილებების თანახმად, კომიტეტებისთვის სავალდებულო გახდა, რომ მათ, ყოველი წლის დასაწყისში, შეიმუშაონ და გამოაქვეყნონ სამოქმედო გეგმა. ასევე სავალდებულო ხდება პარლამენტისთვის ყოველწლიური ანგარიშის წარმოება და გამოქვეყნება. ყველა ეს ნაბიჯი, რა თქმა უნდა, პარლამენტის ანგარიშვალდებულებას უწყობს ხელს და შესაბამისად - საზოგადოების ჩართულობასაც საპარლამენტო პროცესებში. რას იტყვით პარლამენტის საზედამხედველო ფუნქციის გაზრდის შესახებ? კონსტიტუციაში შეტანილმა ცვლილებებმა საფუძველი ჩაუყარა საზედამხედველო ფუნქციის გაძლიერებას. ახლა ინიცირებულია საქართველოს პარლამენტის რეგლამენტი, რომლის მიღებაც კიდევ უფრო გააძლიერებს პარლამენტის საზედამხედველო ფუნქციას. ასევე იგეგმება პარლამენტის ახალ ვებ-გვერდზე აღნიშნული ფუნქციის გამოკვეთა და ჩვენი სურვილია, გაიზარდოს საზედამხედველო საქმიანობაში საზოგადოების ჩართულობაც. წარმოდგენილი მესამე სამოქმედო გეგმა, ინოვაციური ტექნოლოგიების დანერგვით, საქართველოს პარლამენტის კიდევ მეტ ღიაობას, გამჭვირვალობასა და ანგარიშვალდებულებას უზრუნველყოფს, აამაღლებს საპარლამენტო დემოკრატიის შესახებ საზოგადოების ცნობიერებას და გააძლიერებს საზოგადოების ჩართულობას საპარლამენტო პროცესებში.

process? Using technology is one of the most essential components to respond to contemporary challenges. One of the key principles of the open governance revolves around using innovations and technologies in governance. Our new action plan considers this factors as important. We have created electronic mechanisms that enables online submissions of petitions and legislative initiatives. We decided to improve the Parliament’s webpage, make it more modern and interactive by adding multiple new features that would increase citizens’ involvement. We also plan to organize a huge campaign in order to raise awareness about the instruments parliament is developing and about the opportunities citizens have in order to get involved in the parliamentary processes. It is important to provide new possibilities to people with disabilities. We are working on adapting the features of the building of the Parliament in Tbilisi to be conducive for them and we are working on ensuring that the Parliament’s services are adapted and inclusive. What are the ongoing processes aimed at improving accountability? One of the important initiatives in this direction, which we developed in the framework of the OGP, is a new Code of Ethics. The Parliament had previously established a Code of Ethics, though it was only declarative and did not work in practice. The new Code of Ethics envisages enforcement mechanisms and I hope that in the nearest future we will get it adopted to further increase the Parliament's accountability. In addition, as a result of recent changes to the Rules of Procedure, it becomes obligatory for the parliament to develop and publish annual reports. Committees also became obliged to work on and publish action plans in the beginning of every year and produce reports at the end of the working year. All these steps, of course, contribute to the accountability of the parliament and therefore also increases the involvement of the public in the parliamentary processes. What can you say about increasing the supervisory function of the Parliament? Recent changes in the constitution have laid the foundation for this. Now, we are working on the new Rules of Procedure that will further strengthen the Parliament's supervisory role. We want to outline the Parliament's supervisory functions on the new webpage and increase public involvement in carrying out this function. The third action plan considering the implementation of the innovative technologies, provides more openness, transparency and accountability of the Parliament of Georgia, raises public awareness about parliamentary democracy and strengthens public engagement in parliamentary processes.

საქართველოს პარლამენტის აპარატის ინიციატივა: უპრეცედენტო თანამშრომლობა საერთო მიზნის მისაღწევად

Initiative of the Georgian Parliament Administration: Unprecedented cooperation to achieve common goal

რ

ამდენიმე თვის წინ, საქართველოს პარლამენტის აპარატის უფროსის თანამდებობაზე იურისტი გივი მიქანაძე დაინიშნა და, მიუხედავად არცთუ ისე ხანგრძლივი მოღვაწეობისა, ის უკვე აქტიურად შეუდგა ამბიციური გეგმების შესრულებას. განხორციელებულ პროექტებსა და სამომავლო ინიციატივებზე პირადად მას ვესაუბრეთ. რას ნიშნავს თქვენთვის ამ თანამდებობაზე დანიშვნა? ქვეყნის უმთავრესი საკანონმდებლო ორგანოს აპარატის ხელმძღვანელობა ძალიან ბევრს ნიშნავს. პარლამენტის საქმიანობის ხელშეწყობა, უზრუნველყოფა და იმ სტანდარტების მიღწევა, რომელიც აპარატმა უნდა განახორციელოს, არის უაღრესად მნიშვნელოვანი იმისთვის, რომ პარლამენტის ეფექტიანობა და ხარისხი იყოს შენარ-

he appointment of lawyer Givi Mikanadze as Secretary General of the Parliament of Georgia happened a few months ago. Despite the short time since his appointment, he has actively started to implement his ambitious plans. We talked to him about the implemented projects and the initiatives he has for the future. What does this post mean for you?

Being the Secretary General of the supreme legislative body of the country is a very important role notwithstanding the person occupying the role. I count it a privilege to be occupying that role at this time for our country because it means a lot to me. Facilitating the activities of the Parliament and pushing all members of staff towards the achievement of the standards set by the supreme legislative body, is paramount for effective and high quality legislative activity of the Parliament.

ჩუნებული და ქვეყნისთვის მნიშვნელოვანი კანონშემოქმედებითი საქმიანობა, რომელიც პარლამენტში მიმდინარეობს, წარიმართოს ისე, როგორც ქვეყნის უმაღლეს საკანონმდებლო ორგანოს შეეფერება. ცოტა ხნის წინ, თქვენ სახელმწიფო უწყების თხუთმეტ საგანმანათლებლო დაწესებულებასთან მემორანდუმი გააფორმეთ. რას გულისხმობს აღნიშნული ინიციატივა? ეს არის უპრეცედენტო შემთხვევა, რადგან, რამდენიმე დაწესებულებასთან, ერთდროულად განხორციელდა მემორანდუმის გაფორმება და ეს მემორანდუმი მიზნად ისახავს, ინტენსიურ რეჟიმში, არსებული რესურსების მობილიზებით, ერთმანეთს ხელი შევუწყოთ იმ დასახული მიზნების განხორციელებაში, რაც საბოლოო ჯამში, ჩვენი სტრუქტურების უფრო გამართულ, უფრო ეფექტიან და უფრო ხარისხიან საქმიანობას უზრუნველყოფს. ამით საფუძველს ვუყრით თანამშრომლობას, იმ საერთო მიზნის მისაღწევად, რაც ერთმანეთთან კოორდინაციით, ერთმანეთის რესურსების გაცვლითა და ხელშეწყობით გაზრდის იმ საქმიანობის ეფექტიანობას, რომელსაც ჩვენ ვემსახურებით და ეს არის სახელმწიფო საქმე. მჯერა, რომ აღნიშნული ინიციატივა ხელს შეუწყობს იმ სტანდარტების დანერგვას, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია სახელმწიფო სტრუქტურების ყოველდღიური საქმიანობის განხორციელებასა და პროფესიონალური დონის ამაღლებისთვის. ამ მემორანდუმის გაფორმებით ჩვენ ვიწყებთ ურთიერთობების ახალ ეტაპს და მიხარია, რომ წარმოდგენილი საგანმანათლებლო დაწესებულებები არა მხოლოდ პარლამენტთან, არამედ ერთმანეთთანაც დაიწყებენ მჭიდრო კომუნიკაციას. ვფიქრობ, რომ ეს ყველაფერი არა მხოლოდ პარლამენტის, არამედ, ზოგადად, ჩვენი ქვეყნის სასიკეთო მომავალს წაადგება.

Recently, you signed a memorandum with fifteen educational institutions of state agencies. What is the significance of this initiative? This is an unprecedented event because we were able to sign the Memorandum with several institutions simultaneously. This memorandum is aimed at intensively mobilizing the existing resources we have, in order to achieve the goals that will ultimately lead to more efficient and quality operation of our structures. It will create grounds for achieving the overall goal of coordinating each other with the exchange of resources and the support of each other through the effectiveness of the workforce we serve, which is the state service.

From September 24-25, the "Memorandum of Tbilisi," from the Parliament of Georgia will be signed between the Eastern Partnership countries. This initiative involves the launch of active cooperation among the Parliamentary offices of the six countries that make up the region.

I believe that this initiative will facilitate the implementation of the standards, which is very important for the implementation of daily activities of the state structures on a professional level. By signing this memorandum, we are starting a new stage of relations and I am glad that the represented educational institutions will now be able to communicate with the Parliament and communicate closely with each other. I think that all this will be useful for the parliament and for the good future of our country.

შეგიძლიათ, დაგვისახელოთ ამ თანამშრომლობის პრაქ-

ტიკული მაგალითი? ერთ-ერთი პირველი, ვისთანაც ჩვენ ამ პროგრამის დანერგვა და განხორციელება დავიწყეთ, შინაგან საქმეთა სამინისტროს აკადემიაა. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია, რომ პირველი ტრენინგი, რომელიც, აკადემიის ბაზაზე, მისმა ინსტრუქტორებმა ჩაატარეს, იმ გამოწვევებს და იმ მიზნების რეალიზაციას ემსახურება, რომელიც პარლამენტის წინაშე დგას და რომელიც პარლამენტმა ერთ-ერთ უმნიშვნელოვანეს პრიორიტეტად დაისახა. კერძოდ, ეს არის შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირთათვის პარლამენტის ხელმისაწვდომობის გაზრდის საკითხი. პარლამენტის ბიუჯეტიდან გამოიყო შესაბამისი თანხა და ამჟამად გამოცხადებულია ტენდერი თბილისის პარლამენტის სასახლის რეაბილიტაციაზე. წლის ბოლომდე, შენობა შ. შ. მ. პირების საჭიროებებს სრულად იქნება მორგებული. პარალელურად, მნიშვნელოვანია, რომ იმ პერსონალმა,

One of the first educational institutions where we started to implement this program is the Academy of the Ministry of Internal Affairs. It is especially important because the first training conducted by its instructors on the basis of the Academy, targeted the challenges facing the Parliament as she seeks to realize her goals. In particular, the training focused on increasing access to Parliament for persons with disabilities. With the budget already allocated, the announcement of the rehabilitation tender by the Tbilisi Parliament Palace followed. By the end of the year, the building will be fully adjusted to the needs of disabled people. In addition, we pushed for the importance of having the person who is personally involved in working with the disabled people, to have relevant knowledge, raise qualification and develop the skills required.

24-25 სექტემბერს, საქართველოს პარლამენტის აპარატის ინიციატივით, აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებს შორის გაფორმდება „თბილისის მემორანდუმი“, რაც გულისხმობს აქტიური თანამშრომლობის დაწყებას რეგიონის ექვსი ქვეყნის პარლამენტის აპარატებს შორის.

This is a very important and welcoming event that once again emphasizes the partnership between the state structures in terms of sharing resources and experiences. We intend to conduct similar training and new trainings in the nearest future for all the employees that make up the Parliamentary staff and the members of Parliament. We will also involve teachers from the Academy of the Ministry of Internal Affairs, other partnering institutions and vocational educational institutions.

რომელიც პარლამენტში უშუალოდ, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა ხელშეწყობასთან იქნება დაკავშირებული, შესაბამისი ცოდნა მიიღოს, კვალიფიკაცია აიმაღლოს და სათანადო უნარ-ჩვევა განივითაროს. პარლამენტის მანდატურის სამსახურის ყველა თანამშრომელს სწორედ ამ კუთხით ჩაუტარდა ტრენინგი, რომელიც მიზნად ისახავდა შ. შ. მ. პირთა ხელშეწყობის სპეციფიკურობის გათვალისწინებას და იმ უნარების განვითარებას, რაც ამ საქმიანობაში მანდატურებს დაეხმარებათ. ეს არის ძალიან მნიშვნელოვანი და მისასალმებელი ღონისძიება, რაც კიდევ ერთხელ ხაზს უსვამს სახელმწიფო სტრუქტურებს შორის პარტნიორულ ურთიერთობას რესურსებისა და გამოცდილების ურთიერთგაზიარების კუთხით. ვაპირებთ, უახლოეს პერიოდში, პარლამენტის აპარატის თანამშრომლებისთვის და, სურვილის მიხედვით, პარლამენტის წევრების ჩართულობით, მსგავსი და სხვა ტიპის ტრენინგების გამართვას, როგორც შინაგან საქმეთა სამინისტროს აკადემიის, ასევე სხვა პარტნიორ, პროფესიულ საგანმანათლებლო დაწესებულებების პედაგოგების ჩართუ-

Can you identify practical examples of this cooperation?

All members of staff of the Parliamentary Resource Office were trained specifically in serving disabled people and developing skills that will help resource officers in their interaction with disabled persons.

What is the cooperation between the Parliament of Georgia and the Supreme Council of the Autonomous Republic of Adjara? The Memorandum of Cooperation, which was signed last month, guarantees collaboration between the individual legislative bodies in the areas of lawmaking, sharing experience, joint meetings, workshops, organizing seminars and conferences, the participation of staff members of the Supreme Council of Adjara and staff of the Parliament of Georgia in joint training programs and other events. It will be a cooperation that will provide fully coordinated and effective lawmaking activities. In the nearest future, we are planning a number of activities with the heads of legislative bodies of several foreign countries, which will actively involve the staff of the Supreme Council of Adjara. Finally, tell us about your initiative which you plan to implement in the near future. From September 24-25, the "Memorandum of Tbilisi," from

ლობით. როგორია თანამშრომლობა საქართველოს პარლამენტის აპარატსა და აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭოს აპარატს შორის? ურთიერთთანამშრომლობის მემორანდუმი, რომელსაც გასულ თვეში მოეწერა ხელი, საკანონმდებლო ორგანოების აპარატებს შორის კანონშემოქმედებით სფეროში თანამშრომლობას, გამოცდილების გაზიარებას, ერთობლივი სხდომების, სამუშაო შეხვედრების, სემინარებისა და კონფერენციების ორგანიზების ხელშეწყობას, უმაღლესი საბჭოს აპარატის თანამშრომელთა საქართველოს პარლამენტის სასწავლო ცენტრში დაგეგმილ ტრენინგ-პროგრამებსა და სხვა ღონისძიებებში მონაწილეობას ითვალისწინებს. ეს იქნება თანამშრომლობა, რომელიც ეფექტურ, კოორდინირებულ კანონშემოქმედებით საქმიანობას უზრუნველყოფს. უახლოეს მომავალში დაგეგმილია რიგი საზღვარგარეთის ქვეყნების საკანონმდებლო ორგანოების აპარატებთან ერთობლივი ღონისძიებები და მასში აჭარის უმაღლესი საბჭოს აპარატი აქტიურად ჩაერთვება. და ბოლოს, გვითხარით თქვენს ინიციატივაზე, რომელსაც აპარატი უახლოეს მომავალში განახორციელებს. 24-25 სექტემბერს, საქართველოს პარლამენტის აპარატის ინიციატივით, აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებს შორის გაფორმდება „თბილისის მემორანდუმი“, რაც გულისხმობს აქტიური თანამშრომლობის დაწყებას რეგიონის ექვსი ქვეყნის პარლამენტის აპარატებს შორის. ერთ-ერთი ინიციატივა, ამ მემორანდუმის ფარგლებში, საქართველოში ზამთრისა და ზაფხულის აკადემიების შექმნა იქნება ექვსივე ქვეყნის პარლამენტის აპარატების თანამშრომლებისთვის. მე თავად მქონდა სხვადასხვა ვიზიტი უკრაინაში, მოლდოვაში, აზერბაიჯანსა და ბელარუსში, სომხეთში აგვისტოში ვგეგმავ ჩასვლას, მოვიწვიე ჩემი კოლეგები და ყველა მათგანი დადებითად შეხვდა ამ იდეას. მნიშვნელოვანია, რომ მემორანდუმის გაფორმების ღონისძიებაში, ექსკლუზიურად მოწვეულია გერმანიის ბუნდესტაგის აპარატის უფროსის მოადგილე დელეგაციასთან ერთად და ჩვენი სურვილია, რომ ზემოაღნიშნულმა ქსელმა აქტიური თანამშრომლობა იქონიოს გერმანიის ბუნდესტაგთან, მისი მრავალწლიანი გამოცდილებიდან გამომდინარე. ასევე, ვფიქრობთ, რომ ზამთრისა და ზაფხულის აკადემიებისთვის ექსპერტები სწორედ გერმანიიდან იყვნენ წარმოდგენილნი. აღსანიშნავია, რომ იდეის სისრულეში მოყვანა ხორციელდება გერმანიის საერთაშორისო თანამშრომლობის საზოგადოების (GIZ) მხარდაჭერით. საბოლოო ჯამში, აღნიშნული ინიციატივა ხელს შეუწყობს რეგიონის თანამშრომლობის გააქტიურებას ევროკავშირთან, პარლამენტების აპარატების დონეზე, და - ამ ქვეყნების წინსვლას ინტეგრაციის გზაზე.

the Parliament of Georgia will be signed between the Eastern Partnership countries. This initiative involves the launch of active cooperation among the Parliamentary offices of the six countries that make up the region. One of the initiatives, within the framework of this memorandum, will create winter and summer academies in Georgia for the members of staff of the Parliamentary offices in these six countries. I have already paid visits to Ukraine, Moldova, Azerbaijan and Belarus, and I plan to visit Armenia in August. On these visits, I invited my colleagues and all of them were positive about the idea. It is important to note that the delegation of German Bundestag Administration and his deputy head have been exclusively invited to the event of signing of the Memorandum of Understanding, and we wish to have an active network with German Bundestag, based on its many years of experience. Also, we think that experts for the winter and summer academies will be invited from Germany. It is worth mentioning that these ideas are embarked upon and fulfilled with the support of the German International Cooperation Society (GIZ). To this end, this initiative will facilitate the activation of the region's cooperation with the EU, at the level of Parliamentary Offices and will promote the progress of these countries on the path to European integration. 25

საკანონმდებლო ღიაობა საქართველოში

Legislative Openness in Georgia გიორგი კლდიაშვილი ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტის (IDFI) აღმასრულებელი დირექტორი

GIORGI KLDIASHVILI Executive Director, Institute for Development of Freedom of Information (IDFI)

015 წელს, საქართველოს პარლამენტი იყო ერთ-ერთი პირველი საკანონმდებლო ორგანო, რომელიც შეუერთდა ღია მმართველობის პარტნიორობის (Open Government Partnership - OGP) ღია პარლამენტის დეკლარაციას. ამავე წელს შეიქმნა პარლამენტის წევრებისგან ინტერფრაქციული პრინციპით დაკომპლექტებული ღია მმართველობის მუდმივმოქმედი საპარლამენტო საბჭო და მასთან არსებული საკონსულტაციო ჯგუფი, რომელშიც შედიან სამოქალაქო და საერთაშორისო ორგანიზაციების წარმომადგენლები. 2015 წლიდან, ინფორმაციის თავისუფლების განვითარების ინსტიტუტი (IDFI), ევროკავშირისა (EU) და გაეროს განვითარების პროგრამის (UNDP) დახმარებით, აქტიურად ეხმარება საქართველოს პარლამენტს OGP-ის პრინციპების დანერგვაში. საქართველოს პარლამენტმა, სამოქალაქო სექტორთან და საერთაშორისო ორგანიზაციებთან აქტიური თანამშრომლობის შედეგად, დაამტკიცა და განახორციელა 3 სამოქმედო გეგმა: 2015-2016, 2017 და 2018-2019 (მიმდინარე) წლების გეგმები. 2015 წლის სექტემბერში, საქართველოს პარლამენტმა უმასპინძლა OGP-ის საკანონმდებლო ღიაობის სამუშაო ჯგუფის მაღალი დონის, საერთაშორისო შეხვედრას, რომელშიც მონაწილეობა მიიღო 32-ზე მეტმა ქვეყნის წარმომადგენელმა. საპარლამენტო ღიაობის ფარგლებში, სამოქალაქო სექტორთან ნაყოფიერი თანამშრომლობის მიღწევად და წარმატებად უნდა ჩაითვალოს 2015 წლის 27 ოქტომბერს, მექსიკაში გამართულ OGP-ის გლობალურ სამიტზე საქართველოს პარლამენტის მიერ მოპოვებული OGP-ის პირველი ჩემპიონთა ჯილდო. 2016 წლის მაისში, საქართველოს პარლამენტი ასევე იყო პირველი საკანონმდებლო ორგანო, რომელმაც ხელი მოაწერა OGP-ის დეკლარაციას გაეროს მდგრადი განვითარების მიზნების (SDG) განხორციელების შესახებ. საქართველოს პარლამენტის, სამოქალაქო სექტორისა და საერთაშორისო პარტნიორების წარმატებულ თანამშრომლობად უნდა ჩაითვალოს ის, რომ სამოქმედო გეგმებით აღებული 33 ვალდებულებიდან 23 ვალდებულება სრულად, ხოლო 7 ნაწილობრივ შესრულდა. საქართველოში საპარლამენტო ღიაობის ვალდებულების შემუშავების პროცესში ჩართულნი არიან და პარლამენტის მუდმივმოქმედ საბჭოს ეხმარებიან, როგორც სამოქალაქო და საერთაშორისო ორგანიზაციები, ისე მოქალაქეები, რომლებთანაც ინტერფრაქციული საბჭოს წევრებმა გამართეს არაერთი შეხვედრა და მათგან მიღებული რეკომენდაციების ნაწილი ასახეს სამოქმედო გეგმებში.

2015, the Parliament of Georgia was one of the first legislative bodies in the world to join the Open Parliament Declaration of the Open Government Partnership (OGP). In the same year, a Permanent Parliamentary Council on Open Governance, and its Consultative Group consisting of CSOs and international organizations was established in the Parliament based on an established inter-factional principle. Since 2015, the Institute for Development of Freedom of Information (IDFI), with support from the European Union (EU) and the United Nations Development Programme (UNDP) has been actively assisting the Parliament of Georgia in implementing the OGP Principles. As a result of an active cooperation with CSOs and international organizations, the Parliament of Georgia elaborated and adapted a three Action Plans slated for 2015-2016, 2017 and 2018-2019. In September 2015, the Parliament hosted a high-level international meeting with the Legislative Openness Working Group of the OGP. The meeting was well attended by representatives of more than 32 countries. On October 27, 2015, at the OGP Global Summit in Mexico, Georgia received the OGP Champions Award for creating an exemplary model of cooperation with the civil sector. In May 2016, the Parliament of Georgia became the first legislative body to sign the OGP Declaration on the implementation of the UN’s Sustainable Development Goals (SDGs). The success of the cooperation between the Parliament of Georgia, CSOs and international partners, culminated in the full implementation of 23 out of the 33 Commitments undertaken by the Action Plans, with 7 of these commitments partially implemented. Apart from the civil society and international organizations, Georgian citizens are also involved in elaborating commitments related to parliamentary openness. The inter-factional Parliamentary Council has had several meetings with citizens and part of the recommendations from these meetings were submitted, and included in the Action Plan. The Parliament regularly holds public consultations in order to gauge citizen’s priorities to ensure openness of the legislative processes and increase citizen’s involvement in the lawmaking process. Within the framework of the Open Parliament Action Plan: Citizens are now able to leave comments on draft laws, which are subsequently reviewed by the Parliament. The Parliament will soon be able to collect electronic signatures from citizens on legislative initiatives, as the process of citizen involvement in the review of the Constitution has been

მუდმივად მიმდინარეობს საჯარო კონსულტაციები და იმართება შეხვედრები, რათა საქართველოს პარლამენტმა ღიაობის სამოქმედო გეგმით უზრუნველყოს მოსახლეობისთვის პრიორიტეტული ვალდებულებების შესრულება, რაც განაპირობებს საკანონმდებლო პროცესის მეტ გამჭვირვალობასა და მოქალაქეთა მონაწილეობას პარლამენტის კანონშემოქმედებით საქმიანობაში. ღია პარლამენტის სამოქმედო გეგმების ფარგლებში: მოქალაქეებს მიეცათ საშუალება, კანონპროექტებზე ელექტრონულად დატოვონ კომენტარები, რომლებსაც შემდეგ განიხილავს პარლამენტი; მოქალაქეებს შეეძლებათ საკანონმდებლო ინიციატივაზე ელექტრონული ხელმოწერების შეგროვება; დაიხვეწა საქართველოს კონსტიტუციის გადასინჯვის პროცესში მოქალაქეთა ჩართულობის მექანიზმი. შემუშავდა პარლამენტის თბილისის შენობის ადაპტირების გეგმა, რომლის შესრულება გაუადვილებს გადაადგილებისა და მხედველობის შეზღუდვის მქონე პირებს პარლამენტის ტერიტორიაზე გადაადგილებას. პარლამენტის ვებგვერდი (www.parliament.ge) ასევე ადაპტირდა შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირების საჭიროებებისთვის. შეიქმნა საჯარო ინფორმაციის მოდული, სადაც ღია, დამუშავებად ფორმატში ქვეყნდება მონაცემები პარლამენტის საქმიანობასთან დაკავშირებულ, მაღალი საჯარო ინტერესის მქონე საკითხებზე (მაგ.: ანგარიშები ბიუჯეტის შესრულების შესახებ, ინფორმაცია პარლამენტის წევრების შრომის ანაზღაურების შესახებ, პარლამენტის წევრთა სრული საკონტაქტო ინფორმაცია და სხვა). მნიშვნელოვნად გაფართოვდა პროაქტიულად გამოსაქვეყნებელი საჯარო ინფორმაციის ნუსხა. შემუშავდა საქართველოს პარლამენტის ვებ-გვერდის ახალი კონცეფცია, რომელიც მოიცავს ელექტრონული პეტიციების წარდგენის პლატფორმას. საკანონმდებლო საქმიანობის შესახებ მოქალაქეთა ინფორმირებულობის მიზნით, მომზადდა პარლამენტის, მობილური ტელეფონის აპლიკაცია – „GeoParliament“. 2018 წლის 17-19 ივლისს, საქართველო მასპინძლობს ღია მმართველობის გლობალურ სამიტს, სადაც ორიათასზე მეტი სტუმარი, მთელი მსოფლიოდან, გაეცნობა საქართველოს მიღწევებს OGP-ის ფარგლებში. 17 ივლისს გაიმართება საპარლამენტო OGP-ის დღე, სადაც, საინტერესო პროგრამის ფარგლებში, საქართველოს პარლამენტს და მის პარტნიორებსა და მხარდამჭერებს მიეცემათ საშუალება, სტუმრებს გაუზიარონ საპარლამენტო ღიაობის მიმართულებით წარმატებული მუშაობის შედეგები.

thoroughly refined. The concept of adapting the Parliamentary Building in Tbilisi to cater for the needs of persons with disabilities has been elaborately addressed, and is set to make the Parliament more accessible. The website of the Parliament (www. parliament.ge) was also adapted the needs of persons with disabilities. The new Public Information Module on the Parliament’s website proactively discloses parliamentary information of high public interest (e.g. budget implementation, MP remuneration, MP contact information) in open, editable format. In addition, the list of proactively disclosed information has been significantly increased. The new concept of the Parliament’s website is elaborate and now includes a platform for electronic submission of petitions. A new mobile application – GeoParliament – enables citizens to stay informed about legislative activities of the Parliament. On July 17-19, 2018, Georgia will host the Global Summit of Open Government Partnership, where more than 2,000 guests from around the world will learn about the achievements of Georgia within the framework of the OGP. At the Parliamentary OGP Day, on July 17, the Parliament of Georgia, her partners and supporters will present the results of their success, from their work towards the actualization of parliamentary openness.

საქართველო ლიდერობს

ამერიკის საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს ადმინისტრატორის მოადგილე ბროკ ბირმანი

Georgia Leads the Way

by USAID Assistant Administrator Brock Bierman

7-19 ივლისს საქართველო ღია მმართველობის პარტნიორობის (OGP) მეხუთე გლობალურ სამიტს უმასპინძლებს. ღია მმართველობის პარტნიორობა არის ალიანსი მთავრობასა და სამოქალაქო საზოგადოებას შორის, რომელიც მოწინავე ტექნოლოგიებისა და ინოვაციების გამოყენებით, გამჭირვალობით, მოქალაქეთა ჩართულობით და კორუფციასთან ბრძოლით უზრუნველყოფს მთავრობის ანგარიშვალდებულებას. შვიდი წლის განმავლობაში, ღია მმართველობის პარტნიორობაში გაწევრიანების შემდეგ, საქართველომ თავი გამოიჩინა, როგორც გამჭვირ-

n July 17-19, the Republic of Georgia will host the 5th Global Summit of the Open Government Partnership (OGP), an alliance between governments and civil society to promote citizen-responsive governance, empower citizens, and harness technology to strengthen accountability to citizens. Since joining OGP seven years ago, Georgia has distinguished itself as a key reformer in the area of government transparency and accountability, a fact widely acknowledged in the international community and underscored by Georgia’s nomination as chair of the OGP for the 2017-2018 session. The United States government, and in particular the U.S. Agency

ვალე, ანგარიშვალდებულმა და რეფორმატორმა ქვეყანამ. ეს ფაქტი არ გამორჩენია საერთაშორისო საზოგადოებას და საქართველო ნომინირებული იქნა ღია მმართველობის პარტნიორობის თავმჯდომარე ქვეყნად 20172018 წლებისთვის. ამერიკის შეერთებული შტატები, კერძოდ USAID ამაყობს მჭიდრო თანამშრომლობით საქართველოს მთავრობის და სამოქალაქო საზოგადოების რეფორმატორ წარმომადგენლებთან, სწორედ მათთან ვინც მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა ამ ინიციატივის განხორციელებაში. მომავალი კვირის განმავლობაში 76 ქვეყნის 2000-ზე მეტი წარმომადგენელი, მათ შორის სახელმწიფო მეთაურები, პარლამენტის წევრები, მინისტრები, საერთაშორისო ორგანიზაციების ხელმძღვანელები, სამოქალაქო საზოგადოებისა და კერძო სექტორის წარმომადგენლები შეიკრიბებიან თბილისში OGP-ის ისეთი თემების განსახილველად, როგორებიცაა კორუფციის დამარცხება, გადაწყვეტილებების მიღების პროცესში მოქალაქეთა აქტიური ჩართულობა და საჯარო სერვისების გაუმჯობესება. ჩვენი ქართველი პარტნიორების მიერ პრიორიტეტებად დასახელებული ეს საკითხები გადამწყვეტია დემოკრატიის არსებობისათვის, განსაკუთრებით კი ახლა, როცა მოქალაქეები მეტ ანგრიშვალდებულებას მოითხოვენ მთავრობისგან.

Over the next week, more than 2,000 participants from 76 OGP member nations - including heads of state, members of parliaments, ministers, heads of multilateral institutions, civil society, and the private sector - will gather in Tbilisi to discuss the signature themes of Georgia’s OGP chairmanship, including ways in which OGP can be used to fight corruption, deepen citizen engagement, and improve the delivery of services. These issues, rightly prioritized by our Georgian partners, are critical for the vitality of democracies at a time when citizens are increasingly demanding more accountability from their governments. We know that around the world corruption undermines democracy, threatens security, sabotages development gains, hinders economic growth, and perpetuates a cycle of poverty and dependence. By diverting public funds intended for governments to serve their citizens, corruption plunders national wealth, keeps communities in poverty, and undermines national and donor investments across all sectors, including those in health, education and infrastructure. Tragically, the estimated annual global cost of bribery alone - some $1.5 to $2 trillion - is more than 10 times the amount needed to lift the bottom billion out of poverty, as recently calculated by the World Bank.

მსოფლიო ბანკის ბოლო მონაცემებით, გასულ წელს, მსოფლიო მასშტაბით კორუფციული გარიგებების შედეგად მიღებულმა ზარალმა 1,5 დან 2 ტრილიონ დოლარამდე შეადგინა. იმავე მსოფლიო ბანკის მონაცემებით, ეს ათჯერ აღემატება იმ თანხას, რაც სიღარიბის დააძლევაში დაეხმარებოდა დაახლოებით მილიარდ ადამიანს.

We also know that corruption not only fuels poverty and dependence, it fuels transnational organized crime, insecurity, human rights abuses, environmental degradation, and trafficking in people, wildlife and illegal substances. Just as importantly, corruption fuels citizen mistrust by breaking down the essential covenant between governments and the citizens they serve.

მოგეხსენებათ, რომ კორუფცია ძირს უთხრის დემოკრატიას მთელს მსოფლიოში, ემუქრება უსაფრთხოებას, აფერხებს ეკონომიკის ზრდას, დამოუკიდებლობას, სიღარიბის დაძლევას.

In this context, Georgia serves as a model in the areas of government responsiveness and accountability. Georgia was among the first wave of countries to join OGP, moving quickly to institutionalize reform across government agencies, including establishing the inter-agency OGP Forum to effectively coordinate and deepen commitments. In 2015, Georgia was the first country to draft and approve an Open Parliament Action Plan. Furthermore, in partnership with USAID, Georgia has led the way in proactive information disclosures and meaningful citizen engagement, notably through the creation of a fiscal

საჯარო სახსრების მითვისებით კორუფცია ახანგრძლივებს საზოგადოების სიღარიბეში ყოფნას, აფერხებს სახელმწიფოს და დონორთა მიერ განხორციელებულ ინვესტიციებს, მათ შორის ჯანდაცვის, განათლების და ინფრასტრუქტუ-

for International Development (USAID), is proud to have partnered with committed reformers across the Georgian government and civil society to have played a role in supporting the implementation of this important initiative.

Around the world, we are seeing a breakdown in citizens’ trust in their governments - a trust that is imperative for ensuring a more democratic, prosperous, and secure world. For all of these reasons, fighting corruption and promoting transparency, accountability, and good governance through platforms such as OGP are key U.S. foreign policy priorities.

რის სფეროებში. მსოფლიო ბანკის ბოლო მონაცემებით, გასულ წელს, მსოფლიო მასშტაბით კორუფციული გარიგებების შედეგად მიღებულმა ზარალმა 1,5 დან 2 ტრილიონ დოლარამდე შეადგინა. იმავე მსოფლიო ბანკის მონაცემებით, ეს ათჯერ აღემატება იმ თანხას, რაც სიღარიბის დააძლევაში დაეხმარებოდა დაახლოებით მილიარდ ადამიანს. სწორედ კორუფციის მიზეზით ხდება ტრანსნაციონალური ორგანიზებული დანაშაულებები, ადამიანთა უფლებების დარღვევა, გარემოს დეგრადაცია, ტრეფიკინგი, ველური ბუნების განადგურება და უკანონო ნივთიერებების გამოყენება. კორუფციაა მთავრობისადმი მოქალაქეთა უნდობლობის მიზეზიც, რაც საზოგადოებასა და მთავრობას შორის არსებული შეთანხმების დარღვევითაა გამოწვეული. ვხედავთ, რომ მოქალაქეები მთელი მსოფლიოს მასშტაბით კარგავენ მთავრობის ნდობას. იმ ნდობას, რომელიც აუცილებელია უფრო დემოკრატიული, წარმატებული და უსაფრთხო მსოფლიოს უზრუნველსაყოფად. ამ მიზეზების გათვალისწინებით, კორუფციასთან ბრძოლა და მთავრობის გამჭვირვალობის, ანგარიშვალდებულების და კარგი მმართველობის ხელშეწყობა ისეთი პლატფორმების საშუალებით როგორიც OGP-ია ამერიკის შეერთებული შტატების საგარეო პოლიტიკის ძირითადი პრიორიტეტია.

in partnership with USAID, Georgia has led the way in proactive information disclosures and meaningful citizen engagement, notably through the creation of a fiscal transparency budget monitoring tool and an e-petition portal – iChange

ამ კონტექსტში, საქართველო სამაგალითო ქვეყანაა სამთავრობო პასუხისმგებლობისა და ანგარიშვალდებულების სფეროში. საქართველო ერთ-ერთი პირველი ქვეყანა იყო, რომელიც ღია მმართველობის პარტნიორობას შეუერთდა. სწრაფად დაიწყო რეფორმების ინსტიტუციონალიზაცია სამთავრობო სტრუქტურებშიდა ვალდებულებების ეფექტური კოორდინირებისა და გაღრმავების მიზნით ჩამოაყალიბა უწყებათაშორისი OGP ფორუმი. 2015 წელს საქართველო გახდა პირველი ქვეყანა, რომელმაც მოამზადა და დაამტკიცა ღია პარლამენტის ეროვნული სამოქმედო გეგმა. მეტიც, USAID-ის მხარდაჭერით საქართველომ დანერგა ახალი პრაქტიკა ინფორმაციის გასაჯაროების და ელექტრონული მმართველობის სფეროში, შექმნა ღია მმართველობის პორტალი, ელექტრონული პეტიციების პორტალი iChange, ფისკალური გამჭვირვალობის პორტალი Budget Monitor და უზრუნველყო საზოგადოებრივი ჩართულობა. შედეგად, მხოლოდ შვიდ წელიწადში, საქართველომ დაიმსახურა გამორჩეულ მიღწევათა და OGP-ის მთავრობის ჩემპიონის ჯილდოები და თავმჯდომარეობა. ეს აღიარება ხაზს უსვამს საქართველოს ხელისუფლებისა და საზოგადოების დამსახურებას დემოკრატიული გარდაქმნის განხორციელების საქმეში. ბროკ ბირმანი ამზადებს ქართულ კერძს სამეგრელოში Brock Bierman is cooking Georgian dish in Samegrelo

როგორც დონორი ორგანიზაცია, რომელიც ამერიკელი ხალხის ღირებულებებს წარმოადგენს, აშშ-ს საერთაშორისო განვითარების სააგენტო ხელს უწყობს დემოკრატიულ, ანგარიშვალდებულ და პასუხისმგებლიან მმართველობაs, რომელიც თავის მხივ უზრუნველყოფს მშვიდობას, უსაფრთხოებას და დამოუკიდებელ განვითარებას. USAID-მა ხელი შეუწყო ღია მმართველობის პარტნიორობის განხორციელებას მსოფლიოს 20-ზე მეტ ქვეყნაში. პოპულარიზაცია გაუწია ადგილობრივ, მდგრად მოქალაქეებზე ორიენტირებულ მმართველობას და ხელი შეუწყო მოქალაქეთა ნდობის ამაღლებას საჯარო დაწესებულებებისადმი. თბილისში გამართულ OGP სამიტზე შესაძლებლობა გვექნება გავეცნოთ საქართველოს მაგალითს და მივიღოთ ინფორმაცია ანგარიშვალდებულების საკითხებში მსოფლიოს ლიდერი ქვეყნების გამოცდილების შესახებ. ამერიკის შეერთებული შტატების საელჩო და USAID სია-მაყით უჭერს მხარს OGP-ის განხორციელებას საქართველოში. ვულოცავთ ჩვენს პარტნიორებს საქართველოში - სამოქალაქო საზოგადოებას, მთავრობას, და რა თქმა უნდა საქართველოს მოსახლეობას ამ მნიშვნელოვან მიღწევას და აღიარებას. ვიმედოვნებთ, რომ საქართველო განაგრძობს ღია მმართველობისა და ანგარიშვალდებულების საკითხებში ლიდერობას.

transparency budget monitoring tool and an e-petition portal – iChange. As a result of its efforts, in just seven short years, Georgia has earned OGP’s Bright Spots Award, OGP’s first-ever Government Champions Award, and the overall Chairmanship of the initiative. This well-deserved recognition underscores the deep commitment to transformative, democratic change by the Georgian government and its people. As a donor agency that represents the values of the American people, USAID is committed to fostering democratic, accountable, and responsive governance as a means to ensuring peace, security, and self-reliant development. In more than 20 countries around the world, USAID has supported OGP implementation, including promoting locally-driven, self-sustaining, citizen-centered governance and working to build citizen trust and capacity of public institutions. During the OGP Global Summit in Tbilisi, we will have a chance to hear about Georgia’s experiences, as well as from champions of accountability from around the world, and to learn from Georgia’s example. The U.S Embassy through USAID/Georgia is proud to have supported OGP implementation in Georgia, and we congratulate our partners in Georgian civil society and the government, as well as the citizens of Georgia on this important achievement and acknowledgement. USAID looks forward to Georgia continuing to lead the way on openness and accountability.

ბროკ ბირმანი და ფერმერი სამეგრელოში Brock Bierman with a farmer in Samegrelo

სინერგია და ურთიერთგაძლიერება ღია და ციფრულ მთავრობას შორის

Synergy and mutual reinforcement between Open and Digital Government ხოსე კლასტორნიკი

JOSÉ CLASTORNIK

ელექტრონული მმართველობისა და საინფორმაციო საზოგადოების სააგენტოს აღმასრულებელი დირექტორი ურუგვაის პრეზიდენტის ოფისში

Chief Executive of the Agency for e-Government and Information Society at the Office of the President of Uruguay

ურუგვაი ლათინურ ამერიკაში ციფრულ განვითარებას ხელმძღვანელობს და „Digital 7“-ის ნაწილია. ეს შვიდი მთავრობა ციფრულად ყველაზე მეტად განვითარებულია მსოფლიო მასშტაბით.

ნ

ებისმიერი მთავრობა ახლოს უნდა იყოს ხალხთან და აქტიურად ითანამშრომლოს მათთან, რათა უკეთ გაიგოს მათი საჭიროებები და უფრო ეფექტურად გაამახვილოს მათზე ყურადღება. ნებისმიერი მოქალაქე გადაწყვეტილების მიღების პროცესის მონაწილე უნდა იყოს და უნდა იცოდეს, თუ რა ხდება მთავრობაში; მხოლოდ ამას შეუძლია, ხელი შეუწყოს მათ ურთიერთქმედებასა და ჩართულობას საზოგადოებრივ საქმეებში.

Uruguay leads the digital development in Latin America and is part of the Digital 7, the seven governments most digitally advanced globally

ny government should be close to its people and actively engage with them to better understand their needs and address them more efficiently. Citizens need to be part of the decision-making process and aware of what is happening within government; only this can encourage them to interact and engage more with public affairs. Nowadays, digital technologies changed the way people interact and relate with each other on a daily basis. While this change took place in society, governments cannot remain

დღესდღეობით, ციფრულმა ტექნოლოგიებმა შეცვალა ხალხის ურთიერთქმედება და ერთმანეთთან ყოველდღიური კავშირიც. საზოგადოებაში ამ ცვლილების მიუხედავად, მთავრობა გულგრილი ვერ დარჩება, უნდა უპასუხოს ამ გამოწვევას და თავი აარიდოს მოქალაქეებისგან გაუცხოებას. მან მნიშვნელოვნად უნდა შეცვალოს მოქალაქეებთან ურთიერთობა და მომსახურების მიწოდების მეთოდები. ციფრული ტექნოლოგიები საშუალებას იძლევა, მოქალაქეებთან დამყარდეს უფრო მარტივი, სწრაფი და ეფექტური კავშირი და შედგეს ინფორმაციისა და მონაცემების მეტად ხელმისაწვდომობა. ღია მთავრობა უზრუნველყოფს ინფორმაციის გავრცელებასა და მის ადვილად ხელმისაწვდომობას. მისი ქვაკუთხედია გამჭვირვალობა, თანამონაწილეობა, ანგარიშვალდებულება და თანამშრომლობა. ეს არ ნიშნავს მხოლოდ ინფორმაციის მიმოცვლას მთავრობასა და საზოგადოებას შორის; აქ საწყის წერტილს მოქალაქეები წარმოადგენენ, რომლებიც აწვდიან მთავრობას საკუთარ იდეებს, ერთობლივ ცოდნასა და გამოცდილებას. ეს მხოლოდ იმ შემთხვევაშია შესაძლებელი, თუ მოქალაქეები ძლიერები არიან და მთავრობა ილტვის ღიაობისა და თანამშრომლობისკენ. ღია მთავრობის მოთხოვნების შესასრულებლად, ციფრული ტექნოლოგიების გამოყენება აუცილებელი პირობაა. ციფრული ტექნოლოგიები მთავარი ინსტრუმენტია, რო-

indifferent and need to adjust to it to avoid being alienated from its citizens. They need to significantly transform their relationship with citizens and their service-delivery methods. Digital technologies allow an easier, faster and more efficient connection with citizens and a greater flow and accessibility of information and data. Open government takes care of releasing information and making it available and easily accessible. Its main pillars are transparency, participation, accountability and collaboration. This does not solely mean a movement of information from the government to the public; but also the starting point for citizens to provide government with their ideas, collective knowledge and expertise. This is possible only if citizens are empowered, and governments are committed to openness and collaboration. In order to meet Open government requirements, the use of digital technologies is essential. Digital technologies are a key tool to enable the shift from a user-centric public administration, in which governments assess people’s needs, to a user-driven one, in which citizens have an active role in policy-making processes and the design of services. Digital government is aimed at delivering better services, and ensuring that people can interact better with public administration and get adequate responses to their needs. This is a crucial point because digital technologies can increase the quality, efficiency and effectiveness of public services

მელიც უზრუნველყოფს ცვლილებას მომხმარებელზე ორიენტირებული საჯარო ადმინისტრაციიდან (სადაც მთავრობა აფასებს ხალხის საჭიროებებს), მომხმარებლის მიერ მართულისკენ (სადაც მომხმარებლებს აქტიური როლი აქვთ პოლიტიკის განსაზღვრის პროცესში და მომსახურების დიზაინში). ციფრული მთავრობა მიზნად ისახავს უკეთესი მომსახურების მიწოდებას, უზრუნველყოფს ხალხის უკეთეს ურთიერთქმედებას საჯარო ადმინისტრაციასთან და მათ საჭიროებებზე ადეკვატურ პასუხებს. ეს განსაკუთრებული მომენტია, რადგან, ციფრულ ტექნოლოგიებს შეუძლია, საჯარო სერვისების ხარისხისა და ეფექტურობის გაზრდა, ასევე - ხალხსა და მთავრობას შორის ურთიერთობის გაძლიერება. ციფრული მთავრობა უზრუნველყოფს ინფორმაციის 24/7 ხელმისაწვდომობას და ხდის კომუნიკაციას უფრო მარტივსა და სწრაფს, საშუალებას აძლევს მომხმარებლებს, მიიღონ მომსახურება, სადაც და როდესაც სურთ; ასევე, ხელს უწყობს მონაცემთა ურთიერთთავსებადობას საჯარო სექტორში. უფრო მეტიც, მონაცემები შესაძლებელია, იყოს მუდმივად ღია, რაც გულისხმობს რომ აღარაა საჭირო მათი მოთხოვნა, ასევე დროდადრო ხდება მათი განახლება. ციფრული მთავრობის კიდევ ერთი სარგებელია ის მექანიზმი, რომელიც საშუალებას იძლევა, მოხდეს ინფორმაციის გავრცელება არა სააგენტოზე დაყრდნობით, არამედ მომხმარებლების თვალთახედვისა და საჭიროებების საფუძველზე. ხელმისაწვდომობის კიდევ უფრო გაადვილების მიზნით, ერთ-ერთი ვარიანტია „ერთი ფანჯრის პრინციპის“ შექმნა, რომელიც უზრუნველყოფს ყველა სამთავრობო მონაცემთან წვდომას. ერთ-ერთი მაგალითია ურუგვაის მთავრობის პორტალი, რომელიც უზრუნველყოფს ინფორმაციასთან წვდომას, მთავრობის მიერ ინფორმაციის გაახლებას და საშუალებას აძლევს მოქალაქეებს, გამოიყენონ ყველა სერვისი სისტემაში ციფრული ID-ავტორიზაციის საშუალებით. აშკარაა, რომ, ღია მთავრობის უზრუნველსაყოფად, საჭიროა უფრო მეტი გამჭვირვალობა და ღიაობა, უფრო მნიშვნელოვანია ციფრული მთავრობის ერთობლივი განვითარება და ორივე მიდგომის ურთიერთგაძლიერება. ორივემ უნდა ითანამშრომლოს ეფექტური, სწრაფი და მარტივი გზების განვითარებისთვის, რათა მოქალაქეებმა მიაღწიონ მთავრობამდე და - პირიქით, და მოხდეს სამთავრობო ინფორმაციის ხელმისაწვდომობა თითქმის შეუზღუდავი, ციფრული ტექნოლოგიების გამოყენებით. ციფრული და ღია მთავრობის ეფექტური მუშაობისთვის მნიშვნელოვანია, ვაღიაროთ, თუ როგორ განაპირობებს ტექნოლოგიური ცვლილებები პროცესების ცვლილებას და

and therefore, can strengthen the relationship between government and its people. Digital government also make information available 24/7 and communication easier and faster by allowing users to access services when and where they want; they also promote data interoperability across public sectors. Most importantly, they can be open by default, which means that data no longer need to be requested but are already available with a reduced delayed between production and access and are timely updated. Another benefit of digital government is that allows to set up a mechanism that distribute information not based on each agency perspective but based on the users’ points of view and needs. To make the access even easier an option is to create a one-stop-shop from which all the governmental data can be accessed. An example is the Uruguayan government portal that provides access to information, updates of the government, and allows citizens to use all services by logging in with their national digital ID. It is evident that to ensure and more broadly reach the transparency and openness needed for the Open government, it is key to jointly advance in Digital government, mutually reinforcing both approaches. The two need to work together

შესაბამისად, ხალხის, ურთიერთობების, კულტურისა და სტრუქტურის ცვლილებას. შედეგად, მთავრობის წინაშეა გარკვეული ტიპის გამოწვევები, რათა მოხდეს ღია მთავრობის მიღება, ეფექტური მუშაობა, ხალხის ცნობიერების გაზრდა, დაცულობისა და თანასწორობის უზრუნველყოფა. ციფრული ტექნოლოგიები უზრუნველყოფს უფრო მეტად იმ შესაძლებლობების გამოყენებას, რომლებიც ორგანიზაციული საკითხებია, ვიდრე - ტექნოლოგიური: ციფრული ინოვაციის პროცესში საჭიროა ხალხის მართვა, მათთვის საჭირო უნარების უზრუნველყოფა და ტექნოლოგიების გამოყენების მხარდაჭერა. ამ ფაქტიდან გამომდინარე, ურუგვაიში გატარებული პოლიტიკის შედეგად, სტატისტიკა გვიჩვენებს, რომ გასულ წელს, ხალხის რაოდენობა, რომელიც სამთავრობო სერვისებზე ინფორმაციას ციფრული არხით იღებდა, გაიზარდა 27%-დან 53%-მდე. ყველაზე დიდი გამოწვევაა უფლებებსა და ვალდებულებებს შორის ბალანსი. მთავრობამ უნდა გააცნობიეროს ციფრული ტექნოლოგიების არა მხოლოდ სარგებელი, არამედ - რისკებიც, და უნდა დაიცვას მოქალაქეების კონფიდენციალურობა, ღიაობის გეგმის ფარგლებში. მათ უნდა დააკავშირონ ციფრული დაყოფა, უზრუნველყონ ხალხის თანაბარი წვდომა ინფორმაციაზე და ცოდნაზე. ამ პრობლემის მოსაგვარებლად ურუგვაიმ შემდეგი გზა აირჩია: თითოეულ ბავშვს საჯარო სკოლაში გადაეცა პერსონალური კომპიუტერი ინტერნეტთან მუდმივი წვდომით. ამ ინიციატივას, რომელმაც ბევრ ოჯახში პირველი კომპიუტერი შეიტანა, ორმაგი ფუნქცია ჰქონდა: გაწვრთნა ბავშვები ტექნოლოგიების გამოყენებაში და მშობლებს მისი პოტენციური შესაძლებლობები დაანახა. მთავრობამ მოწყვლად ჯგუფებს განსაკუთრებული ყურადღება უნდა დაუთმოს, რათა არ მოხდეს მათი ჩამორჩენა. ურუგვაიმ, მაგალითად, შემდეგი სტრატეგია განავითარა: დაბალშემოსავლიანი მოქალაქეებისთვის ინტერნეტთან უფასო წვდომა უზრუნველყო, ხოლო პენსიონერებს უფასო „ტაბლეტები“ (ინტერნეტთან მუდმივი წვდომით) გადასცა. ამ ინიციატივამ, დაბალშემოსავლიან მოსახლეობაში, ბოლო ათი წლის განმავლობაში, ინტერნეტთან წვდომა 1%-დან 78%-მდე გაზარდა. სოციალური ინკლუზიის ხელშეწყობა ალბათ ყველაზე მნიშვნელოვანი გამოწვევაა ციფრული მთავრობისთვის; სწორედ ამიტომ, ურუგვაის ციფრული პოლიტიკის დევიზია: „თანასწორი გარდაქმნა“.

to develop an efficient, fast and easy way for citizens to reach government and vice versa and to allow the access to government’s information by using the almost unlimited opportunities of digital technologies. For digital and open government to work efficiently, it is central to acknowledge how change in technologies inevitably leads to changes in processes and consequently in people, relations, culture and structures. As a result, there are some challenges that government must deal with in order to ensure that the open government is being accessed and is working efficiently: increase people’s awareness, ensure security and equity. Harnessing the opportunities provided by digital technologies is, in fact, more an organizational issue than a technological issue: people need to be guided in the process of digital innovation, to be provided with the skills they need and to be encouraged to use technologies. Being aware of this fact, and as a result of policies implemented in Uruguay, statistics show that in the last year people’s preference for digital channel for information over government services increased from 27% to 53%. A great challenge to consider is the balance that must be ensured between rights and obligations. Governments have to be aware not only of the benefits but also of the risks of digital technologies and must protect their citizens’ privacy without compromising the openness’s plan. They must bridge the digital divide, ensuring that people have equal access to information and knowledge. One of the many ways in which Uruguay chose to address this issue is by providing every child in public education with his personal computer always connected to internet. This initiative that provided many households with their first computer, had a double function: it trained children to use technology and it introduced their parents to the potentiality of it. Government also should specifically target vulnerable groups to not leave them behind. Uruguay, for instance, developed a strategy of free universal access for lower-income citizens and distributes free tablets with internet to lower-income retirees. These initiatives have permitted to increase the access of internet in lower-income households from 1% to 78% in the last ten years. To promote social inclusion is probably the most important challenge that digital government has to deal with; this is why the motto of Uruguay’s digital policy is “transforming with equity”. 37

სამოქალაქო ჩართულობის მნიშვნელობა საქართველოს დემოკრატიული გარდაქმნის პროცესში

The Role of Civic Engagement in Georgia’s Democratic Transition მარი ელიაძე რუსეთისა და აღმოსავლეთ ევროპის მცოდნეობის მაგისტრი, ოქსფორდის უნივერსიტეტი

MARIE ELIADZE MSc in Russian and East European Studies, University of Oxford

დ

ემოკრატიული გარდაქმნის პროცესი საქართველოში არაერთგვაროვნებით ხასიათდება იმდენად, რამდენადაც მრავალ დიაპაზონს მოიცავს. ის რომ ჩვენი დემოკრატიული გარდაქმნა ერთგვაროვანი არ არის, ბევრ გამოწვევაზე მიუთითებს, დაწყებული რთული სოციალურ-ეკონომიკური ვითარებით, დამთავრებული საზოგადოების მენტალიტეტით, რომელზეც პოსტსაბჭოთა მემკვიდრეობა ახდენს გავლენას. ამავდროულად, უნდა გავითვალისწინოთ, რომ ძირითადი მიზეზები ღრმად ფესვგადგმულია საქართველოს მოქალაქეებსა და მთავრობაში, რადგან, მათ განსხვავებული, ხშირად, მცდარი წარმოდგენა აქვთ პოლიტიკასა და სამოქალაქო უფლებებზე. მანამ, სანამ განვითარებული სამყაროს ლიდერები კონკრეტულ პოლიტიკურ მიდგომაზე კამათობენ, სახელმწიფოთა მეთაურები, გარდამავალი დემოკრატიის ქვეყნებში, მათ შორის, საქართველოში, სისტემის ნგრევისკენ არიან მიმართულნი, რადგან ამას აქციებზე მყოფი მოქალაქეები მოითხოვენ. მართალია, დრო სხვადასხვა გამოწვევას ქმნის, მაგრამ ის მუდმივად ცვალებადია - სანამ პარტიები და საზოგადოება სისტემის მიმართ განსხვავებულ დამოკიდებულებას ინარჩუნებენ, ქვეყანა ჩამორჩება სწრაფად ცვალებად, საერთაშორისო გარემოს, ხოლო მისგან მომდინარე გამოწვევებს უპასუხოდ ტოვებს. „მოჯადოებული წრე“ - რატომ აწყდება საქართველო მუდმივად ერთსა და იმავე პრობლემას? „სისტემა უნდა დაინგრეს“ ყველაზე პოპულარული ლოზუნგია, რომელსაც საქართველოს მოქალაქეები აჟღერებენ ყოველთვის, როდესაც ქუჩისკენ იღებენ გეზს. იმის გათვალისწინებით, რომ ლოზუნგი წლების განმავლობაში

he process of democratic transition in Georgia gives a rise to mixed feelings, as it is often multifaceted. The fact that our democratic transition is not homogenous, speaks a lot about different challenges from socio-economic hardship to post-soviet heritage in the mentality of our people. Yet, we have to consider, that the primary causes are deeply rooted in the citizens and the government who have their different, often misleading, understanding of politics and civil rights. Meanwhile, the leaders in developed world countries clash over specific policy attitudes while the Heads of States in transitional democracies like Georgia, pledge to destruct the system, as far as the demand comes from the citizens in the streets. Even though the times are challenging, they are changing too – as the parties and the people diverge on likelihood towards the system, the country lags behind the rapidly changing environment of the globe and stays unresponsive to associated challenges.

“Magic Circle” – Why Does Georgia Face the Same Problem Over the Years? “Demolition of the System,” is the most popular slogan for the citizens of Georgia anytime they take to the streets. As the slogan continues to gain momentum over the years, it may be appropriate to ask a legitimate question: Do the people (demanding the breakup of the system), actually get what they crave for? If the public demand for change continues with the new Government in office, we might assume, that the old system is only substituted with a new façade, rather than substance. Respectively, the country revolves around the same circle for an indefinite period of time. This continues to affect the

იკრებს ძალას, მართებული იქნება, ვიკითხოთ: იღებს კი ხალხი სასურველ შედეგს, როდესაც სისტემის ნგრევას მოითხოვს? რადგან, საზოგადოების მოთხოვნა ახალი მთავრობის პირობებშიც არ კარგავს აქტუალურობას, უნდა ვივარაუდოთ, რომ ძველი სისტემა მხოლოდ ახალი ფასადით იცვლება, მისი ფუნქცია კი უცვლელი რჩება. სწორედ ამიტომ, ქვეყანა ერთ წრეზე მოძრაობს გაურკვეველი დროის განმავლობაში, რაც უარყოფითად აისახება, როგორც გარდაქმნის პროცესზე, ისე - იმ მოქალაქეთა კეთილდღეობაზე, რომლებიც მთავრობის მუშაობით უკმაყოფილონი არიან. პრობლემის განხილვისას, უნდა ვაღიაროთ, რომ საქართველოს მოქალაქეებსა და ხელისუფლებას თავისი წილი პასუხისმგელობა მიუძღვით „მოჯადოებული წრის“ ჩამოყალიბებაში. გასაკვირი არ არის, რომ ეს ყველაფერი ურთიერთკავშირშია: ქუჩის აქციები ერთადერთ პლატფორმად რჩება სამოქალაქო აქტივობისთვის, არჩევნების შემდეგ; და როდესაც, საზოგადოებრივი ზეწოლის საფუძველზე, მთავრობა იცვლება, ახალი პოლიტიკური ძალა მხოლოდ იმისთვის იბრძვის, რომ სახალხო მოთხოვნა შეასრულოს. მოვლენათა განვითარების ამ ჯაჭვში, მოქალაქეები მაინც ვერ გრძნობენ „დანგრეული სისტემიდან“ მომდინარე სარგებელს, რაც ისევ, ქუჩის აქციებით გრძელდება, მთავრობა კი არათანმიმდევრულია თავის მიდგომაში. საბოლოოდ, იცვლება მხოლოდ სისტემის ფორმა, ნაცვლად მისი შინაარსისა. მაგალითად, საქართველოს უახლესი ისტორია გვიჩვენებს, რომ სხვადასხვა მთავრობა ადამიანის უფლებათა დაცვისთვის, ძირითადად, ძალოვანი უწყებების ინსტიტუციონალიზაციით გადის ფონს. მაგრამ ეს ყველაფერი დაიყვანება პოლიციის (2003 წლიდან) და სასჯელაღსრულების სისტემის (2012 წლიდან) გარდაქმნაზე. აღსანიშნავია, რომ 2007 წელს, უსაფრთხოების სექტორის გაძლიერების ფონზე, ძალთა ბალანსი შეიცვალა, რამაც, ბევრი ანალიტიკოსის აზრით, საქართველოს „პოლიციურ სახელმწიფოდ“ გარდაქმნა განაპირობა. მართალია, დღესდღეობით, ტერმინი „პოლიციური სახელმწიფო“ აღარ გამოიყენება საქართველოსთან მიმართებაში, მაგრამ ინფორმაცია ძალოვანი უწყებების როლისა და დანიშნულების შესახებ არ არის გამჭვირვალე, განსაკუთრებით - კრიზისის დროს; რაც იწვევს საზოგადოებრივ უკმაყოფილებას და ტრადიციული მოთხოვნის გაჟღერებას მათი ნგრევის შესახებ. თუ რამე არის შესაცვლელი საქართველოში, ეს რადიკალიზმია. ნგრევის ნაცვლად, მოქალაქეებმა უნდა გაითავისონ საზოგადოებრივი პასუხისმგებლობა, რათა აშენონ, გააუმჯობესონ და განავითარონ. და თუ საქართველოს მოქალაქეები ასე ესწრაფვიან პოლიტიკურ აქტიურობას, რატომ არ უნდა მივცეთ მათ ახალი პლატფორმა და შესაძ-

process of transition and the citizens who express continued dissatisfaction with the performance of the government.

In the chain of developments, the citizens are unable to feel the benefits of the “destructed system,” leading them again to street protests, whereas government falls short of consistency. So at the end of the day, these are only forms of the system that change, while the functions remain invariable. Whilst analyzing this problem, we have to acknowledge that citizens of Georgia and the respective governments have their own share in the “magic circle” today. Not surprisingly, the two are closely related: street protests are the only platform for civic activism in post-elections period; so, whenever the public pressure culminates into the change of the government, the succeeding political power struggles to meet the demand. In the chain of developments, the citizens are unable to feel the benefits of the “destructed system,” leading them again to street protests, whereas government falls short of consistency. So at the end of the day, these are only forms of the system that change, while the functions remain invariable. For example, the modern history of Georgia has shown that governments seek to ensure human rights through the institutionalization of the law enforcement sector, that boils down to the transformation of the Police Force (since 2003) and the Prisons System (since 2012). In 2007, with the increasing power of the security sector, the balance shifted, for which many analysts argued that Georgia actually transformed into a “Police State.” Although dubbing Georgia a “Police State” is no longer fashionable today, the roles and functions of the law enforcement institutions are less transparent, especially in times of crisis, triggering public displeasure and the traditional demand for their destruction. Therefore, if there is anything to change in Georgia, it is the radicalization. Instead of destruction, the citizens should feel the social responsibility to build, to remake and to develop. If citizens are so dedicated to political activism, why not create the platforms and opportunities to make their voice heard? No Need for Conformism – Innovations Needed The primary solution for the government is to refocus the policy from conventional attitudes to modern, creative limes of thought. The citizens of Georgia often feel alienated from the decision-making process, so one thing that has a

ლებლობები თავიანთი ხმის მისაწვდენად? კონფორმიზმი უსარგებლოა - საჭიროა ინოვაცია ერთ-ერთი მთავარი გამოსავალი არის ორიენტირის გადატანა სტანდარტული მიდგომიდან თანამედროვე, კრეატიულ ხედვაზე. საქართველოს მოქალაქეები ხშირად, თავს გარიყულად გრძნობენ გადაწყვეტილების მიღების პროცესიდან, ამიტომ, ერთ-ერთი მექანიზმი, რაც მათ საჭიროებებს დააკმაყოფილებს, არის ახალი პლატფორმის შექმნა მონაწილეობითი დემოკრატიისთვის. ეს მექანიზმი სრულიად ახალია საერთაშორისო დონეზე. ის აერთიანებს პირდაპირი და წარმომადგენლობითი დემოკრატიის ღირსებებს, ხოლო თანამედროვე ტექნოლოგიის გამოყენებით, ხმა არ იკარგება, ის გადამოწმებადი და აღნუსხვადია. გამომდინარე იქიდან, რომ მთავრობას არ შეუძლია რეფერენდუმის ჩატარება ყოველ ახალ ინიციატივაზე, აღნიშნული მექანიზმი მოქალაქეებს სთავაზობს, ხმა მისცენ სასურველ პროექტს ონლაინ რეჟიმში. როგორც კი პროექტი მზად იქნება კენჭისყრისთვის, მოქალაქეები აძლევენ ხმას ან სხვა ადამიანს (დელეგატს) ავალებენ ამის გაკეთებას სმარტფონის, „ტაბლეტის“ ან კომპიუტერის საშუალებით. უნდა აღინიშნოს, რომ საქართველოს მთავრობამ უკვე შექმნა ონლაინ პლატფორმა პეტიციებისთვის, რომელიც ნაკლებად ფუნქციურია, რადგან, მოქალაქეები არ აქტიურობენ. კონტრასტულად, ის, რაც მონაწილეობით დემოკრატიას ეფექტურს ხდის, არის მოქალაქეთა მიერ დელეგატების შერჩევა, რომლებიც ხმას მათ ნაცვლად აძლევენ. იმის გათვალისწინებით, რომ დელეგატის არჩევანი საჯაროა, მოქალაქეს შეუძლია, გადაამოწმოს ნამდვილად იმოქმედა თუ არა დელეგატმა მისი სურვილის შესაბამისად. მონაწილეობითი დემოკრატია, როგორც მათი მხარდამჭერები აცხადებენ, თავიდან აგვაცილებს კორუმპირებულ პოლიტიკოსებს, გამორჩენასა და შეუსრულებელ დაპირებებს. საჭირო არ არის, რომ პოლიტიკოსები გათვითცნობიერებულნი იყვნენ თითოეულ საკითხში - მათ ნაცვლად, ექსპერტები შეარჩევენ საკითხს, რომელსაც მხარს დაუჭერენ. დანიის ელექტრონული დიალოგის პორტალი კიდევ ერთი ინოვაციური სტრატეგიაა, რომელიც მიზნად ისახავს მთავრობასა და მოქალაქეებს შორის დიალოგის წარმართვას. პორტალი მათ შესაძლებლობას უქმნის, განიხილონ ორმხრივად სასარგებლო საკითხები. უფრო მეტიც, მთავრობის არჩეული წარმომადგენლები იღებენ ინფორმაციას მოქალაქეებისთვის მნიშვნელოვან თემებზე, მათ ფასეულობებსა და მიდგომებზე. სხვა შემთხვევაში, მოქალაქეებს შეუძლიათ, შეაფასონ მთავრობის პოლიტიკა ან გამოხატონ თავიანთი უკმაყოფილება. დანიის მაგალითზე დაყრდნობით, შესაძლებელია, ითქვას, რომ საზოგადოებას

potential to cater for their needs is to set up a new platform for participatory governance, also known as participatory democracy. The mechanism is a brand new platform internationally, that combines the advantages of direct and representative democracy, which makes use of the modern technology and enabling votes to be immutable, verifiable and traceable. Considering that governments cannot hold referendum on every single initiative, the citizens are invited to vote for proposals online. Once the proposals are deemed ready, participants can vote, or delegate their vote, using their smartphone, tablet or computer. It should be noted, that the Government of Georgia has already set up an online platform for petitions, that is less functional, because the citizens are reluctant to participate. In contrast, what makes the participatory democracy effective, is that citizens can delegate any person to vote on their behalf; as the vote of the delegate is made public, the citizen can

მთავრობასთან თანამშრომლობის მეტი შესაძლებლობა აქვს (ნაცვლად კონფლიქტისა), მას შეუძლია, მოითხოვოს გაცემული დაპირებების შესრულება. სამოქალაქო აქტივობის მექანიზმები მხოლოდ ონლაინ საშუალებებით არ შემოიფარგლება. იმ შემთხვევაში, თუ მოქალაქეებს არ სურთ ონლაინ საშუალებების გამოყენება, გადაწყვეტილებების მიღება ასევე შესაძლებელია საზოგადოებასთან პირდაპირი კომუნიკაციის საფუძველზე. საქართველოს სხვადასხვა რეგიონს განსხვავებული საჭიროება აქვს; მათზე მორგებული პოლიტიკა შესაძლებელია, გატარდეს საზოგადოებრივი საბჭოების ჩამოყალიბებით, შესაბამისი თვითმმართველობის ორგანოების დონეზე. ორმხრივად საინტერესო საკითხებზე თანხმობის მიღწევა საზოგადოებას უფრო გააძლიერებს, უზრუნველყოფს მათ ჩართვას გადაწყვეტილების მიღების პროცესში, გააუმჯობესებს ეკონომიკურ, სოციალურ და კულ-

check if the delegate did vote as expected. The proponents assert, that participatory democracy decreases the chances for corrupt politicians, opportunism or broken promises to take the lead; similarly, politicians do not have to be knowledgeable on a wide variety of topics, but experts can pick the topics they choose to adhere. Denmark’s E-Dialogue Portal illustrates another innovative strategy that seeks to promote the dialogue between government and citizens. The portal enables the government officials and citizens to discuss and to debate issues that are of mutual interest to both parties. Moreover, this allows elected government representatives to gain insights and feedback on citizens’ preferences, values and attitudes. Alternatively, citizens are encouraged to communicate relevant concerns pertaining to government policies. Building on the Danish example, we might assume that citizens have greater possibilities for cooperation (rather than conflict) with

ტურულ ურთიერთქმედებას. ამგვარი კომუნიკაცია, მთავრობასა და საზოგადოებას შორის, კიდევ უფრო მეტ დატვირთვას შეიძენს ევროკავშირთან საქართველოს პოლიტიკური და ეკონომიკური დაახლოების გზაზე. გამომდინარე იქიდან, რომ ასოცირების შეთანხმება ითვალისწინებს მთელ რიგ ცვლილებებს საქართველოს კანონმდებლობაში, მთავრობამ ხსენებული მექანიზმი უნდა გამოიყენოს იმისათვის, რათა სწორად ახსნას ცვლილების საჭიროება და საქართველოს მოსახლეობა დაარწმუნოს მის უპირატესობაში. და ბოლოს, სამოქალაქო აქტივობა და მონაწილეობა გადაწყვეტილების მიღების პროცესში ეფუძნება ქმედით საგანმანათლებლო სისტემას. იმ შემთხვევაში, თუ საქართველოს მოსახლეობა დღეს თავს არიდებს სოციალურ პასუხისმგებლობას, უნდა შევქმნათ წამახალისებელი გარემო მათი ინიციატივებისთვის მომავალში. დემოკრატიის განვითარების გზაზე, თითოეულმა მოქალაქემ უნდა აითვისოს პოლიტიკური უნარ-ჩვევა, რათა სხვადასხვა გავლენიან ძალას თავისი გავლენა დაუპირისპიროს. ამ მიმართულებით, სამოქალაქო განათლების შემოღება სკოლებში გაზრდის შესაძლებლობას, მივიღოთ უფრო მეტად აქტიური და სოციალური პასუხისმგებლობის მქონე თაობები. 2015 წელს, განათლების სამინისტრომ განაცხადა სკოლებში ახალი საგნის, „მე და საზოგადოების“ შემოღების შესახებ, მაგრამ სწავლება ჯერ არ დაწყებულა. მართალია, რეფორმის არსი გრძელვადიან მიზნებზე არის გათვლილი, მაგრამ მას შეუძლია, მოამზადოს მომავლის ლიდერები, რომლებიც დაიცავენ სამოქალაქო აქტივობის, დემოკრატიისა და საჯარო თანამონაწილეობის პრინციპებს; ყველაფერი ეს დადებითად აისახება სოციალურ გარდაქმნაზეც. სხვადასხვა პლატფორმის განვითარებით, საზოგადოება პოლიტიკაზე გავლენას ახალი მეთოდებით მოახდენს, ადამიანები კი თავიანთ ძალას თვითრეალიზაციაში შეიგრძნობენ, ნაცვლად თვითდესტრუქციისა. სწორედ ასე იქმნება ხალხის მმართველობა, იგივე - დემოკრატია, და არა - ხალხზე მმართველობა, რომელიც დემოკრატიული გარდაქმნის გვერდითი მოვლენაა. საქართველოს იმის ფუფუნება არ აქვს, რომ უგულისყუროდ დატოვოს თანამედროვე ტექნოლოგიური განვითარება, რადგან ამან შესაძლებელია, უზარმაზარი დანაკლისი წარმოშვას წლების შემდეგ. კრეატივი, გახსნილობა და პროგრესი დღეს გაცილებით ძვირად ფასობს. გრძელვადიანი გეგმა, რომ საქართველოს ჰქონდეს პროგრესული ეკონომიკა, მიმზიდველი და თანამედროვე დემოკრატია, მოითხოვს პროფესიონალიზმს, რაც ემყარება ცოდნის ძალას. საქართველოს ნამდვილად შეუძლია, მიაღწიოს მიზანს მაშინ, როდესაც პრიორიტეტებს სწორად განსაზღვრავს. ეს პრიორიტეტები არსებულ საჭიროებებს უნდა ეფუძნებოდეს, მოკლევადიანმა მიზნებმა კი არ უნდა გადაფაროს საქართველოს გზა პროგრესისკენ. 42

the government actors, encouraging them to practice what they preach. Mechanisms for civic activism are not limited to online tools, however. If citizens are unwilling to use online platforms, community-based solutions can be nurtured though direct interaction as well. Different regions of Georgia have their very specific needs and the policies might be tailored through establishing community councils under respective self-government bodies. Achieving consensus in the areas of mutual concern on regional levels will empower communities to engage in the decision-making process and promote economic, social and cultural interaction locally. Such interactions between the government and citizens will gain even more significance in the process of political and economic approximation of Georgia with the European Union. As the implementation of the Association Agreement required changes to Georgian legislature, the Government should make use of the platform to communicate, to explain and to raise awareness of the population towards these changes and deliverables. Last but not least, active citizenship and participatory decision-making process builds on an effective education system. If Georgians feel restrained to be socially responsible today, we need to create an environment that encourages their proactive attitudes tomorrow. For democracy to flourish, every citizen needs to learn political skills and to have greater influence with the most powerful. In this context, civic education in schools would increase the chances for Georgia to have active and socially responsible generations in the future. To this end, the Ministry of Education announced the introduction of the new subject “Me and Society” in schools back in 2015, but the teaching has so far not commenced. Although the insight of the reform is far-reaching, this would prepare tomorrows leaders to exercise active citizenship, democracy, public participation and would lead to greater social transformation. Ultimately, emerging platforms will enable the communities to build on new methods of shaping decisions and feel their own power and contribution in the process of self-fulfillment, rather than self-destruction. This translates into the rule by the people, which is what democracy is all about, as opposed to the rule over the people, a side effect of democratic transition. Georgia cannot afford a lukewarm position towards the modern technological drive, as it risks to have a huge gap, years later. Therefore, the cost of creativity, openness and progress which is high today must be paid. The far-reaching goals of transforming Georgia into an emerging economy, attractive and modern democracy, requires professionalism that is corelated with the wisdom of knowledge. Georgia has a potential to nurture this through needs-based priorities in its agenda, without the short-term effects outweighing the progress.

სანჯაი პრადჰანი ღია მმართველობის პარტნიორობის მთავარი აღმასრულებელი ოფიცერი უკანასკნელი ათწლეულის განმავლობაში, საქართველომ მნიშვნელოვან წარმატებებს მიაღწია. მაგალითად, 2017 წლის ღია ბიუჯეტის ინდექსის მიხედვით, საქართველო, ფისკალური გამჭვირვალობის მიხედვით, მსოფლიოში მეხუთე ადგილს იკავებს, ასევე გაუმჯობესდა საჯარო მოხელეების ქონების დეკლარირების სისტემა. ძალიან მნიშვნელოვანია ასევე ის, რომ საქართველოში საზოგადოებისა და ხელისუფლების რამდენიმე შტოა ჩართული ღია მმართველობის პროცესში: პარლამენტი, სასამართლო, ზედამხედველობის ინსტიტუტები, თბილისის მერია და ადგილობრივი მუნიციპალიტეტები. ეს არ არის მხოლოდ ღია ხელისუფლება, არამედ - ღია საზოგადოებაა.

SANJAY PRADHAN Chief Executive Officer at Open Government Partnership Over the last decade, Georgia has made tremendous successes. To give a couple of examples: the open budgets index for 2017 ranks Georgia as fifth worldwide in fiscal transparency, and there has been some improvements in the public official asset declaration system. The other thing, which has been good to see in Georgia, is the involvement of multiple branches of society and government in open governance: you have engagement of the parliament, judiciary, oversight institutions, Tbilisi City Hall and local municipalities. It's not just an open government, it is an open society.