Kijk op het noorden juli 2016 - nr 398 by OF BV

nummer 398 | jaargang 48 | 2016

signaleert economische, trendy, culturele en toeristische ontwikkelingen in het noorden

Nesciopark, uniek bedrijventerrein in Haren

Word duurzaam ondernemer met Koploper-project

Kansen voor toerisme in Noord-Nederland

bereikbaar zijn zoals jij wilt ar zijn zoals jij wilt

www.speakup.nl

COLUMN

Hoe voer ik mijn bedrijf op? De deﬁnitie van opvoeren is ‘naar een hoger niveau brengen’. Het opvoeren van een brommer of auto is een technische aangelegenheid. Het opvoeren van een bedrijf is andere koek. Toch is het tamelijk eenvoudig om het (werk)vermogen van uw bedrijf te verbeteren. Een innovatief instrument daarbij is de Company Radar (CR). Het bedrijf ECOstyle uit Oosterwolde heeft daar onlangs al goede ervaringen mee opgedaan. De Company Radar is een instrument om het werkvermogen van de werknemers binnen uw bedrijf te bepalen en is ontwikkeld op basis van het Huis van Werkvermogen. In het Finse bedrijfsleven is het Huis van Werkvermogen en de Work Ability Index (WAI) een begrip. Het concept is ontwikkeld door de Finse professor Ilmarinen. De WAI vormt een belangrijk onderdeel van de CR. Finland staat niet voor niets nummer één op de lijst van innovatieve landen. Blik op Werk, een landelijk onafhankelijk kwaliteits- en kennisinstituut, heeft van de Company Radar de Nederlandse rechten. Meneer Regezma is de enige noordelijke licentiehouder (zie ook www.Blikopwerk.nl). Hoe gaat de Company Radar in zijn werk? Nadat de doelstellingen en de aanpak zijn afgestemd met de werkgever wordt er een werkgroep samengesteld met vertegenwoordigers uit het hele bedrijf (inclusief directie). Daarna wordt een digitale vragenlijst uitgezet bij alle medewerkers. De resultaten worden verwerkt via een digitaal platform van Blik op Werk. De medewerker krijgt een persoonlijke score op de volgende gebieden: Gezondheid en functionele capaciteit Competenties Attitudes en motivatie Organisatie, werkomstandigheden, management Werk, familie en vrijetijdsbesteding Work Ability Index (WAI) De individuele resultaten worden anoniem weergegeven. De Company Radar is gebaseerd op de totaalscore van alle medewerkers. De CR laat onder meer zien waar, binnen uw bedrijf, de risico’s en de mogelijkheden liggen op het gebied van werkvermogen. De werkgroep bepaalt systematisch welke doelstellingen prioriteit krijgen en welke acties ondernomen kunnen worden. Deze acties worden vastgelegd in een Plan van Aanpak. Kosten en tijdsinvestering Het invullen en het verwerken van de vragenlijsten is volledig gedigitaliseerd en neemt weinig tijd in beslag. De werkgroep heeft ongeveer één dag nodig om tot doelstellingen, prioritering en een Plan van Aanpak te komen. Het gehele proces kan binnen twee maanden worden afgerond. Voor het gebruik van de Company Radar dienen we als licentiehouder toepassingskosten af te dragen (tussen de € 500 en € 999) aan de Finse Universiteit van professor Ilmarinen. Dat geschiedt via Blik op Werk. Daarnaast zijn er de kosten van de procesbegeleider van Meneer Regezma. Die kosten zijn mede afhankelijk van uw bedrijf, doelstellingen en wensen. In het kader van de ESF-subsidie Duurzame Inzetbaarheid is het mogelijk om een deel van de kosten vergoed te krijgen. Wilt u meer weten over de Company Radar? Maak een afspraak of stel uw vraag via de helpdesk voor noordelijke ondernemers (www.MeneerRegezma.nl). U krijgt gratis, binnen 24 uur een reactie. KIJK OP HET NOORDEN

LEES HET MAGAZINE OOK ONLINE VIA WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL EN VOLG ONS VIA

‘Volg ook het voorbeeld van ECOstyle uit Oosterwolde’ Jaap Adamse Directeur Meneer Regezma BV www.MeneerRegezma.nl

signaleert economische, trendy, culturele en toeristische ontwikkelingen in het noorden

Omslagfoto

Aan de rand van het Nationaal Park Drents-Friese Woud ligt Landhotel Diever. Het hotel, geschikt voor de toerist en de zakelijke gast, beschikt over een drietal zalen voor bijeenkomsten, variërend van vergaderingen, teambuilding sessies en seminars tot familiereünies en recepties. Het sfeervolle restaurant is dagelijks geopend voor een kopje koffie, lunch en diner.

Koplopers kiezen voor duurzame toekomst In verschillende Friese en Groningse gemeenten zijn de afgelopen jaren Koploperprojecten opgestart. Ada Kruiter, oprichter en eigenaar van Circulair Actief, is een van de aanjagers. Ze vertelt: ‘Het idee is om mkb-bedrijven verder te brengen met duurzaam ondernemen.’ Gemotiveerde deelnemers leren in een netwerk van collegaondernemers hoe dat gaat.

Foto: Ed Klijnman

Pagina 8

Nesciopark: toplocatie aan de A28 Wethouder Mariska Sloot van de gemeente Haren over het Nesciopark, een nieuw, goed bereikbaar bedrijventerrein direct aan de A28, naast het transferium. Landschap en bebouwing vormen er één geheel en zijn gelijkwaardig. Pagina 16

En verder Kijk op nieuws Ondernemersfabriek Drenthe: een netwerk van formaat De groene energieclubs van Noordelijk Lokaal Duurzaam (NLD) Bengs in Ten Boer viert tienjarig bestaan ITS: meesters in aanbesteden Bel eens met…Van Braak Accountants TEDxFryslân, ALL ABOUT ME Van Rijn Techniek levert maatwerk 2

4 15 19 20 23 25 26 29

VVBD: Onbewust rijden onder invloed 31 Ondernemers en hun Kijk op… bedrijfslocatie 32 Jan Reitsma: Van buiten naar binnen 35 Uniovision: Geheimen drijven naar boven 37 Impact vanuit kracht: Bescheidenheid siert de mens. Of toch niet? 37 OF Connect, een revolutie in communicatie 38 Metaalketen investeert in kennis en kwaliteit 40 Speak Up: bereikbaar zijn zoals jij wilt 42 Gelezen 44 Landhotel Diever, gastvrijheid en een persoonlijke benadering 51 De mooiste kijk op het Noorden van Koos Boertjens 54

Groninger Museum: Dubbeltentoonstelling Joost van den Toorn 57 Drents Museum: Into Nature art expedition 59 Boeken 60 Wildlands Adventure Zoo Emmen: Zorgen voor de natuur 63 Agenda 64

inhoud Recreëren in alle rust en ruimte Op het terras van Gasterij Natuurlijk Smeerling, tussen Onstwedde en Vlagtwedde, praten vijf ondernemers over de sterke kanten en over de kansen voor recreatie en toerisme in Noord-Nederland. Samenwerking is het sleutelwoord. Pagina 46

Groninger molens, ons cultureel erfgoed Molenstichting Midden- en Oost-Groningen (MSMOG) zet zich op allerlei manieren in om de Groninger Molens te behouden voor het nageslacht. Hierbij krijgt zij hulp van vrijwilligers zoals molenaars, molengidsen, molenvrienden en bestuursleden. Als de wimpel wappert en de molen draait, zijn bezoekers van harte welkom. Pagina 52

COLOFON

NUMMER 398, JAARGANG 48 Kijk op het noorden

Hoofdredacteur: Harriet Koning,

Advertenties en abonnementen:

Advertentietarieven:

Aan de inhoud van de artikelen is veel aandacht

is een uitgave van

h.koning@kijkophetnoorden.nl

Tina Zoombelt, T. 0512 36 63 26,

Op aanvraag, T. 0512 36 63 26

besteed. De redactie en de uitgever aanvaarden

Kijk op Uitgevers bv

Aanleveren nieuwsberichten:

t.zoombelt@kijkophetnoorden.nl

Tussendiepen 21

nieuws@kijkophetnoorden.nl

Advertentie-exploitatie en

Vormgeving:

onvolledigheden of onjuistheden in de tekst.

9206 AA Drachten

Redactie: Henk Dilling, Erik Riensema,

planning bedrijfspresentaties:

VDS Crossmedia, Emmen

Overname van artikelen uit deze uitgave is

T. 0512 36 63 26

Ronald Schalekamp, André Staas en

Gerrit Landman

Druk en afwerking:

uitsluitend toegestaan met bronvermelding en

www.kijkophetnoorden.nl

Roelof Tienkamp

g.landman@kijkophetnoorden.nl

D+L Druck + Logistik, Bocholt

na schriftelijke toestemming van de uitgever.

Foto’s: Ed Klijnman, Erik Riensema en

Johan Kraaijinga

Abonnementsprijs:

anderen

j.kraaijinga@kijkophetnoorden.nl

€ 39,50 (incl. 6% btw) per jaar

KIJK OP HET NOORDEN

LEES HET MAGAZINE OOK ONLINE VIA WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL EN VOLG ONS VIA

geen aansprakelijkheid voor eventuele

ISSN 0929-3116

De rubriek Kijk op nieuws wordt deels samengesteld uit ingezonden persberichten. Plaatsing is afhankelijk van de beschikbare ruimte, de nieuwswaarde en de gewenste diversiteit van de rubriek. De redactie behoudt zich het recht voor de tekst in te korten en/of te veranderen. Door inzending gaat u akkoord met de door ons gestelde voorwaarden. Voor plaatsing in editie 399 is de uiterste inzenddatum 30 augustus. Stuur een tekst van maximaal 150 woorden, eventueel vergezeld van een rechtenvrije foto in hoge resolutie (minimaal 300 dpi, 10 x 15 cm) naar nieuws@kijkophetnoorden.nl

Borkumlijn 40 jaar Borkumlijn werd op 7 mei 1976 officieel in het Handelsregister ingeschreven en was daarmee het eerste bedrijf in de Eemshaven. Sindsdien heeft de Borkumlijn zich tot een belangrijke veerverbinding ontwikkeld met jaarlijks meer dan 400.000 passagiers van en naar Borkum. Ter gelegenheid van dit 40-jarig jubileum voer de MS Wappen von Borkum met circa 70 passagiers door de Eemshaven, onder wie burgemeester van Eemsmond Marijke van Beek en havendirecteur Harm Post. Ook Jans Blok, de eerste vestigingsmanager en Rolf Bouman de tweede vestigingsmanager waren aan boord. Na afloop was er aan land een officieel moment bij de bouw van de faciliteit voor het Duitse bedrijf Siemens, die vanaf het terrein van AG EMS een onderhoudsdienst start voor de verschillende off shore windparken.

Burgemeester Marijke van Beek van Eemsmond overhandigt een bord aan vestigingsmanager Rolf Bouman. Foto: Koos Boertjens

Drentea introduceert NEWPiqNiq

NEWPiqNiq is het nieuwe meubelconcept van Drentea Ofﬁce Furniture in Emmen. Uniek qua design en geschikt voor het creëren van vernieuwende interieurs. De schuine vormentaal van het frame geeft het meubel een link naar de bekende picknicktafel. NewPiqNiq is volledig verstelbaar volgens de actuele NEN en NPR normeringen en is leverbaar als slinger verstelbare zit-zit tafel en als elektrisch verstelbare zit-sta tafel. Daarnaast is er een klassieke PiqNiq tafel leverbaar op vaste hoogte. De slim ontworpen opties en accessoires brengen gezond, efﬁciënt en effectief werken binnen handbereik. www.drentea.nl

Realisatie appartementencomplex Groningen Zuid Aan de Van Ketwich Verschuurlaan in Groningen Zuid, op de plek van de voormalige middelbare hotelschool, worden 60 hoogwaardige appartementen gebouwd van circa 100 m2. De plannen lagen al lange tijd op de plank en nu heeft ontwikkelaar Hanzevast samen met aannemingsbedrijf Rottinghuis het project nieuw leven ingeblazen. De appartementen zijn ontworpen door architectenbureau AAS. Alle woningen zijn georiënteerd op het zuidwesten, waardoor elk appartement uitzicht heeft op het Hoornse Meer. Rottinghuis start begin volgend jaar met de bouw van het appartementencomplex.

Artist impression appartementencomplex

Royal HaskoningDHV partner Leeuwarden-Fryslân 2018 Leeuwarden-Fryslân 2018 heeft met Royal HaskoningDHV er ofﬁcieel een partner van formaat bij. Op het hoofdkantoor van Royal Has-koningDHV in Amersfoort werd de sponsorovereenkomst ondertekend. Dat gebeurde in aanwezigheid van de Leeuwarder burgemeester Ferd Crone en de directie van de beide partners. Van links naar rechts: zakelijk directeur van Leeuwarden-Fryslân 2018 John Bonnema, burgemeester van Leeuwarden Ferd Crone en directeur Transport & Planning van Royal HaskoningDHV Anton van der Sanden na het ondertekenen van de sponsorovereenkomst.

In samenwerking met kledingfabrikant Blue LOOP Originals heeft de Waddenvereniging een stormtent ontwikkeld. Met de tent zet de Waddenvereniging een nieuwe stap in het aanjagen van innovaties op het gebied van duurzaam toerisme. De nieuwe tenten hebben de naam BlueCamp gekregen, naar het blauwe spijkerbroekengaren waarvan ze gemaakt zijn. Het tentdoek is ontwikkeld in samenwerking met TenCate.

GRONINGEN | FRIESLAND | DRENTHE KIJK OP NIEUWS

Waddenvereniging lanceert stormtent

Foto: Waddenvereniging - Renate de Backere

RSE telecom & ICT Vodafone Business Partner of the Year

Arsenaal aan dierenfoto’s bij ArtyAnimals

RSE telecom & ICT in Groningen, Winschoten en Emmen is Vodafone Business Partner of the Year 2016. Daarmee prolongeert RSE deze titel. Het Gronings-Drentse telecom- en ICT-bedrijf won net als vorig jaar de award in de categorie Solutions Partner. Alleen Vodafone-resellers die voldoen aan de hoogste kwaliteitsnormen mogen het predicaat Vodafone Business Partner dragen. RSE telecom & ICT is sinds 1989 totaalleverancier voor mobiele telefonie, vaste telefonie en automatisering voor het bedrijfsleven in Noord-Nederland. De onderneming telt ruim 40 medewerkers.

Oud-winnaar van de Jonge Ondernemersprijs en ﬁnalist van de Friese Ondernemersprijs Halbe Boersma in Kollum, bekend van onder andere Fotocadeau.nl, CanvasCompany.nl en FotoOpHout. nl heeft een nieuw concept in de markt gezet. Hij biedt via internet, onder de naam www.artyanimals.nl, dierenfoto’s aan. De foto's zijn op vele verschillende materialen in twaalf verschillende formaten leverbaar. Ook zijn er lijsten en ophangsystemen te bestellen.

Fundament offshore servicebasis gelegd EMS Maritime Offshore (EMO) en Siemens Nederland hebben de eerste steen gelegd voor de offshore servicebasis in Eemshaven. De bouw zal worden gerealiseerd door bouwbedrijf Kooi uit Appingedam. In een ontwerp van de architecten en adviseurs van Ingenieurberatung Bröggelhoff uit Emden zijn alle klanteisen geïmplementeerd. De technische leiding is in handen van EMOprojectleider Michael Baumfalk. Het perceel bestrijkt een oppervlak van 3500 m2, terwijl het gebouw zelf uit kantoor- en binnenruimten bestaat met een oppervlak van 1000 m2. Het gebouw moet in oktober operationeel zijn voor Siemens. Met dit project is een investering van circa € 1,3 miljoen gemoeid.

In het midden de directieleden van RSE telecom & ICT Gert en Joost Smits, geheel links hoofd SME van Vodafone Mark van den Blink en rechts Patrick van der Spek, directeur zakelijke markt bij Vodafone Nederland. Foto: Vodafone Nederland

Friese bedrijven leiden jongeren op Zes Friese bedrijven gaan samen mbo-leerlingen uit de regio volledig opleiden tot constructiebankwerker voor de metaalbranche. Deze nieuwe vorm van samenwerken achten bedrijven nodig om het tekort aan vakmensen in techniek in de regio op te lossen. Uniek is dat de leerlingen hun opleiding volgen bij drie verschillende bedrijven en daarmee breed inzetbaar worden. Het gaat in eerste instantie om zes leerlingen die in twee jaar hun opleiding afronden. De bedrijven Leenstra, Staalbouw Nagelhout, Frames Heat Transfer, ROC Friese Poort Bedrijfsopleidingen, ROC Friese Poort en Randstad Techniek starten het initiatief onder de noemer Metaal om Tafel. KIJK OP HET NOORDEN

LEES HET MAGAZINE OOK ONLINE VIA WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL EN VOLG ONS VIA

De buis gaat het fundament in: Groningen Seaports directeur Harm Post, EMO-directeur Knut Gerdes, EMO-projectleider Michael Baumfalk, de burgemeester van Eemsmond Marijke van Beek, AG EMS-directeur Bernhard Brons, aannemer Jaap Kooi en Siemens projectmanager Gerard van Rijn

ECOstyle op nieuwe locatie

iotspot introduceert IoT-dienst

In Oosterwolde op het Ecomunitypark werd het nieuwe pand van ECOstyle geopend. Het kantoorpand en magazijn zijn gebouwd naar de nieuwste inzichten op het gebied van duurzaamheid. 650 zonnepanelen voorzien in energie. Het regenwater wordt opgevangen en gebruikt voor het sanitair, aardwarmte zorgt voor de juiste temperatuur in de gebouwen. Ook de buitenkant van kantoor en magazijn ziet er heel natuurlijk uit; steenkorven en houten lamellen zorgen voor het opgaan in de natuur en de omgeving, zij geven daarbij schuil- en nestelruimte voor insecten en amﬁbieën. Zeer bijzonder is ook het Ecomunitypark, waar biodiversiteit een duidelijke hoofdrol speelt. 55% van het bedrijventerrein zal natuur blijven, de overige ruimte is beschikbaar voor duurzame bedrijven of instellingen. Het doel is om bedrijfsleven, onderwijs en overheid op het Ecomunitypark te verenigen om elkaar te inspireren en te versterken en gezamenlijk te innoveren.

Samen met meubelproducenten Drentea in Emmen, Vepa in Hoogeveen en EromesMarko in Wijchen biedt iotspot een platform dat gebouwbeheerders en gebruikers in staat stelt om hun werkomgeving maximaal te benutten. De Internetof-Things dienst maakt verborgen ruimte in werkomgevingen zichtbaar door de beschikbaarheid van elke werkplek of vergaderruimte te tonen in de bijbehorende app. iotspot is een combinatie van een device en een app. Het device is ingebouwd in het blad van een werkplek/tafel. Het geeft met een LED indicatie aan of de plek vrij, bezet of gereserveerd is. Met de app op je telefoon kun je als gebruiker het bureau ter plekke bezetten. Ook kun je met de app een werkplek reserveren. Op deze manier wordt een bureau een slimme werkplek. De fabrikanten zien de belangrijkste toegevoegde waarde in het feit dat iotspot continu en realtime inzicht verschaft in het gebruik en de bezetting van kantoorruimten. Die informatie maakt kantoorinrichting op maat mogelijk.

Foto: Ed Klijnman

Het Noorden van boven Het fotoboek Het Noorden van boven van luchtfotogaaf Koos Boertjens geeft een fascinerende blik vanuit de lucht op de drie provincies Friesland, Groningen en Drenthe. De foto’s tonen de economische bedrijvigheid in de steden en dorpen, de infrastructuur, innovatieve projecten zoals Lovar, onderwijsinstellingen en musea, de natuur en het landschap. Het boek telt 192 kleurenpagina’s en is met een harde omslag uitgevoerd. De tekst is in het Nederlands, Duits en Engels en daardoor ook zeer geschikt voor toeristen en buitenlandse gasten. Verkrijgbaar in de boekhandel. Prijs: € 29,95

De Haan Advocaten & Notarissen in top-10 gewilde werkgevers De Haan Advocaten & Notarissen is op de achtste plaats binnengekomen in de top-50 van meest gewilde juridische werkgevers van 2016. Dat blijkt uit de ranglijst ‘Meest aantrekkelijke werkgevers van Nederland 2016’ van Universum Global. De lijst is samengesteld op basis van onderzoek onder 20.000 studenten, waaronder bijna 1800 rechtenstudenten. Naast bedrijven en overheidsinstanties hebben 23 advocaten- (& notaris)kantoren de top50 behaald.

www.uitgeverijboertjensenkroes.nl

Sander Topélen loopt voor Dance4Life Als fervent hardloper is Sander Topélen uit Finsterwolde dolgelukkig dat hij dit jaar mag meedoen aan de New York City Marathon. Hij verschijnt op de eerste zondag van november echter niet alleen voor zijn eigen plezier aan de start van de meest prestigieuze marathon ter wereld. Sander is een van de twintig lopers die geld inzamelen voor Dance4Life, voor een wereld zonder aids. Minimaal € 5000 moet elke loper voor Dance4Life meenemen. Sander is daarom niet alleen fanatiek aan het trainen, hij stort zich ook actief op het benaderen van sponsors. Mensen en bedrijven die hem willen sponsoren, kunnen terecht op www.newyorkmarathon.dance4life.nl/sander-topelen. 6

GRONINGEN | FRIESLAND | DRENTHE KIJK OP NIEUWS

Algemeen Belang ondersteunt Het Groninger Landschap Algemeen Belang, uitvaartverzorger en -verzekeraar in Groningen, heeft Stichting Het Groninger Landschap € 5000 geschonken. De gift is besteed aan het aanplanten van nieuwe laanbomen bij de Ennemaborgh en het doodhout project in het Nanninga’s Bosch. In het park bij de Ennemaborgh was een aantal laanbomen aan vervanging toe. In het Nanninga’s Bosch is de gift besteed aan het doodhout project. Door op sommige plekken bomen te kappen en dode bomen te laten staan, wordt aan vlinders, insecten en andere planten de ruimte gegeven. Hierdoor wordt het bos gevarieerder voor planten en dieren. Hier proﬁteert onder andere de bosuil van. Dit jaar zijn er drie jonge uilskuikens uit het ei gekropen in het Nanninga’s Bosch. Samen met enkele medewerkers van Algemeen Belang zijn deze uilskuikens geringd. Een geringde bosuil

Van links naar rechts: Mathijs Kok (hoofdsponsor Guapa media), Marc Stallinga (Ronald McDonald Hoeve) en Henk Veenstra (Lionsclub Surhuisterveen)

Guapa Lions Tour Rally 2016 levert € 10.000 op Meer dan 30 equipes reden dit jaar mee met de Guapa Lions Tour Rally. Samen met de sponsoren brachten zij € 10.000 bij elkaar, het dubbele van vorig jaar. Het bedrag is geschonken aan de Ronald McDonald Hoeve in Beetsterzwaag. In juni werd voor het zesde opeenvolgende jaar de Lions Tour Rally gereden, een fondsenwervende rally op initiatief van de Lionsclub Surhuisterveen de Leijen, waarbij de gehele opbrengst wordt gedoneerd aan een goed doel. Dit jaar aan de Ronald McDonald Hoeve in Beetsterzwaag. De start in Surhuisterveen voerde via een prachtige route door Drenthe en Overijsel naar Vierhouten op de Veluwe. De tweede dag reden de deelnemers langs een even schitterende route terug naar Friesland, waar alle auto’s rond half vijf ’s middags weer veilig aankwamen in Eernewoude. Het was een prachtig weekend met fantastisch weer. Het resultaat van de opbrengst van de Rally was boven verwachting. Marc Stallinga van de Ronald McDonald Hoeve kon een cheque van € 10.000 in ontvangst nemen.

CdK-penning voor Oeds Bijlsma Oeds Bijlsma heeft bij zijn vertrek als directeur beleid van de provincie Friesland de CdK-penning ontvangen van commissaris van de Koning John Jorritsma. De penning is toegekend vanwege Bijlsma’s betekenisvolle inzet, creativiteit en loyaliteit voor de provincie in het algemeen en voor de CdK in het bijzonder. Bijlsma gaat aan de slag als secretaris-directeur van het Wetterskip Fryslân.

Oeds Bijlsma (in het midden) met de CdK-penning

Friese circulaire economie goed voor mens en milieu De Vereniging Circulair Friesland wil samen met Friese organisaties een impuls geven aan de circulaire economie. Dit zorgt voor nieuwe bedrijvigheid en meer werkgelegenheid. In een circulaire economie worden producten en materialen hergebruikt. De Vereniging Circulair Friesland organiseert projecten en activiteiten. Daarnaast zorgt de vereniging voor promotie en verspreiding van de circulaire economie in Friesland. Hiervoor ontvangt zij € 100.000 subsidie van de provincie. Circulair Friesland zorgt voor een duurzame en circulaire economie. Dit doen ze door te werken met een actieplan en icoonprojecten binnen vijf clusters. Deze clusters zijn circulaire landbouw, circulair plastic, organische reststoffen, bouw van de toekomst en zilt gewild. Meer informatie is te vinden op de website: www.circulairfriesland.frl. KIJK OP HET NOORDEN

LEES HET MAGAZINE OOK ONLINE VIA WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL EN VOLG ONS VIA

Koplopers kiezen voor duurzame toekomst Ondernemers hebben steeds meer hart voor duurzaamheid. Net als consumenten. De duurzame ondernemer is de ondernemer van de toekomst. Maar hoe word je duurzaam ondernemer? Door mee te doen aan het Koploper-project. Daar leer je in een netwerk van collega-ondernemers hoe dat gaat. Zes jaar geleden werd in Friesland het Koploper-project opgestart. De afgelopen jaren deden meer dan 300 bedrijven en gemeenten eraan mee. Ook in Groningen zijn de eerste initiatieven op gang gebracht. Ada Kruiter, oprichter en eigenaar van Circulair Actief, is een van de aanjagers van het project. Ze vertelt: ‘Het idee is om mkb-bedrijven verder te brengen met duurzaam ondernemen. Grote bedrijven kunnen dit best zelf omdat ze specialisten in dienst hebben. Het Koploper-project helpt mkb-ondernemers die willen verduurzamen, maar geen tijd hebben hierop te focussen. Vaak zijn ze al bezig, bijvoorbeeld met energiebesparing. Maar duurzaam ondernemen omvat meer. Duurzame ondernemers gaan voor investeren in planet, people en proﬁt: de wereld, mensen en bedrijven worden daar allemaal beter van. Goed voor mens en milieu, hoor je weleens. Of: goed voor milieu en portemonnee. Dat is ook zo. In netwerken van vijf tot vijftien bedrijven helpen wij onderne-

Marten Wiersma:

‘We willen vaart zetten en daarom zijn we aangehaakt bij het Koploper-project’

Aannemer Wiersma Aduard BV is een allround bouwbedrijf voor zowel nieuwbouw als verbouw, uitbreiding en renovatie. Er werken vijf vaste medewerkers.

mers in één jaar tijd hoe ze duurzaam kunnen ondernemen. Per gemeente of regio vormen we zo’n project.’ In verschillende Friese en Groningse gemeenten zijn de afgelopen jaren Koploperprojecten opgestart. Gemeenten en ondernemersverenigingen speelden daarbij een belangrijke rol. Vaak is de gemeente initiatiefnemer. Een Koploper-project is altijd regionaal ingestoken omdat ondernemers elkaar dan vaak al kennen. Dat werkt makkelijk. Kruiter: ‘Het begint met een startbijeenkomst, begeleid

Ada Kruiter:

‘De wereld, wij mensen en de bedrijven worden er allemaal beter van’ 8

door een adviseur, waarbij de deelnemers kennismaken en het doel en de uitvoering van het project bespreken. Daarna lichten adviseurs de bedrijven door op het gebied van duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen. Naast de bedrijfsvoering komen ook de producten en diensten aan de orde. In

de bedrijfsanalyse zijn de CO2voetafdruk en de milieuprestaties van de Milieubarometer te zien. Aan de hand van de analyse stelt de ondernemer met feedback van de adviseur een maatregelenplan op. De ondernemer bepaalt zelf wat hij concreet gaat doen. In de loop van het jaar wisselen de deelnemers kennis, ervaringen en ideeën uit. In een Koploper-symposium sluiten ze het Koploper-jaar af en presenteren de resultaten voor een breder publiek. Maar dan begint het pas écht: het doorvoeren van nieuwe maatregelen en anticiperen op trends en ontwikkelingen.’ In februari startte in de gemeente Zuidhorn zo’n Koploperproject. ‘Vanuit de gemeente hebben wij het project geïniti-

TEKST: ANDRÉ STAAS - FOTOGRAFIE: ED KLIJNMAN

Jack Hoekstra:

‘We liepen al met ideeën rond over duurzaam ondernemen, maar hadden hulp nodig’

eerd’, vertelt wethouder Duurzaamheid & Milieu van de gemeente Zuidhorn, Henk Bakker. ‘Duurzaamheid is meer dan energie besparen en de afvalstroom beperken. We willen voor de lange termijn een houdbare samenleving. We geven daarom als gemeente het goede voorbeeld, bijvoorbeeld met zonnepanelen en groen gas, en stimuleren burgers en ondernemers om ook duurzaam te gaan. De gemeente participeert in het project, evenals de Gebiedscoöperatie Westerkwartier. Studenten helpen in het kader van hun afstudeeropdracht de ondernemers met het uitvoeren van hun plannen.’ We zijn te gast bij een van de deelnemers, Fruitteeltbedrijf Oudebosch. Veel deelnemers

zijn benaderd door de gemeente of de Ondernemersvereniging Zuidhorn. Zo ook Stukadoorsen Afbouwbedrijf Elting BV. ‘We deden al aan duurzaam ondernemen’, vertelt directeur Jan Elting. ‘Zo rijden twee van onze auto’s op aardgas en werken mee aan het MOSA Take back project waarbij snijresten en afval van tegels worden gerecycled voor het productieproces van MOSA. Door het gebruik van een op maat gemaakt online projectsysteem met tablets besparen we op personeelskosten, papier en brandstof. Maar we willen verder want we kunnen niet doorgaan met het verknoeien van onze wereld.’ Jack Hoekstra van Hoekstra Bouw in Noordhorn, vult aan: ‘We zijn benaderd door de gemeente. We liepen al met ideeën

Jan Elting:

‘We kunnen zo niet langer doorgaan met het verknoeien van onze wereld’

Hoekstra Bouw uit Noordhorn is een allround bouwbedrijf voor zowel nieuwbouw als verbouw, uitbreiding en renovatie. Er werken 25 vaste medewerkers.

rond over duurzaam ondernemen, maar hadden hulp nodig. We wekken onze energie al zelf op en doen aan afvalscheiding. Maar we willen meer.’ Marten Wiersma, directeur van Aannemer Wiersma Aduard BV, constateert dat er vooral wordt gepraat over duurzaam ondernemen, door overheden, ondernemers en consumenten. ‘Maar het gaat zo langzaam. We zijn al jaren bezig met duurzaam ondernemen, hebben al een Milieubarometer en hebben een aardbevingsbestendige nul-energiewoning ontwikkeld.

Ook zijn we bezig met LEDverlichting en zonnepanelen. We willen vaart zetten en daarom zijn we aangehaakt bij het Koploper-project.’ Eddy Top, directeur van Top Milieuservice, sloot zich aan tijdens een vergadering van de ondernemersvereniging. ‘Ik was meteen enthousiast omdat ik duurzaam ondernemen onvermijdelijk vind, maar er nog veel te weinig van weet. Ik hoop in het Koploper-project veel te leren.’ Jon Kuiper, directeur van Koopman Logistic Group, refereert aan het duurzaamheidsbeleid van zijn bedrijf en aan de opdrachtgevers die het bedrijf sturen in de richting van duurzaam ondernemen. ‘We zijn al heel ver, maar duurzaam ondernemen is nooit af. Het Koploperproject geeft ons nu impulsen en biedt ons de mogelijkheid om onze binding en band met de regio te versterken.’ Ook Mechielsen Oldehove was al op weg naar het verduurzamen van het bedrijf toen het Koploper-project zich aandiende. Kwaliteitsmanager Jan Rosema: ‘We hebben onze

Yvonne Elting:

‘Inkopen bij bedrijven die duurzaam ondernemen ook handen en voeten willen geven’

Stukadoors- en Afbouwbedrijf Elting BV in Aduard levert stucwerk, spackwerk, tegelwerk en vloeren in opdracht van woningcorporaties, particulieren en aannemers.

KIJK OP HET NOORDEN

LEES HET MAGAZINE OOK ONLINE VIA WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL EN VOLG ONS VIA

Vers uit eigen boomgaard: Kersen - Pruimen - Appels 100% Pure geperste sappen van eigen fruit. Streekproducten - Aardappels van het Groningerland - Citrusfruit Peulvruchten - Aardbeien rechtstreeks van de kweker Boerderijwinkel geopend van maandag t/m zaterdag Fruitteeltbedrijf Oudebosch Heereburen 17 9884 TC Niehove

Mechielsen Oldehove BV

Stadswinkel geopend van maandag t/m zaterdag Paterswoldseweg 108 te Groningen www.oudeboschfruit.nl

Mechielsen Oldehove BV is een dienstverlenend bedrijf dat zich kenmerkt door activiteiten op het gebied van landbouw en veeteelt, weg- en waterbouw, utiliteitsbouw, open overslag, transport en recycling. Een belangrijke pijler van het bedrijf is verhuur van grondverzetmaterieel aan derden.

Hoekstra

bouw b.v.

Certificering Al sinds de jaren negentig is Mechielsen Oldehove BV gecertificeerd. Het bedrijf is ISO-VCA, VKL en GMP gecertificeerd. Mechielsen Oldehove BV toont hiermee aan op een bewuste manier te ondernemen en het proces van kwaliteit en veiligheid te beheersen. Duurzaam ondernemen Mechielsen Oldehove BV is op het gebied van duurzaamheid al langere tijd bezig om zich in te zetten voor een schoner leefklimaat. Het bedrijf is zich bewust van de druk die het bedrijf uitoefent op het milieu en neemt daarin zijn verantwoordelijkheid.

verbouw onderhoud nieuwbouw 24 uurs service Industrieweg 32 9804 TG Noordhorn telefoon 0594 - 50 30 10 fax 0594 - 50 38 37 info@hoekstrabouw.nl www.hoekstrabouw.nl

oog voor detail

stucwerk | tegelwerk | spackwerk vloeren | renovatie | onderhoud

isten

ial c e p s e zetbar

g zijn! ij Eltin et u b o m uis! h n et in it? Da rgen alpakk walite Wij zo nde k et tota e . h k n t e a e a st st m uit ijf el zien r n d a d n v te e a a b t k ouw kom lwer het v n tege aal uit een afb oog in ack- e helem B.V. is heid h r sp g m e , a c in s a u lt e z E all t st duur edrijf n dat perfec hap en ouwb ordt e Wilt u en Afb kmansc erd w oorsitgevo teit, va d u li a a k ig w tu d k S n eft vakku B.V. he racht Elting w opd had. r dat u n o e o g v o r e voor Ăş het de zoals omen : voork in huis listen or alle o ia v c e n e sp en ebb d h e ij h W kzaam wwer afbou

Breed

Experts in het vervoeren van niet-standaard maten

oors Stukad etters Tegelz rs spuite Spack ers Schild rs nlegge Vloere

TransMission is specialist in fijnmazige distributie. Voor

vele kleine, middelgrote en grote ondernemingen komen

we elke dag overal in Nederland, Belgie en Luxemburg. We bezorgen de pakketten, stukgoed en pallets in vele soorten en maten. Onze chauffeurs komen van maandag

t/m zaterdag bij bedrijven, zorginstellingen, winkels en

bij u thuis voor de webshopbestellingen. Dankzij ons

dichte netwerk rijden we onze routes zo efficiĂŤnt mogelijk en beperken we de milieubelasting. Heeft u interesse? Vraag ons naar de mogelijkheden.

Koopman TransMission BV Van Starkenborghkanaal-nz 45 Noordhorn Postbus 8 9800 AA Zuidhorn Telefoon +31 (0) 594 509 560 klantenservice@ koopmantransmission.nl

www.koopmantransmission.nl

TRANS004_ADV_KijkophetNoorden_97x131.indd 1

398 1-413:41 Elting.indd 1 07-06-16

ijf B.V. wbedr Elting rs en Afbou oo d a k Stu eg 29 oltersw E.H. W rd a u d GA 9831 T 32383 50-40 T 0 32408 0 -4 50 F 0 I E

l lting.n www.e l elting.n @ fo in gBV in lt E @

VC 001 & ISO 9 rd tificee r e c e g

08-06-16 15:33

Jon Kuiper:

papierwinkel teruggebracht en zonnepanelen geplaatst die meer opleveren dan we verbruiken. Ook hebben we LEDverlichting geplaatst. Onze medewerkers betrekken we overal bij. Toch is het nooit genoeg; daarom hebben we ons aangesloten bij het project.’ Toen Jan van Woudenberg een uitnodiging kreeg om mee te doen aan het Koploper-project, aarzelde hij niet lang. ‘Ons bedrijf doet al lang aan duurzaam ondernemen. Ik vind het belangrijk dat we geen troep achterlaten voor onze kleinkinderen. Duurzaam ondernemen levert ons voordelen op. We zijn al zelfvoorzienend wat elektriciteit betreft. De volgende stap is tijdelijke warmte- en koudeopslag in de bodem als de zonnepanelen produceren om zo nóg meer rendement uit onze energiehuishouding te halen. Ook zijn we tientallen jaren geleden begonnen met het terugdringen van kunstmest en bestrijdingsmiddelen. We zetten ons in voor een gezonde bodem. Ten slotte besparen we op energie bij mobiliteit omdat we een korte lijn naar onze consument hebben. Ik verwacht dat we in dit project veel zullen leren. Buiten je eigen bedrijf kijken, is altijd inspirerend.’ Hummel Tuintotaal sloot zich volgens directeur Jeroen Hummel aan bij het Koploperproject nadat de gemeente het

‘Het Koploper-project geeft ons nu impulsen en biedt ons de mogelijkheid om onze binding en band met de regio te versterken’ Koopman Logistics (Noordhorn) maakt deel uit van Koopman Logistics Group die 900 medewerkers telt. Vanuit vestigingen in Nederland, Duitsland en België worden logistieke diensten geleverd voor de automotive- en cargo-branche.

bedrijf had benaderd. ‘Ook in onze branche is duurzaam ondernemen in opkomst. Klanten vragen erom en de weten regelgeving gaat ook in die richting, bijvoorbeeld met het verbieden van Round Up. Los daarvan ben ik bezig met afval scheiden en energie besparen.’ Eric Brands, eigenaar van Attent Supermarkt in Oldehove, las over het initiatief en meldde zich aan. ‘We zijn bezig met energiebesparing en streven naar energieneutraal. Vooral op het gebied van koeling liggen kansen. Koploper-consumenten vragen steeds meer naar verantwoorde producten en willen geen plof- maar een scharrelkip. Maar het gaat langzaam. Toch ben ik hoopvol: zo accepteren consumenten het verdwijnen

‘Ik hoop in het Koploper-project veel te leren’

Top Milieuservices uit Noordhorn is met veertien medewerkers actief op het gebied van afvalinzameling en -verwerking.

LEES HET MAGAZINE OOK ONLINE VIA WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL EN VOLG ONS VIA

‘Koploper-consumenten willen geen plof- maar een scharrelkip’

Attent Oldehove is de plaatselijke levensmiddelensupermarkt.

van de gratis plastic tas zonder morren. Het gaat de goede kant op!’ Nu de inventarisaties achter de rug zijn en de deelnemers van het Koploper-project weten waar hun kansen liggen komt de tijd van kiezen. Wat ga ik doen? Wanneer? Yvonne Elting van Stukadoors- en Afbouwbedrijf Elting, schetst haar ideeën: Ik denk dat we in ons wagenpark winst kunnen halen. Schonere motoren, elektrisch aangedreven voertuigen. Daarnaast wil ik kritisch kijken naar de producten die we leveren. Inkopen dus bij bedrijven die duurzaam ondernemen ook handen en voeten willen geven.’ Hiermee start de discussie over het probleem dat beslissers in aanbestedingen altijd voor de laagste prijs gaan. Je kunt wel

Eddy Top:

KIJK OP HET NOORDEN

Eric Brands:

met een duurzame aanbieding in je bestek de aanbesteding ingaan, maar als je concurrent met ‘gangbaar’ goedkoper is, trek je aan het kortste eind. Wat te doen? Je meerwaarde goed kenbaar maken, dat op z’n minst. Pleiten voor meer onderhandse aanbesteding of voor het werken met kwaliteitsbestekken? ‘Ik denk dat we onze opdrachtgevers ook wat moeten opvoeden’, vindt Rosema. ‘Ik zou zeggen: hou het klein en trap niet in het geweld van dikke rapporten. Hoe simpeler, hoe beter voor opdrachtgever en toeleverancier. Als de inhoud maar helder is.’ Het is een kwestie van lange adem. Duurzaamheid is niet meer weg te denken. Het is niet de vraag óf duurzaamheid doorzet, maar in welk tempo dat gebeurt. Hoekstra: ‘Zo nemen 11

Afval? Wij zoeken het voor u uit!

OM MAAR METEEN MET DE DEUR IN HUIS TE VALLEN.

Milieustraat inwoners gemeente Zuidhorn, Containerverhuur 1 t/m 45 m3 Recycling www.toprecycling.nl â&#x20AC;¢ info@toptrans.nl

Deurroosters en levensbomen worden door ons op maat geleverd.

Kwaliteit en exclusiviteit zijn twee begrippen die onlosmakelijk verbonden zijn met de producten van siersmederij Wilpstra B.V.

Levensbomen en deurroosters in diverse soorten en maten zorgen ervoor dat elk pand op passende wijze een eigen uitstraling krijgt. Zie onze website en bekijk onze catalogus.

WILPSTRA BV | HOOFDSTRAAT 160 9861 AM GROOTEGAST | 0594 - 61 21 12 www.wilpstra.nl voor onze digitale brochure.

Jan Rosema:

‘Het is het nooit genoeg; daarom hebben we ons aangesloten bij het project’

Mechielsen Oldehove richt zich met 65 medewerkers op agrarisch loonwerk, grondverzet, kraanverhuur, transport, open overslag, groentechnisch werk en cultuurtechnisch werk.

banken duurzaamheid al mee in de beoordeling van hun klanten: onderneem je duurzaam dan heb je een streepje voor.’ Duurzaamheid wordt zo volgens Jon Kuiper een hygiënefactor: ‘Je onderneemt duurzaam of je onderneemt niet.’ Stug volhouden, dat doet Wiersma ook. ‘We gaan investeren in LED-lampen en zonnepanelen en oriënteren ons op elektrisch aangedreven auto’s. Ik zie ook voordelen in slimme combinaties van vrachtritten en voorzie een mooie toekomst voor nul-energie woningen.’ Elting vult aan: ‘We gaan investeren in zelf energie opwekken en oriënteren ons op elektrisch aangedreven auto’s. Ook Hoekstra ziet toekomst in zulke auto’s.

Hummel ziet geautomatiseerde verkoopsystemen voor gebruikte materialen, naast bomen en planten, opkomen: hergebruik dus. ‘Als koploper ben ik mij bewust van de noodzaak van duurzaam ondernemen. Doe ik dit niet, dan ben ik de verliezer van de toekomst.’ Brands ziet ook toekomst in het innemen van oude materialen en wil de komende vier jaar de helft van zijn energiedoelen bereiken. Nog meer ambities: Kuiper wil zijn medewerkers zover krijgen, en ze faciliteren, dat ze in hun hoofd hebben ‘Ik mag niets verspillen’. En Rosema verhuist naar een duurzaam gebouwd en ingericht kantoor, zet straks drones in bij meetwerkzaamheden en ziet dat de eerste hybride grondverzetmachines hun

intrede doen. ‘De eerste slag moeten we slaan met het motiveren van onze medewerkers om tot een beter duurzaamheidsbewustzijn te komen.’ Ten slotte gastheer Jan van Woudenberg: ‘Wij gaan inzetten op het gebruik van restwarmte en op recyclebare verpakkingen. Ook gaan we investeren in LEDverlichting en in nieuwe koeling. En bezorgen in de stad gaat straks met elektrisch aangedreven autootjes.’ Gemotiveerde deelnemers dus met grootse plannen. Ze gaan zelf aan de slag, maar ook in samenwerking met andere duurzame ondernemers. Het Koploper-project biedt immers een mooi platform voor inspiratie en kruisbestuiving. Daarbij kan ondernemersdrang wel wat

overheidsdwang gebruiken. Bijvoorbeeld het verbod op plastic tasjes en de eis dat vanaf 2020 alle nieuwbouwwoningen energieneutraal moeten zijn. Beleidsmedewerker Duurzaamheid van de gemeente Zuidhorn, Leon Teeuw besluit: ‘De inventarisatieronde is nu achter de rug en de negen deelnemers zijn bezig met het schrijven van hun actieplannen. Er liggen volop kansen, zowel in de bedrijfsprocessen als in de keten voor verduurzaming van producten en diensten. En niet te vergeten in samenwerking: alleen zet je stapjes, samen maak je sprongen. Ik verwacht dat het project aanslaat en ook andere ondernemers inspireert in Zuidhorn en het hele Westerkwartier.’

Jeroen Hummel:

‘Klanten vragen erom en de weten regelgeving gaat ook richting duurzaamheid’ Jan van Woudenberg:

‘Duurzaam ondernemen levert ons allemaal voordelen op’

Hummel Tuintotaal in Noordhorn is met elf vaste medewerkers actief op het gebied van tuinontwerp-, aanleg en onderhoud en bestratingen. Het tuincentrum is gevestigd in Noordhorn.

KIJK OP HET NOORDEN

LEES HET MAGAZINE OOK ONLINE VIA WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL EN VOLG ONS VIA

Fruitteeltbedrijf Oudebosch (Niehove) produceert en verwerkt met zes vaste mensen fruit en levert rechtstreeks vanaf het bedrijf en een winkel in de stad Groningen. Daarnaast vindt levering plaats aan scholen en bedrijfsrestaurants.

Wolkom yn

www.jopiehuismanmuseum.nl

Vrieswijk 6-B n Postbus 246 n 8100 AE Raalte Telefoon: 0572 - 362240 n Fax: 0572 - 362245 E-mail: its@its-projects.nl n Internet: www.its-projects.nl

Verkoop, Verhuur en Installatie Totaalleverancier op het gebied van licht, geluid en beeld

Wij adviseren u graag! AustraliĂŤweg 8 9407 TE Assen 0592 â&#x20AC;&#x201C; 342098 www.dialgb.nl

TEKST EN FOTOGRAFIE: ERIK RIENSEMA

Netwerk Ondernemersfabriek Drenthe expandeert Ondernemersfabriek Drenthe groeit uit steeds meer uit tot een netwerk van formaat. Inmiddels zijn er drie ‘fabrieken’: Assen (begin 2015), Emmen (september 2015) en Hoogeveen (april 2016).

Een team van vijf medewerkers coacht en begeleidt zo’n 25 startende ondernemers met groeiambitie, verspreid over de drie locaties. Ondernemersclubs en zakelijke dienstverleners kunnen er netwerkbijeenkomsten organiseren of bezoeken, alsmede in contact komen met de interessante startups en het bruisende netwerk om hen heen. Dat er volop wordt genetwerkt, blijkt tijdens een bezoek aan de locatie Emmen, aan de Van Schaikweg. We zien in de foyer

KIJK OP HET NOORDEN

onder meer toegepast psycholoog Sarah Kingma, die er met haar pas gestarte bedrijf Opluchten (verzuimpreventie) gevestigd is, druk in gesprek met twee zakenrelaties. Ondertussen loopt iemand van Thomas Nauw Films met een drone heen en weer, eten studenten er een broodje en luistert Rudith Backers van de Ondernemersfabriek aandachtig naar startend ondernemer Penny Herrera, die dankbaar gebruikmaakt van de adviezen die ze krijgt.

LEES HET MAGAZINE OOK ONLINE VIA WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL EN VOLG ONS VIA

We worden er hartelijk welkom geheten door Jan Jacob Hilberdink van de Ondernemersfabriek, die vol trots vertelt over de succesverhalen van de startups en de groeiende netwerkfunctie. Het Business Factory Festival dat op 16 juni bij de Ondernemersfabriek Assen werd gehouden, werd bijvoorbeeld samen met maar liefst veertien ondernemersclubs en instellingen uit heel Drenthe georganiseerd. Weekly Standup Hilberdink: ‘Wat heel goed werkt is onze ‘Weekly Standup’. Iedereen komt wekelijks bijeen en vertelt over de ontwikkeling van zijn of haar bedrijf. Dat bevordert de coaching. Ook organiseren we sessies, workshops en trainingen, bijvoorbeeld met zakelijke dienstverleners. We kunnen putten uit een groeiend netwerk van notarissen, accountants en andere specialisten.’ In het verlengde hiervan kunnen bedrijven en clubs events organiseren op de drie

locaties. Zowel in Emmen als Hoogeveen is er ruimte voor gezelschappen tot 250 personen en zijn horeca- en andere faciliteiten aanwezig. In Emmen is een auditorium voor presentaties. Netwerkfeest In december organiseert de Ondernemersfabriek zelf een groot netwerkfeest in Emmen. En een maand eerder wordt het publiek er verwelkomd tijdens de Open Bedrijvendagen, waarbij de ondernemers zullen laten zien wat ze in huis hebben. Dat laatste gebeurt zelfs internationaal, als het aan Hilberdink ligt. Hij probeert een aantal startups mee te krijgen naar handelsmissies in het buitenland. Geheel conform de missie van de provincie Drenthe met de Ondernemersfabriek, vanuit het TOP-programma, om startende ondernemers met groeiambitie voort te stuwen. www.ondernemersfabriekdrenthe.nl

Nesciopark:

uniek bedrijventerrein bereikbaar voor iedereen Langs de A28 bij Haren verrijst een nieuw en uniek bedrijventerrein: Nesciopark. Landschap en bebouwing vormen straks ĂŠĂŠn geheel en zijn gelijkwaardig. Een natuurlijk heuvellandschap, waar hoogwaardige gebouwen met een al even natuurlijke uitstraling in op gaan. En dat met een optimale bereikbaarheid, via het naastgelegen transferium en direct aan de A28. De in totaal zeventien kavels, waarvan elf woon-werk, zullen dan ook snel vergeven zijn. Wethouder Mariska Sloot van de gemeente Haren laat weten dat er nu al met tien ondernemers serieuze gesprekken worden gevoerd. Het terrein is naar verwachting nog voor de zomer bouwrijp.

TEKST: ERIK RIENSEMA - FOTOGRAFIE: JORAM KROL

voor het bedrijventerrein, maar stond de ontwikkeling aanvankelijk in de weg. Want door het enorme succes en de overvolle parkeerplaatsen moest eerst een tweede transferium worden aangelegd op een deel van het terrein dat voor het Nesciopark was bestemd. Dat is inmiddels gelukt, in goed overleg met de gemeente Groningen, zodat de gemeente eind 2015 aan de slag kon met het unieke bedrijventerrein. Aannemers zijn momenteel druk bezig met het bouwrijp maken.

Het nieuwe bedrijventerrein vloeit voort uit afspraken binnen de Regiovisie Groningen-Assen. Een jaar of tien geleden besloot Haren binnen dit samenwerkingsverband haar steentje bij te dragen aan de ontwikkeling van het gebied langs de A28, maar dan wel met iets bijzonders. ‘We wilden geen tweede bedrijventerrein als Felland, maar iets KIJK OP HET NOORDEN

exclusiefs, dat de aantrekkingskracht van Haren versterkt en past bij ons als natuurrijke en excellente woongemeente’, benadrukt de wethouder. De gemeente en een deskundige klankbordgroep kwamen op het plan Nesciopark, ten noorden van het transferium aan de A28. Het transferium is een flinke pré

LEES HET MAGAZINE OOK ONLINE VIA WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL EN VOLG ONS VIA

Startups Later dit jaar, onder meer op de Promotiedagen, gaat de gemeente werven. Mocht dat nog nodig zijn. Mariska Sloot verwacht vooral bedrijven uit de Biotech-, ICT- en medische hoek te trekken, maar ook uit de zakelijke dienstverlening. Die hoeft ze niet ver te zoeken: ‘Het woonwerkcentrum De Biotoop bij ons in Haren is een broeinest van startups. Vanuit daar verwacht ik wel wat doorstroming naar het Nesciopark. Denk ook aan startups. Of een ondernemer die in Haren woont en nu nog verder weg zit met z’n bedrijf. Die kan een nieuwe plek vinden op het Nesciopark. Het is een schitterende en zeer exclusieve locatie.’ Bereikbaar Met een zeer exclusief prijs-

kaartje? ‘Zeer zeker niet. De tarieven zijn vergelijkbaar met die van de bedrijventerreinen in de stad Groningen. Wij hanteren het credo ‘Haren is bereikbaar voor iedereen’. En niet alleen vanwege de goede infrastructuur. We staan bekend als een classy en chique gemeente, maar het is voor iedereen op te brengen om hier te wonen, we hebben woningen in alle prijsklassen. Evengoed hoef je ook geen miljonair te zijn om hier een bedrijf te vestigen’, aldus de wethouder. Mariska Sloot (afkomstig van de lokale partij Gezond Verstand Haren) straalt hoogstpersoonlijk het nieuwe jonge en bruisende imago van Haren uit. Daar passen jonge en bruisende ondernemers bij, die vanuit een toplocatie als Nesciopark de wereld willen veroveren. Op een manier die heel goed past binnen maatschappelijk verantwoord ondernemen. Duurzaamheid staat voorop bij het Nesciopark. ‘Als je je hier gaat vestigen, met een pand zoals we het in het beeldkwaliteitsplan voor ogen hebben, straal je heel duidelijk uit hoe je in het leven staat en met de wereld omgaat’, besluit de wethouder.

www.nescioparkharen.nl www.voshovingtijssen.nl

LievenseCSO.com

ingenieurs ruimte, milieu en duurzaamheid

bodem en ondergrond juridisch advies

asbest

adviseurs

kÄthE

koLLwitz gEtEkEnD LEVEn M U S E U M B E LV É D È R E heerenveen

oranjewoud

open di t/m zo 11-17 uur — www.museumbelvedere.nl

18 j u n i t/ m 25 s e p t e m b e r 2 0 1 6

Vestiging Leeuwarden

Orionweg 28 | 8938 AH Leeuwarden 088 - 91 020 00 | info@LievenseCSO.com

É n t/m 3 j u l i:

Internationale fototentoonstelling noorderlIcht! arena — nagelaten sporen in het landschap

DE ADVISEUR VOOR DIGITALISERING VAN HET ARCHIEF EN TRAINING VAN DE MEDEWERKERS Groeien de archiefproblemen uw instelling letterlijk boven het hoofd, dan is het zinvol om de situatie in kaart te laten brengen en prioriteiten te stellen t.a.v. de oplossingen. Wij kunnen u daarbij helpen. Onze oplossingen werken ook nog na ons vertrek. Wij zetten uw documentenhuishouding op de rails en dat tegen een zeer concurrerend tarief. Dienstenpakket: Consultancy, Interim-management, Projectmanagement, Archief-inventarisaties, Trainingen, Digitalisering archief en Assistentie werving/selectie.

Soltstede 41 9481 HM Vries Tel: 0592-541709 Mob: 06-19342928 Mail: info@rpdejongadvies.nl Web: www.rpdejongadvies.nl

FOTOGRAFIE: ED KLIJNMAN

Bedrijf profileren met lokale duurzame energie

Bedrijven die wel iets voelen voor duurzame energie moeten eens aankloppen bij een lokale groene energieclub. De voordelen zijn legio, zegt Joan Stam, voorzitter van Noordelijk Lokaal Duurzaam (NLD). ‘Groene energie is een prachtig middel om je maatschappelijke betrokkenheid richting je klanten te tonen’, vertelt Stam, voormalig burgemeester van De Marne, oud-D66-wethouder in Groningen en tegenwoordig voorzitter van NLD. ‘Als je een geschikt dak op je bedrijf hebt, kun je gezamenlijk energie opwekken. Dankzij een belastingvoordeel is het rendement interessant: tussen de 2 en 6%. En de opbrengsten vloeien terug in de eigen omgeving, die daardoor verder verduurzaamd kan worden.’ Wat kun je doen? Ziedaar, de voordelen in een notendop. Maar wat kun je als bedrijf dan precies doen? ‘Allereerst lid worden van een energiemaatschappij in de buurt’, zo raadt Stam aan. ‘In het hele Noorden zijn er al 60 en daar komen de komende tijd

Voor alle coöperaties die zich aansluiten bij Noordelijk Lokaal Duurzaam geldt: de opbrengsten stromen terug naar het dorp, de stad of het eiland.

nog eens 30 bij. Friesland loopt momenteel voorop. De provinciale koepel, Ús Koöperaasje is enorm enthousiast en weet veel mensen in dorpen en steden te inspireren.’ Bedrijven kunnen ook bij de lokale coöperatie terecht als zij zelf zonnepanelen op hun dak of een windmolen naast hun pand willen. De coöperatie kan dit organiseren, waardoor de onderneming veel administratieve lasten blijven bespaard. Stam: ‘Je kunt het ook allemaal zelf doen maar dan wordt het een moeilijk verhaal. Dat komt door de complexe regelgeving. Een lokale energiecoöperatie kan je echt ontzorgen.’ Ten slotte kunnen burgers en bedrijven ook zelf een lokale coöperatie oprichten om maatschappelijke betrokkenheid bij de eigen omgeving te tonen.

‘De opbrengsten vloeien terug in de eigen omgeving’ KIJK OP HET NOORDEN

LEES HET MAGAZINE OOK ONLINE VIA WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL EN VOLG ONS VIA

Al € 180.000 uitgekeerd Wie geïnteresseerd is, kan zich dus aanmelden bij een lokale club. De Groningse lokale clubs zijn aangesloten bij GrEK, de Friese bij Ús Koöperaasje en de Drentse bij Drentse Kei. Deze provinciale koepels vallen weer onder Noordelijk Lokaal Duurzaam, die de energie inkoopt en de opbrengsten uitkeert aan de provinciale

koepels, die deze weer doorsluizen naar de lokale coöperaties. ‘Tot nu toe hebben we € 180.000 uitgekeerd. € 75 per coöperatieklant. In het hele Noorden hebben we nu zo’n 2500 klanten. De doelstelling was 6000. We moeten onze boodschap dus beter uitdragen zodat we meer mensen weten te inspireren. Binnenkort gaan we in gesprek over een nieuwe doelstelling en gaan we er weer fris tegenaan!’

Inspiratie evenement Op 10 september organiseren de drie provinciale koepels een evenement waar burgers en bedrijven inspiratie kunnen opdoen voor groene energie. De workshop en activiteiten vinden plaats in de zogenaamde Energy Barn, een duurzaam pand van stro op het Groninger Zernike-complex. Rondom het gebouw zullen diverse projecten te zien zijn. Een mooie gelegenheid om kennis te maken met de nieuwste technieken en onderzoeken. Marjan Minnesma van Urgenda, een landelijke organisatie voor duurzaamheid en innovatie, is een van de sprekers. www.noordelijklokaalduurzaam.nl

Kor Nijborg Foto: Erik Riensema

BENGS in Ten Post heeft sinds de oprichting in 2006 naam gemaakt als betrouwbare bedrijfsen garagedeurenspecialist. In het verlengde hiervan zijn recentelijk nieuwe activiteiten aan de bedrijfsvoering toegevoegd, waaronder CCTV-camerabeveiliging. ‘Dat is voortgevloeid uit de vraag van klanten die bij ons een toegangsdeur aanschaften en aangaven dat ze ook wel graag willen weten wie er voor de deur staat’, verklaart mede-eigenaar Kor Nijborg van BENGS.

Weten wie er voor de deur staat Om de uitgebreide dienstverlening kracht bij te zetten en een extra tintje aan het tienjarig bestaan te geven, heeft het bedrijf dit jaar gekozen voor een nieuwe uitstraling. De oude naam B&GS is verander in BENGS omdat het niet meer alleen om Bedrijfs- & Garagedeuren Specialist gaat. Ook is een nieuw logo gemaakt waarin de - inmiddels vier - onderdelen 20

van het bedrijf in duidelijke pictogrammen worden uitgebeeld: bedrijfsen garagedeuren, zonwering, toegangstechnieken en CCTV-camerabeveiliging. Kwaliteit Voor alle vier onderdelen geldt dat er met topmerken en volgens hoge kwaliteitsnormen wordt gewerkt. ‘Wij leveren een

kwalitatief goed product en bieden veel service maar bovenal kan men erop vertrouwen dat we onze afspraken nakomen. Zoals overal gaat er natuurlijk ook bij ons wel eens iets fout maar vervolgens gaat het erom hoe je hiermee omgaat.’ Deze focus op kwaliteit en service vormde tien jaar geleden voor Kor Nijborg de reden om te stoppen bij de bedrijfsen

minimaliseert de kans op onverwachte storingen en zorgt voor een langere levensduur.’ CCTV De hoge mate van kwaliteit en 24/7 service gelden ook voor de nieuwe en snelgroeiende afdeling CCTV-camerabeveiliging. Hier eveneens twee topmerken: LG en Canon. En klanten in het hele land: ‘Om een voorbeeld te noemen: we hebben onlangs een systeem geïnstalleerd in een voormalig klooster in Brabant waar een zorginstelling in is getrokken met zorgappartementen.’ De hoogwaardige merken LG en Canon staan garant voor kwaliteitsbeelden die bekeken kunnen worden op computer, tablet of smart-phone. Ook is het opnemen van beelden mogelijk. In de showroom van BENGS in Ten Post staan diverse CCTV-opstellingen.

Showroom BENGS is nu gevestigd in een verbouwde boerderij in Ten Post, vlak bij de bekende molen, waar het bedrijf 7000 m2 grondoppervlakte tot zijn beschikking heeft. Dat biedt - naast voldoende opslagruimte tevens plek aan een eigen showroom. ‘Dat wilden we erg graag hebben want mensen willen een product als een garagedeur graag zien en voelen. We krijgen er dan ook zeer veel positieve reacties op.’ Hörmann Nijborg en Penninga besloten in zee te gaan met topmerk Hörmann, de grootste aanbieder in Europa van garagedeuren, huisdeuren en aandrijvingen voor woning en industrie. De samenwerking verloopt prima, BENGS is inmiddels premium partner van Hörmann. ‘Dat betekent dat men veel vertrouwen heeft in onze vakkundigheid en onze manier van werken.’ Nijborg is op zijn beurt blij met de producten van Hörmann. ‘Het zijn mooi afgewerkte deuren waar je weinig of geen nawerk van

hebt, de levertijden zijn kort en met garanties wordt soepel omgegaan. Klanten kopen met een Hörmann deur een stuk zekerheid voor een betaalbare prijs.’ In de afgelopen tien jaar heeft BENGS een indrukwekkende lijst met vaste klanten opgebouwd, waaronder tankstations, banken, verzekeringsmaatschappijen, Nederlandse Spoorwegen en

de farmaceutische industrie. De goed opgeleide monteurs die jaarlijks worden bijgeschoold en beschikken over VCA- en andere certificaten, verrichten waar nodig bouwen technische werkzaamheden. Zodoende heeft de klant voor het complete traject één aanspreekpunt. ‘In de meeste gevallen kunnen we een deur in één dag plaatsen, bezemschoon opgeleverd en klaar voor gebruik.’ Preventief onderhoud Bij storingen mag de klant erop rekenen dat een probleem zo spoedig mogelijk wordt opgelost. Het acht man sterke team van BENGS staat 24 uur per dag en 7 dagen per week klaar. Aandrijvingen en andere veelgebruikte onderdelen voor reparatie en onderhoud liggen er op voorraad. Ook is het mogelijk om voor jaarlijks onderhoud en inspectie een voordelig onderhoudscontract af te sluiten. Nijborg: ‘Preventief onderhoud

KIJK OP HET NOORDEN

TEKST: ERIK RIENSEMA

garagedeurenleverancier waar hij sinds 1985 werkzaam was. Hij begon samen met compagnon Harry Penninga een nieuw bedrijf. Met succes: ‘We startten vanuit huis en dachten na drie jaar misschien een loods nodig te hebben maar al na een jaar waren we uit ons jasje gegroeid.’

LEES HET MAGAZINE OOK ONLINE VIA WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL EN VOLG ONS VIA

Open dag Om het tienjarig bestaan te vieren, houdt BENGS op 17 september vanaf 11:00 uur een open dag voor iedereen in het pand aan de Eestumerweg 49 in Ten Post. Er wordt een aantal bijzondere activiteiten op touw gezet. Ook kan Nijborg dan van alles vertellen over het nieuwste product van het bedrijf: Em-flex. Dit is een afdichtingssysteem voor laadperrons, gemaakt van magnetisch rubber. De voordelen hiervan zijn het weren van ongedierte, energiebesparing en eenvoudige reiniging. BENGS is een belangrijke leverancier van dit Duitse systeem, dat populair is bij bakkerijen en andere bedrijven die te maken hebben met strenge eisen op het gebied van voedselhygiëne. Wilt u deze en andere innovatieve toepassingen op het gebied van deuren, toegangssystemen en camerabeveiliging met eigen ogen zien? Bij BENGS staat (gaat) de deur voor u open. www.bengs.nl

Gijs Warbroek Leppa 99 9204 JC DRACHTEN Telefoon 0512 - 84 04 75 Mobiel 06 - 165 66 819 E-mail : info@visieopsucces.nl

Visie op SUCCES helpt organisaties met het realiseren van hun bedrijfsdoelstellingen door gericht advies en ondersteuning te geven aangaande visie, missie, doelstellingen en strategie. Visie op SUCCES biedt u één vertrouwd adres voor verandertrajecten (proces en mens).

www.visieopsucces.nl

NIEUWBOUW GEREED EIND 2016 GCON COMMUNICATIECONCEPT ADV A5 DEF.indd 3

Actie en incentive gaan prima samen. gaan prima samen. Meer goede redenen? Sneekermeer, Fryslân. Sneekermeer, Fryslân. www.gcb.nl/weknow

Organizer Company.

We We know. know.

Meer goede www.gcb.nl/weknow

GCB Full service Professional Congress Organizer and Destination Management Company.

GCON COMMUNICATIECONCEPT ADV A5 DEF.indd 3

06-08-12 12:01

Al meer dan 10 jaar: Uw vacatures, ons werk! R047-0513 HOB Groningen.indd 10

R047-0513 HOB Groningen.indd 10

VORSTELIJK WONEN W W W. M E S S C H E N S T A E T E . N L

R047-0513 HOB Groningen.indd 10

In Juli: Wijziging van de Aanbestedingswet 2012 Op 22 maart 2016 heeft de Tweede Kamer het wetsvoorstel tot wijziging van de huidige Aanbestedingswet aangenomen. De aanleiding voor de wijziging is in de eerste plaats de implementatie van de nieuwe Europese aanbestedingsrichtlijnen van 26 februari 2014. Het gaat om de Richtlijn 2014/24/EU voor klassieke sectoren, Richtlijn 2014/25/EU voor de speciale sectorbedrijven en Richtlijn 2014/23/EU voor concessies. De belangrijkste wijzigingen in de Aanbestedingswet 2012 op een rijtje: - Flexibeler aanbestedingsprocedures; - Vereenvoudiging van het dynamisch aankoopsysteem; - Opheffing van de zogenaamde 2b-diensten; - Aanpassing van uitsluitingsgronden en geschiktheidseisen van deelnemende gegadigden en inschrijvers; - Aanpassing op de te hanteren Gunningscriteria; en - Opname van de Europese rechtspraak in de wet van wel en niet geoorloofde wezenlijke wijzigingen van de opdracht na de gunning van een opdracht. De implementatie door de gewijzigde Aanbestedingswet 2012 had op 18 april inwerking moeten treden, maar dat is niet gehaald. Minister Kamp van Economische Zaken streeft nu naar 1 juli, maar of dit ook lukt, is afhankelijk van de definitieve besluitvorming in de Eerste Kamer. Doel van de wijzigingen Het wetsvoorstel moet ertoe leiden dat opdrachten effectiever en efficiënter in de markt gezet kunnen worden. Aanbestedende diensten bij de overheid en semioverheidsinstellingen en in de nutssector krijgen meer ruimte voor het realiseren van strategische doelstellingen als duurzaamheid en innovatie. Daarnaast krijgen zij meer flexibiKIJK OP HET NOORDEN

liteit bij de toepassing van enkele aanbestedingsprocedures door de versoepeling van de mededingingsprocedure, de concurrentiegerichte dialoog en de vereenvoudigde toepassing van het dynamisch aankoopsysteem. Er is ook meer ruimte gecreëerd voor communicatie tussen de partijen. Met deze maatregelen worden vraag en aanbod beter op elkaar aangesloten en kunnen opdrachten beter en efficiënter in de markt gezet worden. Bovendien worden administratieve lasten teruggedrongen. Met de introductie komt er een Uniform Europees Aanbestedingsdocument. Dit document vervangt bij aanbestedingen - zowel boven als onder de

LEES HET MAGAZINE OOK ONLINE VIA WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL EN VOLG ONS VIA

Europese aanbestedingsdrempels - het Nederlandse model Eigen verklaring. Tevens dient alle communicatie en informatie-uitwisseling tussen aanbesteders en ondernemers vanaf 1 juli 2017 in beginsel elektronisch plaats te vinden. De evaluatie in Nederland van de huidige Aanbestedingswet 2012 heeft ook tot een wijziging geleid. Het betreft de uitbreiding van de termijn waarop aanbesteders nadere inlichtingen over de aanbestedingsstukken dienen te verstrekken. Deze is nu uiterlijk zes dagen voor de uiterste datum voor het indienen van de inschrijvingen, in het wetsvoorstel bedraagt deze uiterlijk tien dagen.

Hulp of Advies nodig? Indien u als aanbestedende dienst vragen heeft over aanbestedingsrechtelijke kwesties - voortvloeiende uit de gewijzigde Aanbestedingswet 2012, 1ste herziening Gids Proportionaliteit (april 2016) en het nieuwe Aanbestedingsreglement Werken (ARW) 2016 - dan kunnen wij u met raad en daad terzijde staan.

T. 06 21 20 30 02 www.europese-aanbesteding.nl

Aannemingsbedrijf Weg- en Waterbouw

Stienstra & Van der Wal-IJlst VCA ISO en

Ook kunt u bij ons terecht voor: • Remmings- en geleidewerken • Stalen damwanden • Haven aanleg en steigerwerk • Houtleverantie • Diverse typen walbeschoeiingen • Houten bruggen Voor informatie en/of een vrijblijvende offerte kunt u altijd contact met ons opnemen.

S&W

it kwalite heid & n ig il e v a Waar amenga nauw s

Aannemingsbedrijf Weg- en Waterbouw Stienstra & Van der Wal Rogmolewei 6, 8651 EP IJlst Tel. 0515-533243, Fax 0515-531362 info@stienstra-vanderwal.nl www.stienstra-vanderwal.nl

Financiële administraties Jaarrekeningen Salaris- en personeelsadviseurs HRM diensten Belastingadviseurs Bedrijfsadviseurs Internationalisering Interim management Vastgoedadviseurs Incasso Coevorden • Hoogeveen • Emmen

ceerd

gecertifi

www.kentfort.nl

B E L E E N S M E T. . .

Bel eens met Van Braak Accountants: 0512 - 571250

TEKST: HENK DILLING

Ondernemen is koers bepalen. Vooruitzien. Anticiperen. Kansen traceren en verzilveren. Sturen en bijsturen. De accountants en belastingadviseurs van Van Braak Accountants Drachten zijn u graag van dienst. Maak gebruik van hun specifieke deskundigheid en laat u adviseren over de stappen die lonen! Onderwerp van de maand: Mijn partner werkt mee in de onderneming. Hoe kan ik haar het beste belonen? Eddy Libbenga, accountant kantoor Drachten: ‘Je ziet het vaak: een partner die meewerkt in de onderneming. Een eventuele beloning is afhankelijk van de hoeveelheid werkzaamheden en de ondernemingsvorm. Zo zijn er bij een besloten vennootschap minder mogelijkheden dan bij een eenmanszaak. Bij een besloten vennootschap is het mogelijk een loondienstverhouding te hebben met uw partner, dit is echter ook mogelijk bij een eenmanszaak. Mocht u onverhoopt arbeidsongeschikt worden dan kan een dienstbetrekking bij een eenmanszaak voordelig zijn bij de overdracht van uw onderneming aan uw partner. Zonder dienstbetrekking kan een beloning boven de € 5000 worden toegekend aan de partner, dit is wel belast bij uw partner maar geeft ook een even hoge aftrek van uw winst uit onderneming. Hierdoor kan een tariefvoordeel worden behaald. Deze beloning moet wel in een zakelijke verhouding staan tot de uren en werkzaamheden. Tot slot kun u ook een samenwerkingsverband aangaan met uw partner. Uw partner moet dan voldoen aan de voorwaarden om te worden aangemerkt als ondernemer. Hierbij moet ze bijvoorbeeld ook aansprakelijk worden voor de schulden van de onderneming. Dit kan nadelig zijn als u buiten gemeenschap van goederen gehuwd bent. Het voordeel hierbij is dat de winst tussen u en uw partner verdeeld wordt en - afhankelijk van de hoogte ervan - voor beiden met een lager tarief is belast. Het grote voordeel van een samenwerkingsverband is dat uw partner ook recht kan hebben op de ondernemersfaciliteiten, waaronder de zelfstandigenaftrek. Bel ons eens om de voor u meest voordelige mogelijkheden te bespreken. Quote van de maand:

‘Succesvolle mensen stellen betere vragen. En als resultaat daarvan krijgen ze betere antwoorden’ - Anthony Robbins, coach, spreker en schrijver

Van Braak Accountants in Drachten is een no-nonsense zelfstandig advieskantoor, waar een enthousiast team van accountants, belastingadviseurs en kantoormedewerkers het onderste uit de kan haalt voor ondernemers in het mkb en de agrarische sector, voor non-profitorganisaties en voor internationaal georiënteerde ondernemingen. Effectieve oplossingen die ondernemers geld besparen of juist opleveren. De accountants van Van Braak Accountants zijn lid van de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants (NBA). De belastingadviseurs zijn aangesloten bij het Register Belastingadviseurs (RB). Permanente educatie en vaktechnische ontwikkeling zorgen ervoor dat de dienstverlening altijd up-to-date is. Van Braak Accountants Drachten is onderdeel van Van Braak Accountants, een onafhankelijke adviesgroep van accountants en belastingadviseurs. Naast Drachten heeft de organisatie vestigingen in Franeker, Holten, Marum, Scherpenzeel, Texel, Tiel, Veenendaal, Vught en Zuidbroek.

KIJK OP HET NOORDEN

LEES HET MAGAZINE OOK ONLINE VIA WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL EN VOLG ONS VIA

Eddy Libbenga

Van Braak Accountants Kelvinlaan 5-A 9207 JB Drachten T. 0512 57 12 50 F. 0512 51 00 46 info@vba-drachten.nl www.vanbraakaccountants.nl

TEDxFryslân 29 september in Theater Sneek

ALL ABOUT ME

Alleen met toegewijde partners en vrijwilligers is het mogelijk een beweging in gang te zetten waarin mensen elkaar inspireren door ideeën te delen. Die zijn inmiddels gevonden en daarom presenteerde het vernieuwde kernteam van TEDxFryslân zichzelf aan de ambassadeurs, strategische partners en event partners van editie Sneek 2016. Dat gebeurde in het theater Sneek waar alles op 29 september samenkomt: It’s ALL ABOUT ME. ‘Samen met jullie willen we van TEDxFryslân 2016 in Sneek een mínstens net zo inspirerend event maken als de editie van vorig jaar’, hield TEDxFryslân curator Eric Voigt de 30 aanwezigen voor. ‘We zijn groter geworden en we professionalise26

ren maar we zijn géén instituut en dat worden we ook niet. We zijn en blijven menselijk en doen alles wat we doen vanuit het hart, maar wél via het hoofd. Voor alle voorbereidingen is dit jaar veel meer tijd dan vorig jaar en die tijd benutten we graag

goed. Te beginnen met vandaag. Spijkers met koppen dus, wat ons betreft.’ En dat gebeurde. Na een korte presentatie, waarin de kernteamleden vertelden over de waarden, de droom en de ambitie van de organisatie, was het

podium toch vooral voor de partners en ambassadeurs. ‘We zetten jullie gewoon aan het werk!’ verraste Richard Zwarts de aanwezigen. Richard, binnen het kernteam verantwoordelijk voor de sales, had een mini-brainstorm voorbereid waarin de

TEKST: BEREND HENK HUIZING

partners konden reageren op de gekozen thematiek én de subthema’s voor het komende event. All about me Een beweging in gang zetten lukt niet zonder thema. ‘ALL ABOUT ME klinkt alsof het over egoïsme gaat, maar het is alles behalve dat’, zei Daan de Beer, in het kernteam verantwoordelijk voor het concept. Hij legde uit dat alles start bij het individu. ‘Zonder ‘ik’ is er immers geen ‘wij’ en kun je geen verbintenissen aangaan. Dat kan alleen als je weet wat jou

Partners en ambassadeurs TEDxFryslân editie Sneek 2016: De Beer Zwarts strategische creatie STERC internet marketing Online Media Koffer De Friesland zorgverzekeraar PRO Facilities Smart Camels TRIED verbindt Over de bühne Frisian Design Factory Ondernemend Friesland Visie op succes Het betere tekstwerk Maarsingh & Van Steijn Rabobank Friesland Lease Van Smaak Bentacera ROC Friese Poort Multicopy Handel & Industrie Sneek

KIJK OP HET NOORDEN

maakt tot wie je bent en waar jij staat in de samenleving. Pas dan kun je ervaren wie we samen zijn.’ ALL ABOUT ME, met als subthema’s: identiteit (waarden en dromen), confrontaties (mens tot mens), innovatie (techniek en tools) en toekomstbeelden (visie) is dit jaar het vehikel waarmee kennis en ideeën gedeeld worden. Volgens De Beer lijken mensen zich steeds meer bewust van de rol die ze zelf spelen. Op dit moment wordt een online traject bedacht waar mensen van tevoren kunnen ontdekken wie ze zijn

en achteraf kunnen zien welke invloed de opgedane ideeën hebben op hun eigen identiteit. ‘Zo willen wij mensen uitdagen om niet alleen na te denken over zichzelf, maar bovenal willen wij dat mensen nadenken over ideeën en hoe ze die alleen of samen met anderen kunnen verwezenlijken.’ Het TEDxevenement in Sneek is de tweede in een reeks van vier TED-evenementen in Fryslân. Drachten beleefde vorig jaar de primeur met de editie ‘Work hard, play hard’. Volgend jaar doet

TEDxFryslân Heerenveen aan en in 2018 is de beurt aan culturele hoofdstad Leeuwarden.

In het Theater Sneek zijn alle partners en ambassadeurs om tafel gekropen om de plannen voor dit jaar te bespreken. Naast de tafel hebben ze direct de stoelen getest en … ze zitten heerlijk! Zonder de steun van deze organisaties zou TEDxFryslân niet mogelijk zijn.

Partners in de schouwburg

LEES HET MAGAZINE OOK ONLINE VIA WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL EN VOLG ONS VIA

www.veenkoloniaalmuseum.nl MUSEUMPLEIN 5 - 9641 AD VEENDAM - tel 0598 364224

VEENKOLONIAAL MUSEUM VEENDAM ... AL MEER DAN 75 JAAR EEN BEZOEK WAARD

• Ingersoll Rand Compressoren • Rupes Stofafzuiging • Teseo Luchtleiding • Girair Luchtleiding

Vorm en functie op hoog niveau

WWW.PROMOTECHBV.NL Promotech BV - Telfordstraat 23 - ZWOLLE - 038-4670990 - info@promotechbv.nl

Exclusief maatwerk in trappen en balustrades

krepla.nl

Verleng de levensduur van uw projectmeubilair

Voor: Zorg Kantoor Overheid Horeca

herstoffering

www.joustraherstoffering.nl Duurzaam - Sociaal - Besparen

Onderwijs

TEKST EN FOTOGRAFIE: RONALD SCHALEKAMP

Maatwerk machines, software en storingsdienst Van Rijn Techniek BV uit Genemuiden is sinds vele jaren dé technische partner voor de tapijtindustrie. In de weidse regio en tot ver daarbuiten vertrouwen productiebedrijven op de kennis, ervaring en service van het bedrijf van Cor van Rijn. Het groeiende bedrijf heeft sinds enige tijd de software-engineering, met twee programmeurs en één tekenaar, in een eigen vestiging ondergebracht. Al bijna 30 jaar is Cor van Rijn (61) actief in de technische ondersteuning van onder andere de tapijtindustrie. In de eigen regio is er niemand in de tapijtwereld die zijn naam niet kent. Maar ook buiten de regio, tot in Polen aan toe, verleent Van Rijn Techniek de diensten. De onderneming staat dan ook voor maatwerk in machinebouw, service en onderhoud. Voor elk productievraagstuk of -probleem leveren Van Rijn en zijn medewerkers een maatwerk oplossing. Het groeiende bedrijf nam het afgelopen jaar drie extra medewerkers in dienst, waarmee het totale aantal op dertien komt. ‘De opdrachten komen goed binnen’, aldus Van Rijn. Niet

KIJK OP HET NOORDEN

alleen de tapijtindustrie is sterk in de regio, maar ook de hieraan gerelateerde lijmindustrie. Daarnaast zijn er verschillende verffabrikanten onder de vaste relaties van Van Rijn. ‘Bij verschillende klanten kom ik al bijna 30 jaar.’ Industriële automatisering De regio Genemuiden geldt in Nederland als hét tapijthart. ‘Hier wordt wekelijks tot wel 1000 kilometer tapijt geproduceerd’, aldus Van Rijn. Van Rijn Techniek realiseert voor klanten speciaal machines op maat. Of het nu om een onderdeel, het upgraden van een bestaande machine, of de ontwikkeling van een compleet nieuwe machine of productielijn gaat. Het optimaliseren van de productiecapaciteit staat voorop.

LEES HET MAGAZINE OOK ONLINE VIA WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL EN VOLG ONS VIA

Daarbij is vooral ook de software bepalend. ‘Goede maatwerk software kan een productieproces aanzienlijk verbeteren. Onze programmeurs zitten sinds kort op een eigen locatie omdat het bij onze productieafdeling te druk werd. We ontwikkelen met name HMI-applicaties voor productiemachines en de procesindustrie, volgens ISO S88 normering. De huismerken waar we mee werken zijn Lenze- en Siemens-besturingen.’ 24-uurs service Van Rijn en zijn medewerkers staan letterlijk dag en nacht klaar om storingen op te lossen. Behalve op zondag dan, want dan geldt in de gemeente Zwartewaterland de rustdag, ook in de productiebedrijven. ‘Dan gaan we naar de kerk’,

aldus Van Rijn nuchter. Ook zonen Jaap van Rijn (35) en Cor junior (28) zijn actief in een onderneming. Jaap is eigenaar van Haslo van Rijn, leverancier van onder meer festonneermachines en zakkennaaimachines. Cor junior is eigenaar van Van Rijn Verlichting en verkoopt en monteert LED-verlichting voor de industrie. In het specifieke vakgebied van Van Rijn Techniek moeten medewerkers van alle markten thuis zijn. ‘We staan ons mannetje in de speciaal machinebouw, aandrijftechniek, besturingstechniek, pneumatiek en procestechniek.’

www.vanrijntechniek.nl

3D laserscannen Produvar is online software voor productiebedrijven. Onze software biedt vooral veel voordelen als u producten levert die met enkele parameters aan de wensen van uw klant aangepast kunnen worden. Denkt u bijvoorbeeld aan keukenbladen of tuinmeubilair. Op basis van een offerteaanvraag kunt u met onze software automatisch de productie plannen en uw CNC-gestuurde machines bedienen. Met Produvar bespaart u tijd in al uw bedrijfsprocessen.

nisch deskundige van één van onze afnemers – VDL reminrichtingen maar die zijn vrij kostbaar en hebdrie technische innovaties in één jaar en “Meneer [naam van de beste man], één van de in Borne – zaten we te brainstormen hoe we een ben een beperkte levensduur omdat ze aan hoge l er in misschien wel dertig jaar geen echte grondleggers van Italvibras belt me haast elke week constructie konden bedenken om een onbalans- belastingen blootstaan. ”De oplossing die door het s op dit vlak zijn geweest!” Voor mij zit met nieuwe ideeën, zo enthousiast zijn ze daar” motor zonder dure regeling met twee verschillende team van Unidrive bedacht is was briljant. Jelle: gma, technisch directeur van Unidrive in schatert Jelle. centrifugaalkrachten te laten werken. Het ‘swing “We hebben een regelkastje ontwikkeld dat twee e. Terwijl buiten de lentezon aan een strakMarktleider weight’ (een belangrijk component van de onba- afzonderlijk in te stellen timers herbergt. De eerste emel staat en het groene polderlandschap Nu is Italvibras niet de minste partner om mee timer wacht ca. 3 seconden nadat de motor is uitlansmotor) zou dan op twee-verschillende ontwaken is vertelt hij enthousiast over de T. 050 211 18 manieren 25 samen te werken. Wereldwijd marktleider op het moeten werken en te variëren zijn door de draai- geschakeld. De motor loopt dan langzaam uit. Net naire en toch razend ideeën mobiel: 06-51 75 72 61 MOeenvoudige Engineering gebied van onbalansmotoren met een leveringsrichting van de motor om te keren. Uiteindelijk is voordat het slingeren begint zorgt de tweede timer fgelopen jaar de aanzet zijn geweest tot programma voor elke denkbare toepassing en m.oppedijk@mo-engineering.nl ervoor dat de motor gedurende zeer korte tijd (ca. dit het geworden…” Bramerstraat 77 al nieuwe en verbeterde producten. maat. Jelle Kingma: “Veel bedrijven in Nederland 0,3 s) omgepoold wordt en dus vrij snel nagenoeg Jelle trekt wat schetsen en technische tekeningen kennen maar één of twee merken van onbalansonbalansmotoren8523 die voor NJ de voedselverwww.mo-engineering.nl Idskenhuizen stilstand komt maar toch rustig kan uitlopen.” e industrie worden geleverd gelden zeer motoren en dat is soms wel eens frustrerend. Er zijn “We wisten niet eens dat we een Case study eisen m.b.t. afwerking van de behuizing. zoveel redenen te noemen om over te stappen naar et meest ideale materiaal, maar extreem Italvibras maar uit gewoonte wordt vaak voor het probleem hadden, tot jullie met de Jelle haalt zijn mobiele telefoon tevoorschijn en laat twee filmpjes zien: “We hebben de twee overal toe te passen. Alle gangbare oplossing kwamen!” situaties na elkaar gefilmd en de verschillen zijn bben een aluminium behuizing en wor“Dit zijn drie technische innovaties in reminrichtingen maar die zijn vrij kostbaar en hebnisch deskundige van één van onze afnemers – VDL “Meneer [naam van de beste man], één van de En inderdaad, de filmfragmenten tevoorschijn en legt een calque tekening – waar dramatisch”. gaans gecoat. “We willen een coating die één jaar en dat terwijl er in misschien ben een beperkte levensduur omdat ze aan hoge in Borne – zaten we te brainstormen hoe we een grondleggers van Italvibras belt me haast elke week een zeefinstallatie zien waar beide situaties een swing weight op getekend is – over een vel laten deerd niet loslaat” was de simpele eis die bij belastingen blootstaan. ”De oplossing die door het constructie konden bedenken om een onbalansmet nieuwe ideeën, zo enthousiast zijn ze daar” wel dertig jaar geen echte innovaties papier waar het vaste gewicht op staat. “Met deze getoond worden. De eerste – zonder de regeling Italvibras werd neergelegd. Het probleem teamstel van was briljant. Jelle: de zeefinstallatie die met veel geslinger motor zonder dure regeling met twee verschillende schatert Jelle.is de mogelijkheid van het – toont twee nokken je Unidrive de twee bedacht gewensteis centrifuelijk optreedt op dit vlak zijn geweest!” een weight regelkastje ontwikkeld centrifugaalkrachten te laten werken. Het ‘swing “Wein,hebben entwee kabaal tot stilstand komt, de tweede toont gaalkrachten het swing kan vrij binnen dat n Marktleider van de lak of coating vooral in situaties afzonderlijk in te stellen timers herbergt. eerste installatie maar dan mét regeling. Het weight’ restrictie van een spiebaan bewegen en heeft Dedezelfde bekende kijk je alleen(een maarbelangrijk naar al diecomponent van dedeonbaeNu deeltjes in het voedsel is Italvibras niet de terecht minste zouden partner om mee gekozen. “AlDe ideale partner in timer wacht ca. 3 seconden nadat de motorverschil is uit- is zelfs op het scherm van de mobiele lansmotor) zou dan op twee verschillende manieren daardoor binnen die begrenzing twee eindposiverschillende maten en uitvoeringen die Italvibras omen. Het antwoord van de fabrikant was samen te werken. Wereldwijd marktleider op het geschakeld. motor loopt danhet langzaam uit. Net dramatisch (zie www.unidrive.nl/media). moeten werken te variëren zijn door deties. draaiDe oplossing ziet De er zo simpel uit dat bijna telefoon levert, voor elke denkbeeldige situatie en en toepaslend: “Datvan kanonbalansmotoren helaas niet…” aandrijftechniek gebied met een leveringsbegint zorgtis.deNaar tweede timer richting van de motor om te keren. Uiteindelijk is voordat onbegrijpelijk is dathet hetslingeren niet eerder bedacht sing een programma voorvoor elkehijdenkbare toepassing en optimale maat. Tel daarbij op dat ze bereid gma pauzeert even verder gaat en ervoor dat de motor gedurende zeer korte tijd (ca. dit het geworden…” zonder regeling van de tekeningen van de twee manzijn om mee te werken aan het oplossen van spemaat. Jelleaan. Kingma: “Veel in Nederland met regeling ndringend “En toen zei bedrijven ik: Dan willen Unidrive, een begrip in aandrijf-aanleiding s) omgepoold wordt en en productie dus vrij snel nen heeft 0,3 Italvibras de egineering opnagenoeg cifieke problemen en de engineering daarvan vooren technische tekeningen Jelle trekt wat schetsen kennen maar één of twee merken van onbalanshelemaal geen coating, wat is er dan mogestilstand komt maar toch rustig kan uitlopen. ” zich genomen en wordt inmiddels de eerste series F hun rekening willen techniek. nemen en je hebtAnno het over de2015 motoren en dat is soms wel eens frustrerend. Er zijn levert ndelijk kwam de vertegenwoordiger van “We niet eens dat we geproduceerd. een Case study En het mooie is: Deze oplossing ideale ook wisten omdat de producten zoveel noemen om oplossing: over te stappen naarleverancier, vooral met eenredenen simpeletemaar geniale Unidrive reeds 26 jaar op elkJelle onbalansmotor qua het voetmaat uitwisselbaar zijn met de gangbare haalt zijn toegepast mobiele worden. telefoon Een tevoorschijn Italvibras maar uit gewoonte wordt vaak voor probleem hadden, tot producten jullie metkande t innovatie van formaat een schoolvoorbeeld van de twee en laat tweeenfilmpjes zien: “We hebben oplossing kwamen!” en totaaloplossingen voor de elegantie en eenvoud. zei eens:en “Elke situaties na Einstein elkaar gefilmd de intelliverschillen zijn “Dit zijn drie technische innovaties in dwaas kan zaken complexer en gewelddadiger dramatisch”. En inderdaad, de filmfragmenten tevoorschijn en legtaan een calque – waar aandrijftechniek eentekening grootgente één jaar en dat terwijl er in misschien vergteen genialiteit en een hoop in situaties zeefinstallatie zien moed waarom beide een swing weight op getekend is – over maken. een velHetlaten wel dertig jaar geen echte innovaties richting te aantal ingewicht binnenende tegenovergestelde Debewegen.” eerste – zonder de regeling papierklanten waar het vaste op staat. “Met deze getoond worden. Inmiddels wordt de techniek bij verschillende – toont de zeefinstallatie die met veel geslinger twee nokken stel je de twee gewenste centrifuStandaard gegoten Aluminium: Extreme slingerbewegingen op dit vlak zijn geweest!” buitenland. Onze producten komt Open structuur met zichtbare toegepast en de resultaten zijn en kabaalis mogelijk tot stilstand komt, de tweedeeindgebruikers toont gaalkrachten in, hetmicroporiën swing weight kan vrij De binnen derde innovatie nog opzienbarender verbluffend. “We hebben een klant die machines maar dan regeling. Het de restrictie spiebaan bewegen en bekende gekozen. “Al kijk je alleen maar naar al die enheeft kan eendezelfde revolutieinstallatie teweegbrengen in demét wereld u tegen in van o.a.eende Land-, glas bouwt om GFT producten te sorteren…” aldus verschil is Een zelfsbekend op hetprobleem scherm bij vanhet de mobiele daardoor binnen die begrenzing twee eindposiverschillende maten en uitvoeringen die Italvibras van de triltechniek. Kingma. “Door deze verbetering kunnen ze de telefoon (zie www.unidrive.nl/media). De oplossing ziet er zoVoedselversimpel uit dat het levert, voor elke denkbeeldige situatie en toepasen ties. Tuinbouwsector, totbijna stilstand komendramatisch van onbalansmotoren is het onbegrijpelijk is dat het niet eerder bedachtoptreden is. Naar van extreme schommelingen juist voor- constructie nu veel hoger maken dan voorheen en sing een optimale maat. Tel daarbij op dat ze bereid zonder regeling werkende sector, Transporten kunnen er in de bestaande schuren ca 30% meer aanleiding van de tekeningen van de twee zijn om mee te werken aan het oplossen van spemet regelingtot stilstand komt. “Vergelijk datmande motor geheel Getrommeld aluminium: nen heeft Italvibras de egineering en productie op de centrifuge thuis, maar dan heftiger” producten gelost en verwerkt worden. Dit scheelt cifieke problemen en de engineering daarvan voor n de nieuwe ‘swing Onbalansmotor met getrommeld oppervlak, het met Logistieksector. Optisch grovere structuur maar Onze gladder en productacht afzonderlijk ruim een half in gebruik. Geen zich genomen en wordt inmiddels de eerste seriesJelle.F Deze slingeringen zijn de reden van tonnen!” Jelle geniet zichtbaar als hij vervolgt: “Die hunis rekening willen nemen enjaar je hebt het over despoor van aldus zonder microporiën. Oppervlak wordt met airichtingen. of vervuiling. klant verwoordde het zo: “We wisten niet eens dat En het 24/7 mooie klaar is: Deze om oplossing ideale leverancier, oxidatie vooral ook omdat de producten 30specialisten - 50%geproduceerd. gereduceerd. staan overdimensionering van de constructie, beperkinwe en probleem hadden, tot jullie met de oplossing kan op elk onbalansmotor toegepast worden. qua voetmaat uitwisselbaar zijn met de gangbare t genEen qua ruimte en de oorzaak van veel defecten met innovatie u mee denken over ‘dezoalsvan kwamen!”. Kijk dat vind ik nou het mooiste complivan te formaat en een schoolvoorbeeld gescheurde afvoerslangen. “Een van de klannium behuizing kan getrommeld worden. ment!” types van de andere leverancier(s)”. elegantie en eenvoud. Einstein zei eens: “Elketen intellioppervlak van aluminium te ‘beschieten’ juiste oplossing’ voor en gewelddadiger ieder van onze leverancier moest elke twee weken gente dwaas kan zaken complexer de flexibele afvoerslangen van de zeefinstallaties Unidrive levert naast Italvibras onbalansmotoren eem kleine kogeltjes wordt deze als het Variabele centrifugaalkracht maken. Het vergt genialiteit en een hoop moed om in vervangen omdat ze door het slingeren scheurden alles op het gebied van aandrijftechiek onder het uitdagingen aan te gaan tgebombardeerd’ en ontstaat er een glad- De bereidheid nieuwe aandrijftechnisch vraagstuk. de tegenovergestelde te bewegen.” met als gevolg dat het product – een zeer kost- motto: De juiste aandrijving op het juiste moment. innovatie oprichting het rvlak waar vocht geen vat meer op heeft. heeft ook geleid tot een tweede Inmiddels techniek de bij hele verschillende Standaard gegoten Aluminium: bare olie – verloren wordt ging endebovendien een techniek om een eriaal is zo inert geworden dat zelfs bij gebied van onbalansmotoren: Extreme slingerbewegingen Meerzijn informatie: www.unidrive.nl. Open structuur met zichtbare microporiën en deerresultaten constructieeindgebruikers onder de olie toegepast zat. Nu bestaan wel centrifuvan RVS kappen er op het contactvlak van onbalansmotor met tweeDeverschillende derde innovatie is mogelijk nog opzienbarender Nobelweg 26 verbluffend. “We hebben een klant die machines “Elke onbalansmotor m en RVS geen corrosie meer optreedt. De gaalkrachten te laten werken. en kan een revolutie teweegbrengen in de wereld bouwt om GFT producten te sorteren…” aldus opde eentriltechniek. bepaalde vaste ries zijn al uitgeleverd en ook de Italvibras kan met een ‘swing weight’ van EenBN bekend probleem bij het 3899 Zeewolde Kingma. “Door deze verbetering kunnen ze de centrifugaalkracht ingesteld Met een techant) is razend enthousiast. totworden. stilstand komen van onbalansmotoren is het constructie nu veel hoger maken dan voorheen en optreden van extreme schommelingen juist voort. 036 - 521 9100 t/m cazaterdagmiddag van 1 tot 5 uur kunnen er in donderdagde bestaande schuren 30% meer dat de motor geheel tot stilstand komt. “Vergelijk Getrommeld aluminium: producten gelost en verwerkt worden. Dit scheelt en pinkstermaandag van 1 tot 5 uur mmeld oppervlak, sales@unidrive.nl het met de centrifuge thuis, maar dan heftiger” Optisch grovere structuur maar gladder en tonnen!” Jelle geniet zichtbaar als hij vervolgt: “Die ik. Geen spoor van aldus Jelle. Deze slingeringen zijn de reden van zonder microporiën. Oppervlak wordt met (Gron) klant verwoordde het zo: “We wisten niet eens dat 30 - 50% gereduceerd. overdimensioneringwww.unidrive.nl van de constructie, beperkinwe en probleemTelefoon hadden,0596 tot jullie met de oplossing 551415 www.helmantel.nl Groepen op afspraak gen qua ruimte en de oorzaak van veel defecten kwamen!”. Kijk dat vind ik nou het mooiste complizoals gescheurde afvoerslangen. “Een van de klanment!” types van de andere leverancier(s)”. ten van onze leverancier moest elke twee weken de flexibele afvoerslangen van de zeefinstallaties Unidrive levert naast Italvibras onbalansmotoren Variabele centrifugaalkracht vervangen omdat ze door het slingeren scheurden alles op het gebied van aandrijftechiek onder het De bereidheid nieuwe uitdagingen aan te gaan met als gevolg dat het product – een zeer kost- motto: De juiste aandrijving op het juiste moment. heeft ook geleid tot een tweede innovatie op het

www.produvar.com

Museum Helmantel

Een keuze uit eigen werk 5 mei t/m 29 oktober 2016

Museum Helmantel, Abt Emopad 2, Westeremden

TEKST: SENZA COMMUNICATIE

Stelt u zich eens voor: het is een warme, zomerse zondagavond en u neemt nog even een koud pilsje of een wijntje op het terras om het weekend goed af te sluiten. Dat ene drankje worden er uiteindelijk iets meer dan u van tevoren had gepland. Niks mis mee natuurlijk, maar wist u dat u de volgende (maandag) ochtend als de wekker gaat nog onder invloed kan zijn?

Onbewust rijden onder invloed

Wees scherp op alcohol, ook ’s ochtends De alcohol die na een avondje borrelen nog in uw bloed zit heet restalcohol. Restalcohol is het promillage alcohol dat nog bij iemand gemeten kan worden nadat diegene een tijd niet heeft gedronken, bijvoorbeeld na een nacht slapen. Meestal merkt u de ochtend na een avond drinken niet dat u nog alcohol in uw lichaam heeft. Maar dat kan wel degelijk het geval zijn omdat uw lichaam nog niet klaar is met het afbreken van de alcohol. Hoe meer u drinkt des te langer het duurt voordat de alcohol weer uit uw lichaam is. Afbraaktijd Wist u dat een lever er gemiddeld 1 tot 1,5 uur over doet om KIJK OP HET NOORDEN

een standaardglas alcohol af te breken? Over 8 glazen doet een lever dus 8 tot 12 uur. Dat betekent in de praktijk dat als u ’s avonds uw laatste biertje drinkt om middernacht, u niet eerder dan om 8.00 uur weer in de auto achter het stuur mag stappen. Het is een fabel dat u het afbreken van de alcohol kunt versnellen door veel koffie te drinken. Op tijd stoppen Als u wilt voorkomen dat u de volgende ochtend onbewust onder invloed rijdt, dan doet u er goed aan om op tijd te stoppen met alcohol drinken. Zo voorkomt u dat u uzelf en andere verkeersdeelnemers in gevaar brengt. Om de kans op ongeval-

LEES HET MAGAZINE OOK ONLINE VIA WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL EN VOLG ONS VIA

len door rijden onder invloed te verkleinen, controleert de politie geregeld ’s ochtends vroeg op alcohol. Een bekeuring voor alcoholgebruik achter het stuur kan oplopen tot wel € 750 of zelfs een inname van het rijbewijs betekenen. Kleine moeite, groot plezier Uiteindelijk kunnen we er samen voor zorgen dat we zelf en andere weggebruikers veilig thuiskomen. Niet alleen door goed op te letten in het verkeer of elkaar aan te spreken op gevaarlijk gedrag, maar ook door voordat u in de auto stapt even te bedenken of dat nog veilig en verantwoord is. Heeft u toch iets te diep in het glaasje gekeken

tijdens een spontane borrel op het terras? Laat u dan naar huis rijden of maak van tevoren een duidelijke Bob-afspraak. En stap de volgende ochtend niet te vroeg weer achter het stuur. Zo kunnen we er samen alles aan doen om richting nul verkeersslachtoffers te gaan.

Samen richting Nul verkeersslachtoffers! In Drenthe komt er gemiddeld elke 14 dagen iemand om in het verkeer. Het aantal (ernstig) gewonden ligt nog veel hoger. Elk verkeersslachtoffer is er één te veel. Onze ambitie is om op weg te gaan naar nul verkeersslachtoffers. Samen met u. Kijk voor meer informatie op www.samenrichtingnul.nl.

Ondernemers en hun Kijk op...

Bedrijfslocatie Bedrijven stellen verschillende eisen aan de bedrijfslocatie. Wat voor het ene bedrijf ten aanzien van de locatie belangrijk is, is voor het andere bedrijf totaal irrelevant. Deze keer zetten onze panelleden hun gedachten op papier over de volgende stelling: Ons bedrijf is gevestigd op de perfecte locatie(s)

Erwin Balkema, directeur van full-service AV-bedrijf Bano in Groningen

‘We gebruiken Amsterdam als uitvalsbasis om met de buitenlandse bedrijven te communiceren’ Bano is gevestigd in Groningen en Amsterdam. Op dit moment is dat de beste combinatie. Terwijl we vanuit Groningen de hele wereld bestrijken en genieten van de lagere vierkante meter-prijs voor onze opslag, gebruiken we Amsterdam als uitvalsbasis om met de buitenlandse bedrijven te communiceren. Onze klanten, bijvoorbeeld HewlettPackard, vinden het geen enkel probleem als we hun roadshows of sales events technisch ondersteunen vanuit Groningen. Want of je nu naar Barcelona of Milaan rijdt vanuit Amsterdam of vanuit Groningen, dat maakt helemaal niets uit. Dus ja, wij zitten met onze onderneming op dit moment op de goede plek.

Ivo Lochtenberg, directeur Nieuw Akademia en gastheer van Walsemaweer in Kantens

'Het is hier mooier dan Frankrijk!' Zomer 2007, de avondzon schijnt. Ik fiets in de richting van ‘het prachtpand’. Plotsklaps springen reetjes de weg over. Mijn hart maakt een huppeltje. Het is hier mooier dan Frankrijk! Augustus 2012. Een dinertje wordt afgesloten met de afwas. In de keuken staan mijn vrouw en onze zoon te kletsen als de grond brult en beeft. Vier jaar verder, waarvan we bijna een jaar onze deuren hebben moeten sluiten vanwege herstelwerkzaamheden, weten we het niet zo goed meer. We worden opnieuw getrakteerd op klappen van rond de schaal 3 binnen een straal van 5 kilometer. Het gevolg: meer dan 300 nieuwe schades en scheuren. Als ondernemer praat je er niet graag over. Gasten moeten zich veilig en op hun gemak voelen. Maar nu het erop aan komt dat de NAM maatregelen neemt om het pand te versterken, laten zij verstek gaan. Een aanbod ligt op tafel om het pand ‘een beetje veiliger te maken’, normen-loos en schaamteloos. Omdat het versterken te kostbaar wordt. Mijn gasten fietsen tussen de Wierdendorpen met hun prachtige kerkjes in de richting van het Wad. Het is hier (nog steeds) zo mooi als Frankrijk op een zwoele zomeravond.

Henry Joustra, directeur van Joustra Herstoffering in Meppel

Willem Everts, directeureigenaar van D.I.A. Licht, Geluid en Beeld in Assen

‘Voor ons is het van cruciaal belang dat we goed bereikbaar zijn’

‘Toch blijven fysieke verkooppunten waardevol’

‘We zijn heel goed bereikbaar, ook in de spits’

Uit de marketing kennen we de bekende 4 P’s om je product of dienst te vermarkten en de P van Plaats is vaak onderbelicht. Een goed product in de juiste markt met de juiste promotie verkoopt zich (online en offline) bijna vanzelf, zou je denken… En dat is in de praktijk ook (gelukkig) vaak het geval. De factor Plaats is uiteraard ook zeer van belang en dat gaat naar mijn idee tegenwoordig verder dan puur om de plaats wáár je het verkoopt. De afstand tussen de verkoop van het product en de Plaats waar het gekocht wordt, is nog nooit zo klein geweest als nu! Dat dit veel impact heeft is duidelijk merkbaar in elke willekeurige winkelstraat. Toch blijven fysieke verkooppunten (zoals winkels of productie-outlets) waardevol als ‘showroom’ van digitale webwinkels. In ons geval produceren wij zo dicht mogelijk bij onze relaties om makkelijker personeel uit de regio te werven en om levertijden kort te houden. Zo besparen we op transportkosten en we sparen het milieu maar bieden lokaal ook arbeidskansen.

Bij het kiezen van een vestigingsplaats voor ons bedrijf hebben we heel duidelijk gelet op een aantal punten waaronder de bereikbaarheid, de hoeveelheid ruimte, de mogelijkheden tot samenwerking met collega-bedrijven en de prijs. Aan de Australiëweg 8 in Assen hebben we dit allemaal gevonden. We zijn heel goed bereikbaar, ook in de spits. We zijn gehuisvest in een mooi ruim pand met voldoende ruimte eromheen. Actief Parkmanagement Assen Noord heeft ervoor gezorgd dat het terrein is voorzien van zeer goede camerabewaking. Samen met de andere bedrijven worden er ontbijtsessies, borrels, en BBQ’s gehouden. Ook de opleiding van BHV’ers is een gezamenlijke activiteit. En dit alles van prima kwaliteit én ook nog eens betaalbaar.

Steenhuis Recycling is al ruim 80 jaar gehuisvest aan de Renselweg in Winschoten. Het bedrijf is met zijn tijd meegegaan en er is continu geïnvesteerd in de onderneming om het aan de eisen van de tijd te laten voldoen. Voor ons is het van cruciaal belang dat we goed bereikbaar zijn. Niet alleen over de weg, ook het transport per schip speelt bij ons een zeer belangrijke rol. Zoals bij velen bekend, is ons bedrijf gelegen aan het Winschoterdiep, waardoor we in staat zijn het ijzer per schip te verladen. Een scheepslading heeft een gewicht van circa 1000 ton. Voor het transport over de weg zouden dus ongeveer 50 vrachtauto’s nodig zijn. We bewijzen door deze werkwijze dus niet alleen het milieu een dienst, we kunnen tevens de kosten voor transport enigszins reduceren. Al met al zijn we tevreden met de huidige locatie maar er blijft altijd iets te wensen over. Of onze wensen in de toekomst gerealiseerd worden, zal de toekomst uitwijzen…

KIJK OP HET NOORDEN

LEES HET MAGAZINE OOK ONLINE VIA WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL EN VOLG ONS VIA

ONDERNEMERS EN HUN KIJK OP

Douwe Postma, commercieel directeur van Steenhuis Recycling in Winschoten

Aad van Wijngaarden, senior aanbestedingsspecialist bij ITS Projects in Raalte

‘Perfect is altijd relatief!’ De perfecte locatie waarop ons bedrijf is gevestigd, doelt op een waardeoordeel dat afhankelijk is van vele factoren. Als je uitgaat van onze bedrijfsactiviteiten, bestaande voornamelijk uit het begeleiden van en het uitvoeren van (Europese) aanbestedingen, dan speelt de plaats in de gemeente Raalte van onze locatie niet of nauwelijks een rol. Bijna alles vindt plaats via de ‘digitale snelweg’ en is niet locatiegebonden. Wanneer wij cliënten willen bezoeken of ontvangen, dan hebben wij een prima locatie. Voor het hele land qua afstanden - van noord tot zuid, van west naar oost - ligt Raalte goed centraal en is qua verkeersluwte goed bereikbaar. Voor ons personeel is de huidige locatie aan de buitenrand van Raalte, Vrieswijk 6b - bijna aan de weg van Zwolle naar Nijverdal - minder perfect ten opzichte van onze oude locatie in het centrum, shoppen in de pauze is er niet meer bij. Anderzijds heeft de nieuwe locatie veel gratis parkeerplaatsen. Perfect is altijd relatief!

Kijk op het noorden

Online

Het magazine Kijk op het noorden wordt sinds twee jaar ook online gepubliceerd in een interactieve ‘bladerversie’, geschikt voor computers, tablets en smartphones. Interactief door middel van online kopDe roulerende headerfoto’s worden met

pelingen in de artikelen en advertenties richting de

regelmaat gewisseld en geven een dui-

betreffende relaties, filmpjes en of fotoreportages.

delijk herkenbaar beeld van het laatst

Kijk voor het online archief op ‘Online magazines’.

verschenen magazine. De bijbehorende artikelen zijn direct leesbaar door de ‘Lees meer’ button met koppelingen richting het online magazine. Kijk op het noorden maakt het u nu nog makkelijker uw nieuws aan te leveren. We hebben een speciale upload module ontwikkeld. Zodra u de rode Dagelijks worden wij gevoed met nieuws uit

button aanklikt, ontvouwt zich een scherm.

het noorden. Via de handige upload module aan

Hierin kunt u zelf de titel, tekstfile van het

de rechterkant van de website of via ons

bericht en foto(‘s) uploaden. Na indienen

nieuwsaccount nieuws@kijkophetnoorden.nl. De berichten publiceren we via de website en ze worden gesegmenteerd in de categorieën, Economie, Trends, Cultuur en Toerisme.

neemt de webredactie hem in behandeling en ontvangt u een mailtje zodra het bericht online staat. Uiteraard kan mailen naar nieuws@kijkophetnoorden.nl ook nog steeds.

Al onze online publicaties op de website worden, inclusief URL naar het bericht op de site, doorgezet naar de eigen social mediakanalen van Kijk op het noorden. Momenteel zetten wij Twitter, LinkedIn

Onze columnisten en specialisten delen graag hun kennis met u of willen u prikkelen en inspire-

pagina en -groep, Google+ en YouTube

ren. Een totaaloverzicht van onze columnisten

(inclusief eigen Kijk op noord TV kanaal)

vindt u bovenaan op de website. Aan de rechter-

in voor extra bereik van onze berichten.

kant verschijnt ‘ad-random’ ieder keer als u terugkomt op de homepage of een andere pagina bezoekt een andere columnist/specialist.

COLUMN

Van buiten naar binnen In een tijd dat we van binnen naar buiten gaan, onze lampverlichte woonkamer verruilen voor de zonverwarmde tuin, maakt Sensor City Assen een omgekeerde beweging: van buiten naar binnen. Tot nu toe lag de focus van het grootstedelijk sensornetwerk op toepassingen in de openbare ruimte. Van mobiliteit tot oppervlaktewater en van geluid tot licht: alles kunnen we in kaart brengen en aan de hand van verzamelde data kunnen we voor menig probleem een oplossing aanreiken. Meten is weten en als je weet wat er loos is, kun je een list verzinnen, nietwaar? De grote problemen op het gebied van energie en klimaat komen samen in het begrip leefbaarheid. En dan denken we niet alleen aan verkeersarme binnensteden of buiten hun oevers tredende rivieren, niet alleen aan buiten dus, maar vooral ook aan onze gebouwen. Onze huizen, de gebouwen waar we werken, winkelen, recreëren, noem maar op. U kent ze wel: de berichten over ongezonde schoolgebouwen en problemen met mechanische ventilatie in nieuwe woningen. Leefklimaat, dat is de insteek die Sensor City Assen kiest in het consortium dat het samen met het Dr. Nassau college in Assen en INCAS3 aan het bouwen is. Het Technasium van deze havo-gymnasium opleiding leent zich heel goed voor een proeftuin waarin we kunnen onderzoeken aan welke bedreigingen binnensmuurs ons leefklimaat bloot staat. En hoe dit zich verhoudt tot wat er buiten gebeurt. Het Technasium biedt ruimtelijke en organisatorische faciliteiten voor een binnenproeftuin, waarbij het onderwijs profiteert van de aanwezigheid van een fieldlab.

We zoeken bedrijven die partner willen worden omdat ze kansen zien in innovatie, van het ontwikkelen van sensoren tot het bouwen van software en van het leggen van nieuwe verbanden tot het maken van producten. We beginnen in een nieuw onderwijsgebouw, met alle andere soorten gebouwen in het achterhoofd. Van buiten naar binnen en weer terug. Voor leefbare gebouwen en een bijdrage aan de klimaatproblematiek. Waar sensortechniek allemaal niet goed voor kan zijn …

‘We zoeken bedrijven die partner willen worden omdat ze kansen zien in innovatie’

Daarnaast leent het onderwijsgebouw zich goed als onderzoeksobject. Dagelijks komen en gaan in zeer korte tijd duizenden scholieren. Een knappe klimaatinstallatie die dat zonder problemen aan kan. We gaan er van alles meten: de fietsen loopbewegingen, de temperatuur, de vochtigheid, de verlichting, het geluid, de neerslag, het water- en energiegebruik, noem maar op. Zowel binnen als buiten. Zo komen we te weten hoe het gebouw functioneert en hoe leefbaar het is. Daarbij zetten we niet alleen het bestaande sensornetwerk van Sensor City Assen in maar maken we voor de finetuning ook gebruik van een draadloos sensorsysteem en een LoRa gateway die de verbinding legt met eindeloos veel data.

Jan Reitsma Sensor City Assen

KIJK OP HET NOORDEN

LEES HET MAGAZINE OOK ONLINE VIA WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL EN VOLG ONS VIA

AARDWARMTE • De toepassing in nieuwbouw van woning of bedrijfspand! • Verwarmen en koelen! • Gasaansluiting verleden tijd! Vraag naar de mogelijkheden in de bestaande bouw! Voor subsidie neem contact met ons op of kijk op: www.snn.eu

Koldingweg 8 9723 HK Groningen T 050 5493673

aqua energy systems | aardwarmte techniek

ISO 9001, VCA* en BRL SIKB 2100 en 11000 gecertificeerd.

COLUMN

Geheimen drijven naar boven

Bescheidenheid siert de mens. Of toch niet? Ieder bedrijf heeft ze, de stille medewerkers die op de achtergrond hun werk doen. Die zich weinig laten horen, die het teamwerk benadrukken en hun eigen bijdrage bagatelliseren. Wat hebben deze bescheiden professionals nog meer in huis? Weet u dat en gebruikt u die kwaliteiten, expertise, motivatie? Te weinig? Hoe kom je erachter? Bescheidenheid heeft drie oorzaken.

Soms lijkt de wereld gebouwd op een bolwerk van geheimen. Van Panama Papers, Olympische sportequipes tot geheime aardgas afspraken. Als begeleiders bij persoonlijke ontwikkeling zien we veel mensen worstelen met hun geheimen. In het menselijk bewustzijn blijken geheimen te berusten op gedrag dat men zelf nog niet begrijpt. Als onbewuste zelfbescherming, wordt onbegrepen gedrag weggestopt. Zo ontstaat een geheim. Via gedragspatronen worden ze over generaties doorgegeven. We leven in een tijd waarin veel mensen op invloedrijke posities in de tweede fase van hun carriĂ¨re zitten. Zij zijn vaak kinderen van ouders die de oorlog hebben meegemaakt. En als er een grote veroorzaker is van geheimen dan is dat wel een oorlog. Tegen de kracht van onvoorwaardelijke liefde zijn geheimen niet bestand. In deze tijd, waarin het gevoel een steeds belangrijkere rol speelt, is het dus logisch dat er meer geheimen naar de oppervlakte komen. Bewuste leiders zien het onthullen van geheimen als een teken van ontwikkeling. En als we ons dan realiseren dat ze hun oorsprong vaak vinden in gebeurtenissen uit een grijs verleden, hoeven we er elkaar ook niet meer zo hard op af te rekenen. Voor meer informatie www.uniovision.nl

A. Professionals zelf 1. Het is veilig om bescheiden te zijn omdat je in je comfortzone blijft. 2. Op de voorgrond treden zien zij als overdreven of arrogant. 3. Professionals met weinig zelfvertrouwen worden als minder competent gezien, een mismatch tussen competence en confidence. 4. Disappearing acts, acties waarmee professionals zichzelf wegcijferen ten gunste van anderen. 5. Het politieke spel niet willen spelen omdat ze dat spel niet integer vinden. B. Bias 1. Over de ideale medewerker. 2. Over diversiteit, die ook over verschillen in persoonlijkheden gaat. 3. Maatschappelijk ideeĂŤn over bescheidenheid. Zeker bescheidenheid bij vrouwen wordt vaak als positief gezien. C. Geen rolmodellen Ga met bescheiden professionals in gesprek, waardeer hun specifieke kwaliteiten, betrek hen actief. Bescheidenheid siert stille Marie en rustige Piet maar niet als zij zichzelf en hun organisatie daarmee tekort doen. Van onbenut naar bewust ingezet potentieel.

Celeste Banning & Rien Hagenaars Uniovision

KIJK OP HET NOORDEN

LEES HET MAGAZINE OOK ONLINE VIA WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL EN VOLG ONS VIA

Marijke Huisman Ja, familie van Jopie. Meer over bescheiden professionals op Impact vanuit kracht.nl

OF-CONNECT voor bedrijfsleven

Revolutie in communicatie

Dat het internet voor een complete revolutie heeft gezorgd in de wereld van de ondernemer zal voor iedereen duidelijk zijn. Dat dit directe gevolgen heeft voor de marketing, sales en klantenbinding zal ook elke ondernemer herkennen. Massa- en socialmedia marketing is inmiddels ook sterk aan het veranderen en de zogenaamde Data Driven Sales modellen komen hiervoor in de plaats, zo stelt Willem Brouwer, directeur van Kijk op het noorden. Alle systemen voor marketing en CRM software zijn in de afgelopen jaren sterk verbeterd en vormen nu vaak de basis van het hebben van relevante klantinformatie waarop men zijn marketing kan afstemmen. De problematiek van het hebben van deze praktische systemen is dat men ondanks de verzamelde data nog niet echt weet wat de wensen van de klanten en potentiĂŤle klanten zijn. Zou het als ondernemer niet fantastisch zijn als je real-time zou weten wat je klant nodig heeft? Dat je als ondernemer als het ware over de schouder van de klant zou mogen meekijken en zo de behoefte van die klant kunt koppelen aan je diensten of producten? Dat je zeker weet dat alle marketing die je voert 100% zichtbaar is bij je (potentiĂŤle) klant. Er is hard gewerkt aan een nieuw concept dat ervoor gaat zorgen dat ondernemers vanaf nu nog meer kansen krijgen om hun bedrijf, producten en dienstverlening op een werkelijk unieke methode te promoten. Wij werken al jaren aan een verdere uitbreiding van onze dienstverlening. We volgen de 38

ontwikkelingen op het gebied van communicatie en marketing en zo helpen we onze klanten actief om hun producten en diensten aan de man te brengen. Onze afdeling ontwikkeling heeft zich gespecialiseerd in de toepassingen van kunstmatige intelligentie waarmee we u nog beter van dienst kunnen zijn. In onze uitgebreide testomgeving hebben we het afgelopen jaar gezien dat OF-Connect voor ondernemers en hun klanten het ultieme systeem is om deze nieuwe ontwikkelingen toe te passen. Door gebruik te maken van ingenieuze kunstmatige intelligentie-modellen kan de ondernemer zijn klant steeds beter begrijpen en dus ook directer inspelen op zijn of haar behoeften. Willem Brouwer legt uit: ondernemers weten dat grote bedrijven als Google en Microsoft steeds meer informatie verzamelen van gebruikers. Het internet is daardoor niet alleen een hulpmiddel geworden om klanten te kunnen bereiken, het is ook een bedreiging geworden als je niet meegaat in deze wereld van communicatie en marketing. De realiteit van

vandaag is helaas elke dag te lezen in het nieuws. Steeds vaker hoor je dat bedrijven failliet gaan doordat verkopen in de winkels minder worden. Kennis is macht was het vroeger, nu heet het, kennis en data vormen macht. Klantenbinding en potentiĂŤle klanten (leads) krijgen is het toverwoord. En dat is waar wij de ondernemers bij willen gaan helpen. OF-Connect is een concept waarbij ondernemers een nieuwe wereld gaan betreden die tot nu toe alleen toegankelijk was voor de multinationals. Wij hebben de stap gezet om niet alleen de B2B markt te faciliteren, maar we zullen nu ook de bedrijven ondersteunen die zakendoen met de consumentenmarkt. Wij gaan ervoor zorgen dat de ondernemer nieuwe mogelijkheden krijgt om 24/7 met zijn klanten in contact te komen en te blijven, om zo realtime producten en diensten zichtbaar te maken. U denkt, we hebben al mail, Facebook, Whats-App et cetera .... wat kan OF-Connect ons nu nog bieden? Al deze media die je nu hebt, zijn eigenlijk tijdvergankelijke

media. Gedurende de dag krijg je steeds meer en meer berichten binnen. Mail is inmiddels een medium geworden waar de gebruiker heel specifiek zijn informatie uit haalt. Een nieuwsbrief, waarbij je eerst via de bekende kruisjes een afbeelding moet downloaden, wordt vaak ongelezen verwijderd. Iets posten op Facebook is absoluut noodzakelijk... maar als ik drie uur niet kijk en dan even weer wel, dan zijn er inmiddels zoveel berichten bijgekomen dat de kans dat iemand je bericht leest een stuk kleiner is geworden. En eigenlijk is dit bij alle vormen van communicatie tot nu toe het geval. Dat gaan wij veranderen, aldus Willem Brouwer. Met OF-Connect krijgt de ondernemer een communicatie/ marketing systeem waarbij 100% zichtbaarheidsgarantie een feit is. Hoe lang het ook duurt voordat de klant weer de mogelijkheid heeft om op zijn computer, tablet of smartphone te kijken, hij of zij zal de boodschap zien! Maar dat is nog niet alles, OF-Connect gaat nog verder, vertelt Willem Brouwer. Wij hebben een platform ingericht

bestaande uit drie onderdelen, die tezamen het nieuwe communicatie/marketing platform gaan worden voor het bedrijfsleven. Ondernemers kunnen de concurrentie aangaan met de grotere bedrijven die op Internet regeren. Men heeft straks de mogelijkheid om bestaande klanten iets unieks en waardevols te geven. Het gebruik van data-intelligentie zal een nieuw tijdperk inluiden. Met deze marketingtools zullen wij de KIJK OP HET NOORDEN

trend zetten op het gebied van deze nieuwe vorm van communicatie en marketing. OF-Connect bestaat uit OF-Messenger, OF-Shopper en OF-Affilliate, de tools waarmee je als ondernemer alle mogelijk denkbare communicatie kunt toepassen! Via OF-Connect creĂŤer je als ondernemer tevens optimale zichtbaarheid in de diverse zoekmachines door middel van het gebruik van ons OF-Affilliate-platform. En dit

LEES HET MAGAZINE OOK ONLINE VIA WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL EN VOLG ONS VIA

nieuwe model komt er niet alleen voor bedrijven! Nee, scholen, verenigingen en andere organisaties zullen ook gebruik kunnen gaan maken van deze nieuwe vorm van communicatie. Niets is wat het lijkt te zijn! Willem Brouwer geeft aan dat deze schijnbaar complexe materie lastig te doorgronden zal zijn en daarom worden diverse presentaties gegeven om de ondernemer mee te nemen in dit unieke concept.

Wil u meer informatie over OF-Connect neem dan contact op met Kijk op het noorden en vraag naar Willem Brouwer. U kunt ons ook vinden via www.of-connect.nl

Kwaliteit en duurzaamheid garanderen is geen holle frase Als je er niet te lang over nadenkt, lijkt de wereld van de metaalgroothandel simpel en overzichtelijk. Je hebt te maken met klanten die op zoek zijn naar specifieke metalen. Aan de andere kant onderhoud je een groot netwerk met nationale en internationale leveranciers. Je bemiddelt tussen vraag en aanbod en levert uit met een gezonde marge. Simpel en overzichtelijk, toch? De praktijk anno 2016 is echter een stuk complexer. 40

En hoe zit het met de kwaliteit in het eigen interne proces bij Metaalketen? Brigitte Kuipers:

De metaalgroothandel heeft te maken met een markt waarin duurzaamheid, kwaliteitsnormen en -certificaten en voortdurende productinnovaties van het grootste belang zijn. Een markt dus met klanten die verwachten dat je als groothandel niet alleen kan meepraten over dergelijke ontwikkelingen maar kan adviseren en voorop loopt. We schuiven aan tafel bij Brigitte Kuipers, verkoopleider bij Metaalketen uit Hengelo, voor een gesprek hierover. Metaalketen staat in Nederland bekend als groothandel in aluminium, roestvaststaal, koper, messing, brons, geperforeerd metaal, gaas en strekmetaal. Maar volgens Kuipers is het uitgebreide assortiment allang niet meer het enige waarmee je je kan onderscheiden: ‘Wij richten ons bij Metaalketen op materiaalexpertise, kwaliteit en duurzaamheid. Onze metalen vinden via de keten hun weg naar hoog innovatieve en hightech markten. Daarbij kun je denken aan bedrijven als Norma, VDL en ASML. Je kan je voorstellen dat er dus behoefte is aan een groothandel waarmee je echt kan sparren over de eigenschappen van een metaal. Tel daarbij op dat veel van onze klanten te maken hebben met steeds strenger wordende kwaliteitsnormen en milieueisen. Dan snap je waarom wij zoveel investeren in kennis en kwaliteit. Alleen op die manier kunnen we onze klanten voorzien van advies én natuurlijk de beste innovatieve materialen.’ KIJK OP HET NOORDEN

Aluminium legering 6026 Gevraagd naar een voorbeeld van zo’n productinnovatie, haalt Kuipers de nieuwe aluminium legering 6026 aan. Als een van de eerste groothandels heeft Metaalketen dit product standaard op voorraad. Brigitte Kuipers: ‘Legering 6026 is ontstaan uit een specifieke problematiek. Veel klanten zoeken naar aluminium legeringen die goed te verspanen zijn. Waar je dus gemakkelijk in kan boren, tappen, vrezen of zagen. En dan natuurlijk het liefst op de modernste machines die op hoge snelheid werken. Om die reden werd er in het verleden een bepaald percentage lood aan de legering toegevoegd. Dat maakt het aluminium iets zachter en dus beter te verwerken. Maar lood is uit gezondheidsen milieu-oogpunt natuurlijk geen hele fijne toevoeging en wordt door de wetgever ook steeds meer in de ban gedaan. Kijk maar naar de Europese richtlijnen ELV en RoHS waar veel van onze klanten mee te maken hebben. Op zich waren er inmiddels wel alternatieven te vinden voor loodhoudende aluminiumsoorten die ook verspaanbaar zijn. Maar die hebben weer als groot nadeel dat oppervlaktebewerkingen zoals anodiseren veel lastiger zijn. En die wens bestaat bij veel van onze klanten natuurlijk ook. Met legering 6026 hebben we de oplossing gevonden. Het is een van de eerste legeringen die op alle drie de vlakken goed presteert: verspaanbaarheid, anodiseerbaarheid en - vanwege een loodgehalte van bijna nul -

LEES HET MAGAZINE OOK ONLINE VIA WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL EN VOLG ONS VIA

‘Daarin mogen we natuurlijk niet achterblijven. We zijn nog één audit verwijderd van het verkrijgen van het ISO 9001: 2015 certificaat. Zo kunnen we onze klanten laten zien dat onze werkwijze telkens weer dezelfde is en de kwaliteit gemonitord en geborgd wordt.’

TEKST EN FOTOGRAFIE: TWENTSE STORM

duurzaamheid. Het product past dus bij onze focus op kwaliteit, innovatie en duurzaamheid waarin we onze klanten willen meenemen.’

Metaalanalyse met behulp van röntgen Een van de belangrijkste processtappen in de metaalgroothandel is het controleren van de materialen bij in- en verkoop. Wat is de kwaliteit van een product? Is een legering samengesteld volgens de verhouding zoals die wordt gevraagd? Kloppen de begeleidende technische infobladen? Om op deze vragen een antwoord te krijgen, wordt er binnen Metaalketen gebruikgemaakt van een zogenaamde analyzer. De analyzer meet de chemische samenstelling van een legering met behulp van röntgenfluorescentiespectrometrie, ook wel bekend als XRF. Met de analyzer worden alle producten van Metaalketen bij binnenkomst én verkoop geanalyseerd. Deze kwaliteitsborging zorgt ervoor dat klanten altijd precies weten dat ze de goede levering in huis halen. Ook voor klanten die zelf een eindproduct hebben liggen waarvan de samenstelling niet helemaal bekend is, wordt Metaalketens analyzer met regelmaat ingezet.

Topaasstraat 45 7554 TJ HENGELO

Postbus 1125 7550 BC Hengelo

T +31 74 24 36 455 F +31 74 29 15 029

info@metaalketen.com www.metaalketen.com

Optimale bereikbaarheid binnen handbereik Moderne telecommunicatie. Steeds meer ondernemingen kiezen voor deze vorm. Het biedt vele voordelen ten opzichte van de bekende, maar ouderwetse telefoonlijn. Speakup is specialist en kan Kijk op oost nederland zeker vertellen wat die voordelen nu precies zijn. Wij zijn anno 2016 gewoon realistisch genoeg om te begrijpen dat je niet altijd beschikbaar kunt of wilt zijn, dat ‘nu even niet’-moment. Wij hebben een schat aan ervaring met het bedenken van de ‘ultieme telecommunicatie-oplossingen’ en samen met onze partners kijken wij wat de individuele wensen en behoeften zijn zodat wij iedereen binnen een bedrijf op de juiste gewenste manier bereikbaar kunnen laten zijn. Giuseppe Levatino, commercieel manager van Speakup, gaat verder in op de voordelen van telecommunicatie in de cloud. Specifieker gesteld: wat zijn de voordelen voor ondernemers? Werkt Speakup op een andere manier met hen samen in vergelijking met de grote jongens? ‘Nee! Dat is juist het prettige van onze dienstverlening’, antwoordt Giuseppe resoluut. ‘Van een bedrijf bestaande uit één persoon tot aan de multinational. Wel heb je altijd meerdere nummers nodig om telefoonnummers aan elkaar te koppelen en data te meten. Bij twee of drie nummers is de intelligentie al toepasbaar.’ Wat Speakup volgens Giuseppe zo bijzonder maakt, is het feit dat de specialist samen met haar partners naast de klant staat. Er wordt steeds weer meegedacht met de eindgebruiker. Ook over de toekomst. De bedoeling is dat je als onderneming groeit in de toekomst. De vraag is vaak hoe je dat schaalbaar maakt. En daar komt de kennis en service van Speakup om de hoek kijken zodat je telecommunicatie met je meewerkt. Ook het aanbieden van veelal maatwerk als standaard - zonder dat de klant 42

extra voor hoeft te betalen - zien wij als een welkome toevoeging aan onze dienstverlening. De intelligentie en de oplossingen die achter de geboden telecommunicatie zitten, zijn minstens zo belangrijk en interessant. En het wordt alleen maar interessanter wanneer je kunt schalen en meten. Meetbaarheid van data Een fiks voordeel van moderne telecommunicatie is de meetbaarheid van alle data die worden opgeslagen. ‘Ik geef je een voorbeeld: stel, je werkt met een verkoopteam. Dan is het ontzettend handig om onder meer meetbaar te hebben hoe lang de gesprekken van het verkoopteam gemiddeld duren en waarom. Op die manier leer je van je eigen medewerkers wat het meest effectief is als het gaat om commercieel of servicegericht klantcontact’, vertelt Giuseppe verder. Bereikbaarheid versus Beschikbaarheid ‘Je kunt de huidige shift binnen de telecommunicatie vergelijken met vroeger, toen er nog geen e-mail was of zelfs geen internet. Je zag dat men er toen ook

langzaam aan moest wennen. Nu we in 2016 eigenlijk altijd en overal bereikbaar zijn, is het zaak om na te gaan denken over je beschikbaarheid en telecommunicatie niet langer als nutsvoorziening te zien. Dat zien we nu langzaam gebeuren. Wij vinden het erg belangrijk om bereikbaarheid af te zetten tegen beschikbaarheid. De gehele markt zit nog steeds op die bereikbaarheid, bereikbaarheid en meer bereikbaarheid. Je moet altijd maar bereikbaar zijn, 24 uur per dag en zeven dagen per week. Wij zijn gewoon realistisch genoeg om te begrijpen dat je niet altijd beschikbaar kunt of wilt zijn, dat ‘nu even niet’-moment. Natuurlijk zijn onze klanten ook 24/7 te bereiken maar juist de factor beschikbaarheid is waarin onze telecommunicatie je ondersteunt. Daar hebben we als Speakup namelijk onze mening over’, zegt Giuseppe. ‘Je hebt nu eenmaal momenten dat je even niet te bereiken bent. Dat kan zijn wanneer je in een auto zit of wanneer je deelneemt aan een vergadering. Maar, in onze 24-uurs economie kan het ook in de privésfeer liggen. Je bent met vakantie, je loopt op een golfbaan of hebt een middagje

met je kinderen… Juist voor die momenten biedt onze telecommunicatie ook meerwaarde. Jouw onderneming moet bereikbaar blijven, dus ook al kan jij de telefoon niet opnemen, dan zorgt ons systeem er automatisch voor dat je collega wel kan opnemen. Soms bellen er mensen - je baas, een potentiele opdrachtgever of klant of je partner - die je hoe dan ook altijd te woord wilt staan. Ook al lig je op dat moment aan dat zwembad in Zuid-Frankrijk of sla je een balletje met een zakenrelatie, geen probleem, ook deze uitzonderingen worden ingericht en deze telefoontjes worden daarom wél naar jou doorgeschakeld.’ Kortom: Speakup telecommunicatie is individueel toe te passen en op ieder gewenst moment aan te passen ten behoeve van iedere gebruiker én de klant binnen en buiten je bedrijf. ‘Onze gebruikers moeten wennen aan deze nieuwe mogelijkheden maar ze willen eigenlijk niet meer terug zodra zij het gemak hebben ervaren. Dat haakt perfect aan op wat wij bieden, bereikbaar zijn zoals jij wilt. Dat is precies wat Speakup doet’, aldus Giuseppe.

Giuseppe Levatino, commercieel manager van Speakup

KIJK OP HET NOORDEN

LEES HET MAGAZINE OOK ONLINE VIA WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL EN VOLG ONS VIA

GELEZEN

Veenkoloniën toe aan herwaardering De kanalen en wijken in de Groningse en Drentse Veenkoloniën zijn na de Chinese Muur het grootste kunstwerk ter wereld. Met de Veenkoloniale vaarten in Duitsland is er sprake van een kanalenstelsel van ruim 7000 kilometer. Het grootst bevaarbare kanalenstelsel ter wereld. Studenten uit Groningen vinden dat feit voldoende reden om voor het Veenkoloniale gebied de werelderfgoedstatus te bepleiten. Dagblad van het Noorden

Roer om in marketing Friesland Niet langer met een schot hagel maar met scherp schieten. Die opdracht geeft het provinciebestuur marketingbureau Merk Fryslân mee. Twee afzonderlijke merken moten in de

campagnes steeds weer terugkeren: Friesland en het Waddengebied. De komende paar jaar komt daar een derde thema bij: Kulturele Haadstêd. Binnen Friesland werd uit alle regio´s aan het marketingbureau getrokken. Van al die verschillende wensen uit alle hoeken en gaten hoeft Merk zich voortaan niets meer aan te trekken. Binnen de kaders die de provincie als geldschieter aanreikt, bepaalt de organisatie zelf de inhoud van de thema´s Friesland en Waddengebied. Leeuwarder Courant

‘Maak Noorden energieproeftuin’ Groningen, Friesland en Drenthe willen dé landelijke proeftuin worden voor energietransitie. Den Haag moet faciliteren door regelingen te versoepelen. De tijd dat het Noorden de hand ophoudt voor geld is voorbij.

Dure studie komst Werelderfgoed De provincie Groningen geeft € 175.580 subsidie voor een doorslaggevend onderzoek naar de haalbaarheid van een werelderfgoedcentrum in Lauwersoog. Het onderzoek moet definitief uitwijzen of het concept interessant genoeg is om mensen daar langer vast te houden. De provincie heeft € 2 miljoen opzijgelegd voor het werelderfgoedcentrum. Mogelijke onderwerpen zijn zeehonden kijken, visworkshops, wadden- en vogelexcursies, wadlopen, visserijmusea en cultuurroutes. Dagblad van het Noorden

Foto: Ed Klijnman

Energietransitie wordt het toverwoord. In 2014 groeide het aantal banen in de duurzame energiesector in het Noorden met 3,8%. Landelijk was de groei 3,3%. Dagblad van het Noorden

De helft van de schone energie moet van wind op land en van biomassa komen. Daar moeten ook gemeenten ruimte voor scheppen. Letterlijk en figuurlijk.’ Dagblad van het Noorden

Noorden wil energieunie met Duitsers

Noorden matig tot slecht in duurzame index

De drie noordelijke provincies onderzoeken de haalbaarheid van een energie-unie met de Duitse deelstaat Nedersaksen. Dat moet tot een daling van het energieverbruik leiden. Met het plan voor een ‘experimenteergebied met vrij verkeer van energie’ speelt het Noorden in op doelstellingen van de Europese Unie. Dagblad van het Noorden

Al 3000 gebruikers van lokale groene energie Steeds meer inwoners van Groningen, Friesland en Drenthe kiezen voor groene energie die lokaal wordt opgewekt. Sinds de oprichting van NLD energie in juni 2014 stapten bijna 3000 inwoners van Groningen, Friesland en Drenthe over op lokale, groene energie. Friesch Dagblad

Gemeenten op het matje De provincie Groningen wil van alle gemeenten in Groningen concrete plannen zien voor de omschakeling naar duurzame energie. De meeste hebben die nog niet. Volgens gedeputeerde Nienke Homan (GroenLinks) moeten gemeenten de overschakeling van gas en kolen naar zon, wind en biomassa mede mogelijk maken. ‘Ze doen in het algemeen niet moeilijk over een zonneweide of zonnedaken, maar dat is niet genoeg.

Friesland doet het beroerd in de nieuwe duurzaamheidsindex van de Rijksuniversiteit Groningen. Aanpak van de bodemkwaliteit verdient de hoogste prioriteit. Op ecologisch gebied doet Friesland het in NoordNederland nog wel beter dan Groningen en Drenthe. Over het algemeen is de toestand van de ecologisch dimensie in het Noorden matig tot slecht. Alleen de luchtkwaliteit verkeert in redelijk goede tot optimale staat. Friesch Dagblad

Energiebesparing blijft achter bij doel Het energieverbruik in Friesland daalt te traag. De besparing sinds 2010 is 5,3%. Het klimaatpolitieke doel (20% in 2020) lijkt buiten bereik. Om het goede voorbeeld te geven willen gedeputeerde staten dat het provinciehuis binnen tien jaar in de eigen energiebehoefte voorziet, uit louter hernieuwbare bronnen. Leeuwarder Courant

Tynaarlo steunt vliegveld Groningen Airport Eelde (GAE) kan rekenen op steun van de gemeente Tynaarlo om het vliegveld in de benen te houden. Tynaarlo - een van de vijf aandeelhouders van GAE - nam in het college een principestandpunt in dat het vliegveld open moet blijven. Dagblad van het Noorden

Het plan voor een windpark in het IJsselmeer levert meer dan 300 bezwaren op. Toerisme en watersport zullen flink lijden onder de plannen, vrezen de bezwaarmakers. Een groot deel van de bezwaren is afkomstig van watersportclubs en recreatieondernemers. It Fryske Gea en Natuurmonumenten achten het windpark op deze plaats schadelijk voor de natuurwaarden van het IJsselmeergebied en de Waddenzee. Leeuwarder Courant

Vliegveld baadt in groot zonnepark De aanleg van een zonnepanelenpark bij Groningen Airport Eelde (GAE) is een stuk dichterbij gekomen. Gedeputeerde Staten van de provincie Drenthe maken ruim € 8 miljoen vrij voor de ontwikkeling van de omgeving van GAE. Met het geld wil het dagelijks bestuur van de provincie het gebied rond het vliegveld een economische impuls geven. Het stimuleren van de bedrijvigheid staat los van wat er met het vliegveld gebeurt.

De aanleg van een Energielandgoed, zoals het zonnepark en bijkomende zaken als biomassateelt, springt het meest in het oog. Dagblad van het Noorden

Waddenclub kraakt Windpark IJsselmeer In een uitgebreide zienswijze neemt de Waddenvereniging de plannen voor de bouw van een windpark in het IJsselmeer op de korrel. Windpark Fryslân met zijn beoogde 89 molens nabij Foto: Ed Klijnman

Kornwerderzand en Makkum doet een te grote aanslag op de landschappelijke en natuurlijke kwaliteiten van het IJsselmeergebied, zegt directeur Arjan Berkhuysen. De zeilvaart en visserij zullen er volgens hem ook onder lijden. Leeuwarder Courant

Afsluitdijk genoemd als plaats windpark Op de Afsluitdijk komen windmolens als uit onderzoek blijkt dat plaatsing van turbines hier haalbaar is. De ministeries van Economische Zaken en Milieu hebben dit aangegeven bij de Raad van State bij de behandeling van de plannen voor het Windpark Wieringermeer. De Afsluitdijk is niet in beeld in de periode tot 2020. De dijk was al wel in het vizier voor windenergie in de periode 20202023. Het aandeel schoon opgewekte energie moet in die jaren toenemen van 14 tot 16%. Leeuwarder Courant

Vissen kunnen van zoet- naar zoutwater zwemmen In de Afsluitdijk is een lange buis geopend die het vissen mogelijk maakt tussen de Waddenzee en het IJsselmeer te zwemmen. De passage is belangrijk voor trekvissen omdat die zowel zoet- als zoutwater nodig hebben om te groeien en zich voort te planten. Friesch Dagblad

Opstartmotor voor stroom in Eemshaven In de Eemshaven komt een opstartmotor die bij een landelijke stroomuitval zorgt dat er weer elektriciteit op het hoogspanningsnet komt. Energiebedrijf Nuon en netwerkbeheerder TenneT hebben een akkoord bereikt over deze zogeheten KIJK OP HET NOORDEN

LEES HET MAGAZINE OOK ONLINE VIA WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL EN VOLG ONS VIA

GELEZEN

306 bezwaren tegen windpark IJsselmeer

black-startfaciliteit. Leeuwarder Courant

Miljoenen voor noordelijke economie Het rijk trekt ruim € 26 miljoen uit voor de versterking van de economie in Noord-Nederland. Dat hebben de provincies Friesland, Drenthe en Groningen afgesproken met het ministerie van Economische Zaken. Het geld moet onder meer worden gebruikt om meer buitenlandse bedrijven naar Noord-Nederland te halen. Friesch Dagblad

SNN: Noorden laat kansen liggen in EU Het Noorden laat kansen liggen binnen de Europese Unie. De benutting van Europese fondsen blijft achter. Directeur Eise van der Sluis van het Samenwerkingsverband NoordNederland (SNN) schrijft dit in de begroting voor 2017. De Unie heeft themafondsen. Hiervan kan het Noorden profiteren, maar het midden- en kleinbedrijf ervaart een drempel om aanvragen in te dienen. Leeuwarder Courant

Biodiversiteit als verdienmodel Van superproductie naar natuurinclusieve landbouw. Het roer moet om. Nu zal dat nog vorm moeten krijgen. De boer staat centraal. Dat staat voorop voor Friese gedeputeerde Johannes Kramer. De ondernemer moet zich gesteund voelen. Zowel de gangbare als de meest biologische boer verdient de steun in deze provincie, vindt Kramer. ‘Maar als je niet de kwaliteit levert die de consument vraagt dan verlies je het. En biodiversiteit is zo’n kwaliteit.’ Leeuwarder Courant 45

Gasterij Natuurlijk Smeerling

Noord-Nederland. Daar is het niet alleen rustig wonen, maar ook recreëren in alle ruimte. Mensen komen dan ook graag naar Noord-Nederland om te wonen én recreëren. Ondernemers spelen daarop in met producten en diensten die passen bij de verschillende doelgroepen.

Noord-Nederland koestert zijn gouden eieren van stilte Smeerling: een mooi gelegen buurtschap tussen Onstwedde en Vlagtwedde in het OostGroningse Westerwolde. De stilte is hoorbaar op het terras van Gasterij Natuurlijk Smeerling waar vijf ondernemers praten over de sterke kanten en kansen voor recreatie en toerisme in Noord-Nederland. Over de kernwaarde van het toeristisch product is het vijftal het snel eens. Margriet Nieuwenhuis, eigenaresse van 46

het horecabedrijf, vat het als volgt samen: ‘Noord-Nederland biedt bewoners en toeristen een ongekende rust en ruimte die nergens anders zo intensief kan worden beleefd als hier.’ Paulo Martina, directeur van Museum Dr8888, beaamt dit: ‘De negen verschillende landschapstypes stralen alle rust uit en zijn een juweel in de ogen van mensen uit ons land en daarbuiten.’ Voor Marlies de Gouw, eigenaresse van Romala’s Home, zijn

het de authenticiteit en de ambachtelijkheid die NoordNederland zo uniek maken: ‘De beschermde dorpsgezichten, de vaarverbindingen, de stillevens op het platteland zijn écht onderscheidend.’ Eric Lansu, directeur van Friesland Beweegt, stelt: ‘We gebruiken in Noord-Nederland de krimp als kans, bijvoorbeeld door landbouwgronden terug te geven aan de natuur.’ Het erfgoed van borgen, stinsen en havezathes spelen voor

Audrey Stielstra, bedrijfsleider van Natuur- en Cultuurpark Vijversburg een grote rol in de kwaliteit van het toeristisch product Noord-Nederland. ‘Net als de parken daaromheen en de natuurgebieden.’ Rust en ruimte domineren Noord-Nederland. Met water, bossen, weilanden, landbouwgronden, heidevelden, noem maar op. Oases van rust met hier en daar… inderdaad: drukte. De stilte van het landelijk

TEKST: ANDRÉ STAAS - FOTOGRAFIE: ED KLIJNMAN

Margriet Nieuwenhuis, eigenaresse van Gasterij Natuurlijk Smeerling:

‘We moeten samenwerken, onze krachten bundelen en positief blijven’ Gasterij Natuurlijk Smeerling is gevestigd in een Saksische boerderij van Natuurmonumenten. In de prachtige boerderij met uitnodigende tuin ligt het accent op streekproducten, naast kunst en cultuur. Daghoreca en businessarrangementen staan in het teken van eenvoud en nuchterheid.

gebied wordt zo gewaardeerd omdat die af en toe wordt onderbroken door bruisende plekken als steden en dagattracties. Zo vult Terschelling-West de rust op de rest van het eiland goed aan, is de stad Groningen maar een half uur rijden van Smeerling en ligt de grote stille heide op de hoek van Wildlands Adventure Zoo Emmen. De ‘toeristische openbare ruimte’ is royaal voorzien van aantrekkelijkheid. Hetzelfde geldt voor de verblijfsaccommodaties en de dagattractieparken, al verandert de vraag van de toerist volgens Lansu wel. ‘Toeristen willen meer luxe. Je ziet dat ondernemers fors investeren in luxe huisjesparken. Kamperen in de tent gebeurt nog wel, maar dan alleen volledig ontzorgd. Hetzelfde zie je in de horeca: een upgrading met

producten en diensten die zijn afgestemd op wat de klant wil.’ De klant, wie is dat? Ondernemers die marktgericht bezig zijn, denken na over hun doelgroepen. Waar zit potentie, wat vragen ze, hoe pas ik mijn aanbod aan op kansrijke vragen? De Gouw heeft vooral senioren in het vizier. ‘Die groep groeit, heeft tijd, besteedt relatief veel geld en zoekt rust. Daar speel ik op in. Ouderen uit de Randstad komen speciaal hiernaartoe om een dagje uit te rusten in onze tuin. Daar gaan we dus speciale hutten bouwen.’ Nieuwenhuis heeft ook veel senioren over de vloer maar richt zich ook op kinderen. ‘Die leren we interesse voor de natuur aan. Gezinnen zijn voor mij interessant omdat we ze, samen met andere ondernemers in de regio,

Natuur- en cultuurpark Vijversburg in Tytsjerk is een rijksmonumentaal landgoed dat vroeger onder de naam Bos van Ypeij een typisch flaneerpark was. In de verschillende delen met ieder hun eigen sfeer kunnen bezoekers hun hart ophalen aan landschapsarchitectonische en artistieke schoonheid. Een theesalon en een paviljoen in aanbouw competeren het park.

KIJK OP HET NOORDEN

LEES HET MAGAZINE OOK ONLINE VIA WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL EN VOLG ONS VIA

themawandelingen aanbieden.’ Ook Martina heeft zijn aanbod afgestemd op zowel kunsten cultuurminnende senioren als kinderen. ‘We bieden kinderateliers voor schoolbezoeken aan. Maar er zijn meer niches interessant. Bijvoorbeeld voor mensen die slecht ter been zijn maar ook voor dementerenden hebben we speciale arrangementen ontwikkeld.’ Lansu werkt voor de jongere doelgroep samen met een game ontwikkelaar. ‘We hebben een soort Zeeslag, waarbij we jongeren, lopend met hun smartphones, langs een aantal gebouwen en monumenten sturen voor opdrachten. Zo leren ze wat en leggen ze ongemerkt heel wat kilometers af. Een mooie combinatie van sport, cultuur en educatie.’ Een degelijke ‘openbare basisinfrastructuur’ dus met volop rust en ruimte en een aanbod van producten en diensten afgestemd op de behoeften van de zelfgekozen doelgroepen. In theorie moet het zo goed komen. Maar dat is volgens

Nieuwenhuis niet zo omdat ‘er sprake is van een enorme versnippering omdat het ontbreekt aan samenwerking.‘ Inderdaad: ieder gebied, iedere gemeente, iedere ondernemer is vooral druk met zichzelf op de kaart te zetten. Stielstra: ‘Er zijn heel verschillende soorten gebieden, maar de samenhang ontbreekt. Ik vraag me weleens af of er een manier is om de watersporters uit het merengebied meer de wal op te trekken en ze kennis te laten maken met wat Friesland nog meer te bieden heeft. Het versnipperde aanbod heeft als gevolg dat we mooie kansen op verrassende arrangementen laten liggen. De sleutel is: samenwerken!’ In de Friese Wouden komt zo’n samenwerking langzaam op gang. Martina organiseert als bestuurslid van het Toeristisch Netwerk De Friese Wouden bijeenkomsten met recreatieondernemers. ‘We brengen ze bij elkaar en laten ze samen hun gebied op de kaart zetten vanuit het kleine denken. Als dat goed staat, gaan we samenwerking zoeken met andere gebieden.’

Audrey Stielstra, bedrijfsleider van Natuur- en Cultuurpark Vijversburg:

‘Met de uitbreiding van Vijversburg willen we een bovenregionale allure bereiken en een impuls geven aan het cultuurtoerisme’ 47

advertentie 198x131.indd 1

02-02-15 15:52

Topkwaliteit voor een goede prijs As- en naafverbindingen Overbelastingskoppelingen Precisie spandoorns Precisie spanlichamen Slipkoppelingen

Van Rijn Techniek BV machinebouw en besturingstechniek

Dé aandrijfspecialist voor uw industrie ● ● ● ● ● ● ● ● ● ● ●

Ontwikkeling van nieuwe machines en oplossingen Onderhoud en reparatie van productiemachines Elektrotechniek Pneumatiek Aandrijvingen Besturingstechniek Mechanische techniek Glasvezeltechniek Camerabewaking Advies op het gebied van productieautomatisering 24-uurs service voor uw productie

Opspantechniek Precisie spanlichaam Precisie spandoorn Spankoppelingen RCS® Remote Control Systems Push/Pull Cables

Ingenieuze oplossingen in de Aandrijftechniek & Opspantechniek RINGSPANN Benelux B.V. Nieuwenkampsmaten 6-15 7472 DE Goor T. 0547 26 13 55 RINGSPANN F. Benelux 0547 26 B.V. 13 54 Nieuwenkampsmaten 7472 DE Goor E. 6-15, info@ringspann.nl T. 0547 26 13 55I. | www.ringspann.nl F. 0547 26 13 54 E. info@ringspann.nl | I. www.ringspann.nl

sisalstraat 53 • 8281 JJ Genemuiden • T 038 38 59 556 • info@vanrijntechniek.nl

www.vanrijntechniek.nl

Friesland Beweegt zet zich met 120 vrijwilligers in om mensen in beweging te brengen aan de hand van sportief-culturele activiteiten. Jaarlijks worden zo’n 40 evenementen georganiseerd, van zeer sportief tot kalm-aan-toeristisch. Op Agenda.frl levert Friesland Beweegt informatie over alle toeristisch-recreatieve activiteiten in Friesland.

Eric Lansu, directeur van Friesland Beweegt:

‘Vanuit een compleet lokaal aanbod zoeken recreatieondernemers elkaar op en werken ze aan een sterke regio’ Een goede toeristische basisinfrastructuur, een klantgericht aanbod, samenwerkende toeristisch ondernemers: zijn we er dan? Voor een groot deel wel. Toch komen aanvullende ideeën op tafel, bijvoorbeeld over seizoenverlenging. De Gouw: ‘Ook al duurt onze zomer maar enkele maanden, ons toeristische seizoen kunnen we het hele jaar rond invullen. Denk aan B&B arrangementen voor toeristen die een korte trekvakantie buiten de zomer houden. Of arrangementen voor lange weekenden. Of inspelen op winterse omstandigheden als sneeuw en ijs. Mensen gaan veel vaker voor een korte vakantie ertussenuit.

Daar liggen kansen, zeker in een netwerk samen met andere ondernemers.’ Gebiedsvergroting kan volgens Nieuwenhuis ook. ‘Samen kun je je actieradius vergroten door fiets- of wandelroutes te ontwikkelen of je aan te sluiten bij bestaande routes.’ ‘En zorgen voor promotie’, vult Lansu aan. ‘Denk vanuit de toerist en zorg voor informatie en promotie in breed verband.’ Martina heeft nog een idee: aanhaken bij landelijke gebeurtenissen. ‘Wij haken in 2017 in op het Jaar van De Stijl dat het Nederlands Bureau voor Toerisme organiseert.’ En zo kun je ook aanhaken op wat Stielstra

Romala’s Home in Kielwindeweer is een galerie-theehuis met een prachtige grasbamboetuin waar overwegend Vietnamese kunst wordt tentoongesteld, naast andere exposities. Aan de hand van simpelheid en eenvoud ontspannen bezoekers er in een rustige omgeving, of het nu alleen is of tijdens een partij.

KIJK OP HET NOORDEN

LEES HET MAGAZINE OOK ONLINE VIA WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL EN VOLG ONS VIA

Paulo Martina, directeur van Museum Dr8888:

‘Het museum in Drachten ontwikkelt zich tot internationale trekpleister op cultuurhistorisch gebied, met een sterke link naar het gebied De Friese Wouden’ Museum Dr8888 in Drachten biedt met negen medewerkers en 80 vrijwilligers een kleine internationale collectie en een tentoonstellingsprogramma aan. Een restaurant en een auditorium maken deel uit van het museum.

‘pareltochten’ noemt. ‘Dan ben je onderdeel van een keten van attracties en evenementen die groepsgewijs worden bezocht. Maar ik vraag me wel af hoeveel mensen in deze tijd van individualisering in een groep gaan recreëren.’ Noord-Nederland: een fraaie landstreek met ongekende toeristische potentie. Helaas onbekend en dus onbemind. Hoe brengen vijf toeristisch ondernemers hun bedrijf voor het voetlicht? ‘Eropuit’, is het credo van Nieuwenhuis. ‘Samen met de boswachter en een paar manden met streekproducten was ik present bij een evenement in de stad Groningen. Een groot succes; heel veel mensen weten nu waar Smeerling ligt.’ De Gouw zoekt het vooral in mond-tot-mondreclame. ‘En dan

actief, bijvoorbeeld tevreden gasten folders en visitekaartjes meegeven om die uit te delen in hun netwerken.’ Sociale media en Google search zijn goed werkende middelen voor Martina. ‘En beoordelingen van bezoekers vragen, free publicity en aanhaken bij landelijke of provinciale activiteiten.’ Stielstra staat met Vijversburg graag op festivals en kunstmarkten. ‘Ook doe ik scholenacties en zoek koppelingen met tentoonstellingen.’ Anders dan anderen zijn. Dat is het standpunt van waaruit Lansu opereert. ‘We zetten sociale media in en zijn aanwezig bij evenementen, zoals onlangs met een stand op de Luchtmachtdagen in Leeuwarden. We proberen interesse te creëren, zoveel mogelijk via samenwerking met anderen. Dat werkt.’

Marlies de Gouw, eigenaresse van Romala’s Home:

‘Samen sterk; Groningen en Friesland moeten één worden’ 49

Staalgroothandel Duitse degelijkheid en Nederlandse- flexibiliteit SANITAIR - met TEGELS - VERWARMING STAAL We kunnen bijna alles van staal uit voorraad leveren Denk aan bijvoorbeeld hoeken, kokers, buizen en platen.

Levering verschillende kwaliteiten Zoals S235, S355 en verzinkt.

Heeft u balkstaal nodig?

Dan kunnen we ook zagen, boren, stralen en meniën! Op Nederland georiënteerde vlotte levering vanuit meerdere nabijgelegen Duitse magazijnen! Lees voor meer informatie over staal van Arnold Lammering de redactionele tekst.

www.lammering.nl/staal | 074 2491020 | staal@lammering.nl ! StaalKijkophetNoordenAdvertentie.indd 1

! !

4300m2! meer dan!

gewoon een! kringloop! ! !

0514–534112! LEMSTERPAD 22! LEMMER

28-1-2016 15:04:01

eco–kringloopbeleving!

puur sang

kuubs! kist

TEKST: ROELOF TIENKAMP

Landhotel Diever: gastvrijheid en muzikaliteit in prachtige entourage Gastvrijheid en een persoonlijke benadering. Dat zijn sleutelbegrippen bij Landhotel Diever, vlakbij het gelijknamige brinkdorp in Zuidwest-Drenthe. Het hotel wordt omringd door natuur en ligt aan een lommerrijke zandweg die langs de rand van het Nationaal Park Drents-Friese Woud voert. Rust en ruimte overheersen rondom dit hotel, waar naast de toeristische en zakelijke gast ook de passant van harte welkom is voor een hapje en drankje in het sfeervolle boerderijrestaurant of op het rustieke terras. Landhotel Diever is gevestigd in een pand met geschiedenis, zo blijkt uit een gevelplaat boven de voordeur. Ooit was hier het ‘Armenwerkhuis der Gereformeerde Kerk Diever’ gevestigd. Het monumentale pand werd later uitgebreid tot conferentieoord. Nadat het bedrijf in 2008 was gekocht door moeder Feiny Schaper en dochter Lisa Hulskamp onderging het een

metamorfose. Zeventien tweepersoonskamers (met ecodak) zijn gelegen rondom een binnentuin; het merendeel kijkt uit over de schaapskudde en heeft een eigen terrasje. Onlangs is fase één van verregaande kamerrenovatie afgerond. Ook heeft Landhotel Diever de beschikking over een drietal zalen voor bijeenkomsten, variërend van vergaderingen, teambuilding sessies en seminars tot familiereünies en recepties. Daarnaast

biedt de serre nog eens mogelijkheden te over. Lisa Hulskamp (36): ‘Iedere doelgroep is hier welkom. In overleg is alles mogelijk.’ Elke dag geopend Het restaurant is het epicentrum van het Landhotel Diever. Het biedt plaats aan 35 gasten en is elke dag vanaf 10.00 uur geopend voor een kopje koffie, lunch of diner. Heel bijzonder is de zelfspelende vleugel in het restaurant. Lisa bespeelde al regelmatig de piano tijdens het diner en zo ontstond het idee voor een zelfspelende vleugel. Sindsdien worden de gerechten ’s avonds vaak begeleid door muzikale klanken. Soms van het bijzondere instrument zelf, soms zit Lisa achter de toetsen, ook gasten zijn welkom hun deuntjes te laten horen (mits ze de Vlooienmars ontstegen zijn).

KIJK OP HET NOORDEN

LEES HET MAGAZINE OOK ONLINE VIA WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL EN VOLG ONS VIA

Lisa: ‘We wilden onze gasten iets bijzonders bieden. En gezien de positieve reacties is dat wel gelukt.’ Iedere derde zondagmiddag van de maand (met uitzondering van juli, augustus en september) maakt een professionele pianist z’n opwachting in het hotel. Vanaf 15.00 uur is het dan gratis genieten van hapjes en muziek. Lisa: ‘Vanaf het begin zijn we laagdrempelig geweest en dat wordt gewaardeerd. Iedereen voelt zich welkom in Landhotel Diever. Zakelijke bezoekers, maar ook de toevallige toerist die hier in de buurt is. Ik vind het prachtig gastvrouw te mogen zijn op een plek waar mensen samenkomen. Elkaar ontmoeten.’ LANDHOTEL DIEVER Groningerweg 6 7981 LA Diever T. 0521 59 41 14 info@landhoteldiever.nl www.landhoteldiever.nl

MSMOG koestert cultureel erfgoed Nederland en zijn molens zijn door de eeuwen heen onlosmakelijk met elkaar verbonden. Zonder winden watermolens had Nederland niet in zijn huidige vorm bestaan. Industriemolens, zoals koren-, olie- en verfmolens speelden tijdens de bevolkingsgroei vanaf de dertiende en veertiende eeuw een belangrijke rol. De poldermolens hebben ervoor gezorgd dat Nederland droog bleef. Met recht kunnen de molens dan ook als cultureel erfgoed beschouwd worden. In Nederland staan ongeveer 1200 molens, waarvan 89 in de provincie Groningen. Voor het in stand houden van deze molens (ons erfgoed) zijn veel vrijwilligers nodig zoals molenaars, molengidsen,

molenvrienden en bestuursleden, die met elkaar proberen dit erfgoed in stand te houden en te conserveren voor ons nageslacht. Begin 2015 zijn de Molenstichting Oldambt en de Slochter Molenstichting

Overzicht molens ( inclusief oprichting) van de Molenstichting Midden- en Oost-Groningen Koren/pelmolen De Noordstar Noordbroek (1849) Poldermolen De Noordermolen Noordbroek (1805) Poldermolen De Dellen Nieuw-Scheemda (1855) Poldermolen De Westerse Molen Nieuw-Scheemda (1862) Korenmolen Entreprise Kolham (1906) Poldermolen Fraeylemamolen Slochteren (1786) Poldermolen De Groote Polder Slochteren (1783) Poldermolen De Ruiten Slochteren (1935) Korenmolen Stelâ&#x20AC;&#x2122;s Meuln Harkstede (1851) Korenmolen Windlust Overschild (1859) Weidemolen Bakkers Meuln Slochteren (1960) Tjasker Paaltjasker Nieuw-Scheemda (1992)

gefuseerd tot de Molenstichting Midden- en Oost-Groningen (MSMOG) om sterker te staan tegenover aankomende veranderingen op het gebied van reorganisaties van overheden. Door een verschuiving van de rijkstaken naar de nieuwe gemeenten bestaat de kans dat er ook een verschuiving van doelen en financiering komt. Door schaalvergroting zal getracht worden hier tegenwicht aan te bieden. In totaal beheert de nieuwe stichting tien grote en twee kleine molens (polderen industriemolens). Voor een overzicht van alle molens: zie kader. Ook beschikt de MSMOG over een eigen vergaderruimte annex bezoekerscentrum in Noordbroek bij de molen De Noordstar. Onze molens draaien regelmatig en als de

wimpel wappert en de molen draait, is iedereen van harte welkom. De MSMOG bestaat momenteel uit zestien molenaars, vijf molengidsen, tien molenvrienden en vijf bestuursleden. We werken aan een verdere uitbreiding van dit aantal vrijwilligers. Dat vereist een professionele, overzichtelijke organisatie en daarom hebben wij commissies ingesteld. Er zijn commissies ter vergroting van de naamsbekendheid & PR en voor het organiseren van activiteiten en educatie. Verder hebben we een technische en een financiĂŤle commissie voor het vinden van subsidiemogelijkheden. Per jaar bezoeken meer dan 3000 bezoekers de molens en het streven is dit aantal te ver-

TEKST: REINT HUIZENGA - FOTOGRAFIE: JAN DANES

Molen De Dellen in Nieuw-Scheemda

groten. De MSMOG heeft 240 donateurs. Twee keer per jaar (april en september) wordt het blad SMSje uitgegeven.

belangrijke rol. Molen van de Groote Polder in Slochteren is een instructiemolen waar cursisten worden opgeleid.

Het bestuur wil zich professioneler opstellen door contacten te leggen met overheden, andere culturele erfgoed partners, externe subsidiegevers en financiĂŤle adviseurs. Het bestuur vergadert tien keer per jaar en daarnaast komen de diverse commissies regelmatig bijeen. Ook wil het bestuur de lijnen met de andere vrijwilligers kort houden door regelmatig te overleggen en er een platte organisatie van te maken.

Concluderend kan gesteld worden dat molens een niet te onderschatten rol hebben gespeeld in de (ontstaans)geschiedenis van Nederland, in ons geval Midden- en OostGroningen. Dit kan en mag niet

verloren gaan en als stichting zullen we alles in het werk te stellen dat ons nageslacht dit zal meekrijgen. De molens worden dan ook terecht beschouwd als cultureel erfgoed dat gekoesterd dient te worden. Dit erfgoed is vooral erg belang-

rijk geworden voor de identiteit van een dorp, streek of gemeenschap en te vergelijken met een kerktoren, fabrieksschoorsteen, watertoren of borgen. Het zijn symbolen van vruchtbaarheid en nijverheid. De overheden onderkennen deze waarde en zoeken samen met het particulier initiatief naar oplossingen en samenwerking. www.msmog.nl

In dit proces spelen het Groninger Molenhuis - dat ondersteuning biedt en adviezen geeft op allerlei (molen)gebied - en de provinciale afdeling van het Gilde van Vrijwillige Molenaars - die zorgt voor de opleiding van molenaars - een

KIJK OP HET NOORDEN

LEES HET MAGAZINE OOK ONLINE VIA WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL EN VOLG ONS VIA

De Westerse Molen in Nieuw-Scheemda

Koos Boertjens heeft de mooiste kijk op het Noorden Ondernemer Koos Boertjens (65) uit Groningen heeft een wat andere kijk op het Noorden dan de meesten van ons. Hij ziet het landsdeel vanuit een bijzonder perspectief: van boven. De ondernemer cirkelt sinds 2008 regelmatig in een Cessna Skyhawk II (PH-LFB) boven Groningen, Friesland en Drenthe, om de mooiste luchtfoto’s te maken van bedrijven, landschappen, steden en dorpen. Op 300 tot 4000 meter hoogte, hangend uit het open vliegtuigraampje, inzoomend met een telelens tot 600 mm, lukt het de fotograaf om heel Noord-Nederland mooi en scherp in beeld te krijgen. Luchtfotograaf Koos Boertjens voor de Cessna Skyhawk II (PH-LFB) waarin hij regelmatig boven Noord-Nederland vliegt. Foto: Feikje Boertjens

De oorspronkelijk uit Langweer afkomstige Koos Boertjens is al vanaf zijn twaalfde verzot op fotografie. Hij experimenteerde ermee in zijn jeugd en volgde begin jaren ’70 de fotovakschool. Toch vond hij niet als fotograaf emplooi maar als docent en auteur van les- en computerboeken. Fotografie bleef wel zijn hobby. In 2003 zag de inmiddels in Groningen woonachtige Fries een nieuwe kans om van zijn hobby zijn werk te maken: ‘Ik ergerde me al enige tijd aan de slechte kwaliteit van veel luchtfoto’s. Voor de opening van de Beatrixhaven in de Eemshaven in 2008 vloog ik op verzoek van Harm Post, directeur van Groningen Seaports, voor het eerst naar de Eemshaven. Ik ben daar huisfotograaf en maakte tot die tijd foto’s vanaf de grond van de aanleg van het nieuwe havenbekken. Prachtig om de haven nu zo van boven te zien liggen met de windmolens en de nieuwe terminal van de Borkumlijn. Dat leidde spoedig tot nieuwe opdrachten van Groningen Seaports, maar

ook van RWE en Nuon die daar energiecentrales gingen bouwen. Daarmee ging mijn carrière als luchtfotograaf van start, in samenwerking met Tom van der Meulen van Oostwold Airport, mijn vaste piloot. Ik vertrek altijd vanaf Oostwold, waar alles prima geregeld is.’ De kwaliteit van de luchtfotografie zit ’m in eerste instantie in de kennis en ervaring van de fotograaf, zijn materiaal en de vaardigheid van de piloot om stabiel te vliegen. Maar er is méér: ‘Vaak wordt er door een dicht raam gefotografeerd. Maar dat doet een flinke afbreuk aan de kwaliteit. Ik hang altijd uit een open raampje, dat levert veel betere foto’s op.’ Fotoboeken In 2014 bracht Boertjens zijn eerste fotoboek uit: ‘Groningen van boven’. Gevolgd door onder meer ‘Het Noorden van boven’ (2015, in samenwerking met VNO-NCW Noord) en ‘Friesland van boven’ (2016, onlangs werd het eerste exemplaar uitgereikt aan commissaris van de Koning John Jorritsma). In alle drie

TEKST: ERIK RIENSEMA

RWE/Essent-centrale Eemshaven

Foto: Koos Boertjens

vinden we een fotografische bloemlezing van bedrijven, steden, dorpen en natuurgebieden. Elke pagina biedt een prachtig en haarscherp tafereel waar je niet op uitgekeken raakt. Of het nu een zeehondje op het Wad is of de RWE-energiecentrale: Koos Boertjens ziet in beide de schoonheid en weet dat te registreren. Dat is ook zijn

Zeehonden op het Wad

KIJK OP HET NOORDEN

grootste drijfveer: ‘Ik wil al het moois van Noord-Nederland laten zien.’ En niet alleen dat: ‘Ik wil ook laten zien hoe de mens en zijn omgeving veranderen. Hoe een gebied zich ontwikkelt. De Eemshaven, bijvoorbeeld, daar is de laatste jaren een sterke ontwikkeling gaande. Die breng ik in beeld, recentelijk de RWE-centrale

Creatieve familie Een deel van de foto’s maakt Boertjens op eigen initiatief, met eventueel latere publicatie in boekvorm, een ander deel in opdracht van bedrijven en organisaties. De boeken - naast de drie

genoemde zijn er in de afgelopen jaren nog meer verschenen en liggen nieuwe in het verschiet worden uitgegeven door Boertjens echtgenote Jannie Kroes (Uitgeverij Boertjens & Kroes). Dochter Feikje Boertjens (www.feik.nl) verzorgt voor diverse uitgaven de vormgeving terwijl haar vriend Fran Cózar ook nog eens een steentje bijdraagt aan een nieuw te verschijnen boek ‘Eemsdelta in kleur’, met een bijzondere combinatie van kleurplaten en luchtfoto’s. Een creatieve en ondernemende familie. Op verschillende websites zijn foto’s van Koos Boertjens te zien, waaronder www.hetnoordenvanboven.nl en www.wadinbeeld.nl. Het loont zeker de moeite om een kijkje te nemen maar veel mooier nog is het om door de fotoboeken te bladeren. Die zijn te koop in de boekhandel, alsmede via www. uitgeverijboertjensenkroes.nl.

Foto: Koos Boertjens

LEES HET MAGAZINE OOK ONLINE VIA WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL EN VOLG ONS VIA

en nu het complex van Google. Maar ook de bouw van het Groninger Forum in de Stad.’

Het bijzondere van de jachten die wij bouwen is dat wij ze volledig naar uw wensen bouwen. Denk hierbij aan bijvoorbeeld een fraai zeiljacht of een stoer,solide motorjacht.

Wij leveren pure ambacht in staal en aluminium al meer dan 50 jaar.

Sluisweg 9a

8531 DJ Lemmer

www.desluisjachtbouw.nl

Tel: +31 (0)514-560519

Scheiden en hypotheek! Bij een scheiding komt veel kijken. Vooral “hoe zal het met de kinderen gaan?”. Maar ook “hoe moet het met het huis en hypotheek?”.

Dwaaltijd. Expositie

van 17 leden van de Nederlandse Kring van Beeldhouwers

Juist voor de kinderen, is het belangrijk dat een van de ouders in de woning kan blijven wonen. Dan behouden de kinderen hun vertrouwde omgeving. Banken willen veelal eerst een getekend convenant om te bepalen of dat wel of niet kan. Wij hebben een unieke werkwijze, waarbij wij eerst zoeken naar mogelijke oplossingen voor de overname van de hypotheek en de woning door een van de ouders. Dat wordt vastgelegd in het convenant. Door deze aanpak lukt het in veel meer gevallen om de financiering voor de overname rond te krijgen en dat ook nog vaak tegen lagere kosten. Wilt u hier meer over weten, neem dan contact op met:

13 juni t/m 31 oktober 2016 Natuur en Cultuurpark Helma Overeem (Groningen)

Henny Bos (Drenthe)

Doede Keuning (Friesland)

Overeem@2divorce.nl

Bos@2divorce.nl

Keuning@2divorce.nl

06 – 5342 7676

06 – 5179 2900

06 – 2181 4668

Swarteweisein 2, 9255 JB TYTSJERK

www.nkvb.nl

www.vijversburg.nl

event technology av verhuur events verkoop & installatie standbouw

www.bano.eu

GRONINGEN | FRIESLAND | DRENTHE MUSEUMPAGINA

Dubbeltentoonstelling Joost van den Toorn Het werk van Joost van den Toorn is kritisch en provocerend, maar werkt ook op de lachspieren. Het Groninger Museum en Keramiekmuseum Princessehof in Leeuwarden eren hem met een dubbeltentoonstelling die te zien is tot en met 8 januari 2017. Foto’s: Tom Haartsen

Joost van den Toorn Slak, 2004 Collectie Belgraver

Joost van den Toorn Europa, 1997 In bezit kunstenaar

Onder de gezamenlijke titel Joost van den Toorn: Something to believe in toont het Princessehof een ruime selectie uit zijn keramische werk terwijl het Groninger Museum vooral bronzen beelden laat zien. De onderwerpen die Van den Toorn behandelt zijn vaak heftig en actueel: seks, dood, geweld en religie. In de combinatie van het groteske met het religieuze en het seksuele toont hij verwantschap met de schilder Jheronimus Bosch. De kunstenaar heeft echter ook oog voor de gewone mens en het dierenrijk. Hoewel de thema’s vaak zwaar zijn, is zijn stijl kenmerKIJK OP HET NOORDEN

kend lichtvoetig en toegankelijk. Deze combinatie zorgt ervoor dat zijn werk zowel humoristisch als verontrustend tegelijk is. Het Groninger Museum toont ruim twintig sculpturen, deels uit de collectie van het Groninger Museum en deels nieuw werk. Keramiekmuseum Princessehof laat meer dan 65 keramische kunstwerken van Van den Toorn zien, variërend van wandborden tot beelden.

LEES HET MAGAZINE OOK ONLINE VIA WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL EN VOLG ONS VIA

Joost van den Toorn Sit-down comedian, 2014 Collectie Belgraver Te zien in Keramiekmusuem Princessehof Leeuwarden

B&GS Bedrijfs- & Garagedeuren Specialist van het Noorden opent nieuwe afdelingen. B&GS met tientallen jaren ervaring in verkoop, montage, onderhoud en reparatie van elk type en merk garagedeur of bedrijfsdeur, kreeg vanuit de markt regelmatig de vraag of ze bij de kantel-, sectionaaldeuren, roldeuren, overheaddeuren en schuifdeuren die ze plaatsen of onderhouden ook de bijbehorende Toegangstechniek en Beveiligingscamera’s konden verzorgen. Dit doen ze dan ook al jaren. Hieruit zijn drie nieuwe afdelingen ontstaan:

Toegangstechniek Camerabeveiliging Zonwering En natuurlijk de alom bekende: Deuren Voor meer informatie, www.bengs.nl Showroom Eestumerweg 49, 9792 RB Ten Post tel: 050 520 1100

Speciaal machinebouw • • • • • •

Engineering (SolidWorks / Eplan / div. PLC) Value engineering Realisatie Upgrade machinebesturing Productie, assemblage- & testsystemen Levering onderdelen

Met ruime ervaring en als rechtstreeks aanspreekpersoon kunnen we u de meeste toegevoegde waarde leveren in het tot stand komen van uw oplossing of product.

www.lttechnology.nl

GRONINGEN | FRIESLAND | DRENTHE MUSEUMPAGINA Theo Goedvriend | Vissen, ongedateerd, gouacheverf op papier op board | Foto: collectie Gemeentemuseum

Into Nature art expedition Tot en met 18 september is Drenthe het podium voor een uniek kunstevenement: Into Nature art expedition. Op de ruim 40 kilometer lange kunstroute door het Drentse landschap is werk te zien van landelijk en internationaal bekende kunstenaars. Als onderdeel van Into Nature treedt het Drents Museum letterlijk én figuurlijk naar buiten. Het museum toont werk van Mark Dion, Theo Goedvriend, Sjoerd Buisman en Numen/For Use, die ieder op eigen wijze onderzoek doen naar de verhouding van de mens tot zijn natuurlijke omgeving. Speciaal voor deze gelegenheid exposeert het museum ook op locaties buiten de eigen muren: de daktuin van het museum, de nabijgelegen Gouverneurstuin en De Nieuwe Kolk. KIJK OP HET NOORDEN

Voor Into Nature werkt het Drents Museum samen met Stichting Drenthe Kunst, Cultuur & Natuur, Museum De Buitenplaats in Eelde, Kunst in Kolderveen (KiK) en Kunst & Cultuur Drenthe. De kunstroute strekt zich uit van Assen, via het beekdal van de Drentsche Aa naar Groningen Airport Eelde en de landgoederen rond Paterswolde. Passe-partout Into Nature (2 juli t/m 18 september): € 25 inclusief reisgids met informatie over de kunstroute, locaties (waaronder Drents Museum), kunstwerken,

LEES HET MAGAZINE OOK ONLINE VIA WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL EN VOLG ONS VIA

Sjoerd Buisman | Wilgenconen | Museum Oud Amelisweerd, 2015

fietsverhuur en excursies. Combiticket passe-partout Into Nature + Drents Museum: € 30 inclusief bezoek aan de Mayatentoonstelling (tot en met 4 september). Voor meer informatie: www.drentsmuseum.nl en www.intonature.net 59

Dwangarbeider 3257

Grunneger Grimm De sprookjes van Grimm - wie kent ze niet. Marten van Dijken heeft 50 sprookjes van de gebroeders Grimm in het Gronings vertaald. Dit gebonden boek is fraai geïllustreerd door Peters Boersma en Hilda Groenesteyn. Marten van Dijken | € 24,95

De doos van Passage In deze doos zijn tien nieuwe dichtbundels opgenomen die elk ook los verkrijgbaar zijn (€ 19,90). In meerderheid zijn de bundels afkomstig van dichters uit Groningen: Karel ten Haaf, René Luth, Ronald Ohlsen, Pauline Sparreboom, Irene Wiersma en Willem-Jan van Wijk. De boeken zijn uitgevoerd in hardcover, enkele ook geïllustreerd en worden geleverd in een fraaie cassette. Het betreft een gelimiteerde oplage. Willem Jan van Wijk e.a. | Prijs: € 139

Geesje Bleeker Ik pleegde geen verraad om het verraad

2,5 jaar Arbeitseinsatz 1943-1945 Dit boek bevat het relaas van Piet de Ruiter die als achttienjarige jongen in januari 1943 naar Duitsland moet vertrekken. Daar werkt hij bijna 2,5 jaar als dwangarbeider in een accufabriek in Hannover. Iedere dag houdt hij een dagboek bij. Hij beschrijft het alledaagse leven in de woonbarakken, onderlinge spanningen en kameraadschap. Piet de Ruiter | Prijs: € 39,95

De gaskolonie In 1959 werd in de buurt van Slochteren aardgas gevonden. De winning ervan levert ons land en een aantal oliemaatschappijen sindsdien zeer veel geld op. Nederland draait op aardgas. Het gaswinningsgebied wordt intussen getroffen door aardbevingen, bodemdaling en schade aan huizen en andere gebouwen. Jarenlang is ontkend dat die aardbevingen iets met de gaswinningen te maken zouden hebben. De vraag is dus gerechtvaardigd: wat levert dat gas Groningen eigenlijk op? Dit boek is een reconstructie van hoe onze nationale trots - de gaswinning - is verworden tot nationaal hoofdpijndossier. Margriet Brandsma, Heleen Ekker, Reinalda Start | Prijs: € 16,90

Geesje Bleeker (1921-2011) viel in juli 1944 als koerierster van een Groninger verzetsgroep in handen van de SD en werkte in Groningen mee aan de arrestaties van zeventien personen; vijf van hen overleefden de oorlog niet. Op 31 augustus 1944 werd zij in Hoogkerk door het verzet gevangen genomen en vastgehouden op de boerderij van de familie Zwanenburg aan de Beilervaart. In de nacht van 18 op 19 oktober 1944 vond hier door landwachters uit Diever een huiszoeking plaats. Geesje was mede verantwoordelijk voor het redden van acht onderduikers, onder wie zes joden. Zij werd vervolgens naar de woning van de familie Eising bij Drijber gebracht. Ook hier hielp zij mee in het verzetswerk en leerde veel verzetslieden uit de omgeving kennen. Op 9 februari 1945 overviel de SD de woning van Eising en viel Geesje voor de tweede keer in handen van de SD. Er volgde tot de bevrijding in april 1945 een periode van verraad, waarbij minimaal 23 personen in Drenthe door haar toedoen werden gearresteerd; vijf van hen zijn bij Woeste Hoeve door de Duitsers vermoord en drie kwamen in Duitsland tijdens hun gevangenschap om. Na de oorlog werd Geesje Bleeker tot de doodstraf veroordeeld. Deze straf werd door gratie in een levenslange gevangenisstraf omgezet. In 1960 kwam zij vrij. Gerben Dijkstra e.a. | Prijs: € 24,90

BOEKHANDEL GODERT WALTER Oude Ebbingestraat 53, 9712 HC Groningen T. 050 312 25 23 info@godertwalter.nl www.godertwalter.nl

Leeuwarden in de gouden eeuw Het Friese paard is een van de meest iconische paardenrassen ter wereld. Daarnaast is het een van de oudste paardenrassen van Europa. Maar hoe ver terug gaat de geschiedenis van het Friese paard? Hoe Fries is het Friese paard eigenlijk? Jorieke Savelkouls | Prijs € 19,90

BOEKEN

Het Friese Paard

Deze bundel belicht verschillende aspecten van Leeuwarden in de Gouden Eeuw. Ze worden vergeleken met ontwikkelingen elders. Na een beschouwing over rector Neuhusius' lofrede op Leeuwarden volgen bijdragen over onder meer literair virtuoos Jan Jansz. Starter, de Leeuwarder schilderkunst, Anna Maria van Schurman, Leeuwarder herbergen en rijkdom, buitenleven en elitevorming in het Leeuwarden van de ‘late’ Gouden Eeuw. Redactie Henk Oly en Geart de Vries | Prijs € 29

De groeten van Dirk Leeuwarder ansichten uit de verzameling van Dirk Swierstra Uit de collecties van deze gedreven verzamelaar heeft Leendert Plaisier een selectie gemaakt en van een beschrijving voorzien. Het is een boeiende reis terug in de tijd maar ook een verrassende kennismaking in zwart-wit of kleur met de stad van toen, die tegenwoordig op sommige plaatsen heel anders ‘op de kaart’ staat.

Schier door eilander ogen Hommage aan Jan Abrahamse ‘De natuur is mooi, maar er moet iets bij gedronken worden.’ Een gevleugelde uitspraak van Jan Abrahamse, samen met Ilja Zonneveld en Eddy van der Noord de bedenker van dit boek met prachtige verhalen, in woord en beeld, van markante bewoners van Schiermonnikoog.

Prijs € 22,50

Prijs € 20

Graven aan de voet van de Achlumer dorpsterp Archeologische sporen rondom een terpnederzetting In 2009 is direct zuidelijk van de huidige dorpsterp van het Friese Achlum door het Groninger Instituut voor Archeologie van de Rijksuniversiteit Groningen, in samenwerking met de provincie Frisland, een 120 meter lange proefsleuf gegraven. De sleuf doorsneed niet alleen de flanklagen van de oorspronkelijker terp zelf, maar over vele tientallen meters ook het aangrenzende kweldergebied. Dit bood een unieke kans om meer inzicht te verkrijgen in de activiteiten die zich op de flank en vooral rondom een terp afspeelden. Redactie Johan Nicolay & Gilles de Langen | Prijs € 25

AFÛK - FRYSKE BOEK- EN TAALWINKEL Bûterhoeke 3, 8911 DH Ljouwert/Leeuwarden T. 058 234 30 70 ynfo@afuk.nl www.afuk.nl

KIJK OP HET NOORDEN

LEES HET MAGAZINE OOK ONLINE VIA WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL EN VOLG ONS VIA

Ons werkleerbedrijf is ook voor ú beschikbaar... l l l l l l l l l

Visser Hout Dokkum

Probo Dokkum

Aan de rand van het “Drents Friese Wold” Kleinschalig en persoonlijke benadering 3 sfeervolle zalen en 17 hotelkamers Volledig verzorgde meerdaagse arrangementen Evenementen tot 100 personen Privacy, rust en ruimte Drentse streekproducten en eigen kruidentuin Grote serre met panorama-uitzicht Gratis parkeren en gratis WIFI

Erca Trading Kollum

DETACHERING - GR AFISCH PRODUCTIE - PROJECTEN Telefoon (0519) 22 91 19

www.nef.nl

www.Landhoteldiever.nl info@Landhoteldiever.nl Groningerweg 6 | 7981 LA Diever | Tel. 0521 - 594114

0592 - 344 641 | www.itn-assen.nl

WILDLANDS ADVENTURE ZOO EMMEN

Zorgen voor de natuur in Wildlands De entree wordt gevormd door het Zonnepaleis, een gebouw dat thuishoort aan de rand van een woestijn. Als je vervolgens naar buiten loopt, sta je in een Dogon dorp, dat plaats biedt aan de dieren van de kinderboerderij. Daar kunnen kinderen heel dicht bij Nubische geiten en Kameroenschapen komen en ze voorzichtig proberen te aaien. Even verderop kom je bij de nijlpaarden. Als die dikhuiden niet op het land zijn, kun je ze onder water bewonderen en zien hoe deze zwaargewichten zich als ballerina’s door het water bewegen.

KIJK OP HET NOORDEN

Leeuwenberg De leeuwen zijn echte blikvangers aan de rand van de grote savanne. Ze zitten graag op de hoge rotsen van waaruit ze prachtig uitzicht hebben over de savanne met al zijn bewoners. Met name de impala’s verliezen ze niet uit het oog. Gasten van Wildlands kunnen de savannebewoners van dichtbij bewonderen als ze een ritje maken met de truck-safari. De neushoorns, impala’s, zebra’s en de giraffen trekken zich niets aan van die truck. Vaak blijven ze midden op de weg staan waardoor de safari-truck een poosje moet wachten. Voor de gasten in het voertuig een leuke ervaring.

LEES HET MAGAZINE OOK ONLINE VIA WWW.KIJKOPHETNOORDEN.NL EN VOLG ONS VIA

Bavianenarena De grote kolonie van zo’n 130 mantelbavianen is in een bijzonder leefgebied ondergebracht: de ruïne van een Oud-Romeinse arena. Het bijzondere zit hem in het feit dat de bezoekers in het ‘strijdperk’ lopen en de apen op de tribunes zitten. Niet dat ze daar voortdurend naar de bezoekers zitten te kijken want ze hebben het veel te druk met elkaar en met het verzorgen van de vele jongen die er al geboren zijn. Wildlands zorgt er wel voor dat er geen overbevolking komt. Als een bavianenvrouwtje een jong ter wereld heeft gebracht, krijgt ze van de dierenarts een implantaat dat ervoor zorgt dat ze de komende drie tot vier jaar

TEKST: WIJBREN LANDMAN

In WILDLANDS Adventure Zoo Emmen heeft elk van de klimaatwerelden een eigen thema. In Serenga, de hete droge wereld, is dat zorgen voor de natuur. De basis is gelegd door Momma Dunia, een Afrikaanse die met grote inzet de dieren verzorgde en beschermde tegen stropers en ander gevaar. Ze leeft niet meer maar haar gedachtengoed voel je nog overal in Serenga. niet opnieuw moeder wordt. Zo komen er niet te veel en zijn er wel altijd jonge baviaantjes. Woestijn met kamelen en onagers In Serenga kun je ook door een woestijngebied lopen. Je kunt er zelfs door een treinstel lopen dat in de woestijn gestrand is. De trein speelt ook een rol bij het verzorgen van de verschillende bewoners: de kuddes kamelen en onagers (wilde ezels). Normaal lopen beide kuddes bij elkaar, maar soms is het nodig één of meer dieren even een poosje af te scheiden Dat was bijvoorbeeld het geval toen er een kameeltje was geboren. Moeder en kind gingen naar het kleinere deel en beide kuddes kwamen aan de andere kant van de trein te lopen.

Foto: Peter Popken

AGENDA

Dorus Roovers Veluws kunstenaar in Groningen TOT EN MET 18 SEPTEMBER Dorus Roovers (1897-1953) werd geboren in Rotterdam en volgde daar lessen aan de Academie voor Beeldende Kunsten en later aan de Academies in Parijs en München. In 1935 vestigde hij zich op de Veluwe. Roovers raakt betrokken bij het verzet tegen de Duitsers. In 1943 duikt hij onder. Hij blijkt naar het noorden te zijn gevlucht, duikt onder in de stad Groningen, Ulrum en later in Ter Apel. Na de oorlog gaat hij terug naar Putten. Het Veenkoloniaal Museum Veendam heeft 75 jaar na de eerste expositie, een nieuwe Dorus Roovers-expositie samengesteld, met onder andere veel werk uit zijn onderduikperiode. www.veenkoloniaalmuseum.nl Vlashokken, 1941, olieverf op doek Particuliere collectie

Schilderijen voor het slapengaan

Op poten TOT EN MET 30 OKTOBER Pakken hooi, zakken met biks en schalen met schoon water zijn niet nodig. Evenmin hoeft er dagelijks uitgemest te worden. Toch staan er tot eind oktober 100 dieren in Beeldenpark De Havixhorst bij De Wijk. Vogels, nijlpaarden, hazen, een miereneter, een gorilla, een joekel van een stier en meer bijzondere exemplaren uit het dierenrijk, verblijven op het landgoed van De Havixhorst. Grote en kleine dieren, de meesten in brons gegoten. www.beeldenparkdehavixhorst.nl Nijlpaarden

ZATERDAGMIDDAGEN TOT EN MET 10 SEPTEMBER De expositie Schilderijen voor het slapengaan van Jacob C. Taekema is op zaterdagmiddagen van 13.30 tot 17.00 uur te bezichtigen in de Dorpskerk Huizum, Leeuwarden. Jacob Taekema, opgeleid aan de Academie voor Beeldende Kunst Vredeman de Vries, woont en werkt in Leeuwarden. De schilderijen zijn de uitwerkingen van zijn herinneringen. Of zoals hij zelf beschrijft: ‘De schilderijen op deze tentoonstelling zijn ontstaan of afgemaakt in een dromerige schemertijd. Een tijd waarin wakend dromen komen. Een tijd waarin je dingen kunt zien die onder het helle zonlicht verborgen blijven.’

Onderweg naar later 1 TOT EN MET 4 SEPTEMBER Groots theaterspektakel op een unieke locatie: de oude dierentuin in Emmen. Met schitterende muziek, dans en betoverende filmbeelden. Onderweg naar later neemt je mee op een reis door de tijd, van evolutie naar huidige moderne maatschappij, met een blik op onze toekomst. Hylko ontmoet in een vreemde tijdloze wereld een bijzondere reisgenoot: Pytheas. Samen beleven ze de evolutie op spectaculaire wijze: vluchtend voor meteorieten, vuur, ijstijden, mammoeten en tanks. Reserveren: www.walkyre.nl

KENNIS IS KUNNEN ECOstyle in Hoogeveen heeft voor hun nieuwbouw gebruik gemaakt van Raadsma ToegangsBeheer (RTB). Raadsma biedt alle mogelijke deurtechnieken en elektronische toepassingen. RTB maakt het mogelijk de toegangsrechten van personen vooraf en op afstand te regelen ten behoeve van veiligheid, beveiliging en comfort. In onze moderne RTB showroom in Leeuwarden ontvangen onze adviseurs u graag om u te laten zien wat er allemaal mogelijk is.

RAADSMA IJZERSTERK

Dokkum . Heerenveen . Leeuwarden . Groningen . t. (0519) 29 23 25 . www.raadsma.nl

O N T D E K D E K R A C H T VA N

BEZOEK HET GROOTSTE NOG WERKENDE STOOMGEMAAL TER WERELD

Het Woudagemaal, uniek in de wereld Ontdek de kracht van stoom in het bezoekerscentrum en beleef het mee in 3D. De rondleiding voert je langs de fascinerende techniek van het grootste, nog in werking zijnde stoomgemaal ter wereld. Een indrukwekkende kathedraal van stoom gebouwd in de architectuur van de Amsterdamse School. Dat mĂłet je gezien hebben. Oog in oog met de beschermende kracht tegen het water. Zonder het Woudagemaal zag Nederland er heel anders uit! dinsdag t/m zaterdag zondag

10.00 - 17.00 uur 13.00 - 17.00 uur

Voor openingstijden tijdens feest- en bijzondere dagen n zie op www.woudagemaal.nl

- Unesco Werelderfgoed - Spannende 3D-film - Educatieve activiteiten - Prachtige architectuur - Technisch hoogstandje - Gezellige koffie- en theeschenkerij - Gratis audiotour app in negen talen - Rolstoel- en rollatorvriendelijk

ELD

ER FG

Bezoekadres: Gemaalweg 1a, 8531 PS Lemmer

ER R LD H

N D I AL

United Nations (GXFDWLRQDO 6FLHQWLÂżF DQG Cultural Organization

PA T R I M

Ir. D.F. Woudagemaal Werelderfgoed sinds 1998

Magistrale beleving van stoom, architectuur en water